Hitz kateatuak haur hezkuntzan

21
qwertyuiopasdfghjklzxcvbn mqwertyuiopasdfghjklzxcvb nmqwertyuiopasdfghjklzxcv bnmqwertyuiopasdfghjklzxc vbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklz xcvbnmqwertyuiopasdfghjkl zxcvbnmqwertyuiopasdfghjk lzxcvbnmqwertyuiopasdfghj klzxcvbnmqwertyuiopasdfgh jklzxcvbnmqwertyuiopasdfg hjklzxcvbnmqwertyuiopasdf ghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopas dfghjklzxcvbnmqwertyuiopa KO HITZ KATEATUAK HAUR HEZKUNTZAN 0 HITZ KATEATUAK HAUR HEZKUNTZAN 0

Transcript of Hitz kateatuak haur hezkuntzan

Page 1: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq

KOHITZ KATEATUAK HAUR HEZKUNTZAN

0

HITZ KATEATUAK HAUR HEZKUNTZAN

0

Page 2: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

AURKIBIDEA OR.

1. SARRERA-------------------------------------------------------------------------------------3

2. ZER DIRA HITZ KATEATUAK ETA ZERTARAKO ERABILTZEN DIRA?-------3

3. HITZ KATEATUEN GARAPENA ADINEN ARABERA----------------------------3-6

3.1. GARAPEN SEMANTIKOA ADINAREN ARABERA-----------------------------------4

3.2. LEXIKOAREN GARAPENA ADINAREN ARABERA-------------------------------5-6

4. JOLASEN PROPOSAMENA:-----------------------------------------------------------7-13

4.1. JOLASA: KEINU ETA SOINUEN SEGUIDAK---------------------------------------7-8

4.1.1. Jolasaren azalpena

4.1.2. Jolasaren helburuak

4.1.3. Jolasaren garapena

4.1.4. Zein adin tartetan landu

4.1.5. Jolasaren aldaerak

4.2. JOLASA: DOMINO----------------------------------------------------------------------8-9

4.2.1. Jolasaren azalpena

4.2.2. Jolasaren helburuak

4.2.3. Jolasaren garapena

4.2.4. Zein adin tartetan landu

4.2.5. Jolasaren aldaerak

4.3.JOLASA: HELDU HARIRA-----------------------------------------------------------9-10

4.3.1. Jolasaren azalpena

4.3.2. Jolasaren helburuak

4.3.3. Jolasaren garapena

4.3.4. Zein adin tartetan landu

4.3.5. Jolasaren aldaerak

4.4.JOLASA: ESALDIEKIN TREBATZEN---------------------------------------------10-13

4.4.1. Jolasaren azalpena

4.4.2. Jolasaren helburuak

4.4.3. Jolasaren garapena

4.4.4. Zein adin tartetan landu

4.4.5. Jolasaren aldaerak

1

Page 3: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

5. ONDORIOAK-------------------------------------------------------------------------------13

6. BIBLIOGRAFIA----------------------------------------------------------------------------14

2

Page 4: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

1. SARRERA

Guri egokitutako atala hitz kateatuak haur hezkuntzan izan da. Horrela, ahal

dugun heinean honen nondik norakoak azalduko ditugu. Horrez gain eta hobeto

ulertzeko errealitatera ekarri daitezkeen adibideak jarriko ditugu.

2. ZER DIRA HITZ KATEATUAK ETA ZERTARAKO ERABILTZEN DIRA?Hitz kateatuak silabak, hitzak eta hiztegia lantzeko joko didaktikoak dira; izan

ere, lexikoaren aberasgarritasunak bideratuko du ariketa, hau mamitsua izan

dadin. Horrekin batera, landuko den beste gaitasun bat memoria izango da.

Prozesu guzti hau, haur hezkuntzan lantzen hasten da eta ziklo ezberdinetan

banatzen da.

