Galicia - Norte de Portugal · Álvaro António Magalhães Ferrão de Castello-Branco Presidente...

20
COLEGIO DE INGENIEROS DE CAMINOS, CANALES Y PUERTOS DE GALICIA COLEXIO DE ENXEÑEIROS DE CAMIÑOS, CANAIS E PORTOS DE GALICIA Vigo - Auditorio Centro Social Novacaixagalicia 20 - 21/05/2013 Auga, Cultura e Sociedade Norte de Portugal - Galiza Galicia - Norte de Portugal

Transcript of Galicia - Norte de Portugal · Álvaro António Magalhães Ferrão de Castello-Branco Presidente...

Colegio de ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de galiCia

Colexio de enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de galiCia

Vigo - Auditorio Centro Social Novacaixagalicia20 - 21/05/2013

Auga, Cultura e Sociedade

Norte de Portugal - Galiza

Galicia - Norte de Portugal

PRESENTACIÓN · PRESENTACIÓN · APRESENTAção

Entre a Ordem dos Engenheiros de Portugal, Rexión norte, e o Colexio de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de Galicia, levamos realizando, desde finais do século anterior, encontros, xornadas e congresos, e desenvolvendo proxectos comúns como a Plataforma para a Mobilidade e Cooperación das Enxeñarías, Galicia-Norte de Portugal, que complementan realizadas desde a Administración para constituir unha rexión competitiva a nivel europeo.

No ano 2008 celebramos en Vigo o I Congreso Internacional de Enxeñaría Civil e Territorio, dedicado ao Litoral e en 2010 o V Encontro, dedicado ao Patrimonio construído e realizado en Oporto.

Corresponde a Galicia organizar o VI Encontro, que facemos coincidir co II Congreso Internacional de Enxeñaría Civil e Territorio, e para o que eliximos como lema: Auga, Cultura e Sociedade.

A elección deste lema ten que ver con problemas comúns que nos unen, e un deles é o da xestión da auga. Tanto no Norte de Portugal como en Galicia, atopámonos con ríos nos que os aproveitamentos hidráulicos foron intensos noutras épocas que hoxe, polos condicionantes ambientais e polas posibilidades de utilización das paisaxes ligadas á auga, necesitan dunha nova lectura.

Igualmente, polas características singulares dos nosos territorios, cunha base xeográfica común, unida a un sistema histórico de asentamentos, os temas relacionados coa xestión da auga para os abastecementos e saneamentos urbanos e rurais, participan tamén de problemas comúns. Os ríos, por outra parte, foron unha oportunidade para estes territorios, para formular intervencións de integración nas que medraron ao redor deles ou para reivindicar un patrimonio cultural hidráulico, que está detrás do aproveitamento dos mesmos.

O Congreso, por tanto, formúlase como obxectivo, transmitir o equilibrio que debe existir entre os valores utilitarios económicos e os valores simbólicos, estéticos e culturais ligados á auga.

Entre la Ordem dos Engenheiros de Portugal, Región Norte, y el Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de Galicia, llevamos realizando, desde finales del siglo anterior, encuentros, jornadas y congresos, y desarrollando proyectos comunes como la Plataforma para la Movilidad y Cooperación de las Ingenierías, Galicia-Norte de Portugal, que complementan las iniciativas realizadas desde la Administración para constituir una región competitiva a nivel europeo.

En el año 2008 celebramos en Vigo el I Congreso Internacional de Ingeniería Civil y Territorio, dedicado al Litoral y en 2010 el V Encontro, dedicado al Patrimonio Construido y realizado en Oporto.

Corresponde a Galicia organizar el VI Encontro, que hacemos coincidir con el II Congreso Internacional de Ingeniería Civil y Territorio, y para el que hemos elegido como lema: Agua, Cultura y Sociedad.

La elección de este lema tiene que ver con problemas comunes que nos unen, y uno de ellos es el de la gestión del agua. Tanto en el norte de Portugal como en Galicia, nos encontramos con ríos en los que los aprovechamientos hidráulicos han sido intensos en otras épocas y que hoy, por los condicionantes ambientales y por las posibilidades de utilización de los paisajes ligados al agua, necesitan una nueva lectura.

Igualmente, por las características singulares de nuestros territorios, con una base geográfica común, unida a un sistema histórico de asentamientos, los temas relacionados con la gestión del agua para los abastecimientos y saneamientos urbanos y rurales, participan también de problemas comunes. Los ríos, por otra parte, han sido una oportunidad para estos territorios, para plantear intervenciones de integración en las poblaciones crecidas en torno a ellos o para reivindicar un patrimonio cultural hidráulico, que está detrás del aprovechamiento de los mismos.

El Congreso, por tanto, se plantea como objetivo, transmitir el equilibrio que debe existir entre los valores utilitarios económicos y los valores simbólicos, estéticos y culturales ligados al agua.

O Conselho Regional de Engenharia Civil da Região Norte da Ordem dos Engenheiros e o Colégio de Caminos, Canales y Puertos da Galiza – Demarcacion de Galícia têm vindo a organizar eventos intitulados “Encontros de Engenharia Civil Norte de Portugal-Galiza”, sobre temas atuais de interesse estratégico para o desenvolvimento bilateral, e, em geral, com enfoques que ultrapassam a estrita dimensão regional.

A sua realização tem ocorrido alternadamente no Norte de Portugal e na Galiza. Em 2013 cabe ao Colégio de Caminos, Canales y Puertos da Galiza a responsabilidade de organizar o encontro.

Com o tema “Água, Cultura e Sociedade”, este congresso decorrerá em Vigo, no Centro Social de Caixa Nova, de 20 a 21 de Maio.

A escolha desta temática está relacionada com os problemas comuns transversais á Euro Região, designadamente a Gestão da Água. Os territórios do Norte de Portugal e da Galiza têm rios onde foram construídos inúmeros aproveitamentos hidráulicos. Hoje, condicionamentos de ordem ambiental e paisagística, obrigam a uma leitura diferente.

