FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

2

HASTEKO

ESKEMA

INTERNET

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Edukien eskema

Gorputz zurrun, elastiko eta plastikoak

Indarrak eta deformazioak

Hookeren legea

Elastikotasun-muga

Norabide bereko indar konkurrenteen arteko batuketa

Norabide ezberdineko indar konkurrenteen batuketa

Indar paralelo ez-konkurrenteen arteko batuketa

Dinamikaren lehen printzipioa

Dinamikaren bigarren printzipioa

Dinamikaren hirugarren printzipioa

Higidura zuzena

Higidura zirkular uniformea

Marruskadura-indarra

Eragiketak indarrekin

Indarrek higidura-aldaketa eragiten dute

Indarrak eta higidura

Oreka

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Hasteko, experimentatu eta pentsatu IKUSI

Indarra eta marruskadura

Tensión y peso

Liburu bat beste

baten gainean

mugitzen badugu,

bien arteko

marruskadura

gainditzeko indar bat

aplikatu behar dugu.

Bi liburuen orriak

nahasten baditugu eta

liburuak bereizten

saiatzen bagara...

bi ikasle indartsuenek

ere ez dute lortuko.

Zein ontzitan eroriko

da bola soka apurtuz

gero?

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Gorputz zurrun, elastiko eta plastikoak

ZURRUNAK ELASTIKOAK PLASTIKOAK

Gorputz bat zurruna, malgua edo plastikoa izan daiteke erabiltzen dugun

materia eta indarraren arabera.

Indar baten ekintzak

ez ditu deformatzen. Indar baten ekintzak

deformatu egiten ditu baina

indarra desagertzean bere

jatorrizko forma

berreskuratzen dute.

Indar baten ekintzak deformatu

egiten ditu, eta indarra

desagertzean ez dute beraien

jatorrizko forma berreskuratzen,

behin betiko deformatuak gelditzen

direlarik.

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Hookeren legea

Malgukien luzapena zintzilikatzen

dugun pisuarekiko proportzionala da

Hookeren legeak dio malguki bati indar bat eragiten

diogunean, indar horren balorearekiko zuzenki

proportzionala den deformazioa sortarazten dela.

F = k⋅∆ l

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Elastikotasun-muga

Elastikotasun-muga

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Norabide bereko indar konkurrenteen arteko batuketa

Aldibereko indarrak beraien norabideak puntu batean mozten direnak dira.

Norabide eta zentzu berdina

Norabide berdina eta kontrako zentzuak.

Modulua moduloen batuketa da.

Modulua moduluen diferentzia da.

F1 = 6 N

F2 = 5 N

R = 11 N

R = 2 N F2 = 4 N

F1 = 6 N

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Norabide ezberdineko indar konkurrenteen batuketa

Paralelogramoaren erregela

Poligonoaren erregela

F1 →

F2 → R

→

R →

F2 →

F1 →

F2 →

F1 →

F3 →

F4 →

F4 →

F2 →

F1 →

F3 →

R →

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Indar paralelo ez-konkurrenteen arteko batuketa

Aldibereko ez diren indarrak beraien norabideak mozten ez direnak dira; hau da, paraleloak dira.

Norabide eta zentzu berdina

Norabide berdina eta kontrako zentzua.

▪ F1 eta F2 indarrakmarraztu barraren ertzetan.

▪ Indarretako baten aplikazio puntuan, F1 adibidez, F2 -ren

berdina den indar bat marraztu ezazu. Bestean, adibidez F2,

lehenaren, F1 -en, kontrakoa den indar bat marraztu.

O

F1 →

R →

F2 →

F1 →

F2 →

O

R →

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Oreka

Erromatar balantzan

pisua oreka lortu arte

mugitu behar da.

R →

F1 →

F2 →

E →

Gorputz bat orekan egon dadin, ez du inolako indarren eraginik jaso behar, edo eragiten dioten

indar konkurrente guztien erresulateak 0 izan behar du.