3. HITZ KATEATUEN GARAPENA ADINEN ARABERAHaur hezkuntzako lehenengo urteetan, alegia, 2 urteko gelan ez dira hitz

kateatuak erabiltzen. Izan ere, umeak txikiak dira eta ez dituzte hitzak

menperatzen. Baina horrek ez du esan nahi hitzak lantzen ez direnik; ipuinak

kontatzen dituzte, abesti desberdinak ikasi... eta abar. Horrela, ahoskerari

erreparatzen diote umeek belarria ohitzen entzun dutenarekin.

Hurrengo urtean (3 urteko gelan) apurka-apurka hitzak silabaka banatzen

hasiko dira. Baldintza bakarra hitzak ezagunak izan behar direla da; hala nola,

norberaren izena edo klase-kideena. Gainera, hau lantzeko ariketak

dinamikoak izatea komenigarria litzateke (taldeka, musika edo keinuak

erabiliz).

Bigarren zikloan, umeek 4 urte bete dituztenean, aurreko urtean hasitako

lanari jarraipena emango zaio, hiztegia zabalduz. Izenez gain

egunerokotasunean erabiltzen dituzten hitzak landuko dituzte, esaterako,

gelako elementuak, leku desberdinak, familia...

Horrela, bost urteko gelan hastean, umeak silaba bat entzunez hitz bat sortzeko

gai izango dira, betiere, hitz sinpleak eta komunak.

3

Page 5: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

Prozesu guzti honek kurtso honen amaieran sartzean umeak hitz kateatuekin

jolasteko gauza izateko balio du. Jolas hauek hurrengo atalean azalduko dira.

3.1. GARAPEN SEMANTIKOA

Aurrekoari erreparatuz, taula batean islatuko dugu ume batek duen

garapen semantikoa adinaren arabera. Hau baliogarria izango da ume baten

garapen linguistikoaren jarraipena egiteko, eta zailtasunak izatekotan

identifikatzeko; nahiz eta taula honetatik ezin ditugun baieztapenak atera beste

faktore askok eragiten baitute haur baten garapenaren edozein mailatan.

GARAPEN SEMANTIKOA

ETAPA/ADINA ERABILITAKO KATEGORIAK ADIERAZITAKO ESANAHIA

Lexiko aurrekoa (10-

15 hilabete)

Aurre-hitzak Komunikatzeko eta

esperientziak partekatzeko

Ikur lexikoak (16-24

hilabete)

Izenak Inguru hurbilarekin

erlazionatutako kontzeptuak

Hitzaren semantika

(19-30 hilabete)

Izenak, aditzak eta aditz-

lagunak

Jabetza, egotea, desagertzea

adieraztea

30-36 hilabete Ekintza adierazten duten

aditzak, zenbait hitz

gramatikal

Objektuak eta egoerak

denboran, espazioan

kokatzea

3-4 urte Preposizioak, konjugazioak,

izen-lagunak eta izenordeak

Tamaina, kantitatearekin

erlazionatutako ezaugarriak

Diskurtsoaren

semantika

Beste hitzen kategoriak Egoerak sekuentzia batean,

ordenatuta

4

Page 6: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

3.2. LEXIKOAREN GARAPENA

Bere lehen hitzak erabiltzeko, trebetasun fonologikoez gain hainbat

gaitasun bereganatu behar ditu haurrak. Besteak beste, hitzak bereizten, hitzek

esanahi zehatza dutela eta zeintzuk diren ikasi behar du.

Haurrek hainbat trebetasun diituzte hitzen esanahiaz bereganatzeko, hala

nola; kontzeptuez bereganatzeko iaiotasuna, egitura sintaktikoak erabiltzeko

aukera, ikasten duena oroimenean gordetzeko gaitasuna…

Haurren lehenengo hitzak murriztapen fonologikoak izaten dituzte eta

izenak izaten dira; bereziki inguruko gizaki eta objetuenak. Aditzekin geratzea

haurrari gehiago kostatzen zaio, hark ez duelako erreferentzialtasun nahikorik.

Gertatzen dena haurra aditzen esanahiaz jabetzeko egitura sintaktikoaz jabetu

behar dela da.

