Hezkuntza giza eskubide - Unesco Etxea...Hezkuntza, giza eskubide { } 3 1948an, Giza Eskubideen...

Hezkuntza giza

eskubide

Hezkuntza, giza eskubide { }

{ }1

HeskubideHezkuntza,giza eskubide

• Zer da hezkuntza-eskubidea? 3

• Nazioartean zer hitzarmen daude

hezkuntza-eskubideari buruz? 5

• Zer erakundek egiten du lan Nazio

Batuen esparruan, hezkuntza-eskubidea sustatzeko? 8

• Egungo egoera 13

• Erronkak 14

• Helbide interesgarriak 16

• Hezkuntza-eskubidea sustatzen

laguntzen dutenak 17

Hezkuntza, giza eskubide{ }

{ }2

© UNESCO Etxea, 2005

Testuak: Marta Urrutxi

Koordinazioa: Monika Vázquez

Itzulpena: Bakun

Diseinua eta maketazioa: SERVISISTEM

Inprimaketa: GRAFICOLOR

Lege gordailua: BI-1442-01


{ }3

1948an, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala onartu zuen NazioBatuen Batzar Nagusiak. Aldarrikapen horretan (zehazki, 26. atalean),lehen aldiz definitzen eta onartzen da hezkuntza giza eskubidea delamundu mailako testu ofizial batean.

1. Pertsona orok du hezkuntza-eskubidea. Hezkuntza doakoaizango da, oinarrizko ikasketei dagokienez behintzat. Oina-rrizko ikasketak egitea derrigorrezkoa izango da; heziketateknikoa eta lanbiderakoa, orokorra; eta denek izango dutegoi-mailako ikasketak egiteko aukera bera, norberaren mere-zimenduen arabera.

2. Hezkuntzaren helburua giza nortasuna guztiz garatzea izangoda, eta giza eskubideen eta oinarrizko askatasunen errespetuaindartzea; herrialde, arraza eta erlijio guztien arteko elkar-ulertzearen, jasankortasunaren eta adiskidetasunaren aldeegingo du; eta Nazio Batuen jarduna bultzatuko du, bakeakiraun dezan.

3. Gurasoek lehentasunezko eskubidea izango dute seme-alabeiemango zaien hezkuntza-mota aukeratzeko.

Artikulu horrek gizaki orori ematen dio baldintza hauek betetzendituen hezkuntza jasotzeko eskubidea:

• Eskuragarritasuna: oinarrizko hezkuntzak doakoa eta derrigo-rrezkoa izan behar du guztientzat. Beraz, kargak eta kostuakkendu behar dira, eta laguntzak eman behar zaizkie zailtasungehien dituzten haurrei; esaterako, neskei, HIESAren ondoriozumezurtz geratu direnei eta txiroenei. Estatuak behar bezalafinantzatzeko betebeharra du, BPGaren ehuneko bat oinarrizkohezkuntzara bideratuz.

• Irisgarritasuna: hezkuntzara sartzeko diskriminazio-motaoro kendu behar da, arrazoia edozein dela ere (arraza, etnia,sexua edo beste edozein): “(...) nazioko gutxiengoetako kideeiirakaskuntza-jarduerak gauzatzeko eskubidea onartu behar zaie;besteak beste, eskolak sortzeko eta mantentzeko eskubidea,eta, Estatu bakoitzaren hezkuntza-politikaren arabera, euren

?Zer da hezkuntza-eskubidea?

......


{ }4

hizkuntza erabiltzeko eta irakasteko eskubidea” (IrakaskuntzaMailako Diskriminazioaren aurkako Hitzarmena, 1960).

• Onargarritasuna: hezkuntzak kalitatezkoa izan behar du ikas-kuntza- eta irakaskuntza-prozesu osoan zehar.

• Moldagarritasuna: hezkuntza ikasle bakoitzari egokitubehar zaio.

