HIZKUNTZA KONPETENTZIA LANTZEN GORPUTZ...
Transcript of HIZKUNTZA KONPETENTZIA LANTZEN GORPUTZ...
0
HIZKUNTZA KONPETENTZIA
LANTZEN GORPUTZ
HEZKUNTZAN
Izaskun Artal Larraona
1
2
AURKIBIDEA
AURKIBIDEA ........................................................................................................................ 2
SARRERA ............................................................................................................................ 6
IRAKASLEENTZAKO GIDOIA .............................................................................................. 7
AZKEN DAKOTEN BIDAIA: IPUINAREN EGITURA ............................................................ 8
IDATZIZKOA LANTZEKO: UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA
PROGRAMATZEKO TXANTILOIA -2. ZIKLOA .................................................................... 9
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU? .........................................................14
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU? .........................................................................15
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA? .............................................................16
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA ............................................................................17
5. JARDUERA 1. ERRONKA ...........................................................................................25
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA ......................................................26
7. JARDUERA: IPUINAREN 1. ATALA ............................................................................27
8. JARDUERA: 2. ERRONKA ..........................................................................................29
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .............................................30
10. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA ..........................................................................31
11. JARDUERA: 3. ERRONKA ........................................................................................33
12. JARDUERA: IKUSI 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA ..........................................34
13. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA ..........................................................................35
14. JARDUERA: 4. ERRONKA ........................................................................................39
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................40
16. JARDUERA: IPUINEREN 4. ATALA ..........................................................................41
17. JARDUERA: 5. ERRONKA ........................................................................................45
18. JARDUERA: IKUSI 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA ...........................................46
19. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA ..........................................................................47
20. JARDUERA: 6. ERRONKA ........................................................................................49
21. JARDUERA: 6. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................50
22. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA ..........................................................................51
23. JARDUERA: 7. ERRONKA ........................................................................................53
24. JARDUERA: 7. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................54
25. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK ......................55
EUSKARA: IDATZIZKO KONTROL FITXA ......................................................................57
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA. ..................................................................58
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA .......................................59
3
BEHAKETA-ESKALA: IKASLEAREN JARRERA .............................................................60
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA ...............................................................................61
BEHAKETA-ESKALA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA ...................................................62
AHOZKOA LANTZEKO: II. ERANSKINA .............................................................................63
UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA PROGRAMATZEKO
TXANTILOIA -2. ZIKLOA .....................................................................................................63
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU? .........................................................68
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU? .........................................................................69
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA? .............................................................70
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA ............................................................................71
5. JARDUERA: 1. ERRONKA ..........................................................................................72
6. JARDUERA: 1. TALDEAK GRABATUTAKO BIDEOA IKUSI .......................................73
7. JARDUERA: IPUINAREN 1. ATALA ............................................................................74
8. JARDUERA: 2. ERRONKA ..........................................................................................75
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .............................................76
10. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA ..........................................................................77
11. JARDUERA: 3. ERRONKA ........................................................................................78
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI ..........................................79
13. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA .........................................................................80
14. JARDUERA: 4. ERRONKA ........................................................................................81
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................82
16. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA ..........................................................................83
17. JARDUERA: 5. ERRONKA ........................................................................................84
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................85
19. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA ..........................................................................86
20. JARDUERA: 6. ERRONKA ........................................................................................87
21. JARDUERA: 6. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................88
22. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA ..........................................................................89
23. JARDUERA: 7. ERRONKA ........................................................................................90
24. JARDUERA: 7. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................91
25. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETA .........................92
EUSKARA: AHOZKOAREN KONTROL-FITXA................................................................93
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA ...................................................................94
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA .......................................95
4
BEHAKETA-ESKALA; IKASLEAREN PORTAERA ..........................................................96
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA ...............................................................................97
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUZIOA ..................................................................98
TRANSFERITZE-ARIKETA ..............................................................................................99
KONDENTSAZIO-ARIKETAK ........................................................................................100
DEDUZITZE-ARIKETAK ................................................................................................101
AINHIZE ETA EKAIN MUNSTRO-HARRAPATZAILEAK: IPUINAREN EGITURA ............102
IDATZIZKOA LANTZEKO: UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA
PROGRAMATZEKO TXANTILOIA ....................................................................................103
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU? .......................................................108
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU? .......................................................................109
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA? ...........................................................110
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA ..........................................................................111
5. JARDUERA: 1. ERRONKA ........................................................................................114
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA ....................................................115
7. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA ..........................................................................116
8. JARDUERA: 2. ERRONKA ........................................................................................118
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................119
10. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA ........................................................................120
11. JARDUERA: 3. ERRONKA ......................................................................................121
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI ........................................122
13. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA ........................................................................123
14. JARDUERA: 4. ERRONKA ......................................................................................125
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .........................................126
16. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA ........................................................................127
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .........................................131
19. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA ........................................................................132
20. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK ....................134
EUSKARA: IDATZIZKO KONTROL-FITXA ....................................................................135
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA .................................................................136
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA .....................................137
BEHAKETA-ESKALA: IKASLEAREN JARRERA ...........................................................138
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA ..............................................................139
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA .............................................................................140
5
AHOZKOA LANTZEKO: ....................................................................................................141
UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA PROGRAMATZEKO
TXANTILOIA -1. ZIKLOA ...............................................................................................141
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU? .......................................................146
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU? .......................................................................147
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA? ...........................................................148
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA ..........................................................................149
5. JARDUERA: 1. ERRONKA ........................................................................................150
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA ....................................................151
7. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA ..........................................................................152
8. JARDUERA: 2. ERRONKA ........................................................................................153
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI ...........................................154
10. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA .......................................................................155
11. JARDUERA: 3. ERRONKA ......................................................................................156
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI ........................................157
13. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA ........................................................................158
14. JARDUERA: 4. ERRONKA ......................................................................................159
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .........................................160
16. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA ........................................................................161
17. JARDUERA: 5. ERRONKA ......................................................................................162
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI .........................................163
19. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA ........................................................................164
20. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK ....................165
EUSKARA: AHOZKOAREN KONTROL-FITXA..............................................................166
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA .................................................................167
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA .....................................168
BEHAKETA-ESKALA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA .................................................169
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA ..............................................................170
BEHAKETA ESKALA: IKASLEAREN PORTAERA ........................................................171
TRANSFERITZE-ARIKETAK .........................................................................................172
KONDENTSAZIO-ARIKETAK ........................................................................................173
DEDUZITZE-ARIKETAK ................................................................................................174
WEBGRAFIA .....................................................................................................................175
BIBLIOGRAFIA ..................................................................................................................181
6
SARRERA
Oro har, ikasleek ulermen-maila baxua dute gure geletan; irakasgai guztietako irakasleak
bat datoz horretan.
Eskolaren eginkizuna da menperatzen ez dituzten hizkuntza-trebetasunetan sakontzea eta
askotariko baliabideak eskura jartzea. Irakurketan eta idazketan ez ezik, gainerako egoera
komunikatiboetan ere trebatu behar dira hizkuntza-komunikaziorako gaitasunetan hazteko.
Betebehar hori ez da soilik tutorearen edo hizkuntza irakaslearen eskuetan erori behar;
beste edozein irakasgaitan ere aldarrika daiteke ahozkoaren eta idatzizkoaren ulermenaren
garrantzia.
Proiektu honen xedea horixe bera da: Gorputz Hezkuntzan erabiltzen diren ipuin motorrak
erabilita, ikasleen Hizkuntza-konpetentzia hobetzea.
Horretarako, Itsaso Jaio Gomez de Segurak (Munstro-harrapatzaileak) eta Jabi Gorbea
Ugartek (Azken dakotak) idatzitako ipuin motorrak aztertu, egokitu, eta haientzako
estrategiak eta prozesuak asmatu ditut.
Ahozkotasunaren ulermena lantzeko, berriz, entzunezkoak, edpuzzleak, bideoak eta
transferitze- eta deduzitze-ariketak gauzatu ditut.
Ekoiztutako material berriarekin, arazo-egoera abiapuntu duten Lehen Hezkuntzarako
unitate didaktikoak programatu ditut.
Azkenik, eskerrak eman nahi dizkiet proiektu hau burutzen lagundu didaten guztiei: batetik,
ipuinen jabeei, beren lanak moldatzeko baimena emateagatik; eta bestetik, zuzentzaileei,
eskainitako laguntzagatik. Guztiei mila esker.
7
IRAKASLEENTZAKO GIDOIA
Proiektu honen helburua da ikasleen Hizkuntza-konpetentzia hobetzea Gorputz
Hezkuntzako ipuin motorrak erabilita.
Bi ipuin motor moldatu ditut, bata lehen zikloan lantzeko, Ainhize eta Ekain Munstro-
harrapatzaileak, eta bestea bigarren zikloan lantzeko, Azken dakoten bidaia; idatzizkoa eta
ahozkoa landuko ditugu bietan.
Ipuin motorrak ipuin klasiko baten egitura du, baina korapiloa azaltzen den bakoitzean
erronka bat gainditu behar dute ikasleek, ipuinean aurrera jarraitu ahal izateko.
Ipuina irakurtzean prozesuen hausnarketa egingo dute, eta erronkak entzutean ahozkoaren
ulermena eta mintzamena landuko dute.
Taldeka bananduko dira ikasleak eta talde bakoitzak erronka baten ardura izango du; talde
bakoitzak berari dagokion erronkaren nondik-norakoak azalduko dizkie gainerako taldeei,
bideo-grabaketa baten bidez.
Bideo-grabaketa hori egiteko, ahozko elkarrekintza, idazmena eta mintzamena erabili
beharko dituzte.
Azkenik, erronkei aurre egingo diete eta eskatzen dena egiten ahaleginduko dira. Erronkak
lan kooperatiboa eginez gainditu behar dira.
Irakaslearentzako materiala sortu dut unitate hau garatzeko, bai idatzizkoa lantzeko, bai
ahozkoa lantzeko ere.
Testuaren idatzizko ulermena estrategiekin eta prozesuekin landuko da, eta ahozkoa,
entzunezkoen bidez.
8
AZKEN DAKOTEN BIDAIA: IPUINAREN EGITURA
Hauxe da ipuinaren egitura:
⮚ Ipuinaren hasiera.
⮚ 1. erronka. Arroila estuan zehar igarotzea.
⮚ Ipuinaren 2. atala.
⮚ 2. erronka. Mississippi ibaia gurutzatzea.
⮚ Ipuinaren 3. atala.
⮚ 3. erronka. Sua piztea.
⮚ Ipuinaren 4. atala.
⮚ 4. erronka. Bisonte-ehiza.
⮚ Ipuinaren 5. atala.
⮚ 5 erronka. Mendi garaiak zeharkatzea.
⮚ Ipuinaren 6. atala.
⮚ 6. erronka. Izpirituak indarberritzea.
⮚ Ipuinaren 7. atala.
⮚ 7. Erronka. Altxorra bilatzea.
⮚ Ipuinaren amaiera.
Ipuinaren zati bakoitzeko, honako material hau dago:
IPUINA
⮚ Testua eta atal horretako galderak (1., 2. eta 3. mailakoak)
⮚ Audioa
⮚ Edpuzzleko galdeketa.
Eta erronka bakoitzeko:
ERRONKA
⮚ Testua
⮚ Audioa
Azken erronka amaitzen dugunean, estrategietako “irakurri ondoren” atala landuko dugu, eta
prozesuen 4. eta 5. mailak ere aztertuko ditugu.
9
IDATZIZKOA LANTZEKO: UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA
PROGRAMATZEKO TXANTILOIA -2. ZIKLOA
Irakasgaiak: Euskara, Gorputz Hezkuntza eta Plastika
Gaia: Testu narratiboa / instrukzio-testua / erronka
Maila: Lehen Hezkuntzako 2. zikloa
Saioak: 21 saio 3 astean. Aste bakoitzeko 4, Euskaran; 2, Gorputz
Hezkuntzan; 1, Plastikan.
Proposamenaren justifikazioa:
Gorputz Hezkuntzako ipuin motorren erronkak jorratzeko eta, aldi berean,
euskara lantzeko ere diseinatu da proposamena.
Sekuentzia didaktiko honetan, idatzizko testua ez ezik, ikasleek beste
baliabide batzuk ere erabili beharko dituzte; esate baterako, entzunezkoaren
ulermenean testu idatzi bat ekoiztu beharko dute, eta ahozkoa ere landu
beharko dute bideoak grabatzeko.
Arazo-egoera:
A. Testuingurua:
Gorputz Hezkuntzako saioak oso erakargarriak izaten dira adin guztietako
ikasleentzat oro har. Baina arlo horretan ipuin motorrak lantzen hasi garenean,
ulermen-maila eskasagoa duten ikasleek ez dute ipuina ulertu, eta ez dira gai
izan erronkan behar bezala parte hartzeko. Halako batean, era honetako
galderak sortu dira: berriro entzun dezakegu? partekatuko diguzu?
B. Arazoa:
Zer egingo dugu ikasle guztiek ipuina argi uler dezaten?
Nola azalduko diegu erronka kideei, behar bezala ulertu eta aurre egin
diezaioten?
B. Xedea:
Ipuin motorrak direla medio, ahozko zein idatzizko ulermena garatzea askotariko
hizkuntza-baliabideak erabilita.
10
Ataza:
Taldeka bideoa grabatu eta, haren laguntzaz, beste kideei azaldu talde
bakoitzari dagokion erronka zertan datzan. Horretarako, ipuinaren ulermena
landuko da: idatziz, entzunezkoen bitartez eta edpuzzle programaren bidez.
Oinarrizko konpetentziak:
A. Zeharkakoak edo orokorrak
● Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia
● Elkarbizitzarako konpetentzia
● Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia
● Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia
● Izaten ikasteko konpetentzia
B. Espezifikoak
● Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia .
Helburu didaktikoak:
● Lankideekin konprometitzea aniztasuna errespetatuz, produkzioekiko
errespetua adieraziz eta kortesia arauak zainduz, elkarbizitza atsegina eta
emankorra edukitzeko. (***)
● Euskara lantzea, estrategia eta prozesuen bitartez, 1., 2., 3., 4., eta 5.
mailako ariketak burutuz, idatzizkoaren ulermena hobetzeko. (***)
● IKTak erabiltzea informazioa bilatuz eta hautatuz, eta edpuzzle programa
erabiliz, teknologiaren konpetentzian sakontzeko.
● Ikus-entzunezkoen erabilera baliatzea erronken bideoak sortuz, instrukzio-
testua, aurretestua eta ondotesua lantzeko. (***)
● Egindako lana ebaluatzea erabilitako metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz, ikaslearen eta taldearen etengabeko hobekuntza lortzeko.
● (***) Gutxienekoak
Edukiak (hizkuntza-arloa):
1. Testu narratiboaren eta instrukzio-testuaren ezaugarriak ulertzea eta
praktikan jartzea.
11
2. Informazioa hautatzea, adieraztea, gordetzea, eta ideiak sortzea.
3. Egindako plangintza betetzea.
4. Taldetan ikasteko lanetan laguntzea, elkarlanean aritzea eta gatazkak
kudeatzea.
5. Norberaren motibazioa, alderdi kognitiboa, zirrarak eta komunikazioa
doitzea.
6. Sortzen diren komunikazio-egoeretan parte hartzea.
7. Ahozko interakzioetan hitz egiteko txanda eskatzea, besteen iritziekiko eta
produkzioekiko errespetua izatea eta kortesia-arauak zaintzea.
8. Ahozko zein idatzizko testuen ulermenean eta ekoizpenean zenbait
estrategia erabiltzea eta transferitzea.
9. Ahozko komunikazioan modu positiboan aritzea.
10. Ahozko eta idatzizko komunikazioaren arteko aldeaz ohartzea.
11. Aditz-formak identifikatzea.
12. Hizkuntzaren erabilera formala eta ez-formala igartzea eta lantzea.
13. Hizkuntzaren erabilera-arauek zer-nolako garrantzia duten aintzat hartzea.
JARDUEREN SEKUENTZIA:
A. Hasierako fasea:
1. jarduera: Zer dela-eta proiektu hau? Zer dakigu?
2. jarduera: Nola egingo dugu?
3. jarduera: Zer dira? Nolakoak dira?
B. Garapen-fasea:
4. jarduera: ipuinaren hasiera
5. jarduera: 1. erronka
7. jarduera: 1. atala
8. jarduera: 2. erronka
10. jarduera: 2. atala
11. jarduera: 3. erronka
13. jarduera: 3. atala
12
14. jarduera: 4. erronka
16. jarduera: 4. atala
17. jarduera: 5. erronka
19. jarduera: 5. atala
20. jarduera: 6. erronka
22. jarduera. 6. atala
23. jarduera. 7. erronka
C. Aplikazio-fasea:
6. jarduera. 1. taldeak sortutako bideoa
9. jarduera 2. taldeak sortutako bideoa
12. jarduera: 3. taldeak sortutako bideoa
15. jarduera. 4. taldeak sortutako bideoa
18. jarduera. 5. taldeak sortutako bideoa
21. jarduera. 6. taldeak sortutako bideoa
24. jarduera. 7. taldeak sortutako bideoa
D. Orokortzea eta transferentzia:
25. jarduera. Ipuinaren amaiera eta ondorioak
Ebaluazioa: (***) gutxienekoak,
A. Adierazleak:
1. IRIZPIDEA: Errespetuz jokatu, produkzioekiko errespetua adieraziz.
● Lankideekiko konpromisoa adierazten du.
● Aniztasuna aintzat hartzen du. (***)
● Bereak ez diren produkzioekiko errespetua adierazten du. (***)
2. IRIZPIDEA: Idatzizko testuen ulermena landu, 1., 2., 3., 4., eta 5.
mailako galderak erabiliz.
● Bakarka eta taldeka 1. eta 2. mailako galderak zuzen erantzuten
ditu. (***)
13
● Bakarka eta taldeka 3. eta 4. mailako galderak identifikatzen eta
ongi erantzuten ditu. (***)
● 5. mailako galderak identifikatzen eta erantzuten ditu.
3. IRIZPIDEA: Informazioa bilatu eta hautatu, eta edppuzleak bete
IKTak erabiliz.
● Informazioa bilatu eta modu egokian hautatzen du. (***)
● Erantzun beharreko edpuzzle galdetegi guztiak osatu ditu. (***)
● Proiektuan zehar IKTak modu arduratsuan erabili ditu.
4. IRIZPIDEA: Aurretestua eta testua lantzea, ikus-entzunezkoak
erabiliz.
● Aurretestua eta testua identifikatzen eta hobekuntzak bereizten
ditu. (***)
● Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
● Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
5. IRIZPIDEA: Lana ebaluatu, metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz.
● Proiektua burutzeko metodoa aztertzen du.
● Egokitu zaion lana arduraz betetzen du. (***)
● Lanean izandako akatsak identifikatzen ditu. (***)
B. Tresnak:
● Hasierako ebaluazioa: 1., 2., eta 3. jarduerak.
