Ihintza...IHINTZA 102 3 AurkezpenaAurkezpena Santa Ageda giroan dator Ihintzaren ale berri hau, egun...

2020ko otsaila 105. zenbakia XXXVII. urtea

ihintzaProyecto105_Ihintza 25/02/20 16:33 Página 1

ZER NON NORK

IHINTZA – Salletarren aldizkaria. 1998. urtean sortua Zuzendaritza eta erredakzioa: La Salle, 851 postakutxa, 20.080 – Donostia L.G.: SS 485/84 ISSN: 1135-3945 Gertu inprimategia

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03 Gogoetak

Alex Gaztañazpi, URTARRILEKO ALDAPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04 Iñigo Azkue, BEHIN BATEAN LOIOLAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 05 Pello Esnal, LA SALLE 301: Hasieran bizia zen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07

Praktika onak Aitor Ibarguren, SUSTRAI 2018 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 09

Hezkuntza mundua

Joxe Agustin Arrieta, BALIOEN KRISIA ALA BALIO-ALDAKETA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Poema Patxi Ezkiaga, BELAGUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Iruzkinak Jon Lezamiz, LARRESSORE IZENEKO KOADROA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Kontu kontari Joxe Ertzibengoa, TELEFONOZAINA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Juan Antonio Lopetegi, ONDDOAK ONDDO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Ikasleen Txokoa Zarauzko La Salleko ikasleak, EUSKARAREN EGUNERAKO IPUINA 2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Naiara Udakiola, AMONA MAITATUA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Irungo La Salle LH.3, SOS PLANETA! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Saioa Prieto, NI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Amets Pajares, AMETS GAZIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 Jokin Narraspe, AMODIOAREN ERRAUTSAK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Euskararen Eguna Jose Manuel Agirrezabalaga, XXXVIIi. EUSKARAREN EGUNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Graxi Solorzano, NIRE BIDEA... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

Proyecto105_Ihintza 25/02/20 16:33 Página 2

IHIN

TZA 10

2

3

AurkezpenaAurkezpena

Santa Ageda giroan dator Ihintzaren ale berri hau, egun honetako koplen desio onenez: Zorion etxe hontako denoi, Ihintzaren irakurle guztioi.

Bestaldetik, otsailaren 21ean ospatzen da Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Eguna. Otsaileko Mundo Negro aldizkari misiolariak gogorarazi dit. Egun hau dela-eta idazle kenyar batek aspalditxo, 1978 urtean, jasan zuena aipatzen du. Ingelesez idatzi beharrean, bere ama-hizkuntzan, gikuyo-n, antzerki obra bat idatzi zuelako kartzelan sartu omen zuten eta han pasa zuen preso urtebete. Eta non eta Kenyan, bere sorterrian. Harrezkero gikuyo-n idazten jarraitu zuen. 1999 ezkeroz ospatzen da Nazioarteko Egun hau.

Guk, hemen, Ihintza aldizkaria bultzatzen jarraitzen dugu eta euskaraz idaztera gonbidatzen, bereziki salletarrei.

105. zenbaki honetan, sail hauetan bildu ditugu jasotako idazkiak:

Gogoetak: tankera eta gai ezberdineko hiru bildu ditugu hemen: urtearen hasieran sumatzen dugun aldapa, euskara eta itzulpengintza, eta “La Salle 300” ospatu ondoren, zer.

Praktika onak: Azaroan Sustrai formazio-programan parte hartu zuen batek bere esperientzia azaltzen digu.

Hezkuntza mundua: Nahiz eta erretiroa hartua izan, hezkuntza buru-bihotzetan izanik, balioen inguruko gogoeta eskaintzen digu idazleak.

Poema: Patxi Ezkiagaren argitaragabeko beste poema bat eskaintzen dugu.

Iruzkinak: Baionako Saint-Bernard ikastetxeko La Salleren kuadro bati buruzko iruzkinak eskaintzen dizkigu ikertzaile trebeak.

Kontu kontari bi idazle datozkigu. Batak fundatzaileari egindako telefono-deia transkribatzen digu, besteak onddo-zaleen arteko istorio bat kontatzen.

Ikasleen txokoan sei ekarpen jaso ditugu: elkarlanean burututako ipuina, zenbait olerki, rap eta ipuin. Beasaingo, Donostiako, Irungo eta Zarauzko neska-mutilak ditugu idazle. Txikiena LHko 3. mailakoa, besteak DBHko 2., 3. eta Batx. .

Euskararen Egunari buruz, alde batetik, kronika azaltzen da eta, bestetik, Graxi Solorzano anderearen hitzaldi hunkigarria.

Kandelario bero, negua gero. Oraingo honetan izotzaren ordez ihintza izango dugun itxaropenez, agur eta ekin gogotik.

Jose Manuel Agirrezabalaga


IHIN

TZA

105

4

URTARRILEKO ALDAPA

Alex GAZTAÑAZPI

Urte hasiera bakoitzak ba omen dakar bere malda edo aldapatxoa. Aldapa honen pikoa

urte batetik bestera asko aldatu daiteke. Sekula ez da berdina, aldapa igo behar duen gizajoa berdina ez den bezalaxe. Golgota mendiko aldapa izatetik San Franciscoko Lombard Street izatera pasa daiteke. Zuzen eta garbia izatetik oker eta bihurgunez josia izatera. Aldapari aurre egiteko igo behar duenaren indarrak, aldartea eta egokitzeko gaitasuna ere oso garrantzitsuak dira, hauek baldintzatuko baitute aurretik duen erronkaren sakontasuna. Martin Txikik bezala, bi pausotan igotzea edo Sisifo errukarria bezala jardutea, nahiz eta behin eta berriz ahalegindu, bere lanak idorrak direla konturatu arte.

Kantauri ertz honetan ordekak bitxikeriatzat hartu genitzake, tulipanak eta loredun alkandorak bezalaxe. Aldapak igo eta jaistea bizitza estilo bat da, gure ADNan daramagu.

Aldapa arinago izan dadin hementxe dabilzkigu Beherapenak. Diru mordoa aurreratzeko aukera dugula gogoraraziz, nahiz eta horretarako beste diru mordoa gastatu behar. Tentazioan erori ezkero aldapa leunduko dugulakoan eta gero gerokoak! Gabonetako su artifizial eta azken serpentinen hondarrak inauteriak arte luzatu nahian. Aldapari indartsu ekiteko, sakelako diru-zorroa arindua, ezpainetako irribarrea txoroa auzokide guztiei erakutsiz, esku bakoitzean, txingen moduan, hamaika poltsa zintzilik ditugularik.

Aldapa arintzen duen beste eragile bat dagoeneko eguna luzatzen hasia dela dugu. Ia hilabete bada Santa Luzia atzean utzi genuenetik, eta ez da alferrik pasatako hilabetea izan. Argiak duen graziak piztu eta berotzen gaitu. Suspertu, urte berriak berarekin ekartzen dizkigun itzal eta zamei aurre egiteko. Sarritan urte berriak aje zaharrak ekartzen dizkigulako, zuzendu gabeak edo zuzendu ezinak. Santa Luziatik hasi eta San Joanetara irauten duen aldapari errazago egiten diogu aurre eguzki epelaren babesean.

2020ko urtarrileko aldapa honek ez du txirrindulariek Frantziako tourrean menperatzen dituzten Col d´Aubisque, La Madaleine edo Mont Ventouxen antza handirik. Baina ezin dugu gutxietsi aurtengoak ere berarekin dakarzkien hainbat

petralkeri. Petralkerietan petralena hilaren bukaeran hasi zaigun matrikulazio kanpaina. Idatzi hau irakurlearen eskuetara iristen denerako agian aldapa behera ere hasia izango da, eta orduan bai komeriak.

Urteroko kontua izaten da, eta urtero bezala zuzendaritza eta klaustroetako hainbat kideen tentsioa kontrolaezina da, baxuena ezin 9tik jaitsi eta altuena, berri, Cristiano Roanaldoren Egoa bezalaxe, gora eta gora beti; ez dago inongo botikan hau zuzendu dezakeen ez Monopril ez eta Vasotec ere. Urte batetik bestera ikasten goaz, gero eta hobeto prestaturik gaude aurre egiteko, PPTak eguneratuak, gelak garbi, berogailua dagokion tenperaturan, Facebook-en atsegin dut pilatu eta pilatu… detaile txikiena era kontrolpean izan nahi izaten dugu, baina aldapa beti aldapa. Sufrikario eta izerdi tanta guz-tiak, maiz, alferrikakoak izaten dira. Ikastetxeetako idazkaritzan ez baita telefono hotsik entzuten, jasotzen diren e-mailak SM edo Ibaizabaleko komertzialenak dira, idazkariak ikasle edo irakas-leekin soilik egiten du berba, familia berrien berririk izan gabe. Frustrazioa da orduan nagusi, hain harro

gauden eskolara nahi adina ikasle berri hurbiltzen ez direnean. Ondo egindako lanak behar duen saria jasotzen ez duenean.

Beste batzuetan, berriz, matrikulazioaren aldapa madarikatua errazago gainditzen dugu, idazkaritza paretik pasatzerakoan ezezaguna zaigun familia bat bi urteko haurra besoetan dutela ikusten dugunean, irakasleok kafe makinaren inguruan,

GogoetakGogoetak


IHIN

TZA 10

5

5

oiloen moduan denok batera txutxu-mutxuka gabiltzanean, idazkariak aurpegian sartzen ez zaion irribarre batekin egun on esaten digunean, orduan ez da ezer galdetzeko beharrik, guztiok dakigu irri hori nondik datorren. Zegama Aizkorriko Sancti Spiritu igoera Arabako lautada amaigabea bilakatzen da, eta hau ere zoriona da.

Hau da urteko lehen aldapa, baina ez bakarra, eta askotan ez eta mardulena ere. Urtarrileko aldapa honek besteek ez duten dohain bat badu, eta eskertzekoa da: aldapa hau leiala da. Ez du inoiz hutsik egiten, hain urrun ikusten dugun 2021eko urtarrilean ere hantxe egongo da gure zain: bakar, gogor eta mutu.

Urtarrilaren hamaika anai-arrebek ere hainbat malda gora ezkutatzen dizkigute baina, koitaduek oraindik ez dakite zenbat sekretu eta ezusteko jasotzen dituzten, isilpean, egun bakoitzaren atzean. Bide bazterretik, astelehenetik igandera, aterako zaizkigu mamuak (Egiptoko zazpi izurriteen modura) bizitza lasaiaren erritmoa eta urtearen martxa eta errutina zapuztu nahian: euriborraren igoera, alabaren salmonellosia, aitaren giltzurruneko harriak, haginetako infekzioak, bankuen Ora eta bereziki Labora, osabaren Alzheimerra, eman gabe geratu diren muxuak, haurrak lanbroan galduak, telefonoaren garrasi isila, ITB, gauerdiko kezkak … Guztiak izango ditugu, Sisiforen harri nazkante hura.

Hauekin edo beraien senideren batekin tokatuko zaigu topo egitea, ez egin dudarik. Berauek igo beharko ditugu aldapa gora, Newton bere hilobitik barrez lehertzen den bitartean. Zorionekoak gu, guzti hau oraindik ez dakigulako, eguneroko-tasuna betirako dela uste dugulako.

Zireneko Simon baten beharrean gaude, bere kemen, ausardi eta koherentzi guztiarekin, aldapan gora, gure bakarrik den gurutzearen zama arintzen lagunduko diguna. Zorionez ere, begiratzen ikasten badugu Zireneko Simon dezente antzematen ditugu gure aldamenean. Euriborrak ez duela azkeneko hitza konturatzen garenean, haginetako infekzioari, alabaren salmonellosia eta aitaren giltzurruneko harriari aurre egiteko lehen munduan bizi garela ohartzean, Laborari irribarrez erantzuten diogunean, Alzheimerrak txikitako abestiak gogora

ekartzen dituenean, muxuak besarkada konplize bihurtzen direnean, telefonoaren beste aldean lagunaren ahotsa entzutean…

Norbait inoiz Tom Simpson ziklistarekin akorda-tzen al da? Nola asfixiatu zen Mont Ventoux mendian gora, nola zegoen apurtua bere elastikoa errepidearen harri txintxarretan?

Zerraldo erori baino lehen hauxe esan omen zuen: Put me back on the bike! (Igo nazazue berriro bizikleta gainera!)

GogoetakGogoetak

Loiolan zen bai, baina ez erromeria egunean, lanegunean baizik. Ostiral arratsalde batean

etorri zitzaidan anai Jose Manuel Agirrezabalaga Ihintzarako zerbait idatzi behar nuela gogoraraztera. Eginkizun horren lehen albistea nuela esan nionean, honela amaitu zuen elkarrizketa, bere bulegora irribarre txiki bat marraztuz bueltatu aurretik: astelehenean jasoko duzu gonbidapena.