Hezkuntza da pertsona orok (haurrek nahiz helduek) gaitasunak etatrebetasunak garatzeko eta gizartean modu aktiboan parte hartzekobitarteko nagusia.

Hortik dator hezkuntza-eskubidearen eta pobreziaren aurkako borro-karen arteko lotura. Hezkuntzari esker, gizabanako bakoitzaren esku-bideak ezagutu eta defenda daitezke. Adibidez, “hezkuntza-eskubi-dearen bidez, beste eskubide batzuez goza daiteke; besteak beste,iritzi- eta adierazpen-askatasunerako eskubideaz eta parte hartzekoeskubideaz” (Hezkuntza-eskubidearen Errelatore Bereziaren txostena,2004/12/17). Horiek hiritar izateko eta demokrazia sendotzeko oina-rrizko eskubideak dira.

Hezkuntza-eskubidearen sustapenak eta defentsak beste eskubidebatzuei irekitzen dizkie ateak; ukatzeak, berriz, beste giza eskubidebatzuk ukatzea dakar eta, aldi berean, pobrezia betikotzea. Horrega-tik diogu giza eskubideak zatiezinak direla, eta elkarri lotuta daudela.

Nazio Batuen Milurtekoko garapen-helburuak kanpaina hezkuntza-eskubidearen eta pobreziaren aurkako borrokaren arteko harremanestuaren adibide bat da. Kanpaina horren bidez, zortzi helburu lortunahi dira 2015erako, eta helburu horien artean dago hezkuntza-esku-bidea ere; zortzi helburu horiek mundutik pobrezia erauzten etamundu garatua, bidezkoa eta orekatua bermatzen lagunduko dute.

Harreman horren beste adibide bat UNESCOk (Hezkuntza, Zientzia etaKulturarako Nazio Batuen Erakundea) koordinatutako GuztiontzakoHezkuntza Programa da; programaren asmoa mundu osoan hezkun-tza herritarren ondasun gisa bermatzea da.


{ }5

1948: 1948ko abenduaren 10ean, Giza Eskubideen Aldarrika-pen Unibertsala bozkatu zuten Nazio Batuen Estatu kideek Ba-tzar Nagusian. Aldarrikapen horretan, eskubide eta askatasunnagusiak jasotzen dira, eta, 26. artikuluan, hezkuntza-eskubideaaipatzen da.

Dokumentuak, ordea, “ideal komuna” irudikatzen du, eta asmo onenadierazpena da, baina ez da betebehar juridikoa Estatuentzat. Egoerahori konpontzeko, Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituna etaEskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalei buruzko Nazioarteko Itunaegin ziren 1966an. Horrela, bada, Itunak sinatzen eta berresten zituz-ten Estatuak derrigortuta zeuden haietan adierazitako oinarrizkoeskubideak eta askatasunak betetzen zirela bermatzera.

1976: 1976tik, indarrean dago Eskubide Ekonomiko, Sozial etaKulturalei buruzko Nazioarteko Ituna. Itun horren 13. artikuluan,hezkuntza-eskubidearen aipamen bat agertzen da:

Estatu kideek, Itun honetan, norbanako guztien hezkuntza-eskubideaonartzen dute. (...) hezkuntza gizakiaren nortasuna eta duintasunarenzentzua guztiz garatzera bideratu behar da, eta giza eskubideen etaoinarrizko askatasunen errespetua sendotu behar du.

Artikuluak 1948ko aldarrikapenak ezarritakoa errepikatzen du eta,osatu ere egiten du, hezkuntzak bete beharreko ezaugarriak azaltzenbaititu.

1990: 1990ean, Haurren Eskubideen Hitzarmena sinatu zen, hau-rrentzako babes berezia bermatzeko. Hori da munduko itunen arteanherrialde sinatzaile kopururik handiena duena: sinatu ez duten baka-rrak Ameriketako Estatu Batuak eta Somalia dira.

