GAIA: HIZKUNTZ EREDUAK ETA EUS-KALDUNTZEA • … · Arrasateko BHI 29kultura eta hizkuntza...

hik hasihh

G A I A : H I Z K U N T Z E R E D U A K E TA E U S -K A L D U N T Z E A • E L K A R R I Z K E TA :X A B I E R G A R A G O R R I • ESPER IENTZ IA :LAN KOOPERAT IBOA • HAUR ETORK INAKINTEGRATZEKO HARRERA GELA

994 euro • 2005eko EKAINA euskal heziketarako aldizkaria

ELKARRIZKETAEskolaldirako euskal

curriculuma denon eskura

99. zenbakia. 2005eko ekaina ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408

Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa AzpirozErredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito

Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Jaione Apalategi, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix BasurkoAines Dufau, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo

Ota o eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: TRAM¥Graf!k Maketazio, aurreinpresioa: Xangorin.Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Eskolaldirako euskal curriculumaren aurkezpena. Anjeles Iztueta Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburua eta proposamenaren zuzendaritzataldea: Pedro Mari Legarreta, Lore Erriondo, Xabier Garagorri eta Aitor Bilbao (Hik Hasi). Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia(2005-V-20).Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaHIZKUNTZ EREDUAK

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak 16 uteko gazteeneuskara mailari buruzko datuak eman ditu ezagutzera.Azken urteotan hizpide izan den hizkuntz ereduak ezdu helburua lortzen. Beraz, ereduen sistema aldatu

beharra dago. Hala uste dute hezkuntzako eragileek.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

XABIER GARAGORRIEskolaldirako euskal curriculuma egitasmoarenzuzendaritza eta diseinu taldeko kide, IkastolenElkarteko partaide eta EHUko irakasle da. Abian

den euskal curriculumaz aritu gara.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

HIZKUNTZ EREDUAK ETA EUSKALDUNTZEA

16 elkarrizketaXABIER GARAGORRI

24 esperientziaIkasleak herriari begiraOñatierari buruzko jardunaldiak Elkar Hezi ikastetxeko

ikasleen eskutik

26 esperientziaLan kooperatiboaArrasateko BHI

29 kultura eta hizkuntza aniztasuna eskolanHaur etorkinak integratzeko harrera gelaNekane Garmendia

33 berriak

40 Muga guztien gainetik... euskaraz!Elortzibarko ikastola proiektua

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

40 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikzure parte-hartzea

ezinbestekoa duharpide zaitez!

40 eur40 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

www.hikhasi.com


editorialaekaina

Anjeles Iztuetaren legealdia amaitze-ra doa. EAEko Hezkuntza Sailburutzahartu zuela lau urte igaro dira. Epe laburraizanda ere, bada baloratzeko nahikoagai.

Anjeles Iztuetak lau urte horietan kri-tika ugari jaso ditu. Hezkuntza eragileenkritikak izan dira gehienak. Eta eragilehoriek halako jarrera izateko, arrazoiakizango zituztela dudarik ez dago.

Dena den, bere lana ebaluatzekoorduan, guk ondorengo bi premisak har-tu ditugu kontuan: 1) egindakoa aitort-zea; 2) herri ikuspegitik aztertzea.

Hasiera haietan, bazirudien AnjelesIztuetak sinesten zuela EAEk bazituelanahiko hezkuntza eskuduntza eta Eus-kal Herriko Hezkuntza Sistemaz hitzegiten zuen etengabe, ideia hori jendar-tean txertatzen joan asmoz. Denboraz,estatuko edozein lege organikok EAEkohezkuntza erabat baldintzatzen duelaohartu da. Hala ere, ez da besoak gurut-zatuta geratu; estatutuaren eskuduntzenideia behin eta berriz aldarrikatu du, eus-

kal herritarroi geure hezkuntza izatea da-gokigula adieraziz.

Ildo horretan ikusi dugu Aznarrengobernuak ezarritako LOU edo Unibert-sitate legearen aurrean Euskal Unibertsi-tate Legea egitean; LOCE edo Kalitate le-gea arbuiatzean; etorkinak eskolatzekoorduan eman beharreko tratamenduan,estatuko etorkinak beste etorkinen pare-an jartzean eta abar.

Europan egindako biltzarretan ere,Eskualdeen edota Herrien hezkuntza es-kubideak defendatzen ikusi dugu. Etahemen, Europaren dimentsioarekin ba-tera, Euskal Herriko dimentsioa bultzat-zen ahalegintzen ari da, euskal curriculu-maren garapena babestuz eta EAEko,Nafarroako eta Iparraldeko eragileen el-karlana sustatuz .

Herri ikuspegia izan du bitartekoakjarri eta euskaldundu ez diren irakaslee-kiko. Eta baita gaur egungo hizkuntz ere-duen porrota argitaratzean ere; hau da,16 urteko EAEko ikasleek lortzen duteneuskara maila erakustean.

AAnnjjeelleess IIzzttuueettaa,, llaauu uurrtteezz EEAAEEkkoo

HHeezzkkuunnttzzaa ssaaiillbbuurruu

Laburbilduz, zera esan lite-ke: Euskal Herriak ez duelabere Hezkuntza Sistemarik,baina bere eskola propioa ga-ratzen urratsak eman dituela,eta bertako administrazioekhortan sinesten badute urratshandiak eman daitezkeela.

Hasieran esan bezala, Iztuetaren la-nak kritika ugari jaso ditu. Horien artean0-3 urtekoen eskolatze prozesua izan dakritikatuena. Nekazal giroko herri txiki-koek, kritika eta guzti, ahalegina asko es-kertu dute, baina eskola publikoetakoekerabateko desadostasuna agertu dute.

Laburbilduz, zera esan liteke: EuskalHerriak ez duela bere Hezkuntza Siste-marik, baina bere eskola propioa garat-zen urratsak eman dituela, eta bertakoadministrazioek horretan sinesten badu-te, urrats handiak eman daitezkeela ikus-ten da. Bestalde, administrazioen jokae-ra zentralizatua aldatu egin behar da,hezkuntza demokratizatu egin behar da,eskola proiektuei eta eskola komunitate-ari erabakietan protagonismoa emanez.

Bukatzeko, eta legealdiko lau urteakaztertuta, Anjeles Iztueta EAEko Hez-kuntza sailburuak Euskal Herria herri gi-sa kontuan hartu duela esan liteke. Etagainera, ondorengo sailburuarentzat bi-dea ezarri duela esatera ausartuko gina-teke.

6 ❘ hik hasi ❘99. zenbakia. 2005eko ekaina

kronikaA d m i n i s t r a z i o e i b e t i d a g o z e r

Seaska berriz mobiliza-zioetan murrizketak salat-zeko

Ikasturte hasieran bezala, bukae-ran ere mobilizazioetan murgildurikdabiltza Seaskako partaideak. Dato-rren ikasturterako ikasle kopuruak go-ra egin badu ere, ordu kopuruekin ezda gauza bera gertatu. Frantziako Hez-kuntza Ministerioak murrizketekin da-rrai, eta horrek arriskuan jartzen dumurgiltze eredua.

Oro har, Seaskak 69 ikasle gehiagoukanen ditu 2005-06 ikasturtean, baina20 ordu kenduko dizkio FrantziakoHezkuntza Ministerioak. Azken bi urte-tan 54 ikasle gehiago izan dira LehenMailan; haatik, irakasle postu gehiago-rik ez da sortu. Ondorioz, legeak dioe-na baino ikasle gehiago pilatzen diragelatan. Legearen arabera, gehienez 28ikasle beharko lirateke gela batean, eta6. urtekoen kasuan 24. Kanboko kole-

gioan 28 eta 29 ikasleko bi gela dituzte,eta Ziburuko eskolan 29 eta 30 ikaslekobi gela bosgarren urtekoekin. Beraz, ezda legeak eskatzen duena betetzen etabeste gela bat irekitzen. Seaskak apiri-laren erdialdera igorri zion gutun batBordelako errektoreari hitzordua eska-tuz, baina oraindik ez du erantzunik ja-so.

Egunerokotasun horrek murgiltzeereduaren kalitatea arriskuan jartzenduela adierazi dute Seaskako ardura-dunek. Zeren ikastoletan sartzen direnikasle gehienak frantses elebakarrakdira, eta horregatik da garrantzitsua ge-latako ikasle kopurua mugatzea etaikasketa prozesua ahalik eta ondoengaratzea.

Sortu berri den EEP Euskararen Era-kunde Publikoarengandik ere ez dutedeus jaso oraindik. Frantziako Hez-kuntza Ministerioa, Kontseilu Nagusiaeta Akitania dira bertako partaide. MaxBrisson EEPko lehendakariak behinbaino gehiagotan azpimarratu du hez-kuntzaren lehentasuna, baina ekintzakez dira ikusten. Borondatea ba omendute, baina ahalik ez. Bitartekaritza la-na egitera mugatzen dira, baina fruitu-rik eman gabe.

Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zu-beroako ikastoletako arduradunek,gurasoek eta irakaslek mobilizazioakiragarri dituzte baliabideen murrizketasalatzeko.

Francoren garaian ikastolaklandestinoetan lanean aritu

ziren andereñoek ez zutenGizarte Segurantzan kotizatu,

eta orain arazoak dituzteerretiroa kobratzeko. 2003.

urtean Eusko Jaurlaritzak kalte-ordaina eman zien 1968. urteraarte egindako lanagatik, bainageroztik sartu zirenek ez dute

ezer kobratu oraindik.EAJk Estatu espainiarreko

parlamentuan lege proposamenaaurkeztu du emakume horiek

erretiro pentsio duina izandezaten.

Lan egindako urte guztiakkotizatzerik izan ez zuten

andereñoak 130 inguru izandaitezke. Dena dela, kopuru

zehatza ezin daiteke jakin ziur.Emilio Olabarria EAJko Madrilgoparlamentariak azaldutakoaren

arabera, lege proposamenakEstatu espainiarreko

gobernuaren kontuetan ez dueragin handirik izango.

Ekimenak balio ekonomikoabaino gehiago balio sinbolikoa

duela azpimarratu zuen,urteetan zehar baldintza

txarretan lanean jardun ziren etaekarpen itzela egin zuten

emakumeei euren lanaduintasunez errekonozitzea.


e s k a t u a , z e r r e n d a a m a i e z i n a d a

Heziketan guztia da epe luzera.Isabel Gonzalez

Eskola publikoan gehi-ago inbertitzeko eska-tzen dute Nafarroan etaEAEn

Hego Euskal Herriko hezkuntzapublikoko eragileek dagokien admi-nistrazioei eskaera garbia egin diete:hezkuntza publikoaren aldeko apus-tua egiteko eta gehiago inbertitzeko.

Nafarroako Hezkuntza Departa-mentuko Irakasleen Batzordeak -AFAP-NA, ANPE, CCOO, CSIF, ELA, EILASKeta UGT- galdeketa bat egin du 260ikastetxetan zein gabezia dituzten ikus-teko, eta ondorioa “penagarria” da. Az-piegiturak eta instalazioak egoera txa-rrean daude, irakasleen ezegonkorta-suna handia da, euskarazko eskaerariez zaio erantzuten, landa eskolak baz-tertuta daude, ziurtasun eta higieneneurriak ez dira egokiak eta abar. Sort-zen-Ikasbatuaz eta Herrikoa Federa-zioak ere kalitatezko eskola publikoa

Lanbide Heziketa da euskarazkoeskaintza gutxien duen

irakaskuntza arloa. Horregatikheldu diote ikastolek hutsune hori

betetzeari. Bizkaiko eta Gipuzkoakozazpi ikastolek (Bilbokoa 2007-08rako) 22 titulazio eskainiko

dituzte euskaraz helburubikoitzarekin: batetik, Lanbide

Heziketaren alorra euskalduntzea,eta bestetik, ekoizpen sarean

gizarteari ekarpena egitea.Horretarako, bi bide jorratu dituzte:

kasu batzuetan zentro berriaksortzeko ikastolek euren arteansortu dituzte taldeak; eta beste

kasu batzuetan ikastolek lanbideeskola arrakastatsuekin elkartu eta

entitate berriak sortu dituzte.Koldo Tellitu Partaideko

lehendakariak aditzera emanduenez, “ikastolak sartzen direnalorrak euskaldunduz joan dira.

Horren adibide ditugu eskolamundua eta Batxilergoa, etaLanbide Heziketak joera bera

izango duela uste dugu”.Dagoen euskarazko eskaintzareninguruko informazioa ematea oso

garrantzitsutzat jo dute Bizkaiko 37udalerrik, eta Batxilergoko eta

Lanbide Heziketako euskarazkoereduak bultzatzeko kanpaina egin

dute Bizkaiko Foru Aldundiarekinbatera.

7.200 gazteri gutun bana bidalidiete liburuxka batekin eta bertaneuskaraz non-zer ikaste dezaketenazaltzen da. Orain lau urte 42.191

ikaslek egin zituzten ikasketakeuskaraz, eta aurten 37.413k.Jaitsiera horren arrazoi nagusia

informazio falta ei da.

eskatu dute karriketara irtenda. Guz-tiek salatu dute Nafarroako Gobernua-ren planifikaziorik eza eta aurrekon-tuak gutxitzeko hartutako erabakia.

EAEko Irakaskuntza PublikokoMahaiko ordezkariek -EHIGE, Sortzen-Ikasbatuaz, CCOO, ELA, EILAS, UGT,Sarean, BIHE eta Haur Eskolen Koordi-nadora- Nafarroan bezalako galdeketaprestatzen ari direla adierazi dute. Orohar, Nafarroako emaitzek EAErako erebalioko dutela iragarri dute.

Europako Irakaskuntzaren Asteaaprobetxatuz, Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailak azken lau urtetan au-rrera eramandako jarduna kritikatu du-te, besteak beste: planifikaziorik eza,aurrekontu murrizketa, ikastetxeetakozuzendaritzak ez babestea, guraso el-karteak indartzeko interesik eza eta ira-kasleen prestakuntzako hutsuneak.Beraien ustez, Hezkuntza Sailak ez duinolako ahaleginik egin eskola publi-koaren irudia indartzeko eta berak jarri-tako lan ildoak ere ez ditu bete. Hurren-go legealdian egongo diren ordezka-riei elkarlanean aritzea proposatu die-te, eta irakaskuntza publikoari behardituen baliabideak eskaintzeko eskatu.

LAB sindikatuak ez du parte hartu ezEAEko ez Nafarroako mahaian. Nahizeta edukiekin ados egon, sindikatu ho-rren iritziz, foro bakarra beharko litzate-ke, “euskal hezkuntza sistemaren legeorokorra lortzea baita xedea”.

GAIA


Hizkuntz ereduenporrota frogatu da


G

Euskararen normal-kuntzan egiteko handia e-man zitzaion eskolari.Haurrak, gazteak, etorki-zuneko belaunaldia esko-lan euskaldunduko zela si-nesten zen bete-betean.Baina ez da berma seguruaizan. Derrigorrezko Hez-kuntza bukatzen duten 16urteko gazteek ez dute la-sai gelditzeko modukoeuskara mailarik lortzen,ez EAEn, ez Nafarroan etaez Iparraldean. Denok sus-matzen genuen, denok ge-nekien, baina neurketa bategiteak eta datuak edukit-zeak beste dimentsio bateman dio arazoari. Kont-zientzia hartzeko balio i-zateaz gain, balio beza al-daketak egiten hasteko e-ta emaitzak aldatzea lort-

EAEn hizkuntz ereduen politikakez du helburua lortzeko emaitzarikeman, hau da, 16 urteko gazteek ez di-tuzte bi hizkuntza ofizialak menperat-zen. Iazko azaroan eta abenduan DBH4. mailako 1.191 ikasleri (B ereduko447 eta Dko 744) ALTE (Association ofLanguage Testers in Europe) elkartekoB2 azterketa egin zitzaien. B ereduko% 33k soilik gainditu zuen;eta D eredu-ko % 68k. Horrek esan nahi du B eredu-ko bi herenek ez dutela euskara men-peratzen, eta D ereduko heren batekere ez.

Ebaluazioa egin aurretik, B2 maila-ko proba (ingeleseko Fist Certificate az-terketaren parekoa da, EGA baino ba-xuagoa) hiru ikastetxetan egin zen,haietako bi A eredukoak, eta eredu ho-rretako ikasle bakar batek ere ez zuengainditu.

Memento honetan DBHko lau mai-latan 20.300 ikasle daude A ereduanikasten; beraz, horietako inork ez lukegaindituko B2 azterketa. B ereduan16.750 ikasle daude eta horietako11.270ek (% 67,4) ere ez luke gainditu-ko. D ereduekoei dagokienez, 32.950ikasletik 10.540 (% 31,99) geldituko li-rateke azterketa gainditu gabe.

Azterketan bost trebetasun neurtudira: irakurmena, idazmena, entzume-na, mintzamena eta hizkuntza ezagut-za.

Datu horiek ikusita, garbi dago1983. urtean dekretuz ezarri zen hiz-kuntz ereduen sistemak gaur egun ezduela balio. Garai hartako egoera etaezaugarriak kontuan hartuta diseinatuzen sistema, baina egoera aldatu eginda, eta sistemak ere aldatzeko premiadu.

Gauza bera gertatzen da Nafarroan.1986an Euskararen Legea ezarri ondo-ren, EAEko hizkuntz ereduen sistema

Hizkuntz politikaaldatu beharra dago

bera ezarri zen, baina G eredua gehitu-ta (dena gaztelaniaz). Horrekin batera,ereduak eskaintzeko irizpideak jarri zi-ren: administrazioak, berez, gurasoekeskatzen dutena eskaini behar du. Erre-alitatean, ordea, ez da halakorik gertat-zen.

Azterketei dagokienez, NafarroakoGobernua kalitatearen inguruko azter-ketak egiten hasi zen ikastetxe publiko-etan duela lau urte inguru, baina hiz-kuntza gaintasunen ingurukorik ez daegin oraindik.

