Ikastolen Hizkuntz Proiektua

234

Transcript of Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Page 1: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 2: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 3: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 4: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa

“izan

zi

relakogara.bagara,izan

godira”

ikastolenHizkuntzProiektua

Page 5: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Argitaratzailea: Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa

Teknologia Parkea – Laida Bidea, 208 B 148170 Zamudio – BizkaiaTel. +34 944317883 – Fax +34 944317882e-mail: [email protected]://www.ikastola.net

Azala: GERTU, OñatiDiseinua eta maketazioa: GERTU, OñatiInpresioa: GERTU INPRIMATEGIA, OñatiLehen edizioa: 2009ko otsaila

© Ikastolen Konfederazioa ISBN: 84 37006901 27 7 Lege gordailua: BI-148-09

ikaasppro

Ondorengo erakundeei gure esker ona, lan hau azken bost ikasturteotandiruz lagundu dutelako:

— Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila— Bilbao Bizkaia Kutxa— Gipuzkoa Donostia Kutxa— Caja Vital Kutxa— Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza

Aitortu. Lanaren kredituak aitortu behar dituzu, egileak edo baimenduak zehaztutako eran. Ez merkataritzarako. Ezin duzu lan hau merkataritza xedetarako erabili.Partekatu baimen beraren arabera. Lan hau aldatzen baldin baduzu, edo lan eratorri batsortzen baduzu, sortutako lana bana dezakezu soil-soilik baimen honen berdi-berdinekobaten mende.

Page 6: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

dokumentu honen garatzaileak:

Elorza, ItziarBoan, KristinaMuñoa, InmaUrruzmendi, AmaiaBarrios, Mikel Osa, Erramun

abiapuntuzko oinarrizko markoaren idazleak:

Aldasoro, MikeleAmondarain, AnttonAurrekoetxea, ManuElorza, ItziarEtxezarreta, J. IñakiGaragorri, XabierHernández, LoliLekuona, IñakiOsa, ErramunSoroa, NagoreUriarte, J. Andoni

ikastola pilotuetako dinamizatzaileak:

1. taldea

Ander Deuna Ikastola: Jonan BedialaunetaEguzkibegi Ikastola: Ana Mezo Eleizalde Ikastola: Maribel Mentxaka, Olatz ZabalondoGure Ikastola (Hendaia): Pello UrrizaHaurtzaro Ikastola: Kristina Boan, Josune SaizarItxaropena Ikastola: Agueda Laraudogoitia, Begoña IbarretxeJakintza Ikastola (Ordizia): Joxemiel Amundarain, Mikele Iztueta,

Bixen MujikaLaskorain Ikastola: Helena Baraibar, Garbiñe GantxegiPaz de Ziganda Ikastola: Jemi Sorabilla, Iñaki MartinezPiarres Lartzabal Lizeoa: Pantxika DuperouR.M.Azkue Ikastola: Aitor Txopitea, Antxone TelleriaUrretxindorra Ikastola: Bittor AtxutegiUrretxu-Zumarraga Ikastola: Mertxe Serna, Arantza Lizarralde

ikastolenhizkuntzproiektuaastolenhizkuntzproiektuaikastoleenroiektua ikastolenhizkuntzproiektuaikasstkuntzproiektuaikastolenhizkunntz

Page 7: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

2. taldea

SEASKA: Alazne PetuyaArmentia Ikastola: Asier Astigarraga Azkaineko Ikastola etaZaldubi Ikastola (Senpere): Idoia FeldmannJaso Ikastola: Andoni Sagastibeltza, Teresa AgorretaLizarra Ikastola: Susana Barbarin, Josu Reparaz Olabide Ikastola: Xabin Maiz, Andone Ruiz

Miren BarinagaPasaia-Lezo Lizeoa: Karmele Legorburu,

Karmele Goienetxea, Santo Tomas Lizeoa: Txomin Sagarzazu,

Dorleta EtxezarretaOrereta Ikastola: Aurkene Astibia, Esther Gutierrez,

Mari Karmen MunduateOiartzo Lizeoa: Aitzpea Aizpurua, Inazio Retegi Zurriola Ikastola: Dani Goñi, Patxi Sarriegi

3. taldea

Aranzadi Ikastola: Ane BarrusoArizmendi Ikastola: Ana Alvarez, Irune Urbina.Laudio Ikastola: Iñaki Mendiguren, Saioa Ugarriza,

Elixabete Campos, Ana Ribaguda

Axular Lizeoa: Amaia Urruzmendi, Arantza MokoroaIkasberri Ikastola: Alberto LizeagaSan Benito Ikastola: Iñaki AmundarainSan Fermin Ikastola: Ane ApezetxeaTantirumairu Ikastola: Maria Luisa Etxeberria Txantxiku Ikastola: Belen Goñi, Kontxi Puertas

ikaasppro

Page 8: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

4. taldea

Andoaingo Aita LarramendiIkastola: Izaskun LinazasoroArizmendi Ikastola: Belen Murgiondo, Marisol EtxabeHerri Ametsa Ikastola: Arantza IturriozJesusen Bihotza Ikastola: Nerea Urdanpilleta,

Mari Karmen IzagirreKurutziaga Ikastola: Maria LeivaLabiaga Ikastola: Pakea OiartzabalSan Nikolas Ikastola: Mari Jose Txurruka,

Isabel Mendibil

Lan honek Ikastolen Elkartearen egitasmo askotarikoen ekarpenakbiltzen ditu eta horrenbestean talde handi baten ahaleginen emaitzada. Aipamen berezia egin nahi diegu Hizkuntz Proiektuaren garapeneaneragin handiena izan duten beste egitasmoetako lankideei:

“Ikastolak Orain eta Gero” egitasmoaren koordinatzailea:J. Iñaki Etxezarreta

“Euskal Curriculuma” egitasmoaren koordinatzailea:Xabier Garagorri

Euskaraz Bizi lurraldeetako koordinatzaileak:Arantza Gonzalez, Helena Baraibar, M. Carmen Lejarza,Maider Etxaniz, Aitor Sarasua

Ikasmaterialgintzan eta Eleanitz Proiektuan, hizkuntza-curriculumbateratuan diharduten egile-prestatzaileak:

• DBH Ostadar Hizkuntzak: Mikele Aldasoro, Nerea Goiri,Ana Ribaguda, Amaia Artolazabal

• Eleanitz English: Diana Lindsay, Phil Ball, Harri Beobide,Sagrario Etxabe, Maite Garmendia, Mariaje Zufiria

• LH Txanela: Maite Saenz, Iñaki Lasa, Saionara Barrena,Miren Agirreolea, Arantxa Sobrino

• HH Urtxintxa: Arantza Zugazagasti, Iratxe Ramirez

Etorkinen Mintegiaren arduraduna:Onintza Zabala

ikastolenhizkuntzproiektuaastolenhizkuntzproiektuaikastoleenroiektua ikastolenhizkuntzproiektuaikasstozproiektuaikastolenhizkuntzprooi

Page 9: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

leihoak

mun

dura

zabalik

hitzzahttz

Page 10: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Pozgarria da niretzat 2002ko udaberrian, Donostian, EuskararenErabilera goiburupean burutu ziren IX. Jardunaldi Pedagogikoetanaurkeztu genuen Ikastolen Hizkuntz Proiektua egitasmoak eginduen ibilbide oparoa ikustea. Halaber, eskertzekoa da, zinez,emaitza berria den argitalpen honen lehenbiziko hitzak idaztekogonbita ere jaso izana. Era berean, zorionak eman nahi dizkiet,bene-benetan, 2002an zirriborratu genuen proiektu hori gauzatzekoeta borobiltzeko gogotik ahalegindu diren guzti-guztiei, bai EuskalHerriko Ikastolen Konfederazioan bai han-hemengo ikastoletanjardun dutenei ere.

Ezina ekinez egina dio gure aurrekoetatik jaso genuen esamoldeak.2002an ametsa zirudiena, zailtasunez betetako bide malkarraematen zuena, arian-arian gauzatzeko urratsak egin dituzue/ditugu,gainerako hezkuntza-erkidegoentzat bide-erakusle gertatuz. Izanere, hezkuntza prozesuetan arrakastaz murgiltzeko erabakigarriaketa alboratu ezinezko bitartekoak diren lanabesak ditu nagusikiHizkuntz Proiektuak aztergai, hizkuntzen auzia hezkuntzan hainzuzen. Horiek horrela, behinola Mitxelenak hizkuntzak direnazidatzitakoak datozkit gogora:

“Hizkuntza bat, gurea nahiz inorena, ez da gizarteko mintzabide etaadierazpide besterik. Ona da, beraz, elkarrekin mintzatzeko eta

leihoakmundura

zabalik

hitzaurreahitzaurreahitzaurrrezaurreahitzaurreahitzaurreahitzzaahitzaurreahitzaurreahitzaurreahitzaurreahhi

tzaurreahitzaurreahitzaurreahittz

Page 11: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

elkarri gogoetak adierazteko delarik, mintzatzeko eta adieraztekobalio duelako; horrexegatik beragatik da ona aizkora zorrotza,ebakitzeko sortua delarik, eta aizkora amutsa, berriz, txarra. Gehidezagun ez dela berez hizkuntza amutsik, horrelako hutsik ageribaldin badu, zorrotz dezakeen adina zorroztu ez dutenena dela soil-soilik errua, behiala Axularrek zioenez (…) Bitartekoa da hizkuntza,ez ontzia: ez du deus barrenen eta zernahi izan dezake.”1

Eleaniztuna da gure gizartea eta hori bera etorkizuna. Euskaraz gain,frantsesa eta gaztelania mintzabide ere badituena. Etorkinenetorrerarekin eleaniztasun egoera hori areagotu egin da gainera.

Aldi berean, mundura ere irekita dagoen gizartea da geurea. Izanere, euskararen indarberritzearen aldeko jarduna atzerrikohizkuntzak eskuratzearekin ez dagoela inolaz ere kontraesaneanerakutsi digute Ikastolek. Haiek izan dira gurean, besteak beste,atzerriko hizkuntzen eskuratze goiztiarrean aitzindariak, curriculumberritzaileak diseinatzen eta baliatzen lehenak, behar berrieierantzuteko asmoz material ugari ekoitzi eta eskura jarri dituztenak.Ikastolek gizarteari zerbitzatzeko duten bokazio kolektiboarenekarpenaren isla da ez besterik hori guztia. Beste horrenbeste daargitalpen hau ere.

Erronka handiak ditugu eskuartean; euskara gela barrukojardunaren ardatz ez ezik noranahiko ere bilakatzea, hiztun zaharzein berrien beharrizanak ez ezik haien atxikimendua ere jorratuzbidenabar; gurera etorri berriak diren pertsonei integraziorako (ezasimilaziorako) aterpe ziurra, erakargarria eta irekia eskaintzea,besteak beste, haien hizkuntza eta kulturetara hurreratuz, haien

1 Mitxelena (1972); “Pro Domo” in Mitxelenaren Idazlan Hautatuak, Etor. 213 or.

Page 12: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

lurraldeetan izateko modurik izan ez dutena gurean izan dezateneginahalak eginez; frantsesa edota gaztelania hizkuntzak lantzenjarraitzea, ikastolen hizkuntza-ereduaren abiaburua ez baitahizkuntzak aurre-aurre jartzea metatzea baizik; eta azkenik, atzerrikohizkuntzen eskuratzea ahalbidetzea.

Batzuek uste dutenaren kontra elebakartasuna salbuespena damunduan zehar eta eleaniztasuna da orobat gehien zabaldutadagoen errealitate linguistikoa. Era berean, elebakartasuna mugabat da ez besterik gaurko zein biharko zein etziko belaunaldientzat.Alabaina, hizkuntzekiko helburuak lortu ahal izateko lan kolektiboagiltzarria da. Bakoitzak bere aldetik dsezakeena hankamotzgeratzen baita ditugun helburuetarako. Beraz, xedeok hezkuntza-erkidegoko gainerako kideekin batera arituz lor ditzakegu soil-soilik,hori gertatu ezean alferrik baikabiltza. Hartarako, marko ezinaproposagoa eskaintzen du Hizkuntz Proiektuak.

Leiho ugari dituen etxea da geurea. Leihoak zabaldu ohi ditugukaleko aireak gure geletako giroa eraberri dezan. Hizkuntzak etahaiekin doazen kulturak gure etxean libre ibili daitezen nahi dugu,gurea den euskara bazterrean utzi gabe, atzendu gabe, noiznahi,nonahi eta nolanahi baliatu ahal izateko.

2009ko urtarrilaren 27a.

Erramun OsaEusko Jaurlaritzako HizkuntzaPolitikarako SailburuordetzakoKoordinaziorako zuzendaria

Page 13: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hitzaurrea ...................................................................................................... 8

Sarrera ......................................................................................................... 16

HIZKUNTZ PROIEKTUARENERREFERENTZIA-MARKOA ........................................................... 19

1. Egoeraren diagnostikoa ....................................................................... 21

1.1. Ikastola eta hizkuntzak; bilakaera historikoa .............................. 221.2. XXI. mendeko gizartea eta hizkuntzak.......................................... 25

1.2.1. Ezagutza eta globalizazioaren gizartea ............................... 251.2.2. Euskal gizartearen egoera .................................................... 26

1.3. Euskal hezkuntzaren hizkuntzekiko erronka nagusiak............... 311.3.1. Hezkuntza eredu berriaren hizkuntz eskakizunei erantzutea 311.3.2. Eskolako komunikazio-inguruaren kalitatea hobetzea .... 321.3.3. Euskararen biziberritzea ........................................................ 331.3.4. Euskal kulturaren biziberritzea ............................................. 341.3.5. Kultur aniztasunari eta hizkuntz aniztasunari erantzutea.. 35

1.4. Ondorioak: Hizkuntz Proiektuaren beharra ................................. 36

2. Ikastolen hizkuntzekiko ikuspegia eta helburuak ......................... 39

2.1. Ikastolen izaeraren ezaugarriak ..................................................... 39

2.2. Ondorioztatzen diren hizkuntzekiko helburuak ........................... 412.2.1. Helburu orokorrak ................................................................. 412.2.2. Hizkuntzekiko erreferentziazko lorpen-mailak.................... 42

3. Hizkuntz Proiektua: definizioa eta ezaugarriak.............................. 45

3.1. Hizkuntz Proiektuaren definizioa ................................................... 45

3.2. Hizkuntz proiektuaren heldulekuak: hizkuntzekiko esku-hartzeeremuak ............................................................................................. 483.2.1. Eremu pedagogikoa .............................................................. 503.2.2. Eremu instituzionala .............................................................. 51

3.3. Hizkuntz Proiektuaren ezaugarriak................................................ 54

3.4. Hizkuntz Proiektuaren kokapena................................................... 55

3.5. Ikastola bakoitzaren Hizkuntz Proiektua: edukiak ..................... 56

Page 14: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

aurkibideaaurkibideaaauaaurkibideaaurkibideaaurkibiid

aurkibideaaurkibideaaurrk

4. Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren oinarri teorikoak ....................... 59

4.1. Ikastolen hezkuntza-ereduaren printzipioak ............................... 59

4.2. Hizkuntz eta kultur politikaren oinarriak ....................................... 624.2.1. Eskolaren zeregina euskararen indarberritzeko prozesuan... 624.2.2. Hizkuntz eta kultur aniztasunari erantzuna: kultur

integrazio barne-hartzailea ................................................... 64

4.3. Hezkuntzaren ikuspegia ................................................................. 664.3.1. Konpetentzien hezkuntza eredu berria ............................... 664.3.2. Metodologiaren oinarriak ..................................................... 71

4.4. Hizkuntzaren eta hizkuntza-irakaskuntzaren ikuspegia ............ 724.4.1. Hizkuntzaren ikuspegia ........................................................ 724.4.2. Euskaran ardaztutako hezkuntza eleaniztuna .................... 744.4.3. Komunikatzen ikasi konpetentzia orokorra ....................... 77

4.4.3.1. Gela barruko eremuaren hizkuntz beharrak ........ 804.4.3.2. Hizkuntz arloaren trataera....................................... 824.4.3.3. Gelaz kanpoko eremuaren ekarpena ................... 86

4.4.4. Hizkuntz dibertsitateari eta kalitateari begira,erregistroen trataera .............................................................. 89

5. Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren prestakuntza-irizpideak ......... 93

5.1. Prestakuntzaren esparruak ............................................................ 94

5.2. Prestakuntzaren ardatz nagusiak ................................................. 945.2.1. Profesionalak. Funtzioa eta garrantzia .............................. 955.2.2. Gurasoak .............................................................................. 1015.2.3. Ikasleak ................................................................................. 105

5.3. Ikastolako prestakuntza-planaren beharra ............................... 106

Page 15: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

IKASTOLA BAKOITZAK BEREHIZKUNTZ PROIEKTUA GARATZEKO GIDA ... 107

6. Ikastolaren Hizkuntz Proiektua: kudeaketarako ibilbidea ....... 111

6.1. Ibilbidearen sekuentzia grafikoa ................................................. 112

6.2. Ibilbidearen urratsak .................................................................... 1136.2.1. Hausnarketa eta sozializazio fasea .................................. 1136.2.2. Egoeraren diagnostikoa ..................................................... 114

6.2.2.1. Diagnosiaren 1. fasea .......................................... 1156.2.2.2. Diagnosiaren 2. fasea .......................................... 1166.2.2.3. Diagnosiaren 3. fasea .......................................... 116

6.2.3. Hizkuntz Proiektuaren idazketa ....................................... 117

6.2.4. Plan estrategikoa ............................................................... 1206.2.4.1. Plan estrategikoaren atalak ................................. 1206.2.4.2. Plan estrategikorako orientabideak .................. 121

6.2.5. Urteko plana (1) ................................................................. 1216.2.6. Urteko memoria ................................................................. 1226.2.7. Hizkuntz Proiektua dokumentuaren eguneratzea ......... 1236.2.8. Urteko plana (2 …) ............................................................ 1236.2.9. Plan estrategikoaren ebaluazioa ..................................... 124

7. Ikastolaren komunikazio-testuinguruaren deskripzioa:hizkuntzekiko esku-hartze eremuen zehaztapena .................. 125

8. Hezkuntza Proiektua iturburu ......................................................... 129

9. Hizkuntz plangintza ........................................................................... 131

9.1. Hizkuntz plangintzaren oinarriak ............................................... 1319.1.1. Hizkuntza bakoitzaren lekua eta funtzioa ikastolakoeremuetan ...................................................................................... 1329.1.2. Hizkuntz erregistroen trataera .......................................... 135

9.1.2.1. Hizkuntz erregistroen mailakatzea .................... 1359.1.2.2. Erregistro formalak eta ez-formalak ikastolakoeremuetan ........................................................................... 137

9.1.3. Eskolaratze berantiarraren erronka ................................. 1389.1.3.1. Hizkuntz plangintza ............................................. 1399.1.3.2. Curriculumaren egokitzapena, konpetentziei begira . 1409.1.3.3. Aniztasunaren ekarpena ikasle guztienhezkuntza-prozesuan ........................................................ 141

Page 16: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

9.1.3.4. Gelaz kanpoko eremuaren garrantzia .............. 1429.1.3.5. Gizartearengan eragina ...................................... 142

9.2. Hizkuntz plangintzan eragiteko orientabideak ...................... 144

10. Esku-hartze eremuetan eragiteko orientabideak ................... 147

10.1. Eremu pedagogikoa: gela barrukoa ..................................... 14710.1.1. Kudeaketa pedagogikoa ............................................ 148

10.1.1.1. Hizkuntz arloko curriculum bateratua ...... 14810.1.1.2. Beste arloetako curriculumak .................... 15110.1.1.3. Proiektu osagarriak ..................................... 152

10.1.2. Interakzio didaktikoa ................................................... 15410.1.2.1. Hizkuntz erabilera ......................................... 15510.1.2.2. Metodologia eta didaktika .......................... 157

10.1.3. Irakasleen prestakuntza ............................................. 15910.1.4. Baliabideak .................................................................. 161

10.2. Eremu pedagogikoa: gelaz kanpokoa ................................. 16310.2.1. Hizkuntz erabilera ....................................................... 16310.2.2. Metodologia eta didaktika ......................................... 16410.2.3. Hezitzaileen prestakuntza ......................................... 17210.2.4. Baliabideak .................................................................. 174

10.3. Eremu instituzionala ................................................................ 17510.3.1. Eraketa eta barne-komunikazioa: ikastetxea .......... 17510.3.2. Eraketa eta barne-komunikazioa: familia ................ 18110.3.3. Kanpo-harremanak ..................................................... 184

11. Hizkuntz Proiektuaren kudeaketarako egitura eta zereginproposamena ................................................................................... 189

11.1. Ikastolaren gobernu-organoei dagozkien zereginak ......... 19011.2. Zuzendaritzari dagozkion zereginak ..................................... 19111.3. Hizkuntz Proiektua Taldearen osaketa ................................. 19211.4. Hizkuntz Proiektua Taldearen zereginak .............................. 19411.5. Hizkuntz Departamendu Bateratuaren osaketa eta zereginak .... 19511.6. Euskaraz Bizi Taldearen osaketa eta zereginak ................ 196

12. Hizkuntz Proiektua garatzeko ikastola-sarearen zerbitzuak ... 199

13. Etorkizunari begira ......................................................................... 203

14. Eranskina .......................................................................................... 205

15. Erreferentzia bibliografikoak ....................................................... 227

aurkibideaaurkibideaaauaaurkibideaaurkibideaaurkibbid

aurkibideaaurkibideaaurrk

Page 17: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

XXI. mendearen lehen hamarkada hauetan, heziketa-lana tokian tokiko etagaraian garaiko testuinguruan ongi kokatu nahi duen eskolak bere plante-amenduak eguneratu behar ditu, gizartean gertatzen ari diren aldaketa sa-konei era eraginkorrean erantzun nahi badie.

Aldaketa horien artean, hizkuntzarekin zerikusia duten prozesuek berebi-ziko garrantzia hartzen dute ikastolontzat eta euskal eskolarentzat, oro har.Euskararen indarberritzea dugu ardura nagusi, eta, horrekin uztartuz, glo-

balizazioaren gizarte eleaniztunean bizitzekoprestatu behar ditugu etorkizuneko euskal herri-tarrak. Horrenbestez, euskaran eta euskaldun-tasunean ardaztutako hezkuntza eleaniztunera-ko eredua garatu behar dugu.

Bide horretan, 2000. urtean ikastola-sareak tres-na berri baten beharra ikusi zuen; hain zuzen ere,ordura arte hizkuntzen inguruan sortutako proiek-tu guztiak uztartuko zituen tresna bat, eta hiz-kuntza guztien tratamenduari koherentzia eman-go ziona eskola barruko eremu askotarikoetan.Tresna horri Hizkuntz Proiektua deitu zitzaion,eta haren markoa garatzeko hainbat eremutakoadituen talde teknikoa izendatu zen. Behin mar-ko hori idatzita (Ikastolen Hizkuntz Proiektua de-finitzen, 2002) Ikastola bakoitzak bere Hizkuntz

Proiektua garatu zezan saio pilotua martxan jarri zen hainbat ikastolarekin:ingurune soziolinguistiko eta tamaina desberdinetakoekin, eta hizkuntzakeskuratzeko edo erabilera indartzeko egitasmoetan eskarmentu desberdi-na zuten ikastolekin. Urtez urte egitasmoarekin bat egiten joan dira ikastolak,eta 2008an hogeita hamasei ikastolako taldea izatera iritsi da. Hemen es-kaintzen den liburu hau da hasierako taldearen hausnarketari esker, eta ikas-tola aitzindarien lanari esker, garatu den ibilbidearen emaitza.

Dokumentu hau idazten ari garen unean, ikastolen kolektiboa XXI. mendeareneskakizunetara egokitutako “Ikastola-eredua” definitzeko prozesuan dago1.Hau da, ikastola guztiak batzen gaituzten oinarrizko hezkuntza eta erake-ta-ezaugarri komunak erabakitzen ari gara. Erabaki horien artean, ezin-

euskararenindarberritzea duguardura nagusi, eta,horrekin uztartuz,

globalizazioarengizarte eleaniztunean

bizitzeko prestatubehar ditugu

etorkizuneko euskalherritarrak

1. Ikusi “Ikastolak. Orain eta Gero” dokumentua (EHIK, 2008).

Page 18: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

sarrera

bestean, zera dago: ikastola guztiek gutxienez bete beharreko oinarrizkohizkuntz plangintza. Alabaina, eskuartean duzun liburua gutxieneko plan-gintza hori baino haratago doa; esan bezala, 90eko hamarkadatik aurreraIkastolen Elkartea garatzen eta bultzatzen ari den euskaran ardaztutako ele-aniztasunerako proposamen osatua biltzen du liburuak, eta hori aholkatzenzaie ikastolei helmuga gisa.

Egitasmo honen emaitza gizarteratzeko garaian, hau da, Ikastolen HizkuntzProiektua argitaratzerakoan, bi ataletan bereizi da liburua: lehenengoa, Ikas-tolen Hizkuntz Proiektuaren erreferentzia-markoa deritzona; bigarrena, Hiz-kuntz Proiektua garatzeko gida izeneko atala,eranskin bilduma zabal batekin batera es-kaintzen dena.

Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren erreferentzia-markoa atalean, izenburuak dioen bezala,Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren erreferen-tzia-eredua eskaini nahi da. Hau da, HizkuntzProiektuaren kontzeptua bera azaltzeaz gain,ikastolok Hizkuntz Proiektua garatzeko ardatzgisa hartu ditugun oinarri teorikoak aipatzendira. Oinarri horiek, izan ere, ikastola gisa de-finitzen gaituzten ezaugarri bereizgarrien ara-berakoak dira.

Bigarren atalak, Hizkuntz Proiektua garatzeko gida izenekoak, erreferentzia-marko horren zehaztapen praktikoa izan nahi du. Jarraibide zehatzak es-kaintzen ditu ikastola bakoitzak, bere testuinguruari eta ezaugarri berezieierantzunez, bere Hizkuntz Proiektua sor dezan.

Liburu honen erabilera malgua izan daiteke, irakurlearen helburuaren bai-tan atal batetik edo bestetik hasteko; atal batera edo bestera bakarrik jo-tzeko aukera ere badago. Hartzaile bakoitzaren beharrei erantzungo dionmalgutasun hori ahalbideratzeko, Hizkuntz Proiektua garatzeko gida izenekoatal praktikoaren esparru bakoitzak lotura zuzena izango du marko teori-koan dagokion azalpenarekin; horrela, bakoitzak bere interesen arabera ja-soko ditu erreferentzia teorikoak.

hemen eskaintzen denliburu hau da hasierakotaldearen hausnarketariesker, eta ikastolaaitzindarien lanari esker,garatu den ibilbidearenemaitza

Page 19: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 20: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ikastolen HizkuntzProiektuarenerreferentzia-markoa

Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren ezaugarriak nahizoinarri teorikoak azaltzen dira atal honetan. Hauekizango dira, zehazki, atal honen barruan landuko direngaiak:

•. Egoeraren diagnostikoa

•. Ikastolen hizkuntzekiko ikuspegia eta helburuak

•. Hizkuntz Proiektuaren definizioa eta ezaugarriak

•. Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren oinarri teorikoak

•. Hizkuntz Proiektuaren prestakuntza-irizpideak

Page 21: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 22: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hizkuntzak betidanik izan du garrantzi handia ikastolontzat; izan ere,euskaraz irakasteaz gain euskara irakastea eta bultzatzea izan da ikas-tolok hasieratik izan dugun helburu nagusienetako bat. Hizkuntza gaie-kiko dugun kezka horren lekuko izan da euskal gizartearen hizkun-tza beharretara egokitzeko, eta askotan premia horiek aurrez ikus-teko, izan dugun gaitasuna; besteak beste, ama-hizkuntza erdara du-ten umeen murgiltzea abiatu da, Euskaraz Bizi proiektua eratu da, etaingelesaren sarrera goiztiarra ezarri da. Ikastolen Hizkuntz Proiektuakbide horretan urrats berri bat egin nahi du; esku artean duzun do-kumentuak XXI. mendeko euskal gizarteak dituen hizkuntz eskaki-zunei erantzuten laguntzeko asmoa du.

Horretarako, XXI. mendeko gizarteakduen hizkuntz egoeraren diagnosia egi-ten saiatuko gara orrialdeotan. Lehenik,ikastolen bilakaera historikoa aipatukodugu; gero, ezagutzaren nahiz globali-zazioaren gizarteak hizkuntza aldetik di-tuen ezaugarriak eta erronka nagusiak az-tertu eta euskararen biziberritze-proze-suak izandako bilakaera aipatuko dugu.

ikastolen HizkuntzProiektuakXXI. mendeko euskalgizarteak dituenhizkuntz eskakizuneierantzuten laguntzekoasmoa du

egoeraren

diagnostikoa1

2121

Page 23: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

22

1.1. Ikastola eta hizkuntzak; bilakaera historikoa

Ikastolak 1960ko hamarkadan sortu ziren, euskaraz hitz egiten zu-ten haurrek ama-hizkuntzan kalitatezko hezkuntza izan zezaten. Bai-na, berehala hasi ziren ikastoletan matrikulatzen gaztelaniaz eta fran-tsesez mintzatzen ziren familietako haurrak ere. Hori dela-eta, ikas-tolak murgiltze-programa bihurtu ziren, gaztelaniaz eta frantsesez min-tzatzen ziren haurrak euskalduntzeko murgiltze-programa, hain zu-zen ere. Horretaz gain, ikastolek euskal gizartean hizkuntz ordezka-pena iraultzeko helburua zuten, eta, horretarako, beren ingurunee-tan euskara eta euskarazko kultur jarduerak sustatzeko eta sendo-tzeko urratsak egiten hasi ziren.

Hala ere, berehala ikusi zen ez zela batere erraza hizkuntzaren era-bilera eskolaren testuingurutik harago hedatzea. Ikasleek maila onalortzen zuten hizkuntza akademikoan, baina hizkuntzaren erabileraez zen orokortzen, ezta transferitzen ere, eskolako nahiz eskolatik kan-poko esparru informaletara. Horregatik, euskal gizartean euskararenerabilerak ez zuen gora egin, irakaskuntza-sistemak euskaldundu-tako ikasleen kopuruaren proportzioan.

Hutsune hori betetzeko asmoz, 1980an Euskaraz Bizi (Gorostidi, 1991)programa sortu zen euskararen erabilera sustatzeko, ikastola taldebaten ekimenez. Besteak beste, motibazio-kanpainak, eskolaz kan-poko ekintzak eta aisialdirako jarduerak antolatu ziren programa ho-rren baitan ikasle, irakasle eta gurasoei begira.

Urte batzuk geroago, 1990eko hamarkadan, hezkuntza-berrikuntzarenprozesu orokorrak ekarritako hausnarketaren baitan, ikastolek berenhizkuntz helburuak berrikusteko eta zabaltzeko beharra ikusi zuten;elebitasunaren ordez, eleaniztasuna izango zen helburu berria. On-dorio horretara heltzeko, ikastoletan irakatsiriko hizkuntza guztien be-harrak (hau da, euskara, gaztelania/frantsesa, ingelesa eta beste) etagizarte egoera aztertu zituzten; gero, curriculum eleaniztun bat di-seinatzeko eta martxan jartzeko ekimen berriak abiarazi zituzten. Tes-tuinguru horretan, 1991-92 urteen artean Eleanitz proiektua sortu zen,

Page 24: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

23

euskara ardatz nagusi izango zuen eskola eleaniztunaren eredua ga-ratzeko. Honako hauek dira proiektuaren ezaugarri garrantzitsuenak:

• “Eredu integratzaile” bat garatu zen jatorriz kultura eta hizkuntzaezberdinetakoak ziren ikasleentzat; eredu horretan euskarari eus-teko eta euskaran murgiltzeko programak landu ziren curriculumeta didaktika esparru bateratuan, bakoitzaren hizkuntzen beha-rrizan jakinetara moldatuta (Garagorri, 1995).

• Ikasle gehienen ama-hizkuntza (L1) gaztelania izan arren, esko-lan bigarren hizkuntzatzat (L2) hartu zen, eta haurrak zortzi urte-rekin hasi ziren hizkuntza hori irakasgai gisa ikasten. Euskararencurriculumarekin bateratu zen, eta helburuak eta edukiak osa-garritasunez lantzen ziren.

• Hirugarren hizkuntzaren ikaskuntza (L3), kasu honetan ingelesa-rena, lau urterekin hasi zen; batetik, adin goiztiar horretan ikas-leek hizkuntzak bereganatzeko duten erraztasunaz baliatzeko hel-buruarekin eta, bestetik, derrigorrezko hezkuntzaren plangintza-ren barruan ingelesa ikasteko ordu kopurua handitzeko; baina,betiere, euskararen nagusitasuna arriskuan jarri gabe.

2000. urtean ikastolen sareak Ikastolen Hizkuntz Proiektua jarri zuenabian. Proiektu horren bidez, ikastolek marko orokor bat garatu duteikastolako hizkuntza bakoitzaren inguruan sortutako proiektuak uz-tartzeko, hizkuntzaren irakaskuntzan erabilitako ikuspegi eta meto-dologia guztiak bateratzeko, hizkuntzaren erabilera instrumentalareneraginkortasuna curriculum osoan hobetzeko, eta hizkuntzaren ira-kaskuntzaren eta hizkuntza gutxituaren gizarte-sustapenaren arte-ko lotura egokiak sortzeko bideak irekitzeko.

Gaur egun, ikastolak eta euskal eskola birdefinizio prozesu bateanmurgilduta daude. Batetik, hezkuntza-konpetentzietan oinarritzen denhezkuntza-eredu berria dator gaur egungo gizartearen beharrei ho-beto erantzutearren, eta Ikastola taldeak beste gizarte-eragileekin ba-tera garatutako Euskal Curriculumaren markoan ezarri ditu ardatzak.Halaber, adostasun zabala lortu du hezkuntza-eredu berri horrek; bes-

23

Page 25: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

teak beste, bat etorri dira Europar Kontseilua, Espainiako eta Fran-tziako Hezkuntza Ministerioak eta Nafarroako eta EAEko HezkuntzaSailak, hezkuntzaren ardatz nagusiak konpetentzien garapenean ezar-tzean.

Bestetik, sarreran adierazi bezala, Ikastola-sarea “Ikastolak. Oraineta gero” izeneko hausnarketa-prozesuan murgilduta dago. Proze-su horren helburua ikastola-eredua definitzea eta datozen urteeta-

rako kolektiboaren noranzkoa adostea etafinkatzea da; beraz, dokumentu honetanaipatuko ditugunak egokitzen eta garatzenjoan beharko dira hausnarketa horren on-dorioen baitan.

Azkenik, hezkuntzaren birdefinizio ho-rrekin loturik, hezkuntzari dagokion mar-ko legala ere berraztertzen ari da garai ho-netan. Horren ondorioz, hizkuntz ere-duak gainditu eta hizkuntzen kudeaketa-rako eredu berriak mahairatuko dituztenbestelako proposamenak garatzen aridira, ikastoletan ere eragin zuzena izan-go dutenak, jakina.

Dena dela, ikastolen zein euskal hezkun-tza sistema osoaren xedea izango da eus-kal herritarrak gizartean partaidetza akti-boa izateko eta bizitzan modu eraginko-rrean moldatzeko gai izan daitezen tre-batzea. Helburu hori betetzeko, euskalhezkuntzak eta ikastolek aurre egin be-

harko diote hizkuntzen inguruko hainbat erronkari, jarraian ikusiko du-gunez; izan ere, XXI. mendeko gizarteak goi-mailako hizkuntz es-kakizunak ditu eta horiei emango zaizkien erantzunak euskararen bi-ziberritzearekin uztartu beharko dira.

ikastolen zein euskalhezkuntza sistema

osoaren xedea izangoda euskal herritarrakgizartean partaidetza

aktiboa izateko etabizitzan modueraginkorrean

moldatzeko gai izandaitezen trebatzea.

Helburu hori betetzeko,euskal hezkuntzak eta

ikastolek aurre eginbeharko diote

hizkuntzen ingurukohainbat erronkari

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

24

Page 26: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

1.2. XXI. mendeko gizartea eta hizkuntzak

1.2.1. Ezagutza eta globalizazioaren gizartea

XXI. mendeko gizarteak dituen ezaugarriak aipatzerakoan erabiltzendiren terminoen artean, bi dira hizkuntzen esparruan eragin zuzenadutenak: ezagutza eta globalizazioa. Bestela esanda, “ezagutzarengizartea” edo “globalizazioaren gizartea” esapideak erabili ohi ditu-gu egungo gizartea deskribatzeko, etaizendatze horiek ondorio zuzena dute hiz-kuntzaren alorrean.