● Ebaluazio hezigarria: 4., 7., 10., 13., 16., 19., eta 22. jarduerak eta ikus-
entzunezkoen eta aurretestutik testura ebaluazio-txantiloiak
● Amaierako ebaluazioa: 6., 9., 12., 15., 18., 21., 24., eta 25. jarduerak
eta unitatearen amaieran azaltzen diren txantiloiak.
14
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU?
Behin baino gehiagoan kexatu zarete esanez, ipuin motorren testua ez duzuela ulertzen,
edo bat-batean ez zaretela gai erronkei aurre egiteko; behin baino gehiagotan entzun behar
duzuela ipuina, edo erronka.
—Zergatik ez duzu audio
bat grabatzen eta gurekin
partekatzen?
—Esan didazue askotan…
https://faros.hsjdbcn.org/es/articulo/hacer-
indio-familia-juego-100-saludable
Arazo horren aurrean,
hauxe galdetzen dizuet:
Nola landu daiteke ipuin hori
ikasle guztiek ipuina eta
erronkak behar bezala uler ditzaten?
Ipuinaren estrategiak eta prozesuak landuta? audioak entzunda, edpuzzleak osatuta eta
erronken azalpenekin bideoak sortuz? Zer deritzozue? Goazen, bada.
1.1 ZER DAKIGU?
Denok talde handian bilduta, bete eginbehar hauek:
⮚ Hasteko, badakizue zeri deitzen zaion ipuin motorra?
⮚ Bilatu informazioa gailuak erabilita.
Ipuin motorren inguruko estekak:
● http://heziketahezkuntza.blogspot.com/2014/11/ipuin-motorra.html
● http://www.gorputzheziketa.hezkuntza.net/eu/lh.
⮚ Landuko dugun ipuinaren izena AZKEN DAKOTEN BIDAIA da.
⮚ Ipuin motor honek duen egitura hauxe da.
⮚ Talde handian, lortu duzuen informazioarekin, ipuin motorren inguruko eskema bat egingo
duzue.
15
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU?
Bigarren jarduera honetan proiektuaren nondik norakoak azalduko dizkizuet. Ipuinaren atal
berria lantzen dugun bakoitzean, banaka entzun, galderak erantzun, talde txikian
erantzunak adostu eta edpuzzle-galdetegia banaka bete beharko duzue.
Talde txikian, erronken bideoa grabatu behar duzue; horretarako, taldeak antolatu eta
taldearen partaideen artean rol hauek banandu behar dituzue: idazkaria, moderatzailea,
denbora-kontrolatzailea, kronograma-kontrolatzailea eta, azkenik, informazio-bilatzailea.
Egiteko asko dituzue eta horrek planifikazioa eskatzen du; beraz, lehenik, kideok elkartu
eta azpiko taula beteko duzue. Gero, talde handian bateratuko dituzue erabakiak.
Idazkaria
Moderatzailea
Denbora-kontrolatzailea
Kronograma-kontrolatzailea
Informazio-bilatzailea
https://sp.depositphotos.com/33527575/stock-illustration-light-bulb-
idea.html?utm_medium=affiliate&utm_source=widget&utm_campaign=photorack.net&utm_term=4&utm_content=31181
16
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA?
Gure proiektu honetan, erronken bideoak sortuko ditugu. Horretarako, testu narratiboa eta
instrukzio-testua landuko ditugu. Badakizue zer diren, ezta? Elkartu zaitezte talde txikietan,
eta saiatu denon artean definizioa eta ezaugarriak idazten.
Testu narratiboaren definizioa eta ezaugarriak:
Instrukzio-testuaren definizioa eta ezaugarriak:
Laguntza behar izanez gero, jo Internetera.
17
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Dakotak Ipar Amerikako indiarrak ziren, Ipar Amerikako jatorrizko herri bat, hain zuzen.
Nomadak ziren eta, aldi hartan, Minnesotako goiko aintziratik Mississippi ibaiaren
iturbururantz abiatu ziren; han, lautada handian, kanpamentua kokatu zuten.
1700. urtean, europarren etorrerarekin batera, dakotak baztertu egin zituzten lautada
handitik, eta alde egin zuten aurrerago dakoten lurraldea deitu zuten tokira.
1861. urtean, Estatu Batuetako gobernuak tratua egin zuen Arrano Handirekin,
Mdekhanton Wamditankarekin, eta Minnesotako erreserbara bidali zituzten dakotak.
Zezen Eseriren seme Hodei Handi izan zen dakota tribuko azken buruzagia.
Seiehun ilargi zituen, eta lurralde hartan azken hodei handia bera jaio zenean agertu
zelako jarri zioten izen hori.
Harrezkero, ez zuten euririk ikusi; milaka dantza egin zituzten hodeiak erakartzeko,
baina alferrik, lurralde hura oso lehorra baitzen, eta bizitzeko desegokia.
Etsita zegoen egun batean, Hodei Handi honela mintzatu zitzaien tribukideei:
—Inork ez daki zer bizi dugun. Inork ez daki nola bizi garen, ezta existitzen garenik
ere. Espiritu Handiak abandonatu gintuen, eta orain, baita Gizaki Zuriak ere.
Erreserbetara bidali gintuzten, eta ezin gara arbasoak bezala bizi. Hemen ez dago
ehizarik, ez dago bisonterik, ezta artorik ere. Gizaki Zuriak hitz eman zigun janaria
izango genuela, baina gutaz ahaztu egin dira, eta gosez hiltzen ari gara: haur,
emakume eta gizakume, atso eta agure. Antzina zeruko izarrak bezainbeste ginen;
gaur egun, dakota herriko siuxak hatzekin konta ditzakegu. Ez dugu etorkizunik. Zer
egingo dugu?
Egunsenti batzuetan, arranoa hegan ikusten dut iparralderantz. Nire ametsetan
arranoari jarraitzen diot, eta hark gure arbasoen lurrera eramaten nau: Lautada
Handira. Horixe bera egitea proposatzen dizuet. Badakit bidaia luzea eta gogorra
18
izango dela, erronkaz betea, baina elkarri lagunduta lortuko dugu, eta hobe hori hemen
hiltzea baino. Hala ere, guk geure hitza betetzen dugunez, arbasoen lurrera joan
aurretik, Gizaki Zuriaren buruzagiarekin hitz egitera joango gara, eta gure egoeraren
eta nahiaren berri emango diogu eskutitz baten bidez.
Ia egun guztia eman zuten erreserba inguruko basamortua igarotzen. Hainbestetan
lagundu zien Eguzki anaiak gupida gabe berotzen zuen. Hala ere, bidaia ondo
hasteko, basamortua atzean utzi behar zuten eta arroila handia zeharkatu.
● Non bizi ziren dakotak?_________________________________________________
● Nordik nora abiatu ziren?_______________________________________________
● Zer urtetan eta zergatik egin zuten alde Lautada Handitik?_____________________
___________________________________________________________________
● Eta nora joan ziren?___________________________________________________
● Nola deitzen zen 1861. urtean tratua sinatu zuen dakota?______________________
____________________________________________________________________
● Eta azken buruzagia?__________________________________________________
● Nor da Zezen Eseria? ___________________________________________________
● Zenbat urte ditu azken Dakotak?__________________________________________
● Noiztik ez zuen euririk egiten?____________________________________________
● Nora itzuli nahi dute dakotek?__________________________________________
● Zer neurtzen du ilargi hitzak?___________________________________________
● Antzina, zenbat dakota zeuden?_________________________________________
● Zer gertatuko zen Lautada Handietara heltzea lortu ez balute?_________________
___________________________________________________________________
● Zergatik joan behar ziren gizon zuriarekin hitz egitera?_______________________
____________________________________________________________________
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
19
20
21
22
23
24
25
5. JARDUERA 1. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen lehenengo erronka: arroila estuan zehar igarotzea.
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
ERRONKA. ARROILA ESTUAN ZEHAR IGAROTZEA
Arroila zeharkatzeko, kontuz ibili behar dugu. Ez dakigu goian, haitz handietan,
Gizaki Zuria ezkutatuta zain dagoen segadaren bat egin nahian; ahal badu, ez
digu erreserbatik irteten utziko. Beraz, elkarri lagunduta, azkar zeharkatu behar
dugu arroila, bertan ahalik eta denbora gutxien emanda.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna
eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
SidewaysSarah– flickr/creative commons license) http://www.architecturerevived.com/royal-gorge-
bridge-canon-city-colorado/
26
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://search.creativecommons.org/search?q=people%20thinking&provider&li<&searchBy
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen erronkari aurre.
27
7. JARDUERA: IPUINAREN 1. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Zaldiekin arroila estua zeharkatzea lortu zuten, eta, haiei esker, basamortua eta
erreserba ere atzean utzi zituzten. Nekatuta zeudenez, lehen kanpamentua hantxe
bertan jartzea erabaki zuten. Eta horixe egin zuten, ohiturak agintzen duen bezala;
kanpamentuaren erdigunean eseri eta eguneko gorabeherei buruz egin zuten berba.
Hurrengo goizean, kanpamentua jaso, eta martxan jarri ziren berriro ere. Ibili eta ibili,
Mississippi ibaia aurkitu zuten aurrez aurre. Nahitaez zeharkatu behar zuten. Ibai
handia zen: zabala eta luzea.
Ur-laster bortitzak zituen, eta, norbait erortzen bazen, bereak eta bi egin beharko
zituzten onik ateratzeko.
1. Zer gertatuko zen arroila zeharkatzeko zaldirik izan ez balute?
_______________________________________________________________
2. Zer dira tipiak?
_______________________________________________________________
3. Nola deitzen da zeharkatu behar zuten ibaia?
_______________________________________________________________
4. Zer gertatuko litzateke norbait ibaira jausiko balitz?
_______________________________________________________________
5. Zenbat egun zeramaten ezer gutxi janda? (jo erronkara)
_______________________________________________________________
28
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
29
8. JARDUERA: 2. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bigarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
MISSISSIPPI IBAIA GURUTZATZEA.
Badakit bi egun hauetan hotz handia jasan dugula, ezer gutxi jan dugula eta nahiko ahul
gaudela; baina Ibai anaiak lagunduko digu. Kanoak egingo ditugu ibaia zeharkatzeko,
eta ziur nago beste aldean janaria aurkituko dugula.
2. Ikusi bideoa eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
https://search.creativecommons.org/photos/4768fdf4-aef9-4da8-bdce-fe445ed84873
30
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/843248
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen erronkari aurre.
31
10. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Bigarren erronka gainditu zutenean, Hodei Handi harro zegoen bere
herriaz. Izan ere, aldean lan eginda, etorkizun emankorra izango
zuten. Beren helburua lortuko zuten: arbasoen lurrera iristea.
Mississippi ibaia arazorik gabe zeharkatu zuten, baina oraindik asko
falta zen; janaririk eta surik gabe zaila izango zen aurrera egitea.
Aurrera jarraitu zuten, eta, egun-argia makaltzen hasi zenean, Hodei
Handik hauxe esan zuen:
● Zer gertatuko zen, kanoak ondo eginda egon ez balira?________________
_________________________________________________________________
● Zergatik izango zuten etorkizun emankorra taldean lan eginda?_________
_________________________________________________________________
● Zergatik uste duzu zaila izango zela aurrera jarraitzea janaririk eta surik
gabe?_______________________________________________________
_________________________________________________________________
● Zertarako behar zuten sua? (jo erronkara)__________________________
_________________________________________________________________
https://es.wikipedia.org/wiki/Voyageurs#/media/Archivo:Voyageur_canoe.jpg
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
32
33
11. JARDUERA: 3. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen hirugarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
SUA PIZTEA
Baso honetan, bigarren kanpamentua eraikiko dugu: badago ura, eta agian jateko zerbait
ere aurkituko dugu bertan. Beste alde batetik, hotz honekin ez dago berotu gabe aurrera
egiterik; gainera, sua beharko dugu janaria prestatzeko. Beraz, kanpamentua eraiki
aurretik, beste erronka bat gainditu beharko dugu: sua piztea. Bitartean, Azeri Txiki aurrera
bidaliko dugu, ea bihar egin beharreko bidea libre dagoen. Gau guztian kanpamentua
berotzeko, su handia egin beharko dugu erdi-erdian. Horretarako, denok batera aritu
beharko dugu, elkarri lagunduz.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
https://search.creativecommons.org/search?q=%20light%20a%20fire&provider&li<&searchBy
34
12. JARDUERA: IKUSI 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1369429
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen erronkari aurre.
35
13. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA
1 Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Distiratsu zeuden zeruko izarrak, dakota tribuko neba-arrebek sua piztea lortu zutelako
pozik baleude bezala. Dakota tribuko kideak ere pozik zeuden: traba batzuk gaindituta, gau
eta egunsenti epelak izan zituzten, eta aurrerantzean ez zuten hotzik jasan beharko.
Orduan, Azeri Txiki ikusi zuten zaldi gainean hurbiltzen.
—Iku… iku… iku… —hasi zen totelka eta arnasestuka, Hodei Handiren ondoan zalditik
jaitsita.
—Lasaitu, mutil! Bestela, ez dugu ulertuko zer esan nahi duzun eta —esan zion Hodei
Handik sorbaldetan bi eskuak jarrita.
—Ikusi dut, ikusi dut! —orduan, Azeri Txikik.
—Nor edo zer ikusi duzu? —Hodei Handik, Gizaki Zuria ikusi zuela susmatuta.
—Bisontea! Bisontea! —atera zitzaion ahotik.
—Bisontea! —egin zuen oihu Hodei Handik ere.
Denak lasaitu zirenean, suaren ondoan, Azeri Txikik zer ikusi zuen kontatu zien; dakota
guztiek aho zabalik entzun zioten. Ondoren, Hodei Handik hitz egin zuen:
—Badirudi Espiritu Handiak ez gaituela erabat ahaztu, gutaz errukitu eta bidaia honetan
lagundu egingo digula. Gaur egun itxaropentsua da dakota tribuarentzat, geure azken
helburua lortzeko gero eta hurbilago eta indartsuago baikaude. Azken bisontea ehizatu
genuenetik ilargi asko igaro direnez, biharko eguna gogoangarria izango da. Hala ere,
bisontea ehizatzeko, entrenatu beharra daukagu, eta elkarlanean aritu behar dugu.
Animaliek erakutsi digute nola ehizatu, eta Naturak, zenbat ehizatu. Une honetan aitaren,
Zezen Eseriren, hitzak datozkit burura, hain zuzen ere, Gizaki Zuriaren buruzagiari esan
zizkionak:
36
“Harrigarria da Gizaki Zuria guk bisonteak hiltzen ditugulako kexatzea. Guk jan ahal
izateko eta janzteko hiltzen ditugu, gure tipiak egiteko. Zuen seme-alabek, ordea,
denbora-pasa hiltzen dituzte. Basatiak garela diozue… Haiek zer dira, orduan?”
Hodei Handik hitz horiek esan eta gero, aldamenean zeukan pipa hartu, eta gainerako
anaiei pasatu zien. Zirkuluan zeuden anaia guztiek pipa erre ostean, tipiaren atea
zabaldu eta kontseilua amaitutzat jo zuten.
Biharamunean, goiz, eguna artean argitu gabe zela, tribuko gizon eta gazte guztiak
bisonte bila irten ziren kanpamentutik.
Izei Txikik esan zuen moduan, aldapan gora igotzen hasi ziren, eta bat-batean…
—Guk uste baino gehiago daude!
—Lautada ederra, benetan, —zioten— bisonteak bazkatzeko eta gure ehiza arrakastatsua
izateko! Larre ikusgarriak eta ehiza-leku bikaina!
● Zer dela eta zeuden distiratsu zeruko izarrak?_________________________________
_____________________________________________________________________
● Zer ikusi zuen Izei Txikik?_________________________________________________
● Nola sentitzen zen Hodei Handi bere herriarekiko?______________________________
● Zeri dago lotuta dakoten nortasuna?_________________________________________
● Zer gertatuko zitzaien Izei Txikik bisonteak topatu izan ez balitu?
_______________________________________________________________________
● Eta behar baino gehiago ehizatuko balute?____________________________________
______________________________________________________________________
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
37
38
39
14. JARDUERA: 4. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen laugarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
BISONTE-EHIZA
Bi edo hiru bisonterekin nahikoa izango dugu bidaia egiteko; ez dugu zertan gehiago
ehizatu. Ondo aukeratu bisonteak! Gogoratu gazteei bizitzen utzi behar diegula, eurak
baitira etorkizuna. Zaharrak hilko ditugu, gutxien iraungo dutenak. Hara, hurbilen
dauzkagun hiru haiek dira aproposak!
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
https://search.creativecommons.org/photos/cf825232-eeb2-4578-8aab-e12eedb600e6
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
40
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1391073
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen erronkari aurre.
41
16. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Egun hura aitak kontatzen zizkion egun haietariko bat iruditu zitzaion Hodei
Handiri, dakota tribua Lautada Handian bizi zenekoa. Gogor saiatuta eta nekez,
baina azkenean lortu zuten bidaiarako behar zuten janaria. Sua eta haragia
bazituztenez, hantxe bertan eraikiko zuten kanpamentua, eta, hurrengo egunean,
indarberrituta, aurrera egingo zuten bidean. Hodei Handi harro sentitzen zen bere
herriaz. Harro, dakota tribuko siuxa izateaz. Erreserbak eta Gizaki Zuriak kendu
zien indiar-sena berreskuratu zuten arren, haien nortasuna lurrari lotuta zegoenez,
ez ziren berriz ere benetako dakotak izango arbasoen lurrera iritsi arte. Beraz,
aurrera egin behar zuten!
Bisonteen lautada zeharkatzen igaro zituzten hurrengo lau egunak, inongo
arazorik gabe. Bosgarren egunean, azkenean, Gizaki Zuriaren buruzagia bizi zen
etxera iritsi ziren. Haien kanpamentura sartu aurretik, hauxe esan zien Hodei
Handik tribukideei:
—Ixaron hemen! Egon lasai! Gizaki Zuria zirika hasten bazaizue, ez-entzunarena
egin.
Gizaki Zuriaren kanpamentura heldu zenean, Hodei handik honako hau esan zion
buruzagiari:
—Guk bete dugu eman genuen hitza, baina urteak dira Gizaki Zuriaren
laguntzaren zain gaudela. Bazterrean utzi, eta ahaztu egin gaituzue. Beraz, herri
gisa galdu baino lehen eta hitzekoak garenez, geure azken nahiaren berri ematera
etorri gara: arbasoen lurrera goaz, Lautada Handira; izan ere, eskubidea dugu
42
geure azken urteak haiek erakutsi ziguten bezala bizitzeko: naturarekin bat eginda
eta bakean.
Bere aitak idazteko agindu zion eskutitza eman, eta alde egin zuen, bertan
jarritakoak aintzat hartuko zituztelakoan. Tribukideak zain zeuden lekura itzuli
zenean, errespetuz entzun zioten:
—Orain geure bideari jarraitu behar diogu. Lautada Handira iritsi orduko,
erronkaren bat edo beste gainditu beharko dugu.