Hiztegiaren garapen goiztiarra (8tik 15 hilabetera bitartekoa)

Haurrek urtea dutenean hasten dira haien lehen hitzak ekoizten, baina esan

beharra dago, hitzen esanahia ulertzen lehenago hasten direla.

Ondoko tauletan ehunka haurren datuak bildurik zortzi eta hamabost

hilabete bitarteko haur euskaldunen hitz-ulermenaren eta ekoizpenaren

garapenak argi eta garbi ikus daitezke.

1- 8hilabetetik 15ra bitartean haur euskaldunen Lexikoaren ulermen eta

ekoizpena:

Adina Haur-kopurua Batez besteko ulermena

Batez besteko ekoizpena

8 hilabete 39 14,6 0,15

9 hilabete 49 29,9 0,36

10 hilabete 54 43 1,14

11 hilabete 46 66,6 1,86

12 hilabete 55 83 3,12

13 hilabete 65 94,3 4,76

14 hilabete 68 124,7 8,55

15 hilabete 65 161,3 9,32

5

Page 7: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

2- 8-15 hilabete bitarteko haur euskaldunen hitz kopurua

Haur-kopurua (ekoizleen ehunekoa)

Hiztegia 8-11 hilabete bitartekoak 12-15 hilabete bitartekoak

Hitzik ez 139 (%73,5) 60 (% 23,7)

1-10 hitz 47 (%24,9) 146 (%57,7)

11-50 hitz 3 (%1,5) 43 (%17,4)

51-100 hitz - 2 (%0,8)

101 hitz baino gehiago - 1 (%0,4)

189 (%100) 253 100)

3- 16- 30 hilabeteko umeen hitz-leherketa haur txikiengan

Adin denbora tarte honetan haurrak batez beste 28 hitz ekoiztetik 401 hitz

ekoiztera iristen dira.

Adina (hilabeteak)

Haur- kop Batez bestekoa

Desbideratze tipikoa

Gutxienezko kopurua

Gehienezko kopurua

16 46 28,09 34,17 1,00 141,00

17 49 38,79 66,53 4,00 440,00

18 47 70,19 79,96 6,00 335,00

19 53 88,56 115,18 2,00 494,00

20 48 116,72 111,12 8,00 473,00

21 52 129,98 121,32 3,00 567,00

22 68 151,53 116,87 8,00 432,00

23 66 210,35 147,24 8,00 593,00

24 72 235,87 122,91 20,00 582,00

25 75 264,65 140,25 15,00 557,00

26 83 295,77 131,08 10,00 602,00

27 74 339,74 138,57 48,00 597,00

28 81 375,68 152,85 19,00 641,00

29 71 397,58 145,29 9,00 627,00

30 94 401,77 153,88 40,00 654,00

6

Page 8: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

4. JOLASEN PROPOSAMENA

4.1. JOLASA: KEINU ETA SOINUEN SEGUIDAK

4.1.1. Jolasaren azalpena

Hitzen segida normalak era dibertigarriago batean egiteko asmoz planteatu

dugu jolas hau. Hala, umeak zirkuluan jesarriko dira eta erlojuaren orratzen

norabidean(adibidez) jokatuko dute.

Behin lekua hartuta, gai bat emango zaie: animaliak. Lehenengo umeak

gaiarekin zerikusia duen hitz bat esan beharko du eta honekin batera doan keinu

bat: txakurra + mingaina atera; hurrengoak aurretik esandakoa errepikatu

beharko du hitz eta keinu berri bat gehituz: txakurra + mingaina atera / zaldia +

jauzi txikiak eman. Horrela ume bakoitzak aurretik esandakoak errepikatu

beharko ditu berak berri bat gehituz.

Ez da kanporaketarik egongo: umeetarikoren batek aurretik esandako hitz

bat errepikatuz gero (berria dela pentsatuz) edo ez bazaio hitz berri bat

bururatzen zer edo zer aldatu beharko du: hanka batean jolastu beharko du, begiak

itxita dituelarik edo dena delakoa. Aldaketa horrekin partida bat soilik jokatu

beharko du; ondo eginez gero hasierako jarrera hartuko du.

