Irungo euskarazko

hamabostekaria I runero242. zk.Bigarren aroa

Abenduak 12014

Mikel Estomba kooperante lanetan ibili da Bolivian

KirolakAnder Monserrat,goma paletako joka-lari irundarra

3 Erreportajea Bakailaoaren inguruko jardunaldiak6 Olentzeroren jatorria7 Inkesta Euskara erabiltzen da Irunen?8 Kirolak Gabonetako Krosa antolatu du Super Amara BATek

9 Olentzeroren opariak11 Haurren Leihoa Toki Alai LH 3. zikloa12 Gazteen lanak Txingudi Ikastola BHI14 Gazte infor

Jaso ezazu IRUNERO etxean !!ja rozena@irunero.com 693 828099

Euskararen eguna:Euskararen Egunadela eta antolatu direnekintzak

1880an orain kale den honetan Aduanareneraikin handia altxatu zen. 1887an IrungoUdalaren Osoko Bilkurak egun Kolon ibilbideadena eta Elizatxo hiribidea lotzeko irekitakokaleari, bada, Aduana deitzea erabaki zuen,Nicolas Gerendiainek proposatuta.

1932an Pablo Iglesias izena jartzea onartu zenUdal Batzarrean. UGT Langileen ElkarteenIrungo Federazioak proposatu zuen, PSOErensortzailearen omenez. Gainera, Florencio Ira-txeta zinegotzi sozialistak eskatuta onartu zen;alegia, Aduanaren eraikinetik Elizatxora bitar-teko tarteari ere hala deitzea. Kaleari izenaemango zion oroigarrizko plaka erakutsiko zelaeta, hainbat ekitaldi publiko antolatu ziren;horien artean, Fantasio aretoan egin zen mi-tina nabarmentzekoa izan zen, bertan XantiMeabe, Federico Angulo eta Pablo Cortes hiz-lari izan ziren eta.

Gutxi iraun zuen, ordea, izen horrek: 1937an ,Francoren tropek Irun hartu eta hilabete ba-

tzuetara, Mártires de Guadalupe izenaz ba-taiatua izan zen, Gobernazio Batzordearen eki-menez.

Guadalupeko gotorlekuan preso zeuden etaGerra Zibilean fusilatuak izan zirenen omenezaldatu zitzaion izena. 1936ko irailaren 4anMola Jeneralaren tropek Irun hartu zutenekoajendearen oroimenean oraindik bizi-bizi ze-goen. Hartara, garaileek beren martirirenizena kale bati jarri nahi izan zioten.

Azkenik, 1979an, Frankoren diktadura garaiaamaitu ondoren, aukeratutako lehenengoUdal demokratikoak kaleari bere aurrenekoizena berriz jartzea erabaki zuen. HBk propo-samen bat egin zuen, aurrera atera ez zena:Josu Zabala deitzea, kale hartako hartako bizi-laguna baitzen 1976ko irailaren 8an Hondarri-biko jaietan Goardia Zibilak tiroz hil zuengaztea.

Iturria: José Monje. Irungo kaleen izenak

2

Joseba Arozena etaUnai Oiartzun

Xabier Kerexeta

Sonia Garcia Olazabal, Amaia Terrazas amaiaterrazasruiz@gmai l .com

Ion Otxoaion@943sansebast ian.com

Baseclick S.L.ISSN: 1134-0606Lege gordailua:SS-230-94.Maiatzaren Lehena, 23 -20304 IRUNTel: 693 82 80 99

I runero

Irun atzo Irun gaur

Aduana kalea atzo eta gaur

IUA: 38571

IRUN: "Son nom, qui signifie bon lieuen langue basque, lui a été donnépar ironie sans doute, car les voya-geurs sont trop souvent rançonnés".Tira: ez da hainbesteko; gehienez ere,mugara mugatu da ironia: "Le fau-bourg d'Irun qui se trouve situé ducôté de la frontière française se dis-tingue par sa saleté, mais l'intérieurde la ville est assez propre".

Zer ez duten esan gutaz batera edobestera guretik pasa direnek! Esanere, esan zuen batek Irungo emaku-meak arrunt ederrak direla, baina gi-zonak, arrunt itsusiak... zirela?,garela? Hamaika irakurtzeko jaioakgara! Dena den, gaur gure herriarenetimologiak ekarri nahi nituzke hiz-pide, etimologien faltan ez baikara,ironiaz ala ez.

Lehenik eta behin, adostu beharkogenuke zein den gure herriarenizena: Oiasso modan dugu orain;

baina hori testu klasikoetan agertzenziren aldaeretako bat baizik ez da.Frantses ironiko berak diosku, erro-matarren garaiko aiurri batzuen aur-kikuntzaz ziharduela: "La ville d'Irunparaît avoir été l'Hanusa des Ro-mains". Idanusa, Ossaron, Eidason...eta ospetsuena baina orain donostiarederrek besterendu digutena, Easo.Badirudi jatorrizko izen berari itzulin-guruka zebilzkiola, beharbada atziz-kidun euskal toponimo bat entzuneta deklinatzen diren latin eta grezie-raz idaztearen ondorioz. Kontuanhartu behar da bertatik bertara etahitzetik hortzera ez baina auskalozenbat mihi-belarritan iragan ondo-ren idazten zutela.

Erdi Aroan, berriz, oiartzuarrez landa,Yrun azaltzen zaigu... baina ia beti ez-konduta: Urançu, Irançu, Arança etabeste aldaera batzuk ere agertzenziren. Bi izen herri bakarrarentzat, alabi hirigune parrokia bakarrean? Begohorretan oraingoz.

Gero etorri zen Irun, eta geroagoIrún, eta orain berriro, poliki-poliki,Irun. Uranzu ez zen desagertu, Iruntoponimo handiaren baitako topo-nimo txikiagoa izatera mugatu baizik.Hori bai: orain bi Uranzu ditugu Iru-nen, ofizialki "Pelegrin de" bataiatukalearen deitura baizik ez baita era-biltzen.

Tira, kontua zen: Irun hitzak berak zeresan nahi du? Beste batean beharko.

Bon lieu

Xabier Kerexeta

3

Maisuengandik ikasten

Jendea iristerako, sukaldariak LaSalle elkarteko suen artean ariziren, bakailaoari lehen ukituakematen. Ikasle izango zirenak in-guruan kokatu ziren, begi-bela-rriak erne, eta koadernotxoaprest. Zura jatetxeko Alberto Lie-banak zuzendu zuen tailerra,baina beste hiru gonbidatu ereizan zituen ondoan: HondarribikoArraunlari jatetxeko Iñaki Barroseta Bacalaos La Barajillako LuisTojal eta Josema Gonzalez. Platernagusia maionesarekin lagundu-tako bakailao gainerrea izan zen.Alberto Liebanak hainbat jarrai-bide eman zituen. Halere, sukal-dariaren nortasuna aldarrikatuzuen: “Bakoitzak bere estiloadauka. Errezetak interpretatuegin behar dira”.

Ikasleak galdezka hasi ziren las-ter, lotsak alde batera utzita.Aholkuak eta trikimailuak emanzituzten, baina bereziki azpima-rratu zuten lehengaiaren kalitate-aren garrantzia. “Bakailaoa autobat bezalakoa da. Diferentzia or-daindu egiten da. Genero onaerosteak merezi izaten du,ordea”, azaldu zuen Iñaki Barro-sek. Arraunlari jatetxeko sukalda-riak bakailaozko tripakiakprestatu zituen. La Barajillako ki-deek, bakailaoaren buruko

mamia sukaldatu zuten, pil-pilerara. Ezohiko platerak dira biakala biak, baina merkeak eta era-bilgarriak. Hala uste du La Bara-jillako Luis Tojalek: “Tripakiak etaburuak bota egiten dira askotan.Baina Portugalen eta Katalunianbadute jateko ohitura”. Non erosdaitezkeen galdetu zuten ikas-leek. Bakailao-dendetara joatekogomendatu zieten sukaldariek.