● Zenbat egun eman zituzten dakotek bufaloen lautadak zeharkatzen?_________
____________________________________________________________________
● Zer eman zion Hodei Handik gizon zuriaren buruzagiari?__________________
________________________________________________________________
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
43
44
45
17. JARDUERA: 5. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bosgarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
MENDI GARAIAK ZEHARKATZEA
Ikusten duzue zer daukagun aurrean: mendi txikiak eta ertainak, eta, urrunago,
elurtutako mendi garaiak. Horien atzean dago Lautada Handia, dakoten lurra. Beraz,
hauxe da gure hurrengo erronka: mendi garaiak zeharkatzea.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna
eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
https://morguefile.com/photos/morguefile/1/DAKOTA%20MOUNTAINS/pop
46
18. JARDUERA: IKUSI 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428403
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
47
19. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Mendiak igaro zituzten, eta Lautada Handira iritsi ziren azkenean. Hodei Handik
ezin zuen hitzez adierazi sentitzen zuena. Aita zuen gogoan, Zezen Eseri, eta
harekin batera ibili ziren arbasoak. Harro zeuden, harro eta pozik, baina errimina
eta tristura ere sentitzen zuten aldi berean, azken dakotak zirelako. Hala ere, ez
zen egun tristea, alaia baizik. Izan ere, ilargi asko pasatu behar izan ziren hara
iristeko. Bidea luzea izan zen, eta, nekea sentitu arren, pozarren zeuden.
—Hemen mendiek babesten gaituzte, eta bertan egingo dugu lo. Bihar jaitsiko
gara.
● Non zegoen Lautada Handia?_______________________________________
_____________________________________________________________________
● Zer gertatuko zen mendi garaiak igarotzea lortu ez balute?_________________
_____________________________________________________________________
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
48
49
20. JARDUERA: 6. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen seigarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
ESPIRITUAK INDARBERRITZEA
Han behean zabaltzen den Lautada Handian azken kanpamentua eraiki aurretik, hor
behean ikusten dituzuen Mendixka Beltzak zeharkatu behar ditugu. Arbasoen lurrean
sartu aurretik, bisita egin behar diegu; gure espirituek haiekin bat egin dezaten eta
indarberritu daitezen. Ezin dugu inoiz ahaztu zer garen eta nondik gatozen. Mendixka
Beltzak gure eremu sakratua da, hor daude arbasoen gorpu eta espirituak, eta ondratu
egin behar ditugu.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna eta
gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
50
21. JARDUERA: 6. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428411
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
51
22. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Lautada Handira jaitsi, eta kanpamentua eraikitzeko garaia zela erabaki zuten.
Nahiz eta herriak izugarri sufritu, eta egindako bidaia luzea eta gogorra izan, garai
haiek jada urrun samar zeudela iruditzen zitzaien. Erreserbatik irteteko arroila igaro
zuten, Mississippi ibaia zeharkatu, sua eta janaria lortu, mendi garai elurtuak
gainditu, eta espirituak indarberritzeko lan egin zuten. Hori guztia elkarrekin egin
zuten, izan ere, herri bat ziren: dakota herria. Zintzo jokatu zuten Gizaki Zuriarekin.
Zintzoak ziren: arbasoengandik jasotakoa gordeko zuten, haiengandik
ikasitakoarekin bizi, eta irauten zuten artean hori errespetatuko zuten. Ama Lurra
errespetatzen zuten, bertatik sortuak zirelako, bertan bizi zirelako eta ondorengoak
ere bertan biziko zirelako.
● Zer errespetatzen zuten dakotek?______________________________________
______________________________________________________________________
● Zer igaro zuten Lautada Handira heltzeko?_______________________________
______________________________________________________________________
● Zer gertatuko zen mendixka beltzetatik pasatu izan ez balira? (jo erronkara)_____
_______________________________________________________________________
● Zer-nolako bizimodua izango zuten dakotek?_____________________________
______________________________________________________________________
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
52
53
23. JARDUERA: 7. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen zazpigarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
ALTXORRA BILATZEA
Azkeneko erronkari gure lurrean egin beharko diogu aurre: lau kokagune bilatu
behar ditugu. Aitak lau toki horiek aurkitzeko argibideak eman zizkigun. Lautada
Handiko kokagune horietan, plano baten zatiak daude ezkutatuta. Lau kokagune
ditugu; beraz, lau zatiak beharko ditugu planoa osorik ikusteko. Bertan, gurutze
batek arbasoen altxorra non dagoen zehatz azaltzen du.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
54
24. JARDUERA: 7. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2015/09/nueva-licencia-creative-common-40.html
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen erronkari aurre.
55
25. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka, eta gero adostu erantzunak dagokizun taldean.
Bidaia luze hartan hainbeste ilargi bete pasa ondoren, jai handi bat
antolatu zuten dakotek aurkitutako altxorrarekin, Lautada Handira itzuli
zirela ospatzeko.
2. Ondoren, bete edpuzzle-galdetegia.
● Planoaren zati bat agertu ez balitz zer gertatuko litzateke? (jo erronkara)______________
______________________________________________________________________
● Zer egin zuten dakotek Lautada Handietara itzuli izana ospatzeko? ________________
______________________________________________________________________
● Zer helburu du ipuinak?___________________________________________________
______________________________________________________________________
● Zertarako?_____________________________________________________________
______________________________________________________________________
● Laburbildu ipuina.________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
56
● Zenbat zatitan banatuko zenuke ipuina? _________________________________
______________________________________________________________________
● Egokia iruditzen zaizu testuaren izenburua? ______________________________
______________________________________________________________________
● Zer-nolako garrantzia dauka Hodei Handik ipuinean? Zergatik? ________________
______________________________________________________________________
● Esan dezakegu ipuin honek forma arrunta daukala? ________________________
______________________________________________________________________
● Zer-nolako egitura du? _______________________________________________
______________________________________________________________________
● Azpimarratu testuan erronken prozedura edo azalpena.
57
EUSKARA: IDATZIZKO KONTROL FITXA
IKASLEAREN IZENA: ___________________________
IKASGAIA
Markatu dagokion lekuan X batez
EZ DU LORTU
LORTU DU
Bakarka 1. eta 2. mailako galderak zuzen erantzuten ditu. (***)
Taldeka 1. eta 2. mailako galderak zuzen erantzuten ditu. (***)
Bakarka 3. eta 4. mailako galderak identifikatzen ditu eta ongi erantzuten ditu. (***)
Taldeka 3. eta 4. mailako galderak identifikatzen ditu eta ongi erantzuten ditu. (***)
5. mailako galderak identifikatzen eta erantzuten ditu.
Ondorioak, oharrak…
58
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA.
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA % 1–% 49
ERTAINA (estandarra) % 50–% 75
ALTUA % 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENA
1. Ahoskera
zaindu dugu.
Mezua ez
da guztiz
ulertzen.
Mezua
ulergarria da,
baina hobe
dezakegu.
Mezua ondo
ulertu da.
2. Intonazioa
zaindu dugu.
Intonazioari
ez diogu
arreta
handirik
eskaini.
Intonazioa
grabaketaren
atal
batzuetan
hobetu
dezakegu.
Intonazioa
modu
egokian
zaindu
dugu.
3. Euskararen
zuzentasuna
zaindu dugu.
Ez dugu
euskaren
zuzentasuna
zaindu.
Zuzentasuna
zaindu arren,
hobetu
dezakegu.
Euskararen
zuzentasuna
zaindu
dugu.
4. Gorputz-
jarrera egokia
izan dugu.
Ez dugu
gorputzaren
jarrera
egokia
mantendu.
Gorputzaren
jarrera
hobetu egin
behar dugu.
Gorputzaren
jarrera
egokia izan
dugu.
59
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA_____________________________________
LORPEN- ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
2. Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
3. Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
60
BEHAKETA-ESKALA: IKASLEAREN JARRERA
IKASLEAREN IZENA_____________________
LORPEN-
ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Lankideekiko
konpromisoa adierazten
du.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
2. Aniztasuna aintzat
hartzen du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
3. Bereak ez diren
produkzioekiko
errespetua adierazten
du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
61
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA
(estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Informazioa
bilatu eta
modu egokian
hautatzen du
Ez du
informazioa
bilatu eta
modu egokian
hautatzen.
Orokorrean
informazioa
bilatu
eta modu
egokian
hautatzen du.
Gehienetan
informazioa
bilatu eta
modu
egokian
hautatzen du.
2. Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu
ditu
Ez ditu
erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu.
Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu
ditu.
Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak egoki
osatu ditu.
3. Proiektuan
zehar IKTak
modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar IKTak ez
ditu modu
arduratsuan
erabili.
Proiektuan
zehar,
orokorrean
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar,
gehienetan
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
62
BEHAKETA-ESKALA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA._______________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA (estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1.
Proiektuaren
metodoa
aztertu dut.
Ez dut
lanaren
metodoa
aztertu.
Proiektuaren
metodoaren
inguruko
azterketa doi-
doi egin dut.
Proiektuaren
metodoa aztertu
dut.
2. Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut. (***)
Ez dut bete
egokitu
zaidan lana.
Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut (***).
Egokitu zaidan
lana arduraz eta
emankor bete
dut.
3. Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Ez ditut
Lanaren
akatsak
identifikatu.
Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Lanaren
akatsak
identifikatu eta
hobekuntzak
proposatu ditut.
63
AHOZKOA LANTZEKO: II. ERANSKINA
UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA PROGRAMATZEKO
TXANTILOIA -2. ZIKLOA
Irakasgaiak: Euskara, Gorputz Hezkuntza eta Plastika
Gaia: Testu narratiboak / instrukzio-testua / erronka
Maila: Lehen Hezkuntzako 2. zikloa
Saioak: 21 saio 3 astean. Aste bakoitzeko 4, Euskaran; 2, Gorputz
Hezkuntzan; 1, Plastikan.
Proposamenaren justifikazioa:
Gorputz Hezkuntzako ipuin motorren erronkak jorratzeko eta, aldi berean,
euskara lantzeko ere diseinatu da proposamena.
Sekuentzia didaktiko honetan, idatzizko testua ez ezik, ikasleek beste baliabide
batzuk ere erabili beharko dituzte; esate baterako, entzunezkoaren ulermenean
testu idatzi bat ekoiztu beharko dute, eta ahozkoa ere landu beharko dute
bideoak grabatzeko
Arazo-egoera:
C. Testuingurua:
Gorputz Hezkuntzako saioak oso erakargarriak izaten dira adin guztietako
ikasleentzat oro har. Baina arlo horretan ipuin motorrak lantzen hasi garenean,
ulermen-maila eskasagoa duten ikasleek ez dute ipuina ulertu, eta ez dira gai
izan erronkan behar bezala parte hartzeko. Halako batean, era honetako
galderak sortu dira: berriro entzun dezakegu? partekatuko diguzu?
B. Arazoa:
Zer egingo dugu ikasle guztiek ipuina argi uler dezaten?
Nola azalduko diegu erronka kideei, behar bezala ulertu eta aurre egin
diezaioten?
D. Xedea:
Ipuin motorrak direla medio, ahozko zein idatzizko ulermena garatzea askotariko
hizkuntza-baliabideak erabilita.
Ataza:
Taldeka bideoa grabatu eta, haren laguntzaz, beste kideei azaldu talde
bakoitzari dagokion erronka zertan datzan. Horretarako, ipuinaren ulermena
landuko da: idatziz, entzunezkoen bitartez eta edpuzzle programaren bidez.
64
Oinarrizko konpetentziak:
D. Zeharkakoak edo orokorrak
● Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia
● Elkarbizitzarako konpetentzia
● Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia
● Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia
● Izaten ikasteko konpetentzia
B. Espezifikoak
● Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia.
Helburu didaktikoak:
● Lankideekin konprometitzea aniztasuna errespetatuz, produkzioekiko
errespetua adieraziz eta kortesia arauak zainduz, elkarbizitza atsegina eta
emankorra edukitzeko. (***)
● Euskara lantzea audioen bitartez, transferitze-, kondentsazio- eta
deduzitze-ariketak burutuz, hizkuntzaren ulermena hobetzeko. (***)
● IKTak erabiltzea informazioa bilatuz eta hautatuz, eta edpuzzle programa
erabiliz, teknologiaren konpetentzian sakontzeko.
● Ikus-entzunezkoen erabilera baliatzea erronken bideoak sortuz, instrukzio-
testua, aurretestua eta ondotesua lantzeko. (***)
● Egindako lana ebaluatzea erabilitako metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz, ikaslearen eta taldearen etengabeko hobekuntza lortzeko.
(***) Gutxienekoak.
Edukiak (hizkuntza-arloa):
1. Testu narratiboaren eta instrukzio-testuaren ezaugarriak ulertzea eta
praktikan jartzea.
2. Informazioa hautatzea, adieraztea, gordetzea, eta ideiak sortzea.
3. Egindako plangintza betetzea.
4. Taldetan ikasteko lanetan laguntzea, elkarlanean aritzea eta gatazkak
kudeatzea.
5. Norberaren motibazioa, alderdi kognitiboa, emozioak eta komunikazioa
erregulatzea.
65
6. Sortzen diren komunikazio-egoeretan parte hartzea.
7. Ahozko interakzioetan hitz egiteko txanda eskatzea, besteen iritziekiko eta
produkzioekiko errespetua izatea eta kortesia-arauak zaintzea.
8. Ahozko zein idatzizko testuen ulermenean eta ekoizpenean zenbait
estrategia erabiltzea eta transferitzea.
9. Ahozko komunikazioan modu positiboan aritzea.
10. Ahozko eta idatzizko komunikazioaren arteko aldeaz ohartzea.
11. Aditz-formak identifikatzea.
12. Hizkuntzaren erabilera formala eta ez-formala igartzea eta lantzea.
13. Hizkuntzaren erabilera-arauek zer-nolako garrantzia duten aintzat hartzea.
JARDUEREN SEKUENTZIA:
A. Hasierako fasea:
1. jarduera: Zer dela-eta proiektu hau? Zer dakigu?
2. jarduera: Nola egingo dugu?
3. jarduera: Zer dira? Nolakoak dira?
B. Garapen-fasea:
4. jarduera: Ipuinaren hasiera
5. jarduera: 1. erronka
7. jarduera: Ipuinaren 1. atala
8. jarduera: 2. erronka
10. jarduera: Ipuinaren 2. atala
11. jarduera: 3. erronka
13. jarduera: Ipuinaren 3. atala
14. jarduera: 4. erronka
16. jarduera: Ipuinaren 4. atala
17. jarduera: 5. erronka
19. jarduera: Ipuinaren 5. atala
20. jarduera: 6. erronka
22. jarduera. Ipuinaren 6. atala
23. jarduera. 7. erronka
66
C. Aplikazio-fasea: 6. jarduera. 1. taldeak sortutako bideoa
9. jarduera 2. taldeak sortutako bideoa
12. jarduera: 3. taldeak sortutako bideoa
15. jarduera. 4. taldeak sortutako bideoa
18. jarduera. 5. taldeak sortutako bideoa
21. jarduera. 6. taldeak sortutako bideoa
24. jarduera. 7. taldeak sortutako bideoa
D. Orokortzea eta transferentzia: 25. jarduera. Ipuinaren amaiera eta ondorioak.
Ebaluazioa
A. Irizpideak:
1. IRIZPIDEA: Errespetuz jokatzea, produkzioekiko errespetua
erakutsiz. Adierazleak:
● Lankideekiko konpromisoa adierazten du.
● Aniztasuna aintzat hartzen du. (***)
● Bereak ez diren produkzioekiko errespetua adierazten du.
(***)
2. IRIZPIDEA: Ahozko testuen ulermena lantzea transferitze-,
kondentsazio- eta deduzitze-ariketak erabiliz. Adierazleak:
● Bakarka eta taldeka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
● Bakarka eta taldeka kondentsazio-ariketak burutzen ditu. (***)
● Deduzitze-ariketak identifikatzen ditu.
3. IRIZPIDEA: Informazioa bilatu eta hautatzea, eta edppuzleak
betetzea IKTak erabiliz. Adierazleak:
● Informazioa bilatu eta modu egokian hautatzen du. (***)
● Erantzun beharreko edpuzzle galdetegi guztiak osatzen ditu.
(***)
67
● Proiektuan zehar IKTak modu arduratsuan erabiltzen ditu.
4. IRIZPIDEA: Aurretestua eta testua lantzea ikus-entzunezkoak
erabiliz. Adierazleak:
● Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten
ditu. (***)
● Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatzen ditu. (***)
● Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
5. IRIZPIDEA: Lana ebaluatzea metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz. Adierazleak:
● Proiektua burutzeko metodoa aztertzen du.
● Egokitu zaion lana arduraz betetzen du. (***)
● Lanean izandako akatsak identifikatzen ditu. (***)
B. Tresnak:
● Hasierako ebaluazioa: 1., 2., eta 3. jarduerak.
● Ebaluazio hezigarria: 4., 7., 10., 13., 16., 19., eta 22. jarduerak
eta ikus-entzunezkoen eta aurretestutik testurako ebaluazio-
txantiloiak.
● Amaierako ebaluazioa: 6., 9., 12., 15., 18., 21., 24. eta 25.
jarduerak eta unitatearen amaieran azaltzen diren txantiloiak.
68
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU?
Behin baino gehiagoan kexatu zarete esanez, ipuin motorren testua ez duzuela ulertzen,
edo bat-batean ez zaretela gai erronkei aurre egiteko; behin baino gehiagotan entzun behar
duzuela ipuina, edo erronka.
—Zergatik ez duzu audio
bat grabatzen eta gurekin
partekatzen? —Esan
didazue askotan…
https://faros.hsjdbcn.org/es/articulo/hacer-
indio-familia-juego-100-saludable
Arazo horren aurrean,
hauxe galdetzen dizuet:
Nola landu daiteke ipuin hori
ikasle guztiek ipuina eta
erronkak behar bezala uler
ditzaten?
Ipuinaren estrategiak eta
prozesuak landuta? audioak
entzunda, edpuzzleak
osatuta eta erronken azalpenekin bideoak sortuz? Zer deritzozue? Goazen, bada.
1.2 ZER DAKIGU?
Denok talde handian bilduta, bete eginbehar hauek:
⮚ Hasteko, badakizue zeri deitzen zaion ipuin motorra?
⮚ Bilatu informazioa gailuak erabilita.
Ipuin motorren inguruko estekak:
● http://heziketahezkuntza.blogspot.com/2014/11/ipuin-motorra.html
● http://www.gorputzheziketa.hezkuntza.net/eu/lh.
⮚ Landuko dugun ipuinaren izena AZKEN DAKOTEN BIDAIA da.
⮚ Ipuin motor honek duen egitura hauxe da.
⮚ Talde handian, lortu duzuen informazioarekin, ipuin motorren inguruko eskema bat egingo
duzue.
69
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU?