Itun horren 28. eta 29. artikuluek Giza Eskubideen Aldarrikapen Uni-bertsalak nahiz Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalei buruzkoNazioarteko Itunak aipatutako hezkuntza-eskubidea jasotzen dute.

NNazioartean zer hitzarmen daude hezkuntza-eskubideariburuz?

*


{ }6

Horretaz gain, hezkuntza-eskubidearen babes-eremua hedatzen dute,Itunean adierazita dagoen printzipio bati jarraiki: haurraren interesarilehentasuna emateari.

Estatuek, bada, betebehar hauek dituzte:

• Derrigorrezko eta doako Lehen Hezkuntza ezartzea.

• Bigarren Hezkuntza, orokorra eta lanbiderakoa, garatzea.

• Guztientzako goi-mailako ikasketak bermatzea.

• Haur guztiek hezkuntza- eta lanbide-gaiei buruzko informazioaizango dutela bermatzea.

• Eskolara erregulartasunez joatea sustatzea, eta eskola-desertzio-aren tasa murriztea.

Hezkuntza, gainera, helburu hauetara bideratu behar da:

• Haurraren nortasuna eta gaitasunak garatzera.

• Giza eskubideen, oinarrizko askatasunen eta ingurumenarenerrespetua irakastera.

• Haurrari gurasoekiko eta bere nortasunarekiko errespetua ira-kastera.

• Haurra gizarte askean bizimodu arduratsua bereganatzekoprestatzera.

Hitzarmena beteko zela bermatzeko, Haurraren Eskubideen Batzordeasortu zuten Estatuek. Batzordea hainbat herrialdetako 10 kidekosatzen dute –haien zuzentasun moralagatik eta giza eskubideensustapenean erakutsitako gaitasunagatik onetsiak–.

2000: Hezkuntza-eskubideari buruzko hitzarmen horietan oinarrituta,nazioarteak modu berezian sustatu nahi izan zuen gai hori. NazioBatuek sustatutako Guztiontzako Hezkuntza Programa horren isla dahasieratik beretik (90eko hamarkadatik), baita nazioarteak munduanhezkuntza-eskubidea betetzen ez zelako agertutako kezkarena ere.Hori zela-eta, 2000. urtean, mundu osoko ordezkariak bildu ziren,Dakarren, Hezkuntzari buruzko Munduko Foroan, guztiontzakohezkuntzaren inguruan emandako aurrerapausoak berrikusteko. Foro-


{ }7

an ahaleginak batzea erabaki zen, helburu baten alde: 2015erakohezkuntza-eskubidea guztiontzat lortzea.

Foro horren emaitza dokumentu bat izan zen: “Dakar-eko EkintzaEsparrua - Guztiontzako Hezkuntza Programa: gure konpromisokomunak betetzea”. Estatuek 2015erako betetzeko hitzartutako 6hezkuntza-helburuak jasotzen ditu. Hezkuntza-eskubideari dagokio-nez, 2. helburua nabarmendu behar da, Lehen Hezkuntza unibertsalbihurtu nahia agertzen baitu:

“ (...) 2015. urtearen aurretik, haur guztiek, bereziki egoera zailetandauden haurrek, kalitate oneko doako eta derrigorrezko lehen hez-kuntzarako sarbidea izatea, eta hezkuntza-maila hori amaitzea.”

2000ko irailean, mundu osoko 189 estatuburu eta gobernuburukMilurtekoko Deklarazioa hitzartu zuten, Nazio Batuen Batzar Nagu-sian. Deklarazioa 1990. eta 2000. urte bitartean egindako nazioarte-ko biltzarretan eta konferentzietan onartutako helburuen sintesia da.Deklarazioan oinarrituz, MILURTEKOKO GARAPEN HELBURUAKdefinitu ziren, 2015. urterako lortu beharreko 8 helburuen bilduma,hain zuzen; hau da, mundu garatua, bidezkoa eta orekatua bermatu-ko zuten helburuak. 2. helburuak Lehen Hezkuntza unibertsala izatealortzeko kezka islatzen du:

“Haur guztiek Lehen Hezkuntzako ziklo oso bat bukatu ahal izandezaten zaintzea”.