Elkarreragina handituz joan zenpixkanaka. Perrexila, labaina edoardoa zirela, ikasleak sukaldarieilaguntzen hasi ziren. Pil-pilarenmusika entzutearekin batera,gosea zabaldu zen laster La Sa-llen bildutakoen artean. Bakai-laoa dastatzeko aukera ere izanzen, Rueda Jatorri Izendapenekoardo zuriarekin lagunduta. Taile-rrak emandakoarekin pozik zego-ela azaldu zuen Sonia GarcíaBakailaoa dasta ezazu ekime-neko koordinatzaileak: “Hogeilagun inguru elkartu gara. Sukal-dean biltzeko aukera izan dugu,eta tailerra oso dinamikoa izanda”. Eskualdeko bakailao-enpre-sen elkartea da Bakailaoa, dastaezazu. Produktuaren kontsumoasustatzea du elkarteak helburu.Testuinguru horretan antolatu di-tuzte elkarte gastronomikoetakotailerrak.

Bakailaoa sukaldatzeko tailerrak antolatuditu “Bakailaoa dasta ezazu” elkarteak

Goian, Alberto Liebana sukaldaria, parte-hartzaile zenbaitekin La Salle elkar-tean. Ezkerrean, parte-hartzaileak sukaldariekin, eta prestatutako bi errezeta.

4

Mintzapraktikaeta artea hartu

ditu Udalakardatz

Gainera, Txanaletan bertan da-goen Kunsthal eskolak parte-hartze handia izango du. “Gurediseinuarekin proiektu guztia ku-tsatu dugu”, azaldu du GaizkaZuazo irakasleak. Euskararen Egunaren bezperan,bi film emango dituzte AmaiaKZn. 17:30ean “Dixie eta matxi-nada zonbia” haurrentzako peli-kula izango da ikusgai. 20:00etan,berriz, “Loreak” filma eskainikodute. Ondoren, solasaldirako tar-tea izango da, Jose Mari Goenagaeta Jon Garaño pelikularen zu-zendariekin. Filmak ikusteko gon-bidapenak Foru kaleko GazteInformazio Bulegoan banatukodituzte. Doan izango dira, bainapertsona bakoitzak launa sarrerajaso ahal izango ditu gehienez.

Abenduaren 3an, Txanaleta pla-zan egongo den karpa izango da

erreferentzia gune. Egun osoahartuko du Post-it Art ekimenak.Postitetan euskara “plazara” ate-ratzeko ideiak eman ahal izangoditu edonork, denen arteanmural bat osatzeko. 10:00etan,Txanaletan bertan, Sareuskak an-tolatutako Mintzodromoan partehartzeko aukera egongo da. HegoLapurdiko Hiriguneak, Bortzirie-tako Euskara Mankomunitateaketa Bidasoa-Txingudi MugazGaindiko Partzuergoak sortu duteSareuska, eta Irungo Mintzodro-moa izango da elkarlaneanegingo duten lehen ekimena.“Euskaltegitik kanpo euskarazhitz egiteko aukera ezin hobeaizango da, lagunekin kafetxo bathartzen den bitartean”, aipatu duFernando San Martin euskara zi-negotziak.

Arratsaldean, haurrak izango dira

protagonista. Txanaleta jolasparke bilakatuko da, eta Kiki,Koko eta Moko pailazoek ema-naldia eskainiko dute bertan,18:00etatik aurrera. Ordu erdi le-henago, Maider Galarza ipuinkontalaria ariko da Udal liburute-gian. 19:15 aldera, “Euskara kan-tari” emanaldiarekin bukatuko daEguna, Txanaleta plazan.

Bi ekintza paralelo ArtalekunAbenduaren 1etik 5erako astean,beste bi jarduera izango dira Ar-taleku kiroldegiko kafetegian. As-telehenetik ostiralera“Elkarrizketariak” mintzapraktikasaioak eskainiko ditu Steps Juniorkooperatibak. Euskaltegiko 6.mailatik beherako ikasleei etaeuskara maila baxua duten hirita-rrei zuzenduta dago. Dinamikanolakoa izango den azaldu du ko-operatibako Ainara Guzmanek:

“Modu sinplean eta jolasaren bi-tartez planteatuko ditugusaioak”. Aldez aurretik izenaematea ez da beharrezkoaizango. Edonor hurbildu ahalizango da arratsalde osoan zehar.

Artalekun bertan, “Ametsen ar-bola” prestatuko dute Kunsthaleskolakoek. Zurez, metalez etahariz osatutako egitura izango da,eta hiritarrek euskarazko mezuakidatzi eta zintzilikatzeko aukeraizango dute, hostoak balira be-zala. Eskultura bereziak apain-duko du, beraz, kiroldegikokafetegia. “Espazioaren itxura al-datu egingo da. Prozesu hori osointeresgarria dela iruditzenzaigu”, aipatu du Gaizka ZuazoKunsthaleko irakasleak. Artea etahizkuntza ezkondu nahi izan ditu,beraz, Irungo Udalak, EuskararenEgunari begira.

Irunen bi egitarau izango dira aurten: Udalarena, eta hainbat herri-mugimenduk etaelkartek prestatutakoa. Udalak abenduaren2rako eta 3rako antolatu dituen ekimenak“Euskara, plazara” goiburuaren baitan bilduditu. Txanaleta plaza izango da jarduera gehienen eremua, eta Sareuskak antolatutako Mintzodromoa, ekimen nagusia.

Euskararen Nazioarteko Eguna

Zergatikabenduaren

3an?

1949an, EuskoIkaskuntza ikerketa-erakundeak aben-duaren 3a izendatuzuen EuskararenNazioarteko eguna.San Frantzisko Xa-bierkoaren heriotza-ren data aukeratuzuen horretarako.1995ean, EuskoJaurlaritzak etaEuskaltzaindiak os-pakizuna instituzio-nalizatu egin zuten.Aurrerantzean, eki-men anitzak anto-latzen diraabenduaren 3anEuskal Herri osoanzehar.

5

Antxeta Irratiaren hamargarren urteurre-naren ospakizunetan aurki daiteke IrungoEuskararen Egunen sorrera. Zuhaitz Ola-zabal irratian zebilen orduan: “Bertso afaribat antolatu genuen 2011ko euskararenegunean, EKT Euskal Kultur Taldearekin el-karlanean. Orduan bururatu zitzaigun ur-tero egin genezakeela zerbait, eragileezberdinak batuta”. Hurrengo urteari be-gira, beste hainbat elkarterekin jarri zirenharremanetan. Arrazoia, edo helburua,azaldu du Olazabalek: “Euskarak urteanzehar behar ditu data edo ospakizun jakinbatzuk, pixkanaka guneak irabazten joa-teko”. 2012an asteburu bateko ospaki-zuna antolatu zuten, hamar elkarterenartean.

Hurrengo bi urteetan, eragile gehiagobildu nahi izan dituzte. “Atea irekita dagoedozein elkarte edo koadrilarentzat. Es-katzen dugun bakarra euskararenganakonolabaiteko atxikimendua da”, azpima-rratu du Zuhaitz Olazabalek. Aurten he-mezortzi izan dira antolatzaileak. Tartean,euskalgintzan ari diren Antxeta Irratia,AEK, Irunabar; baita eremu horretatikkanpoko Irungo Atsegina, IAE Irungo Ar-gazkilaritza Elkartea eta Santiagoko Dea-bruak ere. Olazabalek nabarmendu du

eragile bakoitza libre dela nahi duen jar-duera antolatzeko: “Batzuek beren espa-rruko ekintzak egin izan dituzte. BainaAEK-k adibidez, aerobika proposatu dulehen bi urteetan”.