Iparraldean gauza bera. AkademiaIkuskaritzak halako proba bat egin zienikastetxe publikoetako 11 urteko ikas-leei duela hiruzpalau urte, baina beste-rik ez. Eredu elebidunetan ikasitako as-kok AEKra jotzen du eskolatik irten os-tean. Eskolan lortzen duten maila ez de-la aski frogatzen du horrek.

Seaskak bere kabuz egiten du azter-keta. Makilakixki izeneko ebaluaketasistema baliatzen dute. Euskaltzaindia-ren oniritzia duen proba da ikasleen tre-betasuna neurtzeko ebaluaketa hori.


B

B2 maila gainditzen duten ikasleek honako hau egin dezakete:Mintzamena: - Inguruko gaiei buruzko deskripzio argiak egin zenbait aukera kontuan izanda, horien

abantailak eta eragozpenak azaldu.- Naturaltasunez eta jariotasunez parte hartu elkarrizketetan; hots, arazorik gabeko ko-

munikazioa aurrera eraman.- Testuinguru ezaguneko eztabaidetan parte hartu bere iritziak eta ikuspuntua emanez.Hizkuntza ezagutza: - Gai orokorrei eta ingurukoei buruzko hiztegi zabala eduki.- Zalantza lexikoak izan arren hitzak errepikatzea saihesten saiatu.- Dituen akats gramatikalek ez diote komunikazioa eragozten, gutxi eta ez-sistemati-

koak baitira.- Kohesio eta koherentzia egokia du eta idazteko arauak errespetatzen ditu (gramati-

kan, ortografian eta abar).Idazmena: - Bere interesekin lotutako gai askori buruzko testuak idatzi.- Idazlan edo txostenak idatzi informazioa azalduz edo ikuspuntu zehatz baten alde

edo kontrako argudioak azalduz.- Zenbait eginkizun edo esperientzia nabarmentzen diren gutunak idatzi.Entzumena: - Hitzaldi luzeak ulertu eta eztabaida konplexuen ildoa jarraitu, betiere gaia ezaguna

izanik.- Komunikabideetako albisteak, saioak edo eta euskara batua erabiltzen duten filmak

jarraitu.Irakurmena:- Egungo artikuluei buruzko arazoak zein txostenak ulertu.- Egileen jarrera edo iritzi anitzak ulertu.- Literatura garaikideko prosan idatzizko testuak ulertu.

ISEI-IVEIk egindako ebaluazioa-ren datuak hor daude, ezagutu dira,eta iritzi andana entzun da. Badirudiinor gutxi harritu dela emaitzekin. Ha-la dio Lontxo Oihartzabal EAEko Es-kola Kontseiluko lehendakariak: “Da-tuek ez naute batere harritu. Lehenen-go aldiz egin da azterketa, eta horrekbere balioa du. Orain badakigu Euro-pan erabiltzen den tresna erabiliz gu-re ikasleek duten euskara maila zeinden. Horrek sekulako balioa dauka”.

ELA sindikatuaren iritziz, “txoste-naren datuak egungo hizkuntz ere-duen heriotza agiria dira”. EILASekdio emaitzak erlatibizatu egin behardirela, “ez delako zehaztu non eta no-la egin diren azterketak; Europan sis-tema hori atzerriko hizkuntzak neurt-zeko erabiltzen delako eta gureaneuskara ez delako atzerriko hizkunt-za; eta euskararen egoera diglosikoa-gatik”. UGTren iritziz, irakasleen mai-la ere neurtu beharko litzateke. “Irale-ren bitartez birziklatu ostean, gabeziaugarirekin iristen dira ikasgelara”.

EAEko datuekin batera, balorazioak eta iritziak

TREBETASUNAK. ONGI ERANTZUNDAKO ITEMEN EHUNEKOA

0 20 40 60 80

Mintzamena:

Hizk. Ezagutza:

Idazmena:

Entzumena:

Irakurmena:

D

66,733,3

67,849,4

61,551,2

59,652,3

59,351,5

B

32,6

6880

100

60

40

20

0

%

%

%

D

P.OSOAK

GAINDITU DUTENEN EHUNEKOAPROBA OSOAREN ARABERA

Euskara mailaren ebaluazioa

Iturria: ISEI, Irakas Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundea


G GAIAHizkuntz ereduaketa euskalduntzea

Emaitzak ikusita, hainbat galderasortu zaizkie beste batzuei. Felix Etxe-berria EHUko irakasle katedradunakgaldera bat botatzen du: “Zer arraio arigara ingeles hizkuntza 4 urterekinikasten? Non daude lehentasunak? Ezote litzateke egokiagoa euskara in-dartzea adin horretan eta ingelesaikasten hastea 6 edo 8 urterekin?”.

Igor Arroyo Euskal Herriak BereEskola ekimeneko kideak beste za-lantza batzuk ditu: “Zer gertatuko dahurrengo ikasturteko matrikulazioe-kin? Zer gertatuko da A eta B eredue-tan matrikulatu diren haur horiekin?Zer egingo du Hezkuntza Sailak haurhorien hizkuntz eskubideak bermat-zeko? Izan ere, aztoratzekoa da hiz-kuntz eredu batzuek indarrean dago-en legedia ez dutela betetzen aitort-zea, eta hizkuntz eredu horiek eskait-zen jarraitzea”.

Hemendik aurrera egin be-harrekoak

Irtenbideak eta proposamenakere badira. Iñaki Lasa Kontseiluko Il-do Politiko-Instituzionaleko ardura-dunak dio hizkuntza eskubideak gi-zartearen arlo guztietan eta sistemati-koki urratzen direla. “Horregatik, hiz-kuntz politika desegoki horren zama-rekin ezinbestean behar dugu politikaberri bat”.

Etxeberriak eredu bakarra behardugula dio, “D eredua indartu eta bes-te biak, A eta B, desagertu. Horrezgain, gure ikastetxeen curriculuma,metodologia, baliabideak berraztertuegin beharko dira. Irakasleok ere ba-dugu zer berritu hizkuntzen irakas-kuntza alorrean. Ikuspegi formalista

eta gramatikala mugatuz, orientabidekomunikatiboa eta integratzailea lan-du beharra dago. Hizkuntzari zorzaion garrantzia emanez, denok hiz-kuntza irakasleak garela ohartuz”.

Aldaketa horiek bultzatzeko, be-har den formazioa bideratzeko etaerrefortzuak eta baliabideak ezartze-ko administrazioaren babesa eta la-guntza beharrezkoa dela dio.

Arroyok interesgarritzat jotzen dueskolak euskalduntzea bultzatzekoeta koordinatzeko institutu bat sort-zea. Horrekin batera, neurri zehatzakaipatzen ditu, besteak beste EuskalHerriko Irakasle Eskoletan erdal ada-rrak desagertzea, “ez baitu zentzurikelebidunak ez diren irakasleak hezit-zen jarraitzeak”. Itziar Idiazabal EHU-ko Euskal Filologiako irakasle kate-dradunaren iritziz, irakasleek gehiagoparte hartu beharko lukete subjektudiren hainbat ikerketetan eta ikasma-terialgintzan. Eta unibertsitatean lekugehiago egin beharko litzaioke hiz-kuntzaren didaktikari.

LAB sindikatuak A eta B ereduakdesagertzeko eskatu du. “Hizkuntzamurgiltze eredu bakarra sortu beharda, D eredutik abiatuz” dio. ELAk ira-kasleen formazioan sakontzea etaetor daitezkeen aldaketetarako ira-kasleak prestatzea proposatzen du.Eta EILASek Hezkuntza Sailari beha-rrezko baliabideak jartzeko eskatzendio.

Tasio Erkizia irakaslearen iritziz,“denbora bukatzen ari zaigu. Belau-naldi berri bat ezin dugu porroteraeraman”. Hori dela eta, berak bost be-rrikuntza ildo proposatzen ditu: eus-kararen normalizaziorako plangintza

orokorra egitea, gizarte osoan; mur-giltze ereduaren bideari ekitea; eus-kara eta euskal kultura uztartzea;ahozko erabilera gehitzea; eta admi-nistrazioak eta herri eragileak elkarla-nean aritzea.

Idiazabalek ez du uste konponbi-derako lehen neurria A eta B ereduakkentzea denik. “Ez al gara oraindikohartu, hizkuntza eta eskola kontue-tan, beste gauzetan bezala, gutxi balioduela derrigortasunaren eta denakberdinaren legeak? EAEn, eta zorio-nez Nafarroan ere bai, B eta D ereduakoraindik gora egiten ari dira. Badirudieuskara gehiago nahi dutela guraso-ek. Eskaera hori zertan datzan sakonaztertzea eta behar bezalako erantzu-na ematen den aztertzea askoz abe-rasgarriagoa dela iruditzen zait ber-dintasunaz eta derrigortasunaz mint-zatea baino”.

Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak hainbat neurri jarriko dituabian. Batetik, irakasleen euskaramaila hobetzeko ikastaroak antolatu-ko dira, hots, perfekzionamenduzkoikastaro espezifikoak. Bestetik, etapabakoitzaren amaieran lortu beharre-ko euskara maila zehaztuko da, HaurHezkuntzatik DBHra. 8 eta 16 urte bi-tarteko euskararen curriculuma egin-go da.

Horrez gain, hemendik aurrera ereoraingoa bezalako ebaluazioak egitenjarraituko da, eboluzioa ikusteko.

Nafarroako eta Iparraldeko agin-tariek ez dute ezer adierazi. EAEkoHezkuntza sailburuak bai. Datuak etaproposamenak hor daude. Egitura al-datzeko apustua egingo al du hurren-go Hezkuntza sailburuak?

12 12 ❘ hik hasi ❘99. zenbakia. 2005eko ekaina

1964ean Baionan bildutako idazle-ek euskara estandar bat sortzea eskatuzuten; gero, 1968an, EuskaltzaindiarenArantzazuko bileran euskara estandarharen oinarria jarri zen. Artean, bat-zuentzat euskararen biziraupenerakohil ala biziko erabakia zen. Egoera har-tan biltzarrekoei burutik ez zitzaiekeelapasako berrogei urte beranduagoegunkaria eta telebista euskaraz egonzitekeenik. Edo bai? Orduko euskalt-zainek, abade batzuk, laikoren bat edobeste eta tartean komunistaren bat, ne-kez jakinzezaketen geroan gerta ziteke-ena. Bazekiten jakin erabaki zaila, etabatzuentzat lazgarria, zela. Hizkiren batgorabehera, muinean haiei zor diegugaur daukaguna. Euskaltzaindiari zordiogu, besteak beste, 1987an argitaratu-tako aditzari buruzko gramatika. Hordago, beste adibide bat, prozesu horrenemaitza berri-berria: Hiztegi Batua.

Euskara Batuari bidea eman ziote-nean euskaldunen proportzioa gaurkoadinako izan zen. Orduko datu zehat-zik ez dago. Ipar Euskal Herrian eta Na-farroa Garaian altuxeago izango zen,baina, oro har, gaurkoaren antzeraizango zen. Orduan, hori bai, 800.000pertsona gutxiago bizi ziren Euskal He-rrian, gutxi gorabehera. Urte horietan

Haurtzaroko euskaltegiak

gerra osteko aurreneko ikastolak eresortu ziren. Hizkuntza irizpidek eta ga-bezien gainetik borondatea zegoen or-duan. Dena zen berritzailea, besterik ezzitekeen izan eta. Nolabait, Euskara Ba-tuaren usoa 1978an hasi zen hegan Bil-boko San Mames futbolzelaian.

Euskara Batua sortu zen inguruneberetik euskalduntze alfabetatze mugi-mendua abiatu zen. Hiztun berriak be-har ziren hizkuntza zaharberrituarent-zat. Ia-ia lau biztanletatik bat euskal-dundu behar zen, eta laugarrena alfa-betatu. Hizkuntza estandarizatu beha-rrak zekartzan buruhausteak ez zirennolanahikoak. Ordutik hona letren etahitzen dantza ohiko bihurtu zaigu. Bai-na milaka gazte eta heldu euskaldunduegin izan dira, gaueskola eta euskalte-gietan egindako lan eskergari zor.

Diktadura amaitu eta gero, diktado-rea akabatu ondoren, orduan hasi zeneuskara sartzen ikastetxeetan. Egoeralarria zen oso. Estandarizazio prozesuabiatu berrian zegoen hizkuntza, ape-nas literaturarik ez zeukana, ikasmate-rialik gabekoa, eskola hizkuntza bihur-tu beharra zegoen. Halere, gabeziariklatzena irakasleena zer. Ez zegoen ira-kasle euskaldun nahikorik gizarteareneskakizun zabala asetzeko. Askotan

euskaraz jakitea nahikoa zen irakasleizateko. Salbuespen egoeran geunden.Orduko irakasle askok lanean ari zirelalortu zuten lanbide haren legezko titu-lazioa. Eta ez ziren irakasle txarrak.

Irakaskuntzaren jardueran, ikasle-ak eta irakasleak salbu, zerbait ezinbes-tekoa bada hizkuntza da, eskola hiz-kuntza, alegia. Ikastoletan gurasoek ja-rri zituzten ikasleak, sarritan gurasoakeurak izan ziren lehengo irakasleakedo gurasoek bilatutakoak. Hirurogeieta hamarreko urteak urte oparoak izanziren, gerora, deituko zen euskalgint-zarako. Urte hartakoak dira UEU eta El-huyar, esate baterako, urte horietan ere,hasi zen ikusten eta entzuten euskarazhedabideen erakusleihoetan eta, ha-markadaren hondarrean, legeztatuizan zen euskararen sarbidea unibertsi-tate aurreko irakaskuntzan. Halere, iaden-dena egiteke zegoen.

Laurogeita batean euskaldunen au-rreneko errolda egin zen EAEn, lauro-geita baian Euskararen ErabileraArauzkotzeko Legeaonetsi zuen EuskoLegebiltzarrak. Laurogeita hiruan, uz-tailaren 11ko 183/1983 dekretuan arau-tu ziren lehenbizikoz irakaskuntza ele-bidunekoA, B eta D ereduak. Eta lauro-geiko hamar urtekoetan helduen eus-kalduntze alfabetatze mugimenduakkrisi latza bizi behar izan zuen. Garaihartako Eusko Jaurlaritzako Kultura etaTurismo sailburu batek heldu erdaldu-nak euskararako galdutzat jo zituen.EAEko hizkuntza politika hasi berriaLehendakaritzaren ardurapean zego-en, Jaurlaritza osoari zegokion, beraz.Urte horietan hizkuntza politikaren al-daketa esanguratsua gertatu zen. Ohar-kabean, baina ordutik gaurdaino eus-kararen berreskurapenaren zama iaguztia hezkuntzan jarri zen.

Hizkuntz ereduak, ez dakigu zerga-tik batzuk esaten dieten ikastereduak,A, B eta D, guztiek, ikasleak derrigo-

Lore ERRIONDOUEUko zuzendaria

Xabier ISASIUEUko kidea


G

rrezko eskolaldiaren amaierarako eus-kalduntzea jarria zuten helburua. Asmoonez eta helburu zintzoez egindako di-seinuak porrot egin du. Diseinu horrekez ditu ikasleak euskalduntzen eta,okerragoa dena, ez du bermatzen –ja-torrizko– ikasle euskaldunek eurekhezkuntza maila onik lortzen dutenik.

Euskara, oraindik ere, salbuespe-nak salbuespen, ez da eskola hizkunt-za. Kasurik onenean komunikazio hiz-kuntza izatera iritsi daiteke, baina ez es-kola hizkuntza bere adiera osoan. Egiada, aitor dezagun, irakaskuntzako hiz-kuntz ereduei esker euskararen itzalazabaltzea lortu dela. Baina euren jato-rrizko helburuak lortzeko ez dutela ba-lio nabarmen geratu da hogei urte luzehauetan. Oro har, A eta B ereduek ezdute balio izan jatorrizko erdaldunakeuskalduntzeko eta D ereduak, tama-lez, ez du balio jatorrizko euskaldunak(edo elebidunak) maila nahikoko hiz-tun alfabetatuak izan daitezen. Larriada jatorrizko erdaldunak ezin euskal-dundu izana baina are larriago, gure us-tez, (D ereduan) jatorrizko euskaldu-nak nahikotasun mailaraino iritsi ezinizana.

Esanak esan, hezkuntzaren ikuspe-gitik hizkuntz ereduen porrota ukaezi-na da. Ereduok, bada, hezkuntzarako

baino hizkuntza politikarako tresnakizan dira, horrela sortu ziren eta. EuskoJaurlaritzaren Hezkuntza, Ikerkuntzaeta Unibertsitate Sailak egiten du hiz-kuntza politikarik eraginkorrena. Bai-na eraginkorrak izan ote dira?

EAEko hizkuntza politikarako ar-duradun gorenek adierazi digute, be-rriki aurkeztu diguten III. Soziolinguis-tikazko Maparen kariaz, euskaldunenkopurua azken hogei urteetan 200.000hiztun berriekin emendatu dela. Aipatuepe hori eta hizkuntz ereduen orain ar-teko iraunaldia bat datoz. A, B eta D hiz-kuntza ereduak benetako hizkuntzapolitikaren zutarria izan dira.

Dauzkagun datuekin (EUSTAT)euskalduntze prozesuaren jarraipenaegin dugu (kohorte analisia). Bost urte-etako adin segmentuak, lau adin talde,aztertu ditugu. Azterketaren ondorionagusiak honoko hauek dira:

1. Derrigorrezko eskolaldian, 16 ur-te bitartekoena, euskaldundutakoak ezdira iristen jatorrizko erdaldunen here-na izatera.

2. Ikuspegi soziolinguistikotik, ba-da, haurtzaroko euskaltegi hauek ez di-ra pentsa zitekeen bezainbat eraginkor.Belaunaldi gazteenetan erdaldunenkopurua hazi egiten da eta.

3. Belaunaldi gazteenetan, euskal-dunen artean, jatorrizko euskaldunenproportzioa % 50etik behera dago.

4. Derrigorrezko eskolaldian eus-kalduntze prozesua jarraikorra da. Ha-lere, derrigorrezko eskolaldia amaitze-rakoan prozesu hori eten egiten delaantzeman daiteke.

