+

XX. Mendeko deskolonizazioaNoel eta Ane

+

Zergatiak

Bigarren Mundu Gerra amaitu eta gero, XIX. mendean eratutako ia inperio gehienek bizirik zeuden. Bigarren Mundu Gerra amaitzean koloniak ohartarazi ziren bere metropoliak ahulak zirela, eta Japoniako, Indotxinako eta Indonesiako koloniak metropolitik banatu ziren. mendebaldeko herrialdeek eragin handia izan zuten kolonia horietan ere. Gerrak mugimendu nazionalistak izan zituen. Gerra egon baino lehen bazueden mugimendu nazionalistak baina legezkotasunez edo klandestinitatean independentzia lortzeko borrokatzen zuten. Estatu Batuek eta SESBek ez zeuzkaten koloniak, baina garrantzi handiagoa edukitzea nahi zuten borrokan laguntza behar zutelako. Horregatik mugimendu independentistak sortzen lagundu zuten. NBEren zeregina oso garrantzitsua izan zen. 1920 hamarkadara arte europarrak inperioak zeuzkaten eta harro zeuden, Baina Bigarren Mundu Gerra eta gero, guztiz kontrakoa zen, inperioak edukitzea lotsagarria zela pentsatzen zutelako.

Noiz gertatu zen?

Deskolonizazio prozezu hau Bigarren Guda Mundiala amaitzean hasi zen. Lehen herrialdea deskolonizatuta izatean Libano (Frantziako protektoratu bat zen) izan zen, 1943an. Askena, Macao (Portugal Txinari eman zion), 1999an izan zen.

2002an, Timor Oriental independentzia lortu zuen. Portugaleko kolonia bat zen, eta gero O.N.U.k administratu zuen herrialdea hiru urtez (1999an deskolonizatu egin zen, baina idependentzia 2002an lortu zuen).

+ Indiaren kasua: bakeaIndia britainiar imperioko koloniarik handiena eta jendestatuena zen.

1947ko uztailaren 1an, independentzia lortu zuen, negoziazioaren bidez, eta oso denbora gutxi eman zuen.

Independentzia lortzean, herrialde oso bat mantentzea ezinezkoa zen, eta India bitan zatitu zen: Pakistán eta Indiako Batasuna. Biak errepublikak ziren, bata musulmana eta bestea hindu. Pakistango zati bat, Bangladesh, 1971an independizatu zen. Gandhi Indiako

independentzia lortzeko ekintza baketsuak egiten zituen, India baketsu bat lortzeko, eta Britain Handiaren kontrolpean ez egoteko.

Indotxina: Independentzia guda

1946an Frantzia bere gudarako aliatuekin Indotxinako boterea berrezkuratzea saiatu zuen.

Bere subirotasuna ezartzeko Vietnamgo zonaldean Hochi Minekin negoziazio batzuk egin zituen bere boterea Hegoaldean berrezkuratu ahal izateko.

Baina Kontxintxina (Hego Vietnam), frantziar kolono eta Ipar Vietnameko erresistentzia negoziazioen porrota eragin zuen. Hori dela eta, guda bat sortu zen. Gudak 8 urte iraun zuen. 1946tik 1959ra arte. Ginebraren bakezko itunarekin amaitu zen.

+ Sahara:Mendebaldeko Sahara Afrikako Sahara basamortuaren mendebaldean dagoen eskualdea da, Ozeano Atlantikoan. Nazio Batuen Erakundeko lurralde ez-autonomoen zerrendan agertzen da. Deskolonizazio prozesua 1976an eten zen. Urte horretan Espainiak, lurraren gaineko burujabetza zuen estatuak eta berez oraindik ere baduenak, Maroko eta Mauritaniaren esku utzi zuen lurraldeaMadrilgo Akordioetan ezarri zenaren arabera. Bi herrialde hauek lurraldea okupatu zuten baina 1979an Mauritania erretiratu zen. Marokok kudeatzen du ia lurralde osoa, baina NBEk ez du hau onartzen. Gainera Fronte Polisario izeneko erakunde armatuak independentzia aldarrikatu zuen eta Arabiar Errepublika Demokratiko Sahararra (AEDS) izena eman zion 1976an. AEDSk kudeatzen du Morokok okupatuta ez duen lurraldea.