Koordinazio talde batek zuzentzen du Eus-kararen Egunen prestaketa. Urtean zehartarteka biltzen da taldea. Abenduaren3aren aurreko bi hilabeteetan, asterokomaiztasuna izaten dute bilerek. Gero etadenbora gutxiago behar dutela baieztatudu Olazabalek: “Gaur egun badakigu zeinpieza dauzkagun, eta non sar ditzakegun”.Aurtengo egitarauan abenduaren 3arenaurreko asteburua izan da indartsuena.Hiri-martxa, marrazki lehiaketa, kantubazkaria, argazki rallya eta dantza eta tri-kitixa saioak antolatu zituzten. Abendua-ren 3an mahai ingurua izango da AntxetaIrratian, Irungo, Hondarribiko eta Hen-daiako euskara zinegotzien parte-hartze-arekin. Hurrengo egunerako, bertso saioaprestatu du Irunabarrek Kabigorri atene-oan.

Zailtasunak eta trabakHemezortzi elkarte bildu dituzten arren,Zuhaitz Olazabalek onartu du jende gehia-gorengana iritsi nahi dutela: “Euskaraz ezdakien baina euskaltzale den publikoa ere

erakarri nahi genuke”. Hizkuntzarekiko ja-rrerari baino gehiago, hiriaren antolamen-duari erreparatu dio Olazabalek,jendearengana iristeko zailtasuna azalt-zeko orduan: “Irunen oso markatutadaude guneak. Mosku, Kale Nagusia, Za-baltza Plaza... Egia da guk ekintza gehie-nak Moskun antolatzen ditugula.Ondorioz, hortik kanpo zaila da jendeakjakitea Euskararen Egunak antolatzen di-tugula”. Euskaldun diren askok ere, egita-rauaren berri izan arren, ez dute partehartzen: “Ez dute bere sentitzen”.

Duela bi urte, elkarteek lehen aldiz Euska-raren Egunak antolatu zituztenean, IrungoUdalak parte hartu zuen. Esperientzia ezzen emankorra izan: “Gure eztabaidak etaika-mikak izan genituen, Udalak ez zue-lako eragile bat gehiago izan nahi”, azaldu

du Zuhaitzek. Hortik aurrera, bideak ba-nandu dituzte. Aurten elkarteek eskatuduten bakarra azpiegiturak izan dira.“Santiagoko frontoian karpa bat jartzekobaimena jaso dugu, baina EuskararenEguna baino hiru aste lehenago”. Ez dutedenborarik izan jarduera guztiak karpareninguruan antolatzeko, baina hurrengo ur-teari begira begi onez ikusten dute au-kera. Euskarari “arnasa” ematenjarraitzeko asmoa dute elkarteek.

Urtetan egin izan dituzte Irungo elkarteek Euskara-ren Egunaren inguruko ekitaldi xumeak. 2012an indarrak batu eta abenduaren 3rako egitarau komunaantolatzea erabaki zuten horietako batzuek. Bi urtegeroago, hemezortzi eragile aritu dira aurten Euska-raren Egunak antolatzen. Bi asteko egitaraua antolatudute, hiriko euskaldunak, euskara ikasleak eta euskaltzaleak elkartzeko asmoz.

Indarrak batu dituzte elkarteek, euskarari bultzada emateko

Elkarteek aurten prestatu dituzten ekintzak iragartzeko kar-tela.

Euskararen Nazioarteko Eguna

6

Oso garai zaharretatik euskal-dunok sua gurtu dugu eta sua erabiliizan dugu solstizio eta ekinozioen in-guruko jai erritualetan. Jondoni Joaneedo San Joanen udako solstizioan suada jaun eta jabe, garbitzaile eta berri-tzaile ber denboran. Inotean (edo in-auterian) ere, sua indar handizdagerkigu. Berak finkatzen du udabe-rriko ekinozioaren amaiera eta, hala-ber, ziklo berri baten abiapuntubilakatzen zaigu.

Neguko solstizioan ere suaprotagonista dugu, eta gure arbasoekabenduaren 24ko gauean enbor handiberezi bat erretzen zuten etxeko tximi-nian. Subilaro, Olentzero edo Eguberrienborra deitu izan zaio eta orain delaoso gutxi arte oso zabalduta izan denusaia edo ohitura dugu. Oraindik ere,zenbait etxetan egin egiten dute. Erritohau eguzkiaren jaiotza ospatzeko egi-ten zuten, edo beste modu batezesanda, eguzki jaioberriaren ohorez.

Neguko solstizioa jentilen garaietan.-

Aro zahar ilunetan euskal jen-tilek jai erritual handiak burutzen zituz-ten eguzkia gurtzeko. Nekazaritza edolaborantzatik bizi zirenez gero, urtea-ren zikloa, lau urtaroak, egunaren etagauaren txandatzea, ilargiaren aldiak,naturaren gurpila… aztertzen zituzten,eta eguzkiaren beharraz konturaturik,urtaroen arteko banatzaile diren sols-tizio eta ekinozioetan jai handiak anto-latzen zituzten.

Urtearen bukaera aldera eguzki zaha-rra, Ekihotz deitu izan dena, pittaka-pittaka indargabetzen da, etaazkenean, hiltzen da. Neguko solsti-zioaren inguruko egunetan eguzki be-rria jaiotzen da, udaberri aldeanberotzen hasiko dena eta uzta berriakekarriko dituena. Hauxe zen gure ar-basoek ospatzen zutena, eguzki berribaten jaiotza, ziklo berri baten hasta-pena. Eta horretarako su berritzaileeta garbitzailea pizten zuten etxeguzti-guztietan.

Garai hartako euskal jainko-jainkosakbiziki loturik ziren naturarekin, eta eus-kal jentilek dibinitate haiek (In -edoInko-, Egu, Eki. Ilargi…) aipatu feste-tan gurtzen zituzten. Badirudi Egube-rri hitza bera zahar-zaharra dela, Egudibinitatearen kultuarekin erlazionatu-rik dena. Eguberri hitzaren esanahiaulertzeko ziklo berria aldarrikatzenduen sinesmenetara joa beharko ge-

nuke. Kristauek data horietan, nahitaz,Natibitate eguna ezarri zutenean bikosmogonien arteko sinkretismoa bi-latzen zuten, hori dela eta, Eguberriizen zaharra baliatu zuten euren sin-bologia berrirako.

Kristauen etorrera eta ezarketa.-Ekialdetik erlijio sendo indar-

tsua etorri zen eta pittaka-pittaka Eu-ropa osoan hedatu eta inposatu zen,baita gure Euskal Herrian ere. Erlijioberri honek kosmogonia berria ekarrizuen, animismo-naturalismotik urrunzena. Jesus salbatzailea zen kosmo-gonia berri honen ardatza, euskal jen-tilek Kixmi (tximino edo tximu omen)deitu izan zutena.Erlijio berriak errito zahar anitz berebaitan eraldatu eta onartu bazituenere, beste anitz galarazi eta bazterra-razi zituen. Euskal jentil askorentzaterlijio berria sinesmen zaharren jarrai-pena izan zela, beraiek horrela sentituzuten, bederen. Adibidez, Mari gurejainkosa handia Maria bilakatu zen.