4.1.2. Jolasaren helburuak

Jolasaren helburu nagusia gai baten inguruko lexikoa zabaltzea litzateke.

Baina ez da hori bakarrik, memoriak zeregin handia dauka jolasean eta hau

garatzeko ere oso baliogarria da. Azkenik, motrizitatea garatzea ere helburu

moduan ikusten dugu; nahiz eta garrantzitsuena ez izan kasu honetan.

4.1.3. Jolasaren garapena

Umeak eguneroko tokietan daudelarik jokua azalduko dugu; goiko azalpenaren

antzekoa emanez, adibideak jarriz eta aldez aurretik jokuko arau guztiak azalduz.

Behin bukatuta eta ume guztiek ulertu dutela jakinda, zirkuluan jarriko ditugu.

Hasteko gai errez bat emango diegu: klasekoen izenak, familiako kideak.. eta jokua

ondo joanez gero zailtasun maila igoko dugu.

7

Page 9: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

4.1.4. Zein adin tartetan landu ?

Jolasa berez ez da konplikatua baina memoria garatuta egon behar da.

Orduan, txikiekin egiteko (4-5 urteko adin tartean) mugak jarriko ditugu: 5 hitz

berri esan eta gero segida berri bat hasi, adibidez. Horrela, adin desberdineko

jendeak jolastu ahalko du, arauak beraien bizitzako etapara moldatuz.

4.1.5. Jolasaren aldaerak

Aurreko ataletan azaldu dugunez, jolasak aldaerak sufrituko ditu egoeraren

arabera: klaseko umeen premiak, adina, ume kopurua klasean... eta abar.

4.2. JOLASA: DOMINO

4.2.1. Jolasaren azalpena

Hitz kateak modu ezberdinetan egin daitezela ikusteko landuko dugu jolas

hau, era ezberdinetara moldatu daiteke gauden taldearen arabera.

Haurrak borobilean eseriko dira, hezitzaileak hitz bat esango du eta hitz

horren azken silaba, ondoan (erlojuaren horratzen norabidean) duen haurra

hartuko du bere hitzaren lehenengo silaba izateko. Horrela kate bat egingo dugu,

borobilean dauden haur guztiak hitz bat esan arte, hau da hezitzailera bueltatu

arte.  

Hitz katea jarraitzeko erabiltzen diren hitzak zer ikusia izan dezakete edo

ez, irakasleak hautatuko du nolako zailtasunarekin garatu nahi duen jolasa.

Adib: altxairuA-AstoA-AsteazkeNA-NArrastiA… (zer ikusirik EZ, erresa)

Adib: zaldiA-ArmiarMA-MArrazoA-AstoA… (gai konkretu bat, zaila)

Jolasean zehar akatsik egonez gero, ez da kanporaketarik egongo. Akatsa

egon den lekutik hitz berri batekin hasiko gara katea.

4.2.2. Jolasaren helburuak

Jolas honen helburu nagusia, hitz kate bat egitea da. Baina hau egiten dugun

bitartean, gauza ezberdinak lantzen ditugu. Haurrak txanda itxarotera ikasiko dute

eta itxaroten duten bitartean adi egoten, bere txanda heltzean tokatzen zaien

silaba jakiteko. Bestetik silabak modu dibertigarri batean landuko dituzte eta hitz

familiak baita ere.

8

Page 10: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

4.2.3. Jolasaren garapena

Lehenik eta behin haurrak borobilean eseriko ditugu. Jolasaren goiko

azalpena emango diegu beti ere adibide bat jarriz, hobeto ulertzeko. Jolasten hasi

baino lehen, arau eta jarraibide batzuk emango dizkiegu, jolasa normaltasunez

garatzeko. Jolasa ulertuta dagoenean jolasten hasiko gara, lehengo txanda gai

librearekin erresagoa izateko, aurrerago zailtasun maila igotzen joango gara.