Esanak esan, hizkuntza politikaerrotik aldatzeko gobernuburuaren–Lehendakaritzaren– ardurapeko iza-tera igaro beharko luke berriz. Batetikhizkuntza politikak pisu politiko han-

diagoa izateko eta, bestetik, gobernu-ko sail guztietan –zehar bidez– eraginahal izateko. Gobernuburuaren –Le-hendakariaren– esku baitaude ildo po-litiko nagusiak; adibidez, informazioeta komunikazio teknologia berrienhedapena, berdintasunaren gaiak etaabar.

Hizkuntza ereduen diseinuak po-rrot egin du kualitatiboki zein kuantita-tiboki. Ereduek, Ak, Bk zein Dk, ezarri-ta zeukaten xederako ez dute balio, ale-gia. Berriz diogu, hizkuntza politikagoitik behera aldatu beharra dago. Al-derdi batetik, euskaldunek, batez erejatorrizko euskaldunek, kalitate mailajasoagoko hezkuntza behar dute eus-kararen hizkuntza komunitatean erna-muina izan behar dutelako. Beste al-derditik, eskolatik harago, euskaldunt-zearen erantzukizuna gizarte osoari za-baldu behar zaio. Murgiltze ereduakbeharrezkoa dira euskararen normal-kuntza prozesua iraunkorra eta jarrai-korra izan dadin. Euskararen normal-kuntzaren xedez ikastetxe bakoitzak,bere beregizko ezaugarriak eta inguru-nea aintzat harturik, urteroko normal-kuntza planak diseinatu, egikaritu etaebaluatu beharko lituzke.

Edozelan ere, murgiltze ereduekeraginkor funtziona dezaten irakasle-riaren prestakuntza eta antolaketa be-rraztertu beharko lirateke. Alde batetik,murgiltze prozesuetan adituak izateabeharrezkoa baita eta, beste aldetik,irakasleriaren berrikuntza prozesuabizkortzea ezinbestekoa delako. Egoe-rak aztertu beharko lirateke euskararennormalkuntza bizkorragoa eta eragin-garriagoa izan dadin.

Eskolak, ikasleen eta guztion hobebeharrez, euskaltegia izateari utzi be-har dio.

GAIAHizkuntz ereduaketa euskalduntzea

Hizkuntza politikaerrotik aldatzeko,gobernuburuaren–Lehendakaritza-

ren– ardurapeko iza-tera igaro beharko

luke berriz.


2004. urtean Eusko JaurlaritzakoHezkuntza Sailak euskararen lorpenaaztertu du, EAEko hezkuntzako hirueredu linguistikoen arabera (A, B, D),“ikasleriari nahitaezko ikastaldiak bu-katzerakoan bi hizkuntza ofizialak era-biltzeko adina” helburua lortzen denala ez ebaluaketa egiteko. Euskararensei ezagutza maila bereiztu dituzte (AL-TEren eskalaren arabera): A1 eta A2 (oi-narrizko erabiltzailea), B1 eta B2 (era-biltzaile bere kabuzkoa), C1 (EGA mai-la) eta C2 (erabiltzaile gaitua). Azterke-taren emaitzek diotenez, A ereduan(erdal eredua) ez da A1 maila ere lort-zen, erabateko porrota izanez helbu-ruarekiko; B ereduan %32,6k soilikgainditzen du B2 maila; eta D ereduan,berriz, %68k soilik gainditzen du B2maila. Horrela, esan daiteke B ereduan,eta neurri batean D ereduan ere, nahikoporrot handia gertatzen dela helburua-rekiko. Horrenbestez, egoerak erabatkezkagarria dirudi, ez soilik azkenekohogei eta gehiago urtetan zehar helbu-rutik urruti joan garelako, baita ere eza-gutza maila kaskarretik ezin delako es-pero euskararen erabilera arrunta, in-formala, bere kasakoa izatea. Horrela,eskolatik kanpo euskararen erabileraeskasa dela esaten denean, eta eskolabarruan ere horrela gertatzen dela ikus-

tean, besteak beste, neurri batean eza-gutza faltagatik dela esan daiteke. Print-zipio psikolinguistiko batek zera esa-ten du: joera nagusia dela ondo bainohobeto ezagutzen den hizkuntza era-biltzea modu arruntean eta orokorre-an, horrela eginez norbera eroso sentit-zen delako.

Badirudi hogei urte eta gehiagokoeredu plangintza honek gehiegi iraunduela lehenago ebaluaketarik egin ga-be, batez ere nahikoa jakina zenean, az-terketarik gabe ere, A ereduak ez zuelaikasleria euskalduntzen eta B ereduakere larri euskalduntzen zuela. Baina,zorionez azkenean azterketa eta eba-luaketa egin da, errealitatea argiagoadieraziz. Ebaluaketaren ondorenplangintza berriro biplanteatu behardela ikusi da: bai helburuak mantent-zen edo aldatzen diren ikusteko, baitajartzen diren helburuak lortzeko zehaz-ki nolako bideak erabili behar diren ja-kiteko. Gure kasu honetan, helburuberdina mantentzen bada ere, hau da,hezkuntzaren bitartez haur guztiak eus-kalduntzea, nahikoa euskalduntzea,euskararen erabilera ziurtatzeko adinabehintzat (B2 maila nahikoa al da?, alaC1 edo C2 mailak lortu beharko dira?):

1) edo dauden ereduak birplantea-tu beharko ditugu, A eredua kenduz etabeste bi ereduak berrantolatuz;

2) edo hiru ereduak mantentzen ba-dira erabat aldatu eta berrantolatu be-harko ditugu. Birplanteatze eta berran-tolatze horrek derrigorrezkoa behar duizan, hezkuntza mailan derrigorrez ger-tatzen diren bezala bestelako erabakiakademiko gehienak ere.

Hezkuntza arloan gurenean gertatudenak ez gaitu gehiegi harritu behar.Soziolinguistikak, Psikolinguistikakedo Psikosoziolinguistikak, adibidez,aurresaten dute gurea bezalako hiz-kuntza ukipen egoeratan gertatzen de-na: gero eta handiagoa izan ukipen

EAEko hezkuntzako ereduak

egoerako bi hizkuntzen bizindarra etaboterearen diferentzia, gero eta han-diagoa izan bi hizkuntzen arteko asi-metria, orduan eta errazago gertatzenda hizkuntza boteretsuena ia ezer egingabe ikastea, baina hizkuntza ahulena-ri, alderantziz, babes berezia eta handiaeman beharra izatea, hezkuntzaren bi-tartez batik bat, egitan nahi bada bi hiz-kuntzak ondo menperatzea edo elebi-duntasun orekatua eta orokorra lort-zea. Hau da, oraingo D eredua derrigo-rrezkoa da egitan nahi bada haurrak etagazteak orokorrean euskalduntzea.Hala ere, D eredua ere berrantolatu be-harko dugu, esparru guztietara zabal-duz, eskola mundutik kanpo ere lan-duz, psikologikoki nahikoa erraztasu-na lortzeko eta euskararen erabileraarrunta ziurtatzeko. Hau da, aldaketasakonak behar dira hezkuntzan, egitannahi badugu euskararen erabileraarrunta ziurtatu.

Jaurlaritzak bideratu duen azterke-ta horrek ematen du beste zenbait gau-za esateko ere. Adibide moduan, ondo-ko puntua erabiliko dut. B eta D ere-duak bost trebetasun hauen araberakonparatzen ditu: mintzamena, hiz-kuntzaren ezagutza, idazmena, entzu-

B ereduan B2 eza-gutza maila eskatu

beharko litzatekederrigorrez, eta D

ereduan C2.Ezagutza maila kas-

karretik ezin baitaespero euskararen

erabilera arrunta,informala

Mari-Jose AZURMENDIEHUko irakaslea eta BAT Soziolinguistika aldizkaria-

ren zuzendaria


GGAIAHizkuntz ereduaketa euskalduntzea

Euskalgintzaren baitan aspalditikentzuten den kexu, nahi eta eskariarierantzuten dio perpaus horrek. Hiz-kuntza-ereduen sistema gainditu eginbehar da. Zergatik? Agintzen duena be-tetzen ez duelako, hau da, gure haur etagazteak euskalduntzea lortzen ez due-lako. Eta ondorioz, gazte horiek duteneuskara jakin eta erabiltzeko eskubi-dea bermatzen ez duelako eta, hedape-nez, euskaraz bizi nahi dugun euskal-dunona ere ez.

Duela mende laurden bat ereduensistema abian jarri zen garaiko egoeraeta beharrak zeharo bestelakoak zireneta orduko une hari erantzuteko sortu-tako sistemak ia bere horretan nolairaun duen ikustea harrigarri gertatzenzaigu. Interes askoren inguruko ezta-baidagai bihurtu dira, baina berriki jaki-narazi ziren emaitzen datuen ondoreninork gutxik ukatuko du sistema horrekerrotik aldatu beharra duela aitortzenomen duena (gazte elebidunak prestat-zen dituela) bete dezan eta azkengabe-

ki iruzurra betikotzen jarrai ez dezan.Baina esandakoa onarturik ere, al-

daketa horrek badu arrisku bat bainogehiago, aldatzea beharrezkoa izanikere ez da helburua, euskalduntzea dahelburua eta hori ez du aldaketa hutsaksegurtatzen. Irakasleak lehengoak ba-dira, baliabideak lehengoak badira, gi-zartearen hezkuntzarekiko jarrera le-hengoa bada, eta gainera beste bi hiz-kuntza (gaztelania/frantsesa eta inge-lesa) ikasi nahi badira maniobragarrita-sun handiegirik ez da izango.

Horregatik, bai, ereduak gainditubehar dira, baina nola gaindituko direnjakitea baieztapen hori egitea bezaingarrantzitsua da, zeren horri behar be-zala erantzutetik etorriko baita belau-naldi berriak eraginkortasunez euskal-duntzea. Eraginkortasunez diot, zerenguk nahi dugun euskalduntzea hiz-kuntza arrotz bat “ezagutze” hutsa bai-no zerbait gehiago baita. Euskara ko-munikatzeko ez ezik, bizitzeko eta ero-so bizitzeko tamainan menderatukoduten euskaldunak nahi ditugulako. E-ta ondotxo dakigu erdarazko komuni-kabideek abaildurik gauzkaten EuskalHerri honetan zeinen zaila den egune-ro borroka egin gabe euskaldun izatea,azken finean, euskaldun izateak ezin-bestez euskaltzale izatea baitakar.

Beraz, “hizkuntz ereduak gainditu”diogunean gramatika edo lexikokoelementu batzuk txukun taxutu edo an-tolatzea baino askoz gehiago eskatzenari gara, eta hori ezinezkoa da parez pa-re kultura oso bat, ia bizi-estilo bat eretransmititzen ez bada, kultura unibert-saleko ondasun nagusien ezagutzare-kin uztarturik.

Xabier MENDIGURENBEREZIARTUKontseiluko Idazkari Nagusia

Hizkuntz ereduak gainditu

mena eta irakurmena. Bi ereduen arte-ko diferentzia handiena mintzamene-an lortzen da; hau da, mintzamena danekezen gertatzen dena B ereduan.Besteak beste, hori azaltzeko arrazoibat zera izan daiteke: B ereduan euska-ra 2. atzerritar hizkuntza moduan ikas-ten dela, gurean ingelesarekin gertadaiteken bezala, ukipen egoerak ema-ten dituen abantailak aprobetxatu ga-be, hau da, eskolatik kanpo euskara e-rabiltzeko dauden aukerak batere a-probetxatu gabe (euskaraz mintzatueskolatik kanpo, irakurri, telebista iku-si, eta abar). Hori, jadanik ezaguna zit-zaigun (neronek egindako ikerketabatzuetan horrela ikusi dugulako), etahutsune handia da metodologikoki be-giratuta.

Azterketaren iradokizunetan zeraesaten da: “B2 ziurtagiria proposatzenda derrigorrezko irakaskuntzarenamaierako”. Proposamen horrek kez-katzen nau: 1) alde batetik, B2 mailakez duelako ziurtatzen euskalduntzemaila nahikoa handia eta erosoa euska-raren erabilera arrunta eta espontaneoalortzeko; 2) adibidez, etorkizunean Beta D ereduak mantentzen baldin badi-ra, B2 mailak izan behar lukeelako gut-xienekoa B eredurako, baina D eredu-rako C2 maila ziurtatu beharko litzate-keelako.

Hau da nik proposatuko nukena: a) edo D eredua soilik mantendu

etorkizunean, bertan eman behar direnaldaketak emanez;

b) edo, gutxiengo moduan, B eta Dereduak mantentzea, baina biak sakonaldatuta eta birplanteatuta: B ereduangutxienez B2 ezagutza maila derrigo-rrez eskatuz, eta D ereduan C2 maila erederrigorrez eskatuz.

Hori lortzeko zenbait aldaketa eginbeharko dira, horien artean metodolo-gikoak ere bai, honako helburua lortunahi bada: gure haur eta gazte guztiaknahikoa maila handian euskalduntzea,euskararen erabilera arrunta eta erosoaziurtatu ahal izateko.

Nire gogorik onenak hezkuntzanegin behar diren birplangintzak bide-ratzeko eta nire animo handienak bir-plangintza hau egingo dutenentzat.


xabiergaragorri

EAzken helburua guztiok elementu

komun batzuk adostea eta Euskal

Herriko eskola guztietan kultur

elementu berak lantzea da, gure

kulturaren transmisioa ziurtatzeko

Pedagogoa eta Eskolaldirako EuskalCurriculuma egitasmoaren zuzendaritza eta diseinu taldeko kidea


xabiergaragorri

E

Zein da Eskolaldirako Euskal Cu-rriculumaren azken-azken helburua?

Muinetara joanda, azken-azkenhelburua litzateke erabakitzea derrigo-rrezko eskolaldia bukatutakoan EuskalHerriko ikasle guztientzako oinarriz-koa eta komuna zerk izan behar duen.Gure errealitatea, gustatu-ez gustatu, biestatu eta hiru administraziotan bana-tuta gaudela da; baina horrek ez du izanbehar aitzakia konturatzeko herri ho-nek ere baduela bere nortasun pro-pioa, bere kultura propioa, eta eskubi-de guztia duela bere kultura (beste edo-zein herrik egiten duen bezala) belau-naldi batetik bestera ziurtatzeko. Kulturtransmisio horretarako, eskola institu-zio indartsua da. Eskola da biztanleguzti-guztiak, hasi gutxienez 6 urtetiketa 16 urtera arte, biltzen dituena. Horiahalmen ikaragarrizko tresna da, gurekasuan euskal kultura belaunaldi bate-tik bestera ziurtatzeko, eta aprobetxatuegin behar dugu.

Euskal curriculuma proposatzendugunean ez gara esaten ari Estatufrantziarretik eta espainiarretik dato-zen derrigorrezko curriculumei uko e-gin behar dietenik gure eskolek; ez dagure eginkizuna horretan sartzea. Bai-na gutxienez nahi duguna da gure es-kola guztiek ziurtatzea, Zuberoako,Goierriko eta Errioxako ikasle batek,oinarrizko elementu bateratu batzuk i-zango dituztela, horrek egiten baitu gu-tasuna. Nahiz egoera politiko-adminis-tratibo desberdinak izan, gutasun mini-mo hori ziurtatu nahi dugu.

Horrekin ez ditugu ahaztu beharbakoitzaren berezitasunak. Euskal cu-rriculumak lekuan-lekuko errealitatekulturaletik abiatzea eskatzen du, etabaita ukipeneko kulturak kontuanhartzea ere. Azkenik, ofizialak diren cu-rriculumak ere nolabait besarkatu be-harko lirateke, eta Europako eta Uni-bertsoko dimentsioa ere besarkatu be-har litzateke.

Estatuen curriculum ofizialak erenolabait besarkatu behar dituela dio-zu. Suposatzen da egun, Estatu espai-niarreko curriculum ofizialean hiz-kuntza propioa duten autonomia erki-

Euskal Herriko Ikasto-len Konfederazioko Ahol-kulari Pedagogikoa da Xa-bier Garagorri, baita EHU-ko irakasle ere, Didaktikaeta Eskola Antolaketa Sai-lean. Lanari batere beldu-rrik ez dion gizon hau Es-kolaldirako Euskal Curri-culuma egitasmoaren zu-zendaritza taldeko eta di-seinu taldeko kidea da.Eskolaldirako Euskal Cu-

rriculumaren aurkezpen pu-blikoa egin berri dute. Orain,proposamen horri eskolekbereziki, baina baita gizar-teak ere zer onarpen mailaematen dion ikusi beharkoda. Ahal beste ikastetxetanproiektua eztabaidatzeaeta baloratzea da eurenhelburua, irailean bertanhasita. Euskal curriculu-mak zabalduko dituen ate-en berri jakiteko irrikazhurbildu gara Xabier Gara-gorrirengana.

Herri honekeskubide guztia du

bere kulturabelaunaldi batetik

bestera ziurtatzeko.Transmisio

horretarako, eskolainstituzio indartsua

da. Eskola da biztanleguzti-guztiak, hasigutxienez 6 urtetiketa 16 urtera arte,

biltzen dituena. Horiahalmen ikaragarrizko

tresna da, gurekasuan, euskal kultura

belaunaldi batetikbestera ziurtatzeko,eta aprobetxatu eginbehar dugu


dego bakoitzak % 55 jartzen duela be-retik. Zer alde legoke horren eta eus-kal curriculum “besarkatzaile” batenartean?

Ehunekoek % 45 edo % 55 izan ezdu gaia asko argitzen. Azkenean curri-culumek antzekotasun handiak dituz-te; badirudi Estatu espainiarrekoak etafrantziarrekoak oso desberdinak dire-la, baina funtsean antzekotasun handiadute, eta Europako curriculumek ber-din. Kontua gehiago da pilotaren kix-kia nork jartzen duen. Kixkiak zer ma-terial eta zer neurri eduki, pilotak hala-ko ezaugarriak izango ditu. Gurera eto-rriz, nik ez daukat inongo kezkarik Eu-ropako edo beste inongo curriculumakgurera ekartzeko, baldin eta gu ardatzajartzeko gai bagara.