De forma semelhante são também problemas comuns (atendendo às características singulares dos territórios com uma base geográfica comum e com grande relação histórica), os relacionados com os sistemas abastecimento de água e saneamento básico numa lógica urbana e rural. Os rios, por outro lado, têm-se afirmado como oportunidades para estes territórios, designadamente na promoção de investimentos e atividades nos centros populacionais próximos destes ou para reivindicar o património cultural associado.

Este Congresso, tem como principais objetivos transmitir o equilíbrio que deverá existir entre os valores utilitários económicos e os valores simbólicos, estéticos e culturais, relacionados com a água.

CoMITÉ DE HoNoR · CoMITÉ DE HoNRA · CoMITê HoNoR

Alberto Núñez Feijóo Presidente da Xunta de Galicia

Miguel Arias Cañete Ministro de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente

Samuel Juárez Casado Delegado del Gobierno en Galicia

Abel Caballero Álvarez Alcalde de Vigo

Agustín Hernández Fernández de Rojas Conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestructuras

Francisco Conde López Conselleiro de Economía e Industria

Rosa Quintana Carballo Conselleira do Medio Rural e do Mar

María José Bravo Bosh Delegada Territorial en Vigo

Rafael Louzán Abal Presidente da Deputación Provincial de Pontevedra

Diego Calvo Pouso Presidente da Deputación Provincial da Coruña

José Ramón Gómez Besteiro Presidente da Deputación Provincial de Lugo

José Manuel Baltar Blanco Presidente da Deputación Provincial de Ourense

José Manuel Rey VarelaPresidente da Federación Galega de Municipios e Provincias

Salustiano Mato de la IglesiaReitor da Universidade de Vigo

Juan Casares Long Reitor da Universidade de Santiago de Compostela

Xosé Luís Armesto Barbeito Reitor da Universidade da Coruña

Francisco Marín Muñoz Presidente de la Confederación Hidrográfica del Miño-Sil

Ramón Álvarez Maqueda Presidente de la Confederación Hidrografica del Cantábrico

Mariano Navas Gutiérrez Director del Centro de Estudios y Experimentación de Obras Públicas (CEDEX)

Rafael Eimil Apenela Jefe de la Demarcación de Costas en Galicia. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio Ambiente

Teresa Pedrosa Silva Delegada del Estado en el Consorcio Zona Franca de Vigo

Encarnación Rivas Díaz Secretaria Xeral de Ordenación do Territorio e Urbanismo. Xunta de Galicia

Norberto Uzal Tresandí Director Xeral de Administración Local. Xunta de Galicia

Francisco Menéndez Iglesias Presidente de Augas de Galicia

Ethel Vázquez Mourelle Presidenta da Axencia Galega de Infraestructuras

Ángel Bernado Tahoces Director Xeral de Industria, Enerxía e Minas. Xunta de Galicia

José Juan Durán Hermida Presidente de Portos de Galicia

Ignacio López-Chaves Castro Presidente da la Autoridad Portuaria de Vigo

José García Costas Presidente de la Cámara de Comercio, Industria y Navegación de Vigo

Roque Gistau Gistau Presidente de la Asociación Española de Abastecimiento de Agua y Saneamiento (AEAS)

José Manuel Durán Rodríguez Decano do Ilustre Colexio oficial de Enxeñeiros Industriais de Galicia

Juan Antonio Santamera Sánchez Presidente del Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos

Carlos Nárdiz Ortiz Decano do Colexio de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de Galicia

CoMITÉ DE HoNoR · CoMITÉ DE HoNRA · CoMITê HoNoR

Paulo Guilherme da Silva LemosSecretário de Estado do Ambiente e Ordenamento do Território

Manuel Pinto de AbreuSecretário de Estado do Mar

Artur TrindadeSecretário de Estado da Energia

Adolfo Mesquita NunesSecretário de Estado do Turismo

Pedro RoqueSecretário de Estado do Emprego

José Carlos Marques dos SantosReitor da Universidade do Porto

António Magalhães CunhaReitor da Universidade do Minho

Carlos Alberto SequeiraReitor da Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro

Carlos Alberto Matias RamosBastonário da Ordem dos Engenheiros

Nuno Sanchez LacastaPresidente da Água, INAG

José María Martins SoaresPresidente das Águas do Noroeste

Artur MagalhãesPresidente das Águas de Tras-os-Montes

Álvaro António Magalhães Ferrão de Castello-BrancoPresidente das Águas do Douro e Paiva

Carlos Alberto Sousa Duarte NevesPresidente Comissão de Coordenação e Desenvolvimento Regional do Norte (CCDR-N)

João CarvalhoPresidente do Instituto Portuário e dos Transportes Marítimos (IPTM)

Emílio Brogueira DiasPresidente da Administração dos Portos do Douro e Leixões (APDL)

José António Ferreira de BarrosPresidente da Associação Empresarial de Portugal, Câmara de Comér-cio e Indústria (AEP)

Rui de Carvalho de Araújo MoreiraPresidente da Associação Comercial do Porto

Manuel Joaquim Reis CamposPresidente da Associação dos Industriais da Construção Civil e Obras Públicas (AICCOPN)

Cristina Ferreira Xavier de Brito MachadoPresidente do Conselho Nacional do Colégio de Engenharia Civil

José Manuel Pinto Ferreira LemosPresidente da Mesa da Assembleia Regional

Fernando Manuel de Almeida SantosPresidente do Conselho Diretivo da Região Norte

Eduardo José Coelho Andrade GomesCoordenador do Conselho Regional do Colégio de Engeharia Civil da Região Norte

CoMITÉ TÉCNICo · CoMITê TÉCNICo

Miguel Aguiló Alonso ACS

Francisco Alonso Fernández Augas de Galicia

Francisco Bueno Hernández Universidad de Burgos

Vicent de Esteban Chapapría Universidad Politécnica de Valencia

David Hernáez Oubiña Augas de Galicia

Cesar Lanza Suárez Tecnova Ingenierías y Sistemas

María del Mar Lozano Bartolozzi Universidad de Extremadura

María Soledad Martín-Cleto Sánchez SGS Tecnos, S.A.