+

Espainiarra probintzia ohi bat da, kolonia gaur egun Maroko inbaditua, lehen gerra bat garatzen duen Fronte Polisarioren independentisten kontra. Madriden arabera, lurralde honen administrazioa marokoarra izan behar izango luke, NBE-k akordio hauek baliogabetu zituen 2002an, kontsideratzen duen Maroko lurralde hau hartzean ari izan dela legez kontra eta referendum bat babesten du haren suertea erabakitzek. Eztabaida bat dago Mendebaldeko Sahararen estatus legalari buruz, NBE-ren baliozko azken erabakiak 1962an kontsideratzen zuen Espainia lurraldearen administratzaile potentzia zela saharar autodeterminazioaren referenduma egin ezan.NBE-k hau baliogabe dezan geroko erabakirik ez du igorri, efektu legalei Mendebaldeko Saharak Espainiaren mendeko lurralde bat izatean jarraituko lieke, nahiz eta Espainiak subiranotasun esana ez du aplikatzen Marcha Berdetik, ez harreman diplomatikoak Marokorekin baldartzea arrantzarako akordio desberdinak mendeko diren nagusiki, hidrokarburo horniketaren eta alderanzketa ekonomikoen besteak beste.

+

Ekonomikoki…

Mendebaldeko Saharak baliabide natural gutxirekin kontatzen ditu eta erortze nahikoak ez dauzka nekazaritza jardueren gehiengoa hornitzeko moduan.Haren ekonomia artzaintza nomadan erdiratzen da, arrantza eta fosfatoen erauzketa, munduaren aztarnategi nagusia osatzen duen.Elikagaien gehiengoa populazio hiritarrarentzat axola izan behar dituzte. Merkataritza guztia eta beste jarduera ekonomiko batzuk Marokoko Gobernuak kontrolatzen dute. Sartzeek eta bizitzaren estandarrek funtsean aurkitzen dute Maroko.

+

3º munduaren ezaugarriak

Lehenengoz,populazioa ia ez dauka ezer.Bigarren ezaugarrian superproduzioan datza.Ere,teknologikoki oso atzeratuta daude.Demografia-hazkunde altu-altua dago,hori dela eta hortik datozte ia arazo ekonomikoki gehienak.Horko gendea oso gazteak direnean hiltzen dira higiene eta elikaduraren zer ikusia daukaten arazoengatik.1973ko krisiaren eta gero Hirugarren Mundu herrialdeek multinazional handien deszentralizazio emankorraren politikari esker industrializatzen dira.Hirugarren Munduko beste ezaugarri bat salgaien truke desberdina da. Haiek lehen materiak gertatzen dira eta balio erantsi altuaren produktu eginak erosten dituzte. Norbait dagoen toki hau Hirugarren Mundu herrien industrializazio berriarekin aldatzean ari izan da, onurak daramatzaten haiek ez diren arren.Herri kapitalisten sozietateetan populazioaren bera ezaugarriak dituzten taldeak aurkitu ahal dituzte herri azpigaratuetatik, laugarren mundu deitua dela.Diferentzia bakarra Hirugarren Munduko herrietan da, aberastasunaren distribuzioa urriak eta txarrak direla.

Panafrikanismoa:

Panafrikanismo hitza 1900.urtean izan zen asmatua Henry Sylvester Williamns Trinidadeko abokatuagatik, Londresen konferentzia bat konbokatu zuena “lur kolonialen etorkizuna, arraza diskriminazioa eta orokorrean Afrikako lur kolonialen arazoei buruz eztabaidatzeko”. Orokorrean hitz honen esanahia zera da:

Afrikako herrialdeen batasun eta identitate sentimendua sustatzeko sortutako mugimendu soziala, batez ere Afrika beltzean emandakoa, batasun hau efektiboa izateko erakundeak eratzen saiatu zena ere.

Munduko beltz guztiak afrikarrak direla aldarrikatzen duen ideia nazionalista, pertsona hauek afrikar nazionaltasuna jaso beharko luketela eta Afrikara bueltatu beharko zirela ere proposatzen duena, sionismoak herri judutarrarekin esaten zuen moduan.

Panafrikanismoaren bandera, Marcus Garvey diseinatu zuen.

+

Gure bloga