Azken urteotan izandako aurrerapen tek-nologikoen ondorioz, esan daiteke gauregungo gizartean informazioa gero etaugariagoa dela eta guztion eskura dagoe-la. Hartara, egungo herritarron erronkanagusia informazioa kritikoki aztertzea etaezagutza bihurtzea izango da, informazioalortzea baino gehiago. Hortik, beraz, “eza-gutzaren gizartea” izendapenaren jatorria.

Ezagutzaren beste ezaugarri garrantzitsubat aldakortasuna da, egungo gizarteanezagutzak berehala zaharkitzen baitira etaetengabe berritzen. Hartara, egia edo eza-gutza absolutu gutxi dago, eta egungo herritarrek irizpide propioakgaratu behar dituzte informazio nahiz ezagutza berriak balioesteko.Hortaz, informaziotik ezagutzara doan bidea, bizitza osoan ibili be-harreko bide bihurtu da.

Baina, nola bihurtzen da informazioa ezagutza?

“ezagutza beti elkarrizketa da (…): ez bakarrik arlo fisikoarekiko eta so-

zialarekiko elkarrizketa, “errealitate” esaten diogun horrekiko elkarrizke-

ta (…), baizik eta, nagusiki, bere buruarekiko eta gainerakoekiko elkarrizketa.

Ezagutzea jarduera soziala da, eta bertan norberaren sinesmenek –hau

egia edo ezagutzaabsolutu gutxi dago,eta egungoherritarrek irizpidepropioak garatu behardituzte informazionahiz ezagutzaberriak balioesteko.Hortaz, informaziotikezagutzara doanbidea, bizitza osoanibili beharreko bidebihurtu da

2525

Page 27: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

da, munduari buruzko gure teoria inplizituek– esplizitu izan behar dute.

Berez, gure espeziean eta gure kulturan, ezagutzaren sorkuntza estuki lo-

tuta dago komunikazio-sistemak menderatzearekin, horiek gabe ezagu-

tzarik ere ez bailitzateke egongo” (Pozo, 2004; 53. or.).

Ezagutzaren ikuspegi horren arabera, beraz, ezagutzak sortzea edoeraikitzea ekintza soziala izango litzateke, eta ekintza sozial hori bi-deratzeko ezinbestekoak izango lirateke elkarrizketarako nahiz tal-de lanerako gaitasunak; hau da, maila goreneko hizkuntz konpe-tentziak, ahozkoak zein idatziak, garatzea eskatzen du.

Ezagutzaren gizartea izateaz gain, gorago aipatu dugun moduan, XXI.mendeko gizarteak baditu beste ezaugarri garrantzitsu batzuk: mu-gikortasuna eta globalizazioa. Nazioarteko harremanak nahiz mugi-

kortasuna gero eta errazagoak dira, eta,hainbat kasutan, ezinbesteko bihurtzen aridira. Joera berri horien ondorioz, dagoe-neko ez da nahikoa hizkuntza bakar ba-tekin jokatzea, eta egungo herritarrentzateleaniztasuna garatu beharreko oinarriz-ko gaitasun bihurtu da. Alde batetik,gaur egun ezinbestekoa zaigu nazioarte-ko komunikaziorako lingua francaren batmenderatzea; bestetik, gure inguru hur-bilean hizkuntz eta kultur aniztasuna he-

datzen ari da2 eta gizartearen kohesiorako ezinbestekoa izango dahizkuntz eta kultur aniztasun horri erantzutea, hizkuntz nahiz kulturjatorria elementu baztertzaile ez izatea nahi badugu behintzat.

1.2.2. Euskal gizartearen egoera

Ezagutzaren eta globalizazioaren gizarteak berekin dakartzan hizkuntzaeskakizunekin batera, euskal gizarteak baditu hizkuntza aldetikbestelako ezaugarri batzuk ere; hala nola, euskararen biziberritze-

dagoeneko ez danahikoa hizkuntza

bakar batekin jokatzea,eta egungo

herritarrentzateleaniztasuna garatubeharreko oinarrizkogaitasun bihurtu da

2 IV. Inkesta Soziolinguistikoak dioenez, “1991 eta 2006 bitartean, EAEko atzerritarrenehunekoa biztanleen % 2tik % 5era igo da, eta Nafarroan % 2tik % 10era”.

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

26

Page 28: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

prozesua, hots, euskararentzat hiztunak mantentzera, gehitzera etaerabilera-eremuak irabaztera bideratutako prozesu soziala.

Euskaldunon hizkuntza komunitateak funtsezko aldaketa kuantita-tiboak eta kualitatiboak izan ditu bere baitan azken mendean, eta are-ago azken hamarkadetan3:

• Lehenik eta behin, euskal hiztun kopurua hazi egin da. IV. InkestaSoziolinguistikoaren arabera (2006) gaur egun 1991n baino137.300 elebidun gehiago daude4.

1. irudia. Hizkuntza gaitasuna herrialdearen arabera. Euskal Herria.

3 Ikus: Amonarriz, Egaña, eta Garzia (2004).4 Inkesta Soziolinguistikoak EAEko, Nafarroako eta Iparraldeko 16 urtetik gorako po-pulazioari dagozkion datuak jasotzen ditu.

E A EIparraldea

Nafarroa

IV. INKESTA Soziolinguistikoa

Oharra: zirkuluan tamaina herrialdebakoitzeko biztanleriaren araberakoa da

Hizkuntza-gaitasuna herrialdearen arabera.

Euskal Herria, 2006 (%)

51,5(953.300)

30,1(557.600) 18,3

(339.600)

Erdaldun elebakarrak

Elebidunak

Elebidun hartzaileak

Hizkuntza -gaitasuna

81,3(413.900)

7,6 (38.600)

11,1 (56.400)

68,9(158.600)

22,5 (51.800)

8,6 (19.800)

2727

Page 29: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Biztanleria osoa kontuan hartuz gero, aldiz, elebidunen ehune-koa are handiagoa da; izan ere, EAEn5 nahiz Nafarroan elebidu-nen hazkundea bereziki gazteen artean ari da gertatzen.

• Bigarrenik, euskal hiztunen ezaugarriak aldatu egin dira. Batetik,egungo euskal hiztun guztiak elebidunak dira; bakoitzaren ego-era, ordea, modu batekoa da bai lehen hizkuntzari dagokionezbai euskaraz jarduteko duten erraztasunari dagokionez. Beste-tik, euskal hizkuntza komunitatean gero eta pisu handiagoa dau-kate euskara eskolan edo euskaltegian ikasi duten hiztunek; guz-tira euskal hiztunen herena osatzen dute (% 30,2). Eta azkenik,euskaraz hitz egiteko erraztasunaren arabera, euskal elebidunak% 30,7 izango lirateke; elebidun orekatuak % 30,3 eta erdal ele-bidunak % 38,9. EAEn eta Nafarroan erdal elebidunak dira na-gusi; hau da, elebidunen artean erdaraz euskaraz baino hobetomoldatzen direnak osatzen dute talderik handiena. Ehuneko hori,gainera, handiagoa da adinak behera egin ahala.

• Hirugarrenik, bada etorkizunari begira kontuan hartu beharrekobeste ezaugarri bat: euskal gizartearen eta, bereziki, eskola-sis-temaren barruan dagoen kultur eta hizkuntz aniztasuna. 2007. ur-tean EAEko ikasleen % 5,5 atzerritarra zen6, eta Nafarroan, be-rriz, % 97. Hasieran, ikasle etorkinak batez ere A ereduan sartzenziren, baina badirudi joera hori aldatu egin dela; izan ere, 2007-2008 ikasturtean etorkin gehienak D ereduan ari ziren ikasten (%56,1), % 23,2 B ereduan eta % 20,7 A ereduan. Ikasle horiek, ja-torriz, gehienak (% 49) amerikarrak dira, % 29 europarrak, % 18afrikarrak eta % 4 asiarrak8; guztira, beheko taulak erakusten duenmoduan, euskararekin eta gaztelaniarekin batera beste ehun hiz-kuntza ditugu gaur egun EAEn eta Nafarroan.

5 2006ko erroldako datuen arabera EAEko 15 urtetik beherako biztanleen % 74 elebi-dunak dira. (Baztarrika, P. eta Osa, E.: Euskara XXI aurkezpen-txostena).6 EAEko datuak Barquinen (2008) lanetik hartu dira. Iparraldeko daturik ez dugu. 7 2003-2004ko datuak dira. Iturria: Etxeberria eta Elosegi (2008). 8 Ikuspegi (2008).

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

28

Page 30: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

1. taula. Etorkinen jatorria eta hizkuntzak9

Hirugarrenik, euskararen erabilerari dagokionez, azken hamabost ur-teotan euskararen erabilerak gora egin du EAEn eta bere horretan ja-rraitzen du Nafarroan; Iparraldean, aldiz, behera egin du. Hala eta guz-tiz ere, igoera hori aztertzerakoan bi puntu hartu behar dira kontuan:batetik, euskara erdara beste edo gehiago darabilten elebidunak %18,6 dira EAEn, % 5,5 Nafarroan eta % 10,3 Iparraldean; bestetik,erabileran gertatuko igoera handiagoa izan da eremu formalean, ere-mu informaletan baino.10

9 Ikuspegi (2008).10 Baztarrika, P. eta Osa, E.: Euskara XXI aurkezpen-txostena.

* Kontinenteen arabera identifikatutako hizkuntzen zenbaketa orokorrean bikoizketarik gerta ezdadin, garai bateko metropolietatik etorritako hizkuntzak ez dira aintzat hartu: frantsesa, inge-lesa, gaztelania eta portugesa (“Europako hizkuntzak” zutabeko zenbakiek hizkuntza horiei egi-ten die erreferentzia)

2929

K %Estatu kop.

(Naz.)Bertakohtzak.

Europakohtzak.*

RatiozNaz./Htza.

Amerika 75.164 48,7 13 5 4 0,38

Europa 45.414 29,4 24 29 1,2

Afrika 27.892 18,1 20 52 3 2,6

Asia 5.838 3,8 9 14 2 1,66

Ozeania eta besteak

137 0,1

Guztira 154.445 100 66 100 4 1,54

Page 31: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

2. irudia.Euskara erdara beste

edo gehiago erabiltzendutenen bilakaera

eremuaren arabera.Euskal Herria.

Hiztun kopurua handitzeak nahiz euskara-ren erabilera hedatzeak euskararen erre-gistro-errepertorioa zabaltzea ekarri du.Batetik, euskara batuaren ildotik erregistroformalak eta jasoak (hezkuntza, enpresa,ikerketaren ingurukoak, besteak beste) ga-ratzen eta hedatzen ari dira; eta bestetik,erregistro informalak eta lagun artekoak eresortzen ari dira11 (bai tokian tokiko aldaerakerabiliz, bai euskara batua egokituz). Azkenhorren lekuko dira, esaterako, hizkuntzarenkalitatearen inguruko kezkak eta eztabaidak.

Azken urteotan euskararen biziberritzeakaurrera egin badu ere, badago, beraz, orain-dik ere zer eginik. Euskal hezkuntzari dago-kionez, euskararentzat hiztunak eta erabile-ra-eremu berriak irabazteaz gain, horrenondorioz sortzen diren hizkuntza aldaera be-rriak ahalik eta aberatsenak izan daitezen ber-matu beharko du, besteak beste.

Etxean Seme-alabekin Lankideekin Lagunekin UdaletxekoZerbitzuetan

Anbulategian

EREMUA

IV. Inkesta Soziolinguistikoa

Euskara erdara beste edo gehiagoerabiltzen dutenen bilakaera eremuaren

arabera. EH, 1991-2006 (%)

1991

2006

azken urteotaneuskararen

biziberritzeak aurreraegin badu ere, badago,

beraz, oraindik ere zereginik. Euskal

hezkuntzaridagokionez,

euskararentzathiztunak eta erabilera-

eremu berriakirabazteaz gain,horren ondorioz

sortzen direnhizkuntza aldaeraberriak ahalik etaaberatsenak izandaitezen bermatu

beharko du, besteakbeste

11 Ikus: Barrios, Osa, Muñoa, Elorza eta Boan (2008) eta Amonarriz, Egaña eta Garzia(2004).

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

30

Page 32: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

1.3. Euskal hezkuntzaren hizkuntzekiko erronka na-gusiak

Gauzak horrela, euskal hezkuntzak hizkuntzekiko dituen erronkak ezdira makalak. Egungo gizarteak eskatzen duen goi mailako hizkuntzgaitasun eleaniztuna garatzen lagundu beharko du, betiere euska-raren biziberritze-prozesuari lagunduz eta euskal kulturaren susta-pena bermatuz. Jarraian, erronka horietako batzuk aipatuko ditugu.

1.3.1. Hezkuntza eredu berriaren hizkuntz eskakizunei erantzutea

Ezagutzaren eta globalizazioaren gizarteak dituen eskakizunei eran-tzuteko hezkuntza eredu berri bat garatu beharra dago, pertsona beredimentsio guztietan (gizabanakoa, gizar-tekidea eta izadikidea) eraginkortasunez tre-batuko duena. Hezkuntza eredu berri ho-rren xedea izango da pertsonak gizarteanpartaidetza aktiboa edukitzeko eta bizitzakobeharren aurrean era eraginkorrean ekite-ko beharrezkoak diren konpetentziak garaditzaten lortzea.

Azken batean, pertsona konpetenteak (hauda, egoera eta testuinguru zehatz bateaneraginkortasunez jarduteko gai diren per-tsonak) heztea izango da helburua, eta ho-rretarako beharrezkoak diren ezagutzak,trebetasunak eta jarrerak era egokian hau-tatu eta erabili beharko ditu eskolak.

Konpetentzietan oinarritutako hezkuntza-ren ikuspegi berriaren ondorioz, hizkuntzekinoiz baino garrantzi handiagoa dute eskolan, hizkuntza baita, azkenbatean, giza garapenerako tresna nagusia, eremu guztietan eta gureegiteko guztietan erabiltzen dugun bitartekoa. Hezkuntzak, beraz, eus-

konpetentzietanoinarritutakohezkuntzaren ikuspegiberriaren ondorioz,hizkuntzek inoiz bainogarrantzi handiagoadute eskolan, hizkuntzabaita, azken batean,giza garapenerakotresna nagusia, eremuguztietan eta gureegiteko guztietanerabiltzen dugunbitartekoa

3131

Page 33: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

kal ikasleen oraingo zein etorkizuneko egoera pertsonalari, akade-mikoari eta profesionalari begira aurreikus daitezkeen hizkuntz pre-miei erantzun beharko die.

1.3.2. Eskolako komunikazio-inguruaren kalitatea hobetzea

Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren baitan, hizkuntzen ikas-kuntza-irakaskuntzaren xedea honakoa izango dugu: ikasleen ko-munikazio-konpetentziak garatzea, hizkuntza erabil dezaten bizitza-ko egoera eta behar guztietarako tresna eragingarri gisa.

Horrenbestez, hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzak eskolako eremuguztiek partekatutako prozesua izan beharko du; izan ere, eskola-giroan (gela barruan, gelatik kanpo ...) sortzen den komunikazio-ego-era bakoitzak bere ekarpena egingo dio ikaslearen komunikazio-kon-petentzia orokorrari eta egoera guztietan eragin beharko dugu huragaratu ahal izateko. Bestela esanda, eremu horietako bakoitzean sor-

tzen den komunikazio-egoera bakoitzakbere ezaugarri linguistikoak izango ditu:batzuk formalak izango dira eta hizkuntzaerregistro formalaren erabilera eskatukodute; beste batzuk, berriz, ez-formalakizango dira eta erregistro ez-formalenerabilera eskatuko dute.

Hala izanik, eskolaren erronka izango dabere inguruan gertatzen diren komunika-zio-egoerak identifikatzea, eta horiek hiz-kuntzen irakaskuntza-ikaskuntzarako ba-liatu ahal izateko bidea egitea. Bide ho-rretan garrantzi handikoak izango dira

hainbat urrats; besteak beste, irakaskuntzarako metodologiak egu-neratzea eta gelaz kanpoko ekintzak hizkuntzaren ikuspegitik be-rraztertzea. Horrela, ikasleek ahalik eta egoera gehienetan aritzekokomunikazio-konpetentzia garatu ahal izango dute.

eskolaren erronkaizango da bere

inguruan gertatzendiren komunikazio-

egoerak identifikatzea,eta horiek hizkuntzen

irakaskuntza-ikaskuntzarako baliatu

ahal izateko bideaegitea

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

32

Page 34: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

1.3.3. Euskararen biziberritzea

Dagoeneko aipatu dugun moduan, euskal hezkuntzaren ezauga-rrietako bat da hizkuntza gutxituaren biziberritzearen eragile izatea.Hezkuntzak bi funtzio nagusi bete izan ditu euskararen biziberritze-an, azken berrogeita hamar urteotako ibilbidean ondo erakutsiduen gisan: batetik, funtzio kontserbatzailea, hau da, gizarte jakin ba-tek metatu duen kultur ondare hautatua belaunaldi batetik besteraigarotzen ahalegintzea; bestetik, funtzio berritzailea, hots, gizarteakdituen aldaketa beharrei eta eskaera berriei erantzuteko trebatzea.

Eskolak funtzio horiek benetan bete behar baditu, ordea, eta hiz-kuntzaren eragile birsortzaile sozial gisan eragin behar badu, ezin dubere eginkizuna hizkuntzaren irakaspen akademikora mugatu:

“In all cases (with the possible exception of academic linguists) languages

are not their own rewards. If they remain functionally locked away in the

schools, they may be learned (youngsters have an amazing ability and

capacity to learn “useless” matters which they never need again, once

their schooling is over), but they will not accomplish the wonderful go-

als of communication with neighbours far and near, improvement of com-

merce and diplomacy, attainment of social mobility, and familiarity with

the brightest stars of world literature –and much, much less yet will they

accomplish RLS –unless they are linked to “real life” stages before, du-

ring and after school. The RLS school must keep reality firmly in mind.

Schools tend to be compartmentalising institutions … it is very easy for

them to become sheltered workshops, a world apart and unto themselves.

When that happens, they effectively cease to contribute to the RLS pro-

cess” (Fishman, 2001, 471. or.)

Fishmanen hitzei jarraiki, gizartean txertatutako eskola, hezkuntza-eredu berriari begira jarritako eskola beharko dugu, eremu akademikohutsaz gain beste eragin esparru batzuk ere bere gain hartuko dituena.J.I. Etxezarretak honela adierazten du:

3333

Page 35: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

“Eskola pertsonen gizarteratze, komunikazio, harreman eta elkarbizitzaren

gune funtsezkoenetarikoa da, ume eta gazteei dagokienean, familiek es-

katzen eta ematen zaizkien zerbitzuei dagokienean, guraso eta irakas-

leen arteko harremanei dagokienean, ikastola edo eskola eta ingurune

sozial eta instituzionalaren arteko interakzioari dagokionean gurasoen eus-

kalduntze, guraso prestakuntza eta eskola kudeatzaile formazioari da-

gokionean, herri arteko ikastola edo eskola arteko sareari dagokionean

… osagai hauek guztiak eskolaren jarduna dira, pertsonen bizitza aka-

demikora mugatzen ez direnak, alegia. Euskararen biziberritzearen ar-

datz den erabilera sustatu nahi duenak horiek guztiak kontua hartu eta

badu zer egina, alajaina” (Etxezarreta, 2008, 91. or.).

Euskararen biziberritze-prozesuan eragileizan nahi duen eskolak, beraz, ondo us-tiatu beharko ditu berezko komunikazio-testuinguru zabalak eta hezkuntza-ko-munitate osoak eskainitako aukerak. Ho-rrekin batera, harreman estuak eta era-ginkorrak izan beharko ditu inguruanduen gizartearekin, eta ikuspegi sistemi-ko zabal hori era sistematikoan eta ko-herentean bideratzeko plangintzak garatubeharko dira.

1.3.4 Euskal kulturaren biziberritzea

Hizkuntzak, ordea, ez dira pertsonen ar-tean ideiak, nahiak eta esperientziak tru-

katzeko bitarteko soilak. Horrez gain, hizkuntza da kultura batean erro-tutako produktua eta kultura horren transmisorea eta, beraz, komu-nitatearen identitatearen euskarri gertatzen da. Gizabanakook gurehizkuntzaren bidez ikusten dugu inguruko mundua; hizkuntza batenjabe izatea hizkuntza horrek bideratutako kultura barneratzea ere bada.

euskararen biziberritze-prozesuan eragile izan

nahi duen eskolak,beraz, ondo ustiatu

beharko ditu berezkokomunikazio-testuinguru

zabalak eta hezkuntza-komunitate osoak

eskainitako aukerak.Horrekin batera,

harreman estuak etaeraginkorrak izan

beharko ditu inguruanduen gizartearekin

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

34

Page 36: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Euskara hartzen dugu gure kultur ondarearen oinarrizko adierazle etasortzailetzat; hizkuntzaren jabe izateak euskaldun izatearen kon-tzientzia bideratzen du. Era berean, hiz-kuntzarekiko –euskararekiko- atxikimen-dua errotuko da kultur esparru guztietangaratutako jardueretan, kulturak eta hiz-kuntzak banaezineko sistema osatzenbaitute. Horrenbestez, euskararen bizi-berritzeak euskal kulturaren biziberritzea-rekin uztartuta gertatu beharko du ezin-bestean, euskal kultura euskaldunok erre-alitatea ulertzeko dugun modu gisan uler-tuta (Garagorri, 2004).

Bestalde, beste hizkuntza batzuk esku-ratzen diren heinean, kultur aniztasunareneta kulturartekotasunaren oinarriak jartzendira, eta elkarbizitzarako ezinbestekoaden elkar ulertzeari eta errespetuari bideematen zaie.

Euskal hezkuntzak, beraz, bi eginkizun horiek uztartu beharko ditu:euskara helduleku duen euskal kulturaren transmisioa eta biziberri-tzea ziurtatu beharko du lehenik, eta, horrekin batera, egungo gizarteakeskatzen dituen kultur ezagutza unibertsalen lanketa ziurtatu beharkodu, aipaturiko elkarbizitza hori erdiesteko bideak urratuz.

1.3.5. Kultur aniztasunari eta hizkuntz aniztasunari erantzutea

Lehenago aipatu dugun moduan, globalizazioaren ondorioz gero etaerrazagoa da pertsonen mugikortasuna, eta gero eta handiagoa, be-raz, kultur aniztasuna nahiz eleaniztasuna kudeatzeko beharra. Ba-tetik, euskal herritarrok atzerrian mugitzeko gaitasuna garatu beharkodugu; bestetik, gai izan beharko dugu atzerriko kulturak eta hizkun-tzak gure artean kokatzeko. Azken horri dagokionez, eta lehenago

euskal hezkuntzak,beraz, bi eginkizunhoriek uztartu beharkoditu: euskara heldulekuduen euskal kulturarentransmisioa etabiziberritzea ziurtatubeharko du lehenik, eta,horrekin batera, egungogizarteak eskatzendituen kultur ezagutzaunibertsalen lanketaziurtatu beharko du

3535

Page 37: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ikusi dugun moduan, jatorri anitzetakoetorkinen kopurua gora doa gure gizar-tean, eta aniztasun hori nabaria da gelabarruan ere.

Hezkuntzak, beraz, ikasle horien integra-ziorako bideak ezarri beharko ditu. Aldebatetik, ikasle horiek euskal gizarteanbizi ahal izateko behar duten hizkuntznahiz kultur gaitasuna garatzen lagundubeharko du; bestalde, eta bereziki eus-kararen nahiz euskal kulturaren sustape-nean aurrera egingo badugu, ezinbeste-koa izango zaigu ikasle horiek euskarareneta euskal kulturaren aldera lerratzea, betiere euren jatorrizko kultura eta hizkuntzabaztertu edo gutxietsi gabe.

1.4 Ondorioak:Hizkuntz Proiektuaren beharra

Orokorrean, beraz, hizkuntzaren tratae-ra dela-eta euskal eskolak bere gain di-tuen erronkak handiak dira: XXI. mende-

ko gizarte berriari erantzunez euskarari eta euskal kulturari erantzunosoa ematea, inguruko beste bi edo hiru hizkuntza indartsuen ira-kaskuntza duina ziurtatzea, eta, azkenik, jatorri ezberdineko ikasleenkultur eta hizkuntz ezaugarriei trataera egokia ematea.

Erronka horiei aurre egiteko, eskolak bere lan-esparruak eta funtzioakberrikusi eta marko berri bat eraiki beharko du. Marko horrek es-kola-bizitzako komunikazio-esparru guztiak hartu beharko ditu, baieta esparru horietako eragile guztien inplikazioa eta lankidetza bul-tzatu ere. Besteak beste, honako langai hauei erantzun beharko diemarkoak:

hezkuntzak ikaslehorien integraziorakobideak ezarri beharko

ditu. Ikasle horiekeuskal gizartean bizi

ahal izateko beharduten hizkuntz nahiz

kultur gaitasunagaratzen lagundu

beharko du etaeuskararen nahiz euskalkulturaren sustapeneanaurrera egingo badugu,

ezinbestekoa izangozaigu ikasle horiek

euskararen eta euskalkulturaren aldera

lerratzea, beti ere eurenjatorrizko kultura eta

hizkuntza baztertu edogutxietsi gabe

EG

OE

RA

RE

N D

IAG

NO

STI

KO

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

36

Page 38: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Egoera soziolinguistikoa eta hizkun-tzekiko helburuak kontuan hartuz, es-kolako hizkuntza guztien plangintzaeraginkorra egin beharko da; era be-rean, haien ikaskuntza-irakaskuntzarenlanketa bateratua eta koherentea ziur-tatu beharko da. Horretarako, eskola-ren barruan hizkuntza bakoitzak izan-go duen funtzioa eta hartuko ditueneremuak definitu beharko dira; ondo-rioz, bakoitzari eskainiko zaion denboraeta irakaste-bideak zehaztu beharkodira.

• Eskolaren baitako komunikazio-egoeraaskotarikoak identifikatuz (eremu pe-dagogikoan nahiz instituzionalean),haien ezaugarriak aztertuz, eta hezkuntza komunitate osoaren par-taidetza bilatuz, estrategia zehatzak definitu beharko dira egoe-ra horiek ustiatzeko.

• Harreman estuak eta eraginkorrak garatu beharko ditu inguruanduen gizartearekin, horretarako, plangintza sistematiko eta ko-herenteak zehaztuz.

Jarraian ikusiko dugunez, Hizkuntz Proiektua izango da eskolakezinbestean beharrezkoa duen marko zabal eta alde askotariko hori.Hizkuntz Proiektuaren definizioa eta ezaugarriak deskribatu aurre-tik, ordea, Ikastolek hizkuntzekiko duten ikuspegia nahiz helburuakaipatuko ditugu; izan ere, horiek baldintzatuko dituzte HizkuntzaProiektuaren baitan landuko diren eremuak eta abian jarriko direnekimenak.

erronka horiei aurreegiteko, eskolak berelan-esparruak etafuntzioak berrikusi etamarko berri bat eraikibeharko du. Markohorrek eskola-bizitzakokomunikazio-esparruguztiak hartu beharkoditu, bai eta esparruhorietako eragileguztien inplikazioa etalankidetza bultzatu ere

3737

Page 39: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 40: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Aurreko atalean aipatu dugun moduan,egungo gizarteak dituen hizkuntz beharreiikastola-ereduaren berezko ezaugarrieta-tik abiatuta erantzun beharko diegu; horrenbaitan sortuko zaizkigu eginbeharrak etalan hori aurrera eramateko baldintzak.

2.1. Ikastolen izaerarenezaugarriak

Lan honek ikastolen funtsezko definizioandu bere ardatza; hau da, Ikastolek kalita-tezko hezkuntza euskalduntzat definitzendute beren burua. Definizio horrek hizkuntzen trataerari ematen dionleku nagusia ikastola-ereduaren honako ezaugarri hauetan zehaztenda, ikastolen Hizkuntz Proiektu komunaren ildoak markatuz12:

egungo gizarteak dituenhizkuntz beharreiikastola-ereduarenberezko ezaugarrietatikabiatuta erantzunbeharko diegu; horrenbaitan sortuko zaizkigueginbeharrak eta lanhori aurrera eramatekobaldintzak

12 Ikus Ikastolen irudi katalogoa: Ikastola: imajina ezazu nor garen, EHIK, 2007.

ikastolenhizkuntzekikoikuspegia etahelburuak

2

3939

Page 41: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

13 Hizkuntz Plangintza: hezkuntza-erakundearen jarduera-eremu askotarikoetan hizkuntzabakoitzaren rola zehazten duten erabakien eta planteamenduen bilduma.

HIZ

KU

NTZ

EK

IKO

IK

US

PE

GIA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

40

• Euskalduna – euskara eta euskal kulturaren eragile. Ikasto-len mugimendua euskal hizkuntza eta kultura transmititzeko, eus-kararen erabilera eraginkorra egiteko, garatzeko eta indartzekokonpromisoarekin sortu zen; hori du ezaugarritzat, betiere bes-te kultura batzuei irekita, ukipeneko auzo-kulturei batez ere, kul-turarteko hezkuntza-planteamenduak eginez eta gauzatuz.

• Eleaniztasuna euskara ardatz dela. XXI. mendeko gizartearenhizkuntz beharrei erantzunez, honako bi helburuon lorpena bi-deratzea da ikastolaren hizkuntz plangintzaren13 xedea: batetik,euskarak bere hizkuntz esparruan behar duen garapen osoa lor-tzea eta, bestetik, pertsona euskaldunak beste hizkuntza batzukezagutzeko eta erabiltzeko gai izatea.

• Gizartean integratua. Ikastolak herri-ekimenean oinarritzen di-ren eskolak dira, eta herri-ekimenetik sortutako antolaketa eta ku-deaketa eredua daukate. Beraz, gizarte horren beharretara irekiakdaude eta, aldi berean, haren eraldatzaileak ere badira.

• Hezkuntza-komunitate osoaren partaidetza aktiboa. Ikasto-lak egina du hautabide demokratikoa. Hezkuntza-komunitatea osa-tzen duten kide guztiek (gurasoek, irakasleek, hezitzaileek, be-giraleek, bestelako langileek, ikasleek) hartu behar dute parte ha-ren gestioan, eta aktiboki lagundu haren funtzionamenduan.

• Berritzailea, I + G. Etengabe aldatzen ari den munduan modujarraian ikasteko eta berritzeko gai izango den egituraren auke-ra egiten du ikastolak; era berean, aldaketarako, berrikuntzara-ko eta etengabeko hobekuntzarako prestatutako hezkuntza-saremodura jardungo du.

Page 42: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

14 “Ikastolak. Orain eta Gero” dokumentuan (EHIK, 2008) aholkatutako proposamena.

41

2.2. Ondorioztatzen diren hizkuntzekiko helburuak

2.2.1. Helburu orokorrak

Halako eskola-eredu batek bere jardunean hizkuntzen trataerari ema-ten dion lehentasuna ikusirik, egin beharreko lana gidatuko duten hiz-kuntzekiko helburu orokor hauek ondorioztatzen ditugu:

1. Ikastolak formazio euskalduna eman nahi die ikasleei, euska-ra ongi menderatuz, eta euskararen eta euskal kulturaren trans-misio, garapen eta indartzearekin konpromisoa hartuz. Gauzakhorrela, Ikastolak euskal hiztunak hezi nahi ditu, etengabe era-ginez euskararekiko motibazioan eta harekiko jarrera baikorrean.

2. Ikastolak, Hezkuntzaren eta Hizkuntz Proiektuaren ardatza eus-kara duela, pertsona euskaldun eleaniztunak hezi nahi ditu, bes-te hizkuntzen beharrezko ezagutza eta erabilera erdiestea bide-ratuz. Hots, bertako hizkuntza propioaz eta ukipen-hizkuntzez gain(gaztelania eta frantsesa), nazioarteko harremanetan nagusi denhizkuntza maila onean erabiltzea lortu nahi du; era berean, Es-tatuko beste hizkuntza ofizialean komunikatzeko oinarrizko mai-la garatzea du helburu14.

3. Halaber, Ikastolak euskaraz gauzatu nahi du bere hezkuntza-komunitatearen barne-bizitza; euskararen eta euskal kultura-ren transmisioa, garapena eta zabalkundea ziurtatu nahi ditu motaguztietako harremanetan eta horretarako sortutako bitartekoetan.

4. Euskararen biziberritzea indartzeari dagokionez, Ikastolak eus-kararen normalizazio-prozesuan eragile izan nahi du txertatutadagoen komunitatean. Hartara, bestelako gizarte eragileekin zeinaskotariko instituzioekin lankidetzan jarduteko borondatea du.

41

Page 43: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

2.2.2. Hizkuntzekiko erreferentziazko lorpen-mailak15

Ikastolan hezitako “euskaldun eleaniztunek” haien heziketa-proze-suaren bukaeran hizkuntzak maila jakin batean menperatzea lortu nahida. Derrigorrezko Oinarrizko Hezkuntzaren bukaeran, legez hezkuntza-sistemak ezartzen dituen mailez gain, Derrigorrezko eskolaldirako eus-kal curriculumean (2006) finkatu dira hizkuntzekiko lortu beharrekokonpetentzia-mailak, betiere Europako Erreferentzia Markoak (Eu-ropako Kontseilua, 2005) proposatzen duen mailaketa aintzat har-tuz:

3. irudia. Hizkuntzen lorpen-mailak

• Euskara zein beste hizkuntza ofizialerako (gaztelania/frantsesa)erabiltzaile independentearen B2 maila lortzea da helburu; honeladeskribatzen du Europako Erreferentzia Markoak (op.cit.):

“Gai da gai zehatzei nahiz abstraktuei buruz diharduten testu kon-

plexuetako ideia nagusiak ulertzeko, baita testu teknikoenak ere, be-

tiere bere espezialitatearen arlokoak badira. Jatorrizko hiztunekin min-

tza daiteke, jariotasunez eta naturaltasunez, halako eran non ez so-

laskide batek ez besteak ez duten ahaleginik egin behar elkar ulertzeko.

Testu argiak eta xeheak sor ditzake gai askori buruz, eta gai da, oro-

bat, gai orokorrei buruzko ikuspegi jakin bat aldezteko, aukera ba-

koitzaren aldeko eta kontrako argudioak emanez”.

42

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZE

KIK

O I

KU

SP

EG

IA

A B COinarrizko erabiltzailea Erabiltzaile independientea Erabiltzaile gaitua

A1 A2 B1 B2 C1 C2Hasierakoa Tartekoa Atalasea Aurreratua Gaitasun opera- menderatze-

tibo eraginkorra -maila

15 “Ikastolak. Orain eta Gero”dokumentuan (EHIK, 2008) aholkatutako proposamena.

Page 44: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Ingeleserako, nazioarteko “lingua fran-ca” izaerari erantzunez, erabiltzaile in-dependentearen B1 maila lortu nahi da:

“Gai da argi eta hizkuntza estandarreanidatzitako testuen puntu nagusiak ulertzeko,gai ezagunei buruzkoak badira, lanaren es-parruan, ikasketen esparruan eta aisialdian.Badaki hizkuntza hori erabiltzen den lurral-deetan bidaiatzean sor daitezkeen egoeragehienetan moldatzen. Gai ezagun edo in-teres pertsonalekoei buruzko testu soilak etakoherenteak osa ditzake. Esperientzien, ger-taeren, nahien eta asmoen berri emateko gaida, eta gai da, orobat, bere iritziak labur-la-bur arrazoitzeko edo bere asmoak azaltze-ko”.

• Mugaz bestaldeko euskal komunitate-an, beste hizkuntzarako (frantsesa/gaztelania) oinarrizko erabil-tzailearen A2 maila lortu nahi da:

“Bereziki esanguratsuak dituen esperientzia-esparruekin loturikoesaldiak eta esapideak, eguneroko bizitzakoak, ulertzeko gai da (bereburuari eta familiari buruzko oinarrizko informazioa, erosketei, interesekolekuei, lanbideei eta abarri buruzko informazioa). Badaki ataza soilaketa arruntak egiteko orduan komunikatzen, baldin eta ezagunak edoohikoak dituen gaiei buruzko informazio-truke erraza eta zuzena ba-karrik eskatzen badute. Badaki bere iraganaz eta inguruneaz deskri-bapen errazak egiten, baita bere berehalako beharrei buruzko des-kribapenak egiten ere”.

Eta horri gehitu behar zaio zenbait ikastolaren praktikek erakutsi di-gutena Derrigorrezko Hezkuntzaren ondorengo mailei begira. DBHOeta Lanbide Heziketako hizkuntz helburuak zehaztuta dituzte mailahorietan ari diren hainbat ikastolak; hain zuzen, Europako Markoa-ren C1 mailaren pareko gaitasuna eskuratua izatea euskaraz zein gaz-telania/frantsesez, eta B2 mailaren pareko gaitasuna hirugarren hiz-kuntzan.