Bigarren jarduera honetan proiektuaren nondik norakoak azalduko dizkizuet. Ipuinaren atal
berria lantzen dugun bakoitzean, banaka entzun, galderak erantzun, talde txikian
erantzunak adostu eta edpuzzle-galdetegia banaka bete beharko duzue.
Talde txikian, erronken bideoa grabatu behar duzue; horretarako, taldeak antolatu eta
taldearen partaideen artean rol hauek banandu behar dituzue: idazkaria, moderatzailea,
denbora-kontrolatzailea, kronograma-kontrolatzailea eta, azkenik, informazio-bilatzailea.
Egiteko asko dituzue eta horrek planifikazioa eskatzen du; beraz, lehenik, kideok elkartu
eta azpiko taula beteko duzue. Gero, talde handian bateratuko dituzue erabakiak.
Idazkaria
Moderatzailea
Denbora-kontrolatzailea
Kronograma-kontrolatzailea
Informazio-bilatzailea
https://sp.depositphotos.com/33527575/stock-illustration-light-bulb-
idea.html?utm_medium=affiliate&utm_source=widget&utm_campaign=photorack.net&utm_term=4&utm_content=31181
70
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA?
Gure proiektu honetan, erronken bideoak grabatuko ditugu. Horretarako, testu narratiboa
eta instrukzio-testua landuko ditugu. Badakizue zer diren, ezta? Elkartu zaitezte talde
txikietan, eta saiatu denon artean definizioa eta ezaugarriak idazten.
Testu narratiboaren definizioa eta ezaugarriak: Instrukzio-testuaren definizioa eta ezaugarriak:
Laguntza behar izanez gero, jo Internetera.
71
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren hasiera.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza behar
baduzu jo testura. Ipuinaren hasieraren testua.
1. Non bizi ziren dakotak?__________________________________________
2. Nordik nora abiatu ziren?_________________________________________
3. Zer urtetan eta zergatik egin zuten alde Lautada Handitik?______________
_______________________________________________________________
4. Eta nora joan ziren?_____________________________________________
5. Nola deitzen zen 1861. urtean tratua sinatu zuen dakota?________________
_______________________________________________________________
6. Eta azken buruzagia?____________________________________________
7. Nor da Zezen Eseria?____________________________________________
8. Zenbat urte ditu azken dakotak?____________________________________
9. Noiztik ez du euria egin?__________________________________________
10. Nora itzuli nahi dute dakotek?____________________________________
11. Zer neurtzen du ilargi hitzak?_____________________________________
12. Zer gertatuko zen Lautada Handietara heltzea lortzen ez bazuten?_______
_______________________________________________________________
13. Zergatik joan behar zuten gizon zuriarekin hitz egitera?________________
_______________________________________________________________
3. Adostu taldean erantzunak.
4. Bete edpuzzle-galdetegia .
72
5. JARDUERA: 1. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen lehenengo erronka: Arroila
estuan zehar igarotzea
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin,
grabatu bideoa.
SidewaysSarah– flickr/creative commons license) http://www.architecturerevived.com/royal-gorge-
bridge-canon-city-colorado/
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Grabatu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
73
6. JARDUERA: 1. TALDEAK GRABATUTAKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 1. taldeak eginiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://search.creativecommons.org/search?q=people%20thinking&provider&li<&searchBy
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
74
7. JARDUERA: IPUINAREN 1. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 1. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza behar
baduzu, jo testura. 1. atalaren testua.
1. Zer gertatuko zen arroila zeharkatzeko zaldirik izan ez balute?
_______________________________________________________________
2. Zer dira tipiak?
_______________________________________________________________
3. Nola deitzen da zeharkatu behar zuten ibaia?
_______________________________________________________________
4. Zer gertatuko litzateke norbait ibaira jausiko balitz?
_______________________________________________________________
5. Zenbat egun zeramaten ezer gutxi janda? (jo erronkara)
_______________________________________________________________
2. Ondoren, adostu talde txikian erantzunak.
3. Bete edpuzzle-galdetegia bakarka.
https://search.creativecommons.org/search?q=horse&provider&li<&searchBy
75
8. JARDUERA: 2. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bigarren erronka: Mississippi ibaia gurutzatzea.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin,
grabatu bideoa.
https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo_Misisipi
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Grabatu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
76
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/843248
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
77
10. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 2. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin galdera hauei erantzuten. Laguntza behar baduzu jo
testura. Ipuinaren 2. atala.
1. Zer gertatuko zen, kanoak ondo eginda egon ez balira? __________________
2. Zergatik izango zuten etorkizun emankorra taldean lan eginda? ________________________________________________________________ 3. Zergatik uste duzu zaila izango zela aurrera jarraitzea janaririk eta surik gabe? ________________________________________________________________ 4. Zertarako behar zuten sua? (erronkara jo)_____________________________
3. Ondoren, adostu talde txikian erantzunak.
4. Bete edpuzzle-galdetegia bakarka.
78
11. JARDUERA: 3. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen hirugarren erronka: sua piztea.
1.
2. 1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://search.creativecommons.org/search?q=%20light%20a%20fire&provider&li<&searchBy
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
79
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1369429
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
80
13. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 3. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. Ipuinaren 3. atala, testua.
1. Zer dela eta zeuden distiratsu zeruko izarrak?_______________________________ _______________________________________________________________________ 2. Zer ikusi zuen Izei Txikik?______________________________________________ 3. Nola sentitzen zen Hodei Handi bere herriarekiko?___________________________ 4. Zeri dago lotuta dakoten nortasuna?______________________________________ 5. Zer gertatuko zitzaien Izei Txikik bisonteak topatu izan ez balitu? _______________ __________________________________________________________________ 6. Eta behar baino gehiago ehizatuko balute?_________________________________ ___________________________________________________________________
https://www.eldiario.es/canariasahora/viajarahora/destino_america/Que-ver-Dakota-Sur-Montanas-Negras-Black-Hills-Rusmore-Mountain-como-
llegar-Rapid-City-coche-ruta-alquiler-Custer-Park-Estados-Unidos_0_866163380.html
81
14. JARDUERA: 4. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen laugarren erronka: bisonte-ehiza.
3.
4. 1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://pxhere.com/es/photo/1138768
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasun eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
82
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1391073
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
83
16. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 4. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. 4. atala, testua.
1. Zenbat egun eman zituzten dakotek bufaloen lautadak zeharkatzen?_________
________________________________________________________________
2. Zer eman zion Hodei Handik gizon zuriaren buruzagiari?___________________
________________________________________________________________
https://redhistoria.com/el-bufalo-para-los-indios-norteamericanos
84
17. JARDUERA: 5. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bosgarren erronka: mendi garaiak zeharkatzea.
5.
6. 1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://pxhere.com/es/photo/785337
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
85
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428403
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
86
19. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 5. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. Ipuinaren 5. atala, testua.
1. Non zegoen Lautada Handia?________________________________________ _______________________________________________________________ 2. Zer gertatuko zen mendi garaiak igarotzea lortu ez balute? _________________
________________________________________________________________
https://es.wikipedia.org/wiki/Grandes_Llanuras#/media/Archivo:Great_Plains,_Nebraska,_U.S._1.jpg
87
20. JARDUERA: 6. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen seigarren erronka: espirituak indarberritzea.
7.
8. 1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://www.eldiario.es/canariasahora/viajarahora/destino_america/Que-ver-Dakota-Sur-Montanas-Negras-Black-Hills-Rusmore-
Mountain-como-llegar-Rapid-City-coche-ruta-alquiler-Custer-Park-Estados-Unidos_0_866163380.html
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
88
21. JARDUERA: 6. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428411
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
89
22. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 6. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. Ipuinaren 6. atala, testua.
1. Zer gertatuko zen mendixka beltzetatik pasatu izan ez balira? (jo erronkara)___ __________________________________________________________________ 2. Zer-nolako bizimodua izango zuten dakotek?___________________________ __________________________________________________________________
https://es.wikipedia.org/wiki/Colinas_Negras#/media/Archivo:Black_Elk_Wilderness_South_Dakota_5.jpg
90
23. JARDUERA: 7. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen zazpigarren erronka: altxorra bilatzea.
9.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://cubamaterial.com/blog/tag/estilo-de-vida/
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
91
24. JARDUERA: 7. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2015/09/nueva-licencia-creative-common-40.html
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
92
25. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETA
Entzun audioa (amaiera), erantzun galderak bakarka, eta gero adostu erantzunak dagokizun
taldean.
● Planoaren zati bat agertu ez balitz zer gertatuko zen? (jo erronkara)
________________________________________________________________
● Zer egin zuten dakotek Lautada Handietara itzuli izana ospatzeko?
________________________________________________________________
● Zer helburu du ipuinak? _____________________________________________
● Zertarako?_______________________________________________________
● Laburbildu ipuina. _________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
● Zenbat zatitan banatuko zenuke ipuina?
________________________________________________________________
● Egokia iruditzen zaizu testuaren izenburua?
________________________________________________________________
● Zer-nolako garrantzia dauka Hodei Handik ipuinean? zergatik?
________________________________________________________________
● Esan dezakegu ipuin honek forma arrunta daukala?
________________________________________________________________
● Zer-nolako egitura du?
________________________________________________________________
93
EUSKARA: AHOZKOAREN KONTROL-FITXA
Markatu dagokion lekuan X batez
EZ DU LORTU
LORTU DU
Bakarka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
Taldeka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
Bakarka kondentsazio-ariketak egiten ditu. (***)
Taldeka kondentsazio-ariketak egiten ditu. (***)
Deduzitze-ariketak identifikatzen ditu.
Ondorioak, oharrak…
.
94
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA
ATALA/MAILA
BAXUA % 1–% 49
ERTAINA (estandarra) % 50–% 75
ALTUA % 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENA
1. Ahoskera
zaindu dugu.
Mezua ez
da guztiz
ulertzen.
Mezua
ulergarria da,
baina hobe
dezakegu.
Mezua
ondo ulertu
da.
2. Intonazioa
zaindu dugu.
Intonazioari
ez diogu
arreta
handirik
eskaini.
Intonazioa
grabaketaren
atal
batzuetan
hobetu
dezakegu.
Intonazioa
modu
egokian
zaindu
dugu.
3. Euskararen
zuzentasuna
zaindu dugu.
Ez dugu
euskaren
zuzentasuna
zaindu.
Zuzentasuna
zaindu arren,
hobetu
dezakegu.
Euskararen
zuzentasuna
zaindu
dugu.
4. Gorputz-
jarrera egokia
izan dugu.
Ez dugu
gorputzaren
jarrera
egokia
mantendu.
Gorputzaren
jarrera
hobetu egin
behar dugu.
Gorputzaren
jarrera
egokia izan
dugu.
95
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA.____________________________________________
LORPEN- ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
2. Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
3. Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
96
BEHAKETA-ESKALA; IKASLEAREN PORTAERA
IKASLEAREN IZENA__________________________
LORPEN-
ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Lankideekiko
konpromisoa adierazten
du.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
2. Aniztasuna aintzat
hartzen du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
3. Bereak ez diren
produkzioekiko
errespetua adierazten
du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
97
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA
(estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Informazioa
bilatu eta
modu egokian
hautatzen du
Ez du
informazioa
bilatu eta
modu egokian
hautatzen.
Orokorrean
informazioa
bilatu
eta modu
egokian
hautatzen du.
Gehienetan
informazioa
bilatu eta
modu
egokian
hautatzen du.
2. Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu
ditu
Ez ditu
erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu.
Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak osatu
ditu.
Erantzun
beharreko
edpuzzle-
galdetegi
guztiak egoki
osatu ditu.
3. Proiektuan
zehar IKTak
modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar IKTak ez
ditu modu
arduratsuan
erabili.
Proiektuan
zehar,
orokorrean
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar,
gehienetan
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
98
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUZIOA
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA (estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Proiektuaren
metodoa aztertu
dut.
Ez dut
lanaren
metodoa
aztertu.
Proiektuaren
metodoaren
inguruko
azterketa doi-
doi egin dut.
Proiektuaren
metodoa
aztertu dut.
2. Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut. (***)
Ez dut bete
egokitu
zaidan lana.
Egokitu
zaidan lana
arduraz
bete dut (***)
Egokitu
zaidan lana
arduraz eta
emankor bete
dut.
. .
3. Lanaren
akatsak
identifikatu ditut.
(***)
Ez ditut
lanaren
akatsak
identifikatu.
Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Lanaren
akatsak
identifikatu
eta
hobekuntzak
proposatu
ditut.
99
TRANSFERITZE-ARIKETA
1. Sortu eskema bat audioan entzun duzuna islatzen duena.
100
KONDENTSAZIO-ARIKETAK
1. Laburbildu entzundakoaren edukia, informazio-puntu garrantzitsuen
zerrenda bat eginez.
●
●
●
●
101
DEDUZITZE-ARIKETAK
1. Azaldu zergatiak, ondorioak eta erlazioak entzundakotik abiatuta.
102
AINHIZE ETA EKAIN MUNSTRO-HARRAPATZAILEAK: IPUINAREN EGITURA
Hauxe da ipuinaren egitura:
Ipuinaren hasiera.
1. erronka. Armairuko munstroa saskian sartzea.
Ipuinaren 2. atala.
2. erronka. Munstro bromazalea paraxutean sartzea.
Ipuinaren 3. atala.
3. erronka. Ilunetako munstroa aurkitzea.
Ipuinaren 4. atala.
4. erronka. Uretan bizi den munstroa tutuetatik pasatzea.
Ipuinaren 5. atala.
5 erronka. Isiltasunaren munstroa eta amesgaiztoen munstroa harrapatzea.
Ipuinaren 6. atala.
Ipuinaren zati bakoitzeko, honako material hau dago:
IPUINA
Testua eta atal horretako galderak (1., 2. eta 3. mailakoak)
Audioa
Eta erronka bakoitzeko:
ERRONKA
Testua
Audioa
Azken erronka amaitzen dugunean, estrategietako “irakurri ondoren” atala landuko dugu,
eta prozesuen 4. eta 5. mailak ere aztertuko ditugu.
103
IDATZIZKOA LANTZEKO: UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA
PROGRAMATZEKO TXANTILOIA
Irakasgaiak: Euskara, Gorputz Hezkuntza eta Plastika
Gaia: Testu narratiboa / instrukzio-testua / erronka
Maila: Lehen Hezkuntzako 1. zikloa
Saioak: 21 saio 3 astean. Aste bakoitzeko 4, Euskaran; 2, Gorputz
Hezkuntzan; 1, Plastikan.
Proposamenaren justifikazioa:
Gorputz Hezkuntzako ipuin motorren erronkak jorratzeko eta, aldi berean,
euskara lantzeko ere diseinatu da proposamena.
Sekuentzia didaktiko honetan, idatzizko testua ez ezik, ikasleek beste
baliabide batzuk ere erabili beharko dituzte; esate baterako, entzunezkoaren
ulermenean testu idatzi bat ekoiztu beharko dute, eta ahozkoa ere landu
beharko dute bideoak grabatzeko.
Arazo-egoera:
A. Testuingurua:
Gorputz Hezkuntzako saioak oso erakargarriak izaten dira adin
guztietako ikasleentzat oro har. Baina arlo horretan ipuin motorrak
lantzen hasi garenean, ulermen maila eskasagoa duten ikasleek ez dute
ipuina ulertu, eta ez dira gai izan erronkan behar bezala parte hartzeko.
Halako batean, era honetako galderak sortu dira: berriro entzun
dezakegu? partekatuko diguzu?
B. Arazoa:
Zer egingo dugu ikasle guztiek ipuina argi uler dezaten?
Nola azalduko diegu erronka kideei, behar bezala ulertu eta aurre egin
diezaioten?
C. Xedea:
Ipuin motorrak direla medio, ahozko zein idatzizko ulermena garatzea
askotariko hizkuntza baliabideak erabilita.
Ataza:
Taldeka bideoa grabatu eta, haren laguntzaz, beste kideei azaldu talde
bakoitzari dagokion erronka zertan datzan. Horretarako, ipuinaren ulermena
landuko da: idatziz, entzunezkoen bitartez eta edpuzzle programaren bidez.
104
Oinarrizko konpetentziak:
A. Zeharkakoak edo orokorrak
● Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia
● Elkarbizitzarako konpetentzia
● Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia
● Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia
● Izaten ikasteko konpetentzia
B. Espezifikoak
● Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia
Helburu didaktikoak:
● Lankideekin konprometitzea aniztasuna errespetatuz, produkzioekiko
errespetua adieraziz eta kortesia arauak zainduz, elkarbizitza atsegin eta
emankorra edukitzeko. (***)
● Euskara, lantzea, estrategia eta prozesuen bitartez, 1., 2., 3., 4., eta 5.
mailako ariketak burutuz, idatzizkoaren ulermena hobetzeko. (***)
● IKTak erabiltzea informazioa identifikatuz eta gordez, teknologiaren
konpetentzian sakontzeko.
● Ikus-entzunezkoen erabilera baliatzea erronken bideoak sortuz, instrukzio-
testua, aurretestua eta ondotesua lantzeko. (***)
● Egindako lana ebaluatzea erabilitako metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz, ikaslearen eta taldearen etengabeko hobekuntza lortzeko.
(***) Gutxienekoak
Edukiak (hizkuntza-arloa):
1. Ipuina modu gidatuan irakurtzea eta esperientzia konpartitzea.
2. Informazioa identifikatzea eta gordetzea (argudioak azaltzea, arrazoiak
ematea).
3. Instrukzio-testuaren ezaugarriak ulertzea eta praktikan jartzea.
4. Egindako plangintza betetzea.
5. Taldetan ikasteko lanetan laguntzea, elkarlanean aritzea eta gatazkak
kudeatzea.
105
6. Norberaren motibazioa, alderdi kognitiboa, emozioak eta komunikazioa
erregulatzea.
7. Sortzen diren komunikazio egoeretan parte hartzea.
8. Ahozko interakzioetan hitz egiteko txanda eskatzea, besteen iritziekiko eta
produkzioekiko errespetua eta kortesia arauak zaintzea.
9. Ahozko zein idatzizko testuen ulermenean eta ekoizpenean zenbait
estrategia erabiltzea eta transferitzea.
10. Ahozko komunikazioan modu positiboan aritzea.
11. Ahozko eta idatzizko komunikazioaren arteko aldeaz ohartzea.
12. Izenak, izenondoak eta aditzak identifikatzea.
13. Hizkuntzaren erabilera formala eta ez-formala igartzea eta lantzea.
14. Norberaren hizkuntza-errepertorioa zabaltzeko interesa izatea.
JARDUEREN SEKUENTZIA:
A. Hasierako fasea:
1. Jarduera: Zer dela-eta proiektu hau? Zer dakigu?
2. Jarduera: Nola egingo dugu?
3. Jarduera: Zer dira? Nolakoak dira?
B. Garapen-fasea:
4. Jarduera: Ipuinaren hasiera
5. Jarduera: 1. erronka: Armairuko Munstroa saskian sartzea.
7. Jarduera: Ipuinaren 2. atala
8. Jarduera: 2.erronka: Munstro Bromazalea paraxutean sartzea.
10. jarduera: Ipuinaren 3. atala
11. jarduera: 3.erronka: Ilunetako Munstroa aurkitzea.