Euskal kulturan guztiongan komu-na zer den definitu beharko da, beraz.Baina, eta zer da euskal kultura?

Hainbat ikuspegi daude kultura zerden eta zer ez den definitzerakoan, etagu Barandiaranen ikuspegian oinarritugara. Bere esanetan, gizabanakoak etagizataldeek dauzkaten beharrei ema-ten dizkieten erantzunak dira kulturak.Barandiaranek zazpi behar bereiztenditu; oinarrizko beharrizanak dira, lekueta garai guztietako gizaki orok ditue-nak. Baina behar horiei ematen zaiz-kien erantzunak desbedinak dira ingu-ruaren eta garaiaren arabera.

Barandiaranek, beraz, zazpi beharbereizten ditu: nola lortuko dut janaria,

edaria eta osasuna; nola babestukonaiz; nola lortuko dut mundua ezagut-zea eta bere baliabideak nire zerbitzurajartzea; nola lortuko dut nire antzekoenlaguntza eta nola antolatu gizarte bizit-za; nola komunikatuko naiz nire antze-koekin; nola egingo ditut atsegin etagustuko zaizkidan gauzak (festak,dantza, artea); nor naiz ni, zer da gizar-tea, zein da nire xedea (mitoaren mun-dua, erritoarena, erlijioarena).

Euskal Herrian ere badaude oina-rrizko behar horiei erantzuteko era es-pezifikoak, era askotarikoak eta dina-mikoak, euskara izanik guztien arteanesanguratsuena. Baina mundu globali-zatu batean gaude, eta gure bizitzekoerak lotura zuzenak ditu munduko bes-te era guztiekin. Partikularra eta uni-bertsala lotzea da euskal curriculuma-ren ezaugarri nagusi bat (“Herritikmundura eta mundutik herrira” du le-ma).

Zein izan dira curriculuma disei-natzeko urratsak?

Egoeraren diagnostiko bat egin ge-nuen eta marko teoriko bat planteatu.Hori izan zen lehenengo urratsa. Bainafase horrek izatez ez du mugarik: mar-ko teorikoan sartzen zarenean, curricu-luma zer den, “euskal” zer den, zurrun-bilo horretan sartzen zarenean, horrekmugarik ez dauka.

Behin eztabaidatuta, hurrengourratsera pasa ginen: zer egin eta non-dik hasi. Lehen aldia zenez euskal curri-

Gutxieneznahi duguna da

gure eskola guztiekziurtatzea,Zuberoako,

Goierriko etaErrioxako ikaslebatek oinarrizko

elementu bateratubatzuk izango

dituztela, horrekegiten baitu

gutasuna. Nahizegoera politiko-administratibo

desberdinak izan,gutasun minimohori ziurtatu nahi

dugu


abiapuntua pertsonaren garapenarenikuspegia da. Pertsona gizabanako gi-sa, gizartekide gisa eta izadikide gisaosatzen da. Hiru dimentsio horiek el-karlotuta daude. Hezkuntzaren funt-zioa, beraz, pertsonaren hiru dimentsiohoriek garatzea izango da. Eginkizunhori bizitza guztirako da.

Zentzu horretan, eskolak egin be-har duena da bizitza guztirako erronkaden horretarako prestatu, hau da, hez-kuntzaren xedeak bete ahal izatekoprestatu. Zein da ezinbesteko ekipa-mendua gazte batek bizi ibilbidearimodu egokian ekiteko eta hezkuntza-ren xedeak lortzeko? Gure ustez, gaztebatek bizitzako behar bezalako presta-kuntza izango du, baldin eta pentsatze-ko eta ikasteko, komunikatzeko, elka-rrekin bizitzeko, norbera izateko etaekiteko gai bada. Horiek dira, gure us-tez, hezkuntzako konpetentzia oroko-rrak, eta ikas arlo guztiek konpetentziahorien zerbitzura egon behar dute. Cu-rriculumaren diseinua egiterakoan,aditu bakoitzari zera eskatu diogu: ze-haztea bere arloak (esaterako, mate-matikak) zer ekarpen egiten dion ho-rietako konpetentzia bakoitzari.

Pertsonaren konpetentzietan oi-narritzea ekarpen berria da curriculu-metan, ezta? Estatu espainiarrekoeta frantziarreko curriculumetan ezdira hortik abiatzen.

E

Hainbatikuspegi daude

kultura zer den etazer ez den

definitzerakoan. GuBarandiaranen

ikuspegian oinarritugara. Bere esanetan,

gizabanakoak etagizataldeek

dauzkaten beharreiematen dizkietenerantzunak dira

kulturak.Barandiaranek zazpi

behar bereiztenditu

culum bat hemen barrutik eta gure ka-buz definitzen hasi ginena, eta biderikegokiena Euskal Herriko adituenganajotzea zela iruditu zitzaigun, eta haieihonako hau galdetzea: zure jakintzaesparrutik, esaiguzu zer den EuskalHerrian bizi den pertsona kultu batek(ez zen eskolari begira, bizitza osoaribaizik) zure jakintza arloaz gutxienezezagutu behar duena, egiten jakin be-har duena, eta behar dituen balioak.Horri deritza “Euskal Curriculuma: kul-tur ibilbidea. Adituen ekarpena”, eta ja-da argitaratua dago (bertan zehaztendira pertsonaren garapenerako hiru di-mentsio, hamar gai multzo, 50 gai).Ikuspegi orokorra du: hezkuntzareneginkizuna bizitza guztirako dela, ezdela eskola garairako soilik, alegia.

Erreferente horretan oinarrituz, hi-rugarren urratsean sartuta gaude buru-belarri: eskolaldirako euskal curriculu-ma egiten ari gara. Galdera aldatzen da,beraz: “zer da Euskal Herriko 16 urtekogazte batek, derrigorrezko eskolaldiabukatzen duenean, garatu eta erakutsibehar dituen konpetentziak eta EuskalHerriaz eta munduaz jakin behar due-na”.

Zein da hezkuntzaren xedea bizit-za osoari begira, eta zein eskolarenegitekoa?

Curriculum guztiek euren hezkunt-zaren xedea definitzen dute. Gure

xabiergaragorri


Gaia ez da hain berria. Hezkuntza-rako konpetentzia orokorrena Europa-ko herrialde guztietan planteatzen aridiren zerbait da. Unibertsitate mailanere, Bologniako adierazpenaren ondo-ren, nabari da horrantzako joera dagoe-la (une honetan plangintzak-eta aldat-zen ari gara). Beraz, euskal curriculumaEuropako mugimenduarekin etaunibertsitatearen berrikuntzarekin si-nergian dago.

Beharbada, gure ekarpenaren be-

rrikuntza oinarrizko konpetentzia ho-riek eta ikas arloak uztartzea izan daite-ke. Bestetik, orientazioa eta tutoretzaikastarlo bezala planteatuko ditugu, etahori ere gauza berria da. Beraz, diseinualdetik ere berrikuntzak dakartzalapentsatzen dugu. Kalitatezko hezkunt-za proposamen bat egin nahi dugu, ba-tetik gure helburuak lortzeko eragin-korragoa izan dadin, eta azken batean,hezkuntzaren kalitatea hobetzeko ere.Hori euskal curriculumaren balio e-

Euskalcurriculumak

zehazten du zerden Euskal Herrianbizi den pertsona

kultu batekezagutu behar

duena. Etaeskolaldirako

euskalcurriculumeangaldera aldatu

egiten da: zer daEuskal Herriko 16

urteko gazte batek,derrigorrezko

eskolaldia bukatzenduenean, garatu

eta erakutsi behardituen

konpetentziak etaEuskal Herriaz eta

munduaz jakinbehar duena


rantsi bat izango litzateke, oso inpor-tantea.

Horrek gelara aldaketa batzukekarriko ditu.

Handiak. Hezkuntzaren ikuspegiaaldatzen du. Txipa aldatu egiten du, etairakasle guztiok gara, nolabait, hezit-zaile. Jada abiapuntua ez da diziplina e-do materia bakoitza; abiapuntua pert-sonaren osotasuna da, eta horri arlo ba-koitzak zer ekarpen egiten dionikuspegi hezitzailetik.

Hemendik aurrera zer?Ikasturte honen bukaeran eskolal-

dirako euskal curriculum proposamenbat izango dugu. Datorren ikasturtean,irailetik urtarrilera bitartean, proposa-men horren sozializazioa, hausnarketaeta balorazioa jarri nahi dugu martxan.Prozesu hori zenbat eta zabalagoa izan,zenbat eta ikastetxe eta gizarte eragilegehiagok parte hartu, hobe; azken ba-tean, curriculum baten balioa edo legi-timitatea gizartearen atxikimenduakematen du. Curriculumaren erabakiaezin baita soilik oinarritu irizpide tekni-koetan edo zientifikoetan, alderantziz,funtsean oinarri moral eta politikoetanhartzen den erabaki bat da. Beraz, atxi-kimendua zenbat eta handiagoa izan,bere legitimitatea orduan eta handia-goa izaten da. Munduko diseinurikonena edukita ere ez badugu lortzenbereziki hezkuntza komunitatearen in-guruko hausnarketa eta balorazioa, az-

E

Eskolak eginbehar duena dabizitza guztirako

erronka denhorretarako prestatu,

hau da,hezkuntzaren xedeak

bete ahal izatekoprestatu. Gure ustez,

gazte batekbizitzarako behar

bezalakoprestakuntza izango

du, baldin etapentsatzeko eta

ikasteko,komunikatzeko,

elkarrekin bizitzeko,norbera izateko etaekiteko gai bada

kenean paper polit bat soilik izan dai-teke.

Gizarteratze horretan, bi azpifaseaurreikusten ditugu. Lehenengo, curri-culuma bere osotasunean baloratukoda. Horrela, proposamen horrek batezbeste zer onarpen maila duen jakingodugu. Ez dugu eztabaida moduan plan-teatu nahi, bukaerarik gabeko bide ba-tean sartzea bailitzateke; hezkuntzarenxedeak gure proposamenean jarri ezdiren beste batzuk izan daitezke, etaproposamen guztiak izan daitezke osokoherenteak; baina hor azkenean era-baki bat hartu beharra dago. Beraz, pro-posamen horren onarpen maila daneurtuko dena. Behin hori ikusita, az-ken helburura iritsi behar dugu: guz-tiontzako oinarrizkoa eta komuna dencurriculumaren proposamena egitera.Guztiok elementu komun batzuk ados-tea da helburua; asko izan, gutxi izan,arrakasta handia litzateke guztiok zer-bait elkarrekin adostea.

Hortik aurrera, jada euskal curricu-luma indarrean jartzeko oinarriak izan-go genituzke. Gero ikusi beharko dazein diren irakasleen prestakuntza be-harrak, zer baliabide falta diren, edoikasmaterial osagarriak… Eta hori, es-kolari begira. Baina esaten badugu eus-kal curriculuma bizitza guztian zehargaratu beharreko zerbait dela, horrekeskola garaian beste kultur eragileekinere harremanetan egotea eskatzen du;beharbada eskolak ezin ditu euskal cu-

xabiergaragorri


rriculumeko esparru guztiak berak ba-karrik landu. Herri honetan kultur era-gile asko daude (herri honek bere gora-beherak izango ditu, baina horretanaberatsa da), eta erakunde horien egin-kizuna ere bada euskal curriculuma ga-ratzea.

Hezkuntza erakundeen artean kon-petentzia handia egonagatik, proiektuhoni elkarlanean heldu diozue.

Hasieran ikastolen mundutik sortuzena une honetan egitasmo askoz za-balagoa da; adituak hautatzerakoanere asko zaindu dugu zabaltasun horiorekaz islatzea (lurralde desberdineta-koak izatea, eta hezkuntza erakundedesberdinetakoak; unibertsitateetakoirakasleekin, berdin). Zuzendaritzateknikoan gaude Kristau Eskolako ki-dea, Sortzen-Ikasbatuazekoa, EuskalHerriko Ikastolen Elkartekoa eta EAE-ko Hezkuntza Saileko beste bat. Elkar-lan horrek beste dimentsio bat ematendio curriculumari. Ez dut esan nahiIkastoletatik soilik egin izan balitz ez lu-keenik eraginik izango, edo beste ikas-tetxeetara ere ez litzatekeenik zabaldu-ko. Baina aberastasun handia litzateke

herri honetan gizarteari erakustea, hez-kuntza munduan gure desberdintasu-nak izan baditugun arren, lehiakorta-sun horren gainetik, gai izan garela el-karrekin lan egiteko. Ikas bezate bestebatzuk ere.

Curriculumari balioa atxikimen-duak ematen diola esan duzu. Admi-nistrazioek ez badute bide horrekinbat egiten, zer?

Gizarte erakundeetatik, alegia, az-pitik datorren mugimendua da hau, etabidean EAEko Hezkuntza Saila uztartuzaio. Nahiago nuke Nafarroako Gober-nuarekin eta Parisekin ere lan egiterikbagenu. Poztuko nintzateke bere ga-raian administrazioak hau berea egin-go balu. Baina ez da ezinbesteko bal-dintza bide honek aurrera egiteko.

Hezkuntza berrikuntzak ez diragoitik behera soilik gertatzen; ahal delabiak behar dira, baina asko etortzen di-ra behetik gora (urte batzuk badara-matzat irakaskuntzan eta badakit ikas-toletatik hasi ditugun zenbait berri-kuntza, pixkanaka-pixkanaka nola jo-an diren beste hezkuntza sareetara za-baltzen). Gure artean konpetentziahandia dago, eta horrek ere eragiten duiniziatiba bat begi onez ikusten bada e-ta arrakasta badu, besteak ere berehalasartzea horretan.

Anjeles Iztuetak curriculuma si-natzeko pausoa eman zuen. Orain EA-Eko sailburua aldatuko balitz, akordiohori atzera botatzeko arriskua ikus-ten al duzue?

Nik ez nuke hainbeste esango. Da-torrenak bere erabakiak hartuko ditu.Orain, nik, sailburu banintz, zer egingonukeen? Bada hor daukazu karamelot-xo bat ikaragarri goxoa. Hezkuntzarengizarte eragileak ados daude elkarrekinlan egiteko; hori kontuan ez hartzeaitsukeria litzateke. Azken batean, admi-nistrazioko eragileen zailtasun handie-tako bat gizarte eragileen atxikimen-dua lortzea izaten da. Kasu honetan,bonboia hor dauka. Pasatzen da adosegon behar duela planteamenduokin,eta gu ez garela nor administrazioko

Datorrenikasturtean,

irailetik urtarrilerabitartean,

eskolaldirakoeuskal

curriculumarenproposamenaren

sozializazioa,hausnarketa etabalorazioa jarri

nahi da martxan.Prozesu horretan

zenbat etaikastetxe etagizarte eragilegehiagok parte

hartu, hobe; azkenbatean, curriculumbaten balioa edo

legitimitateagizartearen

atxikimenduakematen du


Esperientzia

Fanean itzungitzen ez denberba baten bidia . Bide hori-xe jorratu dute O atiko ElkarHezi ikastetxeko Batxilergo-ko azken mailako ikasleek.Eguneroko hizketaldietan era-biltzen duten hizkera freskoaeta bizia eskolan sartu dute.Han, o atieraren beste alder-di batzuk ezagutu, aztertu etalandu dituzte. Eta hori denaberriro herrira atera dute. In-bidia pizteko moduko jardu-naldi erakargarri eta interes-garriak prestatu dituzte he-rritarrentzat, eurak ikasi du-tenaren berri emateko. Bidebatez, herrian o atieraren al-de lanean jardun direnei ome-nadia egin diete. Horrelakoekitaldiak antolatzeko ez daudaletxean edo herriko elkar-te batean aritu behar, ikastet-xeetatik ere maila bereko es-kaintzak egin daitezke.

Bi hitzetan esateko, Oñatiko ElkarHezi ikastetxeko Batxilergoko 2. maila-ko ikasleek egin dutena zera izan da:oñatiera landu eta horren inguruko jar-dunaldiak prestatu herritarrentzat. Le-henengo egitekoa nahiko ohikoa zenikasleentzat; baina bigarrena, jardunal-di batzuk antolatzea, gehitxo. Hala iru-ditu zitzaien hasieran, hitz potoloegiakziren. Udalak, herriko Laixan Euskalza-le Elkarteak edo beste elkarteek antola-tu izan dituzte halakoak, baina ikasleekez. Euskarako irakasle Andoni Salame-rok jardunaldiak egitea proposatu zien,eta horren barruan, oñatieraren aldearitutako hainbat herritarrei omenaldiaegitea. “Zer ari zaigu kontatzen? Zeregin behar dugula? Hau erotuta dago.Nola egingo dugu hori? Horrelako gau-zak berari bakarrik bururatzen zaiz-

Ikasleak herriari begiraOñatierari buruzko jardunaldiak antolatu dituzte ikasleek herritarrentzat

kio”. Ideia horiek zebilzkiten ikasleekhasieran. Baina, orain, dena bukatu on-doren, beste modu batera ikusten dute.Lanean hasi bezain laster joan ziren al-datzen, gustua hartu zioten, motibatuegin ziren, eta azkenean, “jota pozik, jo-ta gustura” gelditu dira.

Hasteko, gelako lanaOñatiko Elkar Hezi Mikel Aozaraza

ikastetxean DBHko 1 eta 2. ziklokozein Batxilergoko ikasleak biltzen dira.Eskola kristaua eta euskalduna da, etaeuskarari ematen dioten garrantziarenlekuko da irakasleek herriko euskalte-gian egiten dituzten ikastaroak. Ikasta-ro honetan, besteak beste, oñatierareninguruko ikastaro bat egin du irakasletalde batek. Oso gustura gelditu zirenjaso zutenarekin, eta ez zuten bere ho-


Ikasleek orain,oñatierari buruz-ko kontu gehia-go dakizkite,eta gainera,herri mailakoekitaldi batprestatzen ikasiduterretan utzi nahi. Ikasi zutena ikasleeitransmititzeko nahia piztu zitzaien, etahorri ekin zion ikastetxe osoak. Hasie-ratik proiektuan buru-belarri murgilduziren zuzendaria, ikastetxeko kulturjardunaldiak antolatzen dituen taldeaeta gainerako irakasleak. Andoni Sala-mero Euskara irakasleak eraman du gi-daritza batez ere, berak astindu duakuilua. “Aurreko urtean euskalkiaklandu genituen, eta aurten oñatiera etaDebagoienako azpieuskalkiak lantzeaerabaki nuen, baina planteamenduedo proposamen berri batekin: gelanlandutakoa gero oñatiarrei erakustea”.