4343

derrigorrezkoOinarrizkoHezkuntzarenbukaeran, legezhezkuntza-sistemakezartzen dituen mailezgain, Derrigorrezkoeskolaldirako euskalcurriculumean (2006)finkatu dirahizkuntzekiko lortubeharreko konpetentzia-mailak, beti ereEuropako ErreferentziaMarkoak (EuropakoKontseilua, 2005)proposatzen duenmailaketa aintzathartuz

Page 45: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 46: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

3 HizkuntzProiektua:definizioa etaezaugarriak

45

3.1. Hizkuntz Proiektuaren definizioa

Aipaturiko helburu horiei erantzuteko, hizkuntzekiko lan-tresna in-tegrala behar da, Ikastolaren komunikazio-testuinguru osoan (ikas-kuntza-irakaskuntzan, eskola-komunitatearen harremanetan, etaIkastola txertatuta dagoen gizarte hurbilekiko harremanetan) eragingoduena. Lan-tresna horren funtzioak hauek dira: a) ikastolako eremupedagogikoetan zein instituzionaletan gertatzen diren askotariko hiz-kuntz ekintzak aztertzea, eta b) sumatutako beharrei zentzuz eran-tzun ahal izateko, era sistematikoan eta bateratuan bideratzea hez-kuntza-komunitate osoaren elkarlana, irizpide komunetan oinarritu-ta. Horretarako sortu da Ikastolaren Hizkuntz Proiektua, ikastolan lan-tzen diren hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzari eta erabilerari da-gozkien alderdiak biltzen dituen eta haien trataerari koherentzia ema-ten dion egitasmoa.

45

Page 47: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Ikastolako komunikazio-eremu bakoitzak berezko ezaugarri sozio-linguistikoak ditu; ezaugarri horiei erantzunez, berariazko hizkuntz era-bilerak sortzen dira eremu bakoitzean, oso ezaugarri diferenteak di-tuztenak; hala nola, ikaskuntza-irakaskuntza prozesuko joan-etorriak

(idatzizkoak zein ahozkoak), gelaz kan-poko harreman informalak, ikastolakogobernu- eta funtzionamendu-organoenlan-egoerak, herri-erakundeekiko harre-man administratiboak, eta abar.

Askotariko hizkuntz erabilera horiek erre-pertorio linguistiko zabal eta desberdinbaten erabilera sortu eta eskatu ohi dute.Hizkuntza menderatzea, hain zuzen ere,pertsona batek bizi duen egoera horietakobakoitzean era eraginkorrean jardun ahalizateko hizkuntz errepertorio horren jabeizatea da.

Horrenbestez, asmoa da hezkuntza-ko-munitateko partaideen hizkuntz erreper-torioaren kantitatean eta dibertsitateaneragitea; horrela, hizkuntza jakin bateanaritzeko aukera gero eta egoera gehia-

gotan izanik, komunikatzeko konpetentzia garatuko dute; kalitateanere eragingo dute, egoera horietako bakoitzean hizkuntza egokita-sunez, koherentziaz eta zuzentasunez erabiltzeko gai izan daitezen,gero eta modu eraginkorragoan.

Hizkuntza bat erabiltzeko motibazioa berez handituko da, hizkuntzarenbaliagarritasuna bermatzerakoan eta hura erabiltzerakoan erosota-suna garatzen den neurrian. Hala eta guztiz ere, hizkuntza gutxituenkasuan (euskararen kasuan, hain zuzen ere) hizkuntza hori erabiltzeakhautu kontzientea egitea eskatzen duenez, beharrezkoa izango damotibazioan berariaz eragitea; ondorioz, kontuan hartu beharreko es-parrua da gure Hizkuntz Proiektuan.

ikastolaren Hizkuntz

Proiektua, ikastolan

lantzen diren

hizkuntzen ikaskuntza-

irakaskuntza eta

erabilerari dagozkien

alderdiak bildu eta

haien trataerari

koherentzia ematen

dion markoa da

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

46

Page 48: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Izan ere, hizkuntzaren garapena aipatutako elementu horietan oina-rri harturik gertatzen da; ondoko grafikoan ikus daiteke irudikatuta(John H.A.L. de Jong, 2004; egokitua):

4. irudia. Hizkuntz garapenaren osagaiak

Pertsonek hizkuntz errepertorio ahalik eta osatuena gara dezaten, gi-zarte-testuinguru jakin horietako bakoitzean komunikatzeko aukerakizan beharko dituzte ezinbestean; hori bermatzea izango da (esko-lari dagokion neurrian), esan bezala, Hizkuntz Proiektuaren funtzionagusi bat. Horrekin batera, komunikazio-egoera horietan sortuta-ko hizkuntz erabilera hobetzen eta garatzen joan dadin, bakoitzeanberariaz eragin beharko da plangintza zehatz eta fokalizatu baten bi-tartez. Beraz, plangintza horren osagaiak izango dira, besteak bes-te, hizkuntz ekintza horien ezaugarrien azterketa eta deskripzioa, ho-rien hobekuntzan eragiteko berariazko lan-metodologia, bakoitzeandiharduten eragileen perfila eta prestakuntza ildoak; eta HizkuntzProiektuaren muina osatuko dute.

Horrenbestean, marko integrala da Hizkuntz Proiektua; ikastolarenbarruan hizkuntzekin zerikusia duten esparru guztiak biltzen ditu, eta

HIZKUNTZAREN GARAPENA

4747

KALITATEA

Page 49: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ikastolak inguruarekin dituen harremanetan sor daitezkeen esparrueiere erantzuten die. Hortaz, bete-betean hartzen du bere baitan Ikas-

tetxearen Hizkuntza Normalizazio Plana,eta hizkuntza gutxituaren sustapena da ze-regin nagusietako bat; baina hori baino ha-rago doa Hizkuntz Proiektua, ikastolanlantzen diren hizkuntza guztien trataera ba-teratua ere hartuko baitu bere gain. Hala,euskara ardatz duen eleaniztasunaren ga-rapena era egokian bidera dadin ziurta-tzeko, besteak beste, hauek izango diralangai nagusiak: hizkuntz plangintza era-gingarria finkatzea ikastolan, hizkuntzabakoitzaren funtzioak eta espazioa ze-haztuz; hizkuntzen ikaskuntza-irakaskun-tzan erabilitako ikuspegi eta metodologiakbateratzea eta hizkuntzen erabilera ins-

trumentalaren eraginkortasuna curriculum osoan bermatzea.

Integrala izatearekin batera, ikastolarentzat proiektu estrategikoa da,dudarik gabe, Hizkuntz Proiektua: ikastolako eremu guztietan eragi-ten du eta komunitate osoaren ardura eta parte-hartzea eskatzen du.

Hala izanik, ikastolako eragile guztiekinpartekatu eta adostu ondoren, ikastolarengobernu-organoek onartu eta bultzatu be-harreko dokumentua da, eta zuzendaritza-ren ezinbesteko inplikazioa eskatzen du.

3.2. Hizkuntz Proiektuaren hel-dulekuak: hizkuntzekiko esku-hartze eremuak

Aurreko arrazoiketari jarraituz, HizkuntzProiektuaren markoa ezingo litzateke hiz-kuntz erabiltzaileen edo subjektuen baitan

ikastolarentzatproiektu estrategikoa

da, dudarik gabe,Hizkuntz Proiektua:

ikastolako eremuguztietan eragiten du

eta komunitate osoarenardura eta parte-

hartzea eskatzen du

Hizkuntz Proiektuarenmarkoa eskolako

komunikazio-eremuenbaitan garatu beharko

da; izan ere, eremuhorietako bakoitzak

berezko ezaugarrisoziolinguistikoak ditueta, horiei erantzunez,

berariazko hizkuntzerabilerak sortzen dira

bakoitzean

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

48

Page 50: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

antolatu, ikastetxeko hizkuntzen normalizazio planetan hainbatetangertatu ohi den bezala; eskolako komunikazio-eremuen baitan ga-ratu beharko da; izan ere, eremu horietako bakoitzak berezko ezau-garri soziolinguistikoak ditu eta, horiei erantzunez, berariazko hizkuntzerabilerak sortzen dira bakoitzean. Horrenbestez, ezinbestekoa zai-gu ikastolako komunikazio-testuingurua zehatz-mehatz aztertzea etahizkuntzen garapenean eragiten duten eremu guztiak, hots, hizkun-tzekiko esku-hartze eremuak identifikatzea. Identifikazio horrek au-kera emango digu hizkuntzen trataera ikuspegi sistemiko batez bi-deratu ahal izateko, eta esparru eta eragile askotarikoen arteko el-karreragina eta koherentzia ziurtatzeko.

Honako hau litzateke ikastolaren hizkuntzekiko esku-hartze eremuensailkapen nagusia, ondoren zehazki deskribatuko dena.

5. irudia. Hizkuntzekiko esku-hartze eremuak

Ikastola bere osotasunean hartuz, bi esku-hartze eremu nagusi be-reiz daitezke:

4949

GELA BARRUKOA

KANPO-HARREMANAKHIZKU

NTZE

KIKO

ESKU

-HART

ZE E

REMU

AK

EREM

U I

NST

ITU

ZIO

NA

LAER

EMU

PED

AG

OG

IKO

A

GELA BARRUKOA

GELAZ KANPOKOA

IKASTETXEA

FAMILIA

KUDEAKETAPEDAGOGIKOA

INTERAKZIODIDAKTIKOA

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA

Page 51: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

50

• Eremu pedagogikoa: atal honen barruan, hizkuntzaren gara-penean eragina duten irakaskuntza eta ikaskuntza prozesu guz-tiak biltzen dira eta, horietaz gain, xede pedagogikoak dituzteneskolaz kanpoko jarduerak ere jasotzen dira.

• Eremu instituzionala: atal honen barruan aurkezten diren alderdiakikastolaren eraketarekin eta gizarte-harremanekin lotuta daude,eta ikastolan nahiz ikastolatik kanpo hizkuntza gutxituaren era-bilera sustatzeko eta babesteko helburua dute nagusiki.

3.2.1. Eremu pedagogikoa

Halaber, eremu pedagogikoa bi azpi-eremutan bana daiteke: gela ba-rrukoa eta gelaz kanpokoa.

Gela barruko eremuak irakaskuntza-ikaskuntza prozesuak jasotzenditu eta bi azpi-eremu biltzen ditu bere baitan. Alde batetik, kudea-keta pedagogikoaren atala, hizkuntzen curriculum bateratua helbu-ru duten erabakiak eta gainerako arloetako hizkuntza beharrei eran-tzuten diotenak biltzen dituena.

Beste aldetik, arlo guztiak besarkatzen dituen interakzio didaktiko-aren esparruari ere begiratuko dio eremu honek; gela barruko ha-rreman-sareen hizkuntzaren kalitatea bermatzea eta ikaskuntza-ira-kaskuntza prozesuan bideratutako komunikazioa ahalik eta abera-tsena eta eraginkorrena egitea du helburu esparru horrek.

Horrekin batera, lan-ildo horiek aurrera eramateko irakasleen beha-rrezko prestakuntza eta baliabideak jasotzen dira hemen; hala nola,hizkuntzaren hobekuntza, metodologia eta didaktika, eta hizkuntzekikojarrerak.

Gelaz kanpoko eremuak irakasle, hezitzaile nahiz begiraleekin bi-deratzen den gelaz kanpoko jarduna du helduleku. Ikastolaren ego-era soziolinguistikoa kontuan hartuz eta hizkuntza bakoitzean eza-rritako azken helburuen arabera beste hizkuntza batzuk erabil ba-

Page 52: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

51

daitezke ere, eremu hori hizkuntza gutxituaren, euskararen, susta-penera begira legoke bereziki.

Eremu horretan ikaslearen bizitzaren esparru ez-formaletan eragin nahida, eta bitartekoak jarri nahi dira esparru horietan ohiko komunika-zio-hizkuntza euskara -kalitatezko euskara- izan dadin. Hortaz, ge-laz kanpoko egoeretan bideratutako komunikazioaren kalitatea az-tertuko da, hura aberasteko metodologia eta estrategiak landuko dira,eta horiek aurrera eramateko beharrezko hezitzaileen prestakuntzazein baliabideak zehaztuko dira.

3.2.2. Eremu instituzionala

Eremu instituzionala ikastolako hizkuntz politikari dagokiona da. Biazpi-eremu biltzen ditu honek ere: eraketa eta barne-komunika-zioa eta kanpo-harremanak.

Eraketa eta barne-komunikazioaren atalean, ikastolaren testuin-gurua ahalik eta euskaldunena egiteko beharrezkoa den hizkuntz ku-deaketari dagozkion erabaki nagusiak biltzen dira. Hartara, hizkuntzpaisaia zaintzeko irizpideak ezarri eta haien jarraipena ziurtatzeaz gain,estrategiak zehaztuko dira eremu horri dagokion hezkuntza-komu-nitatearen harreman-sareetan euskararen erabilera eragozten dutenetenak identifikatzeko eta gainditzeko. Harreman-sare horiek bitanbanatu dira, ikastetxea eta familia, bakoitzean berariaz eragin ahal iza-teko.

Kanpo-harremanen atalean jasotzen dira ikastolak euskara susta-tzeko inguruko gizartearekin elkarlanean sortu beharreko loturak etabultzatu beharreko konpromisoak.

Honako taula honetan egin da aipaturiko eremuen zehaztapena:

51

Page 53: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

52

(jola

sald

iak,

kiro

l eki

ntza

k,

jant

okia

, gar

raio

a, ir

teer

ak

eta

abar

)

(bes

te ik

aste

txea

k, g

izar

te-e

lkar

teak

, uda

-la

k et

a he

rri-e

raku

ndea

k, h

orni

tzai

leak

)

1 H

IZK

UN

TZ

AR

LO

KO

C

UR

RIC

UL

UM

B

AT

ER

AT

UA

o H

izku

ntza

arlo

aren

kud

eake

ta

o H

elbu

ru, e

duki

eta

eba

luaz

io

irizp

idea

k

2 B

ES

TE

AR

LO

ETA

KO

C

UR

RIC

UL

UM

AK

o H

elbu

ruak

, edu

kiak

eta

eb

alua

zio-

irizp

idea

k (h

izku

ntze

n tr

atae

ra in

stru

men

tala

).

3. P

RO

IEK

TU

O

SA

GA

RR

IAK

o Z

ehar

-lerr

oen

hizk

untz

trat

aera

o E

uska

ra e

ta e

uska

l kul

tura

su

stat

zeko

eki

ntza

k

1. H

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

o A

rlo b

akoi

tzek

o ha

rrem

an-

hizk

untz

a

o Ir

akas

lear

en h

izku

ntz

ered

ua e

ta

hizk

untz

arek

iko

jarr

era

o Ik

asle

en a

rtek

o hi

zkun

tz

erab

ilera

2. M

ETO

DO

LO

GIA

ETA

D

IDA

KT

IKA

o K

omun

ikaz

io-e

goer

a es

angu

rats

uak

o Ta

ldek

atze

mot

ak e

ta ir

izpi

deak

1. H

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

o H

ezitz

aile

en h

izku

ntz

erab

ilera

o H

ezitz

aile

-ikas

le a

rtek

o hi

zkun

tz e

rabi

lera

o Ik

asle

en a

rtek

o hi

zkun

tz

erab

ilera

2. M

ETO

DO

LO

GIA

ETA

D

IDA

KT

IKA

o K

omun

ikaz

io-e

goer

a us

tiatz

eko

estr

ateg

iak

3. H

EZ

ITZ

AIL

EE

N

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o Ja

rdue

rare

n m

etod

olog

ia

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

4. B

AL

IAB

IDE

AK

o G

une

eta

zerb

itzue

tako

ba

liabi

deen

hiz

kunt

z tr

atae

ra

1.H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o G

ober

nu, a

dmin

istr

azio

et

a fu

ntzi

onam

endu

-or

gano

en h

izku

ntz

erab

ilera

eta

trat

aera

o La

ngile

en h

izku

ntz

prof

ila

o H

izku

ntze

n tr

atae

rari

buru

zko

erab

akia

k bi

ltzen

ditu

zten

do

kum

entu

ak

2. L

AN

GIL

EE

NP

RE

STA

KU

NT

ZA

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

3. B

AL

IAB

IDE

AK

o E

kono

mia

- et

a ad

min

istr

azio

-do

kum

enta

zioa

ren

hizk

untz

trat

aera

o IK

T e

uska

rrie

n hi

zkun

tz

trat

aera

.

o Ik

asto

lako

esp

azio

en

hizk

untz

trat

aera

1. H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o F

amili

en h

izku

ntz

tipol

ogia

o F

amili

a ba

rruk

o hi

zkun

tz

erab

ilera

o Ik

asto

len

eta

gura

soen

ar

teko

har

rem

anak

2. G

UR

AS

OE

N

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

3. B

AL

IAB

IDE

AK

o K

omun

ikaz

ioba

liabi

deak

: ald

izka

riak

eta

abar

1. H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o H

arre

man

etar

ako

hizk

untz

iriz

pide

ak.

2. E

RA

BIL

ER

A E

RE

-M

UE

N S

US

TAP

EN

A

o H

arre

man

-sar

eak

inda

rtze

a

o E

uska

l kul

tur

ekin

tzak

bu

ltzat

zea

o E

uska

razk

o ek

intz

ak

bultz

atze

a.

4. IR

AK

AS

LE

EN

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o A

rloko

met

odol

ogia

eta

did

aktik

a

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

5. B

AL

IAB

IDE

AK

o A

rlo b

akoi

tzek

o ik

asm

ater

iala

k

o E

spaz

ioen

ban

aket

a et

a h

izku

ntz

trat

aera

o In

form

azio

itur

rien

eta

best

elak

o ba

liabi

deen

hiz

kunt

za

HIZ

KU

NT

ZE

KIK

O E

SK

U-H

AR

TZ

E E

RE

MU

AK

HE

ZK

UN

TZ

A-P

RO

IEK

TU

A

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

eta

Hiz

kunt

z P

lang

intz

a

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

AE

RE

MU

INS

TIT

UZ

ION

ALA

GE

LA

BA

RR

UK

OA

GE

LA

Z K

AN

PO

KO

AE

RA

KE

TA E

TA B

AR

NE

-KO

MU

NIK

AZ

IOA

KA

NP

O-H

AR

RE

MA

NA

K

KU

DE

AK

ETA

PE

DA

GO

GIK

OA

INT

ER

AK

ZIO

DID

AK

TIK

OA

IKA

ST

ET

XE

AFA

MIL

IA

Page 54: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Aipatu berri ditugun eremu eta azpi-ere-mu horietan guztietan esku hartzeko be-harra legoke; izan ere, lagungarriak diraikasleentzat, eguneroko bizitzan hiz-kuntza(k) tresna baliogarritzat erabiltzekobehar duten komunikazio-konpetentziagaratzeko.

Hizkuntza gutxituan ardaztutako esko-larentzat funtsezkoak dira curriculuma-ren kanpoko esparruak eta esparru ins-tituzionalak, esparru horiek eragin zu-zena baitute hizkuntza gutxituaren era-bilera bermatzeko gizarte-espazioak(gelaz kanpo) sortzerakoan eta susta-tzerakoan.

Curriculumaren esparruari dagokionez,hizkuntza gutxituan irakasten duten es-kolek irakaskuntza-metodologia oro-korren hautua egiterakoan, ikaskuntza-irakaskuntza prozesuak eskainitako ko-munikazio-testuingurua hobekien us-tiatuko duten metodologiak lehenetsibeharko lituzkete.

Horrez gain, beharrezkoa izango dakomunikazioaren eta hizkuntzaren era-bilera (ikasgelan eta eskola-giroan, oro-korrean) sustatzen duten hizkuntza ira-kasteko metodologiak erabiltzea; izanere, gehienetan gizarte-inguruneak ez dueskaintzen ikasleek hizkuntz garape-nerako behar dituzten komunikazio-jardueren aukera nahikoa.

hizkuntza gutxituanardaztutakoeskolarentzatfuntsezkoak diracurriculumaren kanpokoesparruak eta esparruinstituzionalak, esparruhoriek eragin zuzenabaitute hizkuntzagutxituaren erabilerabermatzeko gizarte-espazioak (gelaz kanpo)sortzerakoan etasustatzerakoan

curriculumarenesparruari dagokionez,hizkuntza gutxituanirakasten duten eskolekirakaskuntza-metodologiaorokorren hautuaegiterakoan, ikaskuntza-irakaskuntza prozesuakeskainitako komunikazio-testuingurua hobekienustiatuko dutenmetodologiak lehenetsibeharko lituzkete

5353

Page 55: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

54

Hizkuntzekiko esku-hartze eremuen deskripzio horrek aukera ema-ten digu ikastolen sareak urteen poderioz diseinatutako eta abian ja-rritako proiektu bakoitza dagokion esku-hartze eremuan kokatzeko.Halaber, aukera ematen du Hizkuntz Proiektuaren garapeneanegoe ra linguistikoaren diagnosi osoa, hizkuntz plangintza orekatua,koordinatua eta koherentea egiteko; bai eta plangintza horren era-ginaren jarraipena egiteko eta eragina ebaluatzeko ere. Sailkapen ho-rri jarraituz diseinatuko eta garatuko dute bai ikastola taldeak bai ikas-tola bakoitzak bere egoeraren diagnosia eta horretatik ondoriozta-tzen den lan-plangintza.

3.3. Hizkuntz Proiektuaren ezaugarriak

Halako marko integral batek eskatzen dituen baldintzak bete dai-tezen, ezaugarri hauek bete beharko ditu Hizkuntz Proiektuak:

• Koherentzia. Ikastola bakoitzak bere Hezkuntza Proiektuan de-finitutako izaera eta helburuekiko koherentzia izango du. HezkuntzaProiektuak ikastolaren hezkuntzarekiko eta hizkuntzekiko xedeaeta ikuspegia jasotzen dituenez gero, Hizkuntz Proiektuan har-tuko diren erabaki guztiak baldintzatzen ditu. Hezkuntza Proiek-tua izango da, beraz, edozein Hizkuntz Proiekturen iturburu.

• Egokitasuna. Norberaren testuinguru sozio-ekonomiko-linguistiko eta kulturalari egokituriko hizkuntz heziketaren ibilbi-dea garatuko du ikastola bakoitzaren Hizkuntz Proiektuak.

• Legezkotasuna. Ikastola kokaturik dagoen lurralde administra-tiboari (EAE, Nafarroa eta Iparraldea) dagokion Hezkuntza Sistemakzehazten duen hizkuntzekiko lege-markoa aintzat hartuko du Hiz-kuntz Proiektuak, betiere ikastolaren Hezkuntza Proiektuaren ko-herentzia zainduz.

• Integrala eta parte-hartzailea. Hizkuntz Proiektuak eragina duikastola osatzen duen hezkuntza-komunitate osoan; komunita-te hori osatzen dutenen partaidetzaren eta inplikazioaren arabe-

Page 56: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ra gauzatuko dira bertan formulatutako irizpideak. Bertan jaso-tako erabakiek hezkuntza-komunitateko kide guztiak konpro-metituko dituzte. Gainera, hizkuntz eragile dinamikoak izan be-har dute ikastolako bizitzan Hizkuntz Proiektuan jasotzen direnprintzipioek eta horietatik eratorritako ekimenek.

3.4. Hizkuntz Proiektuaren kokapena

Ikastolaren ezaugarri bereizgarriak adostu eta Ikastolaren HezkuntzaProiektuan (IHP) finkatzen dira honako asmo honekin: norberarenerrealitatearI eta kokaturik dagoen testuinguru sozio-ekonomiko-linguistikoari eta kulturalari egokituriko heziketa-jarduera modu ko-herentean islatzea. Horrez gain, bertan jasoko dira hezkuntza-ko-munitateko partaide guztiek bere egindako ezaugarriak, heziketarenhelburu komunak, oinarri pedagogikoak, antolaketa-egituraren ardatznagusiak, eta abar.

Hizkuntz Proiektuaren zeregina izango da,hain zuzen ere, Ikastolaren HezkuntzaProiektuan hizkuntzen trataerari buruz fin-katzen diren printzipioak garatzea; horre-tarako, ikastolan lantzen diren hizkuntzenikaskuntza-irakaskuntzari eta erabileraridagozkien alderdiak bilduko dira eta haientrataerari koherentzia emango zaio.

Halaber, Hizkuntz Proiektuan bildutako era-bakiek eragin zuzena izango dute ikastolakoCurriculum Proiektuan, bertan jasotzenbaitira ikaskuntza-irakaskuntza bideratze-ko irizpideak. Izan ere, hizkuntzei buruzko alderdiek garrantzi handiadute Curriculum Proiektuan, batetik hizkuntzak eduki garrantzitsua di-relako, eta bestetik, are gehiago, hizkuntza ikaskuntza-irakaskuntzaororen tresna nagusia delako.

Hizkuntz Proiektuarenzeregina izango da,hain zuzen ere,Ikastolaren HezkuntzaProiektuan hizkuntzentrataerari buruzfinkatzen direnprintzipioak garatzea

5555

Page 57: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Aipaturiko hiru proiektu nagusiok, hortaz, etengabeko elkarreragineanarituko dira, bata bestea elikatzen, grafiko honetan irudikatzen denmoduan:

6. irudia. Hizkuntz Proiektuaren kokapena

Horrekin batera, Hizkuntz Proiektuak ikastolako eraketa eta kudea-keta mailako beste hainbat dokumentutan ere eragingo du, haietangauzatuko baitira Hizkuntz Proiektuan zehaztutako hizkuntzen tra-taerarekiko ildoak. Dokumentu horien artean daude: ikastolaren bar-ne-araudia, urteko plangintza, aurrekontuen proiektua, ikastolaren ku-deaketa-memoria eta abar.

3.5. Ikastola bakoitzaren Hizkuntz Proiektua: edukiak

Ikastola bakoitzaren Hizkuntz Proiektuak beheko zerrendan aipatzendiren zortzi atalak bilduko ditu bere baitan16. Atal bakoitza osatzekogaraian, erreferentzia-marko honetan aipatzen direnak aztertu eta ikas-tolak bere egiten dituen horiek hautatu beharko dira.

• Hizkuntz Proiektuaren definizioa eta ezaugarriak

• Hizkuntzekiko ikuspegia eta helburuak

• Hizkuntz Proiektuaren oinarri teorikoak

16 Aipatzen den zerrendak ez du ikastolaren Hizkuntz Proiektuaren aurkibidea izan be-harrik. Ikastola bakoitzak erabaki beharko du atal horiek nola antolatzen dituen.

DE

FIN

IZIO

A E

TA E

ZA

UG

AR

RIA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

56

Page 58: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntz plangintza

• Prestakuntzarako irizpideak

• Hizkuntz Proiektua kudeatzeko ibilbidea

• Hizkuntz Proiektua kudeatzeko egitura eta zereginak

• Diagnosia eta plan estrategikoa

Dokumentu dinamikoa eta bizia izan nahidu Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak; ho-rretarako, hastapeneko bertsio batetikabiatuta, ondorengo ikasturteetan egingodiren urteko plangintzen ebaluazioen os-tean, urtero hainbat zehaztapen, zuzen-keta eta egokitzapen jasoko ditu; horre-la gertatuko da ezarritako helburuetarahurbiltzeko ikastolak aurrerapausoak egi-ten dituen heinean. Egokitzapen horieta-ko batzuk zuzenean Hizkuntz Proiektuantxertatzekoak izango badira ere, beste ba-tzuk curriculum proiektuan, unitate di-daktikoetan eta antzerakoetan jaso be-harko dira.

Atal honetan deskribatu dugun HizkuntzProiektua, noski, oinarri teoriko jakin ba-tzuen gainean eraikita dago; horiexekazaltzea izango da hurrengo atalaren hel-burua.

dokumentu dinamikoaeta bizia izan nahi duIkastolaren HizkuntzProiektuak; horretarakourtero hainbatzehaztapen, zuzenketaeta egokitzapen jasokoditu; horrela gertatukoda ezarritakohelburuetarahurbiltzeko ikastolakaurrerapausoak egitendituen heinean

5757

Page 59: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 60: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

4 ikastolenHizkuntzProiektuarenoinarriteorikoak 59

Ikastola bakoitzak Hezkuntza Proiektuan definituta dituen hezkun-tza eta hizkuntzari buruzko oinarrizko printzipioen eta irizpideen ara-bera jokatu beharko du, bere Hizkuntz Proiektua garatuko duten era-bakiak hartzeko eta plangintzak zehazteko orduan. Oinarri horiek abia-burua izango dute Ikastolen kolektiboak bere hezkuntza- eta eraketa-ereduan eta bere curriculum-proposamenetan bildutakoetan. Atalhauetan jasotzen da oinarri teoriko horien sintesia.

4.1. Ikastolen hezkuntza-ereduaren printzipioak

“Ikastolak. Orain eta gero” (EHIK, 2008) dokumentuari jarraituz, zu-tabe hauetan sostengatzen da Ikastolen oinarrizko curriculum komuna:

59

Page 61: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

60

• Hezkuntza, giza eskubideen eta oinarrizko askatasunen sus-tatzaile

Ikastolek bat egiten dute Giza Eskubideen Aldarrikapen Uniber-tsaleko (1948) 26. artikuluarekin, non pertsona orok oinarrizko ikas-ketak dohain egiteko duen hezkuntza-eskubidea aldarrikatzen den;bat egiten du hezkuntzaren giza nortasuna guztiz garatzeko eta gizaeskubideen eta oinarrizko askatasunen errespetua indartzeko hez-kuntza xedearekin; eta bat egiten du, era berean, seme-alabeiemango zaien hezkuntza mota aukeratzeko gurasoek duten le-hentasunezko eskubidearekin.

• Guztiontzako eskola barne-hartzailea

Ikastolek, egungo eta are gehiago etorkizuneko euskal gizartea kul-tur askotarikoa izango dela aurreikusiz, guztiontzako eskola bar-ne-hartzailearen alde egiten dute, Euskal Herriko pentsaera eta jo-kaera sozial, politiko, eta erlijioso ezberdinak integratuz eta ore-katuz. Hau da, helburu dute maila sozial eta ekonomiko guztieta-ko pertsonei irekia izatea, aukera berdintasuna bermatzea, eta bereikasleek Europan txertatuta eta munduarekin lotuta dagoen eus-kal gizarte kohesionatu batean bizitzen ikastea.

• Pertsonaren eta gizartearen eredua

Hezkuntza-prozesuaren xedea da gizabanako, gizartekide eta iza-di-kide gisa banaezinak diren pertsonaren dimentsioen ahalik etagarapen-maila handiena eta orekatuena erdiestea. Ikuspegi horretanoinarrituz, hezkuntzaren xedeen nahiz bizitzaren arrakastarenlorpena ezagutzeko parametroak honakoak lirateke: batetik, per-tsonak gizabanako gisa lortu dituen gaitasunen garapen-maila; bi-garrenik, gizartearen bizikidetza-baldintzak eta gizartearen gara-pen-maila hobetzeko egindako ekarpenak; eta azkenik, izadia zain-tzearen eta iraunkortasun jasangarriaren alde egindako ekarpenak.

Bizitza osorako hezkuntzaren ikuspegi integral hori erdiesteko as-moz, Ikastolen Hezkuntza Proiektua Europako parlamentuak go-mendatzen dituen oinarrizko konpetentziak lortzera bideratuko da.

Page 62: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

61

Bestela esanda, pertsona guztiek beharko dituzten oinarrizko kon-petentziak garatzea izango da helburua, beren asebetetze eta ga-rapen pertsonalerako, herritar aktiboak izateko, gizarteratutaegoteko eta enplegurako.

Horretarako, ikastolek derrigorrezko eskolaldirako euskal curri-culumean proposatzen diren hezkuntza-konpetentzia orokorrak sus-tatuko dituzte; hori dela eta, hezkuntza-konpetentzia orokor ho-riek ikas-arloetan eta oro har bizitzako egoera guztietan uztartu-ko dituzte.

Ikastola bakoitzak, beraz, oinarrizko heziketa eta bizitza osorakoprestakuntzaren oinarriak finkatuko ditu. Hori lortzeko, pertsona-ren garapen osoa besarkatuko du, beste prestakuntza-maila ba-tzuetarako eta lan-mundurako sarbideak prestatuko ditu, ikasleaeragile ekintzaile, profesional, ekonomiko eta sozialak izateko pres-tatuko du, baita bere bizitza zentzuz bideratzeko eta bere etorki-zuna arduraz hautatzeko ere.

• Euskal eskola

Komunitate eta herri guztien eginkizuna eta eskubidea da bere kul-turaren dimentsio guztiak babestea, bizitzea, berregitea, garatzea,eta kultura horretako kideei transmititzea familiaren, eskolaren etagainerako komunikazio-moduen bidez. Ikastolen mugimenduarensorrera eta ezaugarriak, euskara eta euskal kultura transmititzeko,garatzeko eta bultzatzeko konpromisoan oinarritzen dira, betiere hur-bileko eta urruneko kulturetara ateak irekiz.

Ikastola bakoitzak euskararen eta euskal kulturaren inguruan ba-tzen den identitate euskalduna proposatzen du, eta hizkuntzen etakulturen arteko planteamendu integratzailea sustatzen du, hiz-kuntzen eta kulturen arteko konpetentziak osagarritzat hartuz.

Printzipio orokor horiek gauzatzerakoan ikastola taldeak hezkun-tzaren, hizkuntzaren, kulturaren eta hizkuntz irakaskuntzaren in-guruan egin dituen hautu nagusiak azalduko ditugu jarraian.

61

Page 63: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

4.2. Hizkuntz eta kultur politikaren oinarriak

4.2.1. Eskolaren zeregina euskara indarberritzeko prozesuan

Bi hitzetan laburbil daiteke euskararen egoera soziologikoa: norma-lizazio-bidean dago euskara; zehatzago esanda, normalizazio sozia-laren eta hizkuntz normalizazio bikoitzaren beharra du. Normalizaziosoziala, euskaldunek gutxiengoa osatzen dugulako Euskal Herrian;hizkuntz normalizazio bikoitza, garabidean delako bai erabileraren al-detik (oraindik berria zenbait gizarte-esparrutan), bai corpusaren al-detik (egiten ari da esparru batzuetako lexikoa, eratzen sintaxia…). Hala,bada, motibazio eta ahalegin handiagoa eskatzen digu egoera horretaneuskara eta euskaraz ikasi eta irakatsi behar dugunoi; teorian bete

beharko genituzkeen funtzioetatik harata-go joatea eskatzen du, hau da, hizkuntz nor-malizatzaile ere izatea; normalizatzaile so-zial eta linguistiko izatea, alegia.

Hizkuntzaren normalkuntza-prozesu luzeeta konplexu horretan gizarte-eragile guz-tien partaidetza nahitaezkoa bada ere,“eskola da hizkuntza baten normalizazio-prozesuaren zutabe eta eragilerik oina-rrizkoenetakoa” (EHIE, 1991, 27. or.).

Erantzukizun hori bere egingo duen esko-lak, plangintza integrala eta estrategikoa in-darrean jarriz lortuko du eta ez ekintza ba-kartuen bidez. Planaren osagaien artean,lan honen hastapeneko dokumentuan (Al-dasoro et al. 2002) zerrendatzen ziren es-parruak ekarriko ditugu gogora: euskara-ren eta euskarazko irakaskuntza indartu;

etorkinak integratzeko berariazko bideak asmatu; euskararen kalitateazaindu eta eredu ona erakusten ahalegindu; euskararen erabilera eli-katu; euskara eta euskal kultura ardatz izanik, kulturaniztasuneko etaeleaniztasuneko planteamenduak indartu eta hedatu.

hizkuntzarennormalkuntza-prozesu

luze eta konplexuhorretan gizarte-eragile

guztien partaidetzanahitaezkoa bada ere,“eskola da hizkuntzabaten normalizazio-

prozesuaren zutabe etaeragilerik

oinarrizkoenetakoa”

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

62

Page 64: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Zeregin horiek betetzeko lehen baldintza litzateke euskararen bizi-raupena hezkuntza-komunitate osoaren arduratzat hartzea. Harta-ra, ezinbestekoa da eskola-eremu guztietako eragileen arteko ha-rremana eta koordinazioa sustatzea. Lan iraunkor, kohesionatu etasistematizatua ahalbidetuko duen egituraketa finkatu behar da. In-guruabar horretan, eskolan hizkuntzekiko egon litezkeen esku-har-tze eremuak kontuan izanik, bakoitzean eragile d(ir)ena(k) edota bi-laka lite(z)keena(k) ongi identifikatu eta lehenetsi behar dira plangintzaeraginkorra abian jarri ahal izateko.