Egun, beraz, bi kanpaina daude abian munduan: Nazio Batuen Milur-tekoko garapen-helburuen kanpaina, eta Guztiontzako HezkuntzaPrograma, UNESCOk koordinatua. Kanpainen helburua 2015eanLehen Hezkuntza unibertsala, doakoa, derrigorrezkoa, kalitatezkoaeta diskriminaziorik eragingo ez duena lortzea da.

**


{ }8

Nazio Batuen esparruan, giza eskubideei buruzko hainbat erakundeeta agentzia daude; horien guztien helburua nazioarteak onartutakogiza eskubideak sustatzea eta babestea da.

1. Nazio Batuak: Giza Eskubideen aldeko Goi Komisarioa(ACNUDH) da Nazio Batuetan giza eskubideez arduratzen den era-kunde nagusia. Horren zeregina Nazio Batuen ahaleginak sendotzeada, eskubide horiek honela inplementatzeko:

• Giza eskubideak sustatzeko nazioarteko mugimenduaren buruizanez.

• Giza eskubideak Nazio Batuen gai nagusitzat sustatuz.

• Nazio Batuen giza eskubideen programa eraginkorrago bihurtuzherrialdeetan.

• Giza eskubideak babesten dituzten nazioarteko organoakbabestuz.

• Giza eskubideei buruzko informazioa emanez.

• Giza eskubideei buruzko hezkuntza sustatuz.

Zeregin hau betetzeko, honakoek babesten dute Goi Komisarioa:lan-taldeek, ordezkari bereziek, aditu independenteek eta Errelato-re Bereziek. Bakoitza eskubide batez arduratzen da. Horrela, gara-penerako eskubideaz arduratzen den aditu independente bat dago;bidegabeko atxiloketei buruzko lan-talde bat, giza eskubideakdefendatzen dituztenen egoerari buruzko Idazkari NagusiarenOrdezkari berezia; eta hezkuntza-eskubideaz arduratzen den Errela-tore Berezi bat.

?Zer erakundek egiten du lan Nazio Batuen esparruan, hezkuntza-eskubideasustatzeko?

1.


{ }9

1998. urtean, hezkuntza-eskubiderako lehen Errelatore Bere-zia izendatu zen: Katarina Tomasevski. 2004. urtera arte egon zenkarguan. Haren helburua munduan eta herrialde eta lurralde jaki-netako hezkuntza-eskubideen egoera aztertzea eta ebaluatzea,eta horri buruzko aholkuak eta informazio publikoa ematea izanzen. Horretarako, hainbat herrialdetara joan zen, eta informaziozuzena lortu zuen. Izendatu zutenetik, 10 txosten baino gehiagoargitaratu ditu Tomasevski andreak; txosten horietan, hainbatherrialdetako hezkuntzaren egoera agertzen du, eta hezkuntza-eskubidea bermatzeko hartu behar diren neurriei buruzko ahol-kuak ematen ditu.

2004tik, Vernor Muñoz Villalobos da hezkuntza-eskubiderakoErrelatore Berezia, eta Tomasevski andreak hasitako bidearijarraitu dio.

2. UNESCO: Dakarren egindako Munduko Foroan UNESCO (Hezkun-tza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundea) izendatu zenGuztiontzako Hezkuntza Programaren koordinatzaile. Zeregin horre-tan, helburu hauek ditu UNESCOk:

• Guztiontzako Hezkuntza Programarekin lotutako jarduerakkoordinatzea eta dinamismoa mantentzea.

• UNESCOren institutuek (Hezkuntzaren Plangintzarako Nazioarte-ko Institutuak, Hezkuntzaren Nazioarteko Bulegoak eta UNES-COren estatistika-institutuak) hezkuntzari buruz egindako txos-tenak jasotzea.