Horrela, 17-18 urteko gazteak lautaldetan banatu ziren, eta bakoitzak gaibat aukeratu zuen: 1) Euskararen jato-rria, teoriak eta euskalkien banaketa; 2)Debagoieneko euskalkiak; 3) Oñatie-ra, grafiaren auzia, oñatiera batua bai a-la ez?; eta 4) Kandido Izagirre, BitorianoGandiaga eta Luis Villasanteri omenal-dia. Handik eta hemendik informazioabildu ondoren, lan bat prestatu zuentalde bakoitzak, eta berau gelakideenaurrean aurkeztu. Eta ondoren, jardu-naldietan.

Hiru eguneko jardunaldiakJardunaldien lehendabiziko egu-

nean “Euskararen jatorria eta bilakaerahistorikoa (hainbat hipotesi)” zen gaia.Gai hori jorratu zuen taldeak hitzaldiaeskaini zuen, eta ondoren Xabier Kinta-na eta Jurgi Kintana mintzatu ziren.

Bigarren eguneko gaia zera izan zen:“Deba Ibarreko azpieuskalkien inguru-

ko gainbegirada”. Ikasleen txanda izanzen aurrena, eta gero zenbait aditurenarteko mahai ingurua ( Asier Sarasua,Gerardo Elortza eta Roberto Altuna).

Hirugarren egunean omenaldiaegin zieten Kandido Eizagirre, Luis Vi-llasante eta Bitoriano Gandiagari, etahaien senideak izan ziren bertan. Ikas-leen hirugarren hitzaldian pertsona ho-riek eta beste hainbatek oñatieraren in-guruan egindako ekarpenak eman zi-tuzten ezagutzera. Beraien ondorenhitz egin zuten Paulo Agirrebaltzategiketa Pello Zabalak. Egun horretan Men-data, Urretxu eta Gernikatik omen-duen senideak gerturatu ziren, eta ho-riekin batera udalerri horietako etaOñatiko ordezkariak, Eusko Jaurlariza-ko Kultura sailburu Miren Azkarate etaEuskaltzaindiako Henrike Knorr.

Oro har, jardunaldiek harrera onaizan zuten, eta ikasleak pozik gelditu zi-ren. Banatutako balorazio orrietan hirualderdi baloratu behar ziren: ikasleenjarduna, hizlariena eta iritzi orokorra.Bada, baloraziorik altuena ikasleen hit-zaldiek jaso zuten. “Gustura gelditu gi-nen. Hasieran, herritarren aurrean aur-kezteak beldurra ematen zigun, bainagero, behin eginda, ondo” diote ikasle-ek.

O atiera, gure ondareBeste gauzen artean, ikasleek jen-

dearen aurrean hitz egiten ikasi dute,eta esperientziarekin gustura gelditudira. Seguru gerora lagungarri izangozaiela.

Baina ez da ikasi duten gauza baka-rra izan. Oñatiera aztertzen jardun on-doren, eguneroko hizketaldietan egi-ten dituzten akatsak ere detektatu di-tuzte. Hanka-sartze asko egiten dituz-tela ohartu dira. “Adibidez, normalean‘ikusi otzuk’ esaten dugu eta gaizki esa-na dago; ‘ikusi zaut’ esan beharko ge-nuke” diote. Erdarakada asko sartzendituztela ere konturatu dira, eta zentzuhorretan, euren gurasoek edo aiton-amonek hobeto hitz egiten dutela ustedute, haien euskalkia jatorragoa dela.

Apirilaren hasieran gazte hizkera-ren inguruko jardunaldiak egin zirenAzpeitian. Beste gauzen artean, gaztehizkera baturik behar ote den edo ezeztabaidatu zen. Oñatiar gazte hauekezetz diote, bakoitzak bere hizkeramantentzea egokiagoa dela uste dute.“Herriko ondarea da norberaren hizke-ra, gure kasuan oñatiera, eta hori man-tentzea garrantzitsua da” diote. “Gaine-ra, polita da besteekin berba egiteanhaien hizkera entzutea”.

Oñatin, Laixan Euskalzale Elkarte-ak egindako datu bilketaren arabera,gazteen % 75,16k euskaraz hitz egitendu. Eta euskaraz hitz egitean oñatieraesan nahi da. Herritar guztiak kontuanhartuta, % 59,81ek erabiltzen du oñatie-ra.

Inguruko azpieuskalkiekin aldera-tuta, baditu zenbait berezitasun, batezere azentua eta entonazioa. Horretaz ja-betzeko modurik onena oñatiera ent-zutea da, eta horretarako, Oñatira fan e-ta kito.•


Esperientzia

Lan kooperatiboaArrasateko BHI

1. zikloa: diziplinartekoproiektuak puzzle metodo-logiaz

1.zikloan proiektuak hiru ikas arlo-ren artean diseinatzen dituzte: gizarte,natura eta hizkuntza arloetako irakasle-ek gai bat hautatzen dute (esaterako,URA), eta gero gai hori irakasle bakoit-zak bere ikasgaitik fokatuta lantzen du.Proiektuon helburua da gaiarekin lotu-ta dauden eduki kontzeptual eta proze-durazkoak lantzeaz gain, ikasleen arte-ko harremanak hobetzea, ikaskideguztiengandik zerbait ikastea, eta de-nek egiten duten lana baloratzea erebai.

Lan kooperatiborako hautatu du-ten dinamika Jogsaw edo “puzzleare-

na” da. Gela taldetan banatu eta ikasgaibakoitzean lan bat aurkeztu beharkodu taldeak. Lan horren barruan hainbatatal egongo dira. Esaterako, “URA” gaiagizarte ikasgaian landu zutenean, lau a-tal aztertu zituzten: klima, ibaiak, erlie-bea eta hidrosfera.Taldean ikasle ba-koitzak zer atali helduko dion erabakit-zen dute, eta baita zer funtzio betekoduen ere (bozeramaile, idazkari, mo-deratzaile edo materialaren arduradunizango den). Eskola orduaren hasierantaldea biltzen da, eta bakoitzak egin be-harreko lana planifikatzen dute, norkbere eguneroko koadernoan apun-tatzen duelarik. Azpigai bakoitza landubehar duten ikaslaeek aditu taldea osat-zen dute (“klima aditu taldea”, “ibaia-ren aditu taldea”...); aditu talde horietan

Ikasleen aniztasunari e-rantzutea, horixe nahi zuten A-rrasate institutuko irakasle-ek: diferentzien gainetik gela-ko harremanak hobetzea, el-karbizitzen ikastea, eta ikasledenek hobetzea euren eskolaerrendimendua. Horretarako,eskola tradizioan nagusi izanden eskema indibidualista etalehiakorretik beste molde koo-peratibo batera pasa beharradago, eta hori izan da institutu-ko zenbait irakasleren apus-tua. Oraindik ez dira metodolo-gia hau maila eta alor guztieta-ra hedatzera iritsi, menmen-toz DBH osoan ziurtatu nahidute, maila bakoitzean halakoesperientzia bat gutxienez iza-tea ikasleek. Izan ere, lana mo-du kooperatiboan egiten ikasiegin behar da, ez baikaude ho-rretara ohituta. Euren esperientziaren berri

eman digute Maite Lasak (ikas-tetxeko orientatzailea), MaiteBorquek (1. zikloko irakaslea)eta Arantxa Gabiriak (matema-tika irakaslea 2. zikloan) .


eraiki beharko dute ezagutza informa-zioa bilduz, garrantzitsuena ateraz, ez-tabaidatuz, adostuz. Ondoren, kont-zeptuak argi gelditu diren ziurtatzeko,irakasleak kontrol txiki bat egingo dioikasle bakoitzari. Azkenik, denak eu-ren jatorrizko lan taldera itzuli eta ikasidutena azalduko die taldekideei. Ho-rrela, denen artean gaia osatuko dute,eta taldekideek ondo ulertu dutela ziur-tatzeko kontrol bera egingo dute.

2. zikloa: matematikakoproiektua

2. zikloan proiektuak mintegikaproposatzen dituzte. Adibide gisa, ho-na matematika mintegiak 4. mailakoe-kin egin zuena: trigonometrian ikasita-koa aplikatzeko, lan praktiko bat aur-keztu behar zuten taldeka. Institutua-ren altuera eta pareko mendiaren altue-ra kalkulatu behar zuten, jolastokitik,eskutan eurek sortutako neurgailuasoilik zutela. Azken erronka hori trigo-nometria lantzen hasi aurretik aurkeztuzitzaien ikasleei; hala, gelan ikastenzihoazena praktikarako baliagarri otezitzaien hausnartzen zuten etengabe,eta trigonometria gaiari ere zentzu batematen zioten.

Neurgailua, berriz, “teodolitoa” de-ritzana, teknologia gelan sortu zuten:egur zati bat hartu, bertan graduatzailebat ipini (paperean 0ºtik 180ºra marraz-

Eskema indibi-dualistak etalehiakorrak osobarneratuta ditu-gu, eta modukooperatiboanlan egitea ikasiegiten den zer-bait da, ez dagizarte honekberez sustatzendigun gaitasuna

tu eta huraxe itsatsi egurrari), graduakneurtzeko jarri hari bat zintzilik pisuaduela, eta bisore moduan boligrafo baterabili. Puntako ingeniari direla frogatuzuten ikasleek: institutuaren altuerakalkulatzean, talde guztiak sartu zirenmetro erdiren barruan.

Ikasleak ere irakasleLan kooperatiboak txipa aldatzea

esan nahi du: ikustea pausoak mantso-ago ematen dituzten ikaskideei lagun-duta taldea azkarrago doala, eta ez delaaurreratuta doazenentzat “denboragaltze bat”. “Interdependentzia positi-boa” esaten dena, alegia: nik nire hel-buruak lortuko ditut, denok gure hel-

buruak lortzen ditugun heinean. Meto-dologia honek bideratzen du ikasleekberdinengandik ikastea; batak besteariazaltzen dionean, biak dira ikasten aridirenak, esplikatzen ari den ikaslea be-re eskema mentalak ziurtatzen ari baita,ideiak berrantolatzen. Lan kooperati-boari esker, ikasle guztiek hartzen dutenoizbait irakasle rola, eta denek badu-gula taldeari zer irakatsi eta zer eskainiikasten dute (taldean hain zehatz finka-tuta egon ohi diren rolak hautsiz, heinbatean).

Irakasleek nabarmentzen dutenez,eskema indibidualistak eta lehiakorrakoso barneratuta ditugu, ordea, eta mo-du kooperatiboan lan egitea, ikasi egi-

Maite Borque, Arantxa Gabiria eta Maite Lasa.


ten den zerbait da, ez da gizarte honekberez sustatzen digun gaitasun bat.Ikasleei kosta egiten zaie, hasieran, ne-goziatzea eta iritzi bat adostea; taldeannork bere prestigioa izaten du, autorita-tea batzuei onartzen zaie, eta besteenikuspegiekin bat egitea ez da erraza iza-ten. Baina, jakintsu etiketa dutenei ereon egiten die tarteka beste ikasle batzukizatea ekarpena egiten dutenak edo ge-laren aurrean onespena jasotzen dute-nak. Bestetik, liskarrak sortzen dira ki-de bakoitzak lanarekiko duen arduradela-eta: “hori zuk egin behar zenueneta ez duzu bete”. Kargu hartzen dieteelkarri eta taldearen pisua edo lanarenardura gehiena baten bizkar eror ez da-din euren zatia betetzeko exijitzen die-te besteei.

Eta, nola ebaluatu?Lan kooperatiboan, ebaluatzeko

hainbat modu daude eta horietako batzera litzateke: bakoitzari baloratzea,batetik, pertsonalki ikasi duena, etabestetik, taldearen helburuak lortu di-tuzten. Alegia, taldearen lorpenek ereeragina izango lukete norberaren kali-fikazioan. Horretarako, metodo bat iza-ten da azterketa indibiduala egitea, etataldekide guztiek gainditzea lortzenbadute, kide bakoitzari bere azken no-ta igotzea, lortu dutelako helburua: tal-deko denek ikastea, denek aurrera egi-tea. •

Lan kooperatibo-an, ebaluatzeko

hainbat modudaude eta horie-tako bat zera lit-zateke: bakoitza-

ri baloratzea,batetik, pertso-

nalki ikasi duena,eta bestetik, tal-dearen helburuak

lortu dituztenneurtzea

Irakasleek zer abantaila ikusten dizkiote metodologia honi?

* Ikasleen partaidetza hobea da gelako jardueratan.* Ikasleek ikaskideengandik ere ikasten dute: berdinen arteko ikasketa. * Irakasleak hobetu dezake ikasle bakoitzaren jarraipena, behaketarako au-

kera gehiago du.* Irakasleak gelako aniztasunari ematen dion erantzuna hobetzen du.* Normalean garatzen ez diren gaitasunak lantzen dira: informazioa bilatzea,

ulertzea, adostea, ahozko azalpena... Funtsean, ikasten ikasten dute.* Hizkuntza lantzeko metodologia hau klabea da: hitza ikasleari ematen zaio

eta beraz, ahozko erabilera nahitaezko bihurtzen da, hizkuntza menperatzekooinarrizkoena dena.


kultura eta hizkuntzaaniztasuna eskolan

Haur etorkinak integratzekoharrera gelaSalt-eko La Farga ikastetxeko esperientzia

Nekane GARMENDIAMagisteritzan diplomatua eta Psikopedagogia ikaslea

Euskal Herrian izan berri diraKataluniako Salt herriko La Far-ga ikastetxeko bi hezitzaile. BI-GEk antolatutako II. erakus-tru-ke topaketan hartu dute parte eu-ren esperientziaren berri ema-nez. Ikasleen % 90 etorkina da be-raien ikastetxean eta harrera ge-la berezi bat prestatuta daukateikasle berri horientzat. Egiten du-ten lana eta prestatuta daukatenmateriala gure eskoletara inpor-tatzeko modukoa izan liteke, eginbehar zaizkien egokitzapenakegin ondoren.

Katalunian kokatuta dago Salt he-rria, Girona ondoan, eta 25.000 biztanleditu. Salten lau eskola publiko eta hirupribatu daude, baina herriaren guneaneskola publiko bakarra dago, La Fargaizenekoa. Herriaren erdigunean egote-aren ondorioz, ikasle ugari matrikulat-zen dira bertan, eta gehiengoa, gainera,etorkina da. Horien integrazioa sustat-zeko harrera gela baten proiektuamartxan jarrita daukate.

Ikastetxeak gaur egun 483 ikasle di-

tu, eta horietatik 376 etorkinak dira. Be-raz, ikasle etorkinak % 78 izango lirate-ke. Hala ere, gainerako % 22 autokto-noak izan arren, familia asko kanpota-rrak dira. Azken batean, etorkinen ko-purua % 90 ingurura iritsiko litzateke.Edonola ere, kopuru horiek ez dira zu-rrunak, ikasturtean zehar gorabeheraasko egoten baitira: batzuk joan, bestebatzuk etorri… Horrela, ratioa 25ikaslekoa izan arren, askotan 27-28ikaslera ere irits daiteke, eskaera igoegiten baita eta ikuskaritzak behartuegin dituzte bi edo hiru ikasle gehiagoegotea gelako.

Aurreko urtean ikasleen matrikula-ren inguruan aldaketa garrantzitsuaegin zen herrian. Izan ere, ikasleak he-rrira iristean, beraien auzoan zegoenikastetxera joaten ziren. Eta La Fargaikastetxea herriaren erdigunean dago-enez, ikasle etorkin ugari matrikulat-zen ziren bertan (etorkinen ehunekohandiena zuen gainerako ikastetxee-kin alderatuta). Beraz, aurreko ikastur-tean matrikulazio batzorde bat eratuzen, eta horren bitartez ikasle etorkinakikastetxe publikoetan zein pribatuetanbanatzen dira, gehiago izanik publiko-etan hartzen den kopurua. Matrikulabatzorde hori udaletxeko ordezkariak,ikastetxeetako zuzendariek eta ikuska-riak osatzen dute, eta egiten dituzten bi-leratan antolatzen dute ikasturtean ze-har etortzen diren ikasleak nora joan.Esaterako, maiatzeko lehen hastean LaFarga ikastetxeko harrera gelara zazpiikasle berri iritsi ziren.

Etorkinei erantzuteko anto-laketa

Ikasleriaren hezkuntza hobetzekohainbat aldaketak egin dira La Fargaikastetxean. Esaterako, 1997- 1998ikasturtean hezkuntza proiektua sakon


berrikusi zen, ikasle etorkinen integra-zioari modu egokiagoan erantzuteko.Hau da, ikasleria modu indibidualeantratatzeko, ikastetxeak zituen baliabidepropioekin errefortzu linguistikokogela sortu zen. Hurrengo bi urtetanHezkuntza Departamentuak baliabidegehiago eman zituen eta beste hainbatlaguntza ezarri ziren. Hezkuntza zerbit-zu bat ere bazegoen katalanaren ikas-kuntzarako eta zerbitzu konpentsatzai-lea ere bai. Ondorengo ikasturtean,1998-1999an, sortu zen harrera gela.Hizkuntzen zerbitzua eta zerbitzu kon-pentsatzailea kendu eta plan berri bategin zen: hizkuntza, kulturaniztasunaeta kohesio soziala (LIC). Horrekin, ha-rrera gela sortu zen eta ahozko hizkunt-za eta hizkuntza idatzia lantzen dira ba-tez ere bertan.