Aitzakia merke batzuk saiatu nituen neure bizkarra zeregin gehiagoz ez zamatzeko, baina alferrik, ez dago Jose Manuel makurraraziko duenik. Ezin harrituko naiz, hala ere, Ihintzan idazteko

gonbidapena luzatu didalako. Elkar ezagutu genuen egunean bertan, Ihintzaren ale bat eman zidan bostekoarekin batera; beraz, eskertu beharrean naiz gonbidapena, La Salle bihotzean eta euskara ahoan daramatzan pertsona batek egina baita. Gainera, eta zergatik ez aitortu, lan politak dira hauek euskara maite dugunontzat.

Hizkuntzak eta, zehazki, euskarak batzen gaitu salletarrok Ihintzan, baina ezin okertuko gara hizkuntzen gaineko ikuspegian: zenbat eta hizkuntza gehiago jakin, orduan eta aberatsagoa izango da gure jarduna eta mundu ikuskera, hizkuntza guztiek

BEHIN BATEAN LOIOLAN Iñigo AZKUE


IHIN

TZA

105

6

GogoetakGogoetakmunduari begiratzeko eta hura azaltzeko modu berezkoa eta berezia baitute. Aitor dezagun, hortaz, hizkuntza guztien balioa, eta erabil ditzagun, pertsonek elkarren artean komunikatzeko sortu dituzten konbentzioak ditugun aldetik.

Hizkuntzak elkar ulertzeko tresna eta, batik bat, komunikaziorako bitarteko adostuak direla argi izanda, adostasun horren bila saiatu behar dugu-lakoan nago. Euskara bidegurutzean dugu, agerikoa da hori. Izan ere, euskararen datuek, aspaldian, argazki bera erakusten digute, temoso: euskara dakiten pertsonen kopuruak gora egin duen arren, kale erabilerak ez du beste horrenbeste egin, eta iparraldeko euskal lurraldeetan, gainera, geldiezina dirudi gure hizkuntzaren gainbehera.

Adostasunaren bidea urratu behar dugula adierazi dut gorago, eta ideia horretan sakondu nahi dut hurrengo lerroetan. Euskararen aldeko hautu kontzientea egin dugunok, ederkitxo dakigu badirela hautu askoz ere errazagoak. Munduan hiztun gehien dituzten hizkuntzek, eta batik bat, ingeles orohartzaileak, hiru erreiko autopistan daramatzate beren hiztunak, eta euskaldunok, berriz, beti bide estutik ari garela dirudi, karranka etengabean ari den gurdi zahar baten gainean. Bada, ez dugu euskararen gurdi zaharra olioztatuko, guk geuk jartzen baldin badizkiogu trabak euskararen erabilerari; alegia, euskararen irudi baikorrik ematen ez baldin badugu, euskaraz hitz egiten saiatzen ari denari errietan ari bagatzaizkio behar besteko zuzentasunez hitz egiten ez duelako, edo euskal hiztun ez direnen aurka egiteko badarabilgu euskara.

Ez naiz inozoa. Aspaldi ikasi nuen nahi ez duen jaunari edo andreari ez zaiola erregutu behar. Egia da gurean pertsona askok ez duela euskararekiko batere ardurarik, eta beste askoren ustezko begirunea hitz eder baina itxurazkoetan hutsaltzen dela. Errealitate soziolinguistikoari behar besteko argitasunez, soseguz eta pazientziaz begiratzen ikasi behar dugu. Eta errealitatea den bezala onartzea da errealitate hori pixkanaka

aldatzen hasteko lehen urratsa. Euskaldunok zail izaten dugu euskara hutsean aritzea, eta euskaraz aritzeko aukera dugunean ere, hitz egiten den euskararen maila komunikatiboa ez da nahi genukeen bezain zuzena edo egokia izaten. Ez dugu, hala ere, kopeta ilundu behar, aspalditik baitakigu euskara onena hitz egiten den hori dela. Gure indarrak non jarri behar ditugun erakusten digu esaldi ezagun horrek: euskararen erabileran, izan ere, mimoz zaindu behar ditugu, guk nahi bezain xuxen ez aritu arren, euskaraz hitz egiten saiatzen diren pertsonak.

Gure salletar familia ez da errealitate soziolinguistiko horretatik aparte bizi, eta ni neu La Sallen itzultzaile lanetan aritzea da horren adierazleetako bat. Ikaskuntza Testuinguru Berriko material gehien-gehienak erdararen batean sortu dira, eta horiek euskarara ekartzea dut zeregin nagusi. Nire lanaren xedea, noski, euskararen kalitate irizpideak betetzea da, hau da, testu zuzenak, jatorrak eta egokiak idaztea, edo bestela esanda, idatzi ulergarriak, irakurterrazak eta itzulpen usainik gabeak egitea. Horretan zintzo saiatzea dagokit, beraz, La Sallen hainbat urtetan euskararen lur emankorra ondu dutenen bidetik.

Itzulpena darabilgu ITBn, eta nabarmentze-koa da azkenaldian ahoz aho dabilkigula itzultzaile automatikoen gaia. Bete-betean egiten dut nik itzulpen automatikoaren alde, baina beste tresna askorekin gertatzen den moduan, itzulpen automatiko horren erabileran datza komunikazio onaren gakoa. Erdararen batetik euskarara itzultzen duten itzultzaile automatikoak gero eta emaitza hobeak lortzen ari dira, eta pozteko egoera dugu hori, baina nekez iritsiko dira gainbegiratzeko premiarik ez duten itzulpenak egitera. Hori izango da, ziur asko, gaur egun itzulpenak egiten dituzten profesionalen etorkizuneko lana, egokitzaile, moldatzaile, zuzentzaile edo post-editore izatea itzultzaile automatikoen erabilera zabaltzean edo orokortzean. Dena den, itzultzaileak, automatikoa zein hezur-haragizkoa izan, beti izango du lan gaitza itzuli behar duen testuak behar besteko kalitaterik ez baldin badu.

Azaldu dut adostasuna eta baikortasuna direla, nire ustez, gurean landu behar ditugun bi ildo nagusiak, eta ideia batzuk emango ditut orain bi ildo horiek jorratzeko.

Euskaraz sortutako materialak falta zaizkigula jakinda, ez al da aukera ona guk geuk gure ikastetxeetan sortzea material horietako batzuk?


IHIN

TZA 10

5

7

GogoetakGogoetakHan-hemen ikusten ditugu, Interneten, hainbat ikastetxetako haurrek zein helduek egindako bideoak eta bestelako materialak euskaraz, eta euskal eremuko La Salle ikastetxeok ere beste horrenbeste egin dezakegu. Material horiek guztiak –bideoak, aurkezpen digitalak, jarduera interaktiboak eta beste asko– barne sarean erabil ditzakegu, gure familia-sentipen indartsua elikatzeko.

Animatuko al gara, salletar euskaltzaleen taldetxo bat osatu, eta La Salleko Joan Bautistaren euskarazko sarrera txukun bat Wikipediarako egiten? Sareko entziklopedia horrek oso aukera interesgarri bat ematen du: korredakzioarena. Izan ere, sarean jartzen dituen artikuluak, hizkuntza batean idatzi eta ondoren beste hizkuntza askotara itzuli beharrean, aldi berean edota gerora idazten dira hizkuntza bakoitzean, itzulpenaren morrontzatik ihes egiteko. Baimenak eskatu beharko ditugu La Sallen, noski, eta ondo pentsatutako lana izan beharko du, baina merezi du, eta gainera, dokumentazio lana egitean, balioan jar ditzakegu salletar euskaldun handiek gure fundatzaileari eta bere lanari buruz idatzi dituzten testu ederrak.

Hauxe duzu nire harremanetarako posta helbidea: [email protected]. Pozarren hartuko ditugu zuen ekarpen guztiak.

Ibil dezagun La Salleko Joan Bautistak erakutsitako bidea. Gure fundatzaileak, orain hirurehun urte, garai hartan nagusi zen latina bazterrera utzi gabe, orduko Frantzian bertako hizkuntza zuten frantsesaren alde gin zuen bere eskoletan, eta hezkuntzan tokian tokiko hizkuntzak balioesteko eta erabiltzeko bidea zabaldu zuen. Ba ote irakaspen ederragorik euskal salletarrontzat?

La Salle 301: Hasieran bizia zen

Pello ESNALLa Salle 300: La Salleren espiritua, zer espiritu?

Azken maiatzean izan zen, 2018-2019 ikas-turtearen amaieran. Aspaldiko lagun batekin egin nuen topo kalean. Eta, arian-arian, “La Salle 300” hartu genuen hizpide. Baina ez denbora luzerako.

–La Salleren espiritua? Zer espiritu? Zertara zatozak oraingo mistizismo horiek?– bota zidan bat-batean.

Isilik gelditu nintzen. Denbora asko beharko genuen ezer argitzeko; eta, goiz hartan, presaka samar ginen biok ere.

Baina topaketa txiki hark eman zidan zer pentsatua. Hasteko, lagunak esandakoak oso egoki jasotzen ditu gure giroan dauden galderak, jendeari berez sortzen zaizkionak, geure buruari ere egiten dizkiogunak. Izan ere, espiritua eta mistikoa baino hitz susmagarriagorik! Baina ez, soilik, salletarren izaeraren eta jokabidea dela eta. Gaur, salletarraren espiritua ez ezik, espiritualitatea bera jartzen da za-lantzan, gure inguruko gizartearen zati handi batean, behintzat.

Alderdi horretatik eskertzekoak dira laguna-ren hitzak. Gainera, zertxobait ezagutzen du salleta-rren mundua; are gehiago, filosofia eta teologia ere ikasi zituen gaztetan.

Beraz, lagunaren galderek merezi dute patxadazko erantzuna. Besterik ez bada, hurrena elkarrekin topo egiten dugunerako.

2019ko uda: Espirituaren begia

Urte-sasoi egokia izan ohi da uda, besteak beste, patxadazko irakurketak egiteko eta lehendik gustura irakurritako liburuak berriro irakurtzeko. Horien artean daude, nire kasuan, Ken Wilber psiko-logo transpertsonalaren liburuak. Adibidez, La conciencia sin fronteras (Aproximaciones de Oriente y Occidente al crecimiento personal), Los tres ojos del conocimiento (La búsqueda de un nuevo paradigma) eta El ojo del Espíritu (Una visión integral para un mundo que está enloqueciendo poco a poco). Or-dena horretan argitaratu zituen Wilberrek, eta or-dena horretan irakurri nituen joan zen udan.

Bakea eta argia ekarri zizkidan berriro hiru li-buruak irakurtzeak, betiko jakinduriaren bakea eta


IHIN

TZA

105

8

GogoetakGogoetakargia. Azken batean, horrexetan ari baita Ken Wilber: betiko jakinduria gaurkotzen, eta jakinduria horrez gaurko egoera argitzen.

Tarteka, liburu horiek irakurtzen ari nintzela, zer irudituko eta Joan Bautista Sallekoaren testu gaurkotuak nituela aurrean. Ez da harritzekoa. Izan ere, betiko jakinduriaren isla dira Joan Bautistaren hainbat testu, nahiz eta askotan hizkera mitikoan idatziak egon –ezin zitekeen bestela izan– eta gaur hizketa horrek atzera eragin gutako askori, eta ez soi-lik maiatzean kalean topatutako lagunari.

Kontuak kontu, liburu horien irakurketaren eraginpean nengoen udaren amaieran. Joana zen Donostiako zinemaldia eta etorria Zientziaren astea Gipuzkoako hiriburura. Orduan bidali nuen El Diario Vasco egunkarira “Ezagutzaren hiru begiak” zutabea. Urriaren 3an argitaratu zuten, honela.

Ezagutzaren hiru begiak

Zinemaren astea izan da joandakoa. Bazirudien dena zela zinema. Ia besterik ez zegoela. Zenbat kazetari eta komu-nikabide Donostiako Zinemaldia dela eta! Zenbat irudi eta ordu, zenbat hitz eta orrialde! Zorioneko zinema! Zorioneko artea!

Baina hara: Zientziaren astea etorri da ondoren. Eta badirudi ia dena dugula Passion for Knowledgge –“Eza-gutzarekiko irrika” edo “Jakiteko grina”–. Izen hori du aste honetako jaialdiak. Izen hori jarri dio Donostia Interna-tional Physics Center ospetsuak. Hiru urtez behin anto-latzen du. Aurtengoa du laugarrena. Eta berriro ere Nobel Sariak ditu protagonista: zazpi Nobel Sari! Zorioneko zientzia!