Horrekin batera, ikastolak hizkuntz politikaeraginkorra bideratu beharko du ingurunehurbila kontuan hartuz. “(…) guk euskararengeroa, geure baitarik, ezin dugu ziurtatu bes-terik gabe. Horretarako, gizartearen lagun-tza eta berarekin aritzea behar-beharrezko-ak ditugu” (Osa, 2004). Bide horretatik,alegia, gelaz kanpoko eremua nahiz eremuinstituzionala eskola-esparru gisa begizta-tuz (inolaz ere ez saihestuz), lor dezakegu as-tiro-astiro hizkuntza gutxituarekiko atxiki-mendua sendotzea eta, ondorioz, haren era-bileran aurrerapenak nabaritzea. Horrela,bestelako gizarte-eragileengan zein asko-tariko instituzioengan ere eragin beharko du,haiekin lankidetzan jarduteaz gain.

“Eskola da hizkuntza baten normalizazio-prozesuaren zutabe eta era-gilerik oinarrizkoenetakoa. Bere eginkizuna, ordea, erlazionatuta egon-go da euskal gizarteko beste sektore guztiekin, interakzio-prozesu ba-tean, non eskola izango baita euskalduntzearen bultzatzailea. Baina, aldiberean, gizarteak bere egoera egokitzen joan behar du hizkuntza erre-alitatera, bai gaurkora eta bai etorkizun hurbilekora. Administrazioa etagizartea, orokorki, ezin dira mugatu gaurko eskaerari erantzuna ema-tera, planifikatu egin behar dute eta baldintza egokiak sortu gaur es-koletan euskalduntzen ari diren haurrek, bizitza sozialeko edozein es-

ikastolon xedea, bizitzakozereginaskotarikoetarakokalitatezko euskarairakasteaz gain,gizartean eragitea erebada, eta baitaeuskararen sustatzaileizatea, hiztuneuskaldunonkomunitatea sendotzea,eta erabilera-eremuakirabaztea ere

6363

Page 65: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

parrutan, beren ahalmenak euskaraz garatu ahal izan dezaten biharkoegunean” (EHIE, 1991, 27. or.).

Laburtuz, ikastolon xedea, bizitzako zeregin askotarikoetarako kali-tatezko euskara irakasteaz gain, gizartean eragitea ere bada, eta bai-ta euskararen sustatzaile izatea, hiztun euskaldunon komunitatea sen-dotzea, eta erabilera-eremuak irabaztea ere.

4.2.2. Hizkuntz eta kultur aniztasunari erantzuna: kultur integraziobarne-hartzailea

Diagnostikoaren atalean erakutsi bezala, gaur egungo aniztasuna-ren eta mugikortasunaren gizarteak erronka berriak ezartzen dizkio

euskararen eta euskal kulturaren bizibe-rritze-prozesuari. Desegokia litzateke pro-zesu hori kultur eta hizkuntz testuinguru za-bal horretatik at planteatzea. Aitzitik, eus-kara eta euskal kultura gaur egungo gi-zartearen aniztasunean parte izanik, el-karbizitzarako ardatz bezala garatu nahi-ko genuke.

Hizkuntz eta kultur aniztasunari erantzunaemateko garaian, ikastolok kultur integra-zio barne-hartzailearen hautua egin dugu;

honela deskribatzen da Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curri-culumaren oinarrietan:

“Elkarbizitza hori erdiesteko kultur integrazio barne-hartzailearen bidea

proposatzen dugu; hau da, batasuna eta aniztasuna uztartzen dituen

bidea. Batasuna, Euskal Herrian elkarrekin bizi garen kultur talde guz-

tien ondare komuntzat euskara eta euskal kultura hartuta, zabala eta

etengabe berritzen dena; eta aniztasuna, kulturartekotasunaren bide-

tik, talde bakoitzaren nortasuna errespetatzeko, ezagutzeko eta balio-

esteko. Oinarrizko ideia honako hau da: euskaldun sentitzeak ez du izan

behar beste identitate batzuen bazterrarazlea. Euskararen eta euskal

hizkuntz eta kulturaniztasunari erantzuna

emateko garaian,ikastolok kultur

integrazio barne-hartzailearen hautua

egin dugu

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

64

Page 66: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

kulturaren inguruan egituratutako erreferentzia komun eta partekatua-

ren barruan, pertsona bakoitzak eraiki behar du bere identitate propioa,

indibidualizazio prozesu baten bidez, eta, prozesu horretan, hainbat iden-

titate aukeren artean bakoitzak finkatuko ditu bere lehentasunak, bai-

na guztiok konpartituko ditugu euskararen eta euskal kulturaren erre-

ferentziak” (A. A., 2008, 18. or.).

Ikuspegi horren baitan ez dago etorkinik edo atzerritarrik, ez dago“desberdinik”. Ikasle bakoitzak bere ezaugarriak dauzka eta esko-lak hartzen ditu diren bezala, “ikasle estandarraren” irudi hipoteti-koarekin konparatu gabe. Familia atzerritarra edukitzea “aniztasuna”da, hainbaten artean (generoa, klase soziala, gaitasunak, interesak,ikas-estiloak eta abar). Eredu inklusiboak etorkinen seme-alabei “iden-titate anitza” garatzeko aukera eskaini behar die. Horrek esan nahidu hemengo sentitzen lagundu behar diela. Ez da eskolaren ardurafamiliaren jatorrizko identitatea eraikitzea, baina bai eraikitze horri es-kolan lekua egitea eta modu positiboan balioestea. Horrenbestez, eus-kara haiena ere bada, euskara haien kultur ondarea da.

Hala, eskola barne-hartzaileak ateak irekitzen dizkio hizkuntz eta kul-tur aniztasunari, aniztasunaren erronka era baikorrean ikusiz; auke-ra berri gisa ikusten da gure kultura eta hiz-kuntza biziberritu dadin, modu horretaneuskararen hiztun eta erabiltzaile berriak ira-baziz. Eskola barne-hartzailea, beraz, eus-kara eta euskal kulturarentzat abaguneada; euskarak biziraun nahi badu, isolamen-dutik gaindi beste hizkuntzekin eta kulture-kin bizi beharko du, mestizaian; izan ere,Fishmanen esanak gogoratuz, ezinezkoa dahizkuntza gutxitu bat bera bakarrik man-tentzea eta indarberritzea. Eskola barne-har-tzailearen ikuspegitik, euskarak integratze-ko tresna izan behar du, eta ez baztertzaile. Izan ere, euskara aukeraberdintasuna lortzeko bidea izango da, gure kultur aberastasuna eza-

eskola barne-hartzailearen ikuspegitik,euskarak integratzekotresna izan behar du, etaez baztertzaile. Izan ere,euskara aukeraberdintasuna lortzekobidea izango da

6565

Page 67: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

gutzeko bitartekoa, berdinekin hartu-emanak izateko tresna, gizar-te-integraziorako zubia, baita inguru erdaldunetan ere. Horretarako,euskara eta euskal kultura maitatzen erakutsi behar zaie etorri be-rriei, jarrera baikorra eta atxikimendua beregana ditzaten.

Alabaina, hori ezingo genuke egin eurek dakartena arbuiatuz. Aitzi-tik, eleaniztasun prozesua aberastu egiten da ikasle etorkinen jato-rrizko hizkuntzari keinuak eginez; jatorrizko hizkuntzari eskola-giro-an espazioa aitortzeak hizkuntza berria ikasteko jarrera baikorra sus-tatzen du:

“El bilingüismo aditivo, aquel que suma en lugar de restar en la expe-riencia emocional e intelectual del alumno, parte del reconocimiento,aprecio y valoración positiva de su lengua y de su bagaje cultural. Espreciso potenciar que cultive su primera lengua, como modo de ase-gurarse un firme apoyo para su aprendizaje de la segunda. Insistir enel desarrollo de las habilidades lingüísticas más amplias en primera len-gua contribuye a la mejora de su autoimagen y a la transferencia de ha-bilidades a su segunda lengua, la lengua que aprende en la escuela”(Ruiz Bikandi eta Miret Bernal, 2000).

Laburbilduz, kultura eta hizkuntza aniztun ikasleak ikastolan partai-de izatearen aldeko gara eta egoera hori gure hezkuntza-eredua gi-zarte berrira egokitzeko irtenbidearen parte modura ikusi nahi dugu,eta ez konpondu beharreko arazo modura, Cummins-en ikuspun-tuarekin bat etorriz:

“In short, the cultural, linguistic and intellectual capital of our societieswill increase dramatically when we stop seeing culturally and linguis-tically diverse children as “a problem to be solved” and instead openour eyes to the linguistic, cultural, and intellectual resources they bringfrom their homes to our schools and societies” (Cummins, 2008, 5. or.).

4.3. Hezkuntzaren ikuspegia

4.3.1. Konpetentzien hezkuntza eredu berria

Ikastolak sorreratik du gizartean txertatutako hezkuntza-eredu be-rriztatzailea garatzeko grina eta, beraz, hasieratik ekin dio ezagutzaren

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

66

Page 68: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

transmisioa helburu zuen eskolatik urruntzeko bideari. Bide horre-tan, pauso garrantzitsu bat eman zuen 1990eko hamarkadan, hez-kuntza-erreformak proposatutako ikuspegi eraikitzailearen harira.Orain, eskolaren birdefinizioan aurrerapauso baten garaian gaude,eta horrek Ikastolari gizartearekiko hartuta duen konpromisoa be-rrestea eskatzen dio. Dokumentu honen diagnosi-atalean azaldu du-gun moduan, egungo gizartearen ezaugarriek inoiz ez bezalako erron-ka berriak ezartzen dizkiote hezkuntza-sistemari. Ikasleak informa-zioaren eta kulturaniztasuren gizarteari erantzuteko prestatu beha-rrak birplanteaketa sakona eskatzen du hezkuntzaren xedeetan, cu-rriculumean eta ikaskuntza-irakaskuntza metodoetan. Diagnostikohorretan eta horri dagokion erantzunetan, adostasun handia gerta-tu da hezkuntza-plangintza berrietan17. Ikastolek (beste gizarte-era-gileekin batera) berrikuntza horren ardatzak bere egin dituzte, eta De-rrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculumean proposamen zeha-tza garatu dute (A. A., 2005).

Proposamen horren arabera, hezkuntza-sistemaren xedea litzateke pertsonak di-mentsio guztietan (gizabanakoa, gizarte-kidea eta izadikidea) eraginkortasunez jar-duteko trebatzea.

Horrela, eskolaren zeregin nagusia izangoda gizartean partaidetza aktiboa edukitzekoeta bizitzako beharren aurrean era eragin-korrean ekiteko beharrezkoak diren kon-petentziak garatzea.

Eskolak bilatzen duen pertsona konpe-tentea, egoera eta testuinguru zehatz ba-tean eraginkortasunez erantzuteko gaidena da, eta horretarako beharrezkoak di-

pertsona konpetentea, egoera etatestuinguru zehatzbatean eraginkortasunezerantzuteko gai dena da,eta horretarakobeharrezkoak direnezagutzak, trebetasunaketa jarrerak erabateratuan etaintegratuan erabiltzendituena

17 Ikus Europako Kontseiluak, Espainiako eta Frantziako Hezkuntza Ministerioek eta Na-farroako eta EAEko Hezkuntza Sailek bideratutako marko, legedi edota dekretu berriak

6767

Page 69: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ren ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak era bateratuan eta inte-gratuan erabiltzen dituena.

Xede horri begira jarritako hezkuntzak elkarreragin estuan daudenbost konpetentzia orokor izango ditu curriculumaren ardatz gisa: pen-tsatzen eta ikasten ikasi; komunikatzen ikasi; norbera izaten ika-si; elkarrekin bizitzen ikasi; egiten eta ekiten ikasi.

Perspektiba berri horrek lehen planora dakar hizkuntzaren trataera. Hainzuzen ere, hizkuntzak berebiziko eginkizuna du hezkuntzaren konpe-

tentzia orokor guztiak lortzeko orduan,bera baita giza garapenerako tresna nagu-sia, eremu guztietan eta gure egiteko guz-tietan erabiltzen dugun bitartekoa (Elorza,2004).

Hizkuntza da nortasunaren garapene-rako tresna nagusia.

Batetik, barne-antolaketarako eta autoe-rregulaziorako tresna da hizkuntza, irizpi-de eta jokabide pertsonalak eraikitzekotresna. Bestetik, komunikazio-sistemaden neurrian ere garrantzitsua da, harre-man sozialek funtzio nagusia baitute gi-zakion izaeraren garapenean. Pertsonakbere iritziak, pentsaerak, esperientziaketa emozioak besteei adieraziz eta haiekadierazitakoekin bereak kontrastatuz etaosatuz eraikitzen du bere ezagutza-, ba-lore- eta uste-sistema. Azkenik, hizkun-tzaren bidez garatzen dira, hein handi ba-tean, izaeraren osagarri eta aberasgarri di-ren sormena, balio estetikoak, ludikota-

suna, umorea edota gozamena, ahozko nahiz idatzizko literaturareneskutik. Eta literaturak bideratzen ditu, neurri handi batean, identi-

perspektiba berri horreklehen planora dakar

hizkuntzaren trataera.Hain zuzen ere,

hizkuntzak berebizikoeginkizuna duhezkuntzaren

konpetentzia orokorguztiak lortzeko orduan,

bera baita gizagarapenerako tresna

nagusia, eremuguztietan eta gureegiteko guztietanerabiltzen dugun

bitartekoa

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

68

Page 70: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

69

tatea eraikitzeko beharrezkoak diren kultur ezagutzak ere, komuni-tate baten partaide egiten gaituztenak.

Hizkuntza da pentsamendua egituratzeko eta errealitatea bar-neratzeko tresna nagusia.

Hizkuntzaren bidez, kontzeptu berriak hitzez adierazten eta barne-ratzen ditugu, gure ezaguera-sistema antolatzen eta ordenatzen dugu,eta jasotzen ditugun ezagutza berriak biltzen eta lotzen ditugu; ahoz-ko nahiz idatzizko hizkuntzak ahalbidetzen ditu, nagusiki, informa-zioa bilatu, era kritikoan interpretatu, aukeratu, antolatu, sortu, etakomunikatzeko gaitasunak. Ondorioz, hizkuntzaren garapen egokiaizango da esparru akademikoan arrakastaren giltzarria, hura baitaikaste-irakaste prozesu ororen oinarrizko euskarria.

Hizkuntza da gizartean parte hartzeko eta elkarrekin bizitzekotresna nagusia.

Pertsonen arteko komunikazio egokirako gaitasunak giltzarri dira gurebizitza sozialean; elkarrizketa formal nahiz informaletan parte har-tu, arazoei irtenbideak eman, besteak konbentzitu, egoerak nego-ziatu, elkarrekintzan lan egin... guztiak dira bizikidetzarako oinarriz-ko trebetasun sozialak, hizkuntzaren bidez gauzatzen direnak.

Halaber, hizkuntza da gizartea bera antolatzeko tresna. Hizkuntza ida-tziaren funtzio nagusietako bat, hain zuzen ere, bizikidetzaren an-tolaketa da, gizartea egituratzen duten legeen, arauen, erregelen bi-dez gertatzen dena. Bestalde, erakundeetatik igorritako diskurtso-ek bideratzen dute, neurri handi batean, gizartearen dinamika.

Komunikabideek ere funtzio garrantzitsua dute gizartearen eraketan;gero eta handiagoa, lehentxeago aipatu dugun moduan. Informaziougaltzearen ondorioz, gero eta beharrezkoagoa da jasotzen ditugunmezuak aukeratzea, hierarkizatzea, haien balioaz hausnarketa kri-tikoa egitea eta erabilera sortzailea egitea.

Beraz, gizartean parte-hartze kritiko eta arduratsua eduki ahal iza-

69

Page 71: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

teko, menderatu beharra dago erakundeekiko harreman- edo ko-munikabide-esparruan sorturiko testu generoak: informaziozkoak,argudiozkoak nahiz arau-emaileak.

Laburbilduz, grafiko honetan jaso da hizkuntzaren funtsezko ekar-pena hezkuntza-konpetentzia orokor bakoitza garatzeko unean.

7. irudia. Hizkuntza tresna nagusia konpetentzia orokorren garapenean

Horiek guztiak ikusita, baiezta daiteke hizkuntz heziketak eta ko-munikazioaren heziketak, oro har, eskolaren zereginetan inoiz bai-no garrantzi handiagoa hartzen dutela. Azpimarratzekoa da, hala-ber, ikuspegi berri horren harira ahozkotasunak eta bereziki elka-rreraginerako ahozko diskurtsoak hartzen duen pisua. Bestalde, bi-zitzako egoerei eta beharrei erantzungo dieten hizkuntz konpeten-tzien garapen egokia ziurtatu ahal izateko, garbi dago egoera horiekezin direla gela barrura mugatu, are gutxiago hizkuntzari dagokionarlora. Eskolak kontuan hartu beharko ditu ikasleak bere inguruan

★Komunikatzen ikasi

Pentsatzen eta ikasten ikasiNorbera izaten ikasi

Elkarrekin bizitzen ikasi Egiten eta ekiten ikasi

Hizkuntz sistema eta komunikazio-sistema eraikitzeko; bai eta bestelako lengoaiak eta komunikazio-bitartekoakbaliatzeko ere.

Kontzeptu berriak barneratzeko; ezaguera-sistema antolatzeko; Informazioa bilatu, kritikoki interpretatu, aukeratu, sortu eta komunikatzeko.

Barne-antolaketa eta autoerregulazioa ga-ratzeko; iritziak, pentsaerak, esperientziak,emo zioak trukatzeko; sormena, ludikota-suna, gozamena lortzeko.

Bizitza soziala bideratzeko; pertsonen artekoelkarrekintzarako; bizikidetza antolatzeko etaarautzeko; gizartean parte-hartze kritiko etaarduratsua edukitzeko.

Ideak analizatzeko, alternatibak bilatzeko, el-karrekin planak egiteko, erabakiak hartu etaberrikuntzak gauzatzeko, edo egindakoak ba-lioesteko

Hizkuntzatresna

nagusia

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

70

Page 72: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

71

bizi dituen askotariko hizkuntz esperientziak, eta guztiak era siste-mikoan tratatu beharko ditu.

4.3.2. Metodologiaren oinarriak

Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren ikuspegi horri ondo lo-tzen zaio ikastolok luzaroan jorratzen aritu garen aprendizaiaren plan-teamendua. Gure hezkuntza-marko orokorrak ikaskuntzaren teoriaeraikitzailean ditu oinarriak (Piaget, 1937, 1945, 1970; Piaget & In-helder, 1975), eta, bereziki, Vygotsky-ren (1973) eta Bruner-en(1986) “interakzionismo sozialetik” abiatuta garatu da.

Teoria horrek elementu nagusi bat eransten dio ikuspegi eraikitzai-leari; hau da, elkarreragin sozialak haur gaztearen garapenean duenfuntsezko lekua azpimarratzen du. Ondorioz, gure hezkuntza-pro-posamenen ardatza ezagutzaren eraikuntza soziala bideratzea li-tzateke, ikaslearen beharretatik eta interesetatik abiatuz.

Egungo konpetentzien inguruko hausnarketa berriarekin, beste di-mentsio bat gehitzen zaio ikuspegi horri, hau da, gizarte-eraikuntzahori gertatzen den testuinguruarena, giza egoerarena. Aprendizaia,hortaz, hiru dimentsiotan garatuko litzateke: maila indibidualean, eza-gutza berriaren eta ikaslearen aurrezagutzaren arteko interakzioan;maila sozialean, irakasleekin eta ikaskideekin sortutako interakzio-an; eta, azkenik, aprendizai hori gertatzen den testuinguruarekin in-terakzioan, bizi dituen egoerek ezarritako baldintzei erantzunez.

“Un apprentissage scolaire est un processus dynamique par lequel unapprenant, à travers une série d’échanges avec ses pairs et l’enseig-nant, met en interaction ses connaissances avec des avoirs dans l’ob-jectif de créer de nouvelles connaissances adaptées aux contrainteset aux ressources de la situation à laquelle il est actuellement confrontédans l’objectif d’utiliser ses nouvelles connaissances dans des situa-tions non didactiques” (Jonnaert et Vander Borght, 1999, 266. or.).

Horrenbestez, hizkuntzaren lanketa egokia, beraz, Hizkuntz Proiek-tua, lehentasunezko premia bilakatzen du ikuspegi berri horrek; ale-

71

Page 73: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

gia, ikaskuntza-irakaskuntza prozesua-ren muinean interakzioa eta harremansozialak (pertsonekin zein ingurunearekin)jartzen eta testuinguruaren eta egoerarengarrantzia azpimarratzen dituen ikuspegihorrek.

4.4. Hizkuntzaren eta hizkuntza-irakaskuntzaren ikuspegia

4.4.1. Hizkuntzaren ikuspegia

Konpetentzien hezkuntza berri horri hiz-kuntzei buruzko berezko ikuspegia da-gokio. Europako Erreferentzia Markoankonpetentzien diskurtsoari bete-beteanegokitutako ikuspegia datorkigu: gizarte-ekintzara bideratutako ikuspegia. Hone-la definitzen da markoan:

Lan honetan erabili dugun ikuspegia, oro har,ekintzan oinarritzen da, gizarte-eragiletzat

hartzen baititu hizkuntza bat ikasten diharduten erabiltzaile eta ikasleak;hau da, egoera jakin batzuetan, ingurune espezifiko eta jarduera-arlo ja-kin batean, zeregin jakin batzuk (ez soilik hizkuntzarekin lotuak) bete be-har dituzten gizarteko kidetzat.

Hizketa-ekintzak hizkuntzaren jardueretan gauzatzen diren arren, gizarte-testuinguru zabalago baten osagai dira, eta testuinguru horrek berak ema-ten die esanahi osoa. “Atazez” mintzo gara, jardueretan gizabanako ba-tek edo gehiagok beren gaitasun espezifikoak emaitza jakin bat lortzekoera estrategikoan erabiltzen dituztela adierazteko. Ekintzara bideratuta-ko ikuspegiak, beraz, ezagutzaren, emozioen eta borondatearen baliabi-deak ere kontuan hartzen ditu, eta baita gizabanakoak gizarte-eragile denaldetik aplikatzen dituen gaitasun espezifiko guztiak ere. (Europako Kon-tseilua, 2005, 29. or.).

hizkuntzaren lanketaegokia, beraz, Hizkuntz

Proiektua,lehentasunezko premia

bilakatzen du ikuspegiberri horrek; alegia,

ikaskuntza-irakaskuntzaprozesuaren muinean

interakzioa eta harremansozialak (pertsonekinzein ingurunearekin)

jartzen etatestuinguruaren eta

egoeraren garrantziaazpimarratzen dituen

ikuspegi horrek

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

72

Page 74: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Aurreko atalean gertatu den moduan, ikuspegi horrek marko inte-gralago batean kokatzen du hizkuntzen trataera; izan ere, hizkuntzjarduera gizarte-testuinguru zabalago bati atxikia aztertzen du, bes-te hainbat zereginekin eta konpetentziekin hertsiki loturik. Hain zu-zen ere, hizkuntz ekintzek erregulatzen dituzte giza-ekintza guztiak,eta munduaren eta pertsonen arteko harremanak antolatzen dituzte.

Ekintzara bideratutako hizkuntzaren perspektiba ikas-irakaskuntzarenprozesura ekartzeko garaian, bereziki J.P. Bronckart-en ikuspegi so-zio-diskurtsiboan (Bronckart, 1997) eta hortik ondorioztatzen den tes-tu-pedagogian dugu oinarria, beste hainbat ekarpen kontuan har-tzen baditugu ere (hala nola, atazan oina-rritutako irakaskuntza (Nunan, 1989), Bru-nerren (1986) formatuaren teorian oinarri-tutako metodoa eta abar). Haren aburuz,pertsonek hizkuntz ekintzen bidez jardu-ten dute munduan, testuinguru eta egoe-ra askotarikoetan, hainbat helburu lortunahian (Lousada, 2007). Hizkuntz ekintzahoriek ahozko zein idatzizko testuen bidezgauzatzen dira. Testuak, beraz, komuni-kazio-unitate osoak dira, komunikazio-egoera bakoitzaren ezaugarrietara egokiturik zentzua eta forma har-tzen duten hizkuntz unitateak. Horrenbestez, ikaslea egoera jakin ba-tean eta helburu bat lortzeko hizkuntzaren bidez ekiten duen per-tsonatzat hartuko dugu. Ekintza horren testuinguruan landukodugu hizkuntza, bertan sortutako testuaren ezaugarri formalak zeineduki mailakoak landuz.

Testuen ugaritasuna amaigabea denez, testu-generoka multzokatuditugu, gizarteko eremu desberdinetan betetzen duten funtzioarenarabera; genero horiek izango dira ikaskuntza-irakaskuntza proze-sua antolatzeko baliatuko ditugunak. Hala, testu-generoen ulermeneta ekoizpenean ardaztutako metodologia hobetsi dugu ikastolen cu-rriculum-proiektuan.

pertsonek hizkuntzekintzen bidez jardutendute munduan,testuinguru eta egoeraaskotarikoetan, hainbathelburu lortu nahian

7373

Page 75: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

KOMUNIKAZIO EREMUAK

TESTU GENEROAK

DIS

KU

RT

SO

MO

TAK

E

TA F

UN

TZ

IOA

K

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

74

8. irudia. Testu-generoak sailkatzeko ardatzak.

4.4.2. Euskaran ardaztutako hezkuntza eleaniztuna

Ikusi dugunez, XXI. mendeko gizartearen beharrei behar bezala eran-tzuteko, kalitatezko hezkuntza eleaniztuna ziurtatzea da eskolarenzeregin nagusietako bat. Hezkuntza eleaniztun horrek bermatu be-harko du euskal ikasleen oraingo zein etorkizuneko egoera pertso-nalari, akademikoari eta profesionalari begira aurreikus daitezkeenhizkuntz premiei aurre egiteko prestakuntza.

Hizkuntz aniztasunari dagokionez, ikastolek euskaran ardaztutako ele-aniztasunaren aldeko hautua egin dute. Izan ere, egungo gizarte glo-balizatu honetan ezinezkoa da hizkuntza gutxitu bati eustea eta sus-pertzea, hizkuntza hori gizarteko hizkuntza bakartzat hartzen bada.Euskaldunen etorkizuna eleaniztuna da. Euskarak iraun ahal izate-ko, hizkuntza horrek nagusi izan behar du bere hizkuntz eremuan, bai-na, horrekin batera, euskaldunok beste hizkuntza batzuk hitz egite-ko gai izan behar dugu. Bestela, euskara bera arriskuan egongo li-tzateke. Ondorioz, helburu nagusia bi osagaiak elkartzea da: bate-

Page 76: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tik, euskarak bere hizkuntz eremuan beharduen garapen osoa lortzea eta, bestetik,euskaldunak beste hizkuntzak hitz egitekogai izan daitezen lortzea.

Beharrezkoa izango da Euskal Herrianbizi direnek euskararen normalkuntzareki-ko konpromiso aktiboa hartzea eta euskarahizkuntza nagusitzat hartzea. Gainera, hiz-kuntza sakonki ezagutu eta behar bezalaerabiltzen jakin beharko dute. Horrekin ba-tera, gai izan beharko dute nazioarteko ko-munikazioaren baitako hizkuntza nagu-sietako bat menderatzeko. Azkenik, Esta-tuen arteko mugaren bi aldeetara dauden bi elkarteen kultur bata-suna lortzeko, beharrezkoa izango da herritarrek beste Estatuko hiz-kuntza nagusiari buruzko funtsezko ezaguerak izatea.

Halako konplexutasunari aurre egitea ezinezkoa litzateke lau hiz-kuntzen curriculumak bata bestearen ondoan, era paraleloan, eta ba-koitza osotasun guztiz bideratu nahiko bagenitu. Aitzitik, curriculu-mok era bateratuan landuko ditugu eta, horregatik, ikastolen Elea-nitz eleaniztasun-proiektua hizkuntzen elkarmenpekotasun-printzipioan(Cummins, 1979) oinarrituko da. Horren aburuz, hizkuntza horieta-ko bakoitza ez da bere kabuz garatzen,beste hizkuntzekin inolako harremanikgabe; aitzitik, hizkuntza bakoitza modu in-tegratuan garatzen da. Hala, bada hizkuntzgaitasun orokor bat, hizkuntzen artekokonparaketa, kontrastea eta horien artekoetengabeko elkarrekintza kudeatzen due-na. Gaitasun nagusi hori sustatzea fun-tsezkoa da gaitasun eleaniztun integratuaeta orekatua sortu ahal izateko. Ikuspun-tu hori baieztatzeko, ikus dezagun Euro-pako Erreferentzia Markoak dioena:

ikastolek euskaranardaztutakoeleaniztasunaren aldekohautua egin dute. Izanere, egungo gizarteglobalizatu honetanezinezkoa da hizkuntzagutxitu bati eustea etasuspertzea, hizkuntzahori gizarteko hizkuntzabakartzat hartzen bada

beharrezkoa izango daEuskal Herrian bizidirenek euskararennormalkuntzarekikokonpromiso aktiboahartzea eta euskarahizkuntza nagusitzathartzea

7575

Page 77: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

76

Ikuspegi horretatik, hizkuntza hezkuntzaren helburua erabat aldatzen da.

Helburua ez da elkarrekin zerikusirik ez duten bizpahiru hizkuntza ikas-

tea, jatorrizko hiztunen ereduari jarraituz. Aitzitik helburua oinarrizko hiz-

kuntza bilduma (errepertorio) bat sortzea da, bertan hizkuntza gaitasun

guztiak agertuko direlarik. (Europako Kontseilua, 2005, 24. or.).

Hizkuntzei buruzko irizpide horiek guztiak direla-eta, ikastolek alborautzi dute elebitasunaren ideal abstraktuaren hasierako ikuspuntua,zeinaren helburua bi hizkuntzak jatorrizko hiztun idealaren pare ja-kitea baitzen. Orain, elebitasuna (eta eleaniztasuna) hiztunen beha-rrizan komunikatiboak islatzen dituen prozesu dinamikotzat hartzenda. Herdina-k eta Jessner-ek (2002) proposatutako eleaniztasunareneredu dinamikoak islatzen du ongien gure jarrera, kontuan hartzenbaitu egoera soziokulturalek hizkuntzaren erabileran eta garapene-an eragin handia dutela. Hau da, hizkuntzak ez dira era osoan eta abs-traktuan garatzen pertsona elebidun edo eleaniztunarengan, baiziketa bizitzan sortzen zaizkion egoeren eta eginbeharren arabera ga-ratzen dira. Hizkuntza jakin batean garatuko duen komunikazio-kon-petentzia, bestalde, ez da guztizkoa izango edo betiko emango, bai-zik eta erabileraren baitan gorde, zabaldu edo galduko da.

Gurea bezalako hizkuntza gutxituen eremuan, argi dago hizkuntza-ren jabekuntzan eragiten duten alderdi soziokultural horiek lotuta dau-dela hizkuntz ordezkapena iraultzearekin eta hizkuntzaren normali-zazioa lortzearekin. Egoera horretan, eskolak funtsezko eginkizunadu hizkuntza gutxitua erabiltzeko komunikazio-behar errealak sor-tzen dituen inguru soziala bermatzeko. Ondorioz, ikastolek hezkun-tza-sistema eleaniztunarentzako proposamena landu dute, hizkun-tza gutxitua ardatz nagusi dela. Beste era batera esanda, kanpokohizkuntzak irakasteko orduan XXI. mendeko euskal biztanleek beharduten maila egokia lortu nahi da, baina betiere euskararen nagusi-tasunari eutsiz erabilera-eremu guztietan.

Ikastolon eleaniztasun-eredu dinamikoak honako hautuak eginak ditu,helburutzat dituen hizkuntzak garatzeko orduan:

Page 78: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Euskara hartzen du eskolako komunikazio- eta ikasketa-hizkuntzanagusi gisa, eskola barruan ahalik eta komunikazio eremugehien harentzat irabazi nahian.

• Gaztelania/frantsesaren kasuan, gizartean duen lehentasuna ain-tzat hartuz, bigarren hizkuntza gisa hartuko du, eta bereziki ikas-keta-munduarekin loturiko erabilera formalak indartzeari begiraegingo da lana.

• Era berean, nazioarteko hizkuntzei gagozkielarik, hizkuntza ho-riekiko momentuan duten erabilera-testuinguru naturala baliatu-ko dugu hizkuntza lana bideratzeko, ikasleen benetako komuni-kazio-aukerak eta testuinguruak kontuan hartuz; hau da, eskolaeta eskola-ekintzak izango dira gure helduleku nagusia; horren-bestez, Edukien eta Hizkuntzen Ikaskuntza Integratua, hau da, CLIL(Content Language Integrated Learning) deituriko orientabidea har-tuko dugu. Inguru horretan, halere, hautatutako bi hizkuntzen tra-taera oso desberdina izango da. Ingelesaren kasuan, globaliza-zioaren gizartean hartu duen lingua franca papera ikusirik, hizkuntzahori lanerako edo ikasketak jarraitzeko testuinguruarekin lotukodugu; ez ditugu kultura anglofonoaren osagaiak aintzat hartuko,Graddol-ek (2006) deskribaturiko global English ereduaren antzera.Frantsesari/gaztelaniari dagokionez, ordea, mugaz bestaldeko ko-munitatearekin harremanetan jartzekohelburuarekin landuko denez nagusiki,ikuspegi kultural eta funtzionalago bate-kin garatuko da proposamena.

4.4.3. Komunikatzen ikasi konpetentziaorokorra

Aurkeztutako ikuspegiari erantzunez, ikasto-laren hizkuntzekiko xedea honakoa dugu: Ikas-leen komunikazio-konpetentziak garatzea,hizkuntzak bizitzako egoera eta behar guztie-tarako tresna eragingarri gisa erabil ditzaten.

ikastolarenhizkuntzekiko xedeahonakoa dugu: Ikasleenkomunikazio-konpetentziak garatzea,hizkuntzak bizitzakoegoera eta beharguztietarako tresnaeragingarri gisa erabilditzaten

7777

Page 79: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Horrenbestez, hizkuntzen ikas-irakaskuntza prozesua konpetentziaorokorren mailan jarriko dugu, “komunikatzen ikasi” konpetentziaren

osagai nagusi modura18. Hartara, ikasto-lako eremu guztiek partekatutako proze-sua izango da, eremu bakoitzean sortzendiren era guztietako atazek berariazko tes-tu-generoak (berezko hizkuntz ezauga-rriekin) eta hizkuntz eskakizun bereziakizango baitituzte, gizarte-ekintza jakin ho-rietan txertatuta bakarrik landu eta ikas dai-tezkeenak. Bestela esanda, ikastolaren ko-munikazio-testuinguruko eremu bakoi-tzak eta bertan partaide den hezkuntza-komunitatearen kide bakoitzak (ikasle,profesional zein gurasok) egingo dio ekar-pena ikaslearen komunikazio-konpetentziaorokorrari, eta guztietan eragin beharkodugu hura garatu ahal izateko.

Hala izanik, hizkuntz arloaren ardura izan-go da ikaslearen bizitzako komunikazio-testuinguru guztietako hizkuntz jarduerengaineko hausnarketa lana eta ikasketa-lansistematikoa bideratzea. Horrela, arloareneduki nagusiak izango dira esparru aka-

demikoan, pertsonarteko esparruan, komunikabideen esparruan, li-teratura esparruan zein esparru instituzionalean sortutako testu-ge-neroak. Alabaina, testu-genero horien testuinguru naturalak ere hiz-kuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarako gune bihurtu beharko dira, hiz-kuntz konpetentzien garapenean era kontzientean eraginez.

Esate baterako, esparru akademikoari dagokionez, irakasle bakoi-tzak bere arloko berezko hizkuntz beharrei erreparatu beharko die,

ikastolarenkomunikazio-

testuinguruko eremubakoitzak eta bertan

partaide den hezkuntza-komunitatearen kide

bakoitzak (ikasle,profesional zein

gurasok) egingo dioekarpena ikaslearen

komunikazio-konpetentzia orokorrari,

eta guztietan eraginbeharko dugu huragaratu ahal izateko

18 Euskal Curriculumak proposatzen dituen gaitasun orokorren inguruan, ikus: A. A. (2005,2008).

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

78

Page 80: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

honako hauek hartuta arloko curriculumeko funtsezko osagai gisa:arloari dagozkion operazio kognitibo-linguistikoak, testu-genero ohi-koenak, eta horiei arrakastaz aurre egiteko ikasleak erabili beharkodituen hizkuntz gaitasun eta prozedura nagusiak.