Carlos Nárdiz Ortiz Universidade da Coruña

Xoan Carlos Novoa Rodríguez Confederación Hidrográfica del Miño-Sil

Cesar Portela Fernández-Jardón Universidade da Coruña

Jerónimo Puertas Agudo Universidade da Coruña

Joaquín Suárez López Universidade da Coruña

Fernando Manuel de Almeida SantosOrdem dos Engenheiros

Miguel Jorge Chichorro Rodrigues GonçalvesFaculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Luís Garcia Braga da Cruz Universidade do Minho

Fernando Francisco Machado Veloso Gomes Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Isabel Maria Assunção Oliveira Bentes Universidade de Trás-os-Montes e Alto Douro

José Manuel Pereira Vieira Universidade do Minho

José Manuel Pinto Ferreira Lemos Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Joaquim Manuel Veloso Poças Martins Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Paulo Jorge Ramísio Pernagorda Universidade do Minho

António Armando de Lima Sampaio Duarte Universidade do Minho

José Luís da Silva Pinho Universidade do Minho

Carlos Alberto Sousa Duarte Neves CCDR-Norte

Francisco de Almeida Taveira Pinto Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

CoMITÉ oRGANIZADoR · CoMITê oRGANIZADoR

Carlos Nárdiz Ortiz

Rafael Eimil Apenela

Carlota Pita Pita

David Hernáez Oubiña

Fausto Núñez Vilar

Constantino García Ares

Ana M. García Mayo

Fernando Manuel de Almeida Santos

Antonio Acácio Matos de Almeida

Pedro Nuno Mêda Magalhães

Paulo Edgar Rodrigues Ribeirinho Soares

María Helena Arranhado Carrasco Campos

Bento Adriano de Machado Aires e Aires

António Carlos Sepulveda Machado e Moura

Mafalda Maria Rodrigues Alves

Coordinador/Coordenador:

Francisco Alonso Fernández

SeCretario/SeCretário:Francisco Rosado Corral

GRUPoS DE TRABAJo · GRUPoS DE TRABALLo · GRUPoS DE TRABALHo

I.- AGUA Y ENERGÍA

• Presas y embalses

• Mejoras ambientales de losaprovechamientos

• Energías del agua

• Arte y paisaje del agua

II.- AGUA Y SoCIEDAD

• Abastecimientos y saneamientos

• Gestión del agua

• Ríos urbanos

• Patrimonio cultural hidráulico

III.- AGUA Y EMPRESA

• Proyectos y realizaciones

• Innovaciones tecnológicas

• Nuevos modelos de negocios

• Internacionalización

I.- ÁGUA E ENERGIA

• Aproveitamento hidroeléctrico

• Condicionantes ambientais e Aproveitamentos de Água

• Energias Alternativas da Água

• Arte e Paisagens de Água

II.- ÁGUA E SoCIEDADE

• Abastecimentos e Saneamentos Públicos

• Gestão da Água

• Intervenção nos Rios Urbanos

• Património Cultural Hidráulico

III.- ÁGUA E ECoNoMIA

• Projetos e Atuações Realizadas

• Inovações Tecnológicas

• Modelos de Negócio

• Internacionalização

I.- AUGA E ENERXÍA

• Presas e encoros

• Melloras ambientais dos aproveitamentos

• Enerxías da auga

• Arte e paisaxe da auga

II.- AUGA E SoCIEDADE

• Abastecementos e saneamentos

• Xestión da auga

• Ríos urbanos

• Patrimonio cultural hidráulico

III.- AUGA E EMPRESA

• Proxectos e realizacións

• Innovacións tecnolóxicas

• Novos modelos de negocios

• Internacionalización

PRoGRAMA

Lunes - Luns - segunda-feira, 20/05/2013

SeSiÓn inaUGUraL - SeSSÃo inaUGUraL PoCteP eSPaÑa-PortUGaL - PoCteP eSPaÑa-PortUGaL - PoCteP eSPanHa-PortUGaL: 2014-2020

08:30 h - 10:00 h Acreditación - Acreditação

10:00 h - 11:00 h Acto de apertura - Acto de aberturaAlberto Núñez Feijóo · Presidente da Xunta de GaliciaSamuel Juárez Casado · Delegado del Gobierno en GaliciaAbel Caballero Álvarez · Alcalde de Vigo Carlos Alberto Sousa Duarte Neves · Presidente (em substituição) da Comissão de Coordenação e Desenvolvimento Regional do Norte (CCDR-N)Juan Antonio Santamera Sánchez · Presidente del Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y PuertosCarlos Alberto Matias Ramos · Bastonário da Ordem dos Engenheiros de PortugalCarlos Nárdiz Ortiz · Decano do Colexio de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de GaliciaFernando Manuel de Almeida Santos · Presidente do Conselho Directivo da Ordem dos Engenheiros - Região Norte

11:00 h - 11:30 h Café

11:30 h - 12:30 h Conferencia inaugural - Conferência inauguralMarta Morén Abat · Coordinadora de la puesta en práctica de la Directiva Marco del Agua. Dirección General de Medio Ambiente - Comisión Europea

12:30 h - 14:00 h Mesa redondaModeradorJuan José Lirón Lago · Director de la Agrupación Europea de Cooperación Territorial Galicia-Norte de Portugal (GNP-AECT)

Ponentes - oradoresLuís Garcia Braga da Cruz · Presidente da Fundação de Serralves “A Relação da Água com a Energia em Portugal”Jesús Gamallo Aller · Director Xeral de Relacións Exteriores e coa UE. Xunta de Galicia · “Paternariado de apoyo técnico a la consolidación de la Administración Regional de Áugas do Norte (ARA-Norte), Mozambique”José Antonio Ruiz de las Casas · Coordinador de Cooperación Interregional y Transfronteriza, DG Política Regional y Urbana, Comisión EuropeaJosé Carlos Pimenta Machado da Silva · Diretor da Agência Portuguesa do Ambiente - Norte“O Planeamento e Gestão dos Recursos Hídricos Internacionais na Região Norte”