Egia esan, beldur pixka bat ere ematen du aste hone-takoak; baina batez ere inbidia izugarria pizten digu.

Beldurra: zinemarik eta arterik gabe utziko ote gaituz-ten zientifikoek; edo zientziaren diktadura –zientifizis-moa– ezarriko ote diguten. Sineskera honen arabera, ezagutza zientifikoa da benetako ezagutza bakarra. Eta kito. Sineskera hutsak dira beste ezagutza guztiak. Eske-rrak badakigun benetako zientifikoak ez direla fanatikoak eta ez direla gehiegikeria horietan erortzen.

Beldurra uxatuagatik, ordea, gure baitan jarraitzen du inbidiak, gero eta biziago. Izan ere, gehiago jakiteko gri-naren grinaz, nork ez luke antolatu nahiko ezagutza guz-tien jaialdia? Honetan, ezagutza zientifikoarekin batera, beren lekua izango lukete ezagutza filosofikoak eta espi-ritualak ere. Hauek ere benetako ezagutzak izaki.

Baina nondik atera dirua? Eta, dirua eskuratuta ere, nola antolatu halako jaialdi ausart eta erraldoia? Eta are okerrago dena: ezin ekarriko genuke Nobel Sari askorik. Izan ere, oraindik sortu gabe daude Filosofiaren eta Es-piritualitatearen Nobel Sariak.

Baina tira. Ez ditugu itxita ate guztiak. Beste jaialdi bat ezin antolatu dugunez, beti geratzen zaigu Ken Wilberren obra irakurtzeko aukera. Oklahoman jaioa 1949an,

punta-puntako psikologoa eta filosofoa da, eta barru-ba-rrutik ezagutzen ditu bai zientzia eta bai Ekialdekoa eta Mendebaldeko espiritualitatea. Horregatik lortu du eza-gutza guztien sintesi harrigarria.

Hasteko, Wilberren liburu bat bereizi behar eta, Los tres ojos del conocimiento aukeratuko nuke. Nahiz eta Eye to eye dioen jatorrizkoak, hobeto islatzen du gazte-laniazkoak liburuaren muina. Zientzia, Filosofia eta Espi-ritualitatean begiak baititu ardatz.

Horixe zen zutabea. Ez dakit maiatzeko lagu-nak irakurri zuen. Eta irakurri bazuen, ez dut uste konturatuko zenik berarekin ere ari nintzela hizke-tan; sutsu ari nintzela defendatzen benetako ezagut-zak direla ezagutza espirituala eta mistikoa ere, bakoitza bere mailan.

Dena den, beste bi lagunek eskatu zidaten Los tres ojos del conocimiento liburua. Txandaka utzi nien. Lehenengoak biziki eskertu dit, irakurri ondo-ren. Fededun izandakoa da –ez naiz ausartzen esa-tera oraindik ez denik; nor gara horrelako ur handitan sartzeko?–, eta betiko jakinduriaren argitan zintzo bizitzen saiatzen da. Fededuna da bigarrena –are gehiago, fede-espiritua sakon bizitzen saiatzen dena; barkatuko ahal dit horrelako ur handitan sartu izana!–, eta gustura entzungo diot zer iruditu zaion liburua.

La Salle 301: Hasieran bizia zen

Aurtengo ikasturtearen hasieran, beste liburu bat nuen eskuartean. (Noizbait ikasiko ahal dugu libururik gabe bizitzen!) En el principio era la vida du izenburu, eta Enrique Martínez Lozano egile.

San Joanen ebanjelioaren iruzkin xehatu eta dokumentatua da, ikuspegi transpertsonaletik egina –berriro, ikuspegi transpertsonala!–, hamar urte baino gehiagoko lanaren emaitza bikaina.

Enriqueren iritziz, “ez-dualitatearen ebanje-lioa” da Joanena. Eta horrek, batetik, betiko jakindu-riaren ildoan kokatzen du ebanjelio hori –berriro ere, betiko jakinduria– eta, bestetik, gaurko une histori-koaren sentsibilitatearekin lotzen. Enriqueren hitze-tan, gero eta indar handiagoa hartzen ari da ez-dualitatea, errealitatea irakurtzeko eta ulertzeko giltzarri bihurtzeraino.

Horregatik, liburua irakurriz, gaurko-gaurkoa egiten zaigu Joanen ebanjelioa pasartez pasarte; gutaz ari dela ohartzen gara: gu ere Bizia garela –Joan Bautista Sallekoa zen bezala–, hasieran zen Bizi berbera.

Ez dakit noiz egingo dudan topo berriro maiatzeko lagunarekin. Eta ez dakit inoiz denborarik


IHIN

TZA 10

5

9

hartuko dugun elkarrekin patxadaz hitz egiteko. Hala balitz, Ken Wilberren liburuak aipatuko nizkioke; eta, tartean, Enriqueren liburu honen 177. orrialdea berrituko nioke.

Azken batean, orrialde horretan dago gako-etako bat: zergatik Mendebaldeko filosofiak eta te-ologiak porrot egin duten; nola ez diren gauza bera pentsatzea eta ezagutzea; nola erlijioek “Jainkoa” deitutako hori ezin daitekeen pentsatu, baina bai bizi…

Praktika onakPraktika onak

SUSTRAI 2018

Aitor IBARGUREN

Gaur, astelehena da. Euria ari du, nola ez. Hotz da kanpoan, garai honetan ohikoa den moduan eta

ni, etxeko goxotasunetik ari naiz testu hau idazten. Izan ere pasa den asteburu honetan eduki dugu baz-karia, Beasain topagune izanik, San Asension Sustrai formakuntza egiten egon ginen taldeko lagun batzuk. Lagun partez kide idaztea ere posible zen baina nork esango zidan niri lagun hitza erabiliko nuenik.

Errioxa aldean pasatako hilabeteko forma-kuntza, formakuntza soil bat baino gehiago izan baitzen. 20 bat i(ra)kasle, gidari bat, sektoreko taldea-ren babesa eta hainbat eta hainbat pertsonen bizi-pen eta jakinduriaz gozatzeko bisitak. Eta 24 ordu egunean denok batera jan, lo, irri, ikasi, hezi, hazi eta negar egiteko.

Donostiatik, Zarautzetik, Bilbotik, San Asen-sio bertatik, Zaragozatik… zentro ezberdin askotako jendea batu ginen bertan. Batzuk ezagutzen ginen, beste batzuk Kimu formakuntzatik begiz joak geni-tuen eta, beste batzuk ordea, auskalo nor ziren. Etapa guztietako irakasleak ginen bertan (baita ira-kasle ez zen batenbat ere): HH, LH, Batxilergoa… eta denak ginen zerbaitetan, bereziak. Batzuk ia ITB-ekin lanean hasiak, beste batzuk 1200 pertsonako eskola batetik etorriak, baten baten klaustroa 20 irakaslek bakarrik osatzen zuten… Hara non, ordea, azken gaueko afarian denok ginen besotik helduta Txoria txori abesten, baita Zaragozako jendea ere!

Egia esan, pertsonalki hazi egin ginen hila-betea izan zen. Esperientzia asko elkarbanatu geni-tuen zein zentro eta anaien elkarte ezberdinen bisita formatuan, zein San Asension bertan egindako dina-mika, formakuntza, txarla eta gogoeta forman. Ez

hori bakarrik, bakoitzak etxetik ekarritako esperien-tzia zein bizipenen motxila irekitzeko eta hustutzeko denbora ere izan baikenuen. Eta eskertzekoa da noizean behin motxila hori hustutzea, are gehiago zure momentu txar eta zure momentu on horiek ulertu eta enpatizatzen dituen jendez inguratuta zaudenean.

Aipatzekoa ere formatzaileen konpromezua. Toki guztietako jendearen ponentziak jaso genituen, denon artean osatzen dugun sare erraldoi honen adierazle: Irun, Bilbo, Madril… bai, bai, Madriletik ere espreski gurekin egoteko etorri ziren. Gure artean komentatu eta asko baloratu genuen zerbait izan zen, pertsona guzti hauek guri eskainitako den-bora tarte baten parte izana. Eta nola ez, gure artzain izan zen Jose Angelen gidaritza. Momentu oro jaso genuen bere laguntza, maitasun detaileak, barre eta algarak behar genituenean, baita une oro entzuteko prest zegoen pertsona baten babesa ere. Gutxik esperoko zuten abentura honen hasieran honelako pertsona bat izatea gure erreferente.


IHIN

TZA

105

10

Halaxe pasa genuen hilabete. Eta a zer hila-betea, gainera. Hazi eta hezi egin ginen hilabetea, zehazki. Mundu honetan lanean gabiltzanok eta, batez ere, Salletar familiaren parte garenok, inork baino hobeto baitakigu zer den pertsonekin lan

egitea. Zer den harremanak egitea. Eta honelako hilabete batean, harreman handi eta bereziak egiten diren hilabete batean, konturatzen gara nork osatzen dugun familia handi hau.

Eskerrik asko bertan parte hartutako guztioi.

Hezkuntza munduaHezkuntza mundua

BALIOEN KRISIA ALA BALIO-ALDAKETA Joxe Agustin ARRIETA

Balioen beharra

Badirudi irakaskuntza arloan gizakoiago eta hainbat humanitatezko asmo onak gehiago plazarat-zen ditugula, eta eguneroko errealitatera txertatzen zaila egiten zaigula. Ez dut ezer esaten, eta nabar-mena da, gaur egungo munduan aldaketa handia izan dela alderdi guztietan. Etorkizuna iragartzea ezinezkoa dela esan dezakegu ziurtasun osoz. Eko-nomia, politika, kultura, soziologia eta erlijioa bide ezezagunetan barrena doaz, eta iparrik ere ez dute kasu askotan, eta egiten ditugun iragarpenak huts egiten dute sarritan.

Galdu egin al dira balioak? Nire iritziz gaur egun balio tradizionalak krisian daude, orain gutxi arte balio izan dizkigutenak, hain zuzen ere. Eta beste batzuk sortu dira, zeinak interpretatzea dago-kigun. Ez da zeregin makala.

Iraganean, gaur egun ditugun gaizkiak (gorrotoa, harrokeria, egoismoa, handikeria, zeken-keria, lizunkeria, amorrua, bekaizkeria, nagikeria) eta bertuteak (maitasuna, leialtasuna, sakrifizioa, zint-zotasuna, eskuzabaltasuna) berberak zeuden, baina beste era batera hartzen ziren. Garrantzi maila des-berdina zutela esan dezaket.

Hala ere, gure gizarte hau gizalegezkoagoa, bidezkoagoa eta orekatuagoa izan dadin pertsona errespetatzen jakitea da baliorik gorenetakoa.

Hezkuntzaren bidea

Gabon jaiak pasa ditugu eta inauteriak laster ditugu gainean. Hala ere, inork ezin duenez itxaro-penik gabe bizi, denboraldi hauei (Aste Santua barne) itxaropen zantzu handia hartzen diet. Bizitzea itxoitea da, itxaropena etorkizunari aurrez aurre begiratzea da, bizitzera eta agertzen zaizkigun zail-tasunak gainditzera bultzatzen gaituen helmuga desiratua.

Balioen hezkuntzak familia eta jendearekiko lotura gehiago sendotzera bultzatzen gaitu, hobeki zerbitzatzera, maitasun lokarriak lotzera, gezurra eta

zuzengabekeriaren kontra borrokatzera, eta hainbat pertsonei, nola ez, erlijio dimentsioa landuz Jainko-arengandik hurbilago bizitzera eta mundu hau zoriontsuago egitera bultzatzen, hain zuzen.

Gure jarduera berrikusi

Ebaluaketa emaitzak gaindituz eta bizikidetza esparrua landuz, inguruekiko eta gizaki guztiekiko jokabide eta jarduera konkretuak berrikusi beharko ditugu; eta hurbilen ditugunekiko harreman horiek sakondu; eta gure bizitza sozialetik, hezkuntza bertatik, lanetik, ongizatetik, poztasun eta esperan-tzatik, maitasun eta egunerokotasunetik kanpo geratzen direnekin dugun jokaera aztertu eta erre-bisatu beharko dugu.

Goizetako gogoetetan, batez ere, eta beste hainbat klase-saio eta uneetan ere ezin ahaztu gizalegea, eta ezin baztertu hainbat egoera oker eta ankerrak: familiarik gabeko haurrak, bakarrik bizi diren zaharrak, arretarik gabeko gaixoak, tratu txarrak jasan edo zapalduta bizi diren emakumeak, ahaztutako edo baztertutako jendea, lanik eta agiri-rik gabeko etorkinak, eskaleak. Eta gure mugetatik haratago hor daude Hirugarren Munduko herriak, gerra eta zapalketaz odolustuak, gaixotasunek joak, hezkuntza-ezaz eta herrien elkarbizitzan partehart-zeko ahalmen eta eskubide gabeziaz umiliatuak.