Era berean, gela barruko interakzioa hiz-kuntzaren jabekuntza eta garapenerako es-parru garrantzitsutzat hartu beharko da. In-terakzio didaktikoak hizkuntzaren erabile-ra bultzatzeko eta ahozko elkarreraginez-ko generoak bideratzeko eskaintzen dituenaukerak behar bezala ustiatu ahal izateko,arlo guztiak eta arloetako irakasle guztiakbilduko dituen plangintza koordinatua be-harko du.

Horrekin batera, eskolaz kanpoko eta ai-sialdiko egoeretan ere modu hausnartuanjokatu beharko da, pertsonarteko harremanez-formalen hizkuntz ereduak eta konpe-tentziak garatu ahal izateko. Egoera ho-rietan eragiteko baliabide pedagogiko etadidaktiko espezifikoak garatu beharkodira, eta bertan ari diren pertsonen pres-takuntza ere bideratu beharko da.

Azkenik, era zorrotzean finkatu beharko diraeremu instituzionalak egoera guztietarakobiltzen dituen hizkuntz irizpideak; beha-rrezkoa izango da hori ikastolako bizitzansortzen diren barne- zein kanpo-harremanguztiak euskaraz gerta daitezen ahalbide-ratzeko eta, horrela, ikasleek hizkuntza era-biltzeko izango dituzten aukerak areago-tzeko. Bereziki, aparteko garrantzia eskainiko zaie familiaren barruanhizkuntz transmisioa bultzatzeko sor daitezkeen ekimen guztiei.

gela barruko interakzioahizkuntzaren jabekuntzaeta garapenerakoesparru garrantzitsutzathartu beharko da

horrekin batera, eskolazkanpoko eta aisialdikoegoeretan ere moduhausnartuan jokatubeharko da,pertsonarteko harremanez-formalen hizkuntzereduak etakonpetentziak garatuahal izateko

�7979

Page 81: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Ikasleak bere hizkuntz gaitasuna komunikazio-eremu horietan guz-tietan era egokian gara dezan lagundu nahi badugu, irizpide-mar-ko komun baten beharra dugu horietan guztietan era bateratuan era-gin ahal izateko; marko hori Hizkuntz Proiektuak eskaini beharko du,hain zuzen ere.

Jarraian, eremu pedagogikoaren baitako azpi-eremuek komunika-tzen ikasi konpetentziari egin beharreko ekarpenak azalduko dira.

4.4.3.1. Gela barruko eremuaren hizkuntz beharrak

Gela barruko esparru akademikoari dagokionez, hizkuntzaren gara-pen egokia izango da arrakasta akademikoaren giltzarria, hura bai-ta ikaste-irakaste prozesu ororen tresna nagusia19. Beraz, arlo guz-

tietan nahitaezkoa izango da informazioa-ren ulermenarekin eta prozesatzearekinnahiz informazioaren egituratzearekin etakomunikatzearekin erlazionatutako gaita-sun kognitibo-linguistikoak garaturik edu-kitzea; baita ikasketa-eremuarekin loturikoinformaziozko nahiz argudiozko testu-ge-neroak menderatzea ere.

Ikuspegi hori areagotu egiten da konpe-tentzien hezkuntza-ereduari begira. Edozeinarlotako zereginetan konpetentzia eduki-tzea ez da hainbat datu edo gertaera eza-gutzea eta haiek errepikatzeko gai izateasoilik. Konpetentzia izateko beharrezkoada, horretaz gain, gero eta informazio ko-

puru handiagoa eta konplexuagoa eskaintzen duten askotariko itu-rriak kudeatzen jakitea. Hau da, ikasleek jakin behar dute informa-zioa bilatzen, helburua kontuan hartuta egokia dena hautatzen, in-

esparru akademikoaridagokionez,

hizkuntzaren garapenegokia izango da

arrakastaakademikoaren

giltzarria, hura baitaikaste-irakaste prozesuororen tresna nagusia

19 Ikus: 4.3.1. atala.

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

80

Page 82: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

formazioa prozesatzen eta, iritzi propioa garatuz, haren balioespenkritikoa eta erabilera sortzailea egiten.

Era berean, ezagutzaren eraikuntza sozialak ideiak eta ezagutzak bes-teenekin alderatzea eta besteekin batera garatzea eskatzen du. Ikas-leek besteekin elkarlana egin beharko dute ezagutza berria eraikitzeko,norberaren ideiak eta ezagutzak azalduz, besteenekin erkatuz, etaargudiatuz.

Prozesu kognitibo horiek guztiak ahozko nahiz idatzizko hizkuntza-ren bidez gauzatzen dira batik bat. Konpetentzia kognitibo-linguis-tiko horiek oinarrizkoak dira ikaskuntzaren eremuan arrakasta izatekoeta pentsamenduaren nahiz ezagutzaren garapenerako. Hartara, ja-kintza-arlo guztien bidez garatu behar dira, bakoitzak berezko pro-zedurak nahiz testu-generoak baititu (laborategiko esperientzia ba-ten deskribapena, matematikako buruketa baten formulazioa, narraziohistorikoa, gertaera sozialen edo fisikoen azalpena eta abar.)

Ondorioz, hizkuntza era kontzientean irakatsi behar dute irakasgaiguztietako irakasleek. Horretarako, batetik, ikasgelaren komunika-zio-ingurunea hizkuntza hobetze aldera antolatu behar da, hizkuntzekoizpena sendotzeko eta garatzeko izandaitezkeen aukerak ahalik ongien aprobe-txatzeko. Bestetik, irakasgai bakoitzaridagozkion testu-mota eta hizkuntz kon-petentzia horiek argi eta garbi integratu be-har dira arloaren curriculumean, ez baka-rrik hizkuntza irakasteko, baita irakasgaiabera irakasteko ere, hizkuntza baita ira-kasgaiko edukiak eskuratzeko tresna na-gusia. Horrenbestez, ebaluazioan kontuan hartu beharreko atala izan-go da arloari dagokion hizkuntz ekintzen kalitatearen eta eragin-kortasunaren balioespena.

hizkuntza erakontzientean irakatsibehar dute irakasgaiguztietako irakasleek

8181

Page 83: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

4.4.3.2. Hizkuntz arloaren trataera20

Esan bezala, hizkuntz arloaren helburunagusia da bizitzako zeregin askotarikoe-tan ekiteko ikaslearen komunikazio-kon-petentzia garatzea. Helburu horri erantzu-nez, Hizkuntzak eta Literatura arloarencurriculumaren oinarria hizkuntzaren ikus-pegi diskurtsiboan datza; bestela esanda,hizkuntza erabiltzen ikastea izango dakonpetentzien definizioaren zein edukienhautaketaren oinarria.

Ondorioz, eduki nagusiak testu-generoak izango dira (ikus 4.4.1. ata-leko irudia), horietan gauzatzen baitira edozein eremutako gizarte-

erabilerak. Halaber, hizkuntzaren sistemaaztertzeko erabilera horien hausnarketan oi-narritu beharko da, baita horietatik sortu-tako testuekin egindako lanean ere. Izanere, hizkuntz deskribapena ezin da egin eraabstraktuan, giza ekintzatik at. Aitzitik,hizkuntz erabilera egituratzen duten para-metro sozial eta kulturalak kontuan hartu-rik bakarrik egin daiteke.

• Hizkuntzen ikuspegi bateratua: curri-culum integratua

Arestian aipatu bezala, ikastolek euskaranardaztutako eleaniztasuna garatu nahi ba-dute, ezinbestekoa izango da hizkuntzen

ikuspegi integratzailea eta horrekin batera doan curriculum batera-tua gauzatzea.

20 Ikus: Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculumaren Hizkuntzak eta Literatura Ar-loa. Elorza, Aldasoro, Goiri (2005).

hizkuntzak eta Literaturaarloaren curriculumaren

oinarria hizkuntzarenikuspegi diskurtsiboan

datza

curriculum proposamenbakar batean bildu dugu

hizkuntza guztienikaskuntza-irakaskuntza,

ikasi beharrekohizkuntza guztiak barne-

hartzen dituencurriculum

integratuarendiseinuaren bidez

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

82

Page 84: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Alde horretatik, curriculum proposamen bakar batean bildu dugu hiz-kuntza guztien ikaskuntza-irakaskuntza, ikasi beharreko hizkuntza guz-tiak barne-hartzen dituen curriculum integratuaren diseinuaren bidez.Horrela, ikaskuntzaren osagarritasuna ahalbidetzen da, baita hizkuntzabakoitzak dituen berariazko hizkuntza alderdiak alderatzeko lana etahizkuntza batean ikasitakoa beste hizkuntza batzuetan aplikatzea ere.

Ondorioz, arloaren konpetentzia nagusien eta blokeen definizioa etaoinarrizko edukiak aukeratzeko irizpideak berberak izango dira cu-rriculumaren baitako hizkuntza guztientzat; horrela, horien garapenosagarria bermatuko da. Berariazko konpetentziak definitzean eta,bereziki, horiek ebaluazio-irizpideen bidez definitzen direnean, hiz-kuntza bakoitzaren lorpen-maila zehatuko da.

9. irudia. Hizkuntz curriculum bateratuaren egituraketa 8383

HIZKUNTZAK ETA LITERATURA

XEDE ETA KONPETENTZIA OROKOR / ARLOKO KONSTANTE KOMUNAKHizkuntza guztien artean garatzekoak

HIZKUNTZARI BURUZKO IKUSPEGI BERAILDO BERETIK DOAZEN METODOLOGIAK

EDUKIEN MARKO BATERATUAEduki komunak era osagarrian banatuta

Hizkuntza bakoitzak berariazkoak

EUSKARA (H1)

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

GAZTEL. // FRANTS. (H2)

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

FRANTS. // GAZTEL. (H4)

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

INGELESA (H3)

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

EBALUAZIO IRIZPIDEAK

EBALUAZIO IRIZPIDEAK

EBALUAZIO IRIZPIDEAK

EBALUAZIO IRIZPIDEAK

Page 85: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Metodologiaren ikuspegia

Arestian esan dugun moduan, irakaskuntzan ikuspegi diskurtsiboahartzea eskatzen du Hizkuntzak eta Lite-ratura arloaren curriculuma hezkuntza-konpetentzia orokorren arabera diseina-tzeak; horren bidez, hizkuntzen lanketa ko-munikaziotik eta erabileratik abiatuz pla-nifika daiteke. Ikuspegi horren arabera, hitzegitea eta idaztea hauxe da: komunikazio-testuinguruaren baitan, helburu batzuklortzera bideratzen diren testuak eraikitzea.Horrek zuzeneko eragina du metodologia-

erreferentzia jakin batzuk aukeratzerakoan; hain zuzen ere, ezaugarrihauek oinarrizkoak dira:

— Ikasleentzat esanguratsuak diren komunikazio-proiektuek bi-deratutako ikaskuntza-prozesua.

— Testua komunikazio-unitatea da. Testu-genero bakoitzak bera-riazko ezaugarriak ditu, beraz, bere ulermen eta ekoizpenerakoikaskuntza espezifikoak eskatzen ditu.

— Ikaskuntza sekuentzia didaktikoetan egituratzea, jarduerak ko-munikazio-lan zehatz bat lortzera bideratutako helburu didak-tiko batzuen inguruan antolatuz eta artikulatuz.

— Prozedurak eta goi mailako estrategia kognitiboen garapena na-gusitzen dira; hizkuntz ezagutza lortzeaz eta ezagutzak aplika-tzeaz gain, hitzekin gauzak egiten jakitea da helburu nagusia.

— Ezagutza instrumentala eta formala prozesu bakar batean bar-neratzea. Gramatika-hausnarketaren abiapuntua da landuko dentestua; ezin dira bereizi komunikazio-ekintzaren helburua eta tes-tuingurua, adierazi beharreko edukia eta horren arabera erabi-li beharreko hitzak eta moduak.

— Ikasleen artean eta irakasleen eta ikasleen artean elkarreragina

ikuspegi diskurtsiboakzuzeneko eragina du

metodologia-erreferentzia jakin

batzuk aukeratzerakoan

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

84

Page 86: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

indartzea, ikasgela komunikazio-testuinguru erreal bihur dadin,eta bertan lankidetzazko ikaskuntza indartu dadin.

• Ebaluazioaren ikuspegia

Ikusi dugun moduan, komunikazio-konpetentziaren garapena xededuen hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzak helburuen eta edukien tra-taeran aldaketa sakonak eta hautu metodologiko jakinak eskatzenditu. Ebaluazioa litzateke eraldaketa katehorren funtsezko begia; azken finean, ber-tan hartutako erabakiek atzerakako eraginhandia dute, “zer ebaluatu, hura irakatsi”esaera ezagunak dioen moduan. Hala,ebaluatzeko moduek eta erabilitako irizpi-deek markatzen dute, ezinbestean, curri-culumaren garapen osoa.

Horrenbestean, ezagutzen ebaluaziotikkonpetentzien ebaluaziora doan bideaegitea funtsezkoa izango da, hizkuntzen ira-kaskuntza-ereduaren eraldaketa arrakas-taz egin ahal izateko. Ebaluazioaren fun-tzioak, formatua, partaideak, edukiak,neurketa adierazleak… elementu guztietansortu da berrikuntza esanguratsuak egite-ko beharra (hizkuntzen ebaluazioan zeinbeste edozein arlotako ebaluazioan).

Honako ezaugarriak bete beharko lituzkeHizkuntz Proiektu horretan proposatutakoikuspegiari erantzungo dion ebaluazioak:

• Hezitzailea: heziketa prozesuaren muinean kokatzen dena,eta ez azken muturrean soilik.

• Integrala: konpetentzia komunikatiboaren osagai guztiak kon-tuan hartuko dituena.

ebaluatzeko moduek etaerabilitako irizpideekmarkatzen dute,ezinbestean,curriculumaren garapenosoa

Horrenbestean,ezagutzen ebaluaziotikkonpetentzienebaluaziora doan bideaegitea funtsezkoa izangoda, hizkuntzenirakaskuntza-ereduareneraldaketa arrakastazegin ahal izateko

8585

Page 87: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

21 Gelaz kanpoko eremua osatzen du eskola-orduz kanpoko edo gelatik kanpo eskolagiroan garatzen den edozein jarduerak. Hala nola, jolas-garaiak, ibilaldiak, ikastolako sa-rrera-irteerak, kanpaldiak, aisialdiak, eskola-orduz kanpoko kirol eta kultur ekintzak, bes-telako ikasketak (musika, hizkuntz gaikuntza…) eta abarrek.

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

86

• Kontestualizatua: hizkuntza giza ekintza jakin baten komuni-kazio-testuinguruan txertatuta aztertuko duena, eta ez elemen-tu formal abstraktu gisa.

• Testuala: hausnarketa-unitate gisa, giza ekintza horren baitansorturiko testua izango duena.

• Anitza: osagai eta egoera bakoitzeko ebaluazio-une eta -motaegokiena erabiliko duena.

• Prozesuala: aprendizaien erregulatzaile-funtzioan oinarrituta-koa.

• Partekatua: elkarrekintza ardatz izanik, ikasleari partaidetzaeskainiko diona.

4.4.3.3. Gelaz kanpoko eremuaren ekarpena

Ikasleen bizitza esparru guztietarako baliagarria den hizkuntza ga-ratzen laguntzeko ardura hartu duen eskolak ezin du hizkuntzaren ar-loan egindako lanera mugatu, ez eta gela barruan beste arloetan ga-ratu daitekeen eremu akademikora ere. Horietaz gain, garrantzi be-rezia eskaini beharko zaio gelaz kanpoko eremuari21. Esparru horretaneragiteko arrazoi nagusia, eskola-giro osoa euskararen arnasgunebihurtzea da, nahiz eta beste hizkuntzek ere lekua hartuko duten. Hel-burua, beraz, ikastola euskararen bilgune bihurtzea da, ikasleek ge-latik atera orduko beraien artean euskaraz egiten jarrai dezaten se-gurtatzeko edo bultzatzeko; horretarako, egoera interaktiboak uga-ritzeko aukerak eskainiko dira eta euskara haur eta gazteek gustu-ko dituzten jarduerekin lotuko da.

Aipatutakoa betetzeko, jakina, askotariko jarduerak euskaraz es-kaintzea izango da lehen baldintza. Baina horrekin ez da nahikoa; egi-

Page 88: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ten dugun eskaintza euskararen erabilera indartzeari begira benetaneraginkor eta baliagarri den ziurtatu beharko genuke.

Eremu horretan ere euskara helburu nagu-sia bada, ezin esan gelaz kanpoko eremualaguntza hutsa denik, zerbitzu hutsa denik;esparru pedagogikoa izateaz gainera, di-daktikoa ere badela azpimarratu beharradago. Adierazten ari garenaren arabera,eta konpetentzien hezkuntzaren plantea-mendutik, komunikatzen ikastearen konpe-tentzia txertatuta geneukake jarduera ho-rietan guztietan (gainerako konpetentzieta-rako aterpea ere eskaintzen du, garapen in-tegralaz hitz egingo badugu). Eskolaz kan-poko eremuaren xede nagusia euskararen-tzat espazioa irabaztea den momentutik, etalan horrek etekinak izatea nahi bada, berezkoplanteamendu didaktikoa beharko du, orain-dik ere garabidean dagoena. Alegia, ekintza bakoitzak bere programazioabeharko du, bere sekuentziazioa; helburuak, edukiak, metodologia etaebaluazioa beharko ditu, bai eta horiek aurrera eramateko egitura ere.Planteamendu didaktiko hori garatu beharko da esku-hartze eremu guz-tien arteko koherentzia zainduz, eta irizpide metodologiko orokorretaneta profesionalen prestakuntzan bat eginez.

Horrenbestez, hauek dira ikuspegi horren arabera gelaz kanpoko ere-muaren helburu zehatzak (jada helburu pedagogikoen eta didaktikoenaitormena eginda):

• Ahozko elkarreragina segurtatzea eta bultzatzea. Eskolaz kan-poko jarduerek ikasleen hizkuntz portaeretan eta hizkuntz jabe-tze mailan benetako eragina izan dezaten, kirol, dantza edo jo-las-jarduera horietan ahozko elkarrekintza egokia gerta dadin ziur-tatu behar dugu; horretarako, komunikazio-egoera erreal horienbaldintzetan eragin behar dugu.

eremu horretan ereeuskara helburu nagusiabada, ezin esan gelazkanpoko eremua laguntzahutsa denik, zerbitzuhutsa denik; esparrupedagogikoa izateazgainera, didaktikoa erebadela azpimarratubeharra dago

8787

Page 89: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

88

Hartara, gelaz kanpoko jardueren ingurune soziala antolatu etaplanifikatu beharko dugu, partaideen arteko elkarreragina (eta, on-dorioz, hizkuntz erabilera) bultzatu nahi badugu. Horrek, eremuhorretan naturalak diren egoeretatik abiatuta, ahozko jardunarendiseinua egitea eskatzen du; ikaslearen eta hezitzaileen arteko ha-rremanez hausnarketa egitea, lan-estrategiak adostea eta lantzea,eta abar. Hau da, ekintza horien “curriculuma” idaztea, gela ba-rrurako garatu diren hainbat proposamen metodologiko euska-rri gisa harturik.

• Hezitzaile guztiak hizkuntz irakasle. Hizkuntzaren alderdirik adie-razkorrenak erabiltzeko aukera ematen du eremu honek, harre-manak libreagoak izanik lagunarteko hizkuntza nagusitzen bai-ta. Bertan izaten diren komunikazio-egoerak informalak eta fa-miliarrak izan ohi dira. Horrenbestez, euskararen lagunarteko erre-gistroa bideratzeko ezinbesteko helduleku bihurtzen zaigu. Bai-na, hizkuntzarekin jolastu eta ondo pasa daitekeela sinestaraz-teaz gain, gazteei beharrezko hizkuntz erregistroak irakatsi be-har zaizkie; horixe da eremu ez-formaletan eragile direnen zere-gina. Hizkuntza-egoera horietarako ikasleek behar duten hizkuntzcorpusa zaindu eta landu beharko da: jarduerak eskatzen dueneuskara teknikoa, eta testuinguru soziolinguistikoak eta adinakeskatzen duten hizkuntz erregistroa, besteak beste.

• Hizkuntz jarrerak lantzea eta adostea. Gizartean leku gutxi duenhizkuntza bati eusteko, era esplizituan eragin beharra dugu ja-rreretan; izan ere, hautu kontzientea behar da hainbat esparru-tan, hainbat egoera eta funtziotarako hizkuntza gutxitua erabil-tzeko. Horrekin batera, argudioak eraiki beharra dago hizkuntzagutxituarekiko aurreiritzi negatiboei edota horren aurkako diskurtsoasimilatzaileei aurre egiteko; beti ere, kontuan hartu behar dira ja-rreren lanketan eleaniztasun eta kulturaniztasun kontzeptuak ere.

Horretarako, eremu honetan izaten diren komunikazio-egoeretatikabiatuta, ezinbestekoa da hizkuntz jarreren tipologia identifika-tzea eta horien lanketa planifikatzea. Lanketa horren ondorioz ga-

Page 90: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

22 Gai hau luze-zabal jorratu dugu Zenbait orientabide erregistroen trataeraz liburuan (Ba-rrios et al., 2008); besteak beste, alderdi hauek: erregistroak zer diren, erregistro bakoitzarenezaugarriak, gabezia orokorrak, erregistroen trataera teorikoa eta praktikoa, eta erregistroaklantzeko marko proposamena. Ildo nagusi horietan sakondu nahi duenak jo beza libu-ru horretara eta bertan aipatzen den bibliografiara.

ratuko dira bilatzen ditugun hizkuntz portaerak, eta baliagarri izan-go dira hizkuntzen ikasketa prozesuan eragiteko, egoera sozio-linguistiko desberdinak ulertzeko eta bizikidetzan aurrera egite-ko.

Horrenbestez, ikastolako Hizkuntz Proiektuak ekarriko du euskara-ren erabilerari dagokionez aurreko lerrootan aipaturiko ikuspegia etafilosofia integratzea, gelaz kanpoko eremuari beste kokapen bat ema-tea eta, ondorioz, eskaintzen diren zerbitzuen ezaugarriak aztertu etaplanteamendu didaktikoei tokia egitea. Gainera, gelaz kanpoko ere-murako ikastolak egindako hausnarketa hori beste eremuetan egi-nikoarekin bateratu beharko da, lan iraunkor, kohesionatu eta siste-matizatua ahalbidetuko duen plangintza finkatzea nahi bada. Izan ere,euskararen biziraupena ez da soilik irakasleena, hezkuntza-komunitateosoarena baizik.

4.4.4. Hizkuntz dibertsitateari eta kalitateari begira, erregistro-en trataera22

Nolako euskara behar da, esku-hartze eremu desberdinetan sortu-tako komunikazio-testuinguru anitzei erantzuteko? Ikastolen mugi-menduaren barruan, kezka nagusietako bat izan da betidanik eus-kararen kalitatea zaintzea eta eredu onak irakastea. Horri loturik, gaz-teen artean euskararen erabilera indartzea ere helburu garrantzi-tsuenetako bat da ikastoletan. Azken batean, hizkuntza erabiltzea etaerabileraren egokitasuna ezinbesteko oinarriak dira hiztunen komu-nikazio-gaitasuna ahalik eta ondoen garatzeko. Horrexegatik da haingarrantzitsua hizketa-molde edo hizkuntz erregistro bat baino gehia-go lantzea eta sustatzea, ikasleak bere esparru guztietan hizkuntzaegokiro erabiltzen jakin dezan. Izan ere, euskara egokia eta une ego-

8989

Page 91: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

kian erabiltzeko gai ez den hiztunak ez du komunikaziorik lortuko, ezdu hizkuntza erabiliz gozatuko eta, azken batean, euskara bazterreanutzita beste hizkuntza batez baliatuko da.

Beraz, ikasleek ikasi behar dute argi, jaria-kortasunez, modu eraginkorrean, eta ego-erari dagokion erregistro egokian hitz egi-ten. Hain zuzen ere, hizkuntza menderatzeaez da erregistro jaso bakarra trebetasunezerabiltzea, baizik eta komunikazio-egoera-ren ezaugarrien arabera erregistro desber-dinetan egoki aritzea. Era berean, hizkun-tzaren didaktikaren alorrean eredu ezber-dinak lantzea proposatzen da, hizkuntzarenerabilera ugariei tratamendu bereziak ezar-tzeko; besteak beste, erregistrokako ba-naketa proposatzen da.

Euskararen erregistroez jardutean, hainbatfaktoreren eraginez erabiltzen den hizkeraz ari gara; besteak beste,solaskideen arteko harremanen, haien asmoen, gaien edo formaltasun-mailaren eraginez erabiltzen den hizkeraz. Hiztun bakoitzak ohiko erre-gistro batzuk izaten ditu eskueran, eta komunikazio-ekintzaren tes-tuinguruaren arabera erregistro bat ala beste erabiltzen du. Dena den,erregistroa ez da ulertu behar gauza finko eta egonkor gisa, bi mu-turren artean gauzatutako continuum bat bezala baizik, beheko iru-dian ikus daitekeenez.

10. irudia. Hizkuntz erregistroen continuuma.

hizkuntza menderatzeaez da erregistro jaso

bakarra trebetasunezerabiltzea, baizik eta

komunikazio-egoerarenezaugarrien arabera

erregistro desberdinetanegoki aritzea

Familiarra Ez-familiarra Ez-familiarra

Etxekoa / Lagunartekoa Neutroa Jasoa

I--------------------------------------------------I------------------------------------------------------I

Ez-formala Formala Formala

Hiztunak egoeraren arabera nola erabiltzen duen hizkuntza eta zein eredu.

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

90

Page 92: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Alabaina, eskola-giroan irakasleak, hezitzaileak eta gainerako pro-fesionalak dira hizkuntz erregistro egokiaren sustatzaile, eredu-emai-le eta motibazio eragile, gela barruan zein gelaz kanpo. Ildo horre-tatik, eredu-emaile suertatzen diren horiek izan beharko dute lehe-nengoak erregistroak bereizten, eta bide-erakusle ikasleekin asko-tariko egoeretan erregistro formal eta ez-formal horien erabilera egi-nez.

Egun, euskara normalizazio-bidean da-goela kontuan hartuz, normalizazio so-ziologiko eta linguistiko bikoitzean (baierabileran, bai corpusean) hain zuzen, es-kolarako ondoen heldu den eredua es-tandarra eta jasoa da. Auzia da erregis-tro formalekoak ez diren egoera eta dis-kurtsoetan nolako euskara erabili etairakatsi behar den, alderdi hori baitagaur egun aintzat hartzen ez dena.

Hartara, hezkuntza-komunitateak bereezaugarri guztiak kontuan harturik –in-guruak zenbateko euskalduntasuna era-kusten duen, nolako ikasleak etortzen di-ren bertako ikasgeletara eta abar— zeinhizkuntz eredu landuko dituen erabaki be-har du; horretarako, gogoan izan behar duegoera informaleko hizkera euskalkianedo azpieuskalkian oinarritzen dela etahizkera landua, berriz, euskara batuanedo euskalkiaren erabilera landuan23.

Ikastolako lana antolatzeko orduan, oro har, inguruaren ezaugarrie-tatik abiatu behar da; hizkuntzari dagokionez, ikastola non dagoen

hezkuntza-komunitateakbere ezaugarri guztiakkontuan harturik zeinhizkuntz eredu landukodituen erabaki behar du;horretarako, gogoan izanbehar du egoerainformaleko hizkeraeuskalkian edoazpieuskalkianoinarritzen dela etahizkera landua, berriz,euskara batuan edoeuskalkiaren erabileralanduan

23 Erregistro formalerako eta ez-formalerako ereduen proposamen zehatza jorratu duguZenbait orientabide erregistroen trataeraz liburuan (Barrios et al., 2008).

9191

Page 93: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

OIN

AR

RI

TEO

RIK

OA

KIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

92

eta bertako ezaugarri soziolinguistikoak hartu behar ditu aintzat, in-guruan erabiltzen den hizkuntz mota ahantzi gabe (inguru euskalki-duna bada, euskalkia; eta inguruan ez bada euskalkirik, lurraldea har-tu beharko da aintzat) eta gero, pausoka-pausoka, urrutiko ezau-garrietara igaro. Horrez gain, ikasleak lehenagotik zer dakien kon-tuan hartu behar da nahitaez, eta haren hizkera errespetatu beharda.

Horrenbestez, ikastolaren zereginen artean lehen mailako helburuahizkuntza estandarra irakastea bada ere, horrekin batera kontuan har-tu beharko dira herrian herriko hizkerak eta bestelako aldaerak.

Atal honetan aipatu diren oinarri teorikoak praktikara eraman ahal iza-teko, berebiziko garrantzia izango du hezkuntza-komunitatearen par-taide guztien prestakuntza-prozesua behar bezala bideratzeak. Ja-rraian azalduko dira oinarri horiei erantzun ahal izateko prestakun-tza-irizpide nagusiak.

Page 94: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ikastolenHizkuntzProiektuarenprestakuntza-irizpideak

5

Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren erreferentzia-marko honetan, hez-kuntza-komunitate osoaren hainbat behar eta premia azaleratuko zaiz-kigu, baldin eta, besteak beste, egoeraren diagnostikoa, hizkuntze-kiko ikuspegi eta helburuak, eta Hizkuntz Proiektuaren oinarri teori-koak ataletan aipatzen direnak aintzat hartuko badira. Beraz, premiahoriei erantzuteko Ikastola bakoitzak erabaki behar duen prestakuntzagarrantzi handikoa izango da. Hartara, aurreko ataletan esandako-etan oinarriturik, jarraian zehaztuko diren irizpideak nahitaez kontuanhartu behar dira hezkuntza-komunitatearen prestakuntzan lehenta-sunak erabakitzerakoan.

9393

Page 95: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

5.1. Prestakuntzaren esparruak

Hizkuntz Proiektuaren baitako prestakuntzak, egin-eginean ere,ikastolen hizkuntz beharrei egokitutakotresna izan behar du, eta aintzat hartu be-har ditu bai hezkuntza-komunitatearenpartaide eta komunikazio-eremu guztiak,bai Ikastolaren Hizkuntz Proiektua aurreraeramateko beharrezko esparru guztiak.Horretarako, Ikastoletako eskola-giroanhizkuntzen erabileran eragiten duten etahobetu beharrekoak diren alderdiak lantzeadu helburu, bakoitza bere erabilera-espa-rruaren arabera. Alderdi horiek, besteakbeste, honakoak dira: hizkuntz elkarrekin-tza (mintza-jardun aktiboa indartzea), gaiaketa hizkera-moduak, profesionalen etaeskola-lagunen euskara-maila, eta gizar-tearen eragin-moldea (ikaslearen eskolazkanpoko jardun-esparruetako hizkuntzohiturak, jokabideak eta jarrerak) (Zalbide,

2001). Horretarako, lau esparru nagusi hauetan eragitea aurreikus-ten dugu:

• Hizkuntz prestakuntza

• Metodologia prestakuntza

• Hizkuntz jarreren inguruko prestakuntza

• Hizkuntz Proiektua dinamizatzeko prestakuntza

5.2. Prestakuntzaren ardatz nagusiak

Lehenago ere aipatu dugu hizkuntzekin loturiko prestakuntzak ain-tzat hartu behar dituela ikastolaren eremu guztiak eta hezkuntza-ko-

HizkuntzProiektuaren baitakoprestakuntzak, egin-

eginean ere, ikastolenhizkuntz beharrei

egokitutako tresna izanbehar du, eta aintzat

hartu behar dituhezkuntza-

komunitatearen partaideeta komunikazio-eremu

guztiak

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

94

Page 96: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

munitatearen partaide guztiak. Hartara, prestakuntzaren ardatz na-gusiak deskribatuko ditugu jarraian, kolektibo bakoitzeko eta eremunagusi bakoitzaren arabera.

5.2.1. Profesionalak. Funtzioa eta garrantzia

Profesionalena dugu eremurik zabalena, eremu pedagogikoan gelabarruko eta gelaz kanpoko jarduerei ez ezik,eremu instituzionalari ere begira jarriz gero.Profesional guztiek, bakoitzak bere ere-muan, ikastolako komunikazio-esparrubat dute gutxienez, eta aldez edo moldez,une batean edo bestean, ikasleekin hartu-eman zuzenean komunikazio-ekintzarenbat garatu behar izaten dute. Batzuek eratrinkoagoan besteek baino, baina, hala ere,komunikazio-ekintza horietako bat bera ereez da gutxiesteko modukoa. Izan ere,ekintza komunikatibo horien bitartez ikas-leek hizkuntzaren erabilera funtzionalaegiten dute, eta horietako bakoitzean ga-ratu beharreko diskurtsoa eremu horreta-ko profesionalarekin batera eraikitzen du,elkarrekintzan gehienetan eta eredua bila-tuz besteetan. Hortaz, ikastoletako profe-sionalentzako prestakuntzak aintzat hartubeharko ditu gutxienez bi eragin esparru,profesional bakoitzaren inguruan: bata,hiztun gisa bere hizkuntz gaitasunarenhobekuntza; eta bestea, ikasleen aurreanaskotariko ekintza komunikatiboetan era-bakigarri suertatzen diren eredu-emaile eta diskurtso-bideratzaile gisa.Hartara, profesionalei zuzendutako prestakuntza ardatz horien in-guruan egituratu beharko da.

ikastoletakoprofesionalentzakoprestakuntzak aintzathartu beharko ditugutxienez bi eraginesparru, profesionalbakoitzaren inguruan:bata, hiztun gisa berehizkuntz gaitasunarenhobekuntza; eta bestea,ikasleen aurreanaskotariko ekintzakomunikatiboetanerabakigarri suertatzendiren eredu-emaile etadiskurtso-bideratzailegisa

9595

Page 97: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

96

• Hizkuntz prestakuntza

Hizkuntz mailaren hobekuntzaz dihardugunean, komunikatzenikastearen konpetentziaren edo gaitasun komunikatiboaren ho-bekuntzaz ari gara, oro har (Canale, 1983). Alabaina, ikastolako ko-munikazio-esparruetara etorrita, hizkuntzaren erabilera-esparru ba-koitzeko ekintza komunikatiboa gauzatzen deneko egoerarenaraberako diskurtsoak lantzeaz mintzo gara, eta horietan, gaitasungramatikalarekin batera gaitasun testuala edo diskurtsiboa lantzeaz.Aldi berean, ekintza komunikatiboa zehazten eta zedarritzen duentestuinguruen osagaiak lantzeaz ere ari gara; hau da, komunika-zio-egoerari egokitzeko abileziaz, gaitasun soziolinguistikoaz etasoziopragmatikoaz. Eta, noski, horren barruan aintzat hartzen duguekintza komunikatiboaren xedeari, hartzaileari, erabilera-esparruarieta abarri dagokien hizkuntz erregistro egokiaren hautaketa.

Hizkuntz erregistroen gaia da, hain zuzen, gaitasun soziolinguisti-koari dagokionez, eskola-giroan oro har dugun gabeziarik handie-netakoa. Izan ere, hiztun arruntak hainbat hizkera-molde izaten dituaukeran, eta bat edo beste erabiltzea erabakitzen du egoeraren ara-bera, ekintza komunikatiboaren testuinguruaren osagaien arabera.Gogoan izan behar dugu kontu hauetan ere, hiztun gisa norbera-ren gaitasuna hobetzeaz gain, ikasleen aurrean etengabeko ereduaeman ohi duela profesionalak; beraz, are garrantzitsuagoa da ira-kasleen eta hezitzaileen rola, horrelako ikaskuntzen bideratzaile etakomunikazio-egoeren kudeatzaile baitira. Horren haritik, gogorarazibehar dugu erregistroa ez dela ulertu behar gauza finko eta egon-kor gisa, bi muturren artean gauzatutako continuum gisa baizik. Hala,hizkuntzaren erabilera-esparru jakin batean ekintza komunikatibo-etan egin beharreko lanek, une ezberdinetan, erregistro formala etaez-formala agertzeko aukera eman dezakete esparru berean.

Oro har, arestian aipatzen genuen hizkuntz normalizatzaile rol bi-koitzean eragin beharra dago, bereziki gaitasun soziolinguistikoareneta gaitasun diskurtsibo-testualaren hobekuntzan. Eta gaitasun ho-riek direla eta, landu beharrekoak lehenago ere aurreratu ditugu: ba-

Page 98: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tetik, ikastolako esparru bakoitzean gertatzen diren ekintza komu-nikatiboaren testuinguruaren osagaiak, erabilera-esparruak eta hiz-kuntz erregistroak barne; eta, bestetik, erabilera-esparru bakoitze-an ekintza komunikatiboa gauzatzen deneko egoeraren araberakodiskurtsoak.

