Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la...

12
[ 355 ] FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA) FRAGMENTOS 51, 52, 53 y 54 Dominicas después de Pentecostés Fragmentos 51 r y 52 r.

Transcript of Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la...

Page 1: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

[ 355 ]

FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA)

FRAGMENTOS 51, 52, 53 y 54

Dominicas después de Pentecostés

Fragmentos 51 r y 52 r.

Page 2: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

[ 356 ]

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

Fragmentos 51 v y 52 v.

Page 3: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

[ 357 ]

FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA)

Fragmentos 53 r y 54 r.

Page 4: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

[ 358 ]

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

Fragmentos 53 v y 54 v.

Page 5: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

FRAGMENTOS 51 – 52 – 53 y 54Dominicas después de Pentecostés

I. FICHA

(Conjunta de los cuatro fragmentos, como de un bifolio.)

I. IDENTIFICACIÓN

__ Imagen: folio 1er, recto: fragmentos 51r - 52r; folio vuelto: fragmentos 51v - 52v;folio 2º, recto: fragmentos 54r - 53r; folio vuelto: fragmentos 54v - 53v.

__ Forma externa: bifolio, partido en cuatro mitades:1er folio recto: fragmentos 51r y 52r; folio vuelto: fragmentos 51v y 52v; 2º folio recto: fragmentos 54r y 53v; folio vuelto: fragmentos 54r y 53v.

__ Foliación: primer folio recto, parte pelo; folio vuelto, parte carne. segundo folio recto, parte carne; vuelto, parte pelo.

__ Tipo de códice: antiphonarium de tempore.__ Datación: comienzos s. XV (ca. 1400).__ Relación: los fragmentos del número 51 al 58 pertenecen al mismo manuscrito.__ Notario procedente: Cosme de Lagueruela. – Cutanda, a. 1581, 1583,1584 y 1589.__ Archivo proveniente: Daroca. – Sign.: Cutanda 2085.

II. DESCRIPCIÓN FÍSICA

__ Dimensión: (cada folio del bifolio)__ folio: 460 x 348 mm. __ caja: 336 x 250 mm.; columna, 110 mm.

__ Caja de escritura: 2 columnas: 34 líneas de texto por columna.__ Estado de conservación: en buena conservación caligrafía y de notación; márgenes cortados y rotos;

legible excepto las manchas correspondientes al lomo de la encuadernación. __ Folio 1º recto, incipit: «tilium»; explicit: «Eterna sub».__ Folio 1º vuelto, incipit: «stantia et simul»; explicit: «significetur voca».__ Folio 2º recto, incipit: «tur Spiritus»; explicit: «Deo gratias».__ Folio 2º vuelto, incipit: «Benedicamus Patrem»; explicit: «nisi fuerit Do».

III. MORFOLOGÍA

__ Tipo de escritura: gótica textualis formata.__ Módulos empleados: dos.__ Foliación original: ____ Colores: negro, rojo, azul, y sepia.__ Iniciales: coloreadas, ornadas, y afiligranadas.

IV. MORFOLOGÍA MUSICAL

__ Tipo de notación: aquitana.__ Líneas: in campo aperto.__ Claves: __

[ 359 ]

Page 6: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

V. CONTENIDO

__ Género: texto y música.__ Formas litúrgico-musicales: lecturas y responsorios

__ del oficio divino: maitines.__ del proprium missae:__ del ordinarium missae:

__ Tiempo litúrgico: dominicas después de Pentecostés.__ Posición: maitines y laudes del oficio de la Solemnidad de la Santísima Trinidad.__ Rúbricas: +__ Ordines: __

VI. OBSERVACIONES

La reconstrucción del bifolio con los cuatro fragmentos nos muestra un antifonario grande, notablepor su escritura y notación, y aporta gran parte de un oficio en concreto.

II. ESQUEMA

(Del bifolio resultante de los cuatro fragmentos.)Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad

[ 360 ]

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

Folio 1º recto, parte peloColumna primera

Solemnidad de la Santísima TrinidadMAITINESNocturno I

__ Lectura III, residuum: Filium ipsumesse.

__ Responsorio: Quis Deus magnus.Nocturno II

__ Antífona: Laus Deo.__ Salmo: Afferte Domino.__ Antífona: Ex quo omnia.__ Salmo: Omns gentes__ Antífona: Adesto, Deus.__ Salmo: Nonne Deo.__ Versículo breve: Benedicamus Pa-

trem.__ Lectura IIII: Faciamus hominem.