13. jarduera: Ipuinaren 4. atala
14. jarduera: 4.erronka: Uretako Munstroa tutuetatik pasatzea.
16. jarduera: Ipuinaren 5. atala
17. jarduera: 5. Erronka: Isiltasunaren Munstroa eta Amesgaiztoen Munstroa
harrapatzea.
19. jarduera: Ipuinaren amaiera.
106
C. Aplikazio-fasea: 6. jarduera. 1. taldeak sortutako bideoa
9. jarduera 2. taldeak sortutako bideoa
12. jarduera: 3. taldeak sortutako bideoa
15. jarduera. 4. taldeak sortutako bideoa
18. jarduera. 5. taldeak sortutako bideoa
D. Orokortzea eta transferentzia:
20. jarduera. Ipuinaren ondorioak.
Ebaluazioa: (***) gutxienekoak, (****) sakontzekoak
A. Irizpideak:
1. IRIZPIDEA: Errespetuz jokatzea, produkzioekiko errespetua adieraziz.
Adierazleak:
● Lankideekiko konpromisoa adierazten du.
● Aniztasuna aintzat hartzen du. (***)
● Bereak ez diren produkzioekiko errespetua adierazten du. (***)
2. IRIZPIDEA: Idatzizko testuen ulermena lantzea 1., 2., 3., 4., eta 5.
mailako galderak erabiliz. Adierazleak:
● Bakarka eta taldeka 1. eta 2. mailako galderak zuzen
erantzuten ditu. (***)
● Bakarka eta taldeka 3. eta 4. mailako galderak identifikatu eta
ongi erantzuten ditu. (***)
● 5. mailako galderak identifikatu eta erantzuten ditu.
3. IRIZPIDEA: Informazioa identifikatu eta galderak erantzutea IKTak
erabiliz. Adierazleak:
● Informazioa identifikatu eta modu egokian gordetzen du. (***)
● Erantzun beharreko galdera guztiak osatu ditu(***)
● Proiektuan zehar IKTak modu arduratsuan erabili ditu.
107
4. IRIZPIDEA: Aurretestua eta testua lantzea ikus-entzunezkoak
erabiliz. Adierazleak:
● Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten
ditu. (***)
● Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
● Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
5. IRIZPIDEA: Lana ebaluatzea metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz. Adierazleak:
● Proiektua burutzeko metodoa aztertzen du.
● Egokitu zaion lana arduraz betetzen du. (***)
● Lanean izandako akatsak identifikatzen ditu. (***)
B. Tresnak:
● Hasierako ebaluazioa: 1., 2., eta 3. jarduerak.
● Ebaluazio hezigarraia: 4., 7., 10., 13., eta 16. Jarduerak, “aurretestutik
testura” eta “ikus-entzunezkoan ebaluazioa” deitzen diren txantiloiak.
● Bukaerako ebaluazioa: 6., 9., 12., 15., 18., 19., eta 20.
jarduera eta unitatearen amaieran azaltzen diren txantiloiak
108
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU?
Behin baino gehiagoan kexatu zarete esanez, ipuin motorren testua ez duzuela ulertzen,
edo bat-batean ez zaretela gai erronkei aurre egiteko; behin baino gehiagotan entzun behar
duzuela ipuina, edo erronka.
Arazo horren aurrean, hauxe galdetzen dizuet: Nola landu daiteke ipuin hori ikasle guztiek
ipuina eta erronkak behar bezala uler ditzaten?
Ipuinaren estrategiak eta prozesuak landuta? audioak entzunda, edpuzzleak osatuta eta
erronken azalpenekin bideoak sortuz? Zer deritzozue? Goazen, bada.
1.3 ZER DAKIGU?
Denok talde handian bilduta, bete egin beharreko hauek:
⮚ Hasteko, badakizue zeri deitzen zaion ipuin motorra?
⮚ Identifikatu informazioa.
Ipuin motorren inguruko estekak:
● http://heziketahezkuntza.blogspot.com/2014/11/ipuin-motorra.html
● http://www.gorputzheziketa.hezkuntza.net/eu/lh.
⮚ Landuko dugun ipuinaren izena Ainhize eta Ekain munstro-harrapatzaileak da.
⮚ Ipuin motor honek duen egitura hauxe da.
⮚ Gero, irakaslearen laguntzaz lortutako informazioarekin, ideia nagusiak atera eta
eskema bat sortu guztion artean.
109
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU?
Bigarren jarduera honetan, proiektuaren nondik-norakoak azalduko dizkizuet. Ipuinaren atal
berria lantzen dugun bakoitzean, banaka irakurri, galderak erantzun, eta talde txikian
erantzunak adostuko dituzue.
Taldean txikian, erronken bideoa grabatu behar duzue; horretarako, taldeak antolatu eta
taldearen partaideen artean rol hauek banandu behar dituzue: idazkaria, moderatzailea,
denbora-kontrolatzailea, kronograma-kontrolatzailea eta, azkenik, informazio-bilatzailea.
Egiteko asko dituzue eta horrek planifikazioa eskatzen du; beraz, lehenik, kideok elkartu
eta azpiko taula beteko duzue. Gero, talde handian bateratuko dituzue erabakiak.
Idazkaria
Moderatzailea
Denbora-kontrolatzailea
Kronograma-kontrolatzailea
Informazio-bilatzailea
https://sp.depositphotos.com/33527575/stock-illustration-light-bulb-
idea.html?utm_medium=affiliate&utm_source=widget&utm_campaign=photorack.net&utm_term=4&utm_content=31181
110
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA?
Gure proiektu honetan, erronken bideoak sortuko ditugu. Horretarako, instrukzio-testua
landuko ditugu. Badakizue zer diren, ezta? Elkartu zaitezte talde txikietan, eta saiatu denon
artean definizioa eta ezaugarriak idazten.
Instrukzio-testuaren definizioa eta ezaugarriak:
Laguntza behar izanez gero, jo Internetera.
111
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Garai hartan, Beldurragan gertakari misteriotsuak egunero izaten omen ziren.
Bizilagun gehienen iritziz, azken bolada hartan herrian oso jende arraroa bizi
zen. Gabonak udan ospatzen zituzten; lorategiak euria egiten zuenean
ureztatzen zituzten; gosaltzeko orduan afaltzen zuten, eta afalorduan gosaldu,
eta, autoa erabili beharrean, globoa erabiltzen zuten batetik bestera joateko.
Halako batean, biztanle arraro haiek, bidaia luze bat egitera joan, eta ez omen
ziren berriro itzuli; betiko joan ziren. Orduz geroztik, herriko etxeetan gauza
arraroak gertatzen hasi ziren: altzariak lekuz aldatuta aurkitzen zituzten,
bizilagunek zarata arraroak entzuten zituzten... Detektibe ugari joan ziren etxeak
miatzera, baina misterioa ez zuten argitu.
Egun batean, herria miatzera Gupaitopau agentziako Ainhize eta Ekain
detektibeak joan ziren, misterioa argitu nahian. Zer topatuko eta, gertakari
misteriotsu haiek guztiak munstroen lana zirela ikusi zuten. Munstroak, gauez
esnatu, eta etxeetan gaiztakeriak egiten ibiltzen ziren. Eta egunez, bizilagunak
esnatzen zirenean, lo egiten zuten.
Aztarnei esker, detektibeek bazekiten sei munstro bizi zirela Beldurragan, baina
haiek harrapatzea ez zen erraza. Munstroetako bat Armairuko Munstroa zen.
Armairuko Munstroak arropak jaten zituen: prakak, kamisetak nahiz
galtzontzilloak graust-graust murtxikatzen zituen, eta postrean galtzerdi-parea
jaten zuen. Haren hortzek oihal mota guztiak birrintzen zituzten; karras-karras,
eta zakura!
—Txirrin! —Hasi zen zarataka detektibe-agentziako telefonoa—, Gupaitopau
agentzia, esan? —erantzun zuen Ainhizek—. (…) Um... munstroak gertu
dituzula? (…) Tira, lasai, lagun. Esadazu zer gertatzen zaizun. (…) Esnatu
zarenean armairua zabalik zegoela konturatu zarela? Eta? (…) Munstroek gela
hankaz gora jarri eta arropa sakabanatuta utzi dutela? (…) Eta zergatik uste
112
duzu munstroen lana izan dela? (…) Arropak hozkatu dituztela? Adurrez beterik
daudela? (…) Entzun, lagun! Gera zaitez ohean! Agentziako detektibeok
oraintxe bertan abiatuko gara zure etxera. Bitartean, zu ez mugitu, munstroen
listuak pozoia du, eta harri bihurtuko zara lurra ukitzen baduzu. (…) Hori da,
ondo ulertu duzu agindua: ez ukitu lurrik. Berehala izango gara zurekin. Egon
lasai. Laster arte, Antton. Ainhizek eta Ekainek laguntza behar dute munstroak
harrapatzeko. Lagunduko diegu?
● Zer-nolako jendea bizi zen azken boladan Beldurragan? ___________________
● Noiz ureztatzen zituzten lorategiak? ____________________________________
● Noiz ospatzen zituzten Gabonak? ______________________________________
● Nora joan ziren biztanle arraro horiek? __________________________________
● Zer gertatu zen geroztik etxeetan? _____________________________________
● Nola deitzen da Ainhizeren eta Ekainen agentzia? _________________________
● Gertakari misteriotsu haiek nork eragiten zituen? __________________________
● Munstroek noiz egiten zituzten gaiztakeriak? ______________________________
● Zeri esker jakin zuten detektibeek Beldurragan sei munstro bizi zirela? __________
__________________________________________________________________
● Nola zuen izena lehen munstroak? _____________________________________
● Zer jaten zuen? ____________________________________________________
● Eta postrean? _____________________________________________________
● Noiz konturatu zen Antton munstroa armairuan zegoela? ___________________
_________________________________________________________________
● Zergatik esan diote detektibeek Anttoni ohean geratzeko? ___________________
_________________________________________________________________
● Zer bihurtuko zen Antton listua ukitzen bazuen? ___________________________
● Zer zeukan listuak? _________________________________________________
● Zer ezin zuen Anttonek ukitu? _________________________________________
_________________________________________________________________
● Euria egiten duenean lorategiak ureztatzeak zer-nolako ondorioak ditu? ________
_________________________________________________________________
113
● Zer gertatuko litzateke batetik bestera joateko autoa erabili beharrean globoa erabiliko
bagenu? _____________________________________________________________
_____________________________________________________________________
● Zer gertatuko litzateke Ainhize eta Ekain herria miatzera joango ez balira? __________
_____________________________________________________________________
● Eta Anttoni lagunduko ez baliote? __________________________________________
_____________________________________________________________________
● Non ager daiteke munstroa? ______________________________________________
_____________________________________________________________________
● Zer gertatuko litzateke gutariko batek lurra zapalduko balu?* ____________________
______________________________________________________________________
● Zer egingo luke munstroak ontzian sartuko ez bagenu?* ________________________
_____________________________________________________________________
114
5. JARDUERA: 1. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen lehenengo erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
ARMAIRUKO MUNSTROA SASKIAN SARTZEA
Armairuko Munstroa Anttonen gelan izan dela dirudi. Zuen lehenengo lana hau
da: lurrik zapaldu gabe, denok Anttonen ohera heltzea. Elkarri lagunduz eta
alfonbra gainean lekua eginez, Anttonen oheraino heldu behar duzue denok.
Bigarren lana etxea garbitzea da. Horretarako, matxarda hauek emango
dizkizuegu. Arropek munstroen listua dute, eta ez dituzue eskuekin ukitu behar;
bestela, harri bihurtuko zarete. Taldeka, arropa jaso behar duzue
matxardarekin, eta saski horretan bildu. Baliteke arropa artean munstroa
agertzea. Biribila da. Ez ukitu. Arropa guztia saskian sartzen duzuenean,
agentziara eramango dugu, eta han erre egingo dugu, munstroa betiko gal
dadin.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna
eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Grabatu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren
115
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://search.creativecommons.org/search?q=people%20thinking&provider&li<&searchBy
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
116
7. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Ainhizek eta Ekainek Armairuko Munstroa harrapatzea lortu zutenean, bala-bala
zabaldu zen berria herritarren artean: agentziako detektibeak profesional onak
zirela, bazekitela taldean lan egiten, munstroak harrapatzeko tresna bereziak
zituztela... Pozik zeuden herritarrak; izan ere, konfiantza osoa zuten detektibeek
munstroekikoa egingo zutela.
Bolada batean, egun baketsuak izan zituzten Beldurragan, agentzian ez zuten
gainerako munstroen berririk izan. Ez zen ezer arrarorik gertatzen; bazekiten,
ordea, beste bost munstro bizi zirela oraindik herri hartan, eta laster izango zutela
haien gaiztakerien berri.
Artean libre zebiltzan munstroetako bat Munstro Adarjotzailea zen. Buru handia
eta oin txikiak zituen; hori dela eta, traketsa zen. Baina, aldi berean, oso
maltzurra zen: atsegin zuen jendeari beldurra hezurretaraino sartzea eta adarra
jotzea.
Herritarrek lasai eta bakean igaro zituzten hiruzpalau egun. Baina laugarren
egunean, “Aaaa!”, egundoko garrasia entzun zuten. Norbait oihuka zebilen
ikaratuta. Zerk beldurtu ote zuen horrenbeste? Orduan, telefonoa jotzen hasi zen:
txirrin! txirrin!...
Ekainek hartu egin zuen:
—Gupaitopau agentzia, esan? (…) Egun on, polizia jauna. Zer berri duzue? (...)
Etxe sorginduan munstroek tranpa beldurgarri bat jarri dutela? (...) Bizilagunek
pilotaz beteriko ontzi susmagarri bat zintzilik aurkitu dutela? (...) Eta soka bat
daukala dilindan? Ez ukitu soka hori! Berehala joango gara.
● Zeri buruz hitz egin zen herrian etengabe?_____________________________
● Zer erabiltzen zuten detektibeek munstroak harrapatzeko?________________
● Zenbat munstro geratzen ziren herrian?_______________________________
● Nola deitzen zen munstroa?________________________________________
117
● Nolakoa zen?____________________________________________________
● Nork deitu zuen Gupaitopau agentziara?______________________________
● Zer aurkitu zuten bizilagunek zintzilik?________________________________
● Eta zer zegoen dilindan?___________________________________________
● Zer jarri du munstroetako batek mendekua hartzeko?____________________
● Zer gertatuko da pilotak ukitzen badituzue?____________________________
118
8. JARDUERA: 2. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bigarren erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
MUNSTRO BROMAZALEA PARAXUTEAN SARTZEA
Lagunok, dirudienez munstroak haserre daude Armairuko Munstroa harrapatu dugulako, eta,
mendekua hartzeko, tranpa bat jarri du haietako batek. Munstro Adarjotzailearen ideia izan
dela susmatzen dugu. Autoetan joango gara, binaka. Etxe sorgindura heltzen garenean,
aparkatu autoak eta lagundu kideei. Etxean kartoi mehe batzuk aurkituko dituzue; haiekin
helduta, lurrean dauden pilota guztiak jaso behar dituzue. Pilotek pozoia dute: ukituz gero,
harri bihurtuko zarete. Piloten artean Munstro Adarjotzailea aurkitzen baduzue,
ez hurbildu harengana. Pilota guztiak batu eta gero, beste lan bat egin behar dugu
agentziara itzuli baino lehen: munstroa paraxutaren barruan sartu, betiko han gera dadin.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna
eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
119
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/843248
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
120
10. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
Detektibeek egindako lanari esker, lau munstro baino ez ziren bizi jada herrian, eta
lasaiago zeuden herritarrak. Hori, egunez; gauez, ordea, munstroak esnatzen zirenean,
bizilagunak beldurrez dardarka egoten ziren, izu-ikaraz.
Detektibeek bazekiten munstrorik beldurgarrienak libre zeudela artean. Munstro horietako
bat ilunetan bizi zen; detektibeek behin baino gehiagotan aurkitu zituzten haren aztarnak,
baina ezin zuten harrapatu. Herritarrek izua zioten munstro horri, iluntasunean izugarri
hazi eta sekulakoa bihurtzen zelako.
Agentziako telefonoa jotzen hasi zen: txirrin! txirrin!...
—Gubaitopau agentzia, esan? —erantzun zuen Ainhizek, serio-serio— (…) Sorgindutako
etxean bart orro beldurgarriak entzun dituzuela? (…) Munstro ilun erraldoi bat ikusi
duzuela? Umm… itxura guztien arabera, Ilunetako Munstroa dirudi. (…) Benetan
beldurgarria da, bai; ulertzen dut zuen ikara. Eskerrik asko abisua emateagatik, lagun.
Oraintxe abiatuko gara.
Zenbat munstro geratzen ziren herrian?
Nola bizi ziren gauez herritarrak?
Nola bizi zen haietako munstro bat?
Zer egiten zuen munstroak ilunetan?
Nola erantzun zuen Ainhizek?
Zein munstroren itxura hartu zion Ainhizek?
121
11. JARDUERA: 3. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen hirugarren erronka: Ilunetako Munstroa aurkitzea.
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
ILUNETAKO MUNSTROA AURKITZEA
Lagunok, dirudienez ilunetan bizi den munstroa harrapatzea dagokigu gaur. Ez da
lan erraza izango. Orain, sorgindutako etxera abiatuko gara. Talde bakoitzak bere
bidea egin behar du. Ibilbide luzeak, laburrak, zuzenak, bihurgunetsuak edo
aldapatsuak dituzue aukeran. Hartzen duzuen bidea hartzen duzuela, hamar
minutu dituzue sorgindutako etxera heltzeko.
Hauxe duzue erronka: bikoteka eskutik helduta eta begiak maskaraz ondo estalita,
munstroaren orroak entzuten dituzuen lekura iristea. Bidean oztopoak dituzue;
beraz, ibili poliki eta luzatu besoak, minik ez hartzeko. Beldurtu eta oihuka edo
zarataka hasten bazarete, munstroak alde egingo du eta ezin izango duzue
harrapatu.
Harrapatuko al duzue Ilunetako Munstroa? Primerako lana egiten ari zarete,
lagunok. Oraingoan lortuko duzue harrapatzea! Badakizue: zabaldu paraxuta eta
sartu barruan munstroa.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna eta
gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren
122
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1369429
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
123
13. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Ilunetako Munstroa harrapatu eta hurrengo egunean, detektibeak agentzian bildu
ziren, egunero bezala; taldea zirela sentitzen zuten: batzuek oso ideia onak zituzten;
beste batzuek, gauzak okertzen zirenean, animatu egiten zuten; beste batzuk
laguntzeko prest egoten ziren beti… Hala, denen artean talde bikaina osatzen zuten.