Eskolako leihoak gizarteari eta mundu osoari irekirik izan behar ditugu. Norberak ikusiko du egoera horren aurrean zer egin dezakeen eta zer egin behar duen oinaze handi horretan konplize ez izateko eta egoera hobe batera bultzatzeko. Eskola eta gizartea, eskola eta familia, pertsonaren duinta-suna giltzarriak dira.

Gogoan hartzekoak ditugu Julio Grosseren hitz hauek: Gure zortea ez dago guregandik at, gure baitan eta gure nahian baizik. Ba, sano bizi, eutsi eta hezi: kexari ihes egin, epaiari uko egin eta egizu dagokizuna. Zaude dagokizunean. Dagizuna dagi-zula, dagizula pozik; zaudenean zaudela, zaudela pozik. Zarena zarela, zaitez pozik.


IHIN

TZA 10

5

11

Aldakuntzaz beteriko denboraldian gaude eta irakaslea erreferente izatea giltzarria da. Heztea ez da soilik ezagutza lortzea, jakituria izatea, baita balioetan heztea ere, bizitzeko jarrera batzuk bultzatzea: berdintasuna, askatasuna, justizia, elkar-tasuna, errespetua, tolerantzia, partaidetza, gaita-sun kritikoa, elkarrizketa demokratikoa eta abar, gizalegezkoa izango den gizartea lortzeko. Jarrera horiek ezinbestekoak ditugu.

Guzti honetan irakasle eredua oso garrant-zitsua da: hurbildu, entzun, gogoeta egiten lagundu, ikasleekin zintzoa izan, ideal suspergarriak eta egiza-

leak proposatu, maitasunez eskatu, konbentzitu eta hobeago izatera bultzatzen dizkieten bizimoduak aurkeztu. Ez al zuen horrela egin La Salleko Joan Bautistak? Orain ere La Salle da hezitzaile-eredurik hoberena guretzat, eta gizatasun-idealik hoberena gure gazteentzat.

Amaitzeko, esan beharra dago gure erantzu-kizuna dela, eta ez beste inorena, gizartean sartu nahi ditugun aldaketak interpretatzea, proposatzea, horietan esku- eta parte-hartzea, gure gizarte hau gizalegezkoagoa, zuzenagoa eta berdinagoa izan dadin.

PoemaPoema

BELAGUA Patxi EZKIAGA

Gauaren sekretua suaren garretan ari da dantzan.

Inoiz zelaietako lore, erle eta tximeleta sentitzen naiz, hegan haizearen hegaletan, argi, ezti eta kolore!

Irasagarrak, perretxikuak, gaztainak eta intxaurrak biltzen ditut, trenak lautadak zeharkatzen dituen bezala, automatikoki ia, beroaren deiari jarraiki, hegoaldera doan txori, mirariaren grazia ahantzi puntuan, harriduraren keinua ahaztu dutenen modura.

Zeru bakarreko gizonak ekaitz mota bat baino ez du ezagutzen.

Ezin izan dut izarrik irudikatu hiltzera kondenatuen –ez Jesukristoren, ez martirien, ez hurkabean, gilotinan, aulki elektrikoan, fusilen tiropean ajustiziatuen– begietan. Ixtera doan leiho baten min iluna irudikatzen dut, batere seguru eduki gabe ea beste bat irekiko zaien. Ez, mendeetako Kolbe eta Edith Stein guztiengatik ere, ezin dut izarrik irudikatu gurutzea estaltzen.

Egun batean aurpegia aldatu egin zaigula ohartzen gara, zorionak ez duela marrarik uzten, min eta nostalgiarenak direla zimurrak.


IHIN

TZA

105

12

Barku naufragoek bete dutela gure begien hondartza, kaioen txilio amorratuek hartu dutela lehen xamurtasunaren intziriek ehotzen zuten bakardadea.

Egun batean ispiluaren barrura jo beste aukerarik ez zaigula gelditzen ohartzen gara.

Eraman zituzten Lauaxeta eta Aitzol, eta hilobira hitzaren haizearekin joan zirelako suposatutzat ematen dugu nahitaez sortu behar zuela poemak. Baina, ez. Faraoien gari-aleak luzaroago egon dira Erregeen Haraneko hilobietan eta ez dute asetu inoren gosea.

Udazken ilunabarrak mendafin eta erromero ohatze egiten direnean mazeletako bakardadean tinko dirauen eguzkilorean jartzen ditugu itxaropenak, bakardadearen eskua luzeegia izan ez dadin.

(Argitaragabeko Gauza txikien teorema poema sortatik hartua, 2006)

IruzkinakIruzkinak

La Salleren erretratu asko izan dira historian zehar, antza denez. Eta Anai Agolin-Mariek hemeretzi-

garren mende bukaeran deitoratzen zuen: Egunero La Salle jaunaren erretratu berriak egiten dira eta ez dute elkarren artean antzik1. Orléans-etik, 1898ko uztailaren 20ean, zuzendu zion kexa hori Anai Agolin-Mariek Anaiburu Orokorrari eskutitz batean. Guk geuk iritzi hori izanda ere, adituei jaramon egi-nez gero, Anai Agolin-Marieren bandotik kontrakora pasatu beharko genuke. Anai Joseph Cornet-ek eta Anai Emile Rousset-ek aurkako ondorioa ateratzen dute2 euren Iconographie liburuan3. Garbi azpima-rratzen dute antz handia dagoela koadroen artean eta, gainera, taldeetan sailka daitezkeela, bilduma ezberdinak osatuz.

1888ra arteko La Salleren erretratuen azter-keta sakona eta zabala egin zuten Anai Joseph Cornet-ek eta Anai Emile Rousset-ek. Egileek data hori, 1888koa alegia, jarri zuten urte horretan dohatsu aitortu baitzuen Leon XIII.ak La Salleko Joan Bautista. Harez geroztik gaur arte beste koadro asko tradizio libreago eta zabalago batean ugaldu dira. Esaterako, guk hobekien ezagutzen ditugun koadro ospetsuak hogeigarren mende hasierakoak dira.

LARRESSORE IZENEKO KOADROA

Jon LEZAMIZ


IHIN

TZA 10

5

13

IruzkinakIruzkinak

Euren egilerik ezagunenak, beharbada, Gagliardi eta Aureli dira. Korronte berri hari 1900 urtean ospatu-tako Fundatzailearen kanonizazioak eman zion inda-rra. Gure inguruetan La Salleren irudirik zabalduena koadro handiago baten zatitxo bat da. Bertan San Sulpizioko erretoreak La Salleri egindako bisitaldia irudikatzen da. Printzesa kaleko ikasgelan aurrez aurre daude La Salle eta La Chétardie jaun erretorea. Giovanni Gagliardik 1901an margotu zuen koadro hau, Prima scuola dei Fratelli izena emanez. Funda-zioaren hirugarren urtemuga ospatu zenean, 1980an4, hain zuzen, La Salleren irudi hori zabaldu zen. Baina koadro horretan urruti zegoen garai hartako errealitatea, oroitzapen idealizatua dirudi.

Azaroan ospatu zen Salletarren Euskararen Egunean Anai Kepa Aranberrik oroigarri bat banatu zuen partaideen artean. Orri-markatzaile bat, hain justu. Nik ez nuen aukerarik izan Azkainera hurbil tzeko, Madrilen bainengoen, baina mezulari batek helarazi zidan delako orri-markatzailea. Alde batean berrogei partaideen izenen zerrenda darama eta bestean, Larresoro5 izenaz ezagutzen den koadroa-ren argazkia, horren azpi-aldean letra txiki-txikian eta frantsesez, ondoko informazioa dakarrelarik: Parisen margotua, 1730 inguruan, Phly-ren margo-lana jarraituz. Orijinalaren dimentsioak: 84 x 68 cm. Baionako Saint-Bernard Ikastetxean kontserbatua. Baionako Elizbarrutiaren jabetza da.

Irungo Familia Santuaren Elkarteko elkarte-gelan dago koadro horren kopia bat. Kopia hori Mauleko Agerria Etxean zegoen, orijinala, berriz, Baionako ikastetxean. Zuberoko elkartea Salletarrek utzi zutenean, koadro hori, beste gauzatxoekin batera, opari gisa eskaini zieten Irungo Anaiei.

Mauleko elkartea ixtean ospakizun xume batera gonbita egin ziguten Iparraldeko Anaiek eta Bilboko Barrutitik talde txikitxo bat egon zen bertan. Ospakizunean orduko Anaiburu Orokorra, Alvaro Rodriguez Etxeberria ere bertan egon zen, ni neu lekuko. Baina egokiera hartan koadroaz interesatu nintzen eta itaunka hasi ere. Agerria etxeko Anaia batek azaldu zidan nola kasualitatez aurkitua izan zen Ustaritzeko ikastetxeko ganbaran. Eskolako zuzendariak koadroarekin topo egin zuen, ganbaran zeuden gauzak arakatzen ari zenean. Zuzendari hark Parisko Rue de Sèvres-en formazioa izan zuenez, berehala antzeman zuen La Salleko Joan Bautistaren irudia zela, margolanean irakur daitekeen Berri Ona-ren aipua ikustean. Latinez aipuak honela dio: Sinite parvulos venire ad me, talium est enim regnum coelorum. Salletarron artean usu erabilitako esaera

hau honela itzul daiteke, Marcel Etchehandy-ren lapurtar-baxenabar euskalkian: Utz haurrak nereganat etortzera, [ez debeka,] horrelakoentzat baita Jainkoaren erresuma (Mk 10,14).

Larresoro izeneko koadroa balio handikoa da La Salleren bizitza eta errealitatetik oso gertu baitago.

Orri-markatzailean ere irakurtzen dugu Du Phly pintorearen bilduman sar daitekeela. Baina nor da Du Phly? Ez dago ziurtasunik. Du Phly izenez ez da margolaririk ezagutzen XVIII. mendearen lehen erdian. Badago Jacques Du Phly izeneko organo- jotzaile bat, Ruanen 1715ean jaioa eta 1789an Pari-sen hila. Anai Lucard-en6 iritziz koadro hori La Salle hil ondoren burutu zuen Du Phly pintoreak. Baina lehen biografoek ez dute horretaz ezer aipatzen eta Lucard-ek idatzi zuen Anaidiaren historiaren argital-pena 1883koa da. Beraz, jazoeretatik urrun. Blain-ek, adibidez, esaten du La Salle hil ondoren, meza-jantziekin, San Yoneko kaperan eliztarren aurrean jarria izan zela ostiral arratsetik larunbat arratsaldera arte7. Dena dela, Du Phly izenez ezagut-zen dugun koadroa existitu zen eta horren berme-tzat har ditzakegu Erroman gordetzen diren bi argazki. Koadroa 1905an Oudinot Etxe Nagusitik Bel-gikara eraman zuten eta Grand Bigard-en ikusi zute-nen lekukotza gordetzen da, baina, esan bezala, gaur


IHIN

TZA

105

14

IruzkinakIruzkinak

ez dugu koadro hori. Agian presaz egindakoa eta ka-litate gutxikoa zenez, baztertu eta, azkenean, galdu egin zen betirako. Galera handia izan zen, izan ere La Salleren pertsona naturaletik islatzen baitzuen, ia horrelako kasu bakarra izanik.

Dena den, bada beste koadro bat naturaletik hartua, non La Salle gaztea kalonje jantziekin azal tzen den8. Anaidiko artxibariak eraman nahi izan zuen Erromako artxibategira, baina bertako Anai Armand-Mariek erregutu zion Reims-eko Barrutitik at ez eramatea koadroa. Promesa egin zion kontu handiz zainduko zutela. Baina 1953an Luxenburgoko Dukerri Handiko Bettange-n sute batek kiskali zuen. Badugu orijinalaren argazki bat eta orijinalaren kopiak ere (Arille, Grand-Bigard, Erroma, Gand).

Du Phly koadrotik inspirazio hartu eta gero beste batzuk egin ziren, adibidez, Crêpy-ren graba-tua eta haren bilduma. Sail horretan kokatzen da Larresoroko apaiztegikoa. Koadro konkretu horren datu zehatz gutxi daukagu. Antza denez, Larresoron apaiztegi bat izan zen. Apaiztegi-buru eta fundatzai-leak, Jean Daguerrek, behin Parisa joan omen zen 1736an bere apaiztegirako laguntza eske. Bide batez zenbait koadro bildu zituen. Horien artean Larres-sore izenez ezagutzen duguna. Iconographie libu-ruan beste datu preziatuak irakur ditzakegu 54. orrialdean:

[Jean Daguerre] En 1736, il ouvrit un petitséminaire à Larresore, son village natal, dans l’intention de fonder une société de prêtes missionnaires. C’est là sans doute que le tableau de M. de La Salle fut mis en honneur. La maison fut fermée en 1909;

une partie des biens émigra chez les Bénédictins de Belloc. Le petitséminaire ressuscita en 1929, à Ustaritz, mais le tableau n’y reparut point. On a depuis perdu ses traces et nous n’avons qu’une photographie de très mauvaise qualité pour nous en faire quelque idée.