• Goi-mailako bilerak eta lan-taldeen bilerak sustatzea; Daka-rren izandako herrialdeetako gobernuen eta gizarte zibilengoi-agintariei dei egiten zaie bilera horietara, Dakarren bere-ganatutako konpromiso teknikoak eta finantza-konpromisoaksustatzeko.

• Mundu osoan Guztiontzako Hezkuntzaren urteko jarraipenarentxostenaren koordinatzailea izatea.

Azken urteetan, UNESCOk hezkuntza-eskubidearen sustapena berebaitako helburu gisa sartu du programetan eta aurrekontuetan, etahala jasotzen du dokumentu garrantzitsuenetan:

2.


{ }10

“UNESCOk elkarrizketa sustatuko du, non hezkuntza ondare publiko-tzat hartuko den eta hezkuntza-eragileak beren jardueretan egungogizarteetako zuzentasunaren, integrazioaren eta gizarte-kohesioarenbeharrari behar adinako arreta ematera bultzatuko diren”.

UNESCOz gain, Nazio Batuen beste erakunde batzuk ere aritzen dirahezkuntza- eskubidea sustatzen eta defendatzen.

3. UNICEFek (Hautzaroarentzako Nazio Batuen Funtsa) haurrenhezkuntza sustatzen du, bereziki neskatoena eta neska nerabeena.Haurren Eskubideen Hitzarmena da UNICEek garapen bidean dau-den herrialdeetan egiten duen lanaren erreferentzia-testuetakobat. UNICEFek Guztiontzako Hezkuntza Programan parte hartzendu, eta bertan, haurrek jaiotzen direnetik adin-nagusitasuna izanarte hezkuntza-eskubidea izan dezaten sustatzea du zeregin nagu-sia. Proiektuek, beraz, eskolaurreko hezkuntzatik hasi eta neskatoeta neska nerabeen hezkuntzara arteko eremua barne hartzendute. Hezkuntza-eskubideari eragiten dioten gaiak ere lantzendituzte; esaterako, osasuna, elikadura, hezkuntzarako inguruneseguruak, gurasoek hezkuntzan parte hartzea, GIB/HIESAren eragi-na hezkuntzan, etab.

4. FAOk (Nekazaritza eta Elikaduraren Nazio Batuen Erakundea),UNESCOrekin batera, kalitatezko hezkuntza landa-eremuetara hela-razteko lan egiten du –hain zuzen ere, eremu horietan bizi da biztan-leria pobrearen %70 inguru–. Landako biztanleentzako hezkuntzaekimenaren bidez, helburu hauek lortu nahi ditu FAOk:

• Hiritarren eta landatarren arteko desberdintasunak gainditzea.

• Landa-eremuetako biztanle gehiagok jasotzea Lehen Hezkuntza.

• Landa-eremuetan hezkuntzaren kalitatea hobetzea.

• Nazioak Lehen Hezkuntzako planak egiteko eta inplementatze-ko duen gaitasuna sustatzea eta indartzea, landa-eremuetakobiztanleriaren ikasketa beharrei erantzuteko.

5. OMSren (Osasunaren Munduko Erakundea) egiteko nagusia osa-sunerako hezkuntzan oinarritzen da. Sustatzen dituen gaien artean,elikadura eta GIB/HIESAri buruzko sentsibilizazioa daude.

3.

4.

5.

*


{ }11

6. Familia-plangintzako edo sexu-hezkuntzako gaietan UNFPAk(Nazio Batuen Populazio Funtsa) ere laguntzen du. Funts horren pro-grametan, zeharka bada ere, hezkuntza-eskubidea ezinbestean sus-tatzen da; izan ere, hauek ditu helburuak:

• Pobrezia murriztea.

• Nahi gabeko haurdunaldi-kopurua murriztea, eta erditze guztiakseguruak izango direla bermatzea.