14:00 h - 16:00 h Comida - Xantar - Almoço

SeSiÓn aGUa Y enerGÍa - SeSiÓn aUGa e enerXÍa - SeSSÃo áGUa e enerGÍa

16:00 h - 18:00 h Mesa redondaPresidenciaFrancisco Marín Muñoz · Presidente de la Confederación Hidrográfica del Miño-SilJosé Manuel Pinto Ferreira Lemos · Professor Catedrático da Faculdade de Engenharia. Universidade do Porto

Ponentes - oradoresMiguel Aguiló Alonso · Director de Política Estratégica. ACS · “Agua para almacenar el viento”António Ferreira da Costa · Administrador da EDP-Gestão de Produçao de Energia, S.A.Santiago Hernández Fernández · Catedrático de Proyectos e Ingeniería Medioambiental. Universidad de Extremadura“Actuaciones en los ríos. Mejoras ambientales y paisjaísticas”Paula Teixeira Pinto · Directora Rexional dos Serviços de Ambiente da Comissão de Coordenação e Desenvolvimento Regional do Norte (CCDR-N) “Água, energia e ambiente - A experiência da CCDR-N na avaliação de impacte ambiental de grandes aproveitamentos hidroelétricos”

Debate

18:00 h - 18:30 h Café 18:30 h - 20:00 h Comunicaciones - Comunicacións - Comunicações

PresidenciaAntónio Carlos Sepúlveda Machado e Moura · Professor Catedrático da Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

RelatoresFrancisco Bueno Hernández · Profesor titular. Universidad de BurgosFernando Barbosa Teixeira · Diretor da Área de Engenharia Civil da Direção de Projetos e Investimentos da EDP Produção

Presentaciones autores y relatores - Presntacións autores e relatores - Apresentações autores e relatoresDebate

20:30 h Recepción en el Pazo de Castrelos - Recepción no Pazo de Castrelos - Recepção no Pazo de Castrelos

PRoGRAMA

Martes - terça-feira 21/05/2013

SeSiÓn aGUa Y SoCiedad - SeSiÓn aUGa e SoCiedade - SeSSÃo áGUa e SoCiedade

09:30 h - 11:30 h Mesa redonda PresidenciaIsabel Pérez-Espinosa González-Lobón · Directora General de la Sociedad Estatal Aguas de las Cuencas del Norte, S.A. José Manuel Pereira Vieira · Professor Catedrático no Departamento de Engenharia Civil da Universidade do Minho

Ponentes - oradoresJosé Carlos Tentúgal Valente · Administrador das Águas do NoroesteCésar Portela Fernández-Jardón · Catedrático de Proxectos Arquitectónicos. Universidade da Coruña“El agua y Galicia o Galicia y el agua”Jerónimo Puertas Agudo · Catedrático de Enxeñaría Hidráulica. Universidade da CoruñaJoaquín Suárez López · Profesor titular de Enxeñaría Sanitaria e Ambiental. Universidade da Coruña“Cuenca fluvial y desarrollo sostenible: el río Mandeo”Jaime Fernando de Melo Baptista · Presidente do Conselho Directivo da Entidade Reguladora dos Serviços de Águas e Resíduos“Perceção do consumidor face aos Serviços de Águas e o papel do Regulador”

Debate

11:30 h - 12:00 h Café

12:00 h - 14:00 h Comunicaciones - Comunicacións - ComunicaçõesPresidenciaFrancisco Menéndez Iglesias · Director de Augas de Galicia. Xunta de Galicia

RelatoresDavid Hernáez Oubiña · Xefe do Departamento de Proxectos. Augas de Galicia. Xunta de GaliciaFrancisco de Almeida Taveira Pinto · Professor Catedrático da Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Presentaciones autores y relatores - Presntacións autores e relatores - Apresentações autores e relatoresDebate

14:00 h - 16:00 h Comida - Xantar - Almoço

SeSiÓn aGUa Y eMPreSa - SeSiÓn aUGa e eMPreSa - SeSSÃo áGUa e eConoMia

16:00 h - 18:00 h Mesa redondaPresidenciaLiana Ardiles López · Directora General del Agua. Ministerio de Agricultura, Alimentación y Medio AmbienteJoaquin Manuel Veloso Poças Martins · Professor da Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto Ponentes - oradoresIsabel Maria Assunçao Oliveira Bentes · Professora da Universidade de Tras-os-Montes e Alto Douro“Água e economía ou economía da água?”César Lanza Suárez, Director de Tecnova Ingeniería y Sistemas“El «renacimiento» de la hidroelectricidad en Galicia y Portugal. Oportunidades para el desarrollo de aprovechamientos basados en centrales reversibles dentro del MIBEL (Mercado Ibérico de Electricidad)”Afonso Lobato de Faria · Presidente das Águas de PortugalFernando Morcillo Bernaldo de Quirós · Director general de la Asociación Española de Abastecimientos de Agua y Saneamiento“Gestión de los servicios urbanos del agua: ¿Pública o privada?”

Debate

18:00 h - 18:30 h Café

18:30 h - 20:00 h Comunicaciones - Comunicacións - ComunicaçõesPresidenciaTomás Sancho Marco · Vicepresidente del Consejo Mundial de Ingenieros Civiles (WCCE) y Presidente de su Comité Permanente del Agua

RelatoresVicent de Esteban Chapapría · Director de la Escuela Técnica Superior de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos. Universidad Politécnica de ValenciaFernando Francisco Machado Veloso Gomes · Professor Catedrático da Faculdade de Engenharia da Universidade do Porto

Presentaciones autores y relatores - Presntacións autores e relatores - Apresentações autores e relatoresDebate

20:00 h Clausura y conclusiones - Clausura e conclusións - Clausura e conclusõesAgustín Hernández Fernández de Rojas · Conselleiro de Medio Ambiente, Territorio e Infraestruturas. Xunta de GaliciaRafael Louzán Abal · Presidente da Deputación de PontevedraJosé Manuel Rey Varela · Presidente da Federación Galega de Municipios e Provincias (FEGAMP)Teresa Pedrosa Silva · Delegada del Estado en el Consorcio de la zona Franca de VigoCarlos Nárdiz Ortiz · Decano do Colexio de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de GaliciaFernando Manuel de Almeida Santos · Presidente do Conselho Directivo da Ordem dos Engenheiros - Região NorteMaria Helena Arranhado Carrasco Campos · Conselho Regional do Colegio de Engenharia Civil da Ordem dos EngenheirosFrancisco Alonso Fernández · Coordinador del II Congreso Internacional de Ingeniería Civil y Territorio Galicia - Norte de Portugal