4.2.4. Zein adin tartean landu

Jolas hau moldatu daiteke, beraz adin ezberdinetarako balio du 5-6 urtetik

hasita. Lehen azaldu dugun moduan, erabiliko dugun taldearen arabera gidatuko

gara, gaiaren zailtasun mailarako.

4.2.5. Jolasaren aldaerak

Aurreko ataletan azaldu dugunez, jolasak aldaerak sufrituko ditu egoeraren

arabera: klaseko umeen premiak, adina, ume kopurua klasean... eta abar.

4.3. JOLASA: HELDU HARIRA

4.3.1. Jolasaren azalpena

Joko hau burutzeko batetik, ume talde bat behar da, bestetik, artilezko bola

bat. Lehenik eta behin, umeak borobil batean esertzen dira eta lehenengoak

artilezko bola eskuan duela hitz sinple bat esaten du “etxea”, ondoren, artilearen

muturra hartuta beste bola guztia nahi duen beste lagun bati pasatzen dio. Gero,

artilezko bola hartu duen hurrengo umeak, aurreko umeak esandako hitzaren

azkenengo silabarekin beste hitz bat esaten du. Kasu honetan, E-TXE-A, ondorioz,

A letrarekin beste hitz bat egin beharko du. Adibidez, “Amama”. Honen ostean,

haur horrek, tokatzen zaion artilearen zatia hartu eta beste bola guztia beste lagun

bati bola beharko dio. Azken finean, nolabaiteko armiarma sare bat eratuko da

ume guztien artean.

4.3.2. Jolasaren helburuak

Joko honen helburua, umeak silabak ikastea da. Hau da, silaba bat zer den,

hitzak nola banatzen ditugun eta gainera, hitzaren azkenengo silabarekin, hasiera

berbera duen beste hitz bat aurkitzean datza. Honela, haurrak lexikoa garatu

dezake eta aldi berean, hitz berriak ezagutu ahal ditu.

9

Page 11: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

4.3.3. Jolasaren garapena

Jolas hau, talde txikietan edota talde erraldoi batean egin daiteke. Gure

taldeak honela antolatu du joko hau: lehenik eta behin, umeak borobil batean eseri

behar dira. Egun horretako klaseko arduradunak artilezko bola hartu eta hitz

sinple bat pentsatu beharko du. Gero artilearen muturra hartu eta pentsatu duen

hitza altuan esan beharko du beste umeek entzun ahal izateko. Ondoren, bola beste

lagun bati bota beharko dio eta bigarren ume honek tokatzen zaion artilearen zatia

hartu eta aurreko umeak egindako gauza bera egin beharko du baina zailtasun

berri batekin, ume honek, aurreko umeak esandako hitzaren azkeneko silabarekin

hitz berri bat pentsatu beharko du. Hitza buruan daukanean, altuan esan beharko

du eta artilezko bola hirugarren lagun bati jaurti beharko dio.

4.3.4. Zein adin tartetan landu

Artilearen jokoa, 5 urtetik aurrera garatzen has daitekeen jokoa da. Lehenik

eta behin, haurrek hitzak silabatan banatzen ikasi behar dute. Adibidez: “MU-GI-

KO-RRA”. Hau poliki-poliki ikasten dute andereñoaren laguntzaz. Nahiz eta jolas

hau umeak bakarrik burutzeko den, adin txikikoek, hitzak silabatan banatzen ez

dakitenak, laguntzaileren batekin egingo dute.

4.3.5. Jolasaren aldaerak

Joko hau, toki ezberdinetan burutu daiteke. Bai gelan eta baita kalean ere.

Gainera talde txikietan edo handi bakar batean egin daiteke. Kasu honetan, ezin

dira umeak eliminatu, bestela artilea ez zen ume batetik bestera pasatzen egongo.