Harrera gelan eskolak egiten dituenjarduera guztiak biltzen dira, ikasleairisten denean ongi integratzeko, baibera eta baita bere familia ere. Horrekinbatera, beste hainbat proiektu ere lant-zen ari dira ikastetxean, besteak beste:arlo bakoitzaren proiektu kurrikulurraikasleen beharretara egokituta; etaikastetxearen hizkuntz proiektua,hainbat hezkuntza ziklotan lantzen de-na. La Farga ikastetxea Katalunian ko-katuta dagoenez, bertako irakaskunt-

zako hizkuntza katalana da, nahiz etagaztelania eta ingelesa ere ikasi.

Hezkuntza proiektu batetik abiat-zen dira ikasturte guztian egingo dituz-ten aktibitateak antolatzeko. Testuin-guru horretan, matrikulazio arruntekoikasleak eta hezkuntza sisteman sartu-ko diren ikasle berriak heltzen diraikastetxera. Hezkuntza sistema hone-tan sartuko diren ikasle berriak, ordenakronologiko baten arabera gela bateankokatzen dira, ondoren harrera gelarajoaten dira eta behar badute baita Hezi-keta Bereziko gelara ere. Askotan ez dabeharrezkoa, eta gela arruntean eta ha-rrera gelan soilik egoten dira. Matrikulaarrunteko ikasle ia denak gela arrunte-an egoten dira, eta bakar batzuk Hezi-keta Bereziko gelara joaten dira. Gelahorietan proiektuen bidezko ikaskunt-za prozesua jartzen dute martxan, bai-na hori bai, talde murritzak izaten dira.Izan ere, nahiz eta hizkuntza ezagutu,gatazka asko dituzten ikasleak izatendira. Modu honetan, zenbat eta talde t-xikiago izan, orduan eta egokiagoerantzun daiteke.

Ikasle berriak egokitzekourratsak

Ikasturtean zehar etortzen direnikasle berrien matrikulazioa zuzenda-ritzako taldeak gauzatzen du. Gero, zu-zendaritza taldeak eta udaletxeak ikas-leari hainbat informazio luzatzen die:ordutegia, eskola materiala, ikastetxea-ren funtzionamendu orokorra, nola es-katu bekak ikasmaterialerako eta jan-gelarako, eta behar badute agiriak be-

Harrera gelanikasleak taldetxikitan banat-zen dituzte etaahozko hizkunt-za lantzeariematen diotelehentasuna,testuinguruanizango dutenerabilpenaaintzat hartuta

tetzen ere laguntzen zaie. Azken bate-an, ikasleari laguntza handia eskainibehar zaio ikastetxean ondo sentitua-razteko hasieratik.

Zuzendaritza taldetik harrera eginostean, hasierako ebaluazioa egitenzaie. Ebaluazio hori aurreko ikasturteraarte psikopedagogoak egiten zuen t-xostenarekin egiten zen, baina orain, a-razo garrantzitsuren bat edo behar askoizan dituzten ikasleei soilik egiten zaietxosten sozial hori. Gainerakoei harre-ra gelako Gemma Iglesias eta ConsolRivas hezitzaileek egiten dizkiete pro-bak. “Hainbat eredutako probak dau-de: matematika, hizkuntza, esku abile-ziak, zer dakiten matematikari buruzeuren hizkuntzan, beraien herrialdeaneskolatuak izan diren, beraien herrikohizkuntza badakiten, frantsesa ezagut-zen duten... Izan ere, magrebiar asko i-zaten dira, eta frantsesa baldin badakiteeuren ikaskuntza prozesua erraztu egi-ten da” kontatzen digute bi hezitzaleek.Ebaluazio hori eginda, ikaslea gela ba-tean egokitzen da, baina horren aurre-tik elkarrizketa bat egiten dute. Elka-rrizketa horretan gelako tutorea, harre-ra gelako irakasleak eta familia egotendira. Askotan komunikazio arazoa sort-zen da elkarrizketatan, eta bitarteko ba-ten beharra izaten da ulertzeko eta hitzegiteko. Behin elkarrizketa egin ondo-ren eta ikastetxearen informazioa za-balduta, ikaslea gelan integratzen has-ten da, lehen astean goiz edo arratsal-dez eta ondorengo egun guztian. On-doren, ikasleari jarraipeneko ebalua-zioa egiten zaio, ikasleak egunero egi-

ten dituen lanaren kontrola etajarraipena, hain zuzen ere.Hiru hilabetetan egin-dako lanaren ingu-ruan bilera bat egi-ten da, ebaluazioaegin aurretik ira-kaslearekin eta i-kasketa buruare-kin haurraren pro-zesu osoa balorat-zeko. “Bilera hone-tarako txosten batzukegiten ditugu ikaslearenjarrera, portaera, hizkuntza-ren ulermena eta mintzaira, idazmenaeta abarren inguruko informazioa ema-nez” dio Rivasek. Azken ebaluazioa i-kasturtearen bukaeran egiten da.

“Harrera gelara joaten diren ikasle-ak talde txikitan banatzen ditugu” dioIglesiasek. “Haur Hezkuntzakoekin 2-5 ikasleko taldeak egiten ditugu, goizezeta ordu erdiko saioak egiten ditugula-rik. Lehen Hezkuntzako haurren ka-suan, gutxienez bi eta gehienez zortziikasleko taldeak ditugu, eta saioek 30-50 minutu inguru irauten dute”. LehenHezkuntzako ikasleak astean 3-5 saioizaten dituzte harrera gelan katalana-ren ezagutzarik ez badute. Plastika,Musika, Heziketa Fisikoa, Ingelesa edoInformatika bezalako ikasgaiak dituz-tenean ikasleak beraien gelan egotendira, hizkuntzaren ezagutzaren behargutxiagoko ikasgaiak baitira. Harreragelara joaten diren ikasleak gehienez biikasturte egoten dira, baina hori alda-korra izaten da, batzuk ikasturte bategin eta beraien gela arruntean inte-gratzen baitira. “Gela arrunteko eta ha-rrera gelakoen artean informazio truka-keta ikaragarria behar da, ikaslearenprozesuaren onurarako” azpimarrat-zen du Rivasek.

Esku arteko materialaHarrera gelan material askotarikoa

erabiltzen dute eta horietako batzukerakutsi zituzten Bilbon La Fargako he-zitzaileek. Oso interesgarria izan zenmaterial horiek ikustea eta bertaratu zi-renek hainbat ideia praktiko eta erabil-garri hartu zituzten. Euskal Herriko

ikastetxeetan matrikulatzenari diren ikasle etorkinei

euskaraz irakastekobaliagarriak izan

daitezke. Ere-dutzat har dai-tezke euska-razko proiek-tuak eta mate-rial didaktiko-

ak sortzeko.Material infor-

matikoaren arteanzenbait web orriren

berri eman zuten, batzukkatalanez eta beste batzuk gaztela-

niaz daudenak: www.xtec.es, www.a-collida.net, www.educarm.com.

Material komertzialen artean ahoz-ko eta idatzizko hizkuntza ikasteko li-buruak eta hiztegiak, ipuinak, irudiaketa jokoak erabiltzen dituzte. Deskrip-zioak, hiztegia, matematika eta bestehainbat gauza lantzeko aukera ematendute.

Prestakuntza ikastaroetan erabilt-zen dituzten euskarriez ere baliatzendira, eta nola ez, eurek egindakoez erebai. Dituzten beharren eta helburuen a-raberako ipuinak, jokoak, irudiak, la-minak, abestiak, olerkiak... prestatzendituzte.

Helburuak hizkuntzari be-gira

Ikastetxe honetako harrera gelanlan egiten duten hezitzaileek hainbathelburu dituzte:

1.- Ikasleak katalana ezagutzenhastea, eta ulertzen eta hitz egiten has-teko gutxieneko konpetentzia linguis-tikoa ematen laguntzea. Hizkuntzarenlehendabiziko kontzeptuak emateaizango litzateke, erabilgarritasungehiena duena irakatsiz.

2.- Oinarrizko lexikoa eta elkarriz-keta egiturak eskuratzea, ikasleak ikas-tetxean eta inguruan komunikatzeko e-ta erlazionatzeko. Esaterako, gelan dau-denean gaitasuna izan dezatela arkatzaeskatzeko, komunera joateko edota in-guruan erosketak egitera joateko.

3.- Ikaslea ikastetxearen eta gelaren

antolaketa eta funtzionamenduan inte-gratzen erraztea. Izan ere, hizkuntzaikasteaz gain, beraien ohiturak aldat-zen eta berrietara egokitzen hasi behardute inguruaren antolaketa ulertuz.

4.- Ikasle berriaren eta beste ikasle-en arteko harremana eta komunika-zioa indartzea, egokitze prozesuaerrazteko eta katalanaren ezagutzalortzeko, elkarrizketa egoera anitz sor-tuz. Hasieran gela arruntean edo bestegelatan dauden lurralde bereko hau-rrak elkartzen dira, hizkuntza berberadutenak, ikasle iritsi berriei itzultzailelanak egiteko. Ondoren, katalana ikas-teko bideak ematen zaizkie, nahiz etaaskotan gaztelania izaten den hizkunt-za nagusia eta berau ikasten duten le-hendabizi.

5.- Arlo kurrikularreko lexikoa etaegitura espezifikoak eskuratzea. Horigoi mailako ikasketatan egiten da,hainbat ikas arlotan erabiltzen direnhitzak jakiteko.

6.- Tradizio eta kultura katalana eza-gutzea eta ikasle bakoitzarena errespe-tatzea. Bertako ohiturez gain, ikasle ba-koitzak dituen hizkuntza eta kulturabeste ikasleei eta irakasleei zabaltzeaizango litzateke, bakoitzaren hizkunt-za eta kultura errespetatuz eta berdinta-sunean baloratuz.

7.- Ahozko eta idatzizko ikaskuntzalantzen hastea.

Jakina, helburu horiek lortzeko me-todologia egokia erabili behar da. LaFarga ikastetxeak duen lehen irizpideaeta garrantzitsuena ikaskuntza esangu-ratsua indartzea da. Horregatik, aktibi-tate sinpleak lantzen dituzte ahalik etafuntzionaltasun gehiena edukitzekotestuinguruan. Horretarako, materiala-ren aukeraketa ere oso garrantzitsuada. Gainera, aktibitateek izaera irekiaeta ikaslearen ingurura zuzenduak izanbehar dute, beraiek parte hartzeko etaeurek daukaten iritzia adierazteko. Ge-lako aktibitate horiez gain, festa bat egi-teak adibidez, ikasleen ikaskuntza o-satzen eta aurreratzen laguntzen du, i-kasten duten guztia testuinguruanpraktikan jartzeko bidea baitute. •



Erakus-trErakus-truke topaketauke topaketa

Irakurleen txokoaIrakurleen txokoa

Ikasle etorkinei euskara irakastekoproiektu eta material pedagogikoenerakus-truke topaketaren II. saioakarrakastaz burutu ziren Bilbon eta Do-nostian maiatzaren 6 eta 7an, hurrenezhurren.

Alde batetik, material ugari bilduzen eta bertaratu zirenek trukatzeko etabesteek egindako lanak ikusteko auke-ra izan zuten.

Beste aldetik, Kataluniatik etorrita-ko hizlarien esperientziak ere gusturaentzun zituzten parte-hartzaileek etahainbat ideia bereganatu ere bai.

Aurrerantzean ere, horrelako saio-ak eta topaketak izanen dira.

* Ikasle etorkinei euskara irakasteko material didaktikoen erakus-truke topaketan aurkezten diren materialak no-la lor daitezke?

Material horietako gutxi batzuk salgai daude merkatuan, baina besteak lortzeko, truke sarean sartu behar da; hau da, hu-rrengo topaketara norberak sortutako material didaktikoren bat eraman beharko da. Ez dago zertan material hori euskarairakasteko izan behar. Curriculumeko beste ikasgairen bat irakasteko ere izan daiteke, etorkinei begira egokitutako mate-riala ere izan daiteke, edota kultura eta hizkuntza aniztasunaren aurrean jarrera positiboak sortzekoa.

* Material horiek biltzeko gunerik (web, zentro, erakunde...) sortuko al da?Nahiz eta buruan darabilgun bilguneren bat sortzea material horiek bertan eskuragarri izateko, oraindik orain ez dago

ezer ziurrik.

* Proiektu honek jarraipenik izango al du? Bai. Hurrengo topaketa Iruñean egitea espero dugu, urrian.

Txoko hau zeurea duzu, irakurle.Egin galderak edo bidali erantzunak helbide hauetara: [email protected] edo [email protected]

Zure izena edo ikastetxearen izenarekin batera, helbide elektronikoa jartzea eskatzen dizugu, erantzunaemateko zurekin zuzenean harremanetan jar dadin nahi duen oro.

Harremanetarako bide berri honekin, dauzkagun kezkak denon artean eta elkarri gure esperientziak konta-tuz bidera ditzakegu. Anima zaitez!

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakekaina


Berriak

Eskolaldirako euskal curriculumaren aurkezpena Bilboko Euskalduna jauregian egin zen.Argazkian: Aitor Bilbao (Kristau Eskola), Abel Ariznabarreta (Hezkuntza sailburuordea), AnjelesIztueta (Hezkuntza sailburua), Pedro Aranburu (EHIE) eta Juankar Aretxabaleta (Sortzen-Ikasbatuaz).

Orain, eskolaldirako euskalcurriculuma aztertzera

Iritsi da eskolaldirako euskal curri-culuma aztertzen hasteko garaia. Uni-bertsitatez kanpoko hezkuntza eragile-ek elkarlanean egindako proposame-na aurkeztua dago, eta datorren ikas-turtetik aurrera ikastetxeek eta hez-kuntza eragileek berau aztertzeko,hausnartzeko, baloratzeko, eta ahal ba-da, hitzartzeko zeregina mahai gaineandute.

Bilboko Euskalduna jauregian eginzen eskolaldirako euskal curriculuma-ren oinarrizko txostenaren aurkezpe-na. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoikastetxeetako eta hezkuntza erakun-deetako arduradunak bertaratu zirenproposamenaren nondik norakoakezagutzera.

Anjeles Iztueta Eusko JaurlaritzakoHezkuntza sailburuak garbi azalduzuen hasieran hemendik aurrera guz-tien konpromisoa beharrezkoa izangodela. Berak hiru konpromiso hartu dituadministrazioaren izenean: curriculu-maren inguruko partaidetza eta ezta-baida ahalbidetzea; hortik sor daitezke-en proposamenak jaso eta horiei guz-tiei ofizialtasuna ematea; eta euskal cu-rriculuma ezartzeko beharrezkoak di-ren bitartekoak eta giza baliabideen

gaineko plangintza egitea. Dena dela,proposamena garatzeko eta gauzatze-ko ardura hezkuntza eragileena delaazpimarratu zuen.

Zentzu horretan, Euskal HerrikoIkastolen Konfederazioak, Sortzen-Ikasbatuzek eta Kristau Eskolak berenkonpromisoa berretsi zuten.

Egutegiari dagokionez, behin era-kundeen eta hezkuntza eta gizarte era-gileen esku dagoelarik, 2005-2006 ikas-turtean curriculum oinarrizko eta ko-muna aztertu, definitu eta onartuko da.Komenigarria ikusten da 2006ko urta-rrilaren 31rako proposamena aldera-tua, baloratua eta hitzartua izatea. Eraberean, curriculuma abian jartzeko be-har diren bitartekoak eta giza baliabi-deak planifikatu ere egingo da: irakas-leen prestakuntza, material kurrikula-rra eta erreferentziazko materiala...

Xedea, curriculumaren oinarrizkoeduki komunak adostea da, ikastetxebakoitzean osatzeko zabalik gera da-din, betiere, ikastetxearen hezkuntzaproiektu espezifikoarekin bat eginez.

Behin hori eginda, zabaldu, aplikatu,ebaluatu eta eraberritu egin beharko da.

Dagoeneko hezkuntza alorrekohogei sektore eta erakundetik gora dira

proposamenarekin bat egin dutenak,eta zerrenda zabalik dago; bertan partehartu nahi dutenek horretarako aukerabadute.

Xedeak bi diraEskolaldirako euskal curriculumak

bi xede nagusi ditu. Batetik, proposa-mena izenpetzen duten erakundeeketa hezkuntza zentroek konpromisoahartu behar dute euskal curriculum oi-narrizko eta komunari dagozkion edu-kiak beren hezkuntza proiektuetansartzeko, bai eta derrigorrezko hez-kuntza bukatutakoan haiek ebaluatze-ko ere. Bestetik, hezkuntza proiektua-ren planteamendua hobetzeko plata-forma izan behar du, euskal gizartea-ren, gizarte europarraren eta gizarte u-nibertsalaren beharretara egokitzekoeta ikasleek emaitza onak lortzea sus-tatzeko.

Hori aintzat hartuta, eskolaldirakoeuskal curriculumak bi behar nagusirierantzun nahi die. Hasteko, euskal kul-turaren transmisioa ziurtatzeko beha-rrari. Eta bigarrenik, Europan integratu-tako euskal gizarte batean eta mundua-rekin elkarreraginean bizi ahal izatekobeharrezkoak diren konpetentziak ere


“Eskolak maiz XIX. mendeko edukiakirakasten ditu, XX. mendeko irakaslee-kin, XXI. mendeko ikasleei.”

Esaldi labur honetan garbi azaltzen daeskolaren krisia eta garai berrietara molda-tu ezina. Izan ere, oro har, XIX. mendekoerakundea izanik, denbora honetan zeharnahiz eta gorabehera batzuk izan, oinarriz-ko trazutan ez da aldaketa nabarmenikeman.

Halaxe, gure ikastetxeetan oraindikere, “XIX. mendeko eduki teorikoak”, hauda, egungo errealitatearekin harreman gut-ti dutenak eta garrantzitsuagoa dena,egungo errealitatea interpretatzeko eta bal-dintzatzeko baliagarriak ez direnak jorrat-zen dira. Ikasleari eguneroko bizitzak sordiezazkiokeen arazoei aurre egiteko inola-ko trebetasunik eskaini gabe eta eskolareneta gizarteko errealitatearen arteko disozia-zioa eta distantzia areagotuz.