Kristauek jakin zuten euren si-nesmenak aurreko sinesmen jentilekinnahasten, eta euren errito eta jaiak na-turaren inguruko errito eta jai zaharre-kin parekatzen. Horrela, solstizio eta

ekinozioen inguruetan euren jai nagu-siak ezarri zituzten: Jesusen Natibita-tea (edo Eguberria, jentilen izenzaharra beraientzat hartuz) negukosolstizio irian, Garizuma eta Aste Sain-dua (inotearen ondoren) eta JondoniJoane edo San Joan udako solstizioa-ren irian.

Eguberri kristauetan ez daeguzki jaio berria gurtuko, Jesus jaio-berria baizik, eta aitzineko sinesmen

zaharretan Eki edo Eguzki baldinbazen ardatza, zeruan jaio, hazi, hileta arrapizten zelarik, kristauen zi-kloan gauza bera izanen da, bainaJesus izanen da jaio, hazi, hil eta arra-piztuko dena.

Olentzeroren mito zaharra. Ziklo animista-naturalista za-

harraren eta ziklo kristauaren arteankokatu behar dugu Olentzero izenekopertsonaia. Batzuen ustez, ziklo zaha-rra irudikatzen du, hau da, ekihotzarenheriotza eta eki edo eguzki berriarenjaiotza. Kristauen ustez, berriz, Olen-tzero azken jentila da, sinesmen zaha-rren amaiera eta Jesukristorensinesmen berriak iragartzera dato-rrena. Hortaz, hauxe dugu, garai haie-tan gertatu zen sinkretismoarenadibiderik onena. Ziklo bat bestearengainean, kosmogonia bat bestea esta-liz.Joxemiel Barandiaran Ataungo antro-pologo zaharrak Olentzeroren mitoaahozko oroitzapenetatik jaso eta bizi-rik iraunarazi du gure egunetaraino.Horra hor: Badirudi euskal jentilek ezzutela begi onez ikusten kristautasu-naren etorrera eta zabalkundea, eurenherriaren eta sinesmenen amaieraekar zezakeelakoan. Hori dela eta,anitzetan, gure haran eta ibarretangero eta ugariagoak ziren baselizakerasotzen zituzten mendietatik harri-tzarrak jaurtiz.

Behin, jentilak Aralarreko Argaintxaba-leta izeneko lepoan bilduta zeudela,beraiengana hurbiltzen zen izar edohodei distiratsu bat ikusi omen zuten.Jentil zaharrenak, hura ikusiz, honelaesan omen zuen: “Kixmi jaio da. Gurearrazaren amaiera iritsi da. Bota naza-zue amildegi horretara, jadanik, ezbaitut zer egiterik mundu honetan”.Gogoaren kontra bazen ere, jentil za-harra zulo handi batera amildu zuten.Gero izuturik, lasterka egiteari ekinzioten. Horietako batzuk erori eginziren mendi magaletik behera zihoa-zela, lubizi bat sortuz. Euren gorpuakArrastarango Jentilarri trikuharriarenazpian omen daude ehortzirik.

Jentil horietako bat, Olentzero izenazuena, ez omen zen lubizi hartan hil,eta berak zabaldu omen zuen Kixmi-ren jaiotzaren berria Euskal Herriosoan zehar, herriz herri eta etxezetxe. Istorio horretan dugu Olentzero-ren mitoaren adierazpena.

Joseba Aurkenerena

Olentzero,jentilak eta neguko solstizioa

Olentzero izeneko jentilbatek zabaldu omen

zuen Kixmiren (Jesusen)jaiotzaren berria

7

Euskara erabiltzen daIrunen?

Mari Ángeles Amador

Gazte gehienak euskaldunak ba-dira ere, irundarrek ez duteasko erabiltzen. Etxean erdarazhitz egiten dugula uste dut, etaohitura hortik datorkiela. Au-kera asko dauzkagu euskaraikasteko eta hobetzeko. Euska-raren Astean zenbait jardueraantolatzen dituzte eta nire ala-bak parte hartu izan du.

Mari Ángeles Lasarte

Nire ustez, gutxi samar erabiltzen da. Ez dakitzergatik gertatzen den. Agian gazteek gero etagehiago erabiltzen dute, baina helduon arteangutxi batzuk besterik ez dugu hitz egiten. Gaur egun ikasteko aukera asko daude eta ikasinahi duenak ikasten du, eta nahi ez duenak ez duikasten.

INKESTA

Ignacio Hernández

Irunen euskara gutxi erabil-tzen da; nire ustez, gauza ge-hiago euskaraz egin beharkolituzkete, jendeak gutxinaka-gutxinaka ikasteko. Bestalde,ene iritziz, ikasi nahi duenakaukera asko ditu; adibidez,nire alaba 40 urterekin ikas-ten hasi da eta erraztasunasko eman diote. Nahi due-nak ikasteko aukera dauka.

Amaia Ramos eta Gema Telletxea

Gero eta gehiago erabiltzendela uste dugu. Gaur egundenda gehienetan euskarazbadakite, batez ere jendegazteak lan egiten duene-tan. Jendeari euskara ikas-tea gustatuko litzaiokeelairuditzen zaigu, baina den-bora asko behar da barne-tegi batera joateko. Denaden, nabaritzen da euskaragero eta gehiago entzutendela.

Manuel Muñoz

Beste herri batzuetan eus-karaz askoz gehigo hitz egi-ten dute. Hemen, Irunen, ezdugu asko erabiltzen; gaz-teek pixka bat gehiago,baina helduok gaztelaniazegiten dugu. Ohiturarenga-tik izango dela pentsatzendut; halere, egia esan, au-kera asko eskaintzen diguteikasteko.

5 km-ko proba laburra izango daGabonetako Krosa. Luis Maria-non egongo dira irteera eta hel-muga, eta ibilbideak hiriarenerdigunea, San Migel eta Dun-boa auzoak zeharkatuko ditu.“Lasterketa motza eta eramanga-rria da. Ez dago helmugarik, ezeta denbora mugarik ere. Edo-nork egin dezake”, azaldu duIbon Muñoz BATeko kirol zuzen-dariak. Helduen lasterketa arra-tsaldeko 16:45ean abiatuko da.Proba nagusia irten baino ordu-bete lehenago, haurrek ere ko-rrika egiteko aukera izango dute.Hamahiru urte artekoentzakolasterketak egingo dituzte. Gura-soek lagunduta parte hartu ahalizango dute txikienek, nahi iza-nez gero.

Lasterketen inguruan, bestehainbat jarduera prestatu dituSuper Amara BATek. Atletismoproba hutsa baino gehiago,“festa” antolatu nahi izan dutelaonartu du Muñozek. Luis Maria-noko tabernen babesari esker,pintxo-potea izango da arra-tsalde osoan. Gainera, DJ-a

egongo da Luis Marianon, kaleagirotzeko asmoz. Irungo Argazki-laritza Elkartearekin ere akordioalortu du BATek. Ondorioz, laster-ketaren inguruko argazki lehia-keta antolatu dute elkarlanean.Festa borobiltzeko, Peugeot 208Like auto bat zozkatuko du anto-lakuntzak, Luis Marianon bertan.“Korrika egin nahi ez duenak erehurbiltzeko nahikoa arrazoiizango du”, azpimarratu du Mu-ñozek.

Elkartasun keinuaHondarribiko San Silvestre laster-ketarekin lehian aritu beharrean,lotura estua sortu nahi izan duSuper Amara Bidasoa AtletikoTaldeak. Hori dela eta, izenaematen duen korrikalari bakoi-tzeko, euro bana emango dioBATek Sport Mundi fundazioari.San Silvestrea antolatzen duenGobernuz Kanpoko Erakundeakhelburu solidarioak dituen el-karte bat diruz laguntzen du ur-tero, lasterketak sortutakoetekinen bidez. Aurten Behar Bi-dasoa elkarteari emango diotebabesa Hondarribiko San Silves-

treak eta Irungo GabonetakoKrosak. Lasterketen arteko loturafinkatzeko, bietan parte hartzenduten korrikalarien artean saribereziak zozkatuko dituzte.