Ainhizek, detektibe zaharrena bera zenez, errespetuari buruz hitz egiten zien
sarritan. Taldearen bihotza errespetua zela esaten zien, eta errespeturik izan ezik,
bihotza gelditu eta taldea hil egiten zela zioen. Bat-batean, telefono gorria joka hasi
zen. Detektibe zaharrenak erantzun zuen:
—Detektibeen agentzia, esan? (…) Zeer? Etxeko bainuontzian munstro bat dabilela
igerian? Nola liteke hori, baina? Telefonoaren beste aldean, gizon bat arnasestuka
entzuten zen; urduri zegoen:
—Bat-batean, dutxan nengoela, ura gelditu egin da —hasi zen kontatzen—, zarata
bat entzun dut txorrotaren barruan, eta gero… gero, egundoko orroa entzun dut!
Esponja ere lurrera erori zait ikararen ikaraz, baina ez nekien zarata hura nondik
zetorren. Arnasari eutsi diot, eta geldi-geldi geratu naiz, baina ez zen ezer gertatzen.
Irudipena izan delakoan, neure onera itzuli, eta esponja jaso dut, eta, orduan,
orduan, ikusi egin dut!
Hasiera batean arrain bat zela iruditu zait, baina laster ohartu naiz arraina barik
munstroa zela, munstroa! —Egon lasai orain, baina ez sartu berriro bainugelara —
lasaitu zuen Ainhizek—. Berehalaxe izango gara hor, eta eskerrik asko abisua
emateagatik, lagun.
Entzun duzue hori? Oraintxe azaldu da Uretako Munstroa. Aukera paregabea dugu
laugarren munstroa harrapatzeko!
124
● Detektibeek zer sentitzen zuten zirela?
● Zeri buruz hitz egiten zuen Ainhizek?
● Zer zen taldearen bihotza?
● Non zebilen munstro bat igerian?
● Telefonoaren beste aldean zegoen gizona, nola zegoen?
● Eta zer entzun zuen?
● Zer jausi zitzaion lurrera?
● Zergatik?
● Nola geratu zen?
● Hasieran zer pentsatu zuen gizonak zegoela bere komunean?
● Non ez zion utzi gehiago sartzen Ainhizek?
● Nola deitzen zen munstroa?
125
14. JARDUERA: 4. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen lehenengo erronka:
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
URETAN BIZI DEN MUNSTROA TUTUETATIK PASATZEA.
Sorgindutako etxera heldu eta uretan bizi den munstroa harrapatzea da zuen hurrengo
erronka. Zoli ibili!, uretan bizi den munstroa ura bezain iheskorra da eta: arrainen gisa
egiten du igerian. Hori bai, urik gabe ezin da ondo mugitu. Orain bainuontzian dabil
igerian! Egoera hori aprobetxatu behar duzue! Hasteko, bainuontziko ura atera behar
duzue; horrela, urik gabe, Uretako Munstroari kosta egingo zaio ihes egitea. Ura ontzi
batetik bestera eraman behar duzue: beteta dagoen ontzitik hutsik dagoen ontzira, ur-
edalontzia eskuz esku elkarri pasatuz. Edalontzi bakarra izango duzue. Ur guztia ontzi
batetik bestera eramandakoan bukatuko duzue erronka.
Uretako Munstroa harrapatzeko, berriz, tutuak erabiliko dituzue. Ilaran jarrita, munstroa
tutu batetik bestera pasatu beharko duzue, eta saskian sartu.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen zuzentasuna
eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
126
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
https://pxhere.com/es/photo/1391073
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
127
16. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Udazkeneko egun euritsu hartan, detektibeak kezkati zebiltzan; izan ere,
Beldurragan bi munstrok aske jarraitzen zuten artean. Amesgaiztoen Munstroa
eta Isiltasunaren Munstroa ziren. Bi munstro horiek beti batera ibiltzen ziren, beti
urku-murkuka, azpikeriaren bat asmatzen.
Detektibeek, laster harrapatzeko itxaropena zuten arren, ez zuten haien
gordelekua aurkitzen. Goiz goibel hartan, zortzi urteko haur batek negarrez deitu
zuen Gupaitopau agentziara; ikaratuta zegoen, ia-ia hitz egin ezinik.
Arnasestuka, gauero amesgaiztoak izaten zituela kontatu zien telefonoz
detektibeei.
—Amesgaiztoen Munstroa harrapatzea lan nekeza da, txiki —esan zion
Ekainek—. Inork ez daki non ezkutatzen den. Isiltasunaren Munstroaren laguna
da, eta isil-isilik egoten dira biak, inork ez aurkitzeko.
—Nik amesgaiztoak gauero-gauero izaten ditut. Badakit nire gelan bizi direla! —
erantzun zion haurrak—. Begiak ixten ditudan bakoitzean, munstro nazkagarri
horiek azaltzen dira eta belarrira istorio beldurgarriak kontatzen dizkidate. Ikaratu
egiten naute gauero beren amesgaiztoekin. Bart, ohera sartu eta argia itzali
nuenean, karraskots bat entzun, eta, bat-batean, gortinaren atzealdean zerbait
sumatu nuen. Astiro-astiro ohetik altxatu, eta, belaunak dardarka, hanka-
puntetan hurbildu nintzen gortinara. Gortinaren atzean, ilunpean, zerbait zegoen
niri begira! Bertan seko geratuko nintzela pentsatu nuen! “Munstroak!!”, egin
nuen oihu. Eta ahots ilunez erantzun zidatzen: “Bai, jauna, munstroak gara! Ji, ji,
ji!”, nire oihuak entzutean, ama gelara etorri zitzaidan ziztu bizian, baina argia
piztu genuenerako, alde egin zuten!
—Ez dut horrela jarraitu nahi. Zuen laguntza behar dut, mesedez —esan zion
erdi negarrez haurrak.
128
—Ongi da, lagun. Zure gela miatuko dugu, ea munstroak aurkitzen ditugun.
Ados?
—Bai! Eskerrik asko! —erantzun zuen haurrak, pozik, telefonoaren beste aldetik.
—Orain, joan zaitez lasai eskolara.
● Nola deitzen ziren azken bi munstroak?
● Nola zebiltzan detektibeak egun euritsu hartan?
● Zenbat urte zituen Gupaitopau agentziara deitu zuen haurrak?
● Non ezkutatzen zen Amesgaiztoen munstroa?
● Noren laguna zen?
● Non uste zuen haurrak bizi zirela munstroak?
● Noiz agertzen ziren munstroak?
● Nola kontatzen zizkioten munstroek haurrari istorioak?
● Noiz entzun zuen haurrak karraskotsa?
● Nola hurbildu zen gortinara?
● Nork entzun zituen haurraren oihuak?
● Eta zer egin zuen?
● Zer gertatu zen argia piztu zutenerako?
● Nora joan zen lasai haurra?
129
17. JARDUERA: 5. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bosgarren erronka:.
1. Irakurri testua taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
ISILTASUNAREN MUNSTROA ETA AMESGAIZTOEN MUNSTROA
HARRAPATZEA
Hau da hau, lagunok! A zer-nolako ardura dugun! Nola lagunduko diogu umeari? Ez
dakigu non demontre ezkutatzen diren bi munstro alproja horiek! Isiltasunaren Munstroa
eta Amesgaiztoen Munstroa ezkutatzen apartak dira. Dakigun gauza bakarra da musikarik
ezin dutela jasan. Ideiaren bat inork? Ideia on bat behar dugu…
Hori da! Musika jarriko dugu munstroak orroka hasi arte. Horrela antzemango diegu.
Jakina, ba! saltoka eta dantzan gabiltzala harrapatuko ditugu bi alproja horiek!
Musika jarrita dantzan ari garen bitartean, “bat”, “bi” edo “hiru” esango dut. Bat entzutean,
oinekin eta eskuekin ahalik eta zarata handiena egiten saiatuko gara. Txalo-zaparrada
luzea jo behar dugu. Bi entzutean, zuen detektibe-izenak oihukatuz jauzi handi bat egingo
duzue niri begira. Azkenik, hiru entzutean, biribilean jarriko zarete denok, olatu erraldoi bat
egingo duzue eta Gupaitopau agentziaren izena oihukatu.
Munstroak berdurraraztea lortuko duzue! Primerako lana egiten ari zarete, lagunok.
Amesgaiztoen Munstroa eta Isiltasunaren Munstroa harrapatzen baditugu, egunkarietan
agertuko gara. Sei munstroak harrapatzea lortu dugun taldea izango gara!
Munstroak harrapatzeko kate berezi bat egingo dugu: detektibeen katea. Guztiok eskutik
helduta, kalejiran dantzan arituko gara abestia hasten denetik amaitzen den arte. Kateari
apurtu gabe eusten badiogu, munstroek ezin izango gaituzte beldurtu, eta harrapatu ahal
izango ditugu. Aurrera, lagunok! Lortuko dugu!
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
130
3. Egin hobekuntzak aztertutakoaren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
131
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428403
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
132
19. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA
1. Irakurri testua, erantzun galderak bakarka eta gero taldean adostu erantzunak.
Gupaitopau agentziako detektibeek poza sentitzen zuten: sentimendu atsegina
zen eta irribarretsu zeuden. Taldekide guztien artean sei munstroak
harrapatzea lortu zuten. Harro zeuden egindako lanaz. Egunkarietan, irratietan
eta telebistan agertu zen berria. Munstro guztiak harrapatu zituzten albistea
pozgarria zen, eta ahoz aho zebilen, bala-bala. Herritarrak pozez gainezka
zeuden eta sekulako festa antolatu zuten detektibeei eskerrak emateko.
—Eramango ditugu munstroak festara geurekin batera? —proposatu zuen
detektibeetako batek.
—Ezin dugu horrelakorik egin! Bururatzea ere! Denak dira munstroen beldur!
Ikara eta izua eragiten dute! —erantzun zion Ainhizek asaldaturik—.
Beldurgarriak dira eta festa-giroa zapuztuko dute hara eramaten baditugu!
—Hala da, bai —esan zuen galdera xelebre hura egin zuen detektibeak—.
Baina, ideia bat izan dut, zergatik ez ditugu munstroak mozorrotzen? Horrela,
beldurra barik, barregura emango dute.
Esan eta egin! Ideia ona iruditu zitzaien detektibe guztiei, eta munstroei
mozorroak janzten hasi ziren. Pailazoen koloretako ileordeak, betaurreko
handiak, kapelak, biboteak, sudur gorriak, gona eta takoidun zapatak… Zer ez
zieten jantzi! Poliki-poliki, munstroen itxura beldurgarri hura barregarria bihurtu
zen.
Ja, ja, ja! Hasi ziren denak barre-algaraka; hasieran, detektibeak bakarrik,
baina laster munstroak ere barre-zantzoka hasi ziren elkar ikusita! Hura zen
itxura, hura! Hainbeste barre eginda, munstroei aurpegiko keinu serioa,
begitarte ilun hura, aldatu egin zitzaien. Munstroek, behingoz, izua eragin
beharrean barrea eragiten zuten
● Zer sentitzen zuten Gupaitopau agentziako detektibeek?
● Nola sentitzen ziren egindako lanagatik?
133
● Berria non agertu zen?
● Zer antolatu zuten herritarrek detektibeei eskerrak emateko?
● Zer proposatu zuen detektibeetako batek?
● Eta Ainhizek zer erantzun zion?
● Zer-nolako ideia bururatu zitzaion detektibeari?
● Zer jantzi zieten munstroei?
● Zer eragiten zuten munstroak mozorrotuta?
● Zer gertatuko zen munstroak mozorrotzen ez bazituzten?
134
20. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK
Laburbildu ipuina. __________________________________________________
__________________________________________________________________
_________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Zenbat zatitan banatuko zenuke ipuina? __________________________________
___________________________________________________________________
Egokia iruditzen zaizu testuaren izenburua? _______________________________
___________________________________________________________________
Zer-nolako garrantzia dute Ainhizek eta Ekainek ipuinean? zergatik?
________________________________________________________________
Esan dezakegu ipuin honek forma arrunta daukala?
________________________________________________________________
Zer-nolako egitura du?
________________________________________________________________
Azpimarratu testuan erronken prozedura edo azalpena.
135
EUSKARA: IDATZIZKO KONTROL-FITXA
Ikaslearen izena:_________________________________
IKASGAIA
Markatu dagokion lekuan X batez
EZ DU LORTU
LORTU DU
Bakarka 1. eta 2. mailako galderak zuzen erantzuten ditu. (***)
Taldeka 1. eta 2. mailako galderak zuzen erantzuten ditu. (***)
Bakarka 3. eta 4. mailako galderak identifikatzen ditu eta ongi erantzuten ditu. (***)
Taldeka 3. eta 4. mailako galderak identifikatzen ditu eta ongi erantzuten ditu. (***)
5. mailako galderak identifikatzen eta erantzuten ditu.
Ondorioak, oharrak…
136
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________ ATALA/MAILA
BAXUA % 1–% 49
ERTAINA (estandarra) % 50–% 75
ALTUA % 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENA
1. Ahoskera
zaindu dugu.
Mezua ez
da guztiz
ulertzen
Mezua
ulergarria da,
baina hobe
dezakegu.
Mezua ondo
ulertu da.
2. Intonazioa
zaindu dugu.
Intonazioari
ez diogu
arreta
handirik
eskaini.
Intonazioa
grabaketaren
atal
batzuetan
hobetu
dezakegu.
Intonazioa
modu
egokian
zaindu
dugu.
3. Euskararen
zuzentasuna
zaindu dugu..
Ez dugu
euskaren
zuzentasuna
zaindu.
Zuzentasuna
zaindu arren,
hobetu
dezakegu.
Euskararen
zuzentasuna
zaindu
dugu.
4. Gorputz
jarrera egokia
izan dugu.
Ez dugu
gorputzaren
jarrera
egokia
mantendu.
Gorputzaren
jarrera
hobetu egin
behar dugu.
Gorputzaren
jarrera
egokia izan
dugu.
137
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA_____________________
LORPEN- ADIERAZLEAK
ESKALA
1.-Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
2. Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
3. Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
138
BEHAKETA-ESKALA: IKASLEAREN JARRERA
IKASLEAREN IZENA_____________________
LORPEN-
ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Lankideekiko
konpromisoa adierazten
du.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
2. Aniztasuna aintzat
hartzen du.(***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
3. Bereak ez diren
produkzioekiko
errespetua adierazten
du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK……………………………………….
………………………………………………………..
139
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA (estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENA
1. Proiektuaren
metodoa aztertu
dut.
Ez dut
lanaren
metodoa
aztertu.
Proiektuaren
metodoaren
inguruko
azterketa doi-
doi egin dut.
Proiektuaren
metodoa
aztertu dut.
2. Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut. (***)
Ez dut
bete
egokitu
zaidan
lana.
Egokitu zaidan
lana arduraz
bete dut (***).
Egokitu zaidan
lana arduraz
eta emankor
bete dut.
3. Lanaren
akatsak
identifikatu ditut.
(***)
Ez ditut
Lanaren
akatsak
identifikatu
..
Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Lanaren
akatsak
identifikatu eta
hobekuntzak
proposatu
ditut.
140
ERRUBRIKA: IKT-EN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA
(estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Informazioa
modu
egokian
identifikatzen
eta gordetzen
du.
Ez du
informazioa
modu
egokian
identifikatzen
eta
gordetzen.
Orokorrean,
informazioa
modu egokian
identifikatzen
eta gordetzen
du.
Gehienetan,
informazioa
modu egokian
identifikatzen
eta gordetzen
du.
2. Erantzun
beharreko
galdera
guztiak osatu
ditu.
Ez ditu
erantzun
beharreko
galdera
guztiak
osatu.
Erantzun
beharreko
galdera
guztiak osatu
ditu.
Erantzun
beharreko
galdera
guztiak egoki
osatu ditu.
3. Proietuan
zehar IKTak
modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar IKTak
ez ditu modu
arduratsuan
erabili.
Proiektuan
zehar
orokorrean
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar,
gehienetan
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
141
AHOZKOA LANTZEKO:
UNITATE DIDAKTIKOA ARAZO-EGOERA BATETIK ABIATUTA PROGRAMATZEKO
TXANTILOIA -1. ZIKLOA
Irakasgaia: Euskara, Gorputz Hezkuntza eta Plastika
Gaia: Testu narratiboak / instrukzio-testua / erronka motorra
Maila: Lehen Hezkuntzako 1. zikloa
Saioak: 21 saio 3 astean. Aste bakoitzeko 4, Euskaran; 2, Gorputz
Hezkuntzan; 1, Plastikan.
Proposamenaren justifikazioa:
Gorputz Hezkuntzako ipuin motorren erronkak jorratzeko eta aldi berean
euskara ere lantzeko diseinatu da proposamena.
Sekuentzia didaktiko honetan, idatzizko testua ez ezik, ikasleek beste baliabide
batzuk ere erabili beharko dituzte; esate baterako, entzunezkoaren ulermenean
testu idatzi bat ekoiztu beharko dute, eta ahozkoa ere landu beharko dute
bideoak grabatzeko.
Arazo-egoera:
Testuingurua:
Gorputz Hezkuntzako saioak oso erakargarriak izaten dira adin guztietako
ikasleentzat oro har. Baina arlo horretan ipuin motorrak lantzen hasi garenean,
ulermen-maila eskasagoa duten ikasleek ez dute ipuina ulertu, eta ez dira gai
izan erronkan behar bezala parte hartzeko. Halako batean, era honetako
galderak sortu dira: berriro entzun dezakegu? partekatuko diguzu?
Arazoa:
Zer egingo dugu ikasle guztiek ipuina argi uler dezaten?
Nola azalduko diegu erronka kideei, behar bezala ulertu eta aurre egin
diezaioten?
Xedea:
Ipuin motorrak direla medio, ahozko zein idatzizko ulermena garatzea askotariko
hizkuntza-baliabideak erabilita.
142
Ataza:
Taldeka bideoa grabatu eta, haren laguntzaz, beste kideei azaldu talde
bakoitzari dagokion erronka zertan datzan. Horretarako, ipuinaren ulermena
landuko da: idatziz, entzunezkoen bitartez .
Oinarrizko konpetentziak:
1. Zeharkakoak edo orokorrak
● Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia
● Elkarbizitzarako konpetentzia
● Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia
● Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia
● Izaten ikasteko konpetentzia
2. Espezifikoak:
● Hizkuntza- eta literatura-komunikaziorako konpetentzia
Helburu didaktikoak:
● Lankideekin konprometitzea aniztasuna errespetatuz, produkzioekiko
errespetua adieraziz eta kortesia arauak zainduz, elkarbizitza atsegina eta
emankorra edukitzeko. (***)
● Euskara lantzea audioen bitartez, transferitze-, kondentsazio- eta
deduzitze-ariketak burutuz, hizkuntzaren ulermena hobetzeko. (***)
● IKTak erabiltzea informazioa identifikatuz eta gordez, teknologiaren
konpetentzian sakontzeko.