Hala ere, zer irakasten den bezainbes-teko garrantzia du, nola eta inplizituki norkirakasten duen. Pedagogikoki ere ez dainolako hausnarketarik egin azken urtehauetan eta oraindik ere, ikuspegi teknolo-gikoa lehenesten da gure gelatan, hau da,irakaskuntza memoristiko eta errepikako-rra gainbaloratzen eta indartzen dira. Ikas-lea objektu gisa irudikatzen delarik asko-tan, autoritarismoari bide emanez. Irakasleeta ikasleen arteko erlazioak hierarkikoakdira askotan. Garaia da ikasleei subjektuizaera aitortzeko eta hezkuntzan euren in-teresak eta eskubideak bermatzen haste-ko.

XXI. mendeko pertsonak hezi beharditugu eta, horretarako, hezkuntzaren for-mulazioa birformulatu beharko dugu ikus-pegi integratzaile eta global batetik egitura-tuz eta hezkuntzako agenteen funtzioa bir-definituz.

XXI. mendeko hezkuntzaren zantzuakOrain arteko ibilbidean jauzi kualitati-

bo bat eman ahal izateko, hezkuntzarenformulazio klasikoa moldatu beharko litza-teke. Eduki teorikoak praktikan gauzatzerabideratuta irakatsi beharko lirateke. Horre-

tarako, nahitaezkoa da ikasleari trebetasunedo abilezia batzuen jabe egiten laguntzea.Esaterako, informazioa izatea bezain ga-rrantzitsua da informazioa non eta nola bi-latu jakitea. Era berean, informazioarenmende honetan, edukien kalitatea eta itu-rriak ebaluatzeko irizpideak finkatzea be-harrezkoa izango dugu. Informazioa kriti-koki interpretatu eta garatzeko gai izan be-harko genuke, azkartasunaren eta bat-ba-tekotasunaren aitzakian landu gabeko in-formazioa baita lehenesten dena. Era bere-an, etengabe ikasten eta formatzen joan be-harko dugu ematen ari diren aldaketen, be-reziki teknologikoak, itzalean eta ondoriozgizartean indargabetuak gera ez gaitezen.Beraz,eta Harold Benjamin-ek idatzi zuenaplaza honetara ekarriaz, “sabrías que laesencia de la verdadera enseñanza es la in-temporalidad, es algo que permanece a tra-ves de las condiciones cambiantes, comouna roca firmemente plantada en mediode un tumultuoso torrente”.

Ikaskuntzaren esentziaz ari garenean,zentzu platonikoan, leku partikularrakgainditzen, unibertsalak, diren gaitasunezari gara, hots, bizitzeko beharrezkoak ditu-gun konpetentziez. Konpetentziek, to-kian-tokiko edukiz eta egunerokotasunariloturik jakin beharreko estrategia ezberdi-nenetan oinarritu beharko lukete, anizta-suna eta berdintasuna bermatzeko. Bada,euskal curriculumaren diseinuan konpe-tentziei garrantzi kapitala ematea pozgarriaezezik beharrezkoa dela irizten dut.

Errealitatearen gordintasunak bideaireki digu hezkuntzaren formulazio berria-ri ekiteko. XXI. menderako baliagarriaizango den formulazioa behar dugu, teoriaeta praxiaren dialektikaren baitan emanbeharko dena. Objektu izatetik, historiarensubjektu izaterako jauzia eman behar da,horretarako beharrezkoa izanik errealita-tea modu kontzientean bizitzea eta erreali-tate bera baldintzatuko duten gaitasunakizatea.

Ondorioz, Euskal Curriculuma etorki-zunari begiratzen dion kultur ibilbidea iza-nik, aipatu gogoetaren zurrunbiloan erai-

kitzen ari da, hots, XXI. menderako egokiaeta baliagarria izango dena eta XXI. mende-ko euskal herritarra trebatzeko asmoare-kin. Horren haritik, curriculumaren egitu-ran zutabe nagusiak ez dira ezagutzak. Gi-zaki bezala (dimentsio guztietan) garatze-ko gaitasunak dira curriculumaren oina-rriak: konpetentziak. Egunerokoan sort-zen zaizkigun arazoei erantzun bat emate-ko baliagarriak izango zaizkion gaitasunakahalbidetu behar zaizkio ikasleari: erreali-tatea interpretatzeko, kritikatzeko, baldint-zatzeko eta eraldatzeko. Hezkuntzakekintzan, praktikan baitu xedea. Konpe-tentziak, errealitate hurbilari lotzen zaizkiomodu dinamikoan .

Hezkuntzaren konpetentzia orokorrakfinkatzeko, UNESCOko informea, J. De-lors-ek egina, izan da Euskal Curriculuma-ren bizkarrezurra. Bertan hezkuntzaren lauzutabeak finkatzen dira: ikasten eta pent-satzen ikasi, egiten eta ekiten ikasi, elkarre-kin/besteekin batera bizitzen ikasi eta iza-ten ikasi. Delors-ek hezkuntzaren lau zuta-be definitzen dizkigu, XXI. mendeko pert-sona modu egokian hezteko. Nolabait esa-teko, bizitzak aurrera egin ahala pertsonabakoitzarentzat etorkizuneko ezagutzarenzutabeak izango diren konpetentzien ikas-ketetan oinarritu behar du hezkuntzak.

Delors-ek, komunikazioaren garrant-zia, zehar moduan aipatzen badu ere, Eus-kal Curriculumean modu espezifikoanlantzeko beharra nagusitzen da. XXI. men-deko euskaldunak komunikatzeko gaita-sun anitzetan ere trebatua izan beharko bai-tu modu egoki eta eroso batean bizitzeko.

Egitasmo hau egikaritu behar dugu. Te-orikoki definitzearekin batera Euskal He-rriko ikastetxe guztietara zabalduz. Eta ho-rretarako, guztion laguntza ezinbestekoaizango da, bai egitasmoari ekarpenak egi-ten baita aplikazio mementoan ere. Izanere, eta ez dezagun ahaztu, biharko EuskalHerriaz ari gara.

Ruben Iglesias San SebastianUEUko Euskal Curriculuma

batzordeko eta EHBEko kidea

Euskal curriculuma XXI. mendekoeuskal herritarra prestatzen

Argitalpenak

Mila esker andereñoIñaki Amezua Pellés

OSTOAHastapeneko ikastoletan ibilitako

andereñoekin solasean aritu ondoren,liburu goxo hau atondu du egileak. 50-60ko hamarkadetan euskal hezkuntzaeredu baten alde lan egiten zuten ema-kume haien pasadizoak eta testigant-zak jasotzen dira. Garai hartako kroni-ka izateaz gain, euskal gizarteak jasanduen aldaketaren erretratu txiki bat erebada liburua•

Atxiki sekretuaPatxi Zubizarreta

ELKARGraziana sorginaren eskuliburu

honetan sorginen mundua zer den a-zaltzen da: ipuinak, kontakizun harri-garriak, sorgintzako formulak abes-tiak... Graziana sorginak bere bizitzaluzeko sekretuak kontatzen ditu, besteinori ez kontatzeko esanez. Hortik da-tor liburuaren izenburua: atxiki sekre-tua. Elena Odriozola aritu da Patxi Zu-bizarretaren lana ilustratzen•

CFF-2Ahanzturaren birusa

IKASTOLEN ELKARTEA“Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako

Ondare Arkitektonikoa” lanean oina-rrituta, gazteentzat hiru CD-ROM sortuditu Ikastolen Elkarteak: “Jakinduria-ren putzua”, “Rikstum tenientea” eta“Loperen zorigaitza”. Hiruak ere aben-tura jokoak dira, eta espazio-untzienaroan kokatuta daude, 2.751. urtean.Ahanzturaren birusari aurre egiteaizango da misioa, horretarako gure ira-ganera bidaiatuz•

Aisia biziz2005eko negua, 3. aleaURTXINTXA ESKOLA

Azken alea haur antzerkiari es-kaintzen dio Aisia biziz aldizkariak.Euskarazko haur antzerki taldeen gidadator aldizkarian, eta horietako zen-baiten esperientziaren berri ematendu. Malabarrak, makilajea eta mozo-rroa lantzeko tailerrak ere proposatzendira. Elkarrizketa nagusia Kukubiltxo-ko kide Josu Camarari egin diote. Beti-ko moduan, ibilaldi bat proposatzenda, eta oraingoan Ilarduira

Matematikari buruzko gogoetak

Juan Ignazio Abrisketa, Manu Arregi eta

Alfontso Mtz. LizarduikoaGAIAK

Liburuan aritmetikaren unibertsoaaztertzen da, zenbaki irrazional eta le-henen enigmetan sakonduz. Errealita-teak matematikarekiko duen harre-man estua ere aztergaitzat hartzen daeta beste matematiken berri ematenda: japoniarra, Ramanujanen matema-tika magikoa eta fraktalen teoria•

Donostia-Baiona Euskal EurohiriaAskoren artean

EREIN2. DBHko gazteentzako unitate di-

daktiko honen xedea da gazteei gurelurraldea nolakoa den jakiten lagunt-zea, Donostia-Baiona Eurohiria ardatzharturik. Eurohiri horren geografia, his-toria, ekonomia, kultura eta hizkuntzalantzen dira. Liburua euskaraz, gaztela-niaz eta frantsesez dago. Argazkiz la-gundutako maketazio erakargarria du•


DonostianUztailak 4, 5 eta 6

9:00 - 14:00

Saio libreak

Goizez

Arratsaldez

Udako Topaketak: 500 irakasleren bilguneIzena emateko epea pasa bazaizu,oraindik bada lekua zenbait ikastarotan

VI. Hik Hasi Udako Topaketa Pe-dagogikoetan, hezkuntza gaiei bu-ruzko ikastaroak gauzatuko diraaurten, denak euskaraz. Horieta-tik, 11 erabat berriak dira. Ikaslepaperean txankletatan etorrikodirenak, berriz, hezkuntza mundu-ko 500 partaide izango dira. Ma-trikulaziooa egiteko gogoz geldi-tu direnek, oraindik ere aurkitukodute zirrikituren bat zenbait ikas-tarotan. Topaketak uztailaren 4, 5eta 6an izango dira, Donostian.Ikastaro guztiak goizez izango di-ra, eta arratsaldeetan saio libre-ak, denentzat aukeran.

Aurten eskaera gehien zer ikastarokizan duten ikusi, eta horixe izan daitekeikasturte honen erretratu edo “fotofi-nish” argiena: “Harremanak gelan”ikastaroa, “Adimen emozionala” eta“Dislexia” izan dira eskaera gehien jasodutenak. Ikasturte honek gizartean piz-tu dituen alarma bi dira, nonbait: bull-ying-a batetik, eta bestetik emozioengaiari eman berri zaion garrantzia. Iaz-ko ikasturtean kasik esanahia ezagutuere ez, eta aurtengoan denen ahotanibili diren hitzak dira.

11 ikastaro berriez gain, halaber, he-zitzaileen oso gustuko izaten jarraitzen

duten beste ikastaro batzuk ere badira;hala nola “Musika ordenagailuz”, “Jolaskooperatiboak”, “Psikomotrizitatea”edo “Heriotza heziketan”. Interesen ar-tean denetik dago, beraz.

Arratsaldeetan, saio li-break

Ikastaroetan matrikulatu edo ez,arratsaldeko saioetan nahi duen edo-nork parte har dezake. Pedagogia Fa-kultatean izango dira, arratsaldeko16:00etatik aurrera.

Uztailak 4, astelehena“Derrigorrezko Eskolaldirako

Euskal Curriculumaren aurkezpe-na”

Zer da? Zertan eragingo digu? Nolaezarriko da? Galdera horiei erantzungodie Pedro Mari Legarretak, Euskal Cu-rriculumeko Zuzendaritza Teknikokokideak.

Uztailak 5, asteartea“Ilargiaren sekretua” filmaren

material didaktikoaren aurkezpe-na (DVDa)

Film bat nola egiten den erakustekomaterial didaktikoa sortu du Hik Hasik,DVD euskarrian. Beronen azalpenaegingo dute Alicia Garaialdek (Filma-ren zuzendariak) eta Joxe Mari Auz-mendik (Hik Hasiko kideak).

Ipuin kontaketaPello Añorga kontalariak, ipuin sor-

ta batez azalduko du bere ibilbidean ze-har haurrei kontatzeko zer modu erabi-li izan dituen.

Zein ikastarotan emandezaket oraindik izena?

Matrikulazio epea bukatu denarren, badira ikastaro batzuk kopurumugaturik ez dutenak, edota oraindiklekua badutenak. Beraz, horietakorenbat egin nahiko bazenu, izena emazu a-hal bezain azkar. Ikastaro hauetan dagotokia:

- Neobook- Power Point- Aldizkari tailerra: ikastetxeen web-

guneak Berrian- Antzerki klown-a- Jolas kooperatiboak- Gorputz jarreren heziketa- Ahozko hizkuntza- Disgrafia- Euskararen erabilera nola sustatu- Artearen txokoa- Heriotza heziketan- Estresa irakaskuntzan- Ikas-estilo eta estrategiak

Izena emateko, jo gure web orrira([email protected]) edo deitu tele-fonoz: 943 371 408.


Berriak

UEUren 33. udako ikastaroak

Beste behin ere, UEUk aukera za-bala eskaini du udako ikastaroetanhonako gaien inguruan: antzerkilarit-za, GAIN, hizkuntzalaritza, literatura,musika, natur zientziak, osasuna, pe-dagogia, psikologia, sexologia, talaia-tik, GAINDEGIA, antropologia, arki-tektura, artea, historia, eusko kulturgaiak, filosofia, informatika, kazetarit-za, kimika, soziologia, soziolinguisti-ka, yoga, ekonomia eta bertsolaritza.

Miarritzen eta Iruñean egiteazgain, aurten Eibarren ere izango diraikastaroak.

Miarritzen, uztailaren 4tik 8raEibarren uztailaren 11tik 15eraIruñean uztailaren 18tik 22ra

Matrikulatzeko epea ekainaren19an bukatzen da.

Informazio gehiagorako:www.ueu.org

Sarean elkarteak XVIII. topaketakegin berri ditu Donostian. 100 lagun in-guruk hartu du parte “Nahi dugun es-kola mota” aztergai nagusiaren ingu-ruan aritzeko.

Topaketa hauetan ikastetxeen au-tonomiaz aritu dira batez ere. Gauregun ikastetxe publikoek daukaten au-tonomia baino gehiago eskatzen dute,hainbat arlotan mugatuta ikusten baiti-ra, besteak beste: ekonomian eta azpie-gituretan, antolaketan, pedagogia arlo-an eta langileen kudeaketan. Pedago-gia arloan, esate baterako, hainbatproiektu garatzeko baliabideen faltanaurkitzen dira. Azpiegiturei dagokie-nez, obra handiak egiteko garaian osogutxitan hartzen da aintzat ikastetxeen

Sareanek autonomia gehiagoeskatzen du ikastetxeentzat

iritzia eta teknikariek bere aldetik jar-duten dute. Ez dago inplikatutako al-derdi guztiak bat egitera eramaten di-tuen protokolorik. Baliabide ekonomi-koen kasuan, ikastetxeek ez dituzteezagutzen diru banaketarako erabiltzendiren moduluak eta irizpideak. Zentzuhorretan, ezagutza gehiago izatea eskat-zen dute, diru publikoa dela jakinik.

Horregatik guztiagatik, autonomiagehiago eskatzen dute, betiere ekitateabermatuz. Hau da, zerbitzuaren kalita-teak gutxieneko batzuk izan behar dituguztientzat. Jakitun dira autonomiakjustifikatua eta nolabait kontrolatuaizan behar duela, baina malgua, egoeraeta behar partikularri hobeto erantzu-teko.

Begoña Bilbaok, Karmele PerezUrrazak eta Gurutze Ezkurdiak liburubanatan argitaratu dute euren tesiaUtriusque Vasconiae argitaletxearekin.Guztiek ere euskal curriculuma eta tes-tu liburuen edukiak aztertu dituzte, ba-koitzak arlo desberdinetik: Curriculu-ma eta kultura Euskal Herrian, Curri-culuma eta testu liburua Euskal He-rrian eta Curriculuma eta inguruneaEuskal Herrian, hurrenez hurren.

Horrez gain, hirurek egin dutenikerketa prozesu zabalak beste emaitzabat ere eman du: Euskal curriculumaala euskal dimentsioa curriculumean?liburua. Curriculuma eta testu liburuenedukiak aztertu ondoren, eduki horiekingurune hurbilarekiko agertzen dutenlotura erakusten da, gehien zaintzendutenak Euskal Herrian argitaratuak di-rela frogatuz. Izenburuari jarraiki, datuzehatzak eskaintzen dira.

Euskal curriculuma eta testu liburuak

zendaritza proiektu eraginkorrak era-giteko arazoekin jarraituko dugu.

Egoera horren aurrean zera eskat-zen dugu:

- Zuzendaritza aukeraketarako De-kretu berri batean, aipatutako helburuguztiak betetzeko ezinbestekoa denzuzendaritza ereduaren marko juridi-ko berria zehaztea.

- Zuzendaritza jarduna erraztekoeta hobetzeko egiturazko baldintzakfinkatzea (prestakuntza, pizgarriak, or-dutegi kreditu egokia...).

Bigarren Hezkuntzako Institutue-tako zuzendarien BIHE Elkartea


Ikastetxe publikoetako norbanakokarguen hautaketarako dekretuariburuzko zuzendarien adierazpena

Hezkuntza Sailak Zuzendaritzakhautatzeko Dekretua publikatzea era-baki du. BIHE elkarteak gai honetaz az-ken urte hauetan egindako hausnarke-tak eta ekarpenak ez datoz bat Dekre-tuak garatzen duen ereduarekin. Bere-ziki, azken hilabetetan gure proposa-menen bitartez zuzendaritza karguenlan baldintzak, ardurak, eta abar hobet-zeko egin ditugun ahalegin guztiak ezdute inolako islarik izan dekretu horrengarapenean. Pentsatzen dugu, Dekretuhori ez dela izango behar dugun tresnaBigarren Hezkuntzako ikastetxe publi-koetako zuzendaritzen egoerari aurreegiteko.