Bi aitabitxi izango ditu lasterketaberriak. 2. zenbakia daramandortsalarekin izango da irteera-lerroan Ander Elosegi. Proposa-men erakargarria iruditu zaiopiraguista olinpikoari: “Nik ustekorrikalarien artean harrena onaizango duela, lasterketaz gain Iru-nen giro polita sortuko duelako”.

1. zenbakiarekin, Iñigo Lavadosukaldaria irtengo da. SuperAmara BATeko entrenamendutalde batekin korrika dabil azkenaldian. “Aurkikuntza handia izanda kluba niretzat. Giro politadaukate, eta ekimen berriak di-tuzte beti esku artean”, azaldudu sukaldariak. Momentu atse-gina bizi du Bidasoa Atletiko Tal-deak, Joseba Sarriegi kidebeteranoak azaldu duen bezala:“Kluba martxan jarri genuenean,gure ametsik onenetan ere ez

genuen pentsatu atletismoak ho-rrelako egoera goxoa bizi izangozuela Bidasoa bailaran”. Laster-keta, kopuruaren aldetik behin-tzat, goraka ari da etengabe.

Herri atletismoaren inguruko festa antolatu du Super Amara BATek

IZEN EMATEAK:- at le t i smobat.com- k i ro lp robak .com- Leire Sport (Irun).- Papelería Papycop (Honda-rribia).

KOADRILEN ARTEKOANPARTE HARTZEKO:i n fogabonetako-k rosa@gmai l .com

DORTSALAK ETA TXIPAK JASOTZEKO:- Abenduaren 18an eta 19an(arratsaldez): Irungo SuperAmaran.- Abenduaren 20an (goizez):Irungo Super Amaran.- Abenduaren 20an (arratsal-dez): irteera gunean (Luis Ma-rianon).

ALDAGELAK ETA DUTXAK:Artaleku kiroldegian.

Lasterketaren aurkezpenean parte hartu zutenak, Ficoban.

8 k i r o l a k

San Silvestre eguna dela eta, lasterketak antolatzendituzte abenduaren 31n herri askotan. Urtea ariketa fisikoa eginez bukatzeko, aukera aproposa. Bidasoan, esate baterako, bost urte dira SportMundi fundazioak Hondarribiko San Silvestreproba sortu zuela. Ideia antzekoarekin, eta harekinsenidetuta, Gabonetako Krosa antolatu du SuperAmara Bidasoa Atletiko Taldeak. Abenduaren 20anegingo dute, Santo Tomas bezperan.

olentzeroren opariak

Gabonetan,erosi Irungodendetan,eta lor itzazu

deskontuaketa

opariak!

OHARRAK: Merkatari ba-koitza bere

eskaintzaren arduraduna da.

Txartela aurkeztea

ezinbestekoa da.

10 k i r o l a k

Ander Monserrat, goma paletako jokalaria“Gipuzkoako Txapelketan zortzibikoteak irundarrak

izan dira”

Finalerdietarako entrenatzen arida Monserrat. Gaur prestaketa-partidatxoa jokatuko du, bestehiru taldekiderekin batera. “Nor-malean bakarka entrenatzendugu, kolpe berdinak errepika-tuz. Bi bikote elkartu eta elkarrenaurka aritzea asko eskertzendugu”, baieztatu du.

Pozik dago orain arte TxingudiTxapelketan egindako lanarekin.Lehiaketa berezia da harentzat:“Batetik etxekoa delako, Ra-muntxok antolatzen duelako.Baina, gainera, maila handikotxapelketa da”. Euskal Herriko bi-kote onenak biltzen dira Txingu-din, Ramuntxo Berri Trinketean.

Ipar Euskal Herriko jokalariakdira eskarmentu handiena dute-nak. Tradizio handiagoa du trin-keteak Bidasoa ibaiaren bestealdean. “Haiekin entrenatuz ikas-tera joan nahi izan dugu askotan,baina diru-laguntzarik gabe zailada asmoak aurrera eramatea”,azaldu du Ander Monserratek.

Hegoaldeko ertzean, irla modu-koa da Irun. Gipuzkoan ez bezala,trinketean jokatzeko “afizio han-dia” dagoela gogoratu du Mon-serratek: “Aurtengo GipuzkoakoTxapelketan, zortzi bikoteak irun-darrak izan dira”.

Lau trinkete daude gaur egun

Irunen. Zazpi urte bete dituenRamuntxo Berri Estatuko azpiegi-tura onenen artean dago: “Iru-ñean, Mendillorrin dagoentrinketea daonena, eta haubigarrena izangolitzateke. Irunentrinketean ari ga-renontzat saltohandia ekarri du,mailari dagokio-nean”. Bi elkartedira trinketealantzen dutenak: Kurpil Kirolaketa Ramuntxo Trinkete Elkartea.

“Helduen artean, batez ere, lehiahandia dago. Baina oso harre-man ona daukagu, giro politasortzen da bi elkarteen artean”,aipatu du Ander Monserratek.Gaintxurizketaz harago, jendeaskok ez du trinketea ezagutuere egiten: “Frontoian aritzenzen Hernaniko bikote batek trin-ketean eman zuen behin izena,nahi gabe. Ikaragarri gustatu zi-tzaien”.

Irundik munduraAitaren eta aitonaren urratsak ja-rraitu zituen Ander Monserratektrinketearen munduan murgil-

tzeko. Futboleanjokatzen zuen txi-kitan, baina aitaktrinkete partidakikustera erama-ten zuen larunba-tetan. “Behinprobatzeko sartunintzen, eta askogustatu zitzaidan.

Frontoikoa baino joko bizkorra-goa da, aukera gehiago eskain-tzen ditu”.

Gaur egun Bidasoan eskubaloianari den Iñaki Susperregirekineman zituen lehen pausoak: “Be-rarekin hasi nintzen, eta eske-rrak, nire adineko bestejokalaririk ez zegoelako. Txapel-keta asko jokatu genituen bikotemoduan. Ia dena irabazten ge-nuen”. Susperregik ez bezala,Monserratek aurrera egin zuentrinketean. Gipuzkoan, Euskadin

eta Espainian onenen arteanaritu ondoren, Ozeano Atlanti-koa gurutzatu zuen.

Uruguain, Argentinan eta Mexi-kon egon da Ander Monserrat,trinketeko jokalari onenekin le-hiatzen. Amerikan jokamolde ez-berdina dutela nabarmendu duirundarrak: “Material biziagoaerabiltzen dute, eta trinketeakere azkarragoak dira. Gainera fi-sikoki gu baino sendoagoak dira”.Hala ere, munduko laugarren iza-tea lortu zuen joan den urtean22 urtez azpiko mailan, Ramun-txoko Gorka Pablos bikotearekin.“Pena izan zen, domina eskurageneukalako; baina txapelketaederra egin genuen”. 2015eanere Pablos izango du ondoan. Bi-kote gaztea osatuko dute Ra-muntxoko irundarrek:“Argentinan jokatuko den Mun-duko Koparako sailkatzea izangoda gure helburua”. Irungo trinke-tea mundu mailako podium ba-tera eramaten ahalegindukodira.

Ander Monserrat, Espainiako selekzioarekin jolazten

Hogeigarren aldiz jokatzen ari dira asteotangoma paletako Txingudi Txapelketa, Ramuntxo Berri Trinketean. Estatuko lehiaketa “garrantzitsuenetarikoa” da, antolatzaileen eta parte-hartzaileen ustez.Hamahiru bikote hasi ziren txapelketarenlehen mailan, eta hamar, bigarrenean. Bikote horietako partaide gehienak irundarrak dira, Kurpil edo Ramuntxo elkarteetakoak. Ander Monserrat hogeitabat urte dituen Ramuntxoko jokalaria da.