PRoGRAMA

Contacto para colaboraciones Cristina Augusto Martínez ([email protected]) · Tel. 981 248 355 · Fax: 981 248 645

PATRoCINAN:

986 84 45 18Fax 986 86 30 52

Rúa do Gorgullón nº 4536003 PONTEVEDRA

Tel. 986 85 02 08 986 85 02 12

PATRoCINAN:

Para reservas de viajes y/u hotel, puede ponerse en contacto con nuestra agencia oficial de viajesReservas en: (+34) 981 169 191; [email protected]; o [email protected] para colaboraciones Cristina Augusto Martínez ([email protected]) · Tel. 981 248 355 · Fax: 981 248 645

CoMUNICACIoNES · CoMUNICACIÓNS · CoMUNICAçõES

GRUPO I. AGUA Y ENERGÍA - AGUA E ENERXÍA - ÁGUA E ENERGÍAAgua y energía una visión panoramicaFrancisco Bueno HernándezAmpliación de los aprovechamientos hidroeléctricos de San Esteban y San Pedro en el Río Sil. Eduardo Rojo MartínezAnálisis y optimización de componentes en aprovechamientos energéticos mediante simulación numérica. Adrián Sarasquete Fernández - Marcos Meis Fernández - César Castro OteroArquitectura e paisaxe no caso do Museo do Mar de Galicia (Alcabre-Vigo). Carácter da contorna. María del Pilar Coto OrgeArte ambiental y agua: visiones artísticas sobre cuestiones del ciclo del agua. José Manuel Álvarez - Campana Gallo - Joaquín Suárez LópezDesenvolvimento de projectos de AH no contexto dos concursos públicos. Carlos Moreno - Jorge RamosEnergía hidroeléctrica en España. Un importante pasado y presente y un necesario futuro. Francisco Bueno HernándezEstablecimiento de regímenes de caudales ecológicos en Galicia-CostaFernando López Mera - Belén Quinteiro SeoaneEstaño y paisajes del agua en el Noroeste peninsularBeatriz Comendador Rey - Joao Fonte - Félix González InsuaInspección de presas. El papel de la ingeniería en el compromiso de conservar nuestro patrimonio. Mª Soledad Martín - Cleto SánchezLa construcción de la presa de Valdecañas: transformación de un paisaje en la cuenca del TajoJosé Maldonado EscribanoLa contradicción del fomento de la energía minihidráulica con la implantación de barreras progresivas para su desarrollo.Benito Fernández GonzálezLa Place Nautique de Lyon, ejemplo de integración fluvial en Francia.Sergio García GómezLas obras hidráulicas del Plan de Riegos del Alto Aragón y su papel en la colonización agraria de posguerra. José María Alagón LasteLecturas da paisaxe da auga. Valores histórico-artísticos e transformación. A presa de Eiras. María del Pilar Coto OrgeModelización hidrometeorológica de la cuenca del río Lempa, El Salvador y evaluación para eventos extremos. Javier Moralo García - Javier Montes Marroyo - Jerónimo Puertas Agudo - Manuel Álvarez EnjoModelo hidráulico dos aproveitamentos hidroeléctricos da bacía do río Cávado. José M.P. Vieira - José L.S. PinhoPaisagem e patrimonio ligados à áuga na serra de Monchique.Tiago Santana Águas - Carla Rolo AntunesPresas y centrales hidroeléctricas. Estética, paisaje…y arte. Francisco Bueno HernándezRelación entre la industrialización en Galicia y el aprovechamiento de la energía hidroeléctrica. El ejemplo de las obras de Luciano Yordi. Ana M. García MayoGRUPO II. AGUA Y SOCIEDAD - AUGA E SOCIEDADE - ÁGUA E SOCIEDADEA cidade de ourense e os seus ríos nos séculos XIII-XV. Mª Beatriz Vaquero Díaz - Francisco Javier Pérez Rodríguez - Mercedes Durany