Columna segunda

__ Lectura IIII, residuum.__ Responsorio: Magnus Dominus.__ Lectura V: Plane absque nulla.

Folio primero vuelto, parte carneColumna primera

__ Lectura V, residuum.__ Responsorio: Gloria Patri genitoque.__ Lectura VI: Una tribus divinitas.

Columna segunda

__ Responsorio: Honor, virtus et potes-tas.

Nocturno III__ Antífona: Spes nostra.__ Salmo: Iubilate Deo.__ Antífona: Te adoramus.__ Salmo: Deus iudicium.__ Antífona: Te semper esse.__ Salmo: Cantate.

Page 7: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

Folio segundo recto, parte carneColumna primera

__ Lectura VII, residuum.__ Responsorio: Summe Trinitais.__ Lectura VIII: [línea de texto partida

por la mitad].

Columna segunda

__ Responsorio: Benedictio et claritas.__ Lectura VIIII: Quid vero acturi sunt.

Folio segundo vuelto, parte peloColumna primera

__ Responsorio: Benedicamus Patrem etFilium.

__ Verbetas: In sidew vitae.__ Himno: Te Deum laudamus.LAUDES__ Antífona: Gloria perpes.__ Salmo: Dominus regnavit.__ Antífona: Gratias tibi Deus.

Segunda columna

__ Salmo: Jubilate.__ Antífona: Tres docet una.__ Salmo: Deus, Deus noster.__ Antífona: Deum laudemus verum.__ Salmo: Benedicite.__ Antífona. Te trina Deitas.__ Salmo: Laudate.__ Capitula: Vidi hostium.__ Himno: Summe Deus clementia.__ Versículo breve: Quis Deus magnus.__ Antífona ad Benedictus: Venit

homo.

[ 361 ]

FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA)

__ Versículo breve: Benedictus est Do-minus.

__ Lectura VII. Evangelio Johannis:Erat homo.

__ Homilía Augustini: Haec donum.

III. TEXTOS

(De los cuatro fragmentos seguidos como si de un bifolio entero se tratara)

Fragmento 51r-52rFolio primero recto, parte pelo

Columna primera

[Solemnitas Sanctissimae Trinitatis][AD MATUTINUM][In primo nocturno]

__ Lectio III, residuum.1. Filium ipsum esse qui Pater, nec Spiritum qui Pater2. aut Filius est. Una est Patris et Filii et Spiritus Sancti3. essentia, in qua non est aliud Pater, aliud4. Filius, aliud Spiritus Sanctus; quamvis perso-5. naliter sit autem Pater, alius Filius, alius Spi-6. ritus Sanctus. Quod nobis maxime in ipso san-7. tarum scripturarum initio demonstratur,8. ubi Deus dicit. Tu autem Domine.

(Augustinus Hipponensis, De regula verae fidei. PL 040, 755).9. __ Responsorium (m). Quis deus magnus sicut Deus no-

Page 8: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

10. ster? * Tu es Deus qui facis mira-11. bilia. - V/. Notam fecisti in populis virtutem12. tuam: redemisti in brachio tuo populum tu-13. um. – P/. Tu es. - V/. Gloria Patri et Filio et Spiritui <Sancto>

[cao 7498].In II nocturno

14. __Antiphonae (m). Laus Deo Patri, parilique Proli15. et tibi, Sancte, studio perhenni, Spiritu Sancto,16. resonet ab ore, omne per eum [cao 3600].

__ Psalmus. Afferte Domino.17. __ <Antiphona>. (m). Ex quo omnia, per quem omnia, in quo om-18. nia: ipsi gloria in seccula [cao 2751].

__Psalmus. Omnes gentes.19. __ Antiphona (m). Adesto Deus unus omnipotens, Pater et Fi-20. lius et Spiritus Sanctus [cao 1268].