● Ikus-entzunezkoen erabilera baliatzea erronken bideoak sortuz, instrukzio-
testua, aurretestua eta testua lantzeko. (***)
● Egindako lana ebaluatzea erabilitako metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz, ikaslearen eta taldearen etengabeko hobekuntza lortzeko.
(***) Gutxienekoak.
Edukiak (hizkuntza arloa):
1. Ipuina modu gidatuan irakurtzea eta esperientzia konpartitzea.
2. Informazioa identifikatzea eta gordetzea (argudioak azaltzea, arrazoiak
ematea).
3. Instrukzio-testuaren ezaugarriak ulertzea eta praktikan jartzea.
143
4. Egindako plangintza betetzea.
5. Taldetan ikasteko lanetan laguntzea, elkarlanean aritzea eta gatazkak
kudeatzea.
6. Norberaren motibazioa, alderdi kognitiboa, emozioak eta komunikazioa
erregulatzea.
7. Sortzen diren komunikazio-egoeretan parte hartzea.
8. Ahozko interakzioetan hitz egiteko txanda eskatzea, besteen iritziekiko eta
produkzioekiko errespetua izatea, eta kortesia arauak zaintzea.
9. Ahozko zein idatzizko testuen ulermenean eta ekoizpenean zenbait
estrategia erabiltzea eta transferitzea.
10. Ahozko komunikazioan modu positiboan aritzea.
11. Ahozko eta idatzizko komunikazioaren arteko aldeaz ohartzea.
12. Izenak, izenondoak eta aditzak identifikatzea.
13. Hizkuntzaren erabilera formala eta ez-formala igartzea eta lantzea.
14. Norberaren hizkuntza- errepertorioa zabaltzearen aldeko interesa izatea.
JARDUEREN SEKUENTZIA:
A. Hasierako fasea:
1. jarduera: Zer dela-eta proiektu hau? Zer dakigu?
2. jarduera: Nola egingo dugu?
3. jarduera: Zer dira? Nolakoak dira?
B. Garapen-fasea:
4. jarduera: Ipuinaren hasiera
5. jarduera: 1. erronka
7. jarduera: Ipuinaren 1. atala
8. jarduera: 2. erronka
10. jarduera: Ipuinaren 2. atala
11. jarduera: 3. erronka
13. jarduera: Ipuinaren 3. atala
14. jarduera: 4. erronka
16. jarduera: Ipuinaren 4. atala
17. jarduera: 5. erronka
144
19. jarduera: Ipuinaren 5. atala
20. jarduera: 6. erronka
22. jarduera. Ipuinaren 6. atala
23. jarduera. 7. erronka
C. Aplikazio-fasea:
6. jarduera. 1. taldeak sortutako bideoa
9. jarduera 2. taldeak sortutako bideoa
12. jarduera: 3. taldeak sortutako bideoa
15. jarduera. 4. taldeak sortutako bideoa
18. jarduera. 5. taldeak sortutako bideoa
21. jarduera. 6. taldeak sortutako bideoa
24. jarduera. 7. taldeak sortutako bideoa
D. Orokortzea eta transferentzia:
25. jarduera. Ipuinaren amaiera eta ondorioak.
Ebaluazioa:
A. Irizpideak:
1. IRIZPIDEA. Errespetuz jokatzea, produkzioekiko errespetua
adieraziz. Adierazleak:
● Lankideekiko konpromisoa adierazten du.
● Aniztasuna aintzat hartzen du. (***)
● Bereak ez diren produkzioekiko errespetua adierazten du. (***)
2. IRIZPIDEA. Ahozko testuen ulermena lantzea transferitze-,
kondentsazio- eta deduzitze-ariketak erabiliz. Adierazleak:
● Taldeka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
● Taldeka kondentsazio-ariketak egiten ditu. (***)
● Deduzitze-ariketak identifikatzen ditu.
3. IRIZPIDEA. Informazioa identifikatu eta galderei erantzutea, IKTak
erabiliz. Adierazleak:
● Informazioa modu egokian identifikatzen eta gordetzen du. (***)
145
● Erantzun beharreko galdera guztiak osatu ditu. (***)
● Proiektuan zehar IKTak modu arduratsuan erabili ditu.
4. IRIZPIDEA. Aurretestua eta testua lantzea, ikus-entzunezkoak
erabiliz. Adierazleak:
● Aurretestua eta testua identifikatu eta hobekuntzak bereizten
ditu. (***)
● Instrukzio testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
● Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
5. IRIZPIDEA. Lana ebaluatzea, metodoak aztertuz eta akatsak
identifikatuz. Adierazleak:
● Proiektua burutzeko metodoa aztertzen du.
● Egokitu zaion lana arduraz betetzen du. (***)
● Lanean izandako akatsak identifikatzen ditu. (***)
B. Tresnak:
● Hasierako ebaluazioa: 1., 2. eta 3. jarduerak.
● Ebaluazio hezigarraia: 4., 7., 10., 13., eta 16. jarduerak
“aurretestutik testura” eta “ikus-entzunezkoen ebaluazioa” deitzen
diren txantiloiak.
● Amaierako ebaluazioa: 6., 9., 12., 15., 18., 19., eta 20.
jarduera eta unitatearen amaieran azaltzen diren txantiloiak.
146
1. JARDUERA: ZER DELA-ETA PROIEKTU HAU?
Behin baino gehiagoan kexatu zarete esanez, ipuin motorren testua ez duzuela ulertzen,
edo bat-batean ez zaretela gai erronkei aurre egiteko; behin baino gehiagotan entzun behar
duzuela ipuina, edo erronka.
Arazo horren aurrean, hauxe galdetzen dizuet: Nola landu daiteke ipuin hori ikasle guztiek
ipuina eta erronkak behar bezala uler ditzaten?
Ipuinaren estrategiak eta prozesuak landuta? audioak entzunda, edpuzzleak osatuta eta
erronken azalpenekin bideoak sortuz? Zer deritzozue? Goazen, bada.
1.4 . ZER DAKIGU?
Denok talde handian bilduta, bete egin beharreko hauek:
⮚ Hasteko, badakizue zeri deitzen zaion ipuin motorra?
⮚ Identifikatu informazioa.
Ipuin motorren inguruko estekak:
● http://heziketahezkuntza.blogspot.com/2014/11/ipuin-motorra.html
● http://www.gorputzheziketa.hezkuntza.net/eu/lh.
⮚ Landuko dugun ipuinaren izena Ainhize eta Ekain munstro-harrapatzaileak da.
⮚ Ipuin motor honek duen egitura hauxe da.
⮚ Gero, guztion artean lortutako informazioarekin, ideia nagusiak atera eta eskema bat
sortu.
147
2. JARDUERA: NOLA EGINGO DUGU?
Bigarren jarduera honetan proiektuaren nondik norakoak azalduko dizkizuet. Ipuinaren atal
berria lantzen dugun bakoitzean, banaka entzun, galderak erantzun eta talde txikian
erantzunak adostuko dituzue.
Talde txikian, erronken bideoa grabatu behar duzue; horretarako, taldeak antolatu eta
taldearen partaideen artean rol hauek banandu behar dituzue: idazkaria, moderatzailea,
denbora-kontrolatzailea, kronograma-kontrolatzailea eta, azkenik, informazio-bilatzailea.
Egiteko asko dituzue eta horrek planifikazioa eskatzen du; beraz, lehenik, kideok elkartu
eta azpiko taula beteko duzue. Gero, talde handian bateratuko dituzue erabakiak.
Idazkaria
Moderatzailea
Denbora-kontrolatzailea
Kronograma-kontrolatzailea
Informazio-bilatzailea
https://sp.depositphotos.com/33527575/stock-illustration-light-bulb-
idea.html?utm_medium=affiliate&utm_source=widget&utm_campaign=photorack.net&utm_term=4&utm_content=31181
148
3. JARDUERA: ZER DIRA? NOLAKOAK DIRA?
Gure proiektu honetan, erronken bideoak sortuko ditugu. Horretarako, instrukzio-testua
landuko dugu. Badakizue zer diren, ezta? Elkartu zaitezte talde txikietan, eta saiatu denon
artean definizioa eta ezaugarriak idazten.
Instrukzio-testuaren definizioa eta ezaugarriak:
Laguntza behar izanez gero, jo Internetera.
149
4. JARDUERA: IPUINAREN HASIERA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren hasiera.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza behar
baduzu jo testura. Ipuinaren hasieraren testua.
● Zer nolako jendea bizi zen azken boladan Beldurragan?
● Noiz ureztatzen zituzten lorategiak?
● Noiz ospatzen zituzten Gabonak?
● Nora joan ziren biztanle arraro horiek?
● Nola deitzen da Ainhize eta Ekainen agentzia?
● Nortzuk ziren gertakari misteriotsuen arduradunak?
● Munstroek noiz egiten zituzten gaiztakeriak?
● Zeri esker jakin zuten detektibeek Beldurragan sei munstro bizi zirela?
● Nola deitzen zen munstroetako bat?
● Zer jaten zuen munstroak?
● Eta postrerako?
● Noiz konturatzen da Antton munstroa bere armairuan egon dela?
● Zergatik esan diote detektibeek Anttoni ohean geratzeko?
● Zertan bihurtuko da Antton listua ukitzen badu?
● Zer dauka listuak?
● Zer ezin du Anttonek ukitu?
● Zer nolako ondorioak ditu euria egiten duenean Lorategiak ureztatzeak?
● Zer gertatuko litzateke batetik bestera joateko autoa erabili beharrean globoa
erabiliko bagenu?
● Zer gertatuko litzateke Ainhize eta Ekain herria miatzera joango ez balira?
● Eta Anttoni lagunduko ez baliote?
● Non ager daiteke munstroa?*
● Zer gertatuko litzateke gutariko batek lurra zapalduko balu?*
● Zer egingo luke munstroak ontzian sartuko ez bagenu?*
3. Ondoren, adostu erantzunak taldean.
150
5. JARDUERA: 1. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen lehenengo erronka: ARMAIRUKO MUNSTROA
SASKIAN SARTZEA.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
http://narracionesencadenadas.blogspot.com/2016/03/el-monstruo-de-mi-cuarto.html
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
151
6. JARDUERA: 1. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://search.creativecommons.org/search?q=people%20thinking&provider&li<&searchBy
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
152
7. JARDUERA: IPUINAREN 2. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. 2. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. 2. atala.
https://www.tedic.org/talleres-y-encuentro-de-creative-commons-a-compartir-y-aprender-sobre-la-cultura-libre/
● Zeri buruz hitz egin zen herrian etengabe?
● Zer erabiltzen zuten detektibeek munstroak harrapatzeko?
● Zenbat munstro geratzen ziren herrian?
● Nola deitzen zen munstroa?
● Nolakoa zen?
● Nork deitu zuen Gupaitopau agentziara?
● Zer aurkitu zuten bizilagunek zintzilik?
● Eta zer zegoen dilindan?
● Zer jarri du munstroetako batek mendekua hartzeko?
● Zer gertatuko da pilotak ukitzen badituzue?
3. Ondoren, adostu taldean erantzunak.
153
8. JARDUERA: 2. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bigarren erronka: MUNSTRO BROMAZALEA
PARAXUTEAN SARTZEA
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin,
grabatu bideoa.
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
154
9. JARDUERA: 2. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 1. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/843248
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
155
10. JARDUERA: IPUINAREN 3. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. 3. atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu jo testura. 3. atala.
https://www.bez.es/575158551/Lo-que-hay-que-saber-sobre-la-eliminacion-del-roaming-en-la-Union-Europea.html
● Zer zirela sentitzen zuten detektibeek?
● Zeri buruz hitz egin zuen Ainhizek?
● Zein zen taldearen bihotza?
● Non zebilen munstro bat igerian?
● Telefonoaren beste aldean zegoen gizona, nola zegoen?
● Eta zer entzun zuen?
● Zer jausi zitzaion lurrera? Zergatik?
● Nola geratu zen?
● Hasieran zer pentsatu zuen gizonak zegoela bere komunean?
● Non ez zion utzi gehiago sartzen Ainhizek?
● Nola deitzen zen munstroa?
● Zer gertatuko litzateke Uretako Munstroak urik izango ez balu?
● Eta harrapatuko ez bazenute?
3. Ondoren, adostu taldean erantzunak
156
11. JARDUERA: 3. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen hirugarren erronka: ILUNETAKO MUNSTROA
AURKITZEA.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin,
grabatu bideoa.
https://pxhere.com/es/photo/712085
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
157
12. JARDUERA: 3. TALDEAK SORTUTAKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1369429
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
158
13. JARDUERA: IPUINAREN 4. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. Ipuinaren 4.atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza behar
Baduzu, jo testura. Ipuinaren 4. atala.
● Nola zebiltzan detektibeak?
● Zenbat munstrok jarraitzen zuten aske? Zein ziren?
● Zenbat urte zituen Gubaitopau agentziara deitu zuen haurrak?
● Zer zeukan haurrak gauero?
● Non ezkutatzen zen Amesgaiztoen Munstroa?
● Noren laguna zen?
● Non uste zuen haurrak munstroak bizi zirela?
● Noiz agertzen ziren munstroak?
● Nola kontatzen zizkioten munstroek haurrari istorioak?
● Noiz entzun zuen haurrak karraskotsa?
● Nola hurbildu zen errezelera?
● Nork entzun zituen haurraren oihuak?
● Zer gertatu zen argia piztu zutenerako?
● Nora joan zen lasai haurra?
● Nola deitzen dira munstroak?*
● Zer gertatuko litzateke musika jarriko ez bazenute?
● Zer gertatuko litzateke katea apurtzen bada?
3. Ondoren, adostu taldean erantzunak.
159
14. JARDUERA: 4. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen laugarren erronka: URETAN BIZI DEN MUNSTROA
TUTUETATIK PASATZEA.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu
bideoa.
https://pxhere.com/es/photo/675573
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna eta gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
160
15. JARDUERA: 4. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1391073
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
161
16. JARDUERA: IPUINAREN 5. ATALA
1. Gelan audioaren 2. entzunaldia egingo dugu. 5.atala.
2. Saia zaitez entzundakoarekin bakarka galdera hauei erantzuten. Laguntza
behar baduzu, jo testura. 5.atala.
https://www.falsaria.com/2016/03/un-dia-lluvioso/
● Zenbat urte zituen Gupaitopau agentziara deitu zuen haurrak?
● Zer izaten zituen haurrak gauero?
● Non ezkutatzen zen Amesgaiztoen Munstroa?
● Noren laguna zen?
● Non uste zuen haurrak bizi zirela munstroak?
● Noiz agertzen ziren munstroak?
● Nola kontatzen zizkioten munstroek haurrari istorioak?
● Noiz entzun zuen haurrak karraskotsa?
● Nola hurbildu zen gortinara?
● Nork entzun zituen haurraren oihuak?
● Eta zer egin zuen?
● Zer gertatu zen argia piztu zutenerako?
● Nora joan zen lasai haurra?
5. ATALAREN
GALDERAK
162
17. JARDUERA: 5. ERRONKA
Hauxe da aurre egin behar diozuen bosgarren erronka: ISILTASUNAREN MUNSTROA
ETA AMESGAIZTOEN MUNSTROA HARRAPATZEA.
1. Entzun audioa taldean eta, instrukzio-testuen inguruan ikasitakoarekin, grabatu bideoa.
https://blog.tvalacarta.info/video/clantve/jelly-jamm/el-monstruo-del-aburrimiento/
2. Ikusi bideoa, eta aztertu honako hauek: ahoskera, intonazioa, euskararen
zuzentasuna, gorputz-jarrera.
3. Egin hobekuntzak aztertutakoren inguruan.
4. Sortu beste bideo bat.
5. Azkenik, ikusi bideoa ea hobekuntzak txertatu diren.
163
18. JARDUERA: 5. TALDEAK SORTURIKO BIDEOA IKUSI
1. Ikusi 3. taldeak sorturiko bideoa talde handian.
2. Ikusi berriro bideoa talde txikietan.
https://pxhere.com/es/photo/1428403
3. Pentsatu eta adostu nola egingo diozuen aurre erronkari.
164
19. JARDUERA: IPUINAREN 6. ATALA
1 Entzun audioa, erantzun galderak bakarka eta gero adostu taldean erantzunak.
https://fundaciongabo.org/es/etica-periodistica/debate/tuitdebate-como-recuperar-la-credibilidad-en-el-periodismo
● Zer sentitzen zuten Gupaitopau agentziako detektibeek?
● Nola sentitzen ziren egindako lanagatik?
● Berria non agertu zen?
● Zer antolatu zuten herritarrek detektibeei eskerrak emateko?
● Zer proposatu zuen detektibeetako batek?
● Eta Ainhizek zer erantzun zion?
● Zer-nolako ideia bururatu zitzaion detektibeari?
● Zer jantzi zieten munstroei?
● Zer eragiten zuten munstroak mozorrotuta?
● Zer gertatuko zen munstroak mozorrotzen ez bazituzten?
165
20. JARDUERA: IPUINAREN AMAIERA ETA AZKEN HAUSNARKETAK
● Laburbildu ipuina. __________________________________________________
______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
● Zenbat zatitan banatuko zenuke ipuina?
_______________________________________________________________________
● Egokia iruditzen zaizu ipuinaren izenburua?
________________________________________________________________
● Zer-nolako garrantzia dute Ainhizek eta Ekainek ipuinean? zergatik?
________________________________________________________________
● Esan dezakegu ipuin honek forma arrunta daukala?
________________________________________________________________
● Zer-nolako egitura du?
________________________________________________________________
166
EUSKARA: AHOZKOAREN KONTROL-FITXA
IKASGAIA
Markatu dagokion lekuan X batez
EZ DU
LORTU
LORTU
DU
Bakarka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
Taldeka transferitze-ariketak egiten ditu. (***)
Bakarka kondentsazio-ariketak egiten ditu. (***)
Taldeka kondentsazio-ariketak egiten ditu. (***)
Deduzitze-ariketak identifikatzen ditu.
Ondorioak, oharrak…
167
ERRUBRIKA: AURRETESTUTIK TESTURA
ATALA/MAILA
BAXUA % 1–% 49
ERTAINA (estandarra) % 50–% 75
ALTUA % 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Ahoskera
zaindu dugu.
Mezua ez da
guztiz
ulertzen.
Mezua
ulergarria da,
baina hobe
dezakegu.
Mezua ondo
ulertu da.
2. Intonazioa
zaindu dugu.
Intonazioari
ez diogu
arreta
handirik
eskaini.
Intonazioa
grabaketaren
atal
batzuetan
hobetu
dezakegu.
Intonazioa
modu egokian
zaindu dugu.
3. Euskararen
zuzentasuna
zaindu dugu.
Ez dugu
euskaren
zuzentasuna
zaindu
Zuzentasuna
zaindu arren,
hobetu
dezakegu.
Euskararen
zuzentasuna
zaindu dugu.
4. Gorputz-
jarrera egokia
izan dugu.