• Gazte guztiak GIB/HIESAren aurrean babestuta egongo direlabermatzea.

• Neska eta emakume guztiak duintasunez eta errespetuz hartukodirela bermatzea.

7. LANE (Lanaren Nazioarteko Erakundea): Haurren lana oztopo han-dia da haurrek hezkuntza jaso dezaten. Hori dela-eta, LANE erakun-deak lana eta hezkuntza bateratzeko programak garatzen ditu; gaine-ra, haurren lanaren aurka borrokatzeko berariazko programa bat du:Haurren Lana Desagerrarazteko Nazioarteko Programa. Programahorren helburu nagusia haurren lana pixkanaka desagertzea da, etahorretarako, horrek dakartzan arazoei aurre egiteko nazioek dituztengaitasunak indartzen ditu. Alde horretatik, haurren lanaren aurkakomunduko borroka-mugimenduaren sorrera sustatu dute. Hauek dira,azken batean, helburuak:

• Eskulanetarako haurrik ez erabiltzea.

• Haurrek lan arriskutsuak egin ez ditzaten lortzea.

• Haurren lana desagerraraztea lortu arte, bitarteko neurri gisa,lan-baldintzak hobetzeko alternatibak ematea.

8. PNUD (Garapenerako Nazio Batuen Programa). Giza eskubideaksustatzen laguntzen du; hezkuntza-eskubidea, besteak beste. PNUD-en jarduera-eremu nagusietan argi eta garbi ikusten da zenbatekogarrantzia ematen zaion hezkuntzaren kalitateari:

• Gobernagarritasun demokratikoa: hezkuntzarik gabe, ez dagodemokratikoki parte hartzeko eskubiderik, eta, beraz, ezin daosoki bete.

6.

7.

8.


{ }12

• Pobreziaren murrizketa: hezkuntza da pobreziaren zirkuluahausteko oinarria.

• Prebentzioa eta krisi-egoeretan leheneratzea: hezkuntza funtsez-ko tresna da natura-hondamendien eragina prebenitzeko etamurrizteko, eta, gertatu ondoren, berreraikitzeko eta birgaitzeko.

• Energia eta ingurumena: ingurumen-hezkuntza bitarteko eragin-korrenetako bat da garapen iraunkorra bermatzeko.

• GIB/HIESA: GIB/HIESAri buruzko hezkuntza eta sentsibilizazioadira gaixotasun horrek ondorio larririk ez eragiteko bitartekorikonenak.

9. Munduko Bankua egun, Estatuen gardentasuna eta eraginkorta-suna areagotzen saiatzen da, hezkuntza-eskubidea betetzeari dago-kionez. Horretarako, eta Guztiontzako Hezkuntza Programan ezarrita-ko beharren arabera:

• Pobrezia murriztea eta ekonomia haztea lortzeko hezkuntza-proiektuak finantzatzen ditu, Estatuei maileguak emanez.

• Estatuek hezkuntza-eskubidearen alorrean dituzten beharrakaztertzen ditu.

• Hezkuntzako gobernu-politika egokienak zein izan daitezkeenaholkatzen die Estatuei.

9.


{ }13

EEgungo egoera

Milurtekoko helburuen lorpenari buruzko azken txostenean,hezkuntzaren egungo egoerari buruzko datu hauek jasotzen dira, eta,zehazki, Lehen Hezkuntza unibertsalari buruzko munduko datuhauek.

• Lehen Hezkuntza jasotzeko adinean dauden haurretatik, 115milioi baino gehiago ezin dira eskolara joan. Eskolatu gabeko 10haurretik 5 Sahara azpiko Afrikan bizi dira. Malin, adibidez,eskolatu gabeko haurren %61etik ia bat ere ez da joan inoizerregulartasunez eskolara.