Hezkuntza Sailak bultzatu nahi di-

tuen lehentasunezko ildoen garapenabermatzeko eredua garatu beharra da-go. Zaila egiten zaigu, esate baterako,hizkuntza normalkuntzaren eta elea-niztasunaren bidean, garatu beharrekoprogramak ikastetxetan eratzea eta era-ginkorrak bihurtzea zuzendaritza tal-deen iraunkortasuna bultzatzeko ino-lako neurririk hartu gabe. Neurri bere-an, eskola inklusiboaren erronkak De-kretu horrek gauzatzen ez duen zuzen-daritza taldeen lidergoa eskatzen du.

Argitaratu den Dekretuarekin osozaila egingo da zuzendaritza taldeenegonkortasuna bermatzea eta talde be-rriak erakartzea, eta ondorioz BigarrenHezkuntzako ikastetxe publikook zu-

Lehen Hezkuntzako ikasleen % 5,8k bullying-a jasaten du

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sai-lak bullying-ari buruzko datu berriakeman ditu ezagutzera. Lehen Hezkunt-zako ikasleen artean % 5,8k jasan dubullying-a. Ikasmailak gora egin ahala,kopurua igo egiten da Lehen Hezkunt-zan (5. mailan % 5,5 eta 6. mailan % 6,2);DBHn, ostera, jaitsi egiten da (4. DBHn% 2,35).

EAEko 88 ikastetxetako 2.851 ikas-leri egin zitzaien galdeketa aurtengootsaila eta martxoa bitartean. Sei porta-era hauek jasan ote dituzten galdetu zit-zaien: ostikoak, jipoitu egingo dutela-ko mehatxua, dirua emateko eskatzea,min egiten saiatzea, zerbait puskatzeaeta jotzen saiatzea.

Biktimen % 14,3k inori ez diola ezeresaten aitortu du. Tratu txar gehienakjolastokian gertatzen dira, bai LehenHezkuntzan eta bai DBHn. Gehienek

irainak eta ezizenak jartzea jasaten du-te. Lehen Hezkuntzan joak ere DBHnbaino gehiago dira: % 3,3 eta % 1,2 hu-rrenez hurren. Gehienak ez dira bel-durrez joaten ikastetxera (% 63,9), bai-na % 3,3 sarritan joaten da beldurtuta,eta % 1,2 ia egunero. Zeri diote beldu-rra? Ikasleen % 37,6k ikaskideei eta% 37,1ek lanei eta notei.

Jazarleen kasuan, ez dago alde han-dirik neska edo mutila izan. DBHn ohi-koena gaizki esaka aritzea, iraintzea etakasurik ez egitea dira. Lehen Hezkunt-zan ere gertatzen da, baina gutxiago(erdia gutxi gorabehera).

Lekukoen datuei dagokienez, Le-hen Hezkuntzan ikasleen % 32,2k ikusidu noizbait norbait beste bat jotzen;DBHn ehuneko hori dezente txikiagoada, % 19,4.

Ikasleen eta irakasleen arteko ha-

rremana ere aztertu dute, eta hamarre-tik zortzik dio irakasleak ondo edo osoondo tratatzen duela. Jazarpenen batgertatzen denean, irakasle gehienek (%38,5) jazarleak zigortu egiten dituztelaesan dute.% 28k dio ez dakiela irakasle-ak zerbait egiten duen edo ez, eta % 25kdio jazarpena mozteko esku hartzenduela.

Datuak ezagutu ondoren, AnjelesIztueta Hezkuntza sailburuak aditzeraeman du eskolak bakarrik ezin diolaaurre egin bullying-ari eta denok eskuhartu behar dugula.

Nafarroan Bullying, ireki itzazu be-giak informazio kanpaina martxan da-go. 900 841 551 telefonoa eta [email protected] e-posta bitartekoakzabalik daude kontsultak jasotzeko etajarraipena egiteko.


Elortzibarko ikastola proiektua

Elortzibar zonaldea Iruñerritik ger-tu dago eta herriotara hedatzen da geo-grafikoki: Noain-Elortzibar, Bariain,Tiebas, Izarbe eta Orba ibarrak, Elo,Ibargoiti eta Untziti ibarrak, Galar zen-dea hegoaldea eta Aranguren ibarrekoMutiloagoiti eta Mutiloabeiti. Zonalde-ak inbutu moduan egiten du Iruñe-rantz, eta inbutuko muturra Noain da.Horregatik, Noain litzateke lekurikegokiena ikastola jartzeko.

Legeari dagokionez, zonalde ez-euskaldunean sartu zuten Elortzibar.Beraz, une honetan bi aukera dituztezonaldeko haurrek euskaraz ikasteko:Iruñeko San Fermin ikastolara joateaedota sare publikoan Iruñeko Hegapeikastolara joatea. Arazo bi daude, or-dea. Bata da Iruñeraino mugitu beharraegunero. Ikasleontzat autobusak ba-daude, baina Noaindik irteten dira, etaberaz, beste herrietako gurasoek autozeraman behar dituzte haurrak Noaine-raino, edota Iruñeraino bestela. Askok,azkenean, bere haurra herriko erdal es-kolan uztea erabakitzen du. “Eta horie-tako guraso asko euskaltzaleak dira–adierazi du Roldan Jimenok-, bainasakrifizio handia da autoz eguneroIruñeraino eramatea haurrak. Eta ho-rrela, ehunka haur ari dira galtzen eus-kararentzat. Horrexegatik ezarri zutenzonalde ez-euskaldunaren muga justuhor, bazekitelako zer lortuko zuten he-rrian bertan D eredua egotea eragotzizgero”.

Muga guztien gainetik...euskaraz!

Nafarroako 1986ko Euska-raren Legeak zonaldeak sail-katu zituen, eta zonalde eus-kalduna, mistoa eta ez-eus-kalduna bereizi zituen. Zonal-de ez euskaldunean egoteakesan nahi du, sare publikoanez dela D eredua eskaintzen,eta ikastolak sortuz gero, ale-galak direla. Une honetan es-kola alegalak dira Biana, Lo-dosa-Sartaguda, Tutera etaIrunberrikoak.Elortzibarrek ere D eredua

nahi du, eta Gobernua lagunt-zeko prest ez badago, eurekeraikitzea erabaki dute. Ikas-tola Batzordea sortu dute, gu-raso eta laguntzaile espezia-lizatuekin. Hasteko, ikerketasoziologiko eta demografikobat egin zuten, bideragarrita-suna ikusteko. Ikerketa Mari-na Lopez batzordekideak zu-zendu du, Nafarroako Gober-nuan Estatistika Sailean tek-nikari denak. Elortzibar zo-

naldearen nahia baieztatu duikerketak, baita bilera infor-matiboetara hurbildu den gu-raso kopuruak ere.Ikastola Batzordeko zu-

zendariak azaldu digu proze-sua zertan den. Roldan Jime-no da zuzendaria, tiebastarra.Nafarroako Unibertsitate Pu-blikoan Zuzenbide irakasleere bada. Legearen argi-ilu-nak ederki ezagutzen ditu.

Roldan Jimeno, Elortzibar IkastolaBatzordeko zuzendaria.


Bigarren arazoa zera da: Iruñerrikoikastolak une honetan gainezka dau-dela. Iaz 60 haurretik gora utzi beharizan zituzten kanpoan. Eta are larriagoadena: Elortzibar zonaldean, biztanleriabikoiztu egingo da bost urte barrurako(Iruñerriko bikote gazteek Elortziba-rrerako joera dute, zoruaren prezioadela-eta). Alegia, haur booma esperodela zonaldean. Gakoa horixe da Rol-danentzat: “Orain ikastola egiteko me-mento historiko-demografiko bateangaude; orain egiten ez badugu trena pa-sako zaigu, eta etorkizunerako haurrakgalduko dira euskararentzat, izugarri”.

Zonalde ez-euskaldunamugatzeko irizpideak erabatpolitikoak izan ziren

1986ko Legean zonaldeak mugat-zeko irizpideak oso subjektiboak ziren.Hala dio Roldan Jimenok, NafarroakoUnibertsitate Publikoko Zuzenbide ira-kasleak: “Zonaldeak zehaztearena ez-tabaida politikoa izan zen. Irizpide so-ziolinguistikoak baziren, batez ere zo-nalde euskalduna eta mistoa bereizte-rakoan. Baina gero, zonalde mistoareneta ez-euskaldunaren artean, bereizke-ta oso subjektiboa izan zen”. Gares jart-zen du horren adibide: “Gares zonaldemistoan sartu zuten, eta Garesen ez ze-goen euskaldunik. Baina politikoki Ga-resen karlismoak zeukan garrantzia (e-

Roldan Jimeno:“Orain ikastola egi-teko memento his-toriko-demografikobatean gaude;orain egiten ezbadugu trena pasa-ko zaigu, eta etor-kizunerako haurrakgalduko dira euska-rarentzat, izugarri”

ta karlismoa oso euskaltzalea da), etabaita abertzaletasunak ere (hautagai in-dependenteak dira, baina abertzale-ak). Pisu politiko horregatik sartu zutenzonalde mistoan eta ez, behintzat, eus-kaldun kopuruan oinarrituta”. Elortzi-bar zonalde ez-euskaldunean sartzekozergatiak argi ditu Roldanek: “Batetik,gure zonaldean indar politiko sendorikez zegoelako, baina batez ere, Iruñekohegoaldean euskarari harresia jartze-ko”. Izan ere, Elortzibarren D ereduajartzen bada, euskarak kilometro piloairabaziko lituzke hegoalderantz, ia-iaTafallaraino helduko litzateke, eta hori-xe da Nafarroako Gobernuak jarri nahiduen harresia.

Behin bereizketa lege bihurtuta, le-ge da bere eragin guztiekin: gaur Ga-resko haur erdiak D eredura joaten dira,eta beraz, etorkizunean Garesek eus-kalduna izateko aukera handiagoak di-tu. Elortzibar, aldiz, herritarrek egin be-har duten gainesfortzuaren mende da-go.

Alderdi politikoek esan die-tena

Oso memento berezian daude: po-litikoki, parlamentuan hezkuntzareninguruko txostenari ekin zaio ikasturtehonetan. Eta Ikastolen Elkartea ere ne-goziaketan ari da Nafarroako Gober-nuarekin eremu ez-euskaldunean dau-den ikastolak legeztatzeko.

Elortzibar Ikastola Batzordea eratuzenean, arazo politiko baten ondorioz

sortu zenez, alderdi politiko guztiekinhitz egin zuten, parlamentuan egonedo ez (baita Karlistak edo Batzarrere-kin ere, txikienak aipatzearren). Osokontent daude elkarrizketok eman du-tenarekin. Alderdi abertzaleak erabatalde agertu dira. Ezker Batuaren jarreraikastolaren aldekoa da, baldin eta legeaaldatzen ez bada; lege horren diskrimi-nazioa dela-eta, ikastola sortzea oso lo-gikoa ikusten dute, baina Elortzibar zo-nalde mistoan sartuko balitz, sare pu-blikoko D eredua bultzatzea izango lit-zateke Ezker Batuaren jarrera. CDNko-ek ikastola egitera animatzen dituzte,“eta egia esanda, ideia onak eman diz-kigute” gaineratzen du Roldanek.UPNkoek “ongi tratatu” dituztela dio,eta ez omen diete ezer zehatzik erant-zun bitan elkartuagatik; “baina guri ho-ri ona iruditu zaigu, gutxienez kontraere ez direlako azaldu, aurrez aurrebehintzat. Ulertzen dute arazoa, eta


Elortzibar•

ulertzen dute gu hor egotea D ereduaeskatzen”.

Nafarroan dagoen hezkuntza plan-gintza guztia aldatzeko gakoa AlderdiSozialistak du une honetan. Eta AlderdiSozialistan bi jarrera kontrajarri daude:jarrera euskaltzaleagoa dutenek legeaaldatu behar dela aldarrikatzen dute,eta eremu mistoa zabaldu behar delamerindade buruetan (Tafallan, Zango-zan eta Tuteran). Roldan Jimenorentzatoso esanguratsua izan zen Alderdi So-zialistako Hezkuntza gaietako parla-mentariak, Carlos Cristobalek, esan zie-na: “zuek ez ezazue inola ere ikastola-ren proiektua baztertu, ustezko eredupubliko bat sortu behar delako -esan zi-gun Carlos Cristobalek-, zuek jarrai eza-zue, kontua ez baitago batere argi etaauskalo noiz egingo den bestea”. Al-derdi Sozialistan euskaltzaleenetakoada bera. Baina partiduan beste alde batguztiz kontra dago, eta legea bere ho-rretan uztea nahi dute. Alderdi Sozialis-taren barruan botoetan erdi eta erdi di-ra bataren eta bestearen aldekoak.

Nafarroako parlamentuan ere izanzen Elortzibar Ikastola Batzordea, eta t-xosten bat aurkeztu zuen HezkuntzaBatzordearen aurrean. Ordurako bil-duak ziren lehendik alderdi politikobakoitzarekin, eta beraz, parlamentu-tik ez zuten iritzi edo inpresio berririkatera; baina behintzat, alderdi bakoit-zaren jarrera zein zen publikoki azal ze-zatela lortu zuten. Eta kasu konkretubat mahai gainean jartzea, hori da lortuzutena: “jada gurasoen eskaera dauka-te mahai gainean, elkarte konkretu batdago hor, eta inkestak eginak dituzte.Hain eskandalagarria da gure egoera,

legearen aldaketarako ere adibideesanguratsua dela”.

Elortzibar zonalde mistoansartuko balitz, zer?

Elortzibar eremu mistoan sartzea lit-zateke idealena Roldan Jimenoren hit-zetan, “ez hezkuntzagatik soilik, admi-nistrazioagatik eta, azken finean, hirita-rren eskubide linguistikoengatik, orohar”. Baina, ezin dira hori noiz lortukozain egon: “gu une historiko-demogra-fiko batean gaude, eta horri erantzunbat eman behar diogu; baina orain”.Ezin dira Nafarroako Gobernuak zererabakiko duen zain egon; Parlamen-tuak zonifikazio aldaketaren aldekoapustua egingo balu ere, hori ez da Na-farroako Gobernuarentzat loteslea edobinkulantea; alegia, Gobernuak berdinerabaki dezakeela lehengoan jarrait-zea. “Dinamika horretan sartzen baga-ra, Elortzibarren D eredu publikoa za-baltzen denerako 5 urte pasa daitezke,eta denbora hori gehiegi da”.

Euren proiektuarekin aurrera egi-tea erabaki dute. 0-3 urteko zikloarekinhasiko dira; hala, txarrenera jotaproiektua zapuztuko balitz ere, 0-3 ur-teko harrobi hori Iruñerriko ikastolent-zat ere mesedegarri litzateke. Gainera,horrela 3 urteko epea dute egoera po-litikoak norantz egiten duen ikusteko.0-3 etapa 2006. urterako irekitzea daeuren asmoa. Behin 0-3 etapa abian ja-rrita, orduantxe sortuko balitz D eredu

publikoa “poztu egingo ginateke”, dioRoldanek, eta jada ikastola ez luketesortuko, zonaldean ez baitago bi zen-troei eusteko adina haur. Aldiz, behinikastola sortu ondoren jartzen bada Deredu publikoa, bi zentroek elkarbizit-zea posible dela deritzote, “bi eskaintzaoso ezberdin liratekeelako” .

Egun, leku bilaIkastola jartzeko tokirik egokiena

Noain omen da, herritarren joeragatik,baina lekua topatzea da problema. Zu-luetako kontzejuak aukera polita eskai-ni zien, baina herrian ikastolaren aurka-ko sinadurak biltzen hasi ziren. Rolda-nen hitzetan, “UPNko emakume inte-grista batek antolatu zuen dena, eta be-rez gutxiengoa ziren, baina mediatiko-ki nahi zutena lortu zuten”. Sinadurahoriek juridikoki ez omen zuten non-dik heldu ere, sinadurak gutxi zirelakoeta asko esku berarekin idatziak, edotasinatu gabeak... Baina hala ere, Zulue-tako aukerari ezetz esatea erabaki dute,ikastola halako arazorik gabe sortunahi dutelako: “nahikoa indar inbertitubehar dugu bestela ere, horiekin galt-zeko”.

Imarkoaingo kontzejuarekin eremintzatu dira, eta hasieratik oso jarrerairekia agertu omen dute. Roldanekesaldi bakarrean biltzen du ElortzibarIkastola Batzordearen energia: “zailta-sunak ditugu, baina ez dira gaindiezi-nak”.•

Irailean berritua V. Euskal Herrikobaliabide

pedagogikoen

GIDA

2005-06 eta 2006-07ikasturtea

!!

GIDA liburuaz gain, aurten, euskarri digitalean izango duzu

DonostianUztailak 4, 5 eta 6

9:00 - 14:00

Saio libreak

Goizez

Arratsaldez

Matrikula zaitez Tel: 943 371 408

www.hikhasi.comHezkuntzaren Teoria

eta Historia Saila

- Neobook- Power Point- Aldizkari tailerra: ikastetxeen

webguneak Berrian- Antzerki klown-a- Jolas kooperatiboak- Gorputz jarreren heziketa

- Ahozko hizkuntza- Disgrafia- Euskararen erabilera nola sustatu- Artearen txokoa- Heriotza heziketan- Estresa irakaskuntzan- Ikas-estilo eta estrategiak

GAIA: HIZKUNTZ EREDUAK ETA EUS-KALDUNTZEA • … · Arrasateko BHI 29kultura eta hizkuntza...

Documents

Transcript of GAIA: HIZKUNTZ EREDUAK ETA EUS-KALDUNTZEA • … · Arrasateko BHI 29kultura eta hizkuntza...