Azken batean, profesional bakoitzak baliabide jakin batzuk izango dituaukeran bere lan-arloari loturiko diskurtsoak gauzatzeko; eta auke-ra horien artean, bat ala bestea hartzea erabaki beharko du, egoe-raren eta beharren arabera. Hain zuzen, erabaki edo estrategia ego-kiak erabiliz lortuko du komunikazio arrakastatsua. Beraz, gaitasunestrategiko horren lanketaren aldeko hau-tua egiten dugu; izan ere, bakoitzaren be-harrek izan behar dute abiapuntu, baina be-har horiei erantzuteaz harago joan behardugu, soilik hiztun autonomo eta estrate-giko izanez lortuko baitugu egoera eta tes-tuinguru ezberdinetan komunikazio arra-kastatsua bermatzea.

Gaitasun komunikatibo horien gainekoirizpide orokorrak, besteak beste, EuropakoErreferentzia Markoan daude jasota, hainzuzen erabiltzaile gaituarentzat zehazten di-tuen gaitasun operatibo eraginkor etamenderatze-mailetarako deskribatzaileetan.Hala, bada, profesional guztientzako abia-puntua gaitasun operatibo eraginkorraizanik, gaitasun komunikatibo orokorraklantzeaz gainera, bere lan-arloari loturikogaitasun komunikatibo espezifikoak erekontuan hartu beharko dira. Hau da, berezko hizkuntz beharrei eran-tzuteko baliabideak eta estrategiak eskuratzen diren heinean osatukolitzateke menderatze-mailara arteko bidea, ondorengo irudian ikusdaitekeenez.

profesional guztientzakoabiapuntua gaitasunoperatibo eraginkorraizanik, gaitasunkomunikatibo orokorraklantzeaz gainera, berelan-arloari loturikogaitasun komunikatiboespezifikoak ere kontuanhartu beharko dira

9797

Page 99: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

CErabiltzaile gaitua

C1 C2

C2.1 C2.2

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

98

11. irudia. Erabiltzaile gaituaren mailak

- C1 maila, Maila autonomo edo Gaitasun operatibo eraginkorraderitzona da. Maila honen ezaugarri nagusia diskurtso sail zabalbat erabiltzeko gaitasuna da, jariotasuna eta bat-bateko komu-nikazioa bideratzeko aukera ematen duen diskurtsoa osatzeko gai-tasuna.

- C2 maila, edo menderatze-maila deitua. Maila honen helburua goi-mailako hiztunen diskurtsoan aurkituko den hizkuntz zehaztasu-na, egokitasuna eta erabilera-erraztasuna ezaugarritzea da.

Irudian zehazten den ikuspegiaren ezkerreko adarra ezaguna da hez-kuntzako profesionalen artean, IRALE eta antzeko programen bidezgaratzen baita aspalditxotik. Irudiaren eskuineko adarra, berriz, az-ken lauzpabost urteotan osatu da HABEren eskutik, 4. mailako egi-tasmoaren inguruan. Egitasmo horren oinarrietan aurkitu dugu, bes-teak beste, lehenago aipatzen genituen gaitasunen maila-gorenekolanketa, ikuspegi soziodiskurtsibo batetik (Bronckart, 1997). Hala, gureustez, hizkuntzaren hobekuntzaren ildo horretatik menderatze-mai-lara arteko bidea jorratzeak erantzun egokia ematen die irakaskun-tzan jarduten duten profesionalen hizkuntz beharrei eta komunikatzenikastearen konpetentzia garatzeari. Beraz, Ikastolako profesionalenhizkuntz hobekuntza goian irudikatzen den ikuspegiaren bitartez ga-ratuko genuke, bakoitzaren arlotik eta beharretatik abiatuz.

Page 100: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Metodologiaren prestakuntza

Eremu pedagogikoan (gela barruan eta gelaz kanpo, hain zuzen) jar-dun-gune duten profesionalei so eginez eta dokumentu honetan diag-nosiari buruz aipatu direnak kontuan hartuz, esan daiteke, oraindikere, urte luzez hezur-muinetaraino hedaturik izan dugun hizkuntzenikuspegi estruktural-gramatikaletik hizkuntzen ikaskuntza-irakas-kuntzaren ikuspegi komunikatiborako jauzia erabat emateko dugu-la. Eremu horietan, bakoitzak bere berezitasunak dituela, hizkuntzenerabileraren alde egingo badugu, beharrezkoa izango da berariaz-ko metodologia-prestakuntza saioen bitartez ondoren aipatzen di-ren ildo nagusiak aintzat hartzea eta lantzea.

Ahozko elkarreraginezko diskurtsoari begira bereziki

Konpetentzia komunikatiboa lantzeari begira, benetako pre-miak dira ahozkotasuna eta elkarrera-gina bultzatzea, kontzeptu bi horiek zerdiren ondo ulertzea eta nola landu dai-tezkeen jorratzea. Ikasleek ahozko hiz-kuntza ingurunearekin eta ingurukoekinelkarreraginean nola eraikitzen dutenlandu beharko da. Orobat jorratu be-harko da esparru bakoitzaren testuin-guruaren berezitasunen arabera sortzendiren komunikazio-egoera esangura-tsuak nola balia daitezkeen, gela barruan eta gelaz kanpo, ikas-leek hizkuntzaren erabilera funtzionala egin dezaten.

Guztiak hizkuntz irakasle

Ildo horretatik, berebiziko garrantzia hartzen dute metodologia-ren inguruko prestakuntza saioek. Izan ere, horien bitartez ikasi-ko dituzte irakasleek eta hezitzaileek –hizkuntz arlokoek ez ezik,gainerako arlo eta esparruetakoek ere—, besteak beste, ekintzakomunikatiboen testuinguruaren arabera ahozkotasuna nolalandu ikasleekin elkarreraginean, sortzen diren komunikazio

konpetentziakomunikatiboa lantzearibegira, benetako premiadugu ahozkotasuna etaelkarreragina bultzatzea

9999

Page 101: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

esanguratsuak egoki kudeatzeko estrategiak –ikasleak behar due-lako protagonista izan eta ez irakasleak edo hezitzaileak–, ikas-keta kooperatiboa bultzatzea, arloetako operazio kognitiboak gau-zatzen dituzten testu-generoak nola landu arrakastaz, arloko kons-tanteak eta trebeziak nola landu… Azken batean, hizkuntza edo-zein ikaskuntza-irakaskuntzaren oinarrizko tresna izanik, meto-dologia horien inguruko prestakuntza behar dute irakasleek etahezitzaileek, bakoitzak bere esparruan hizkuntzaren behar horienlanketa egiteko ikasleekin.

• Hizkuntz jarreren inguruko prestakuntza

Ikasleak euskalduntasunean eta euskaraz ardaztutako eleaniztasu-nean hezi nahi ditugu ikastoletan, ikastola bakoitzak duen inguru so-ziolinguistikoa kontuan hartuz. Oro har, lehen esan bezala, hizkuntz

normalizatzaile sozial eta linguistiko rol bi-koitz hori jokatu beharko dugu ikastoletan.Batetik, ekimenak gauzatzerakoan nor-malizatzaile sozial izan beharko dugu,euskararekiko jarrerak lagungarriak ez di-renean aldeko jarrerak landu beharreanizango garelako. Bestetik, ikasleen aurre-an eredu-emaile gisa agertzen garen hei-nean, hizkuntz normalizazioaren eragile gisaere jokatu beharko dugu.

Azken batean, landu beharrekoen arteanhonakoak ditugu: euskarekiko kontzientziaeta konpromisoa, hizkuntzen balio sozio-kulturala eta begirunea, aniztasunaren ba-lorazioa eta begirunea, ikasketaren ingu-ruko jarrerak (errakuntzen onarpen positi-boa, saiatzearen garrantzia…). Baina eus-karekiko jarreren inguruko alderdiak lan-

tzeaz batera, ikastoletan ikasle eleaniztunak hezi nahi ditugunez gero,euskara eta euskal kulturaren eta bestelako hizkuntzen eta kulturen

euskarekiko jarrereninguruko alderdiak

lantzeaz batera,euskara eta euskal

kulturaren etabestelako hizkuntzen

eta kulturen artekobizikidetza sustatu

behar dugu; aldiberean, hizkuntz etakultur aniztasunak

gizakion eta bizitzarengarapenerako duengarrantziaz jabetu

behar dugu

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

100

Page 102: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

arteko bizikidetza sustatu behar dugu; aldi berean, hizkuntz eta kul-tur aniztasunak gizakion eta bizitzaren garapenerako duen garran-tziaz jabetu behar dugu.

• Hizkuntz Proiektua dinamizatzeko prestakuntza

Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak eskola-giro osoan aintzat hartu etalandu behar dituen ekintza guztiak —hala hezkuntza-komunitatekopartaideei nola esparru guztiei begira gauzatzen direnak— zuzene-an elikatzeko, dinamizatzeko eta bideratzeko prestakuntza beharkodute lan horietan arituko diren Hizkuntz Proiektuaren dinamizatzai-leek. Profesional horiek, erreferentzia-marko horretan finkatutako oi-narri teorikoak barneratzearekin batera, ikastolako esparru guztietanoinarri horien aplikazio praktikoa aurrera eramateko tresnak eta lan-estrategiak bereganatu beharko dituzte. Horretarako, prestakuntzaberezitua beharko dute, non hainbat arlo landuko diren elkarlanean:batetik, oinarrizko marko teorikoa; bestetik, egoeraren diagnostikoaeta ondorioztatzen den plan estrategikoa egiteko baliabideak; eta az-kenik, ikastolako giza taldea dinamizatzeko estrategiak.

5.2.2. Gurasoak

Ikaslearen inguruko harreman-sareetatik(gurasoak, lagunak, auzoa, aisialdi-ekin-tzako lagun taldeak, hizkuntza gutxituasustatzearen aldeko elkarteak eta abar),familia da ondorio nabarmenenak ezar-tzen dituen eragilea hizkuntzaren trans-misioan eta eskurapenean. 2005ean, Dereduko DBH-4ko ikasleen B2 mailaebaluatzeko ISEIren proben emaitzekhalaxe dela erakusten digute:

— Familia-hizkuntzaren aldagaiak aldaketa handiak eragiten dituemaitza orokorretan. Etxean euskaraz hitz egiten dutenen artean

familia da ondorionabarmenenak ezartzendituen eragileahizkuntzarentransmisioan etaeskurapenean

101101

Page 103: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

102

% 74,1 dira ikasle gaindituak; bestalde, etxean euskaraz egitenez dutenen ikasleen emaitza % 47,6 da, batez besteko oroko-rraren ia kopuru bera. Bi talde horien arteko aldea nabaria da;% 26,5, hain zuzen ere. Aldagaia, beraz, eragin handikoa da.

— Emaitza onenak lortzen dituzten ikasleek honako baldintzak di-tuzte: D eredukoak izatea eta etxean gurasoekin euskaraz hitzegitea; % 74,1 kopuruak erakusten du hori.

Hala, bada, seme-alabek euskara ikasteko ardura handitu egin da az-ken urteotan. Gero eta guraso euskaldun gehiago ditugu eskolari es-ker. Familia bidez euskara geroratzeko aukera gero eta handiagoa da.Euskarekiko aitormen sozial handiagoa dago gure gizartean eta, be-raz, gurasoek bere egin dute euskara ondorengoei transmititzearenardura. Hala eta guztiz ere, asko dago egiteko arlo honetan ere eus-kararen erabilera areagotzeko; honako lerrootan jorratuko dira egi-teko nagusienak.

• Gurasoentzako hizkuntz prestakuntza

Belaunez belauneko hizkuntz transmisio betea lortzeko bidean, Ikas-tolak aukerak eskaini behar dizkie gurasoei euskara ikasteko, ho-betzeko, sendotzeko eta erabiltzeko, ahal dela irizpide hauek aintzathartuz:

Eskolaren testuinguruak eskainitako hizkuntz baliabideak oi-narri harturik. Ikuspegi diskurtsibo batetik, eskolaren testuin-guruak dituen hizkuntz baliabideak baliatu behar dira guraso-ek aukera izan dezaten hizkuntza ikasteko, hobetzeko, sendo-tzeko eta kasu guztietan erabiltzeko; era berean, motibatu eginbehar dira dakiten euskara gutxi edo asko hori eskolaren ingu-ruko ekintza eta helburu esanguratsuetan seme-alabekin bere-hala erabiltzeko. Izan ere, soilik era horretan lortuko dugu ba-tzuekin eta besteekin egiten diren ahaleginak elkarren osagarriizatea eta sinergiak bateratzea.

Page 104: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Ildo horretatik, ohiko eskaintzez gain, berebiziko garrantziaizango dute ikastolan umeekin etapa bakoitzean lantzen diren ma-terialekin eta programazioekin loturazuzena duten euskara ikastaroek. Har-tara, Ikastolaren jardueretara erakartzealortuz gero, batetik, umeei hizkuntza-ren erabileraren aldeko eredu ona etaindargarria suertatuko zaie eta, bes-tetik, gurasoei gertuagokoa egingozaie seme-alaben hezkuntza-prozesua.

Oinarrizko erabiltzaile-mailari be-gira. Gurasoen inguruan ari garela, osokontuan hartu beharko genuke eus-kararik ez dakiten guraso askoren kasua; seme-alabak euska-raz murgiltzeaz batera euskara ikasteari ekiten diote askok. Eu-ren helburua, ordea, ez da EGAren pareko gaitasuna eskuratzea,baizik eta oinarrizko erabiltzailearen gaitasuna lortzea. Beraz, aha-lik eta guraso gehien oinarrizko erabiltzaile izan dadin lehenetsibehar da ikastolako prestakuntza-planean, betiere, goragoko hel-bururik baztertu gabe.

Europako Markoaren erreferentzia harturik, A2 mailan kokatukogenuke bilatzen dugun oinarrizko lor-pen-maila:

Bereziki esanguratsuak dituen esperientzia-

esparruekin loturiko esaldiak eta esapideak,

eguneroko bizitzakoak, ulertzeko gai da (bere

buruari eta familiari buruzko oinarrizko infor-

mazioa, erosketei, intereseko lekuei, lanbideei

eta abarri buruzko informazioa). Badaki ata-

za soilak eta arruntak egiteko orduan komu-

nikatzen, baldin eta ezagunak edo ohikoak di-

tuen gaiei buruzko informazio-truke erraza eta

ahalik eta gurasogehien oinarrizkoerabiltzaile izan dadinlehenetsi behar daikastolakoprestakuntza-planean,betiere, goragokohelbururik baztertugabe

103103

berebiziko garrantziaizango dute ikastolanumeekin etapabakoitzean lantzendiren materialekin etaprogramazioekin loturazuzena duten euskaraikastaroek

Page 105: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

zuzena bakarrik eskatzen badute. Badaki bere iraganaz eta inguruneaz des-

kribapen errazak egiten, baita bere berehalako beharrei buruzko deskriba-

penak egiten ere.

• Hizkuntz jarreren inguruko prestakuntza

Arestian esan dugunez, gizartearen eragin-moldea nolakoa den kon-tuan hartuta, hizkuntz normalizatzailearen rol bikoitza jokatu beha-rrean gara. Horrez gain, euskara ardatzat duen heziketa eleaniztu-na arrakastaz sustatuko bada, gogoan izan behar dugu hizkuntze-kiko jarrerak gurasoekin lantzea ere garrantzi handiko kontua dela.

Beraz, ildo nagusi hauek landu beharko di-tugu:

Euskara ondorengoei transmititzearenardura bere egitea. Seme-alabek euska-raz egin dezaten gurasoen euskararekikokontzientzia eta konpromisoa ez dira aski,baldin eta gurasoek ez badute euskara era-biltzen. Gurasoek, oro har, beren euskara-maila eta eredua edozein direla ere, etxe-ko hizkuntzari garrantzia handiagoa emandiezaioten eta erabil dezaten sustatu be-har dugu.

Bestalde, hizkuntz eredu edo aldaera ba-koitzaren erabilera-esparruak aitortu, bultzatu eta prestigiatu be-har dira. Izan ere, eredu bat ez da bestea baino hobea, bata ezdago bestearen gainetik; bakoitzak bere erabilera-esparruadauka, eta elkarri traba egiten edo elkar zapuzten ibili beharre-an, bakoitzari berea aitortu eta hizkera eredu guztiak erabiltze-ko motibazioa sustatu beharra dago; izan ere, euskararik txarrenaegiten ez dena da.

Hizkuntz eta kultur aniztasuna aintzat hartzea. Horrekin ba-tera, ikasle eleaniztunak hezi nahi ditugunez gero, hizkuntzen ba-

euskara ardatzatduen heziketa

eleaniztunaarrakastaz sustatuko

bada, gogoan izanbehar dugu

hizkuntzekikojarrerak gurasoekin

lantzea ere garrantzihandiko kontua dela

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

104

Page 106: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

lio soziokulturala eta begirunea nabarmendu behar ditugu, etaeuskara eta euskal kulturaren eta bestelako hizkuntzen eta kul-turen arteko bizikidetza sustatu behar dugu, modu horretan hiz-kuntz eta kultur aniztasunak gizakion eta bizitzaren garapenerakoduten garrantziaz jabetu gaitezen.

5.2.3. Ikasleak

Ikasleak dira, azken batean, Ikastoletan har-tzen diren erabaki pedagogiko guztien jo-muga; izan ere, erabaki pedagogiko horienondorioz ikaskuntza-irakaskuntzen emai-tzak hobetzea bilatzen dugu. Hala, bada,ikasleek komunikatzen ikasi konpetentziaegokia lortzea da dokumentu honetan jo-rratzen diren irizpide guztien helburua; be-raz, erabaki guztien jomuga ikasleak badi-ra eta ikasleen hizkuntz garapena ohikohezkuntza-prozesuak bideratu behar badu—hizkuntz jarrerak barne—, ez dirudi zen-tzuzkoa ikasleentzako berariazko hizkuntzprestakuntza bat zehaztu behar izatea.Alabaina, batetik, gizartearen eragin-mol-dea eta testuinguru soziolinguistikoa zeindiren ikusita eta, bestetik, ikastolen egu-neroko praktikek erakusten digutenari erre-paratuz gero, ezin uka bestelako ekintza-bide osagarriak ere beharrezko direnik.Hartara, eskola-giroan hizkuntza lantzea etaerabiltzea helburu duten ikastaro eta saio osagarrien beharra gertadaiteke, besteak beste kasu hauetan:

— Hizkuntz behar berezien kasuan. Bereziki eskolatze beran-tiarraren ondorioz hizkuntz gaitasuna indartzearren lagungarrisuerta daitezkeen egitasmoak (ikastaro bereziak, mintza-saio-ak, autoikaskuntza-programak…).

eskola-giroanhizkuntza lantzea etaerabiltzea helburuduten ikastaro eta saioosagarrien beharragerta daiteke, besteakbeste kasu hauetan:

— Hizkuntz beharberezien kasuan

— Euskararenerabilera etaukipen-orduakgehitzearren

— Hizkuntz gaitasunaegiaztatzeko agiriofizial bateskuratzearren

105105

Page 107: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

— Euskararen erabilera eta ukipen-orduak gehitzearren. Eus-kalduntasun-maila apala edo oso txikia duten inguruneetan, es-kola-orduez kanpoko ikastaroak edo komunikazioarekin zuze-nean loturiko ekintza bereziak, ikasleek euskararekin ukipen-ordugehiago izan ditzaten.

— Hizkuntz gaitasuna egiaztatzeko agiri ofizial bat eskura-tzearren. Aurreko argudioari loturik, batetik, eta gizartearen es-kakizunei erantzuteko, bestetik, bai euskaraz bai atzerriko hiz-kuntza batean gaitasun-mailaren bat etsamina ofizial baten bi-

dez egiaztatzea helburu duten ekintzak.

5.3. Ikastolako prestakuntza-pla-naren beharra

Ikastolaren eremuak oso zabalak dira, etaez da erraza eremu horietan guztietan jar-duten duten partaide guztien hizkuntz be-harrei erantzutea. Bestalde, esparru ba-koitzak bere berezitasunak dituenez, hain-bat oztopo gainditu beharko dugu: batetik,pedagogia aldetik (beharrak antzematea, di-seinu eta erantzun pedagogikoa, kontes-tualizatua izatea...) eta, bestetik, antolake-ta aldetik (planifikazioa, epeak, finantzabi-dea, hartzaile kopurua, emaileak...). Ala-baina, koska horiek guztiak behar bezala bi-deratzeko, ikuspegi sistemiko batez behatu

beharko dugu ikastolaren errealitate osoa; horretarako, bertan direnelementu guztiak identifikatu beharko ditugu, eta plangintza bateanbistaratu beharko ditugu elementu horien arteko loturak, elkarreraginaketa beste. Hartara, Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak zedarritzen dituenmarkoak eta hemengo irizpideek aukera ezin hobea eskaintzen dio-te Ikastolari prestakuntza-plangintza iraunkor bat diseinatzeko eta hiz-kuntzen esku-hartze eremu bakoitzaren helburu jakin bati edo sus-tatu nahi den eraldaketari erantzuteko.

Hizkuntz Proiektuakzedarritzen dituen

markoak eta hemengoirizpideek aukera ezinhobea eskaintzen diote

Ikastolari prestakuntza-plangintza iraunkor bat

diseinatzeko etahizkuntzen esku-hartze

eremu bakoitzarenhelburu jakin bati edo

sustatu nahi deneraldaketarierantzuteko

PR

ES

TAK

UN

TZA

-IR

IZP

IDE

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

106

ikastola

Page 108: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

iikkaassttoollaabakoitzakbereHizkuntzProiektuagaratzekog i d a

Page 109: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 110: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

ikastola bakoitzak bereHizkuntz Proiektuagaratzeko gida

Atal honetan eskaintzen dira ikastola bakoitzak bereerrealitateari eta kokaturik dagoen ingurunesoziolinguistikoari egokitutako Hizkuntz Proiektuakudeatzeko ibilbidea, hori garatzeko orientabideak etatresnak. Hauek dira, zehazki, atal honek landuko dituengaiak:

•. Ikastolaren Hizkuntz Proiektua: kudeaketarakoibilbidea

•. Ikastola barruko esku-hartze eremuendeskribapena

•. Ikastolako hizkuntz plangintzaren oinarriak etaorientabideak

•. Esku-hartze eremuetan eragiteko orientabideak

•. Hizkuntz Proiektua kudeatzeko egitura etazereginen proposamena

•. Hizkuntz Proiektua garatzeko, Ikastola sarearenzerbitzuak

Page 111: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 112: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

111111

6 ikastolarenHizkuntzProiektua:kudeaketarakoibilbidea

Ikastola bakoitzak martxan jarriko du bere Hizkuntz Proiektua gara-tzeko bost urteko iraupen ziklikoa izango duen ibilbidea.

Ibilbide horren urrats nagusiak bi alditan bereiziko dira:

• Lehenengo ikasturtean egitasmoa abiatzeko urrats nagusiak egin-go dira:

— Ikastolako hezkuntza-eragile guztiekin Ikastolen Hizkuntz Proiek-tuaren erreferentzia-markoaren gaineko hausnarketa egin.

— Hizkuntz Proiektuaren beharra partekatu eta aurrerantzean urra-tu beharreko bidea elkarrekin adostu eta onartu.

Page 113: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

— Ikastolako komunikazio-testuinguru osoa aztertu eta hizkuntzenerabilera eta trataeraren diagnosia egin.

— Ikastolaren Hizkuntz Proiektua dokumentuaren lehen bertsioaidatzi.

— Diagnosian identifikatutako beharrei erantzuteko lau urterako planestrategikoa idatzi.

— Plan estrategikoan jasotako helburuei erantzuteko urtebetera-ko plan zehatz bat -urteko plana- idatzi.

• Bigarren ikasturtetik aurrera egin beharrekoak errepikatu egin-go dira lau ikasturtez:

— Urteroko plana aurrera eraman eta egindako lanen ondorioz, planhori ebaluatu; hurrengo ikasturteko plana idatzi eta hasierakoHizkuntz Proiektua dokumentua osatu.

— Bosgarren ikasturtearen bukaeran plan estrategikoa ebaluatu-ko da eta ebaluazio horren arabera bigarren plan estrategiko batidatzi ahal izango da, urratsen zikloa berriro abian jarriz.

6.1. Ibilbidearen sekuentzia grafikoa

Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak bizirik eta etengabeko eraldaketandagoen egitasmoa beharko luke izan eta, horretarako, luzera begi-ra diseinatutako plangintza behar du. Modu askotan bereiz daitekeikastola batek bere Hizkuntz Proiektua eraikitzeko egin beharko lu-keen ahalegina; hemen proposatzen den hau hamazazpi urrats na-gusitan sailkatzen da.

KU

DE

AK

ETA

RA

KO

IB

ILB

IDE

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

112

Page 114: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

12. irudia. Ibilbidearen sekuentzia grafikoa.

6.2. Ibilbidearen urratsak

6.2.1. Hausnarketa eta sozializazio-fasea (1. urratsa)

Fase honetan gaiarekiko sentsibilizazioa jorratuko da hezkuntza-ko-munitatearekin. Ikastolako zuzendaritzak Hizkuntz Proiektuaren be-harra sumatu eta haren erreferentzia-markoa landu ondoren, horrengaineko hausnarketa-prozesuari hasiera emango dio ikastolakohezkuntza-eragile guztiekin. Lehen urrats horren helburuak Hizkuntz

1. IKASTURTEAN

2. IKASTURTEAN

3. IKASTURTEAN

1. Hausnarketa eta sozializazioa

2. Diagnosia

3. Hizk. Proiektua idaztea

4. Plan estrategikoa idaztea

5. Urteko plana idaztea

5. Urteko plana gauzatzea

6. Urteko memoria

7. Hizk. Proiektua eguneratzea

8. Urteko plana idaztea

8 Urteko plana gauzatzea

9. Urteko memoria

10. Hizk. Proiektua eguneratzea

11. Urteko plana idaztea

4. IKASTURTEAN

5. IKASTURTEAN

14. Urteko plana idaztea

13. Hizk. Proiektua eguneratzea

12. Urteko memoria

11 Urteko plana gauzatzea

17. Plan estrategikoa ebaluatzea

16. Hizk. Proiektua eguneratzea

15. Urteko memoria

14. Urteko plana gauzatzea

113113

Page 115: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Proiektuaren beharra partekatzea eta aurrerantzean urratu beharre-ko bidea elkarrekin adostea eta onartzea izango dira. Hausnarketahorretan Hizkuntz Proiektua abian jartzean, esparru hauetan izangoduen eragina nabarmendu beharko da, besteak beste:

• Hizkuntza arloaren xedea, ardatz metodologikoa, hizkuntzen ba-teratzea, erabiltzen diren ikasmaterialak, helburu, eduki eta eba-luazio irizpideen arteko osagarritasuna.

• Irakasle guztiak hizkuntz irakasle izan beharraren ildotik, beste ar-loetako hizkuntz beharren azterketa eta erabiltzen diren ikasma-terialak premia horiekiko egokiak diren hausnartzea.

• Ikasleen gaitasun komunikatiboa garatu ahal izateko gela barrukoeta gelaz kanpoko interakzioa berrikustea eta hura aberasteko es-trategiak bideratzea.

• Irakasleen prestakuntza: metodologia, hizkuntz hobekuntza eta hiz-kuntzekiko jarrera-ikastaroak.

• Ikastolako hizkuntz politika eta plangintza (gela barruan, gelatik kan-po eta eremu instituzionalean), hala nola, gelaz kanpoko jardue-ren hizkuntza (eredua, jarrera, prestakuntza…), ikastolako erake-ta eta barne-komunikazioan erabilitako hizkuntza, kanpo-harre-manetarako erabilitako hizkuntza.

1. urrats hau, Hizkuntz Proiektuaren beharra hezkuntza eragile guz-tiekin partekatzea, zuzendaritzaren zeregina izango da (ikus gida ho-nen 11.2. atala).

6.2.2. Egoeraren diagnostikoa (2. urratsa)

Edozein plangintza diseinatu aurretik funtsezkoa da errealitatea aha-lik eta ondoen behatzea. Beraz, ikastolako hizkuntzekiko esku-har-tze eremu guztietan (eremu pedagogikoan eta instituzionalean) hiz-kuntzen erabilera eta trataeraren diagnosia egin beharra dago. Hirufasetan egingo da:

KU

DE

AK

ETA

RA

KO

IB

ILB

IDE

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

114

Page 116: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

1. fasea. Ikastolan egindako aurrelanak bildu Hezkuntza Proiektuaren, barne-araudiaren, hizkuntz arloetako cu-rriculum-proiektuen, eta antzerako dokumentuen hustuketa.

Euskararen erabilera-neurketak edo antzerako datuak.

2. fasea. Hizkuntzekiko esku-hartze eremuen araberako az-terketaEremu pedagogikoaren nahiz instituzionalaren datuak bildu, in-formazio-bilketarako galdetegia eta bestelako tresnak aplikatuz.

3. fasea. Emaitzen ondorioak ateraJasotako datuen arabera, ikastolaren hizkuntz egoeraren indar-guneak, ahuleziak eta beharrak identifikatu eta gizarteratu.

Lan hori bere osotasunean hiruhileko zeregina izatea aurreikusten da;Hizkuntz Proiektua Taldea arituko da horretan, nahiz eta informazio-bilketaren garaian hezkuntza-eragile guztien parte-hartzea nahitaezkoaizango den.

6.2.2.1. Diagnosiaren 1. fasea

Ikastolako hezkuntza-prozesuekin eta hizkuntz politikarekin zeriku-sia duten dokumentuak arakatuko dira (hezkuntza-proiektua, curri-culum-proiektua, barne-araudia, gestio-planak, ikastetxearen hizkuntzpolitika, bestelako ikerketa lanak…); batetik, ikastolaren egoera so-ziolinguistikoari buruz dauden datuak biltzeko eta, bestetik, HizkuntzProiektuaren erreferentzia-markoarekiko jada egiten diren plantea-menduak, hartuta dauden erabakiak eta gainerakoak aztertzeko as-moz. Besteak beste, honako esparruetako datuak bilduko dira:

• Ingurune soziolinguistikoaren datuak

• Ikastolako euskararen erabilera dela-eta, ordura arteko neur-keten emaitzak

• Hezkuntza, hizkuntza eta kulturari buruzko ikuspegia eta hel-buruak

• Hizkuntzen trataerari buruzko erabakiak eta aipamenak

115115

Page 117: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

6.2.2.2. Diagnosiaren 2. fasea

Diagnosiaren bigarren fasean, esku-hartze eremu guztien egoerarendatu zehatzagoak biltzeari edota esparru berriak aztertzeari ekingozaio. Gela barruko eremuan, kudeaketa pedagogikoa nahiz interak-zio didaktikoa atalak zehazki aztertzeko unea izango da. Besteak bes-te, honako esparru hauen egoerari buruz hausnartuko da: curricu-lum-proiektuen egokitasuna eta koherentzia, hizkuntzaren zehar-le-rroen trataera, gelako komunikazioaren trataera didaktikoa, meto-dologiari dagokionez hizkuntzen arteko eta arlo guztien arteko ko-herentzia, irakasleen prestakuntza-planak eta abar.

Era berean, gelaz kanpoko eremua eta eremu instituzionala ere az-tertuko dira, honako gaien inguruan adibidez: gelaz kanpoko hizkuntzerabilera, hezitzaileen hizkuntza eta metodologia-prestakuntza,edota eraketa eta barne-komunikazioan eta kanpo-harremanetan ikas-tolak elebitasunaren aurrean dituen hizkuntz ohiturak.

Azterketa lan hau egiteko, esku artean duzun dokumentu honek hain-bat baliabide eskaintzen du: batetik, esku-hartze eremu guztien be-haketarako tresna bilduma eskaintzen du (erantsitako CDa ikusi) etatresnekin batera, nork bideratu beharko lukeen eta zein helburure-kin egingo den iradokitzen da; bestetik, esku-hartze eremu guztienazterketarako eta haietan eragiteko hainbat orientabide eskaintzendu 10. atalean.

6.2.2.3. Diagnosiaren 3. fasea

Diagnosiaren urrats hauetatik ikastolako dokumentazio ofizialean ja-sotzen denaz eta esku-hartze eremu guztien gaineko egoeraz in-formazioaren hustuketa egingo da, horretarako eskainitako txantiloienbitartez (erantsitako CDa ikusi).

Diagnosiaren emaitzak ezaguturik, ondorioak ateratzeko unea iritsi-ko da. Hizkuntz Proiektuak finkatutako helburuak lortzeko ikastolakdituen gabeziak identifikatu behar dira. Horrela, ikastolaren eremu ba-

KU

DE

AK

ETA

RA

KO

IB

ILB

IDE

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

116

Page 118: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

koitzeko indarguneak, ahuleziak eta beharrak jasoko dira, horreta-rako eskainitako txantiloia erabiliz (erantsitako CDa ikusi).

Txantiloi horretatik eratorritako informazioa izango da ikastolako erre-alitateari ateratako argazkia eta, urrats horren bukaera gisa, garran-tzizkoa izango da errealitate hori gizarteratzea eta identifikatutako be-harren inguruan ikastolako hezkuntza-eragile guztien adostasuna lor-tzea. Ikastolako komunitatean barneratutako dokumentu hori erre-ferentzia nagusi izango da Hizkuntz Proiektuaren plan estrategikoasortzeko garaian.

2. urrats hori, diagnosia burutzea alegia, Hizkuntz Proiektua Talde-aren egitekoa da (ikus gida honen 11.4. atala).

6.2.3. Hizkuntz Proiektuaren idazketa (3. urratsa)

Pauso honen azken emaitza ikastetxearen Hizkuntz Proiektua do-kumentuaren lehen bertsioa idazten hastea da. Dokumentu dinami-ko eta bizia izan nahi du Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak; hortaz, kon-tuan hartu behar da bertsio hori hastapenekoa dela eta hurrengo ikas-turteetan egingo diren ebaluazioen ostean urtero hainbat zehazta-pen, zuzenketa eta egokitzapen jasoko dituela.

Erreferentzia-markoaren 3.5. atalean adierazten den moduan, Ikas-tolaren Hizkuntz Proiektua jasotzen duen dokumentuak zortzi atalbilduko ditu bere baitan:

• Hizkuntz Proiektuaren definizioa eta ezaugarriak

Erreferentzia-markoaren 3. atalean aipatzen direnak aztertu eta ikas-tolak bere egiten dituenak hautatu eta jasoko ditu atal horretan.

• Hizkuntzekiko ikuspegia eta helburuak

Erreferentzia-markoaren 2. atalean aipatzen direnak aztertu eta ikas-tolak bere egiten dituenak hautatu eta jasoko ditu atal horretan. Erre-ferentzia-markoan aipatzen diren hizkuntzekiko helburu orokorrak ikas-

117117

Page 119: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tola guztientzat lotesleak direnez gero, Ikastola bakoitzaren HizkuntzProiektuan jaso beharko dira. Hauek dira helburu orokor horiek:

• Ikastolak bere ikasleei heziketa euskalduna eman nahi die, eus-kara ongi menderatuz, euskararen eta euskal kulturaren trans-misio, garapen eta indartzearekin konpromisoa hartuz. Gauzakhorrela, ikastolak euskal hiztunak hezi nahi ditu, etengabe era-ginez euskararekiko motibazioan eta harekiko jarrera baikorre-an.

• Ikastolak Hezkuntza eta Hizkuntz Proiektuaren ardatza euska-ra duela pertsona euskaldun eleaniztunak hezi nahi ditu, bestehizkuntzen beharrezko ezagutza eta erabilera erdiestea bidera-tuz.

• Ikastolak bere hezkuntza-komunitatearen barne-bizitza euska-raz gauzatu nahi du mota guztietako harremanetan, eta, horre-tarako, sortutako bitartekoetan euskararen eta euskal kultura-ren transmisioa, garapena eta zabalkundea ziurtatu nahi ditu.

• Ikastolak euskararen normalizazioan eragile izan nahi du txer-tatuta dagoen komunitatean. Hartara, bestelako gizarte-eragi-leekin zein askotariko instituzioekin lankidetzan jarduteko bo-rondatea du.

• Hizkuntz Proiektuaren oinarri teorikoak

Erreferentzia-markoaren 4. atala oinarritzat hartuta, ikastolak hiz-kuntzen trataerarekiko dituen printzipioak aztertu, hautatu eta atal ho-netan jasoko ditu.