__ Psalmus. Nonne Deo.__ Versiculus brevis. Benedicamus Patrem et Filium.

21. __ Lectio IIII. Faciamus hominem ad imaginem22. et similitudinem nostram. Cum enim

Columna segunda

1. singulari numero dixit, imaginem, hostendit2. unam naturam esse, ad cuius imaginem homo3. fiebat, non unam esse personam. Si enim illa4. una essentia Patris et Filii et Spiritus5. Sancti una esset persona, non diceretur, ad imagi-6. nem nostram; sed, ad imaginem meam; nec,7. dix<isset, Faciamus;> sed, Faciam. Si vero in illis8. tribus personis tres essent intillegende9. vel <credende> substantie, non diceretur, ad10. <imaginem> nostram; sed, ad imagines nostras;11. sed ad unam imaginem unius Dei, homo fac-12. tus <dicitur,> ut una sancte Trinitatis essentia-13. liter divinitas intimetur. Hanc quoque tri-14. nitate personarum atque unitatem nature15. propheta Isaias revelata sibi non tacuit, cum16. dicit Seraphim vidisse clamantia: Sanctus,17. Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabbaoth. Ubi prorsus18. in eo quod dicitur tertio Sanctus personarum Tri-19. nitatem, in eo vero quod semel dicitur, Dominus Deus20. Sabbaoth, divine nature cognoscimus u-21. nitatem.

(Augustinus Hipponensis, sicut in lectione praecedente).22. __ Responsorium (m). Magnus Dominus et magna23. virtus eius, * et sapientia eius non est24. numerus. – V/. Magnus Dominus et lauda-25. bilis nimis: et magnitudinis eius non est26. finis. – P/. Et sapie [cao 7117].

__ Lectio V. Plane absque27. omni dubitationi credendum est28. Patrem et Filium et Spiritum Sanctum unum esse omni-29. potentem, eternum et incomutabilem. Et sin-30. gulus eorum Deus; et simul omnes unus Deus, et sin-31. gulus quisque horum plena et perfecta et eternam sub-

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

[ 362 ]

Page 9: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

Fragmentos 51v-52vFolio primero vuelto, parte carne

Columna primera

1. stancia. Et simul omnes una inmortalis substan-2. tia. Quia quidquid est Pater quod Deus est, quo substantia3. est, quo eternitas est, hoc Filius, hoc Spiritus4. Sanctus est. Ita etiam et Filius, in eo quod5. Deus est, quo substantia est, quo eternitas6. est, hoc Pater et Spiritus Sanctus est. Et quidquid7. Spiritus Sanctus, in eo quo Deus est, quod8. Deus est, quod substantia est, quod eternitas9. est, hoc et Pater et Filius est.

(Alcuinus, De Fide Sanctae Trinitatis. Caput II. PL 101, 14D).10. __ Responsorium (m). Gloria Patri, genitoque Proli, et tibi compar11. utriusque semper Spiritus alme, Deus12. unus, omni tempore secli. – R/. Da gaudio-13. rum premia, da gratiarum munera, solve nexus vin-14. cula, astringe pacis federa. – P/. Spiritus [cao 6777].15. __ Lectio VI. Una in tribus divinitas, una essentia, una omni-16. potentia, et quidquid substantialiter de Deo di-17. ci potest. Si forte de solo Patre interrogatus simul18. fueris, quid sit Pater? Responde, Deus. Interrogatus19. de Filio, responde, Deus. Si interrogatus simul fu-20. eris de Patre, et Filio et Spiritu Sancto, non21. deos, responde. Sed Deum omnipotentem, incomu-22. ta<bi>lem. Sciendum est quod quendam de23. Deo substantialiter dicuntur, ut Deus mag-24. nus, omnipotens, et quidquid ad se dicitur, <id est,> sub-25. stantiam divinitatis significans. Quedam26. itaque relative dicuntur, ut Pater <ad Filium,>27. et Filius ad Patrem et Spiritus Sanctus relative ad Patrem28. et ad Filium. At se autem sive Pater, <sive Filius,>29. sive Spiritus Sanctus, dicitur Deus. Tu autem.

(Alcuinus, De Fide…, sicut in lectione praecedenti: Cap. II y III).

Columna segunda

1. __ Responsorium (m). Honor, virtus, et potestas et imperi-2. um sit Trinitati in unitate, Unitati in Trinita-3. te in perhenni seculorum tempore.4. — V/. Trinitati lux perhennis unitati sit de-5. cus honorque perpetim. – P/. In perhen [cao 6870].

