HONDAKINEN KANPORAKETA: IRAIZKETA

IRAITZ-APARATUA

Ugaztun lurtar askotan, gizakia barne, giltzurrunek, larruazalak, birikek eta digestio-aparatuak hondakin metaboliko toxikoen kanporatzean parte hartzen dute.

Aminoazido eta az.nukleikoen hondakin metabolikoak eta iraizte-prozesuan behar den ur kantitatea.

ANIMALIAK IRAIZTEN DITUZTEN ANIMALIAK IRAIZTEN DITUZTEN SUBSTANTZIEN ARABERASUBSTANTZIEN ARABERA

AMONIOTELIKOAK

UREOTELIKOAK

URIKOTELIKOAK

Amoniotelikoa Urtarrak (Arrainak)

Azido Urikoa: ia-ia egoera solidoan kanporatzen da. Ur-gutxi dagoen tokietako animaliek erabiltzen dute

Urikotelikoa Insektuak

Narrastiak

Hegaztiak

Wöhler-rek 1828. Urtean sintetizatutakoa

Ureotelikoa

Marrazoak

Dordokak

Anfibioak

Ugaztunak

BELAKIENGAN eta KNIDARIOENGAN zelulek zuzen-zuzenean uzten dituzte hondakinak uretan, eta gero ur-korronteak balio du hondakinak kanporatzeko.

ORGANO OSMOERREGULATZAILEAK

1. Protonefridioak.

2. Metanefridioak

3. Malphigiren hodiak

4. Guruin berdeak

5. Giltzurrunak

Iraiztea 3 prozesuen bidez ematen da: Difusio bidezko iragaztea, gehienetan garraio aktiboz egiten den beharrezko sustantzien berxurgapena eta jariatzea

Hondakinak kanporatu ahal izateko gehien jota hiru prozesu egin daitezke

IRAGAZKETA

BIRZURGAPENA JARIAKETA

PLATIHELMINTOEK protonefridioak dituzte

Bi muturretatik irekitako hodiak dira. Barruko muturra, nefrostoma (1), zeloma barrunbera irekitzen da eta dituen zilioei esker, mota guztietako substantziak ateratzen ditu. Hodian, baliagarriak diren sustantziak birxurgatzen dira. Azkenik, toxikoak diren sustantziak, nefridioporo (3) zulotik kanporatzen dira.

METANEFRIDIOAK anelido eta moluskuetan

1

3

2

PROTONEFRIDIOA: Mutur itsu bat; beste muturra hestean edo kanpoan; adarkadurak (IR eta BIR soilik)

METANEFRIDIOA edo NEFRIDIOA: Bi mutur irekiak; bat kanpoan beste barnean; adarkadurarik gabekoa (IR eta BIR soilik)

ANELIDOEK nefridioak dituzteEraztun batetik jasotzen dira hondakinak eta aurrekotik kanporatzen dira

NEFRIDIOAAHOA

NERBIO-SIST.

LISERI-AP.

K+ /H2O

MALPIGHIREN HODIAK intsektuetan

Atzeko hestearen hodi formako ebaginazioak. Barne-inguruneko sustantziak hartu eta hestera kanporatzen ditu. Hestean, sustantzia baliagarriak birxurgatzen dira eta hondakin nitrogenatuak kanporatzen dira.

KK++-aren garraio aktiboa. Ura osmosis iragotzen da. -aren garraio aktiboa. Ura osmosis iragotzen da. Azido urikoaren kristalak hestean hauspeatzen dira. Azido urikoaren kristalak hestean hauspeatzen dira.

INSEKTUEK Malpighiren tutuen bidez egiten dute iraizketa

Malpighiren tutuek barne-ingurunea iragazten dute eta ateratako hondakinak liseri-aparatura eramaten dituzte kanporatu ahal izateko

AHOA

MALPIGHI-ren TUTUAK

IR eta BIR hestean

GURUIN BERDEAK krustazeoak Antenen edo masailezurren oinarrian daude.

Zaku itsuak hondakin toxikoak hartzen ditu. Substantziek, tubulutik zirkulatzen duten heinean, birxurgapena emanen da. Gelditzen diren sustantzia nitrogenatuak dituen puxikan metatzen dira. Azkenik, nefridioporo zulotik, kanporatuko dira.

Nefridioporoa

Puxika

Zaku itsua

OR

NO

DU

EN

IR

AIT

Z-A

PA

RA

TU

A

GiltzurrunaGiltzurrun-pelbisa

Ureterra

MaskuriaUretra

GILTZURRUNA

Giltzurrun-arteriaGiltzurrun-bena

Ureterra

Kapsula

Giltzurrun-pelbisa

Alde kortikala

Piramideak (muina)

Kaliz txikia

Kaliz handia

Zutabea

ORNODUNEK giltzurrunak dituzte iraizketa egitekoHiru ekintzak egiten dituzte: IR, BIR eta JAR.

KORTEXA

MUINA

PELBISA

GERNUAren konposaketa

Egiten den gernu kantitatea aldakorra da:klima, hartutako ura eta likidoak, jarduera,...

GLOMERULUA

BOWMANN-en KAPSULAHODI PROXIMALA

HENLE-ren LAKIOA

HODI DISTALA

HODI BILTZAILEA

NEFRONA

IRAGAZKETA: Glomerulutik Bowmann-en kapsulara pasatzea daSoilik pasatzen dira tamaina txikiko gaiak, onak edo txarrak desberdindu barikEgunero 180 litro pasatzen diraNefronaren barruan dagoenak odol-plasmaren antzeko konposaketa du

BIRZURGAPENA: Nefronatik hainbat gaiak kentzea daNefronaren barrutik kentzen dena, zuzen-zuzenean odolera pasatzen daOro har gai onak birzurgatzen dira, esaterako glukosa eta AakEra pasiboan ura errekuperatzen da ez galtzeko 180 lt.

JARIAKETA: Nefrona inguratzen duten kapilarretatik nefronaren barrura pasatzea daOro har gai toxikoak eta handiak jariatzen dira, hala nola azido uriko eta urea

GERNU-METAKETAREN ERREGULAZIOA

HORMONAHORMONA JATORRIAJATORRIA FUNTZIOAFUNTZIOA

ADH ADH (ANTIDIURETIKOA (ANTIDIURETIKOA edo BASOPRESINA)edo BASOPRESINA)

HipofisiaHipofisia

Barne-inguruko metaketa erregulatu: Barne-inguruko metaketa erregulatu: metaketak gora egiten duenean, metaketak gora egiten duenean, nefronako hodi biltzaileen nefronako hodi biltzaileen iragazkortasuna handitzen du ura iragazkortasuna handitzen du ura barne-ingurunera xurgatuz. barne-ingurunera xurgatuz.

ALDOSTERONAALDOSTERONAGiltzurruGiltzurrungaineko ngaineko guruinakguruinak

Sodio ioien xurgapena eta potasio ioien Sodio ioien xurgapena eta potasio ioien jariatzea handiagotzen du urruneko hodi jariatzea handiagotzen du urruneko hodi eta biltzaileetan.eta biltzaileetan.

ARRAINEK giltzurrun handiak eta luzeskak dituzte. Ugal-aparatuaren batera, IREKIGUNE UROGENITALean bukatzen dira

Testikuluak

Obiduktua

Giltzurrunak

Azkenean nefronaren jarduerak odolaren bolumena eta konposizio kimikoa konstantea mantentzen du, barne-ingurunearen oreka mantenduz...

... HOMEOSTASIA