4.4. JOLASA: ESALDIEKIN TREBATZEN

4.4.1. Jolasaren azalpena

Jolas honek, hitzekin trebatzeko aukera apartak ematen ditu. Gehienbat,

hitzei zentzu bat eransteko. Izan ere, esaldiak sortzerakoan bakoitzak jaurtitzen

duen hitzaren esanahia menperatu behar du, esaldi baten barruan sentsutu ahal

izateko. Era berean, esaldia zuzena eta esanguratsua, edo behintzat koherentea

izan dadin.

10

Page 12: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

4.4.2. Jolasaren helburuak

Hitzen esanahiak eta erabilera lantzeaz aparte, ezaugarri sintaktikoak ere

landuko dira. Hau da, semantikaren aldetik duen aberastasunaz gain, sintaktikoki

ere jakintzak eskuratzeko aukera aparta izango da. Gainera, taldean gauzatzen den

ekintza denez, gaitasun komunikatiboa eta ahalmen intrapertsonalak; entzumena,

kidearekiko errespetua, txandak… eta abar landuko dira ere.

4.4.3. Jolasaren garapena

Hitzen sekuentzia bati jarraitzea da esaldia sortzeko dugun xedea. Esaldi

bat sortu behar dugunez; informazio jakin bat emango digun sintagmen

eraikuntza, izen arruntak, izen propioak, aditz tinkoak, aditz perifrastikoak,

izenordeak, izenlagunak, adjektiboak… eta abar agertu daitezke, esaldiaren

konplexutasunaren araberakoa izango da.

Taldearen adinaren arabera, haurraren ahalmenak berak arautuko du

hitzen hautaketa eta aniztasuna, guk ez dugu inoiz horretan mugarik jarriko.

Haurrak izan behar dira bere gaitasunaz kontziente, hortaz, haiek baldintzatuko

dute hiztegiaren hautaketa eta erabilpena.

Bitartean, guk, irakasle moduan, lagundu bakarrik egingo ditugu ariketa

garatzen; zailtasun nabariak azaltzen badituzte edo aukeran, gure laguntza

eskatzen badute hitzen batekin trabatzen badira edo aurreko kide batek

esandakoa ulertzen ez badute.

Taldearen antolakuntza jokoari begira, irakaslearen irizpidearen

araberakoa izango da. Gure ustetan, klasean kokatzeko eta didaktika kolektibo bat

egiteko hurbiltasun gehiago eskaintzen du korro batean biltzeak. Modu honetan,

aurpegi guztiak behatu ahal izango dituzte, komunikazioa zuzenean gertatuko da

eta ahoskerak aintzat hartuko dituzte behatzeko aukera dutelako. Bide batez,

gertutasun horrek lagunduko gaitu, konfiantza sortzeko oso premiazkoa den

erosotasuna eta erlaxazioa lortzen ariketa gauzatzen den bitartean. Horretarako,

lurzoruan esertzea ere, aukera ona izan daiteke.

Eskutik heldu, eta txanda pasatuko diote elkarri eskerreko eskuarekin

eskuineko eskua txalotzean.

11

Page 13: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

Horretaz gain, behin ariketa burututa haurrek balorazio bat egitea

komenigarria da; nola sentitu diren, gustatu zaien, eraiki duten esaldia gogokoa

duten, eta jokoan eraiki diren espazioekin eta gaiekin zein identifikazio maila

duten balora dezaten. Hau, hurrengo batean jokoa berrantolatzeko pistak emango

dizkigu, alderdi positiboak kontuan hartuz, eta orokorrean funtzionatu ez direnak

zuzentzeko.

Guzti honekin batera, kontuan izan behar ditugun Jokoaren arauak:

Txandak errespetatu

Isiltasuna kideak arretaz entzuteko

Hitzak lotura izan behar du esaldia koherentea izateko

Ezingo dira bi aditz jarrian agertu, adjektiboak; aldiz, bai

Ezin dira kideak esandakoak errepikatu

*Zailtasun mailaren arabera, arauak ere gehituko dira. Hala ere, hemen

zerrendatutakoak oinarrizkoak dira jokoaren funtzionamendurako.