Frantsesez dagoen informazio artean ikusten dugu nola Jean Daguerrek fundatu zuen etxe hura apaiztegi txikia izateko eta noiz itxi zen XX. mende hasieran, Uztaritzen berriro irekia izateko 1929an. Baina joan-etorri horien artean, bi ikertzaile salleta-rrek aipatzen dutenez, galdu egin zen Larresoroko koadroa. Guk geuk, berriz, kausitu egin dela aitor dezakegu. Gu geu gara horren testigu! Adituek aipa tzen duten kalitate txarreko argazkiak bermatzen du koadro berari buruz ari garela. Iconographie liburuan aurkitzen da argazki hori bera eta koadro horren identifikazioari buruzko zalantza guztiak desagertzen dira. Orri-markatzailean ikusten dugun koadroak eta argazkiak margo bera islatzen dute.

Oharrak 1 «Tous les jours on en fait de nouveaux [portraits de Monsieur de La Salle] et pas un ne se ressemble» 2 «Beaucoup se ressemblent; on peut, non sans difficulté parfois, les classer en catégories globalement cohérentes à l’intérieur d’un certain nombre de groupes». 3 Cahiers Lasalliens 49. zenbakia. 4 Fundazioari buruzko data ez dago finkatua. Nire ustez 1682an edo 1683an izan zen. La Sallek bere maisu taldearekin Santa Margarita etxetik alde egin zuenean eta Kale Berrian (Rue de Contrai) kokatu zenean. Etxe berriari berceau de l’Institut esaten omen zitzaion; hau da, Anaidiaren sehaska. 5 Tableau dit de Larressore (Diocèse de Bayonne). Peint à Paris d’après le tableau du Phly vers 1730. Dimensions de l’originel 84 cm x 68 cm. Conservé au Collège St-Bernard de Bayonne (France). Propriété du diocèse de Bayonne.

6 Larrondo abizena zuen. Honek Anaidiaren urte-liburuak (Les Annales de l’Institut) idatzi zituen. 7 Le corps du saint prêtre, revêtu des ornements sacerdotaux, fut exposé dans la chapelle de Saint-Yon depuis le soir du vendredi jusqu’au samedi-saint après-midi, afin de contenter la dévotion de ses disciples et du public. (BLAIN, 178)

8 La Salleren irudia, naturaletik bakarra, bere gaztaroan kalonje bezala jantzia dugu. Baina egia esan, koadro orijinalaren argazkia dugu, zeren sute batean erre baitzen. L’original du portrait a disparu. Conservé longtemps dans une communauté de Reims, il avait émigré en 1904 au noviciat de Bettange-sur-Mess, au Grand-Duché de Luxembourg, où il fut détruit par un incendie le 9 février 1953.


IHIN

TZA 10

5

15

(Adinekoen etxe batean zegoen Joxe Mari. Bera zen telefonozaina egun horretan, eta ongi probestu zuen gehien maite zuenarekin berbaldi bat egiteko. Honetaz eta hartaz, zeruaz eta lurraz, mintzatu zen elkarrizketatzeko gogoa zeukanarekin. Bigarren horrek atsegin handiz hartu zion telefonodeia, eta are atseginago erantzun Joxe Marik egin zizkion itaunei.)

JM.- Ring…ring…ring…

JB.- Bai, nor da?

JM.- Nire fundatzailea al zara?

JB.- Bai, zer ba?

JM.- Gaur goizean, mendiko buelta bat egin dut eta Xalbador ingurura iritsi naizenean, zuri deitzea otu zait. Zer iruditzen zaizu?

JB.- Ba… ongi! Badakizu ni beti prest nauzula zu bezalako norbait…

JM.- Bueno, hasteko egun on! Edo bon jour! Zuk nahi bezala.

JB.- Aukera zurea da. Nik Okabekoen hizkuntza ulertzen dut. Hemen badira mendi eta hiri hartako batzuk, eta haiekin ikasi dut.

JM.- Beraz, euskaraz egin diezazuket?

JB.- Jakina, ekin lasai, konplexurik gabe.

JM.- Ez dakizu ongi nolako lasaitua ematen didazun. Batzuetan zalantzan egoten naiz nola zuzendu zuregana eta zurekin bizi direnengana.

Hainbeste izango dira eta desberdinak zu bizi zaren espazio horretan…

JB.- Zuri uletzeko ez dut inolako arazorik. Zalantzaren bat badaukat Bartolori galdetuko diot, edo, Isidrori, edo Xabierri, edo Berastegiko apaizari, On Tomasi…

JM.- Laukote ederra!

JB.- Oso jatorrak dira, bai. Gainera, orain Legorretako Piku eta Jokin heldu zaizkigu. A zer poetak bi horiek! Ene!

JM.- Bai, pixka bat ezagutzen ditut. Ziur naiz horiekin gozatuko duzula.

JB.- Zertara dator zure elkarrizketa gogoa gaur eta orain?

JM.- Ba, begira. Nire formazio garaiko maisu-irakasleak gogoratu ditut Azkonabietaren magalean, eta denak oso onak, egokiak eta jantziak izan zirela esan nahi nizun, bada denbora dezente hauxe esan nahi nizula eta.

JB.- A, ba, ongi irizten diot horri entzuteari. Bai. Ongi ezagutzen ditut eta arrazoi duzu: oso egokiak, baikorrak, eta ilustratuak izan ziren zure formazioan. Lehenago zure aldeko otoitz anitz egin dituzte, zure iraupenaren alde, zure oraingo formazioaren alde, hitz batean.

JM.- Eta ez dakizu zenbat eskertzen diedan.

JB.- Esker oneko izatea gizalegea da. Nik ere horixe esaten nien Reimseko neska-mutikoei, baita haiekin ibiltzen ziren maisu-irakasleei ere.

JM.- Gainera, ez da deus kostatzen eskerrak ematea; nik, bederen, oso gutxi behar dut eskerrak emateko.

JB.- Aizu, eta nondik barrena egin duzu mendiko buelta hori?

JM.- Etxetik Elgetara joan naiz eta Elgetatik etxera itzuli Aixolako urtegitik…

JB.- Buelta polita, ezta? Maiz egiten al duzu hori?

JM.- Sarritan, bai. Hala ere, esan behar dut batzuetan beste ibilbidea egiten dudala. Gaur Txontatik igo naiz. Beste batzuetan Berrizetik joaten

Kontu kontariKontu kontari

TELEFONOZAINA

Joxe ERTZIBENGOA


IHIN

TZA

105

16

Kontu kontariKontu kontari

naiz. Handik Elorriora egiten dut eta Elorriotik Elgetara eta buelta Azkonabietatik barrena, laur ordu eta erdi dira gutxi gorabehera.

JB.- Eta mesede egingo dizu, ezta? Oso egokia izan behar du horrek.

JM.- Halaxe da. Horregatik egiten dut nik. Burua argitzen didalako eta nire harremanak araztuta eta irabazten ateratzen direlako.

JB.- Oso ongi, Joxe Mari. Pozten naiz zurekin hitz aspertu hau izanaz. Nahi baduzu, beste behin ere prest izango nauzu zurekin egoteko. Ziur naiz beste gauza anitz izango dituzla niri esateko.

JM.- Bai, arrazoi duzu. Bukatu behar dut. Jarraituko dut zurekin horretarako baimena ematen badidazu. Ezkila jotzen duena nire albora etorri da, eta ordua dela adierazi dit keinu xalo batez. Laster arte eta eskerrak nire tartetxo hau zurekin emateko parada eman didazulako. Aio. Goraintziak nire ezagun guztiei.

JB.- Bai, aio. Segi ongi eta eutsi goiari.

JM.- Hola izango da.

(Arratsaldeko zortzi eta erdiak dira Adinekoen etxean. Ezkilak hasi dira dinbidanba eta Anaia batzuk ikusi ditut otoizlekura gerturatzen. Bezperak errezatu behar ditut. Abenduan gaude eta Eguberriak hurbil dira. Otoitz barik ez dago Gabonik, ezta zorionik ere.)

ONDDOAK ONDDO Juan Antonio LOPETEGI

Biltzaile sena dugu hemen. Berdin dio mendian ala hondartzan izan, gaztainak, intxaurrak, lapak,

lanpernak, perretxikoak ala onddoak izan; ahalegi-netan ibiltzen gara gure saskia betetzeko, eta ba-tzuetan erabat blai utzi arterainoko izerdialdiak eginez. Dena tripa-truke. Edo ez. Izan ere, bai al dago plazer handiagorik halako harrapari batentzat, gero bere saskiaren balioa Ordiziako ferian zenbatekoa izango litzatekeen ikustea baino? Diru goseak itsutu ditu asko.

Euskal Herriko mendialdeko herri batean udazkena hasi berria zen. Astearte buruzuria izaki, bi lagun, aurre-jubilatuak, sasoikoak, hortxe zeuden egunero bezala gosari-legea egiten. Haurtzarotik ezagutzen zuten elkar. Bizitzak eskaintzen dizkigun etapa guztietan elkarrekin egin zuten irri, ibili ziren jostari, plazan dantzari, parremurritzak egin hainbat neskari, aitatasunari ongi-etorri, eta saminari jarki. Eta tarte horietan guztietan irailetik aurrera onddoak nahiz perretxikoak biltzea zuten gogokoa, gero aldarte oneko lagunartean elkarrekin dastatzeko. Esan bezala, egun horretan garai egokia zen, eta gainera, aurreko egunetan egindako euriak zoriontsu

egingo zituelakoan, beraiek ezagutzen zituzten txokoetara joatea erabaki zuten.

Hala, gure bi lagunak kotxe batean abiatu ziren. Errepidea utzi eta gero pista batetik sartu ziren. Bide-bazter batean aparkatu, eta azkenik oinez ezkutuko zidor bati ekin zioten. Ordu erdiko ibilaldia egindakoan iritsi ziren lehenengo jomugara. Aho bete hortz geratu ziren. Biltzaile guztiek amesten duten onddo-kolpea gertaturik, kontu handiz ibili behar zen estimatutako beltzak zapalduko ez bazi-ren. Hori pagotxa! Inon onddo-biltzaileentzat para-disu bat baldin badago, horren antzekoa izan beharko du. Veni, vidi, vici bertsio mikologikoan. Pentsa zer sentituko zuen desertua gurutzatzen ari den egarritu batek botila bat ur topatuko balu! Txerri-goseak ezkur-meta amestu ez, ikusiko balu! Halaxe zeuden gure bi lagunak.

Gauzak horrela, biltzeari ekin zioten. Ordu erdi bat pasa ondoren, kotxea ekarri zuenak halako egoera batean esatea debekatu beharko litzatekeen hitza oihuka esan zuen: Goazemak! Ernegaturik besteak erantzun zion: Zer diok? Eta lehenengoak orroka: Goazemak!


IHIN

TZA 10

5

17

Kontu kontari Kontu kontari

Gero azalpenak etorri ziren, emaztearekin geratua omen zen... etxerako asteko erosketa egin behar zutela... eta hark ere txoferra behar zuela. Doinu bromazale batez otarra beteta zutela gaine-ratu zuen, baita gosea asetzeko moduko otordua izango zutela erantsi ere. Beste laguna, noski, etsi-tuta zegoen. Damutu zitzaion, beste behin ere, kot-xea gidatzeko baimenik ez atera izana, bere garaian txofertu izan balitz, ez zegokeen beti gidari baten peskizan. Egoera ontzat eman eta kotxerako bidea hartu zuten.

Herrian berriz ere. Bata emaztearekin eros-keta egitera joan zen, eta bestea etxera. Zer eginik ez zuen eta, zer egingo zuen gizajoak! Bere baitan bere buruari galdetzen zion behin eta berriz: nolatan utzi onddo eder haiek bareen bazkarako?... Baina, hara! Etxeko atarian aldameneko bizilagunarekin topo egin zuen. Jaieguna omen zuen. Urteko apar-teko lanorduengatik tarteka egun libreak hartzera behartuta zegoen eta besterik gabe egunkaria eros-tera zihoan. Kotxea bazuen, beraz, gure lagun etsituak bestelako plana proposatu zion. Jakina, auzokideari tripa zorriak hasi zitzaizkion onddoen kontua entzun bezain laster.