• Hizkuntz plangintza

Atal hau osatzeko, gida honen 9. atala aztertu, bertan proposatzendena ikastolak jada indarrean dituen erabakiekin erkatu, eta bien ar-teko koherentzia aztertu beharko da. Horretarako, kontuan hartuko

KU

DE

AK

ETA

RA

KO

IB

ILB

IDE

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

118

Page 120: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

dira Hezkuntza Proiektuan, Ideariumean edo Ikastolako CurriculumProiektuan idatzita dituen eta diagnosiaren 1. fasean bildu diren era-bakiak edo planteamendu pedagogiko nahiz instituzionalak. Azter-keta horren emaitzaren arabera, ikastolako erabakiak bere horretanutzi edo berridatzi egingo dira Hizkuntz Proiektuan biltzeko. Horre-kin batera, diagnosiaren 2. urratsetik eratorritako informazioarekin osa-tuko da atal horren idazketa, formalki jaso gabeko hainbat erabakieta jarraibide agerian geldituko baitira bertan.

• Prestakuntzarako irizpideak

Atal honetan, erreferentzia-markoaren 5. atala aztertu eta ikastolakbere egiten dituen printzipioak hautatu eta jasoko ditu.

• Hizkuntz Proiektua kudeatzeko ibilbidea

Gidaren 6. atalean proposatutakoa kontuan hartuz, ikastolak bere ibil-bidea zehaztu eta jasoko du atal honetan.

• Hizkuntz Proiektuaren kudeaketarako egitura eta zereginak

Gidaren 11. atalean proposatzen direnak oinarritzat hartuz, ikasto-lak bere Hizkuntz Proiektua kudeatzeko egiturak definitu eta jasokoditu atal honetan.

• Ikastolaren diagnosia eta plan estrategikoa

Atal hau bi txantiloik osatuko dute. Lehenengoa, Ikastolaren egoe-rari buruzko diagnosiaren 2. urratsetik eratorritako emaitzak bildu etaikastolako beharrak eta lehentasunak jasotzen dituen txantiloia izan-go da. Bertan jasoko dira, beraz, ikastolak definitu dituen helburu etaoinarrizko adierazleekiko identifikatu diren ahuleziak eta indargune-ak, bai eta hizkuntzen trataera dela-eta ikastolaren beharrak ere.

Bigarren txantiloia, berriz, Ikastolaren behar horiei erantzunez disei-natutako lau urterako plan estrategikoa izango da (ikus 6.2.4. atala).

3. urrats horren ardura, Hizkuntz Proiektua idaztearena alegia, Hiz-kuntz Proiektua Taldearen egitekoa da. Talde horrek idatzitako do-kumentuaren lehen bertsioa zuzendaritzarekin kontrastatu beharko

119119

Page 121: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

du, oniritzia jaso dezan (ikus gida honen 11.2. eta 11.4. atalak). Ga-rrantzitsua da, era berean, eginiko lanak ikastolako hezkuntza-ko-munitate osoaren onarpena izatea.

Lehen hiru urratsak (sentsibilizazioa, diagnosia eta HizkuntzProiektuaren lehen idazketa) ikasturteko lehen bi hiruhilekoe-tan burutu beharko dira, azken hiruhilekoa izan dadin egindakolan guztiaren ondorio-biltzaile (plan estrategikoa eta urteko pla-na).

6.2.4. Plan estrategikoa (4. urratsa)

Plan estrategikoa lau urterako ikastolak bere beharrei erantzuteko ga-ratuko duen gestio-plana da. Zaila denez diagnosian identifikatuta-ko behar guztiei aldi berean erantzun egokia ematea, ikastolak di-tuen beharren artean lehentasunak finkatu beharko dira. Gero, le-hentasun estrategiko horiei aurre egin ahal izateko, hizkuntzen ga-rapenean eta bereziki euskararen garapenean eta normalkuntzangehien eragin dezaketen estrategiak definitu beharko dira, eta ho-riek aurrera eramateko plan zehatza eratu.

6.2.4.1. Plan estrategikoaren atalak

Dokumentu honek hizkuntzekin lotura duten esku-hartze eremu guz-tiak bilduko ditu. Eremu horietako bakoitzari dagozkion helburu es-trategikoak definituko dira, eta lehentasun horiei helburu zehatzak etahoriek garatzeko jarduera estrategikoak zein ebaluazio-adierazleakfinkatuko zaizkie. Helburu bakoitzaren bilakaerararen arduraduna zeinizango den eta lanak zein epetan edo ikasturtetan burutuko diren ereaurreikusi beharko da.

Honako taula honetan plan estrategikoaren txantiloi eredua eskain-tzen da, item bat erakutsiz. Plan estrategikoaren txantiloi osoa erans-kin gisa ikus daiteke argitalpen honen amaieran.

KU

DE

AK

ETA

RA

KO

IB

ILB

IDE

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

120

Page 122: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

6.2.4.2. Plan estrategikorako orientabideak

Esku-hartze eremu guztiak hartzen dituen plan estrategikoarenkonplexutasuna ikusita, hori garatzeko bi laguntza mota eskaintzendira: gida honen 10. ataleko orientabideak eta eranskin gisa eskaintzenden plan estrategikoaren eredu osatua. Azken horretan, planaren atalbakoitzaren idazketaren eredu garbiak finkatzeaz gain, esparruen bai-tako item bakoitzeko helburu zein jarduera edo ebaluazio-adieraz-leen adibide egokiak eskaintzeko ahalegina egin da. Hortaz, ereduandiagnosi-fasea egin ondorengo egoera estandar baterako hainbatorientabide aurkituko dira, nork bere errealitatearen arabera egoki-tu beharko dituenak.

Orientabide horien ondorioz hartzen diren erabakien aplikazioa, ja-rraipena eta balioespen/ebaluazioak ez dira hemen adierazi; norbe-rak garatu beharrekoak izango dira.

Lan horretarako baliatuko da Ikastolen kolektiboak bere web-orrian,www.ikastola.net, eskaintzen duen aplikazio informatikoa.

4. urrats honetako plan estrategikoaren ardura zuzendaritza talde-ak eta Hizkuntz Proiektua Taldeak izango dute. Hizkuntz ProiektuaTaldeak plan estrategikoa idatzi eta proposatu egingo du eta zu-zendaritzak haren onespena bideratuko du (ikus gida honen 11.2. eta11.4. atalak).

6.2.5. Urteko plana (5. urratsa)

Lau urterako aurreikusitako plan estrategikotik urtebeterako hustu-keta eginez osatuko dira urteko planak. Horien bitartez, progresibokierantzungo litzaieke ikastolak antzeman dituen beharrei.

ESPARRUAK HELBURU ESTRATEGIKOAK

HELBURUZEHATZAK

JARDUERA ESTRATEGIKOAK

EBALUAZIO-ADIERAZLEAK

ARDURADUNAK EPEA

Hizkuntzplangintza

HIZKUNTZ PLANGINTZA

121121

Page 123: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

122

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O I

BIL

BID

EA

Dokumentu hau plan estrategikotik eratortzen da. Beraz, dokumentuhonek ere hizkuntzekin lotura duten eragin-eremu guztiak bilduko ditu.Plan estrategikoko helburu zehatzetatik abiatuko gara, dagozkien eba-luazio-adierazle eta haiek garatzeko jarduera zehatzak planteatze-ko garaian. Jarduera bakoitzaren bilakaeraren arduradunak zein izan-go diren eta horiek zein epetan burutuko diren aurreikusi beharko da.Urteko planari dagokion txantiloia argitalpen honi erantsitako CDanjasotzen da.

Lan horretarako, Ikastolen kolektiboak bere web-orrian, www.ikas-tola.net, eskaintzen duen aplikazio informatikoa baliatuko da.

Aurrekoan bezala, 5. urrats honen ardura ere zuzendaritza taldeaketa Hizkuntz Proiektua Taldeak izango dute. Hizkuntz Proiektua Tal-deak urteko plana idatzi eta proposatu egingo du, eta zuzendaritzakharen onespena bideratuko du (ikus gida honen 11.2. eta 11.4. ata-lak).

4. eta 5. urratsok (plan estrategikoa eta urteko plana) hirugarrenhiruhilekoaren maiatzerako egitea beharrezko ikusten da; izanere, ekainean zuzendaritzak horren baitan antolatu beharko dituprestakuntza, baliabideak, ordutegia eta abar.

6.2.6. Urteko memoria (6. urratsa)

Urteko planaren ebaluazio-prozesua da hau. Plangintza-fitxaren ja-rraipena egiten da urrats honetan. Urteko helburuak hiruhileanbehin ebaluatu beharko lirateke eta urtean zehar lortutakoa balioe-tsi beharko litzateke. Ikasturteko planari egindako egokitzapenak ager-tu beharko lirateke dokumentu honetan.

Ebaluatzen diren atalak urteko plangintza-fitxatik eratorritakoakdira. Aldatzen direnak honakoak dira: ebaluazio-adierazleak (helbu-ru eta jardueren lorpen-maila eta arrakasta zehazten dira sistemati-

Page 124: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

123123

zazioari begira) eta urteko lan-plangintza berrirako hobetzeko ira-dokizunak.

Lan horretarako Ikastolen kolektiboak bere web-orrian, www.ikas-tola.net, eskaintzen duen aplikazio informatikoa baliatuko da.

6. urrats honetan Hizkuntz Proiektua Taldearekin batera zuzendari-tzak aritu beharko du (ikus gida honen 11.2. eta 11.4. atalak).

6.2.7. Hizkuntz Proiektua dokumentua eguneratzea (7. urratsa)

Lehen urtean gauzatutako lanaren arabera, ikastetxearen HizkuntzProiektua dokumentuaren lehen bertsioa eguneratu egin beharko duHizkuntz Proiektu Taldeak, burutu berri den urteko memorian lortu-tako helburuen arabera.

7. urrats honetan egin beharreko lana teknikoa denez, Hizkuntz Proiek-tua Taldearen zeregina izango da (ikus gida honen 11.4. atala).

6.2.8. Urteko plana (8. urratsa)

Urteko plan berria idazteko garaian, bi dokumentu erabiliko dira: planestrategikoa eta urteko memoria. Bi dokumentu horietatik eratorri-tako helburuei erantzun beharko zaie plan berria egiteko garaian. Lor-tu ez diren helburuak berriz aurreikusi beharko dira hurrengo hone-tan, eta aztertu egin beharko da zein diren lorpenak ez eskuratzekoarrazoiak.

Ohi bezala, 8. urrats honen ardura zuzendaritza taldeak eta HizkuntzProiektua Taldeak izango dute (ikus gida honen 11.2. eta 11.4. atalak).

6. urratsetik (urteko memoriatik) 8. urratserako (urteko plan be-rrirako) bidea lau aldiz errepikatuko da osorik, plan estrategi-koaren iraungitze-data bitartean.

Page 125: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

124

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O I

BIL

BID

EA

6.2.9. Plan estrategikoaren ebaluazioa (azken urratsa)

Lau urteko epealdiaren amaieran plan estrategikoa ebaluatuko da.Horretarako, lau urteetan egindako urteko memoriak eta plan es-trategikoaren ebaluazio-adierazleak eskuratu, eta lau urte horieta-ko helburuen lorpen-maila aztertu beharko da.

Horren ondoren, hasierako diagnosian identifikatutako beharrak etalehentasunak berrikusi eta, agian, hainbat eremuren diagnosia(hots, 2. urratsa) berregin beharko da.

Azterketaren ostean, lehentasunak egokitu edo erabat berrituko dira;ibilbide ziklikoa berriro abian jarriko da, plan estrategiko berria ida-tziz.

Ondorioz, Ikastolaren Hizkuntz Proiektuak dagokion eguneratzeajasoko du. Lan horretarako, Ikastolen kolektiboak bere web-orrian,www.ikastola.net, eskaintzen duen aplikazio informatikoa baliatu-ko da.

Azken urrats honetan ere, Hizkuntz Proiektu Taldearekin batera zuzen-daritzak aritu beharko du (ikus gida honen 11.2. eta 11.4. atalak).

Page 126: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

125125

7

Hizkuntz Proiektuaren marko orokorra garatzeko orduan, ikastolakokomunikazio-testuinguruan sorturiko “hizkuntzekiko esku-hartzeeremuak”24 izango ditugu helduleku. Arestian esan bezala, eremu ho-rietako bakoitzak ezaugarri soziolinguistiko jakinak ditu eta hainbatarlo zabaltzen du hizkuntzen trataeran berariaz eragiteko. Arlo ho-riek sortutako aukerak ondo baliatu ahal izateko, ezinbestekoa da ere-mu bakoitzaren ezaugarriak xehatzea eta bakoitzeko lan-plangintzaberezia garatzea.

ikastolarenkomunikazio-testuinguruarendeskripzioa:hizkuntzekiko esku-hartzeeremuen zehaztapena

24 Ikus: 3.2. atala.

Page 127: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hizkuntzekiko esku-hartze eremuen deskripzio xehea zein haiekikoplangintza gauzatuko da hezkuntza-erakunde bakoitzeko Hezkun-tza Proiektuaren xedeei eta oinarriei erantzunez. Hots, bakoitzarenegoerara egokitzerakoan, zehaztutako eremuen pisua eta barne-sail-kapena desberdinak gerta daitezke, bai eta garatutako lan-plangin-tza ere. Ikastolen Hizkuntz Proiektuaren kasuan, berezko hezkuntza-eta eskola-ereduei erantzunez egin da erreferentzia-marko horrek pro-posatzen duen sailkapena; beheko taulan laburtzen saiatu gara. Tau-la horretan jasotako deskribapenak gidatuko ditu lan honen hemendikaurrerako azalpen guztiak eta, bereziki, Hizkuntz Proiektuaren plan-gintzarako eskainiko diren orientabideak. Proposamen horren argi-ra, ikastola bakoitzak (edo bestelako hezkuntza-erakunderen batek)bere egoerari egokitutako berezko deskribapen-taula egin dezake,atal jakinen garrantzi-mailak aldatuz edo hemen aurreikusi gabekobeste batzuk gehituz.

Hona hemen hizkuntzekiko esku-hartze eremuen sailkapen zehatza:

ES

KU

-HA

RTZ

E E

RE

MU

AK

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

126

Page 128: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

(jola

sald

iak,

kiro

l eki

ntza

k,

jant

okia

, gar

raio

a, ir

teer

ak

eta

abar

)

(bes

te ik

aste

txea

k, g

izar

te-e

lkar

teak

, uda

-la

k et

a he

rri-e

raku

ndea

k, h

orni

tzai

leak

)

1 H

IZK

UN

TZ

AR

LO

KO

C

UR

RIC

UL

UM

B

AT

ER

AT

UA

o H

izku

ntza

arlo

aren

kud

eake

ta

o H

elbu

ru, e

duki

eta

eba

luaz

io

irizp

idea

k

2 B

ES

TE

AR

LO

ETA

KO

C

UR

RIC

UL

UM

AK

o H

elbu

ruak

, edu

kiak

eta

eb

alua

zio-

irizp

idea

k (h

izku

ntze

n tr

atae

ra in

stru

men

tala

).

3. P

RO

IEK

TU

O

SA

GA

RR

IAK

o Z

ehar

-lerr

oen

hizk

untz

trat

aera

o E

uska

ra e

ta e

uska

l kul

tura

su

stat

zeko

eki

ntza

k

1. H

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

o A

rlo b

akoi

tzek

o ha

rrem

an-

hizk

untz

a

o Ir

akas

lear

en h

izku

ntz

ered

ua e

ta

hizk

untz

arek

iko

jarr

era

o Ik

asle

en a

rtek

o hi

zkun

tz

erab

ilera

2. M

ETO

DO

LO

GIA

ETA

D

IDA

KT

IKA

o K

omun

ikaz

io-e

goer

a es

angu

rats

uak

o Ta

ldek

atze

mot

ak e

ta ir

izpi

deak

1. H

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

o H

ezitz

aile

en h

izku

ntz

erab

ilera

o H

ezitz

aile

-ikas

le a

rtek

o hi

zkun

tz e

rabi

lera

o Ik

asle

en a

rtek

o hi

zkun

tz

erab

ilera

2. M

ETO

DO

LO

GIA

ETA

D

IDA

KT

IKA

o K

omun

ikaz

io-e

goer

a us

tiatz

eko

estr

ateg

iak

3. H

EZ

ITZ

AIL

EE

N

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o Ja

rdue

rare

n m

etod

olog

ia

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

4. B

AL

IAB

IDE

AK

o G

une

eta

zerb

itzue

tako

ba

liabi

deen

hiz

kunt

z tr

atae

ra

1.H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o G

ober

nu, a

dmin

istr

azio

et

a fu

ntzi

onam

endu

-or

gano

en h

izku

ntz

erab

ilera

eta

trat

aera

o La

ngile

en h

izku

ntz

prof

ila

o H

izku

ntze

n tr

atae

rari

buru

zko

erab

akia

k bi

ltzen

ditu

zten

do

kum

entu

ak

2. L

AN

GIL

EE

NP

RE

STA

KU

NT

ZA

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

3. B

AL

IAB

IDE

AK

o E

kono

mia

- et

a ad

min

istr

azio

-do

kum

enta

zioa

ren

hizk

untz

trat

aera

o IK

T e

uska

rrie

n hi

zkun

tz

trat

aera

.

o Ik

asto

lako

esp

azio

en

hizk

untz

trat

aera

1. H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o F

amili

en h

izku

ntz

tipol

ogia

o F

amili

a ba

rruk

o hi

zkun

tz

erab

ilera

o Ik

asto

len

eta

gura

soen

ar

teko

har

rem

anak

2. G

UR

AS

OE

N

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

3. B

AL

IAB

IDE

AK

o K

omun

ikaz

ioba

liabi

deak

: ald

izka

riak

eta

abar

1. H

IZK

UN

TZ

E

RA

BIL

ER

A

o H

arre

man

etar

ako

hizk

untz

iriz

pide

ak.

2. E

RA

BIL

ER

A E

RE

-M

UE

N S

US

TAP

EN

A

o H

arre

man

-sar

eak

inda

rtze

a

o E

uska

l kul

tur

ekin

tzak

bu

ltzat

zea

o E

uska

razk

o ek

intz

ak

bultz

atze

a.

4. IR

AK

AS

LE

EN

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

o H

izku

ntz

hobe

kunt

za

o A

rloko

met

odol

ogia

eta

did

aktik

a

o H

izku

ntze

kiko

jarr

erak

5. B

AL

IAB

IDE

AK

o A

rlo b

akoi

tzek

o ik

asm

ater

iala

k

o E

spaz

ioen

ban

aket

a et

a h

izku

ntz

trat

aera

o In

form

azio

itur

rien

eta

best

elak

o ba

liabi

deen

hiz

kunt

za

HIZ

KU

NT

ZE

KIK

O E

SK

U-H

AR

TZ

E E

RE

MU

AK

HE

ZK

UN

TZ

A-P

RO

IEK

TU

A

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

eta

Hiz

kunt

z P

lang

intz

a

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

AE

RE

MU

INS

TIT

UZ

ION

ALA

GE

LA

BA

RR

UK

OA

GE

LA

Z K

AN

PO

KO

AE

RA

KE

TA E

TA B

AR

NE

-KO

MU

NIK

AZ

IOA

KA

NP

O-H

AR

RE

MA

NA

K

KU

DE

AK

ETA

PE

DA

GO

GIK

OA

INT

ER

AK

ZIO

DID

AK

TIK

OA

IKA

ST

ET

XE

AFA

MIL

IA

127127

Page 129: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 130: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

129

Ikastolak hezkuntzarekiko eta hizkuntzekiko dituen xedea etaikuspegiak Hezkuntza Proiektuan jasotzen direnez gero, HizkuntzProiektuan hartuko diren erabaki guztiak baldintzatzen ditu. Beraz,Hezkuntza Proiektua izango da edozein hizkuntz proiektureniturburua.

8 hezkuntza

proiektua

iturburu

129

Page 131: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 132: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

9.1. Hizkuntz plangintzaren oinarriak26

Erreferentzia-markoaren ataletan jasotako hezkuntza-ikuspegiak era-gin zuzena izango du Ikastolen hizkuntz ereduan nahiz hizkuntz plan-gintzan; horren isla da, hain zuzen ere, Ikastolek euskaran ardaztuta-ko eleaniztasunaren alde egindako hautua (ikus 2.2.2 eta 4.4.2 atalak).

Eleaniztasun-eredu horrek, 2.2.2 atalean azaldu bezala, hizkuntza ba-koitzeko lorpen-maila jakinak bilatzen ditu: batetik, derrigorrezko es-kolaldiaren amaierarako, nahitaezkoa izango da euskara eta harre-manetarako hizkuntza (gaztelania edo frantsesa, kasuaren arabera)ondo menderatzea (bere kasako erabiltzailea: B2 maila); bestalde, hi-rugarren hizkuntzaren maila baxuagoa eskatuko da (bere kasako era-biltzailea: B1 maila); eta, azkenik, oinarrizko maila eskatuko da (oi-narrizko erabiltzailea: A2 maila), Euskal Herriko harremanetarako bes-te hizkuntzan (frantsesa edo gaztelania, kasuaren arabera).

Ikastolak, beraz, hizkuntza horiek guztiak erabiltzeko eta ikasteko au-kera bermatu beharko du; ondorioz, hezkuntza-komunitatearen ha-rremanak zein ikaskuntza-prozesua bera ere arautu egin beharko dirahelburu hori ziurtatu ahal izateko. Horretarako, hizkuntza bakoitzakikastola barruan izango duen funtzioa eta hartuko dituen eremuak de-

9 hizkuntz

plangintza25

131131

25 Hizkuntz Plangintza: hezkuntza-erakundearen jarduera-eremu askotarikoetanhizkuntza bakoitzaren rola zehazten duen erabakien eta planteamenduen bilduma.26 Atal hau garatzeko honako dokumentuak erabili dira: A. A. (2006) eta Amondaraineta beste batzuk (2002).

Page 133: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

finitu beharko dira, eta hizkuntza bakoitzaren irakaskuntza noiz ha-siko den eta ordutegian zein pisu izango duen zehaztu beharko da.

Erabaki horiek hartzeko garaian, ezinbestekoa izango da kontuan iza-tea hizkuntza bakoitzaren egoera soziolinguistikoa nahiz euskararennormalkuntzaren esparrutik datozen ekarpenak; izan ere, horrela bi-deratu ahal izango dugu euskararen garapena eta normalizazioa oz-topatzen ez duen eta, beraz, euskaran ardatz duen hizkuntz eredueleaniztuna.

9.1.1. Hizkuntza bakoitzaren lekua eta funtzioa ikastolako ere-muetan

Hizkuntza bakoitzak ikastola barruan izango duen erabilera-eremuaeta funtzioa finkatze aldera, honako hau da Ikastolen Hizkuntz Proiek-tuak egiten duen proposamena:

2. taula. Komunikazio-eremuak eta hizkuntzen banaketa.

Ondorengo tauletan, gela barruko nahiz gelaz kanpoko eremuetarakoorientabideak eskaintzen dira. Gela barruko eremuari dagokionez, 3.taulak Ikastolek27 hizkuntza bakoitzari eskaintzen dioten ordutegia etahizkuntza bakoitzaren irakaskuntzarako hasierako adina azaltzen du.

132

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

EREMUAK HIZKUNTZAK

EUSKARA GAZTELANIA/ HIRUGARREN LAUGARREN BESTEFRANTSESA HIZKUNTZA HIZKUNTZA

GELA BARRUKOA X X X X X

GELAZ KANPOKOA X X* X X X

ERAKETA ETA BARNE- X X* KOMUNIKAZIOA

KANPO-HARREMANAK X X*

X* Ikastolaren ingurune soziolinguistikoaren arabera, eremu honetan gaztelaniak edo frantsesak izango duentokia zehaztu beharko da.X Atzerriko hizkuntzek eremu honetan izango duten tokia zehaztu beharko da, betiere, ikastolaren ingurunesoziolinguistikoa eta hizkuntza horiek indartzeko beharra (halakorik balego) orekatuz.

PEDA

GO

GIK

OA

INST

ITUZ

IONA

LA

27 Ordutegi horrek Hegoaldeko Ikastolen egoera soilik jasotzen du.

Page 134: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

4. taulak, berriz, gelaz kanpoko eremuan hizkuntza bakoitzak izan de-zakeen lekua eta funtzioa definitzeko proposamenak ageri dira.

3. taula. Hizkuntzen irakaskuntzarako ordutegia eta hasierako adina.

4. taula. Gelaz kanpoko eremuan hizkuntzen banaketa.

133133

Maila ADINA EUSKARA GAZTELANIA ENGLISH FRANÇAISHH 1 3-4 X*

2 4-5 X* X (2.5o.)3 5-6 X* X (2.5 o.)

1 6-7 X* x* X (3 o.)2 7-8 X* x* X (3 o.)

LH 3 8-9 X* X (3 o.) X (3 o.)4 9-10 X* X (3 o.) X (3 o.)5 10-11 X* X (3 o.) X (3 o.)6 11-12 X* X (3 o.) X (3 o.)

1 12-13 X (3 o.) X (3 o.) X (4 o.) X (2 o.)2 13-14 X (3 o.) X (3 o.) X (4 o.) X (2 o.)

DBH 3 14-15 X (3 o.) X (3 o.) X (5 o) X (2 o.)4 15-16 X (3 o.) X (3 o.) X (5 o) X (2 o.)

(2 h. Eng. -3 h. Social S.)

HIZKUNTZA BAKOITZAK Euskara(z): 75,72 8,86 12,12 3,80DUEN DENBORA: %

X* Globalizatua. x* Gaztelaniaren sarrera, batez ere hizkuntza nagusi gisa euskara duten haurrentzat (bai familian bai ingurukogizartean).

GELAZ KANPOKOA HIZKUNTZAK

EUSKARA GAZTELANIA/ HIRUGARREN LAUGARREN BESTEFRANTSESA HIZKUNTZA HIZKUNTZA

JOLASALDIAK X

JANTOKIA X

GARRAIOA X

SARRERA –IRTEERAK X

ESKOLAZ KANPOKO EKINTZAK X X* X X X(ikastola eragile denean)

ESKOLAZ KANPOKO EKINTZAK X X* X X X(ikastola eragile ez denean)

IRTEERAK, EGONALDIAK X X X X XETA KANPALDIAK

JAI-OSPAKIZUNAK X X X X X

X* Ikastolaren ingurune soziolinguistikoaren arabera, eremu horretan gaztelaniak edo frantsesak izango duenpresentzia arautu beharko da eta, ezinezko balitz, konpromisoak hartzera bultzatu.X Beste hizkuntzek eremu horretan izango duten tokia zehaztu beharko da, beti ere, ikastolaren ingurune so-ziolinguistikoa eta hizkuntza horiek indartzeko beharra (halakorik balego) orekatuz.

Page 135: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Beheko taulan, eremu instituzionalean hizkuntza bakoitzak izan di-tzakeen lekua eta funtzioa definitzeko orientabideak ageri dira.

5. taula. Eremu instituzionalean hizkuntzen banaketa.

134

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

EREMUAK HIZKUNTZAK

INSTITUZIONALA EUSKARA GAZTELANIA/ HIRUGARREN LAUGARREN BESTEFRANTSESA HIZKUNTZA HIZKUNTZA

GOBERNU-ADMINISTRAZIO-, X X*ETA FUNTZIONAMENDU-ORGANOEN HIZKUNTZA

HIZKUNTZEN TRATAERARI X XBURUZKO ERABAKIAK BILTZEN DITUZTEN DOKUMENTUAK

HEZITZAILE EZ DIREN XLANGILEEN HIZKUNTZ PRESTAKUNTZA

EKONOMIA- ETA ADMINISTRAZIO X X-DOKUMENTAZIOA

IKT EUSKARRIEN HIZKUNTZ X X X XTRATAERA

IKASTOLAKO ESPAZIOEN X X! X! X! X!HIZKUNTZ TRATAERA

X* Ikastolako ingurune soziolinguistikoaren arabera, eremu honetan gaztelaniak edo frantsesak izango duenpresentzia arautu beharko da eta ezinezkoa balitz konpromisoak hartzera bultzatu.X Ikastolako ingurune soziolinguistikoaren arabera eta dokumentazioak beteko duen funtzioaren arabera,gaztelaniaren edo frantsesaren idatzizko erabileraren zenbatekoa eta nolakotasuna arautu beharko da. X! Ingurune soziolinguistikoa, hizkuntza gelak, espazioen erabilera eta izaera, adina eta gurasoekiko loturakkontuan hartuta definituko da.

FAMILIA BARRUKO HIZKUNTZA X X X X X

IKASTOLAREN ETA GURASOEN X X* ARTEKO HARREMANAK

GURASOEN HIZKUNTZ XPRESTAKUNTZA

X* Familia-tipologien arabera eta hiztun motak kontuan hartuta finkatuko da harreman hizkuntza. Erabakiaez litzateke behin betikoa izan behar, aldatzeko konpromisoetan oinarritutakoa baizik.

X Elkarren arteko errespetuan oinarrituz, hizkuntzaren transmisioan familiaren garrantziaz hausnarketaegiteko eta eragiteko bideak jorratu beharko dira.

BESTE IKASTETXEEKIKO XHARREMANAK

GIZARTE-ELKARTEEKIKO X X* HARREMANAK

UDAL ETA HERRI-ERAKUNDEEKIKO XHARREMANAK

HORNITZAILEEKIKO X X*HARREMANAK

Ikastolaren ingurune soziolinguistikoaren arabera, eremu horretan gaztelaniak edo frantsesak izango

duen presentzia arautu beharko da eta, ezinezkoa balitz, konpromisoak hartzera bultzatu.

ERAK

ETA

ETA

BARN

E-KO

MUN

IKAZ

IOA

FAM

ILIA

KANP

O H

ARRE

MAN

AK

Page 136: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Aurreko tauletan ikastolan erabiliko diren hizkuntzen antolaketa etaplangintza orokorrerako proposamena egiten da; horretaz gain, or-dea, ikastolaren hizkuntz plangintzan badira kontuan hartu beharrekoesparru zehatzago batzuk, hala nola, euskararen erregistroen trata-era zein izango den, eskolatze berantiarra duten ikasleen hizkuntz be-harrei nola erantzun, edota horrek dakarren hizkuntz aniztasuna nolaintegratu. Segidako ataletan jasotzen dira bi esparru horietarako orien-tabideak.

9.1.2. Hizkuntz erregistroen trataera28

9.1.2.1. Hizkuntz erregistroen mailakatzea

Ikasleen adina eta inguruko gizartearen euskalduntasun-gradua kon-tuan hartuz, erabaki beharko dugu zein hizkuntz eredu (ez formale-rako eta formalerako) lehenetsiko dugun.

Beherago eskainiko den taulan hainbat bide dago aukeran, Ikasto-la bakoitzak bere burua kokatu dezan ingurune soziolinguistikoarenarabera; hain zuzen, bere ingurunetik hartzen dituen euskaldunen ehu-nekoaren arabera. Beheko taulan erakusten da hizkuntz eredua nolabilakatuko litzatekeen etapetan zehar; lehenengo urteetan ahozko erre-gistro ez-formal/familiar bat eskainiko diegu ikasleei Ikastolaren jar-duera guztietan (gela barruko nahiz gelaz kanpoko eremuan); gero,zenbat eta aurreratuagoa izan etapa, orduan eta eredu jasoagoa lan-du beharko dute ikasleek eremu formalean.

Taularen goiko aldean ikasle euskaldunen ehunekoa jarri da; hau da,gela batean, etxetik euskaldun diren umeen ehunekoaren arabera,era batera edo beste batera jokatzea proposatzen da. Barrualdekolaukietan, berriz, eusk. jarri denean, euskalkia, eskualdeko edo he-rriko hizkera esan nahi da; batua jarri denean, ostera, euskara es-tandarraren kontzepzio zabala ulertu behar da, hau da, euskalkiarenedo inguruko gizartearen euskararen ezaugarriak eta bereizgarriakbiltzen dituen eredu estandarra.

135135

28 Ikus: Barrios, Osa, Muñoa, Elorza, eta Boan (2008).

Page 137: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

136

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

% 0

-20

eusk

.%

20-

40 e

usk

.%

40-

60 e

usk

.%

60-

80 e

usk

.%

80-

100

eusk

.A

BC

DE

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

(1)

Eus

k.E

usk.

(1)

Eus

k.(1

)E

usk.

(1)

Eus

k.(1

)

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

Eus

k.(2

)E

usk.

(2)

Eus

k.(2

)E

usk.

(2)

Eus

k.(2

)

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

.B

atua

Eus

k.La

ndua

Eus

k.La

ndua

Eus

k.La

ndua

Eus

k.La

ndua

Eus

k

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Land

uaE

usk.

Land

uaE

usk.

Land

uaE

usk.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Land

uaE

usk.

Land

uaE

usk.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

.B

atua

Eus

k.B

atua

Eus

k.B

atua

Eus

k.B

atua

Eus

k.La

ndua

Eus

k

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Info

rm.

For

m.

Bat

ua /

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Bat

uaE

usk.

Err

egis

tro

fam

iliar

ra e

rabi

liko

da, b

eti e

re, a

hozk

o ko

dean

. Hor

tik a

urre

rako

eta

peta

n er

regi

stro

fam

iliar

ra d

agok

ion

ahoz

ko e

spar

ru e

z-fo

rmal

ean

erab

iliko

da.

(1)

Esp

arru

ez-

form

ala

da, l

udik

oa, a

fekt

iboa

eta

, ber

az, e

redu

fam

iliar

ra e

rabi

ltzek

o m

oduk

oa.

(2)

Zik

lo h

onet

an a

urre

ra e

gin

ahal

a, e

z-fo

rmal

etik

form

aler

a ig

arot

zen

hasi

ko g

ara

eta,

ber

az, e

redu

fam

iliar

retik

ez-

fam

iliar

rera

, tok

iko

hizk

erat

ik e

redu

land

ura.

ER

RE

GIS

TR

O E

Z-F

OR

MA

LA

K E

TA F

OR

MA

LA

K G

AU

ZA

TZ

EK

O H

IZK

UN

TZ

ER

ED

UA

K

0-3

urt

eH

aur

Hez

kun

tza

Leh

enH

ezku

ntz

a

DB

H

3-6

urt

e

6-8

urt

e

8-10

urt

e

10-1

2u

rte

12-1

4u

rte

14-1

6u

rte

6. taula. Erregistro ez-formalak eta formalak gauzatzeko hizkuntz ereduak

Page 138: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

9.1.2.2. Erregistro formalak eta ez-formalak Ikastolako eremuetan

Esku-hartze eremuen banaketari begira, zehaztu behar da noiz era-bili aldaera ez formal/familiarra eta noiz ez. Gai konplexua izanik, se-gidan, arlo bakoitzeko irizpide orokor batzuk ematen saiatuko gara;badakigu etorkizunean hobetu, zehaztu eta findu beharreko irizpideakdirela.

Eremu pedagogikoari dagokionez, gelaz kanpoko eremua esparruegokia da hizkuntzaren erabilera ez-formalerako.

Gela barruan, berriz, den-dena ez da formala. Ikasgela barruko jar-dueran, esaterako, ikasketa kooperatiboa bultzatzen denean, eta ge-lako jarduerak taldeetan egin ostean irakaslearen aurrean azalpenakeman behar direnean, hortxe berean ari gara ikasleak jartzen for-maltasun aldetik egoera desberdinetan. Taldean egin beharreko lanhori hizkera-eredu ez-formalean egitea da zentzuzkoena; geroxea-go, paperean jartzean kodez aldatuko dira; eta, azkenik, euren era-bakiak aurkezteko garaian, berriz, hizkera eredu formala erabili be-harko genuke; izan ere, ahoz esateko prestatutako testu idatzia da,kode mistokoa, hain zuzen.

Beraz, gela barruko hainbat egoera, ataza eta jarduera, osorik ez badaere, zati batean hizkuntzaren erabilera ez-formalari dagozkio. Ego-era horiei etekina ateratzea litzateke kontua, ikasleak jabetu daite-zen noiz egin hizkuntzaren erabilera formala eta noiz ez-formala.

Gelaz kanpoko eremuan, jolasaldietan, ez genuke dudarik izango ere-du familiarra erabiltzeko; era berean egingo genuke jantokian eta ga-rraioan. Eskolaz kanpoko ekintzetan, berriz, ekintza motaren arabe-ra erabaki beharko da bata ala bestea erabili. Gainera, begiraleen hiz-kuntz erabilerari ere erreparatu behar zaio arlo horretan. Irakasleen ar-teko hizkuntz ekintzetan, halaber, askotariko egoerak izango dira for-maltasun-mailaren arabera; esaterako, mintegia, klaustroa, atsede-naldia eta abar. Halakoetan gogoan izan behar dugu ohikoa dela erre-gistro aldaketa harremanaren, konfiantzaren eta gaiaren arabera.