• Munduko haurren heren batek, eta Afrikako bi haurretik batek,inoiz ez ditu betetzen bost urte Lehen Hezkuntzan (oinarrizkoalfabetatzea lortzeko gutxieneko iraupena). Sahara azpiko Afri-kan, haurren erdia baino pittin bat gutxiago soilik iristen daazken mailara. Asiako hegoaldean, Asiako mendebaldean etaOzeanian, %60 eta %70 artean. Asiako hego-ekialdean, Latino-amerikan eta Kariben, haurren %90 baino gehiago iristen daazken mailara. Eta Asiako ekialdean, berriz, haur guztiek amai-tzen dute Lehen Hezkuntza.

• Eskolara joateari dagokionez, tasarik txikienak biztanleria marji-naletan, pobreetan eta talde gutxiengodunetan izaten dira.Garapen bidean dauden lurralde guztietan frogatuta geratu dafamilia dirudunen haurrek aukera gehiago dituztela eskolara joa-teko haur pobreek baino.

• Garapen bidean dauden lurralde gehienetan, neskek mutilekbaino aukera gutxiago dute eskola amaitzeko. Sierra Leonan,eskola-adinean dauden 300.000 haur matrikulatu gabe daude:%60 neskak dira.

• 1999. urtera arte, Afrikako milioi bat haur irakaslerik gabegeratu zen, HIESAren ondorioz. Hezkuntza da, agian, gaixota-sun horren hedapenari aurre egin diezaiokeen bitartekorikeraginkorrena.


{ }14

Hezkuntza Eskubidearen Errelatore Berezi Vernor Muñoz costarri-carraren ustez, “hezkuntzak askatasun-eremua izan behar du, eskubi-de, ardura eta giza gaitasun guztiak erabiltzeko eta ikasteko”.

Azken txostenean (E/CN.4/2005/50) datozen urteotarako hezkun-tza-eskubideen defentsaren eta sustapenaren lehentasunak ezarrizituen:

1. Hezkuntza eta garapena: hezkuntza-eskubidea sustatuko dugiza eskubideen esparruan, hezkuntzaren eta garapenarenarteko lotura nabarmenduz. Hezkuntza jasotzeko oztopoakaztertuko ditu (bereziki, liburuen, uniformeen eta beharrezkoeskola-materialen tarifak eta kostuak), eta oztopoak murrizte-ko neurriak identifikatuko.

2. Diskriminaziorik eza: bereziki emakumeen, neskatoen etaneska nerabeen diskriminazioa aztertuko du. Egun, Banglades-hen, Brasilen, Kanbodian, Gambian, Sri Lankan eta Tunisian nes-ken hezkuntza-eskubidearen aldeko aurrerapauso nabarmenakeman badira ere, ez da asko aldatu ia mundu osoko desabantai-la-egoera.

Diskriminazioaren aurkako borrokak garrantzi berezia du taldeindigenei, erlijiozko, arrazazko eta hizkuntzazko gutxiengoei,etorkinei eta minusbaliatuei dagokienez.

3. Hezkuntzaren kalitatea: hezkuntzaren kalitateari garrantziberezia emango dio, aurrerantzean bultzatuko dituen ekimene-tan. Horretarako, ikaskuntza-prozesuetan eta ikaslearen inguru-nean eragin beharra izango da, bai eta irakasleen prestakuntzanere. Kenyan, adibidez, %27,2 egin zuen gora eskola-kopuruak1990. eta 2002. urteen artean, baina, oraindik ere, beharrezkoada irakasle prestatuen kopuruak neurri horretan gora egitea.

4. Finantzaketa egokia: elkarrizketaren bidez, nazioek hezkuntzapublikoarentzako eta doakoarentzako aurrekontuak areagotzeasustatuko du. Era berean, Munduko Bankuarekin arituko da lane-an, kalitatezko hezkuntza egokia finantzatzeko.

EErronkak


{ }15

5. Hezkuntza auzitegietan: hezkuntza-eskubidea betetzen ezbada, nazioko eta nazioarteko auzitegietan epaitu ahal izateasustatuko du.