Mendira berriz ere. Harako bidean ez zen umore ona falta izan. Auzoa gonbidatu behar omen zuten bilduko zutenarekin. Iritsi ziren autoa utzi beharreko aparkalekura, eta... hara ustekabea! Hantxe zegoen emaztearekin erosketa egin behar zuen adiskidearen Suzuki urdina. Batere dudarik ez zegoen, hurrengo eguna asteazkena izango zen, eta Ordiziako ferian ez zen eroslerik falta izango. Erosketa beste batzuek egingo zuten, antza. Gaine-rakoan, zertarako behar zituen hainbeste onddo?

Barkatuko didazue, irakurle saiatuok, hemen eten bat egin izana. Ez dut esango nola jarraitu zuen hemendik aurrerako kontakizunak. Asma ezazue,

barneratu kontua, zuek zer egingo ote zenuketen? Kristorenak eta bi lagun gezurtiari esan?, deus esan gabe beste bide bat hartu?, herrira itzuli?, segi bere arrastoa topo egin arte ikusteko zer esaten zuen?, berak bildutakoaren erdia ematera behartu?, gurpi-lak zulatu?, bere arimaren salbazioaren alde erre-zatu?... Bai, ordea, esango dut nola amaitu zen istorioa: adiskide izateari utzi zioten.

Zein hauskorra den adiskidetasuna! Harrez-kero, onddo-beltz kiloa 60 euroan ikusita ere, gerta-kari honekin gogoratzen naiz, eta pentsatzen dut ez dagoela dirurik adiskide on baten galera ordainduko duenik.

Jakin nahi nuke zuretzat zer den benetan adiskidantza, hainbat urtetan saskian bilduz onddoa eta urritxa, adiskidea zinelakoan, itxurako kaskabeltza, konturatu naiz orain zarela zuria eta asta-putza.

EUSKARAREN EGUNERAKO IPUINA 2019

Zarauzko La Salle ikastetxean ikasle guztien artean, ikasgelaz ikasgela, ida-tzitako ipuina Euskararen egunerako, aurreko urteetan bezala.

Lagun taldea Ahateen parkean gelditua ginen, eta han bapatean, beltxarga batek arraro begiratzen gintuela iruditu zitzaigun. Ainitzek beti izan du animaliekiko kuriositate handia eta, hari begira-begira

jarri zitzaionean, bapatean, zorabio handia sentitu zuen.

–Ainitze! Sartu uretan burua! Sartu!

Lagunen berriketaz gain, beste ahots bat entzuten zuela iruditu zitzaion.

Aitor zur eta lur gelditu zen bere neska-lagunak ezer esan gabe burua uretan sartzen zuela ikusi zuenean. Zer arraio!?


IHIN

TZA

105

18

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaHara! Beltxargak Ainitzeren sudurra uretan ikusi bezain pronto, hari kosk egitera gerturatu zitzaion,

eta, halaxe, hegan egiteko gaitasuna eman zion. Imajina ditzakezue lagunen aurpegiak? Aho zabalik, Ainitzek gora egiten zuela ikusita, hitz-erdirik esan gabe, haren hankei heltzea erabaki zuten, eta han joan ziren, guztiak, hegan, gora eta gora!

Zerua, ordea, arriskuz josita dagoela esatea ahaztu zitzaion nonbait beltxargari, eta ia hegazkin batekin jo zuten, eta ekaitza zetorrela zioten tximistei ere ihes egin behar izan zieten. Halako batean, Mary Poppins azaldu zitzaien, baina haren aterkiak ezin izan zion lagun taldearen pisuari eutsi, eta eskerrak kotoizko hodei batean pausatzeko aukera izan zuten. Pozarren, hodeiaren gainean dantzan hasi ziren guztiak, eta hark, hain bigun izanik, euria hasi zuen.

Hainbeste ur erori zen, lainoa txiki-txiki bihurtu zela eta erortzear zirela, halako batean, gizonezko jator batek alfonbra hegalari bat eskaini zien. Baietz! Aladin berbera agertu zitzaiela erreskatean! Berriketan hasi ziren, beltxargaren istorioa kontatu nahi izan zioten, eta hegan eta hegan jarraitu zuten, konturatzerako, espazioraino iritsi zirelarik.

Txundigarria zen hura, benetan! Izar dizdiratsuak, planeta koloretsuak, eta oso izaki bizidun arraroak topatu zituzten, eta halako batean, izar arrosa baten txokolate usain goxoak erakarri zituen, ger-turatu eta xurgatu zituen arte.

Izar hartako mundua zoragarria iruditu zi-tzaien: etxeak, zuhaitzak, errekak… guztiak ziren txokolatezkoak, bizidunak txutxeak ziren, eta euria bera, azukrezkoa zen. Hansel eta Gretel hara irit-siak zirela jakiteak ez zituen batere harritu. Txut-xelandia zen leku eder honen izena, baina, gozoki mordoa jan ondoren izaten dugun tripako mina gehiegi ez luzatzearren, bertatik alde egiteko ga-raia iritsia zela pentsatu zuten.

Txokolatezko espaziontzi batean sartu, eta aireratu zirenean, beste planeta bat begiztatu zuten. Likits-likitsa zen hau, eta sumendi bat zuen erdi-erdian. Orduan, gerturatu ahala, arriskuan zeudela konturatu ziren, haien espaziontzia urtzen hasia baitzen: sumendiaren berotasuna zela eta, txokolate bero arrastoa uzten ari ziren zeruan.

Larrialdiaren aurrean, Aitorrek botoi mordo bati eragin zion, “larrialdietan soilik” idatzita zuenari bereziki sakatuz. Bat-batean, ontzia babesteko almendra batzuk agertu ziren urtzen ari ziren txokolatezko hormen kanpoaldean. Halere, lur hartzea erabaki zuten, sumendiaren ahotik nahi baino gertuago ordea, eta laba ibaietan behera, aquapark erraldoi batean baleude bezala, abiadura handiz, berriz ere espaziora bidean hegan atera ziren… eta Ilargian erori.

Ilargia ez da zuek uste duzuen bezalakoa. Gazta handi bat da, ikaragarria! Eta bertan, tripazai hutsa den familia erraldoia bizi da, guztien buru, Perez Sagutxoa dela. Bisitariei opari mordoa eskaini zien, baina, irekitzen hasteaz batera, eskua luzatu eta, trukean, haien hortzak eskatu zizkien. Ai ama!

Zer esan?

Ainitzek oraindik koxkorrak zirela, eta hortz guztiak eroriak zituztela erantzun zion. Baina Perez Xa-guak opariak emanak zizkien, eta ordainetan, hortzak behar zituen. Hortzak jaurtarazteko pistola moduko bat atera zuen orduan… baina ez zuen ezer egiteko astirik izan, Perry ornitorrinkoa agertu baitzen. Aspalditik omen zebilkion Perez Xaguari atzetik, hortz trafikantea zelakoan. Bera arduratuko zela esan, eta ihes egiteko gorrokoptero bana utzi zien lagunei… baina… ez zuten Perry bakarrik utzi nahi izan. Trafikante bati aurre egitea hain zen zirraragarria!

Ideia zoragarria bururatu zitzaien: Perez Xaguari dantza-challenge bat proposatu zioten, eta erraz asko irabazi zuten. Nahi zutena lortu ondoren, beren bidaiari ekin zioten, eta planeta batean, autobus ma-giko batekin egin zuten topo. Bi aukera zituzten orduan: planetaz planeta bidea egiten jarraitu, eta espa-zioan betirako galdu, edota Zarautza itzuli.


IHIN

TZA 10

5

19

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaEta Zarautza itzultzea erabaki zuten. Ahateen

parkean lur hartu nahi dutenean, parkea ez da beti-koa… Espazioan bueltaka uste baino denbora gehiago eman dute, eta 2099ko abenduaren 31ko azken uneak direnean, sekulako harrera egin diete, estralurtarrak balira bezala.

Kanpaikadekin batean denbora gelditu egin da… eta beltxarga gerturatu zaie. Ainitzeri txorkati-lean kosk egin, eta, bapatean, argi txuri dizdiratsu bat ikusi dute. Denboran atzera egin dute, orainal-dian daude. Ametsa ala amesgaiztoa? Ezin jakin… baina, Zarautz urte batzuen buruan nolakoa izan dai-tekeen ikusteak ikaragarri beldurtu ditu…

AMONA MAITATUA Naiara UDAKIOLA

La Salle DONOSTIA - DBH 4 Koldo Mitxelena mikroipuinen lehiaketan Aipamena

Enara eskolatik bere amarekin bueltatzen ari zela bere autobus gustukoena ikusi zuen, ERBIrena. Honek adindun pertsonak zeramatzan, eguna zahar-egoitzan pasa ondoren.

Umea aztoratu eta autobusak margotuta zeraman untxiari bere maitasuna alaiki adierazten hasi zen. Irudi honek hain gustuko zuen Bambi filmaren untxi mirestua, Tanbor, gogora ekartzen baitzion.

Bat-batean, amak haurrari esan zion:

–Maitia, bota muxuak goraxeago!

Umeak, harriturik, horrela egin zuen eta begirada altxatzerakoan amona zahar bat ikusi zuen, irribarre handi batez. Honek Enarari muxuak bueltatzen zizkion, hasieratik hauek berarentzat izan balira bezala.

Umeak autobusa bistaz galdu zuenean amak esan zion:

–Urte batzuetan ulertuko duzu amona horri sorrarazi diozun poza.


IHIN

TZA

105

20

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

SOS PLANETA! IRUNGO La Salle LH3

SOS mundua arriskuan dago eta zerbait egin behar dugu oihukatu nahi dugu SOS ERNE gure eskutan dago etorkizuna denok gaude arriskuan mundua salba dezagun

Gu La Salle gara naturaren alde denok batera joaten, oh, bai! Mundua hobetuz eta natura zainduz planeta salbatuko dugu

Itsasoak ta mendiak zabor, plastikoz beteta ez zaigu gustatzen ez zaigu gustatzen Animaliak hiltzea natura ez errespetatzea ez zaigu gustatzen ez zaigu gustatzen

Lor dezagun mundu bat kutsadurarik gabe eta garbia, lagunduko al diguzue? Hori lortzeko geu guztiok batera, zaindu behar dugu gure herria eta salbatu behar dugu planeta

Denok birziklatuz, ontziak erabiliz, zaborra klasifikatuz, oh, bai! Marroian, berdean, txurian ta horian, laranjan, urdinean ta gorrian.

Itsasoak ta mendiak zabor, plastikoz beteta ez zaigu gustatzen ez zaigu gustatzen Animaliak hiltzea natura ez errespetatzea ez zaigu gustatzen ez zaigu gustatzen

Autoak gutxiago erabiliz, txirrinda ta oinez etorriz airea mantenduz garbi Gure planetaren beroketa denok ebitatuko genuke animo eta gogor eutsi!

Itsasoak ta mendiak zabor, plastikoz beteta ez zaigu gustatzen, oh, ez! Animaliak hiltzea natura ez errespetatzea ez zaigu gustatzen, oh, ez!

BARKATU Barkatu planeta Barkatu mundua

PLANETA Zuhaitzak ez moztu ta aurreztu ura

ZAINDU Basoak ez erre Loreak landatu

NATURA La Salle gara La Salle ere Naturaren alde


IHIN

TZA 10

5

21

Ikasleen txokoa Ikasleen txokoa

NI Saioa PRIETO

La Salle ZARAUTZ – DBH 2 Arimen Gauaren harira

ikastetxean egindako ipuin lehiaketako irabazlea

Espazio beltza, eguzkirik ez, bost kontinente, hamar mila hiri, milaka herri, mendi hezeak, lur

azpia eta NI.

Neki naiz, autobus gidaria. Iraileko gau hartan talde bat eraman behar nuen Bilboko aireportura, gaueko ordu txikitan. Nire lankidearekin nindoan, nahiz eta ez izan bidaia oso luzea. Normalean bi gidari joaten gara autobusean, txandak egin ahal izateko, batez ere bidaia luzeetan.

Eguna amaitu zitzaigun eta jadanik gau ilun eta hotzean sartu ginen. Lankideak eta biok autobusean gindoazen taldearekin Bilboko aireportura. Jendea lotan zihoan. Gaua beltza zen, hotza, izoztua…

Aireportura iritsita, taldea bertan utzi genuen. Nekatuta geunden. Lankidea eta biok berriro jarri ginen errepidean, gure autobusean. Ordularia begiratu eta goizeko ordu biak ziren. Geldialditxo bat behar genuen, deskantsurako, kafetxoa hartu, komunetik pasa... eta bitartean autobuseko motorra errebisatu.