In III nocturno .6. __ Antiphona (m). Spes nostra, salus nostra, honor7. noster, o beata Trinitas [cao 4991].

__ Psalmus. Jubilate Deo__ Antiphona (m). Te

8. adoramus, te veneramur, te benedicimus, o9. beata Trinitas [cao 5119].

__ Psalmus. Deus iudicium.__ Antiphona (m).Te semper idem

10. esse, vivere et intelligere profitemur [cao 5124].__ Psalmus. Cantate Domino.

FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA)

[ 363 ]

Page 10: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

11. __ <Versiculus brevis (m)>. Benedictus es Domine in firmamento.__ <Evangelium secundum> Johannem.

12. In illo tempore: Erat homo ex phariseis13. nomine Nichodemus princebs iudeorum. Hic ve-14. nit ad Ihessum nocte, et dicit ei: Rabboni. Et reliqua.15. __ <Homilia sancti> Augustini1. Hoc donum Dei, Spiritus Sancti, qui16. de Patre et Filio equaliter procedit, in-17. effabilis quedam Patris Filiique com-18. munis est, et ideo fortasse sic appellatur,19. quia Pater et Filius post eadem appellatio con-20. venire; nam hoc ipse proprie dicitur, quod21. illi communiter dicuntur, et Pater Spiritus,22. et Filius Spiritus; <et Pater sanctus> et Filius Sanctus, recte dicitur.23. Ergo ut nominibus iunctis, que separatim24. utriusque communio proprie significetur, voca-

Fragmentos 53r – 54rFolio segundo recto, parte carne

Columna primera

1. tur Spiritus Sanctus, qui est tercia in sancta2. Trinitate persona, Patri et Filio, per omnia coequalis,3. coeternus et consubtantialis. Et hoc Trinitas4. unus Deus, solus, bonus, eternus, omnipotens. Ipse sibi u-5. nitas, deitas, magnitudo, bonitas, omnipo-6. tentiam et quicquid ad <se> substantialiter dicitur.

(Alcuinus, De Fide S. Trinitatis, Liber primus. Cap VI. PL 101).7. __ Responsorium (m). Summe Trinitatis simplici Deo una divini-8. tas equalis gloria coeterna maiestas9. Patri prolique sanctoque flamini. Qui totum10. subdit suis orben legibus.11. — V/. Prestet nobis gratiam deitas beata Patris12. Filium pariteque Spiritus almi. - P/. Qui [cao 7718].13. __ Lectio VIII. Non ita in relativis vocabulis inte-

[texto recortado: <lligendum est vel dicendum; quia dici non>]14 potes Pater sibi Pater; vel Filius sibi Filius, vel Spi-15. ritus Sanctus sibi Spiritus Sanctus; set haec16. relativa vocabula ad aliam proculdubio17. personam referri debent. Ideo Pater missus non18. loquitur, quia incarnatus non creditur. Con-19. gruenter ille missus dictus est, qui in carne20. apparuit. Forma igitur illa subcepti hominis.21. persona est, non etiam Patris. Quapropter Pa-22. ter invisibilis una cum Filio invisibili,23. eundem Filium visibilem faciendo, misisse24. eum dictus est. Ita vero accepta forma25. servi ut manent incomutabili forma26. Dei. Quod autem in Filio apparuit carnalibus27. occulis, ab invisibi Sancta Trinitate factum est.

(Alcuino, De Fide, sicut in praecedente lectione).

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

[ 364 ]

1 No obstante la autoría del propio ms., los textos de las lecciones VII, VIII y XI son de Alcuino, según se cita al finalde cada una.

Page 11: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

Columna segunda

1. __ Responsorium (m). Benedictio et caritas et sapientia gra-2. tiarum actio honor virtus et fortitudo Deo3. nostro in secula seculorum [=V/.: cao 6427] - V/. Bene-4. dicamus Patrem et Filium cum5. Sancto Spiritu, laudemus et super exaltemus6. eum [= R/.: cao 6239]. - P/. In secula.