Irla modukoa da Irun.Gipuzkoan ez bezala,trinketean jokatzekoafizio handia dago

11H a u r r e n l e i h o a

Toki Alai. HLHI 3. zikloa

Laika Husky Siberiar bat zen,1954an Sovietar Batasuneanjaiotako txakur emea.Oso famatua da atmosfera ze-harkatu zuen lehenengo izakiaizan zelako. Sputnik 2 espazioontzian egin zuen bere bidaia.

1957ko azaroaren 3an aire-ratu zen.Zientzilariek hegaldi espazia-len inguruan jakintza handirikez zutenez, ez zekiten izakibatek jasango ote lituzkeenatmosfera gaindiko baldin-

tzak. Horrela, lehenengo ani-maliekin frogak egiteko eraba-kia hartu zen eta Laika txakurraizan zen lehenengoa. Hala ere,hegaldi azpiorbitalak segurta-sunez burutzeko teknologianekez garatua zegoela eta, txa-kurrak iraungo zuen itxaropenikez zegoen. Laika espazioan 6 ordu igaroeta gero beroaren eta estresa-ren ondorioz hil egin zen.Lurrean protestarik ez izateko,misio honen arduradunek ge-zurrak kontatu zituzten: kap-sula ireki eta Laika Lurreraitzuliko zela zioten. Baina

egiazko plana hau zen; 10egun igaro eta gero, janari po-zoindua eman eta era horretantxakurra hiltzea.Misio honekin, izaki bizidunakgrabitate gabeko inguru bateaniraun dezakeela frogatu zen etabidea ireki zion lehenengo giza-kiari. 1961ean, Juri Gagarin es-paziora heldu zen lehenengopertsona bilakatu zen eta astro-nauta hitz berriari esanahia etazentzua eman zizkion.

Asier Carrasco GarcíaToki-Alai HLHI

3. zikloa

LLAAIIKKAA

12 gaztea

MATIA ZOROA

Txingudi Ikastola BHI

Ziur azken asteotan aditu du-zula behin baino gehiagotan:Ello, antiFacebook omen densare soziala... anti, honek pu-blizitaterako bazkatzat hartukoez zaituelakoan.Ello ezin soilagoa da: interfazeargia, garbia, botoi gutxikoaeta erabilera intuitibo sama-rrekoa. Edukiari erreparatzen dio be-reziki, eta testuak eta argaz-kiak luzera edo tamainaaldetiko mugarik gabe argitara

ditzakezu. Azken finean, omnibox (denetarako kutxa) batetik ku-deatzen duzu: testuak argitaratu, irudiak arrastatu, beste erabilt-zaileak aipatu, mezu pribatuak bidali, eta abar.Kontuan hartu oraingoz beta egoeran dagoen sare sozial bat dela;alegia, bertsio hau ez dela egonkorra, eta alderrai samar dabilt-zala oraindik erabileraren alderdi bat edo beste. Ezarpen batzukanartean ez daude eskura, hala nola, mezu pribatuen bidalketaeta testuinguruaren araberako bilaketak; baina horrexegatik ustedut primerako abagunea dela harekin esperimentatzen hasteko.Hona hemen abantailetako batzuk:

• Ez dugu benetako datu pertsonalik eman beharrik altaemateko (e-maila izan ezik, jakina).

• Publizitaterik batere ez dago.• Kontaktuek ez dute elkarrekiko jarraipen beharrik

(twitter-en antzera, norbait jarraitzeak ez du esan nahi hark ja-rraitu behar zaituenik).Ellorekin, kontaktuak lagun (friends) edo zarata (noise) gisa sailkaditzakegu. Kasu bietan, besteen argitalpenetara harpidetuko gara,baina informazio mota biok ikusteko era desberdina da: lagunenaosorik eta xehero aurkeztuko zaigu; zaratarena, kolapsaturik, etaarinago iragazteko abantailaz. Egunero sortzen dira sare berriak, eta ezin denetan egon. Zer daEllo: burbuila bat ala epe luzerako apustua? Goizegi da jakiteko,baina oraingoz jende askoren arreta bereganatu du, hain zuzenFacebook erregina moteltzen hasi denean eta Twitter-ek diruz ba-bestutako txioetara maiztxo jotzen duenean.Elloren partaide izateko, gonbidapen pertsonal bat eskatu beharda, edo kontaktu batengandik jaso. Interesatzen bazaizu, geurieska diezagukezu, 3ymedia.net blogeanGero, honako profil honetan jarrai gaitzakezu Ellon: @3ymediadelakoan, edo pertsonalago batean, @pablomoratinos

Pablo MoratinosMarketing Online-ko aholkularia

3yMedia Comunicación Digital

ello, moda-modako saresoziala aukeran

Bazen behin, Matia izeneko gizon bat,49 urte zituena. Matia baserri batean bizi zen,eta oilategi bat zuen. Egunero joaten zen trengeltokira, musika jotzera eta diru pixka bat lor-tzera; baina beti izaten zen norbait berak bainohobeto jotzen zuena. Asteazkenero psikologobatengana ere joaten zen, astero anekdota batkontatzen zion bere psikologoari; azken anek-dotak arrautzei buruzkoak izan dira. DUELA 2 EGUNEKOA:

Aurreko egunean, arrautza egosi batjatera nindoala, konturatu nintzen ez zelaarrautza normal bat. Jan aurretik begirada bateman nion, zerbaiten antza aurkitu nion, zer-bait lehenagotik ikusi izana nuena; bat-bateangalaxia suntsitzeko gogoa eman zidan. JOAN DEN ASTEKOA:

Aspertua nengoela arrautzak, zutikmahai baten gainean, jartzen hasi nintzen;ideia bat izan nuen: billarrean jokatzen hasteaarrautza horiekin; baina, nahi gabe, bizilagu-naren kotxe berrira erori zitzaidan arrautzabat.

Dena den, gauza arraroagoak egin zi-tuen; adibidez, egun euritsu batean, kafetegibatera joan, euritako bat lapurtu eta ondorenjendeari saldu euro baten truke. Eta hori guztiagutxi balitz, bizilagunaren txakurra aztoratu etakorrika batean ateratzea ere.

Azkenik, Matia pisikologoarenetik ate-ratzean, segituan, txinera ikastera joan zenakademia batera, oso garratzitsua zelako be-rarentzat. Klasearen ondoren tabernara joan

zen lagun bat bisitatzera.- Matiaaa!

Matia taberna osoan zehar begira-tzen hasi zen zein ari zitzaion deika jakiteko.Bera zen, bere laguna, gizon altua 1,80-1,90neurtuko zuen erraz, fin-fina eta mozorro beltzbatez jantzia. Manu zuen izena eta Matiari be-ragana hurbiltzeko keinua egin zion. Bere fres-kagarria hartu ondoren, Manurengana abiatuzen. - Luzaro egon al zara nire zain?- galdetu zionMatiak. - Ez, gizon, ez!- erantzun zion Manuk-. Zermoduz psikologoarenean?.- Ederki, arrautzei buruz hizketan aritu gara.- Zeeeer, arrautzei buruz?- galdetu zionManuk ezin sinetsiz-. Baina, zer arrautza?- Zer arrautza?- erantzun zion ukondoarekinharen besoak jotzen zuen bitartean-. Nire e-txeko oiloen arrautzak.- Oiloek arrautzak dituzte?- pentsakor geldituzen.