Pixalarria sartuta errepide izkinan geratu behar izan nuen autobusa. Azkar jaitsi eta zelai ilunari begira pixa egiten hasi nintzen, ederra lasaitua! Amaitzen hasita, bat-batean, aurreko zuhaitz artean zerbait beltza mugitu zela iruditu zitzaidan. Agian iruditu zitzaidan nekatuta nengoen eta…

Ondo fijatu eta forma zuen zerbait ikusi nuen. Gauza argala eta altua zen, oso altua baina guztiz beltza. Pertsona baten antza zuen baina besoak hankak baino luzeagoak zituen. Hurbiltzen ari zen heinean hobeto ikusi ahal izan nuen: ez zuen aurpegirik, ez eskuetan behatzik ere, benetan beltza zen dena.

Niri begira zetorren begirik gabe. Izoztuta eta beldurtuta nengoen. Hankak dar-darka nituen, a ze beldurra! Gero eta azkarrago zetorren. Mugitu eta alde egin nahi nuen, baina ezin nuen. Atzera begiratzerik izan nuen ea nire lankidea non zegoen ikusteko. Bera ere pixa egiten ari zen, autobusaren aurreko aldean. Deitzen saiatu nintzen baina ez

zitzaidan hitzik ateratzen. Halako batean mugimendu arraro eta azkar bat atera zitzaidan, keinu bidez, lehenengo nire lankidea ohartarazteko

eta ondoren gauza hura uxatzeko.

Konturatzerako gauza beltz hori metro batera zegoen eta bat-batean ez zegoen. Desagertu egin zen. Halako batean oihu handi bat egin izan nuen, nire lankidea konturatu eta korrika hasi nintzen.

Autobusean sartu ginen biok eta ateak ondo-ondo itxi genituen.

–Ikusi al duzu? –galdetu nion lankideari.

–Zer? –erantzun zidan.

–Gauza beltz hori.

–Ez, gau iluna besterik ez dut ikusi.

–Niregana zetorren gauza beltz hori –argitu nion.

–Zer gauza? Ez, ez dut ezer ikusi baina bai nabaritu dudala nire atzean zerbait arraroa. Nire atzean norbait arnasten egongo balitz bezala nabaritu dut baina begiratuta ez dut ezer ikusi eta nekeagatik nire irudipenak izango zirela. Arimen gaueko txantxa bat izango zela iruditu zitzaidan. Baina geroago, konturatu nintzen, arimen gaua, hurrengo hilabetean zela.

Biok bata besteari begiratu genion ikaraz, autobusa martxan jarri, argiak piztu eta errepidean jarri ginen. Lehen bait lehen etxera itzuli nahi genuen, iluntasun hark erotuko gintuelako.

Behin etxean ezin nuen lorik hartu. Nire gelan iluntasuna zen nagusi. Kostata eguzki izpiak hasi ziren sartzen nire gelan, orduantxe hasi nintzen lasaitzen. Gosaltzera jaitsi eta nire beso batean marka beltz bat ikusi nuen. Garbitzen ahalegindu nintzen autobuseko grasa edo likidoren bat izango zelakoan baina ez zen kentzen. Ez ura ezta xaboiarekin ere… Bart gauekoa egia zen. Iluntasunean zegoen gauza beltz hori egia zen, ez zen ametsa. Ez zen arimen gaueko txantxa bat.

Gauetan lanik egin ez nahi nuela konturatu nintzen. Beldurra izugarria nuelako. Beraz, lana utzi


IHIN

TZA

105

22

beharrean aurkitu nintzen, iluntasunari beldur niolako. Halere, gidatzea gustatzen zitzaidan, hori zen nire pasioa.

Lana utzi nuen.

Triste eta beldurti nenbilela, lan berrian hasi nintzen, herriko autobus gidaria, egunez. Horrela gau beltzak etxean sartuta pasa nitzakeen. Seguru sentitzen nintzen. Jendea nuen beti inguruan eta gustura nenbilen herrian bueltaka, denak agurtuz bozinarekin.

Neguan sartu ginen eta egunak ere ilun xamarrak ziren horietako egun batean, arratsalde ilun batean, lana bukatzeko autobusa gordetzera nindoan aparkalekura. Goiko ispilutik begiratzean, berriro begiratzean atzealdeko eserlekuetan gauza beltz hori zegoen niri begira, begirik gabe. Ezin nuen geratu eta aparkalekura sartzean jadanik ez zegoen gauza beltza. Nik uste dut ikusi nuela. Ez zela irudipena. Ez, ez, ikusi nuen zeren hortik aurrera arratsalde ilunak zeudenean egunero agertzen zitzaidan atzealdeko eserlekuetan eta desagertu aparkalekura iristean.

Egun hartan, arimen gaua zen eta autobusa utzita, lana bukatu ondoren, beti bezala nire kotxea hartu eta etxera iritsi nintzen. Nire ama leihotik begira zegoen. Etxera sartzean amak galdetu zidan:

–Zer, neska-lagunarekin pasian?

–Zer galdetzen didazu, ama? –erantzun nion. Harrituta nengoen, ze neska-laguna? lanetik

nentorren eta…

–Ama, zertaz ari zara? Lanetik nator eta! –burua nahasten ari zitzaionaren beldur nintzen.

–Nola zertaz, bihotza? Zein zen zurekin ondoan autoan zetorrena, neska-laguna? Kanpoan geratu da?

–Lanetik bakarrik nentorren, ama.

–Goazen kanpora ikustera –adierazi zuen amak.

Beldur nintzen. Ni bakarrik nentorren. Agian gauza beltza zen. Autobusetik kotxera pasata. Amak ikusi zuen kanpoan eta auto barruan ez zegoela inor.

–Zurekin norbait zetorrela ikusi dut. Bai, bai eta bai. Oso arraroa da! –harrituta sartu zen etxera.

Ni kanpoan geratu nintzen alde ilun guztietara begira.

Halako batean hantxe azaldu zen gauza beltza zuhaitz tartetatik. Zer zen gauza hori? hildako bat? Iluna bizirik?...

Niregana zetorren, poliki, zerbait esaten zuen bitartean, baina ez nion ulertzen.

–Zaintzen gaude...zaintzen gaude…–hori esaten zuela ulertu nion.

–Zu zara, zu zara….–jarraitu zuen.

Beldur nintzen.

Halako batean desagertu zen, gerturatu zitzaidanean. Korrika etxera sartu eta atea giltzatuz itxi nuen, izututa. Korrika gora igo eta ohean sartu nintzen. Hura ez zen arima gaueko txantxarik edo mozorrorik. Benetakoa zen.

Lo hartu nuenean amets sakon batean sartu nintzen. Gauza beltz horren beso luzeek inguratu ninduten eta hezetasun usaina zegoen hilerri batean aurkitu nintzen. Bertako biztanleak, hildakoak, begira nituen.

Beso beltz haien artean nengoen eta zulo ilun eta sakon batean utzi ninduen. Gora begiratu eta dena ilun ikusten nuen. Gauza beltza zuloan etzan zen eta NI bertan geratu nintzen bizirik, lur azpian, iluntasunean.

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa


IHIN

TZA 10

5

23

Ikasleen txokoai Ikasleen txokoai

AMETS GAZIA Amets PAJARES

La Salle BEASAIN – DBH 3 Beasaingo idazlehiaketan Aipamena

Itsasoan dagoen marinel bat naiz, itsasoaren kresalak aurpegia laztantzen nau, haren usainak haurtzaroa ekartzen dit gogora ametsez betetako neskatila hura. Itsasoan dagoen marinel bat naiz, portutik ikusten ditut malkoz betetako familiak, beraien bizitza hobetzeko esperantzarekin haren maitea noiz bueltatuko zain. Itsasoan dagoen marinel bat naiz, goizean goiz ikusten dut ur urdina, eguzki gorria uretatik irtetean egun berri bat hasten da Itsasoan dagoen marinel bat naiz, itsasoa marinelen bizi eta hilobi, alargunak kaian daude beren malkoak isuriz itxaropenak ere joan haiekin itsasoan barrena. Itsasoan dagoen marinel bat naiz, haizeak nire leihoa zabaldu duenean bat-batean nire logelan esnatu naiz, ez naiz itsasontzi bateko marinela, bakarrik ni naiz.

Bihotz taupadek aitortu didate

zure beharra dudala.

Nire begiek non zauden

galdetzen dute.

Haizean geratzen dira

entzundako abesti, igarotako oroitzapen,

suntsitutako harresi, ordutako mintzapen,

gainditutako euri, emandako bizipen.

Baina gogora ezazu,

bizirik mantentzen ninduen sua zinela,

zoriontsu egiten ninduen arrazoia.

Haizean geratzen dira

entzundako abesti, igarotako oroitzapen,

suntsitutako harresi, ordutako mintzapen,

gainditutako euri, emandako bizipen.

Gaur, ordea,

bihotz taupadek aitortu didate

zure beharra dudala,

nire begiek non zauden

galdetzen dute.

Baina gogora ezazu,

bizirik mantentzen ninduen sua zinela

zoriontsu egiten ninduen arrazoia.

AMODIOAREN ERRAUTSAK Jokin NARRASPE

La Salle BEASAIN – DBH 3


IHIN

TZA

105

24

Euskararen EgunaEuskararen Eguna

XXXVIII. Euskararen Eguna, Azkainen

Jose Manuel AGIRREZABALAGA

Ikasturte honetan ere salletarrok ospatu dugu Euskaren Eguna. Azkainen, Lapurdin, bildu ginen

azaroaren 9an. Urteroko topaketa hau azaroaren bigarren larunbatean egin ohi dugu. Aurreko urtetan Gipuzkoan (Arantzazun), Bizkaian (Santurtzin), Nafa-rroan (Vianan) eta Araban (Gasteizen) ospatu ondo-ren, aurtengoa Iparraldean egitea tokatzen zen. Eta Azkaine aukeratu genuen.

Eta zergatik Azkaine? Antolatzaileon arteko bat, Kepa Aranberri, harremanetan zen aspalditxotik Azkaineko Graxi Solorzano anderearekin. Zenbait urtetan elkarrekin topatu baitira abuztuaren amaie-ran Loiolan egin ohi den Gogoeta Astean.

Graxik erraztasunak besterik ez zizkigun eman Euskararen Eguna antolatzeko Azkainen. Buru-belarri, bihotz eta arimaz, inplikatu zen bera.

Eguna etorri eta 37 lagun bildu ginen Azkai-nen, gehienok Gipuzkoako herri ezberdinetatik etorriak, nahiz eta Bilbotik etorriak ere bertan izan. Goizeko 10:30ean bildu ginen.

Aurreko urtetan bezala hiru ekitaldi izan zituen egunak: 10:30ean ekitaldi kulturala, 12:15 inguruan eukaristia eta 13:30ean bazkaria.

1. Ekitaldi kulturala

Okatxa Baita eraikineko parroki aretoan elkartu ginen eta han egin zigun ongietorria Graxik, beste ezer baino lehen, berak egindako pasteltxoak eskainiz, kafe eta freskagarri lagungarriekin.

Aurtengo ekitaldi kulturala izenekoa loturik zegoen Graxik Keparekin Loiolan erabilitako gai eta bizipenei. Eta berak onartu zuen, hizlari gisa, bere lekukotza ematea. Ez ordea hitzaldi soil baten moduan, bizipen gisa baizik. Horretarako beharrez-kotzat jo zuen zenbait abesti ere elkarrekin entzun eta kantatzea. Eskuartean genuen orrialde bat abesti horiekin.

Kepak aurkeztu zigun Graxi: familia handi bateko ama eta amona, euskal irakasle eta katekista izana, euskal kulturan konprometitua eta fede-bizi-pen eta konpromiso handikoa.

Aurreskuaren doinuz Jauna benedikatuz bukatu genuen. Hala ere hartu zuen Graxik zenbait galderei erantzuteko astia. Topaketa hunkigarria, benetan.

Kronika honen ondoren Graxik esandakoaren pasarte luze batzuk transkribatzen ditugu, hark esan eta idatzi bezala. Izenburu Nire bidea…

2. Eukaristia ospakizuna

Bi pausura genuen herriko eliz ederrean jarraitu genuen, meza-buru Jean-Pierre Cachenaut bertako apaiza izanik. Graxik gurekin partekatutako-aren eskerroneko ospakizuna izan zen: Jauna goratuz hasi ginen eta Paulorenganik berriro entzun genuen nola maitatu behar dugun elkar eta Lukasengandik misiora bidaliak sentitu ginen Jesusen jarraitzaile lez.