4.4.4. Zein adin tartetan landu

Esan genezake joko honen erabilpena mugagabea dela adinari dagokienez,

behin dagozkion egokitzapenak eginda; aipatu ditugunez, zailtasuna areagotu,

elementu berriak txertatu edota gai berriak gehitu.

Hortaz, kontuan izan behar dugu, taldearen adina jolasaren zailtasuna

baldintzatzeko. Joko hau, ume txikiekin egiten bada, esaldien ordez, zenbakien

segidak erabil ditzakegu, edo klaseko izenen zerrenda. Izan ere, hizkuntza ez dute

menperatzen adin oso goiztiarretan.

2-4 urte bitartean; lexikoa egunerokotasunean edo familia inguruan kokatu

behar da, eta esaldien ordez, hitzen familiak landuko ditugu. Adibidez;

hiperonimoa: familia, hiponimoak: aita, ama, alaba, amama, aitona…

Hala eta guztiz ere, ariketa hau normalean, lehen hezkuntzan erabiltzen da.

Hala ere, ez da berdin gauzatuko lehen hezkuntzako lehengo zikloan edo bigarren

zikloan. Azken mailatan ariketa aspergarria izan ez dadin eta beren interesak

pizteko, zailtasunak gehituko dizkiogu ariketari. Zailtasunak askotarikoak izan

daitezke. Adibidez; esaldien ordez, istorio bat sortu eta paper batean idaztea;

12

Page 14: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

idatzizko gaitasuna lantzeko, edo klase-kideen artean egindako esaldia, atzetik

aurrera errepikatu; azkenak lehenengoak esan duena, eta alderantziz. Batik bat,

memorizazioa eta arreta lantzeko.

4.4.5. Jolasaren aldaerak

Jolasa lantzeko gaia askea izan daiteke, edo lantzen ari den arloaren

araberakoa; natur zientziak, matematikak…

Matematika lantzeko aplikazio posible bat: Kide bakoitzak zenbaki bat

esango du eta azkenean, andereñok arbelean idatziko ditu esan diren zenbaki

guztiak, guztiok batera zenbakien segida hau batzeko eta emaitza lortzeko. Arbela

erabiltzea lagungarria izan daiteke, ikusizko begiralea laguntzen dielako ideia

hobeto harrapatzen. Errazago gertatzen zaie pragmatikoagoa delako.

Ildo beretik, beste adibide bat: zenbakiak eta ikur matematikoak erabiltzea.

Hau da; lehengo kide batek zenbaki bat botako du (2), bigarrenak ikur matematiko

bat (+) hirugarrenak beste zenbaki bat (4) eta hurrengoak emaitza esango du

(2+4=6). Horrela, nahi den bestetan luzatu daiteke ariketa.

Bestetik, jokoaren egokitzapena erreza; didaktika oso metodikoa da eta ez

dugu materialik behar izango. Kontuan izan behar ditugun bakarrak; talde lanean

gauzatzeko ariketa dela eta maila desberdinetan egin beharko ditugun moldaketak

dira.

5. ONDORIOAKLan honen bitartez, teorikoki ikasten duguna, modu dinamiko baten bidez egin

daitekeela ikusi dugu. Jolasak erabiliz, gauza ezberdin asko landu daitezke, ez

bakarrik teoriaren aldetik, baita ere haurren barne garapenean, memoria

adibidez. Gure gaian gehiago zentratuz, hitz kateatuak silabak baino gehiago landu

dezaketela ikusi dugu, adibidez lexikoren aberastasuna, hitz familiak… beti ere

haurraren interesa piztuz eta bakoitzaren erritmoetara moldatuz.

6. BIBLIOGRAFIA

13

Page 15: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

http://mendebalde.eus/jardunaldiak/2012/Fonologiaren,%20lexikoaren

%20eta%20morfologiaren%20garapena%20haur%20euskaldunengan.pdf

https://prezi.com/slgvlpnz7oyk/hitz-kateatuak/

http://documents.tips/education/hitz-kateatuak-haur-hezkuntza.html

14

Page 16: Hitz kateatuak haur hezkuntzan

15