Bat-batean, Matia mahaitik altxa etatabernatik atera zen Manurekin. Matiaren e-txera joan ziren arrautzen bila. Bakoitzak 20bat arrautza eta zortzi bat garagardo hartutabizilagunaren etxe ondora joan ziren. Batekproposamen bat egin zuen, arrautzak zenbateta gorago bota, garagardo botila gehiagoedango zituztela, eta hantxe hasiko ziren. Bi-haramunean, bizilagunak, Manu eta Matia ho-rrela ikustean, ertzainei deitu zien. Orduantxe,ertzainek, Manu eta Matia atxilotu eta 7 urtekozigorra jaso zuten, lan sozialak egiten.

Literatur Lehiaketak. Algaraka izeneko atal honetako lanek bal-dintza hauek bete behar dituzte: ikasleek ipuin bat idatzi behardute, ematen zaien argazki bat kontuan hartuta.

Eleini Zuñiga1. maila. Finalista

2013-2014

BAKAILAOA DASTA EZAZU

13gaztea

“Ni izan naizgehien ikasi

duena”

- Nola erabaki zenuen Boliviara joatea?Eusko Jaurlaritzaren Euskadiko GazteakLankidetzan programaren bitartez sortuzitzaidan aukera. Ehun diru-laguntza ema-ten dituzte, Latinoamerikara edo Afrikarajoan eta Gobernuz Kanpoko Erakunde ba-tekin hiru hilabetez lan egiteko. Hautaketaprozesu bat egoten da, eta profilaren ara-bera banatzen dituzte hautagaitzak. Nireformazio musikala zela eta, Taupadak-ekinSan Ignacio de Moxos herrira joatea ego-kitu zitzaidan. Niretzat pozgarria izan zenIrungo GKE batekin lan egin ahal izatea.

- Taupadak aldez aurretik ezagutzen ze-nuen?Bai erakundea, baita jendea ere, IrungoBandan dabilena batez ere. Gainera, Tau-padak-ek Boliviako indigenak ekarri izanditu Irunera ikastera. Batzuk irakasle da-biltza gaur egun San Ignacio de Moxos-en.Irunen ezagututako jendea han topatzeaatsegina izan zen.

- Zein da Taupadak-ek San Ignacio deMoxos-en daukan proiektua?Musika Eskola Bilboko moja batek jarrizuen martxan, duela hamabost urte in-guru. Tradizio eta ondare kultural eta fol-kloriko handia daukatela konturatu zeneta, galdu aurretik, Musika Eskola eratzeaerabaki zuen. Geroago Taupadak sartu zenproiektu horretan. Pixkanaka proiektuasendotu zuen, eraikuntzan parte hartuz,edo instrumentuak eta irakasleak lortuz.Kontuan hartu behar Amazonia lurraldehandia eta basatia dela. Musika Eskola osogauza berezia da han.

- Musikari bezala baduzu esperientzia,baina zer moduz irakasle lanean?Esango nuke ni izan naizela gehien ikasiduena. Bi abesbatza eduki ditut, txikienaeta gazteena. Lan polita egin dugu kon-tzertu bat antolatu arte. Alde horretatikpozik nago. Gero, metalezko haize-instru-mentuak jotzeko hastapen ikastaro bat ere

eman dugu. Han, orain arte landu dutenbakarrak haria, zurezko haizea eta perku-sio pixka bat izan dira.

- Nolakoa izan da zure eguneroko bizitzaBolivian?Astelehenetik ostiralera klaseak genituengoizez eta arratsaldez, irakasleei ere kla-seak ematen genizkielako. Asteburuetaninguruko komunitate edo herrixka txikiakbisitatzeko aukera izan genuen, benetannola bizi diren jakiteko. Gu eskolan bertanbizi ginen, eta nahiko pribilegiatuak ginenalde horretatik. Zorua geneukan, baita uraeta argia ere.

- Nolako herrialdea ezagutu duzu eskola-tik kanpo?Joan aurretik azalpen batzuk eman zizki-guten arren, harrigarria izan zen guretzat.Oso azpiegitura eta baliabide gutxirekinegiten dute aurrera, baina zoriontsu dira.San Ignacio de Moxos-en kontraste han-

diak ikus daitezke. Badaude dirudun ba-tzuk, etxe politak dituztenak, baina pareanzurezko etxolak daude. Errepideak lurrez-koak dira, eta ehun kilometro egiteko hiruordu behar izaten dituzte gutxienez. Bizi-tzeko beste erritmo bat daukate. Egural-diari dagokionez, bero ikaragarria egitendu. Berrogei gradu eta %90eko hezetasunaere jasan behar izan ditugu.

- Hiru hilabete denbora nahikoa izan dazuretzat?Motza izan da, ziztu bizian pasa zait.Hemen ere konpromisoak dauzkat, noski.Baina nire ideia da Taupadak elkartearekinlanean gehiago inplikatzea, Boliviara buel-tatzeko asmoz. Bertako proiektuaren partesentitzen dut orain nire burua, eta hasi-tako lanarekin jarraitu nahiko nuke.

Gainera, Taupadak-ek dituen beste proiek-tuetan ere laguntzea gustatuko litzaidake.

Urteak daramatza Irungo TaupadakGobernuz Kanpoko Erakundeak BoliviakoAmazonian lanean. Indigenen herrietan azpiegiturak sortzeko helburuaren baitan,San Ignacio de Moxos-eko Musika Eskolada proiektu nagusietako bat. Hiru hilabeteeman ditu bertan Mikel Estomba koope-rante irundarrak, irakasle. Bi abesbatza zuzentzeaz gain, herrialdekoerrealitatea ezagutzeko aukera izan du.

Mikel Estomba, kooperantea

Goiko argazkian,Mikel Estombakontzertubatean zu-zendaritzalanetan; behekoan,klase batematen.

414 g a z t e i n f o r

- IRUNGO GAZTE ARTEAN-KUNSTHALEN II DISEINU TXA-PELKETA

Zer? Botatako objektuakeguneroko erabileretarakoberreskuratzea Parte-hartzaileak: 14 eta 22urte bitarteko gazteek partehar dezakete (bakarka edotaldeka).Epea? Abenduaren 10eko23:59ean amaituko da epe-muga.Izena emateko?www. kuns tha l .es edowww. i r un .o rg .

- EUSKADIKO GAZTEAKLANKIDETZAN 2015 PROGRAMAREN KARTELEHIAKETA

Sariak? Lehiaketako irabaz-leak aparteko hegazkin bi-daia irabaziko du.Epea? Abenduak 15.Informazio gehiago:gazteauke ra@gmai l .com

- EUROSCOLA 2015Zer? Garapenaren EuroparUrtea.Baldintzak? 10na ikaslekotaldeak, irakasle banarekin.

DBH, Batxilergoa edo ErdiMailako LH ikasten ari diren15 eta 18 urte bitarteko gaz-teak. Lehiaketa otsailaren19an hasiko da.Saria? Bidaia Estrasburgora,Euroscola Jardunaldian partehartzera.

Abenduaren 3a, Euskararen Nazioarteko Eguna

- Aurrez aurre: Foruenkarrikako 2 behean - Telefonoz: 943 505444 / 943 505 440 - Posta elektronikoz:igaz te@i run .o rg - Webean:www. i r un .o rg/ igaz te- WhatsApp bidez:607 771 173

ErakusketaErakusketa azaroaren 20tik urtarrilaren10era Ikust-Alaia Udal liburutegian izangoda.Angeluko tailer-erakusketaPasa den azaroaren 28an Irungo Gazte-lekuko gazteek Angeluko taldearekinikustaldia eta topaketa egin zuten. Hala-ber, erakusketa ikusteko bisita gidatuanparte hartu zuten; ondoren, elkarrekinmerendatu zuten eta, azkenik, anima-ziozko proiekzioak ikusi zituzten Martin-dozenea Gaztelekuan. Rol, estrategia jokoak- Mahai jokoak: abenduaren 4an,17:00etan.- Friday Night Magic: abenduaren 5ean,16:45ean.- Magic Torneoa Modern formatuarekin,azaroaren 29an egin zen.- Heroclix hastapena abenduaren 6an,17:00etan.