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Dinamikaren lehen printzipioa

Gorputz batean eragiten den indar garbia zero denean, gorputzak bere higidura egoera mantentzen du:

geldi bazegoen, geldi jarraituko du; eta higitzen bazegoen, HZU-rekin mugimenduan jarraituko du.

Kotxea martxan jartzean, eserlekuan itsatsita

jarraitzen duzu, geldi zaudelako.

Kotxeak galgatzean, aurrerantz mugitzen zara,

mugimenduan zaudelako.

Newtonen dinamikaren lehen printzipioa da.

v1

v2

v3

v4

v5 v6

Bere abiadura handituz doa.

Bere higidura azeleratua da.

Bere abiadura gutxituz doa.

Bere higidura dezelaratua da.

Bere abiadura konstantea da.

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Dinamikaren bigarren printzipioa

Gorputz batetan indar batek eragiten duenean, indarraren norabide

eta zentzu berdineko azelerazioa eragiten zaio, eta honela:

F = m ⋅ a → F = m ⋅ a

Gorputzean indar batek baino gehiagok eragiten badute, printzipioa honela adieraziko da:

∑ F = m ⋅ a →

→ →

→

F/a = m

Pisua

m

a →

F →

s

Gurdiak “s” bidea egiteko behar duen“t”denbora

neurtzen badugu,“a” azelerazioa ezagutuko

dugu eragiketa honekin:

s =½ at2

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Dinamikaren hirugarren printzipioa

Gorputz batek beste batengan akzioa deituriko indarra eragiten duenean, bigarrenak kontrako norabidea

eta indar berdina duen erreakzio deituriko indarrarekin erantzuten du. Indarrak binaka azaltzen dira

(elkarrekintza).

- P →

P →

P →

N →

Plano batean dagoen objektu batekiko

plano berak egiten duen erreakzio

indarrari indar normala (N) deitzen

zaio.Planoarekiko perpendikularra den

indarra da eta euspen indarraren

kontrako norabidekoa.

Gorputz baten pisua (P) Lurrak

berarengana erakartzen duen

indarra da. Gorputz bat bere

pisuarengatik erortzen

denean,grabitatearen azelerazio

arekin mugitzen da, a=g=9,8

m/s2.Dinamikaren oinarrizko

printzipioa kontutan hartuz:

F = m ⋅ a → P = m ⋅ g → → → →

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Higidura zuzena

Higidura zuzen uniformea

Higidura zuzen uniformeki azeleratua

Berarengan indar garbirik eragiten ez duen gorputz batek duen higidura da.

∑F = m ⋅ a Si ∑F = 0 → 0 = m ⋅ a → → → →

Gorputz batek, berarengan indar bat edo bik eragiten dutenean duen higidura

da, honen emaitza konstantea eta higiduraren norabide berekoa delarik.

P →

P →

Px

→

Py

→

Plano inklinatua.

α

sen α = → Px = P · sen α Px

P

Pisuak ez du bere higiduran eragiten

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Marruskadura-indarra

Marruskadura, higidura oztopatzen duen indarra da

P →

N →

Fmotor

→ Froz

→

Froz = μ · N

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Higidura zirkular uniformea

Zaldiko-maldiko honetako

zalditxoek higidura zirkular

uniformea dute.

Fc

→ Fc

→ Fc

→ Fc

→ ac

→ ac

→

ac

→

ac

→

v

→

v

→

v

→

v

→

Azelerazio normal edo zentripetua

Indar zentripetua

ac =

v2

r

Fc = mac = m

v2

r = mω2r

IKUSI

FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

Indarrak

AURREKOA IRTEN

HASI ESKEMA INTERNET

Lotura interesgarriak

Fuerzas en un plano inclinado

SARTU WEB

ORRI HONETARA

Eragiketak indarrekin

SARTU WEB

ORRI HONETARA