Abastecimiento del área metropolitana de A Coruña a partir del lago artificial de la Central de Meirama. Roberto Arias Sánchez - Rubén Curros Bermúdez - David Pardiñas Lamas - Xacobe Paz SalgadoAgua para Torrelavega (Cantabria): del depósito de San Bartolomé al depósito de Tanos.Sara del Hoyo MazaCara a bacía dixital e a xestión intelixente da auga: propostas de integración de tecnoloxías e coñecemento. Agustín Blas - Jesús Barrera - Mario Valle - Abel SoleraCompuestos orgánicos en aguas del estuario del río Miño. Proyecto “TEAM Miño”N. Salgueiro González - C. Moscoso Pérez - E. Concha Graña - G. Grueiro Noche - V. Besada Montenegro - S. Muniategui Lorenzo - P. López Mahía - D. Prada RodríguezaContaminantes orgánicos (HAPS y PBDES) en sedimentos superficiales del estuario del Miño. Proyecto “Team-Miño”. J. Fumega de L’Hotellerie - A. Franco Hernández - L. Viñas Diéguez - C. Garcia de Arboley - J. Bargiela Barros - V. Besada MontenegroDiagnóstico de saneamientos municipales en el marco de los planes de saneamiento locales. David Hernáez OubiñaEDAR de lagares (Vigo):reducción del impacto ambiental y uso de nuevas tecnologías. Joan Canals - Bernardo Pérez - José Luis Lartatequi - Mercé BaldiEl aprovechamiento hidráulico de las órdenes religiosas en el entorno de la cuenca del Tajo: canalizaciones, pozos, aljibes, cisternas y otros receptáculos de agua. Carmen Isabel Díaz GonzálezEl canal de derivación del Reguerón y su influencia en la seguridad de la ciudad de Murcia y su huerta. Alfredo Guillermo Salar de Diego - Emilio Estrella Sevilla - Pablo José Andreu ConesaEl sitio del agua. Javier Rodríguez - Losada BoedoElementos singulares de las cuencas vertientes y su influencia sobre el diseño del sistema de drenaje de las carreteras. Jesús Campuzano Ríos - Emilio Estrella Sevilla - Pablo José Andreu ConesaEstudio de la red de saneamiento de Marín. Xaquin Beiroa Raposo - Jacobo lago CasaisEstudio de las consecuencias en el trazado urbano de Murcia de la problemática hidráulica de la ciudad. Emilio Estrella Sevilla - Jesús Campuzano Ríos - Pablo José Andreu ConesaFonsagua. Herramienta SIG para planes directores de agua en comunidades rurales de Centroamérica. Francisco Alberto Varela García - Carmen Molejón Quintana - Mireia Carreras Álvarez - Gonzalo Martínez CrespoGEAAT. Ladislao Castro Pérez – Beatriz Comendador Rey - Fermín Pérez Losada - Susana Reboreda Morillo - Elena de Uña ÁlvarezImpacto medio-ambiental y social del saneamiento del Parque Natural de “Las Lagunas de Ruidera”. Los problemas históricos del uso de las aguas de este paraje LIC. Ángel Guerrero BallesterosIntegración de depósitos de tormenta en un sistema de saneamiento unitario para cumplir objetivos de vertido en el medio natural en tiempo de lluvia y modificaciones de los parámetros de diseño de la EDAR. Paula Mª Payo Suárez - Carlos Temprano Pérez - Felipe de la Vega GándarasInventario e estudio de infraestruturas hidráulicas tradicionais de carácter industrial en Galicia. Roberto Arias Sánchez - Laura M. Garrido Fernández - Jorge Núñez Ares - Olalla Mosquera BarreiroIntegración paisajística de las estructuras del agua en la Ribeira Sacra. Isabel Aguirre de UrcolaLa acequia del Fardes. Los caminos del agua como soporte estructurador del territorio. Celia Martínez Hidalgo - Gloria Pérez CórdobaLa gestión de agua en alta desde la proximidad de la comarca. Alfonso Molons y Antiu

CoMUNICACIoNES · CoMUNICACIÓNS · CoMUNICAçõES

La planificación hidrológica y las redes de control. La Demarcación Hidrográfica Miño-Sil. Carlos Guillermo Ruíz del Portal FloridoLa rehabilitación ambiental de la mina de As Pontes. José Antonio Menéndez LoloLa restauración ambiental en el proyecto Ampliación y modernización de la EDAR de Lagares (Vigo). Javier Lastra Fernández - Noelia Martínez Redondo - Victoriano de la Torre CanceloLa Ribera del Marco en Cáceres, un problema aún no resuelto de ordenación territorial. Pedro Plasencia Lozano - Hadrián Arias DuránLas nuevas tecnologías en la difusión del paisaje. Castro Cuartero, O. - López Rodríguez, O. - Hernández Lamas, P. - Ramiro Nuño, M.J. - Hernández Jiménez, V. - Berrocal Menárguez, A.B. - Bernabéu Larena, J.Las técnicas de drenaje urbano sostenible para la gestión de las aguas pluviales en ámbitos urbanos. José Anta - Joaquín Suárez - Jerónimo Puertas - Héctor del Río - David Hernáez OubiñaLos humedales artificiales como solución sostenible para la depuración de las aguas residuales en el medio rural en el noroeste de la Península Ibérica. Vicente Berrocal Bertol - Miguel Cachafeiro Pazos - Joaquín Suárez López - Alfredo Jácome Burgos - Daniel Torres Sánchez - Héctor del Río CambesesMellora do colector do río Breiro, eliminación de pluviais e implantación de TDUs. Boiro (A Coruña). David Hernáez Oubiña - David Pardiñas Lamas - Xacobe Paz Salgado - Juan Antonio Vidal SoutoMetodología para la búsqueda de emplazamientos idóneos para sistemas de fitodepuración de aguas residuales en el medio rural gallego. Rafael Carreño Morales - Santiago Carreño Morales - Paulino Alegre FidalgoMetodologías para la modelización numérica de eventos de inundación. Marta Garrido Armas - Bruño Fraga Bugallo - María Bermúdez Pita - Ignacio Fraga CadórnigaNuevas aportaciones sobre la traída de aguas coruñesa durante la edad moderna: Gonzalo de la Bárcena y el proyecto de 1575. Cristina Heredia AlonsoNuevas oportunidades de negocio surgidas de la recuperación ambiental del eje fluvial Saja-Besaya. El Plan Besaya 2020. M. V. Carreto Diego- N. Abascal zorrilla - S. Nogués Linareso contributo dos sistemas de retorno de áuga quente sanitária na sustentabilidade. Marco Cunha MirandaO sistema hídrico do Palácio dos Marqueses de Fronteira, em Benfica, Lisboa. Jorge de Novaes BastosO uso da áuga na agricultura entre Douro e Minho: mais eficiencia e rentabilidade e menos poluiçao. Jorge Manuel Ferreira da Silva AgostinhoOs Planos de Gestão de Região Hidrográfica em Portugal. Um contributo para a definição de um instrumento de avaliação a partir do caso da bacía hidrográfica do rio Ave. Francisco da Silva Costa - Evelyn zucco Soaresos ríos como elementos estruturantes do territorio. Carla Rolo Antunes - Miguel de Azevedo CoutinhoPatrimonio cultura y embalses: traslados de monumentos a mediados del siglo XX en Galicia. Belén María Castro FernándezPatrimonio hidráulico e arqueologia industrial. o caso do río Ave no noroeste de Portugal. Francisco da Silva Costa - José Manuel Lopes CordeiroPrevisión y gestión de grandes inundaciones. Aplicación al Levante de Almería. Darío García Contreras - Asunción Baquerizo Azofra - Miguel Á. Losada Rodríguez - Javier Herrero Lantarón - Giovanni BesioPRIoS-Projecto de Reabilitação do Rio Selho. Um exemplo de intervenção na zona urbana de Guimarães.Francisco da Silva Costa