Ez dugu
gorputzaren
jarrera egokia
mantendu.
Gorputzaren
jarrera
hobetu egin
behar dugu.
Gorputzaren
jarrera egokia
izan dugu.
168
BEHAKETA-ESKALA: IKUS-ENTZUNEZKOEN EBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA.____________________________________________
LORPEN- ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Aurretestua eta ondotestua identifikatu eta hobekuntzak bereizten ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
2. Instrukzio-testuaren ezaugarriak bideoan txertatu ditu. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
3. Hizkuntzaren oinarrizko arauak kontuan hartzen ditu.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
169
BEHAKETA-ESKALA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA._______________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA (estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1.
Proiektuaren
metodoa
aztertu dut.
Ez dut
lanaren
metodoa
aztertu.
Proiektuaren
metodoaren
inguruko
azterketa doi-
doi egin dut.
Proiektuaren
metodoa aztertu
dut.
2. Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut. (***)
Ez dut bete
egokitu
zaidan lana.
Egokitu
zaidan lana
arduraz bete
dut (***).
Egokitu zaidan
lana arduraz eta
emankor bete
dut.
3. Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Ez ditut
Lanaren
akatsak
identifikatu.
Lanaren
akatsak
identifikatu
ditut. (***)
Lanaren
akatsak
identifikatu eta
hobekuntzak
proposatu ditut.
170
ERRUBRIKA: LANAREN AUTOEBALUAZIOA
IKASLEAREN IZENA: ________________________________________
ATALA/MAILA
BAXUA
% 1–% 49
ERTAINA
(estandarra)
% 50–% 75
ALTUA
% 76–% 100
HOBETZEKO
PROPOSAMENAK
1. Informazioa
modu
egokian
identifikatzen
eta gordetzen
du.
Ez du
informazioa
modu
egokian
identifikatu
eta gorde.
Orokorrean,
informazioa
modu
egokian
identifikatzen
eta gordetzen
du.
Gehienetan,
informazioa
modu egokian
identifikatzen eta
gordetzen du.
2. Erantzun
beharreko
galdera
guztiak osatu
ditu.
Ez ditu
erantzun
beharreko
galdera
guztiak
osatu.
Erantzun
beharreko
galdera
guztiak osatu
ditu.
Erantzun
beharreko
galdera guztiak
egoki osatu ditu.
3.- Proietuan
zehar IKTak
modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan
zehar IKTak
ez ditu modu
arduratsuan
erabili.
Proiektuan
zehar,
orokorrean
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
Proiektuan zehar,
gehienetan
IKTak modu
arduratsuan
erabili ditu.
171
BEHAKETA ESKALA: IKASLEAREN PORTAERA
LORPEN- ADIERAZLEAK
ESKALA
1. Lankideekiko konpromisoa adierazten du.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
2. Aniztasuna aintzat hartzen du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
3. Bereak ez diren
produkzioekiko errespetua adierazten du. (***)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EKARPENAK………………………………………. ………………………………………………………..
172
TRANSFERITZE-ARIKETAK
1. Egin marrazki bat entzundakotik abiatuta.
173
KONDENTSAZIO-ARIKETAK
1. Egin laburpena entzundakoaren gainean.
174
DEDUZITZE-ARIKETAK
1. Azaldu zergatiak, ondorioak eta erlazioak entzundakotik abiatuta.
175
WEBGRAFIA
Wikimedia.Mississippiriver-new-01.png. 2016 ko martxoaren hiruan.[kontsulta: 2020 ko maiatzaren 26 an, 08:52] . Eskuragarri: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Mississippiriver-new-01.png?uselang=es.
Wikipedia entziklopedia askea.Aquila chrysaetos homeyeri. 2020ko apirilaren 4an. [kontsulta: 2020 ko maiatzaren 26an, 08;:59]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Aquila_chrysaetos_homeyeri#/media/Archivo:Chrysaetos_La_Ca%C3%B1ada_20120114_1.jpg
“Vigo presume de cielo estrellado”1.orr. Atlántico.Rias Baixas comunicación, S.A. 2017ko abuztuaren 12an. [Kontsulta: 2020 ko maiataren 26an, 09:15]. Eskuragarri: https://www.atlantico.net/articulo/agenda/vigo-presume-cielo-estrellado/20170812021407602467.html
Centro Mises. Economía Austriaca y filosofia de libertad. Jeff, Deist. Naciones dentro de una nación: Verdadera soberanía para los indios americanos. 2019 ko uztailaren 31an. [Kontsulta: 2020ko maiatzaren 26 an, 9:30] Eskuragarri: https://www.mises.org.es/2019/07/naciones-dentro-de-una-nacion-verdadera-soberania-para-los-indios-americanos/.
Wikipedia: entziklopedia askea. Highqueue. El desierto cerca de Maricopa (Arizona)”. 2007ko otsailaren 20an. [Kontsulta: 2020ko maiatzaren 26an, 10:00]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Desierto_de_Sonora#/media/Archivo:Sonoran_Desert_33.081359_n112.431507.JPG.
Es.wikipedia.org. U.S. Department of the Interior. Edificio de Servicio Administrativo de Standing Rock, Fort Yates. 2014/06/14.. [Kontsulta: 2020-05-26, 10:22]. Eskuragari: https://es.wikipedia.org/wiki/Reserva_india_Standing_Rock#/media/Archivo:Standing_Rock_Administrative_Service_(14235787848).jpg.
Internet. pxhere.com “ Fuego, suelo, hoguera, hoguera, Fenómeno geológico...” 2017ko
uztailaren 3an. [Kontsulta: 2020-05-28 , 13:10]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/1027747.
Pxhere.com .“ Hombre, persona, en blanco y negro, fotografía, mirando... ” 2017ko otsailaren 25ean.
[Kontsulta: 2020ko maiatzaren 28an , 13:18]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/843248.
Pxhere.com .“Chico, pensando, pensativo, pensativo, niño, pensar, niño, mirando, gente,... ” 2017ko ekainaren 4an. [Kontsulta: 2020ko maiatzaren 28an, 13: 51]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/1369429.
176
Wikipedia: Entziklopedia askea. 2020ko Maiatzaren 8an, 21:56 etan. [ Kontsulta: 2020/05/28, 13:57]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Viejo_Oeste.
Radialistas.Apasionadas y Apasionados. 2015eko Urriaren 5ean. [Kontsulta: 2020/05/28, 14:08]. Eskuragarri: https://radialistas.net/el-secreto-de-los-indios/.
Wikipedia: Entziklopedia askea.
Una mirada al mundo.2010eko uztailaren 13an.[kontsulta: 2020ko 31an 11:07an] Eskuragarri: http://chererito.blogspot.com /2010/07/13-de-julio-de-2010-monument-valley.html.
Wikipedia: Entziklopedia askea. 2019ko urriaren 13an, 21:52. [kontsulta: 2020ko maiatzaren 31an 12:14an] Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo_Misisipi#/media/Archivo:Lake_Itasca_Mississippi_Source.jpg
Wikipedia: Entziklopedia askea. 2020ko otsailaren 20an, 20:36. [kontsulta: 2020ko maiatzaren 31an, 12: 19an]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADo_Rojo_(Misisipi).
Eloctavohistoriador. 2018ko urtarrilaren 11an. [kontsulta: 2020ko maiatzaren 31an, 12: 22an.] Eskuragarri: https://eloctavohistoriador.com/2018/01/11/spirit-el-corcel-indomable-los-lakota-y-la-construccion-del-ferrocarril/
Diagonal. Standing rock, la última batalla de los sioux. 2016ko irailaren 21ean.[kontsulta: 2020ko maiatzaren 31an, 12:28] Eskuragarri: https://www.diagonalperiodico.net/global/31529-standing-rock-la-ultima-batalla-sioux.html
Pxhere.com. “ pensando, niño, colegio, chico, gafas…” 2018ko apirilaren 13an. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:11]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/1428403.
Piqsels.com. luna llena. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08: 16] Eskuragarri: https://www.piqsels.com/es/search?q=LUNA+LLENA
Pasajes de la historia.com. Tres indios Norteamericanos.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08: 23]. Eskuragarri: https://www.pasajesdelahistoria.es/podcast/3-indios-norteamericanos.
Wikipedia.org. Entziklopedia askea. Lakota.2020ko martxoaren 14an,12:58. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08: 26]. Eskuragarri: htps://es.wikipedia.org/wiki/Lakota#/media/Archivo:YellowShirt.jpg.
Es.wikipedia.org. Entziklopedia askea.Hoguera. 2020ko maiatzaren 4an, 00:13. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:29]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Hoguera#/media/Archivo:Lag_BaOmer_bonfire.jpg
177
Piqsels.com. “ arboles, cielo estrellado, naturaleza, cielo…”. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:32]. Eskuragarri: https://www.piqsels.com/es/public-domain-photo-zkvif.
Piqsels.com. Tierra de bisontes. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:35]. Eskuragarri: https://www.piqsels.com/es/search?q=TIERRAS+DE+BISONTES.
Es.wikipedia.org. Entziklopedia askea.Cultura del caballo en las tribus de estados unidos.2019ko uztailaren 5ean, 20:07. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:38]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Cultura_del_caballo_en_las_tribus_nativas_de_Estados_Unidos.
Paseando por la historia. El mundo espiritual de los indios americanos. 2015eko ekainaren 2an.[kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:41]. Eskuragarri: http://paseandohistoria.blogspot.com/2015/06/el-mundo-espiritual-de-los-indios.html.
http://lacazoletadesamarines.blogspot.com. 2010eko apirilaren 30ean. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:45]. Eskuragarri: http://lacazoletadesamarines.blogspot.com/2010/04/reflexiones-acerca-de-la-carta-del-jefe.html.
Pxhere.com. “naturaleza, cielo, artístico, pintura, nativo, caballos... “. 2017ko martxoaren 17an.[kontsulta:2020ko ekainaren 2an, 08:47]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/1138768
Es.wikipedia.org. Entziklopedia askea.Grandes LLanuras. 2020ko maiatzaren 9an, 14:12.[kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:52]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Grandes_Llanuras
Eldiario.es Un viaje a las montañas negras; el corazón del país de los fieros guerreros
sioux. 2019ko otsailaren 9an. [kontsulta: 2020ko ekainaren 2an, 08:55]. Eskuragarri:
https://www.eldiario.es/canariasahora/viajarahora/destino_america/Que-ver-Dakota-Sur-Montanas-Negras-Black-Hills-Rusmore-Mountain-como-llegar-Rapid-City-coche-ruta-alquiler-Custer-Park-Estados-Unidos_0_866163380.html.
Republica.” Carne cultivda es la mejor opción 2019 ko irailaren 13an.[Kontsulta 2020ko ekainaren 3an, 09:19]. Eskuragarri:
n 3an, 10:38]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Cumbre_Saibigain_con_poste_indicador.jpg
Paseandohistoria.blogspot.com. El mundo espiritual de los indios americanos. 2015eko ekainaren 2an. [Kontsulta:2020ko ekainaren 3an, 10:41]. Eskuragarri: http://paseandohistoria.blogspot.com/2015/06/el-mundo-espiritual-de-los-indios.html
Uruguayeduca.anep.edu. WebQuest Literatura en clave de TIC 2016. 2016ko uztailaren 16an. [Kontsulta 2020ko ekainaren 3an, 10:48]. Eskuragarri:
178
https://uruguayeduca.anep.edu.uy/recursos-educativos/221
https://gastronomiaycia.republica.com/2019/09/13/carne-cultivada-es-la-mejor-opcion-para-nombrar-la-carne-producida-por-cultivo-celular/.
Pxhere.com. “ Paisaje, agua, naturaleza, césped, desierto, montaña, cielo, campo, granja…”. 2017ko urtarrilaren 16an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 10:32].Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/437409.
Culturacientifica.com. El papel viejo es amarillo. 2017ko otsailaren 9an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 10:35]. Eskuragarri: https://culturacientifica.com/2017/02/09/papel-viejo-amarillo/.
Wikipedia entziklopedia askea. Cumbre Saibigain con poste indicador.3 de diciembre de 2015, 12:38:35. 2015eko abenduaren 3an, 12:38:35. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an , 10:45] Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Cumbre_Saibigain_con_poste_indicador.jpg
Vimon. El mapa del tesoro.Falsaria. 2014ko otsailaren 13an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 10:57]. Eskuragarri: https://www.falsaria.com/2014/02/el-mapa-del-tesoro/.
Piqsels.com. “ bryce canyon, Estados Unidos, parque Nacional, cañón, piedra arenisca…”. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:00]. Eskuragarri: https://www.piqsels.com/es/public-domain-photo-fwucd
Pxhere.com. “ desierto, Desierto, Valle, formación, acantilado, natural, paisaje, Estados Unidos…” 2017ko urtarrilaren 20an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:05]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/489467
Pxhere.com. “ desierto, montaña, sendero, Valle, cordillera, panorámico, ruta…” 2017ko otsailaren 27an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:11]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/874709
Benjamin NUñez Gonzalez. Wikipedia.org.Wikipedia entziklopedia askea.” Fuego, candela, Carbonería…”. 2015eko abenduaren 25ean, 20:20:21. . [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:17]. Eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Fuego,_candela,_Carboner%C3%ADa,_Sevilla,_Espa%C3%B1a,_2015_01.JPG.
Pxhere.com. “ paisaje, mar, costa, agua, Oceano, montaña, nieve, invierno…” 2017ko martxoaren 3an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:20]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/1133071.
Tedic.org. Talleres y encuentro de creative commons: a compartir y aprender sobre la cultura libre.2018ko urriaren 5ean. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 11:46]. Eskuragarri:
179
https://www.tedic.org/talleres-y-encuentro-de-creative-commons-a-compartir-y-aprender-sobre-la-cultura-libre/.
Europa indigena. La caza del bisonte. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 10:47]. Eskuragarri: https://www.europaindigena.com/1%C2%AA-el-paleol%C3%ADtico/iii-el-principio-masculino/75-la-caza-del-bisonte/
Joseph Epes Brown. Pueblos originarios, textos y documentos.La pipa sagrada.1953. urtean argitaratua. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 10:52]. Eskuragarri: https://pueblosoriginarios.com/textos/pipa_sagrada/5.html
Rural salut. Hospital Sant Joan de Deu.Hacer el indio en familia, un juego 100% saludable.
2014ko martxoaren 4an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 14:58 ]. Eskuragarri:
https://faros.hsjdbcn.org/es/articulo/hacer-indio-familia-juego-100-saludable.
María A. Cabrera Arús.. Cuba material. Artesania y reciclaje.2014ko otsailaren 11an.
[Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 15:05]. Eskuragarri: https://cubamaterial.com/blog/tag/estilo-de-vida.
Jose Manuel Marcos.Informaticaparaeducaciónespecial.blogspot.2015eko irailaren 1ean. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 15:26]. Eskuragarri:
http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2015/09/nueva-licencia-creative-common-40.html.
Wikipedia.org.Wikipedia entziklopedia askea.2009ko ekainaren 1ean.[Kontsulta:2020ko ekainaren 3an, 15:39]. Esluragarri:
https://es.wikipedia.org/wiki/Colinas_Negras#/media/Archivo:Black_Elk_Wilderness_South_Dakota_5.jpg
Pxhere.com. “ montaña, Valle, cordillera, formación, acantilado, Estados Unidos, America…”. 2017ko otsailaren 21ean. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 15:48] Eskuragarri:
https://pxhere.com/es/photo/785337
Marina Martin De Loeches. Red historia. 2012ko apirilaren 22an. [kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 15:55]. Eskuragarri: https://redhistoria.com/el-bufalo-para-los-indios-norteamericanos.
Pxhere.com. “ persona, pensando, sentado, escribir, diseño de interiores, imagen…” 2017ko apirilaren 13an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 16:02]. Eskuragarri:
https://pxhere.com/es/photo/1391073
Cc searh..creative comons [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 16:08]. Eskuragarri:
https://search.creativecommons.org/search?q=%20light%20a%20fire&provider&li<&searchy.
Cc searh..creative comons [Kontsulta: 2020ko ekainaren 3an, 16:08]. Eskuragarri:
180
https://search.creativecommons.org/search?q=people%20thinking&provider&li<&searchBy
Benjamin Blankenbehler. Arquitecture revived.Royal Gorge Bridge, Canon City Colorado 2015eko urriaren 26an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 10: 59]. eskuragarri: http://www.architecturerevived.com/royal-gorge-bridge-canon-city-colorado/
Arturo. Crepusculo.STANDING ROCK: La última batalla de los sioux. 2016ko irailaren 29an. [ Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:04]. eskuragarri: https://luzbel524.wordpress.com/2016/09/29/standing-rock-la-ultima-batalla-de-los-sioux/
El octavo historiador. SPIRIT, EL CORCEL INDOMABLE, LOS LAKOTA Y LA CONSTRUCCIÓN DEL FERROCARRIL. 2018ko urtarrilaren 11an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:07] https://eloctavohistoriador.com/2018/01/11/spirit-el-corcel-indomable-los-lakota-y-la-construccion-del-ferrocarril/
Borja Bauza. the objetive. Pine ridge. El espejo en el que estados unidos no quiere mirarse.2019ko apirilaren 30ean. [kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11: 11]. Eskuragarri: https://theobjective.com/further/otras-fronteras-pine-ridge/
Charles Hoetzky..Wikipedia.or.Wikipedia entziklopedia askea.1871. urteko irailean eginda.
[Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:17]. eskuragarri: https://es.wikipedia.org/wiki/Cree#/media/Archivo:CreeCamp1871.jpg
Tuitdebate. Fundación gabo.2016ko ekainaren 29an.[Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:21]. eskuragarri: https://fundaciongabo.org/es/etica-periodistica/debate/tuitdebate-como-recuperar-la-credibilidad-en-el-periodismo
Falsaria.com.Un dia lluvioso. 2016ko martxoaren 14an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:41]. Eskuragarri: https://www.falsaria.com/2016/03/un-dia-lluvioso/
Pxhere.com. “ Algas marinas, zombi, gracioso, monstruo, extraño, horripilante…” 2017ko azaroaren 2an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11: 27]. Eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/675573
Pxhere.com. “ Azul, Japón, juguete, desfile, Disney, escenario, Tokio…” 2017ko otsailaren 14an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:30]. eskuragarri: https://pxhere.com/es/photo/712085
Bez, lo que debes saber.Pixabay. 2017ko ekianren 7an. [ ontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:33]. Eskuragarri:
181
https://www.bez.es/575158551/Lo-que-hay-que-saber-sobre-la-eliminacion-del- roaming-en-la- Union-Europea.html
narraciones encadenadas.blogspot.com. 2016ko martxoaren 7an. [Kontsulta: 2020ko ekainaren 4an, 11:45]. eskuragarri: http://narracionesencadenadas.blogspot.com/2016/03/el-monstruo-de-mi-cuarto.html
BIBLIOGRAFIA
HILL RUTH BEEBE: Hanta yo, las raices de los indios. Obra completa, Grijalbo,
(1979). ISB: 9788425312489