__ Lectio VIIII. Quid vero acturi7. sunt sancti in illa requie8. summe beatitudinis, Psalmista exposuit di-9. cens: Beati qui habitant in domo tua, Domine,10. in seculum seculi laudabunt te. Et ipse Dominus ex-11. pressius, ubi ait, demonstravit: Beati mun<do cor->12. de, quoniam ipsi Deum <videbunt . Hoc est abs->13. que omni perturbatione beata Dei pax, que ex-14. superat omnem sensum, [recortado:] <in qua videbitur>

[texto línea, recortado, desaparecido]15. <quietis. Omnia> quippe membra et viscera in-16. <corruptibilis> corporis, que nunc videmus17. per usus necessitatis distributa habere minis-18. teria, proficient laudibus Dei, quia nulla e-19. rit illis tunc necessitas laborandi, nulla20. cuiuslibet indigentie molestia, set ple-21. na certaque securitas et sempiterna felicitas.22. Adesto, lumen verum, Pater, omnipotens Deus. Ades-23. to lumen de lumine, lumen Verbum et24. Filius Dei, <Deus> omnipotens. Adesto, Deus unus25. omnipotens, Pater, et Filius, et Spiritus Sanctus. Do-26. ce fidem, excita spem, infinge caritatem.27. Tu autem, Domine, miserere nostri. Deo28. gratias.

(Alcuinus, sicut in lectionibus praecedentibus).__ Responsorio.

Fragmentos 53v – 54v.Folio segundo vuelto, parte pelo

Columna primera

1. __ Responsorio (m). Benedicimus Patrem et Filium cum2. Sancto Spiritu, laudemus et superexal-3. temus eum in secula.4. — V/. Quoniam magnus est Deus noster, lau-5. dabilis et gloriosus in secula Patri6. et Filio et Spiritui Sancto. – P/.(¿).7. __ Verbeta. In sede vite pariter dignare iungere. Nos pie8. rex bone residens in arche glorie9. [texto, recortado, ilegible].10. [el texto de la línea recortado, ilegible].11. numero sincere.

__ Secula__ <Hymnus (m)>. Te Deum lau<damus>.

<AD LAUDES>12. __ Antiphona (m). Gloria perpes, honor tibi sit, o

FRAGMENTOS LITÚRGICO-MUSICALES (SIGLOS XIII-XVI) EN EL ARCHIVO HISTÓRICO NOTARIAL DE DAROCA (ZARAGOZA)

[ 365 ]

Page 12: Fragmentos 51, 52, 53 y 54: Dominicas después de … · Maitines y laudes de la Solemnidad de la Santísima Trinidad [ 360 ] DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS Folio 1º recto, parte

[ 366 ]

DOMINICA DESPUÉS DE PENTECOSTÉS

13. trina Potestas laus iugis et virtus eadem14. commune tropheum persone, hoc concors he-15. ro concentus in evum.

__ Psalmus. Dominus regnavit__ Antiphona (m). Gratias

16. tibi Deus, gratias tibi, vera una Unitas,17. trina et una Veritas, sancta et una Unitas [cao 2977].

Columna segunda

1. __ <Psalmus.> Iubilate.__ <Antiphona (m).> Tres docet una fides, personas nempe

2. canendas, sacratas, confessa collit veneranter3. adorat unum iure Deum populis qui ce-4. lica pandit.

__ Psalmus. Dominus Deus noster.__ Antiphona (m). Deum laudemus

5. verum in personis trinum: Patrem et Fili-6. um una cum Sancto Spiritu individuam7. Trinitatem per quem nos omnes accepimus8. signum salutiferum et sacri fontis lavacrum.9. __ <Psalmus.> Benedicite.

__ Antiphona (m). T<rina Deitas unaque poscimus>10. <ut culpas abluas, noxia substrahas, des pacem>11. <famulis, nos quoque gloriam per cuncta>12. tibi secula [cao 5125].

__ Psalmus. Laudate.__ Capitula. Vidi hostium.__ Hymnus. Summe Deus clementia.__ Versiculus brevis: Qui Deus magnus.

13. __ Antiphona «ad Benedictus» (m). Venit homo ex pha-14. riseis ad Ihesum nocte, nomine Nichodemus,15. et dixit ei: Rabi, scimus quia a Deo ve-16. nisti magister; nemo enim potest hec17. signa facere que tu facis, nisi fuerit do [inconclusa] [cao 5343].

final del bifolio ______