Meza bukatu ondoren, Azkaineko euskal eliz zoragarri honen zenbait berezitasun nabarmendu zizkigun Graxik: alboetan eta atzealdean hiru galeria dituen eliza da, organo eraberritua goian izanik, irudi aipagarriak, itsasontziak zintzilik…

3. Bazkaria

Larralde Jatetxean jarraitu genuen, Azkainen bertan, senidetasunezko euskal giro pozgarrian el-karrekin bazkaltzen. Kafe garaian ohiko abestien fal-tarik ez zen izan, eskusoinua jotzen, ohi bezala, Periko Alkain genuelarik.

Mahaitik jaiki baino lehen, Iñaki Zelaiak prestatu duen Neure dantza. Iokin Otaegi mintzo liburuaren zenbait ale banatu ziren. Liburu hau elkarrizketa moduan taxutu du Iñakik. Iokinen eran-tzunak, ordea, ez dira irudikatuak edota asmatuak hark bere idazki ugarietan bere buruaz esandako-etatik jasoak baizik.

Graxiri bere harrera paregabea eskertu ondoren, Agur, Jaunak abestuz agurtu genuen elkar. Kanpoan euria ari zuen baketsu. Taldeka geure autotan sartu eta itzulerako bidea hartu genuen.

Datorren urtean Euskaren Eguna ospatzeko Araban elkartzea suertatuko zaigu.


IHIN

TZA 10

5

25


Nire bidea…

Graxi SOLORZANO

Zuek guziekin eguna partekatzea pozten naiz. Hitzordu baliosa Euskararen Eguna eta Azkainen

gainera!

Alaba zaharrena sabelean naukala, jakin-minez, 3 egunetako ikastaldia segitu nuen Baionan, Ama Eskolako pedagogian berezitua zen pedagogo batek emanik. Hasi zen galdera hunekin: Noiz hasten da haurra irakurtzen? Eztabaidaren ondotik atera zuen bere erantzuna: Sortzean, amak igortzen dion lehen begirada amultsuarekin eta irriñoarekin (eta bistan da aitak). Gogoan bizirik atxiki dutan erakas-pena. Gehienek hemen begirada amultsu hori ukan dugu eta bizia hunekin irakurtzen hastea zer suer-tea!

Geroztik irakurri dut Zundel-ek errana: Irriñoa: kreatzaile ekintza da, munduko indar haundiena dakarrena berekin. Hunen eskasiak edo errefusak hilarazten ahal du. Jainkoa irriño kreatzailea da. Ederra ezta?

Gure amak seaska xumeki prestatu zuela pentsatzen dut; baina segur naiz ere sortu nintzela-rik Kreatzaileari eskerrak eman zituela. Katekista bezala, nere griña hau izan da: Maitasun den Jainko-aren begirada amultsua nola jasta-arazi izpiritual basamortuan bizi diren haur guzi horieri?

Material aldetik kanpaina xumea, lurrak patartsu, dirua xuhur, halere, eguneroko ogia eta jatekoa bai. 9 haurride ginen, aitamek maitasuna eman gaituzte, lokarria; egundaino ez diogu amari aditu ez dugu dirurik. Zer duintasuna! Psikologiako libururik irakurtu gabe, zer zuhurtzia, mirestekoa! Duela 7 mende Lao Tseu txinatar zuhurrak errana beretua ote zuen? Hunek zion: Aski duke beti, aski duela pentsatzen duenak… Zergatik etsi, gutxiagorekin, bozkario gehiago isurtzen ahal baldin bada gure zainetara?

Naturan haziak ginen: iduzkia jastatuz bela-rretan edo ardizain neguko haize mehean mendia miretsiz. Eta fedean hazkurrituz. Goizeko eta arra tseko Aitaren-etik hasiz eta bukatuz eguna, bara tzean aitzur kolpeak sartuz eta kolore-anitzdun loreen usaina hartuz.

Aitari igandetako elizkizuna eginbidea zela sumatzen nion. Amarentzat fedea zen Jainkoaren maitasun izariz goitikoan sinestea: biziko une dorpe-etan, horrek atxiki duela xutik eta baikor unaduraren pisua gaindituz, pentsatzen dut.

Nik, 18-19 urte nintuela, Pascal idazle eta filosofoaren erranaldia kolpez etorri zaut gogorat: Jainkoari buruz fedeaz Pascalek egin parioa edo apustua: Deusik ez bada ez dut deusik galtzen; zerbait balinbada dena irabazten dut. Biziki erakar-garria zela iduritu zitzautan eta hortan jarraitu dut.

Bitxi da baina gogoeta hau prestatzerakoan ohartu naiz izpiritual griña ukan dutala gazte gazte-rik: irakurtzea ainitz gustukoa nuen eta dut, goizean goizik jeikieta, Jainkoa agurtu, egun berriarentzat eskerrak eman eta nere bitamina da. Liburua topa-keta da, gizakiaren inguramenaren aurkikuntza eta partekatzea; gure ninitik aterarazten gaituena besteari idekitzeko.

4000 inguru bizilagun dituen herrian, Azkai-nen, sortua eta murgildua, herrian bizitzea hautua izan da nehor ez balinbada ere bere herrian profeta. Ez zait egundaino dolutu. Euskaldun familian sortua, euskal lurrean errotua; erran nezake luzaz inkontzienteki ez nuela euskara baloratzen. Zergatik ote? Frantsesa eskolan ikasi dugu eta gure ama hizkuntza ez zela beharrezkoa ohargabean sartu da gure baitan, hizkuntza horren jabetza ez baitzen kontutan hartua batere eta alderantziz mespretxua senti gure bigarren hizkuntza, frantsesa ez baigin-duen ongi menperatzen! Gero hizkuntza horren balio izigarriaz ohartu naiz gurea baita eta bere poesiak ez du nihori zorrik, ez, xoragarria da!

Arras goizik, gogoan nuen irakasle izan behar nuela: ametsa! Egiazko ametsa irauten duena omen da, nahikeriarekin sustraitua.

Gure familia: Lanean hasi eta bizpahiru urteren buruan ezkondu nintzen Jean Michelekin. Sukalde xokoan hasten da gauzatzen eukaristia; Jain-koak emaiten gaituen Bakearekin. Sekretua: bestea den bezalakoa onartzea, bestearen libertatea erres-petatzea, hori da neretzat bikote batean zaila eta baitezpada begiratu beharra. Ondokoa ez gure idu-rira amestea.

5 haur maite izan ditugu: Ana, Pantxika, Ihintza, Maialen, 4 neska eta Eki mutila. Denak euskaran haziak. Eta orai 10 haur ttiki maite maite: 8 mutil eta bi neska. 10ak ikastolan ibilki. Familia handiak poz handiak eskaintzen ditu bai eta kezka edo griña batzu ere bistan dena.

Irakaskuntzan aritu naiz 36 urtez Dona Mari eskolan, azken 10 urteak euskaraz erakasten ama-


IHIN

TZA

105

26


eskolan; hor sentitu naiz bereziki kreatzaile euskaraz hitzik ez zakiten haurreri euskaraz erakastea poz handia izan da. Haur ttikieri egokituak ziren kantuak eskas izanik, Pantxika alabarekin idatzi ditugu eta 3 CDtan zabaldu erakasleek eta familiek erabiltzeko gisan haurrekin. Lan hortan biziki gustura aritu gira biak urteetan zehar. Orai erretiroa hartua dut. Euskal katekista ere, 30 urtez; aurten gelditu naiz burraso gazteek behar baitute zaharren tokia hartu.

Beti jarraitzen dut, bolondres gisa, Azkaingo Zahar-Etxean kantuz artzen eta hori anitz kosta zait hastapenean mundu hori ez baita beti alegera gorputzean min eta ttikitua delarik, baina kantuak lasaitzen du pertsona, giro alaia sortzen eta terapia ona da. Neronek, parropiako koralan parte hartuz arduratzen naiz eta elizako paperan euskaraz hitz laburrak idazten. Bigarren ametsa bete dut 15 urte hautan: musika ikasle. Lanean ikastolan haurrekin goiz eta arratsaldez kantatu dut baina musika ikas-ketarik egin gabe, eskas handia izan dut. Orai loria-tzen naiz biziki, egun guziz partiturak irakurtzea, bereziki otoitz-kantuak pianoan joz: biziaren opari bikaina.

Bertze oparia: Mendian ibiltzea gustukoa dut baina ogiketara goizean oinez joaitea ere herri-tarrak agurtuz; herria elkargunea da eta bertzeen beharra badut; erran nezake kanpoko iduzkiak argi-tzen nauen bezala, jendeek emaiten dautaten iduz-kiak bizia argitzen nauela eta harreman entzundun batek emaiten du zoriona; elkartasun hitza ederra zait. Bakotxa gure familia ttikian kokatuak gira sor-tzez baina gure familia askoz ere handiagoa da.

Ez Jesusen pizteaz, ez teologiaz, ez dautzuet deus teoria haundiz aberastuko. Zerbait erran nahi dut halere: Piztu eta Jesus hurbiltzen da bere lagu-netarik eta erraiten: Eman nezazue jatera. Hor da gure erlijionearen, kristautasunaren muina, zoraga-rria, elkartasunekoa baita. Jesus gose da eta ez du jaten zoko batera bazterturik. Elgarrekin parteka-tzeaz gose da. Eta gose hortaz kutsatu nahi gaitu. Eukaristia eta eguneroko bizia, lotuak dira errotik: gure Aita emaguzu eguneroko ogia. Enetzat kristaua

izaitea poz handia da eta Ebanjelioko erakaspenak eta parabolak kristoinak atxemaiten ditut. Entzun eta berriz entzun eta beti zerbait berria ateratzen da. Harrigarria! Iduri udaberriak bere kimu berria ekar-tzen duela urte bakoitz.

Belokeko Marcel Etchehandy beneditarrare-kin eta 8 bat lagunekin bildu gira 17urtez ilabetean behin larunbat goizez igandeko ebanjelioa irakurtu eta hausnartzeko: horrek anitz lagundu nau kristau-tasunean irauten.

Loiolako Gogoeta Astea 15 urte hautan ez dut hutsegitekoa: bost egunez euskara hutsean, gipuzkoar, bizkaitar, alabatar, nafartar eta Iparral-deko anai-arrebak elgarrekin, otoitz eta gogoetatzen omore eta giro onean.

Bururatuko dut. Zuhaitzak erroak gordeak ditu baina ikusten diren enbor, adar, hostoak hazteko uraren bila badoazi ikusezinak badira ere, eta argia-ren eske luzatzen da arbola espazioan. Gure izate osoa gu baino Haundiagoaren esku uztea, egun guziz gure partitura kantatuz ahal den bezala horra nere eginbidea, nere iritziz.

Diktatura hizigarriaren lekuko, huna zer zion Solje-nitsyne idazleak: Biziaren zuhaitza puskatu duen mundu modernoak Jainkoaren bi eskuak –EDERTASUNA eta ONTASUNA– ez ditu apurtu edo suntsitu.

Palestinar, Siriar, Libaniar eta zenbat, Afri-kako bideetan zehar milaka eta milaka goseak eta gerlak haizaturik noraezean, erretzeko iduzkipean beren nigarrak ere agorturik. Diru eta podere gose ase-ezinak eta justiziaren zangopilatzeak ez dute egundaino jendearen oihua isilarazi betirako. Zenbat elkartasun-langile, zenbat gogo oneko jende, eta gazte ainitz, ez da higitzen eta altxatzen ari planeta hau, gure Etxea salbatzeko. Laudato Si idaztean, pobreen, migranteen, ama lurraren auhena lau haizetara hel-arazi nahiz ari den profetak ulertua du zer den jokoan!

Frantses Aita Sainduarekin, izaki eta gizaki guzien arnasarekin bat eginez itxaropen handiz bizia prezatzen dut!


IHIN

TZA 10

5

27



GURE HEZ-

Andoain - Beasain - Donostia La Salle - Donostia San Luis

Eibar Azitain - Eibar Isasi - Irungo La Salle - Zarautz - Zumarraga

Bilbo La Salle - Bilbo Elkarbanatuz - Sestao Andra Mari - Sestao Artizar

Goizaldean

egunsentiarekin batera

esnatzen naizenean

neu hasiko naiz lurretik jaikitzen

neuk asmatuko dut erritmo berri bat

eguzkia baino lehen.

Lurretik gainezka egingo dut

zuhaitz baten antzera,

nire besaburuak jasoko dira

lurretik gainezka

mendietatik gora

mendi gainetatik gainezka.

Neure dantza dantzatuko dut. (Iokin Otaegi)


Ihintza...IHINTZA 102 3 AurkezpenaAurkezpena Santa Ageda giroan dator Ihintzaren ale berri hau, egun...

Documents

Transcript of Ihintza...IHINTZA 102 3 AurkezpenaAurkezpena Santa Ageda giroan dator Ihintzaren ale berri hau, egun...