CoMUNICACIoNES · CoMUNICACIÓNS · CoMUNICAçõES

Proyecto de I+D+i de optimización de los sistemas de eliminación y control de cañaverales (Arundo donax L). Eliminación de especies invasoras riparias en núcleos urbanos. Xosé Manuel Vilán Fragueiro - Jesús Jiménez Ruíz - José Manuel García-Guijas Redondo - Alfonso Sáiz de la Hoya Zamacola - Francisco Javier Sánchez Martínez - Javier García DíazProyecto de ordenación de márgenes de los ríos Sarria y Celeiro a su paso por la localidad de Sarria (Lugo). Ignacio Maestro Saavedra - Eugenia Calvo LópezProyecto TEAM MIÑO: un Sistema de Información Geográfico (SIG) basado en herramientas Open Source. Aitor Freire - Sara Pérez - Ricardo BeirasRecuperación de la calidad del agua de manantiales y fuentes públicas en Abegondo (A Coruña). Javier Samper Calvete - Acacia Naves García-Rendueles - Bruno Pisani Veiga - Alba Mon López - Luis Montenegro Pérez - José Martins Carvalho - Carlos Ameijenda Mosquera - Álvaro Martínez Roel - Roberto Arias Sánchez Repercusión de la Directiva Marco del Agua en las tarifas de los servicios de aguas urbanos. José María ArdoyRestauración y Conservación del Bosque de Ribera del río Umia. Enrique Valero Gutiérrez del Olmo - Juan Picos Martín - Xana Álvarez BermúdezRestauración y protección de los espacios naturales para la dinamización socioeconómica comarcal: Plan Besaya 2020. P. Ugarte Hernández de la Torre - L. A. Villalba Rubio - S. Nogués LinaresAprovechamientos hidroeléctricos en cuencas andinas José A. Núñez AresSupervisión de proxectos segundo IToHG. Esther Mª Sánchez Briz - Victoriano de la Torre Cancelo - Marta Mª Mariño Quintela - David Vázquez FernándezUn projecto de regeneraçao de um curso de água em ambiente urbano: o caso da ribeira de Costa/Couros em Guimarães. Jorge Ramisio - A. Sampaio Durante - J. Pereira VieiraUna obra hidráulica singular. El Malecón de la ciudad de Murcia. Emilio Estrella Sevilla - Ana Hernández Martín - Pablo José Andreu ConesaValoración del patrimonio hidráulico del río Server. Ramiro Nuño, M.J. - Hernández Lamas, P. - Castro Cuartero, O. - Hernández Jiménez, V. - López Rodríguez, A. - Berrocal Menárguez, A.B. - Bernabéu Larena, J.

GRUPO III. AGUA Y EMPRESA - AUGA E EMPRESA - ÁGUA E ECONOMÍAA aplicabilidade do regime de segurança contra incêndios nos aproveitamentos hidráulicos em PortugalMiguel Chichorro - João Lopes - Rui Miguel DiasA Fortaleza de Sagres - património do Mar-Oceano. Jorge de Novaes BastosAplicación de la modelización matemática en la ingeniería fluvial. Miguel Hernanz Sánchez - Marta González Sánchez - José Manuel García-Guijas Redondo - Alfonso Sáiz de la Hoya zamacola - Francisco Javier Sánchez Martínez - Mónica Aparicio MartínAplicación de la Unidad Móvil de Inspección “SITEGI” para el análisis y conservación del patrimonio cultural hidráulico. Caso particular del puente romano de Lugo. Pedro Arias - Rubén Caride - Higinio González - Jorge - Francisco Javier Prego - Iván Puente - Mercedes SollaAprovechamientos hidroeléctricos en cuencas andinas. José A. Núñez AresAqualogy es la punta de lanza de nuestra apuesta por la innovacción y la capacidad de adecuar nuestra oferta a las necesidades del cliente. Rubén Ruiz ArriazuBinomio água/terra. Pieter Corry

CoMUNICACIoNES · CoMUNICACIÓNS · CoMUNICAçõES

Ejemplo de internacionalización de la ingeniería hidráulica española: el proyecto multiusos en torno a la presa de Nandi Forest en Kenia. Florentino Santos García - José R.G. Pachón - Juan Ojeda Couchoud - Jaime Ruiz CasanuevaEl agua en los parques empresariales del Consorcio da Zona Franca de Vigo: vocación de respeto. José Andrés Álvarez ValesEl aprovechamiento hidráulico integral de Belesar. Javier Enseñat y Berea - F. Javier Baztán Moreno - David Pérez Rodríguez - Ana Martín ThomasEncuadre estratégico y características del sistema electropropulsor de Iberdrola en el Alto Támega. Alejandro Román Arroyo - David Rivera PantojaEstabilización de taludes mediante muros Krainer y empalizadas de defensa reforzadas. Miguel Hernanz Sánchez - Marta González Sánchez –-José Manuel García- Guijas Redondo - Alfonso Sáiz de la Hoya zamacola - Francisco Javier Sánchez Martínez - Mónica Aparicio MartínEstudio hidrogeológico y análisis de la viabilidad del abastecimiento con aguas subterráneas en oia (Pontevedra). Javier Samper Calvete - Acacia Naves García Rendueles - Bruno Pisani VeigaEvolución de la calidad de las aguas durante el llenado del lago minero de As Pontes. Ramón José Valle GarcíaInnovaciones en canalizaciones de fundición dúctil. Gama BLUToP de Saint-Gobain PAM. Manuportable, rápida y fácil instalación. Saint GobainInovação na condução da rega. Novas tecnologias no apoio ao uso racional da água de rega. Vicente SousaInternacionalización de la ingeniería hidráulica española. El caso del grupo TYPSA.Alfonso Santa Pérez - Luis Cabrera CazorlaLa importancia de los aspectos sociales y ambientales en los grandes proyectos hidráulicos internacionales: el proyecto multiusos de Ewaso N’IRO en Kenia. Florentino Santos García - José R. G. Pachón - Juan Ojeda Couchoud - Jaime Ruiz Casanuevaoptimización de técnicas de bioingeniería para la mejora del estado ecológico y estabilización de márgenes de los ríos de ámbito mediterráneo. Miguel Hernanz Sánchez - Marta González Sánchez - José Manuel García-Guijas Redondo - Alfonso Saiz de la Hoya zamacola - Fco. Javier Sánchez Martínez, Mónica Aparicio MartínLa planificación hidrológica y las redes de control. La Demarcación Hidrográfica Miño-Sil. Carlos Guillermo Ruíz del Portal FloridoRed de Aforos Galicia-Costa. Belén Quinteiro Seoane - Sonia Botana Soto - Luz Vázquez Mourelle - Iria Herranz LorenzenReducción de fugas con válvulas hidráulicasFernando Bernal Salve - J. A. Serrano RodríguezPlanteamientos que deben hacerse los fabricantes de bombas para aguas residuales a la hora de satisfacer las necesidades actuales y futuras a nivel global. Pablo Rey GonzálezSIGSU+. Una gran herramienta para el estudio y explotación de la red de saneamiento. Fernando V. Mateos Fuentes - Luis Rodríguez FeroSoluciones para la gestión eficiente de inundaciones Javier Carrillo de Albornoz Pontes - Emilio Correas ValleSoluciones sostenibles en redes enterradas. Juan Vicente Pastor MartínTuberías de PVC Orientado. Eficiencia, ahorro energético y sostenibilidad. Yolanda Martínez - Manel Romero - Íñigo Marina