Tailerrak- Eskuka Sorkuntzazko Aisialdiaren loka-lean (Jose Egino, 9) modelatu tailer bateskainiko da (hasierako eta erdiko maila)

Ander Aguirrerekin, abenduaren 2an,18:00etan.- Martindozenea Gaztelekuan (Elizatxo18), abenduaren 3an eta 5ean, 18:00-19:00, eba gomekin super heroi intsigniaeta pin tailer bat egingo da, EskukakoJosé Manuel Sánchez irakasle lanetanarituko dela.

Komikiaren eta Arte Kideen Hamabostaldia

Lehiaketak

Abenduak 2Bi pelikula:"DIXIE ETA MATXI-NADA ZONBIA"- Ordua:17:30. Irau-pena: 90'"LOREAK" - Ordua: 20:00. Irau-pena: 90'.- Tokia: Amaia KulturZentroan - Gonbidapenak, Gazte

Informazio Bulegoan.Abenduak 3Mintzodromoa: Laulagun, taldetxoetan,mahai baten inguruanelkartu eta lagun gi-roan berriketan, sola-sean aritzeaeguneroko gaiei buruz,kafetxo bat hartu bitar-tean.- Ordua: 10:00etatik

12:00etara.- Lekua: Txanaleta pla-zan (Irun)

a i s i aa 15

Komiki erakusketa: “Euskadi fantastikoa”

Noiz arte?2015eko urtarri-laren 10era arte.Ordutegia: Aste-lehenetik ostira-lera 08:30 -13:00 eta 16:00- 20:00 / Larun-batetan: 09:00 - 13:00.Non? Ikust-Alaia Udal Liburutegia. Kale Nagusia, 24Prezioa? Doako sarrera

"ANA IZURA... GASPARREN ESKUTIK"

Non? Menchu Gal Erakusketa are-toan. Urdanibia, z/g - Sarrera,Eguzkitza kaletik.

Noiz arte? 2015eko otsailaren15era arte

Ordutegia? Ostiraletan eta larun-batetan: 18:00-21:00. Igande etajaiegunetan: 11:30-13:30.

Prezioa? Doako sarrera.

Abenduaren 4an

Bertso saioaNon? KabigorrinOrdua? 19:30eanAbel Zabala, Arkaitz Oiartza-bal "Xamoa", Aitor Albistureta Iraitz Mateo. Gai jartzai-lea: Exteban Martiarena.

Abenduaren 6tik 8ra

Euskal Kostaldeko GabonektakoAzoka 2014- Zer? Euskal KostaldekoGabonetako Azoka Ficobanegingo da abenduaren 6tik8ra bitarteko zubian. Sektoreanitzeko azoka da eta ha-marka erakusketarik osatukodituzte erakustazokaren pa-bilioi guztiak.- Ordua? Larunbatean etaigandean: 11:00-21:00 / As-telehenean: 11:00-20:00.- Prezioa? Sarrera orokorra 3euro. 12 urte arteko umeekdohainik.

Abenduak 9

EHUri buruzko informazio jardunaldia - Zer? Orientazioan edo ira-kaskuntzan diharduten etaEHUri buruzko informazioorokorra jaso nahi duten guz-tien-tzako jarduera izangoda.- Non? Amaia KZn- Ordua? 18:30ean

- Prezioa? Doako sarrera

Abenduak 10

Hitzaldia: "Aldaketa pertsonalaeta transformazio soziala"- Ordua? 17:00etan.- Hizlaria: Joxerra Trebiño.- Non? Bertsolari Uztapide,6.- Antolatzailea? Argoiak Kul-tur Elkartea.- Prezioa? Doako sarrera.- Hizkuntza: Gaztelania.

Abenduak 12

Liburu irakurketa- Zer? “No hay tres sin dos”liburuaren irakurketa eta aur-kezpena. - Non? Kabigorrin.- Ordua? 19:30ean.- Prezioa? Doako sarrera.

Abenduaren 7ra arte

Margolan erakusketa- Antolatzailea? BelaskoeneaAuzo Elkartea. - Non? Kolon ibilbideko La-boral Kutxan.- Ordua? Astelehenetik larun-batera: 18:30-21:00. Igandeeta jaiegunetan: 22:30-13:30.- Prezioa? Doako sarrera

Irungo Merkatuak kalitaterik hoberena eskaintzen du Gabonetako produktuetan

ANGEL ARAMENDI NIÑO HarategiaM. OLASAGASTI Harategia-UrdaitegiaMª CARMEN ALBERDI HarategiaSHANTI HaragikiakGENOVEVA UrdaitegiaMARTIN TOLEDO Harategia-UrdaitegiaLARREZABAL Harategia-UrdaitegiaPURI ArrandegiaLA MAREA Arrainak eta itsaskiak HARKAITZ ArrandegiaJUNCAL BarazkiakPILARTXO Frutak eta barazkiakOKELA UrdaitegiaROSARITO UrdaitegiaVICENTE BENAGES UrdaitegiaJ. A. LARREA Harategia-UrdaitegiaSENOSIAIN Harategia-UrdaitegiaJOSE MAIZ Fruta-dendaIÑAKI PEÑA Gaztandegia-UrdaitegiaALBERDI ANAIAK Oilasko- eta arrautza-dendaJOSE DOMINGUEZ UrdaitegiaBAKAILUAK "La Bixera"PIKABEA HarategiaOKINDEGIAZUBIKOA UrdaitegiaAIZPURUA Fruta-dendaJUAN MARI ArkumeakBASAUNTZA Belar-denda

Mendibil Merkataritza Gunean943 63 83 94

Mendibil Merkatal Gunekoproduktu freskoen merkatukoprofesionalek, esperientziahandikoak izaki, Gaboneta-rako eskaintza zabala pres-tatu dute. Guztira 28 saltokibiltzen ditu tradizioa eta berri-kuntza uztartu dituen merkatumodernoak. Bertan produktumota guztiak eros daitezke,asko eta asko gure ingurue-tako enpresetan ekoiztuta-koak: haragia, urdaikiak,gaztak, bakailaoak, arrainak,

frutak eta barazkiak, ogia, su-kaldatutako janaria, bio elika-gaiak eta kontserbak.Azpimarratzekoa da kalitateadela produktu hauen guztienezaugarririk nagusia. Prezioeidagokienez, aukera zabalaeskaintzea da merkatarienhelburua. Hala, merke erosinahi izanez gero, bezeroak ezdu hipermerkatuetako salneu-rriekiko alderik nabarituko.Merkatuan urteetako eskar-mentua duten profesionalek

lan egiten dute; hortaz, ongidakite arreta pertsonalizatuazein garrantzizkoa den. Pro-duktuaren inguruko aholkuak,nola prestatu... eta bestehainbat konturen inguruko la-guntza ematen dute. Produktu freskoen merkatuaIrungo zentroan dago. Eros-keta errazteko, aparkalekuadauka, eta bertaratu gabe ereeros daiteke jada: web orrianeskaera egin eta etxera era-matean datza zerbitzua.

Gabonak ate joka ditugu. Iritsi da gastronomia protagonistaduten jaietan pentsatzeko tenorea. Helburua, etxekoak eta gon-bidatuak gogobeteko dituen menua prestatzea, eta hori lortzekogoi mailako kalitatezkoa produktuak giltzarri dira.