6. Estatistikak: giza eskubideetan oinarritutako hezkuntza-esku-bidea zenbateraino betetzen den neurtzeko adierazleak sortzeasustatuko du.

7. Larrialdi-egoerak: larrialdi-egoeretako hezkuntza aztertukoda, bai natura-hondamendietakoa, bai gatazka armatuetakoa,egoera horien biktima diren haurren hezkuntza-eskubidea ber-matzen saiatzeko.

Aipatutako hori guztia lortzeko, Errelatore Bereziak Nazio Batuenagentziekin egiten du lan; esaterako, PNUDekin, UNICEFekin, UNESCO-rekin edo Munduko Bankuarekin.


{ }16

H

wwHelbide interesgarriak

• Giza Eskubideen aldeko Nazio Batuen Goi Komisarioaren bulegoawww.ohchr.org/spanish/about/hc/index.htm

• Hezkuntza Eskubidearen Errelatore Bereziawww.ohchr.org/spanish/issues/education/rapporteur/

• Hezkuntza Eskubidearen Errelatore Bereziaren Txostena, Giza EskubideenBatzordearen 61. batzarraldi-sailahttp://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/G04/171/43/PDF/G0417143.pdf?OpenElement

• UNESCO- Guztiontzako Hezkuntza (ingelesez eta frantsesez)www.unesco.org/education/efa/index.shtml

• UNESCO- Hezkuntza Eskubidea (ingelesez eta frantsesez)http://portal.unesco.org/education/en/ev.php-URL_ID=9019&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html

• UNICEF- Nesken Hezkuntzawww.unicef.org/spanish/girlseducation/index.php

• UNGEI- Nesken Hezkuntzarako Nazio Batuen Ekimena (ingelesez)www.ungei.org/

• Munduko Bankua – Hezkuntzako jarduerak (ingelesez)http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/TOPICS/EXTEDUCATION/0,,menuPK:282391~pagePK:149018~piPK:149093~theSitePK:282386,00.html

• Guztiontzako Hezkuntza Programari laguntzen dioten Nazio Batuenagentziakwww.unesco.org/education/efa/partnership/partnership_multilateral.shtml

• PNUD- Milurtekoko Garapen Helburuakwww.undp.org/spanish/mdgsp/

• Milurtekoko Garapen Helburuak. 2005eko txostenahttp://millenniumindicators.un.org/unsd/mi/pdf/MDG%20BOOK_SP_new.pdf

• Hezkuntza Eskubideari buruzko web orriawww.right-to-education.org


{ }17

wwHHezkuntza-eskubidea sustatzen

laguntzen dutenak

• Milurtekoko Garapen Helburuen Kanpainawww.sinexcusas2015.org/un.htmwww.un.org/spanish/millenniumgoals/

• Hezkuntzaren aldeko Kanpaina Espainianwww.cme-espana.org/

• Guztiontzako Hezkuntza Programaren Astea (ingelesez)http://portal.unesco.org/education/en/ev.php-URL_ID=38509&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html


{ }18

UnUNESCOren jardueren berri jakin

nahi baduzu...

Bisita ezazu UNESCO Etxea. Han, erakunde honi buruzko informaziozehatza eta eguneratuta duten doku-mentazio zentro bat eta liburutegi baterabili ahal izango dituzu.

UNESCO Etxearen Helbidea:

Urquijo Zumardia, 60 nag. esk.

48011 BILBAO (Bizkaia)

Telf: +34 94 427 64 32

Faxa: +34 94 427 25 48

e-posta: [email protected]

www.unescoeh.org

Hezkuntza giza eskubide - Unesco Etxea...Hezkuntza, giza eskubide { } 3 1948an, Giza Eskubideen...

Documents

Transcript of Hezkuntza giza eskubide - Unesco Etxea...Hezkuntza, giza eskubide { } 3 1948an, Giza Eskubideen...