CoMUNICACIoNES · CoMUNICACIÓNS · CoMUNICAçõES

INFORMACIÓN GENERAL · INFORMACIÓN GENERAL · INFORMAçãO GERAL

Calendario Congreso: 20 y 21 mayo 2013.

Inscripciones Con comunicación aceptada: 200€General: 300€ Estudiantes universitarios: 150€(Cuotas exentas de IVA según el artículo 20 de la Ley 37/1992).

idiomas Congreso Castellano, gallego y portugués.

Costes inCluidos Se incluyen dentro de la cuota de inscripción del congreso los cafés y comidas de las sesio-nes, la recepción del día 20, el Libro de Actas y la documentación del congreso en formato digital.La cuota de los acompañantes sólo incluye la asistencia a la recepción en el Pazo de Castre-los el lunes, 20 de mayo, a las 20:30 h

seCretaría del Congreso Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de Galicia Plaza de la Milagrosa, 2, bajo • 15008 • A Coruña (España) Tel.: (+34) 981 248 355 • Fax: (+34) 981 248 645 E-mail: [email protected]: http://www.aguaculturasociedad.org.

sede del Congreso Auditorio Centro Social Novacaixagalicia Policarpo Sanz, 24 - 26 • 36202 • Vigo (Pontevedra). http://www.obrasocialncg.com/es/centros/mostrar/centro_social_novacaixagalicia_vigo.

Calendário Congreso: 20 y 21 maio 2013.

insCrições Com comunicação aceite: 200 €Geral: 300 €Estudantes universitários: 150 €(Valores isentos de IVA conforme o artigo 20º da Lei 37/1992)

idiomas do Congresso Castelhano, Galego e Português

Custos inCluídos Estão incluídos dentro da quota de inscrição ao Congresso, os cafés e almoços das sessões, a receção oficial do dia 20, o Livro de Actas e a documentação do Congresso em formato digital.A quota de inscrição dos acompanhantes só inclui a assistência na receção a decorrer no Pazo de Castrelos na segunda-feira, 20 de maio, pelas 20:30h.

seCretaria do Congresso Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de Galicia Plaza de la Milagrosa, 2, bajo • 15008 • A Coruña (España) Tel.: (+34) 981 248 355 • Fax: (+34) 981 248 645 E-mail: [email protected]: http://www.aguaculturasociedad.org. sede do Congresso Auditorio Centro Social Novacaixagalicia Po-licarpo Sanz, 24 - 26 • 36202 • Vigo (Ponte-vedra). http://www.obrasocialncg.com/es/centros/mostrar/centro_social_novacaixagali-cia_vigo.

Calendario Congreso: 20 e 21 de maio de 2013

insCriCións Con comunicación aceptada: 200€Xeral: 300€ Estudiantes universitarios: 150€(Cotas exentas de IVA segundo o artigo 20 da Lei 37/1992)

idiomas Congreso Castelán, galego e portugués.

Custos inCluidos Inclúense dentro da cota de inscrición do congreso os cafés e comidas das sesión, a recepción do día 20, o Libro de Actas e a documentación do congreso en formato dixital. A cota dos acompañantes só inclúe la á recepción no Pazo de Castrelos o luns, 20 de maio, ás 20:30 h

seCretaría do Congreso Colexio de Enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de Galicia Praza da Milagrosa, 2, baixo • 15008 • A Coruña (España) Tel.: (+34) 981 248 355 • Fax: (+34) 981 248 645 E-mail: [email protected]: http://www.aguaculturasociedad.org.

sede do Congreso Auditorio Centro Social Novacaixagalicia Policarpo Sanz, 24 - 26 • 36202 • Vigo (Pontevedra). http://www.obrasocialncg.com/es/centros/mostrar/centro_social_novacaixagalicia_vigo.

http://www.aguaculturasociedad.org.

oRGANIZA:

CONSELLERÍA DE MEDIO AMBIENTETERRITORIO E INFRAESTRUCTURAS

CONSELLERÍA DE ECONOMIA E INDRUSTRIA

CONFEDERACIÓNHIDROGÁFICA DEL MIÑO-SIL

DE AGRICULTURA, ALIMENTACIÓNY MEDIO AMBIENTE

APoIoS:

Colegio de ingenieros de Caminos, Canales y Puertos de galiCiaColexio de enxeñeiros de Camiños, Canais e Portos de galiCia

Ilustre colegIo ofIcIal deIngenIeros IndustrIales de galIcIa