137137

Page 139: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Eremu instituzionalean, batetik, eta ikastetxearen antolaketan, bes-tetik, harremanak ditugu arlo nagusi. Ikastetxearen antolaketari erre-paratzen hasita, lehen begiratuan, badirudi erabilera formalerako es-parrua dela; beraz, aldaera estandarra erabili beharko litzateke ze-regin horietan. Hala ere, idatziz erabili beharreko eredua baino mal-guago bat erabil daiteke ahoz, betiere testuingurua kontuan hartuz.

Harremanetarako, halaber, familia-tipologia kontuan hartzea ezin-bestekoa da haiekin izan beharreko harreman-hizkuntza hautatze-an. Izan ere, egoera formala da, aldaera estandarra erabiltzeko mo-dukoa, denok ulertzeko modukoa, eta inguruko hizkeraren ezauga-rriak biltzen dituena. Gurasoekin izaten ditugun harremanetan, gu-rasoek sentitu behar dute eskolako hizkera ez dagoela hain urrun eu-ren hizkeratik eta, horrenbestez, solaskideak ezagutu ostean haienezaugarrietara egokitu beharko gara.

Gizartearekiko harremanetan, gure ustez, erakundeak udalerrikoak,eskualde edo bailarakoak, lurraldekoak edo lurralde-artekoak direnikusi beharko da, eta horren arabera erabakiko da zer eredu erabi-li. Irizpide orokor gisa, erregistroei buruzko atalean aipatu ditugunakhartu beharko dira aintzat eta, azken batean, hiztun bakoitzak ego-eraren eta aukeran dituen erregistroen arabera naturaltasunez egi-ten duena erabili beharko da.

9.1.3. Eskolatze berantiarraren erronka

Hizkuntz plangintzak garatzeko garaian, kontuan hartu beharreko bes-te aldagai bat izango dira eskolatze berantiarrarekiko irizpideak.

Gizartearen egungo migrazio-mugimenduen ondorioz, gero etagehiago dira eskolatze-prozesua jatorrizko herrialdean hasi eta, gehie-netan, ikasturtea hasita dagoela eskolatze hori beste lurralde bate-an jarraitzen duten ikasleak. Eskolatze goiztiarraren kasuan, etorri be-rri diren ikasleen integrazioa kasu gehienetan era naturalean gerta-tzen da, baina, eskolatze berantiarra konplexuagoa izan ohi da. Izanere, hizkuntzari eta eskolatzeari dagokienez, ikasle horien artean as-

138

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

Page 140: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

kotariko egoerak topatuko ditugu: batzuk, aldez aurretik eskolan ari-tutakoak eta jatorrizko hizkuntza gehiago garatu dutenak izango dira;beste batzuk, eskolan inoiz aritu gabekoak; batzuek kultur input abe-ratsagoa izango dute, eta besteek eskasagoa; batzuek euren amahizkuntzaz gain atzerriko hizkuntza bat ekarriko dute, baina beste ba-tzuek ez …

Egoera hori kudeatzeko, hau da, aniztasuna kudeatzeko, HizkuntzProiektuak hainbat erabaki eta irizpide markatzen lagunduko du; hor-taz, erreferentziazko dokumentua izango da, baldin eta garatu be-harreko ikastolako hizkuntzen markoa aldez aurretik behar bezala lan-tzen bada eta aniztasun egoera hori kontuan hartzen duen plangin-tza garatuta baldin badago. Markatutako irizpide horiek guztiak ikus-pegi barne-hartzailearekiko koherentzian jarri beharko dira, ez dezaguneman kontraesankorra den pausorik. Egoera horietatik guztietatik abia-tuta, irizpide komun batzuk finkatu beharko dira hezkuntza-proiek-tuan, curriculum-proiektuan eta hizkuntz plangintzetan.

9.1.3.1. Hizkuntz plangintza

Garbi eduki behar da hizkuntza dela integraziorako euskarri nagu-sia, gizarteratzeko tresna. Eta horrekin batera, argi eduki behar dazer eskola-eredu garen eta zer hezkuntza-erreferentzia ditugun. Ikas-tolok euskara dugu ardatz eta, ondorioz, ikastolara iritsitako ikasleberriek garaiz jakin beharko dute zein diren ikastola-ereduaren prin-tzipio nagusiak. Aukerak garaiz landu beharko dira familia etorri be-rriarekin eta haien seme-alabekin. Gaur Euskal Herrian euskararik ezdakienak ez luke sarbiderik izango herri honetako kultur aberasta-sunaren zati funtsezko batean, eta ez litzateke euskal gizartean in-tegratuko. Bizi garen gizartean euskararen jabe izateak bermatzendu besteek dituzten aukera berdinak izatea. Beraz, edozein delarikere ingurune soziolinguistikoa, ikasle etorkinak euskara izango du ko-munikazio- eta ikasketa-hizkuntza lehentasunez, ikastolak ziurtatu be-harreko oinarrizko maila lortzeko. Horrek ez du kentzen zenbaitetan,eta egoera zehatzetan, egokitzapenak egin beharra eta malguago jo-katu beharra.

139139

Page 141: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Bestalde, ingurune soziolinguistikoari eta ikaslearen jatorriari erre-paratuta erabaki beharko dugu zein aitortza egingo diogun gaztela-niari (edo frantsesari), zein izango den hizkuntza horretan finkatukoditugun oinarrizkoak, eta zein baliabide jarri beharko dugun hori lor-tzeko.

Atzerriko hizkuntzari dagokionez, aztertu beharko dugu ikasleak in-gelesaren eta frantsesaren (edo gaztelaniaren) gaineko ezagutzarikduen; izan ere, helduleku interesgarria litzateke hori ikaslearen inte-graziorako. Eskolako hirugarren hizkuntza hori ezagutuko balu,ezagutza horiek indartu eta errekonozitu egin beharko litzaizkioke,bere eskolaldirako motibazio bat gehiago izan dadin. Egoera horre-tan, gainera, testuinguru motibagarriak proposatu beharko litzaizkiokeezagutzen duenetik euskarara eta gaztelaniara ekarpenak eta trans-ferentzia automatikoak egiteko. Eta ezagutuko ez balu, berdinen ar-teko egoera errealean aurkituko litzateke eskola-testuinguruan, lau-garren hizkuntzan, bederen.

9.1.3.2. Curriculumaren egokitzapena, konpetentziei begira

Ikasle berantiarraren garapen osoaren bila, irakasle talde osoak di-ziplina arteko oinarrizko konpetentziak adostu beharko ditu. Gela ba-rruan egingo den lana lortu beharreko gutxieneko maila horrekiko bi-deratuko litzateke. Horrenbestez, hizkuntz arloa diziplina arteko oi-narrizko konpetentzien zerbitzura jarriko da, curriculum bateratutik abia-tuta hizkuntza bakoitzean garatu beharreko konpetentziak finkatuz.Lan hori egiteko ezinbesteko erreferentzia da Euskal Curriculuma; eraberean, eredugarri dira atzerriko hizkuntzak irakasteko nahiz beste ar-loen hizkuntz beharrei erantzuteko sortutako baliabideak.

Horren guztiaren harira, ikastolako curriculum-proiektua konpeten-tzien hezkuntzari begira behar bezala aztertu, arakatu, landu, pro-posatu eta eguneratu beharko da, betiere diziplinartekotasuna ber-matuz. Ahalegin horretan, gainera, gizarte-inguruneari dagozkion ele-mentuak ere aurreikusi beharko dira, eta curriculum-proposamene-an txertatu. Adibidez, kulturartekotasunaren hezkuntzak garapena izandezake dimentsio artistikoaren aukera jorratuz; izan ere, artea da erai-

140

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

Page 142: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

kitzeko eta sortzeko elementu nagusienetakoa eta herri-kulturarenoinarrizko adierazpena. Hori izan daiteke jatorrizko hizkuntzari eta kul-tur aniztasunari ateak eta eremuak irekitzeko bidea, benetan barneansartzeko aitzakia.

Testuinguru horretan, garrantzi berezia hartuko dute egoeraren ara-bera ikasleen ikaskuntza eta garapena bultzatuko duten elkarrera-ginezko askotariko testuinguruek eta horiek ustiatzeko metodologia-ildo egokiek. Hemen ere, lagungarri izan daiteke CLIL (ikus 4.4.2. ata-la) moduko planteamenduen bidea.

Curriculum-proiektua ildo horietan adostu eta gero, irakasle talde-ak balioetsi beharko du erdietsi beharreko konpetentziei begira, zerbaliabide izango duen, ikasleak laguntzarik beharko duen, eta zer mo-takoa beharko lukeen (gelatik kanpo noiz eta zertarako). Alegia, be-harren arabera moldatu beharko da gelaren antolaketa eta baliabi-deen antolaketa; funtzionaltasuna bilatu beharko da.

9.1.3.3. Aniztasunaren ekarpena ikasle guztien hezkuntza-pro-zesuan

Hezkuntza-konpetentzia orokorren lanketara bideratutako lanean, ekar-pen aberasgarria egin digute beste kultura eta hizkuntza batzuen jabediren ikasleek; izan ere, bideak irekitzen dizkigute “elkarrekin bizitzenikasi” eta “norbera izaten ikasi” konpetentzietan garrantzizkoa denosagai baterako, hau da, kulturartekotasunerako. Kulturarteko hez-kuntzak bost dimentsio hartzen ditu bere baitan (Banks, 1995):

- Hainbat kulturatako edukiak modu orokorrean integratu dizipli-na arteko eremuan.

- Jarrera baikorrak landu etnia, kultura eta arrazekiko aurreiritziakgutxitzeko.

- Zuzentasunaren pedagogia finkatu, ikasle talde osoaren arrakastaakademikoa bultzatzeko.

- Etnia, kultura eta gizatalde anitzeko ikasleen estatus berdintasunalandu, horretarako eskola-kultura eta egitura egokiak finkatuz.

141141

Page 143: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

HIZ

KU

NTZ

PLA

NG

INTZ

AIK

AS

TOLE

N H

IZK

UN

TZ P

RO

IEK

TUA

142

- Ikasleek dakarten esperientziatik ezagutzak eraiki (inputak apro-betxatu)

Bost alderdi horiek kontuan hartuta, identifikatu beharko dugu ge-lako ikasleek zerekiko duten abiapuntu berdintsua, eta adostu be-harko ditugu ikasle guztiei komunak zaizkien esparruak (balioen lan-keta, kultur ikuspegi desberdinen ekarpenak eta abar) eta baita ho-riek garatzeko uneak eta prozedurak ere.

“No se trata de hacer nada extraordinario, sino de aprovechar los po-

tenciales ya existentes para transformar el centro educativo en un es-

pacio para todo el mundo” (Essomba, 2006, 92. or.).

Era berean jokatu beharko da ikasleak jatorriz dakarren hizkuntzare-kin. Aurreikusi eta landu beharko da noiz eta nola eman aukera gelabarruan eta ikastolan jatorrizko hizkuntza horri. Familiarekin ere lan-du beharko da ikuspegi hori, tokian tokiko hizkuntza berriak ez ditzatenikusi jatorrizko hizkuntzarekiko mehatxutzat, aukeratzat baizik.

9.1.3.4. Gelaz kanpoko eremuaren garrantzia

Gelaz kanpoko jardunari dagokionez, gela barrurako hartutako era-bakiekin koherentzian jokatu beharko dugu. Eremu horrek bi helbu-ru izango ditu ikasle etorri berriarekiko: batetik, eta edozein dela ereingurune soziolinguistikoa, euskara egoera informaletarako ere ba-liagarri dela aitortzea, eta ikasleari gelaz kanpoko jardunerako beharduen hizkuntz errepertorioa eskaintzea; bestetik, etorri berriaren in-tegrazioa eta taldearen kohesioa.

9.1.3.5. Gizartearengan eragina

Kulturartekotasuna eta gizarte-kohesioa garatzea Ikastolen erronkaizateaz gain, zeregin horiek guztionak dira eta beraz, gizartearenganeragin beharra dago. Ikastolak, prozesu horietan erabateko inplika-zioa duten erakundeekin elkarlanean jardun beharko du: HezkuntzaSailarekin (integrazio-politika egokia planteatuz, curriculum-propo-samenetan tresna koherenteak eta laguntzak eskainiz, baliabide eko-nomikoekin lagunduz eta abar), udaletako gizarte-zerbitzuekin (ikas-

Page 144: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tolako prozesuetan inplikazio zehatzagoak eginez) eta udaletako eus-kara batzordeekin (euskalduntzeko ahalegin esanguratsuak eginezeta finantziazio ekonomikoak eskainiz).

Horrekin batera, ezinbestekoa izango da ikastolako hezkuntza-ko-munitate osora iristea, aurreiritziak eta estereotipoak gainditzeko bi-deak elkarrekin eraikitzea, eta gizarte zabalera irekitzea; horretara-ko, inguruko GKEekin elkarlana eta beste hainbat ekimen auzolaneanbideratuko dira.

Etorri berriak etxekotzeko ahalegin horretan, familiaren rola ezin-bestekoa da. Ikastolako familia orok, etorkina izan edo ez, hurbiltzekoborondatea behar du. Borondate hori erreala izan dadin lan egin be-harra dago, eta ikastolako guraso-elkarte, guraso-eskola edo ba-tzordeetatik atera behar da lan hori. Etengabeko sentsibilizazioak soi-lik ekar lezake elkarrekin bizi nahi izatea.

Euskal familiek funtsezko rola beteko dute beren seme-alabekin el-karbizitzarako dimentsioan, kontzientziazioaren lanketan, eskubide-berdintasunaren lanketan, eta elkarbizitza eta elkarren arteko uler-mena sustatzeko gainerako balioetan.

Etorri berri diren familiek, berriz, akulturazio esanguratsua egin ahalizateko kontzientzia hartu beharko dute. Familia horiek eskainiko du-ten informazioa egunerokotasunean kokatu beharko dugu; horri es-ker diseinatuko dugu harrera-plana eta gainerako gurasoekiko el-karlana. Taldeko partaide dela sentiarazi behar zaio hasieratik eto-rri berriari, horrela bakarrik ulertuko baitu komunitatearekiko bete-beharrak eta eskubideak dituela. Elkarrizketa izango da horretarakogakoa, beste kultura bat dutenekin harremanak sortzea eta man-tentzea; baina berezko nortasunari eta ohiturei uko egitea eskatu gabe,hori ez baita etorkina etxekotzeko bide egokia.

Familia guztiek, beraz, lau zeregin nagusi izango dituzte: kontzien-tzia hartzea, informazio gehiago lortzea (ezagutzea), autokritika egi-tea, eta familiaren inplikazioa bultzatzea.

Eskolatze berantiarrari dagozkionak laburbilduz, konpetentzien hez-kuntzak, curriculum bateratuak eta aniztasunerako baliabideak ikus-

143143

Page 145: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

pegi barne-hartzailea garatzeko aukerak eskaintzen dituzte. Hala ere,ikuspegi horren arrakasta hezkuntza-komunitatearen hausnarketa sa-konean eta esku-hartze egokian oinarritzen da. Alegia, ikuspegi bar-ne-hartzailera iristeko bidea luzea da, trebakuntza eta kultura eska-tzen du, eta horrek hezkuntza-komunitate osoaren kontzientziazioa,prestakuntza profesionala eta baliabideak inplikatzen ditu.

9.2. Hizkuntz plangintzan eragiteko orientabideak

Hizkuntz plangintzarako oinarriak zehaztu ondoren, eremu horretaneragiteko hainbat orientabide eskainiko da.

Esku-hartze horrek bi helburu izango ditu: batetik, ikastolako hizkuntzplangintza hausnarturik dagoen eta irizpideak idatzirik dauden ala ezbehatzea eta, bestetik, hizkuntz plangintza horren egokitasuna ba-lioestea.

Atal honetan jasoko dira, beraz, ikastolak indarrean dituen hizkuntzhelburuak lortu ahal izateko hartu diren erabakiak, betiere, ikastoladagoen ingurune soziolinguistikoan oinarrituz. Erabaki horien arte-an egongo dira, besteak beste, hizkuntzen banaketa, ordutegia, plan-gintza horretarako irizpideak, eremu bakoitzean erabili beharreko hiz-kuntza ereduak eta erregistroak hautatzea, eta jatorri desberdinekohizkuntzen trataera.

Atal hau garatzeko erreferentziazko dokumentu nagusiak honakohauek izango dira:

• Ikastolak orain eta gero (EHIK)• Indarrean dauden curriculum dekretuak • Ikastolen Hizkuntz Proiektua (9. atala) (EHIK)• Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculuma (EHIK)

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.Orientabide hauek eta ondorengo ataletan eskainiko direnak argitalpenhonen amaieran erantsi den plan estrategikoaren eredutik hartu dira.

144

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AH

IZK

UN

TZ P

LAN

GIN

TZA

Page 146: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

145145

Hizkuntzplangintza

Ingurunesoziolinguistikoaeta aniztasuna zeinden kontuanhartuta hizkuntzplangintzairizpideak idaztea

Murgiltze-ereduaplanifikatzea, adinaeta hizkuntzarenjatorria kontuanhartuta

• Ikasle horien hizkuntz mailaaztertu eta horrekiko erabakiakhartu

• Hartutako erabakiak HizkuntzProiektuan txertatu

• Hartutako erabakien jarraipenaeta emaitzen balioespena egin

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Hizkuntzabakoitzarenerabilera-eremuaeta funtzioafinkatzea

• Ingurune soziolinguistikoarenarabera, hizkuntza bakoitzerakoerabilera-eremua eta funtzioafinkatu

• Hartutako erabakiak HizkuntzProiektuan txertatu

• Hartutako erabakien jarraipenaeta emaitzen balioespena egin

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Hizkuntzabakoitzarenordutegia finkatzea

• Ingurune soziolinguistikoa etahizkuntz helburuen araberakoordutegia finkatu

• Finkatutako ordutegia HizkuntzProiektuan txertatu

• Hartutako erabakien jarraipenaeta emaitzen balioespena egin

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

HIZKUNTZ PLANGINTZA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Gelaz kanpokoeremuan zeineremuinstituzionaleanhizkuntzabakoitzaren lekuaeta funtzioafinkatzea

• Hizkuntzek eremu horietanizango duten tokia zehaztu, betiere, ingurune soziolinguistikoaeta hizkuntza horiek indartzekobeharra orekatuz

• Hartutako erabakiak HizkuntzProiektuan txertatu

• Hartutako erabakien jarraipenaeta emaitzen balioespena egin

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Hizkuntz aldaereningurukohausnarketa egiteaeta irizpideakidaztea

• Zenbait orientabide erregistroentrataeraz liburuaren lanketa egin

• Hizkuntz aldaeren espazioafinkatu

• Hartutako erabakiak HizkuntzProiektuan txertatu

• Hartutako erabakien jarraipenaeta emaitzen balioespena egin

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Page 147: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 148: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

147147

Jarraian, erreferentzia-markoaren 3.2. atalean eta gidaren 7. atale-an aurkeztu den esku-hartze eremuen taula oinarritzat hartuta, esku-hartze eremu bakoitzerako lan-plangintza berezia garatzeko hainbatorientabide eskainiko da.

10.1. Eremu pedagogikoa: gela barrukoa

Eremu honetan curriculum-lanak bilduko dira, bai curriculumaren ku-deaketari dagozkionak bai interakzio didaktikoari dagozkionak. Da-tozen ataletan, eremu honen barruan kokatzen diren azpi-eremuakdeskribatu eta horietan eragiteko orientabideak aipatuko dira.

10 esku-hartzeeremuetaneragitekoorientabideak

Page 149: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

10.1.1. Kudeaketa pedagogikoa

Ikastolaren Curriculum Proiektuak hizkuntzari dagozkion gaietan duenkalitatea zaintzearekin batera, haren koherentzia lantzea izango daHizkuntz Proiektuaren barruan egingo den lan esanguratsuenetakobat. Hartara, atal honetan Curriculum Proiektuaren barne-koheren-tzia aztertzeaz gain, Ikastolaren Hezkuntza Proiektuarekin eta Hiz-kuntz Proiektua garatzeko erreferentzia-markoarekin duen koherentziaere aztertuko da. Azterketa horretarako kontuan hartu erreferentzia-markoaren 2. eta 4. atalak.

Kudeaketa pedagogikoak, beraz, bere baitan hartuko ditu bai hiz-kuntzaren curriculum bateratuaren garapena bai gainerako arloen hiz-kuntz beharren gaineko lana. Horretaz gain, proiektu osagarrien bi-dez lantzen diren alderdien koherentzia ere aztertuko da, bai eta Ikas-tolaren Curriculum Proiektua era egokian gauzatzeko beharrezkoaden irakasleen koordinaziorako guneak, prestakuntza beharrak etabaliabideak ere.

10.1.1.1. Hizkuntz arloko curriculum bateratua

Atal honetan hizkuntz arloko curriculum bateratua gauzatzea azter-tuko da, eta horretarako bi ardatz nagusi hartuko dira kontuan: hiz-kuntz arloaren kudeaketa eta hizkuntz curriculuma.

Jarraian, bi ardatz horien lanketarako hainbat orientabide aipatukoda.

• Hizkuntz arloaren kudeaketa

Hizkuntzen curriculum bateratua koordinatzeko eta garatzeko mar-koa egokia dela ziurtatzea da atal hau aztertzearen helburua.

Hizkuntz arloaren ikuspegi bateratua gauzatzea ezinbestekoa da ikas-tolan irakasten diren hizkuntzen garapen egokia ziurtatzeko. Lehenurratsa, beraz, hizkuntzen arteko mintegi bateratua abian jartzea izan-go da; mintegi horren antolaketari eta bideratzeari dagozkion ekin-

148

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Page 150: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tzak bilduko dira atal honetan: partaideak izendatzea, baliabide fi-sikoak esleitzea, zereginak zehaztea eta abar.

• Hizkuntz arloko curriculuma: helburuak, edukiak eta eba-luazio-irizpideak

Atal hau aztertzearen helburua da indarrean dauden hizkuntz curri-culumak Ikastolaren hezkuntza proiekuarekin, hizkuntz helburuekineta Hizkuntz Proiektua garatzeko erreferentzia-markoarekin kohe-renteak direla ziurtatzea. Era berean, hizkuntz curriculum horien ze-haztapen-mailak adostasunez ezarri diren aztertuko da, etapa barruannahiz etapa artean, eta hizkuntza bakoitzaren barruan nahiz hizkuntzaezberdinen artean.

Atal honetan bilduko dira, beraz, hartutako erabakiak gauzatzeko hiz-kuntz curriculum bateratuan nahiz hizkuntza bakoitzaren curriculu-mean egin beharreko lanak. Hizkuntza bakoitzari dagozkion helbu-ruak, edukiak nahiz ebaluazio-irizpideak abiaraztean koordinazio ber-tikala (ziklo-etapa artekoa) eta horizontala (maila barrukoa) berma-tu beharko dira.

Hizkuntz arloko curriculum bateratuaren atala garatzeko, honakohauek izango lirateke erreferentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastola: izaera eta egitura (EHIK, 1988)

Indarrean dauden curriculum-dekretuak

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (2. eta 4.4. atalak) (EHIK)

Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculuma (EHIK)

Ikastolen Elkarteko ikasmaterialen 2. eta 3. zehaztapen-mailak

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

149149

Page 151: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

150

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Hizkuntzarloarenkudeaketa

Hizkuntzcurriculuma:helburuak,edukiak etaebaluazio-irizpideak

Hizkuntz arloarenkoordinaziobertikala etahorizontalabideratzea etaziurtatzea

Hizkuntzen xedeaeta ardatzmetodologikoakkontuan hartuta,hizkuntzenplanteamendubateraturakourratsak egitea

Hizkuntzdepartamentubateratua etahizkuntzdepartamentuakantolatzea

• Hizkuntz departamentuen etadepartamentu bateratuarenfuntzioak definitu eta arduradunakizendatu

• Urtean zehar landu beharrekourteko plangintza idatzi etaproposatu

• Antolaketa egiturak sortu• Koordinaziorako giza baliabideak

esleitu• Irakasleen ordutegiak egokitu

— Hizkuntzdepartamentuen etadepartamentubateratuarenurtekojarduera-plana

— Irakasleenordutegiak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

EuskalCurriculumakezarritakohizkuntzenirakaskuntzarakoikuspegiabarneratzea etaardatzmetodologikoakfinkatzea

• Konpetentzietan oinarritutakoplanteamenduaren ingurukoprestakuntza jaso

• Ikuspegi komunikatiboareninguruko prestakuntza jaso

• Testu-pedagogiari buruzkoprestakuntza jaso

• Legeak hizkuntz ardatzmetodologikoei buruz dioena etaziklo-maila bakoitzerakoezarritako helburuak ezagutu

• ICPan idatzitakoa ezagutu• Hizkuntz Proiektuan hizkuntzaren

eta metodologiaren inguruanesaten dena ezagutu

• Hizkuntzari nahiz hizkuntzenirakaskuntza-ikaskuntzari buruzkoikuspegia adostu

• Hizkuntzen ardatzmetodologikoak Hizkuntzcurriculumean jasotzen direlaziurtatu

— Prestakuntzarenbalioespen-galdetegiak

— Hizkuntzcurriculuma

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Hizkuntzdepartamentubateratua

EREMU PEDAGOGIKOA – GELA BARRUKOAKUDEAKETA PEDAGOGIKOA

HIZKUNTZ ARLOKO CURRICULUM BATERATUA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

• Hizkuntza bakoitzean eta DBHbukaeran eskuratu beharrekomaila kontuan hartuta, hizkuntzenarteko helburu orokorrak, edukiaketa ebaluazio-irizpideak erkatuetapa bakoitzean

• Hizkuntzen arteko prozedurakomunak aztertu eta barneratu

• Testu-generoen sekuentziaziobertikala eta horizontala bilduz,hizkuntzen mapa bateratua eginetapaka

• Helburu didaktiko eta ebaluazio-irizpideekin koherentzia dutelaziurtatuz, UDak berrikusi

• Azterketak partekatu eta adostu

Hizkuntz arlokoproiektu kurrikularbateratuarenoinarriak ezartzea

— Prestakuntzarenbalioespen-galdetegiak

— Hizkuntzcurriculuma

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Hizkuntzdepartamentubateratua

Page 152: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

151151

10.1.1.2. Beste arloetako curriculumak

Hizkuntzaren bidez kontzeptu berriak berbalizatzen eta barneratzenditugu, gure ezaguera-sistema antolatzen eta ordenatzen dugu, etajasotzen ditugun ezagutza berriak biltzen eta lotzen ditugu. Harta-ra, hizkuntzaren garapen egokia esparru akademikoaren arrakasta-rako giltzarri izango da neurri handi batean, eta ikasleen hizkuntz gai-tasuna garatzeak arloetako edukien barneratze egokia eta eragingarriaekarriko du. Arrakasta horretarako erabakigarriak diren hizkuntz tre-betasunak eta testu-generoak izango dira, beraz, beste arloen hiz-kuntz beharrak.

Hortaz, atal honetan aztertuko da beste arloetako curriculumetan hiz-kuntz behar horiei ematen zaien trataera. Jarraian, esparru hori az-tertzeko hainbat orientabide aipatuko da.

• Hizkuntzen trataera instrumentala

Atal hau aztertzearen helburua beste arloetako curriculumetan hiz-kuntz beharren lanketa egokia ziurtatzea da. Bestela esanda, hizkuntzbehar horiei ematen zaien erantzuna kalitatezkoa izatearekin bate-ra, atal honen zeregina da Ikastolaren Curriculum Proiektuarekin, Hez-kuntza Proiektuarekin eta Hizkuntz Proiektua garatzeko erreferentzia-markoarekin koherentea den baieztatzea.

Atal honetan bilduko dira, beraz, hizkuntz arlokoak ez diren arloenhizkuntz beharrei dagozkien erabakiak. Alegia, arlo bakoitzak be-rezkoak dituen hizkuntz ezaugarriak aztertu, identifikatu eta horiei eran-tzuteko bideak zehaztu beharko dira; era berean, arloa irakasteko era-biliko den hizkuntzaren egoera soziolinguistikoa kontuan hartuz, es-trategia didaktiko egokiak hautatu beharko dira, hizkuntza horren ga-rapen egokia bermatzeko.

Beste arloetako curriculum-eremua garatzeko erreferentziazko do-kumentu nagusiak honako hauek izango lirateke:

Indarrean dagoen curriculum-dekretuaIkastolen Hizkuntz Proiektua (4.3. eta 4.4.3. atalak) (EHIK) Derrigorrezko Eskolaldirako Euskal Curriculuma (EHIK)Ikastolen Elkarteko ikasmaterialen 2. eta 3. zehaztapen-mailak

Page 153: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

10.1.1.3. Proiektu osagarriak

Atal honetan Ikastolaren Curriculum Proiektua osatzeko abian jartzendiren proiektu osagarriak aztertuko dira: batetik, euskara eta euskalkultura sustatzeko asmoa duten egitasmoak eta, bestetik, zehar-le-rro gisa lantzen diren proiektuak (adibidez, bakegintzarako proiek-tua, Agenda 21, elkarbizitza-proiektua, sexu-hezkuntza edo droga-menpekotasuna).

152

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

29 Ahozko eta idatzizko ulermena, ahozko eta idatzizko ekoizpena.30 Laburtu, definitu, sailkatu,…

Hizkuntzentrataerainstrumentala:helburuak,edukiak etaebaluazio-irizpideak

Konpetentzietanoinarritutakohezkuntza-ikuspegiabarneratzea etairakasle guztiakhizkuntz irakaslebilakatzea

Konpetentzietanoinarritutakohezkuntza-ikuspegia onartzea

• Konpetentzietan oinarritutakoplanteamenduaren ingurukoprestakuntza jaso

— Prestakuntzarenbalioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Bestearloetakoirakasleordezkariak

Arloetako hizkuntzbehar bereziakdefinitzea

Behar horieklantzeko eduki etaestrategiak hizkuntzarloarekin aztertzeaeta adostea

• Prozedurazko edukiak29, gaitasunkognitiboak30 eta testu-generoakarloetako helburu didaktikoetanidentifikatu

• Hizkuntzako eta beste arloetakoirakasleen koordinaziohorizontala eta bertikala antolatu

• Prozedurazko edukien lanketabateratu (urratsak, estrategiak,tresnak...)

• Testu-generoen ezaugarriak etalanketa bateratu (azalpenezkotestu zientifikoa…)

• Hizkuntzaren egokitasunaridagozkion irizpideak finkatu(ortografia, gramatikarenzuzentasuna, ahozkoarenegokitasuna...)

• Prozedurazko edukiak garatzendituzten jarduerak mailakapartekatu eta adostu

• Egindako guztia txosten bateanjaso eta gizarteratu

— Identifikatutakohizkuntzbeharrenbilduma

KUDEAKETA PEDAGOGIKOA:BESTE ARLOETAKO CURRICULUMAKESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAK

ESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

— Egindakolanarentxostena

—Zuzendaritza—Hizkuntz

ProiektuaTaldea

—Hizkuntzdepartamentubateratua

—Bestearloetakoirakasleakedoordezkariak

Page 154: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

153153

Jarraian, bi eremu horien azterketarako orientabideak aipatuko dira.

• Zehar-lerroen hizkuntz trataera

Atal hau behatzearen helburua, ekintza hauekiko hizkuntz irizpide-ak ikastolako hizkuntz helburuekiko koherentzian finkatuta daudenaztertzea da.

Atal honetan jasoko dira, beraz, kanpoko elkarte nahiz erakundeekegindako eskaintzen egokitasuna neurtzeko irizpideen artean hiz-kuntzak izango duen tokia eta garrantzia finkatzeko, adosteko etaindarrean jartzeko ekintzak.

• Euskara eta euskal kultura sustatzeko ekintzak

Atal honetan aztertuko dira euskara sustatzeko ekimenak (euskara-ren eguna, motibazio kanpainak eta abar), euskal literaturaren ingu-ruko ekintza bereziak (idazleak geletan, bertsolaritza egitasmo osa-garriak eta abar) edota euskal kulturan errotuta dauden usadioak (inau-teriak, Santa Ageda, Olentzero eta abar) ezagutze eta lantze alderaantolatzen diren ekintzak. Ekintza horiek hausnartutako plangintza-ren bitartez bideratu behar direnez, plangintza hori ziurtatzea da atalhau aztertzearen helburua.

Atal honetan bilduko dira, beraz, curriculumetik eratorritako ekintzak iden-tifikatzeko eta koordinatzeko, nahiz curriculumarekiko osagarriak direnekintzak txertatzeko egiten diren urratsak. Horietaz gain, zehar-lerro gisalanduko diren egitasmoak koordinatzeko ekintzak ere jasoko dira.

Proiektu osagarrien atala garatzeko honako hauek izango lirateke erre-ferentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (4.2. atala) (EHIK)Euskal Eskola (Ikastolen Elkartea, 1991) Euskaraz Bizi plana

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

Page 155: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

154

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Zehar-lerroenhizkuntztrataera

Ingurunesoziolinguistikoazein den kontuanhartuta zehar-lerroen hizkuntzirizpideak adostea

Zehar-lerroenhizkuntz irizpideakadostea eta idaztea

• Zehar-lerroen hizkuntz trataerazein izango den finkatu

• Hartutako erabakiak HizkuntzProiektuan txertatu

• Idatzitako irizpideen arabera,kasuan kasu, dagoeneko burutzendiren ekintzak aztertu

• Hizkuntz irizpidea ziurtatuko duenerakundearekin harremanakbideratu

• Adostutako ekintzak burutu• Ekintzak baloratu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zehar-lerroenekintza-planaetabalioespena

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

KUDEAKETA PEDAGOGIKOA:PROIEKTU OSAGARRIAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Euskara etaeuskalkulturasustatzekoekintzak

Euskara eta euskalkultura sustatzekoirizpideak idaztea

Euskara eta euskalkultura sustatzekogela barruan egitendena aztertzea etaosatzea

Euskara eta euskalkultura sustatzea

• Irizpideak idatzi• Irizpideak Hizkuntz Proiektuan

txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

• Euskara eta euskal kultura sus -tatzeko irizpideen arabera kasuankasu dauzkagun ekintzak aztertu

• Euskal Curriculumak euskalkulturaren garapenerakoproposatzen duen sekuentziazioaaztertu

• Euskara suspertzeko egiten direnjarduera solteei UDetan tokia bilatueta txertatu

• UDetan txertatu gabe geratu direnekintza solteei proiektu osagarrienizaera eman

— HizkuntzProiektukourteko plana

— Unitatedidaktikoak

10.1.2. Interakzio didaktikoa

Gela barruko interakzioa giltzarri da hizkuntzaren jabekuntza eta ga-rapenerako. Batetik, eremu horietan komunikazio-behar errealak sor-tzen direlako eta, ondorioz, egiten den hizkuntz erabilera funtziona-la eta motibagarria gertatzen delako. Bestetik, testuinguru kontrola-tuak direnez, hizkuntz erabilera hori irakasleak bideratu eta optimi-zatu dezakeelako. Egoki hitz egiten irakatsi behar zaio ikasleari; hauda, irakaslearen gidaritzapean ikasleak aukera izan behar du komu-nikazio-eremu bakoitzari dagokion hizkuntza erabiltzeko eta erabi-lera hori hobetzeko.

Atal honek bi ardatz nagusi izango ditu: hizkuntz erabilera, eta me-todologia eta didaktika.

Page 156: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

155155

10.1.2.1. Hizkuntz erabilera

Atal hau lantzearen helburuak gela barruko hizkuntz erabilera neur-tzea eta haren kalitatea bermatzea dira.

Atal honetan, beraz, gela barruko testuinguruan gertatzen diren ha-rreman libre nahiz gidatuetan hizkuntz erabilera zein den aztertukoda eta lortutako emaitzen arabera hobekuntzarako irizpideak finka-tuko dira.

Horretarako, hiru eremu landuko dira: arlo bakoitzeko harreman-hiz-kuntza; irakasleen hizkuntz eredua eta hizkuntzarekiko jarrera; eta ikas-leen arteko hizkuntz erabilera. Jarraian, eremu horiek garatzeko orien-tabideak aipatuko dira.

• Arlo bakoitzaren harreman-hizkuntza

Eleaniztasuna kontuan izanda eta hizkuntz plangintzan hartutako era-bakien baitan, gelan ari garenean irakasleek nahiz ikasleek arloari da-gokion hizkuntza zenbat eta noiz erabiltzen duten neurtuko da atalhonetan.

Atal honen baitan jasoko da, beraz, arloari dagokion hizkuntza zen-bat erabiltzen den. Erabilera hori nahikoa edo egokia ez bada, zer-gatiak aztertu (jarrera edo gaitasun eza) eta egoera bideratzeko neu-rriak hartuko dira.

• Irakasleen hizkuntz eredua eta hizkuntzarekiko jarrera

Atal hau behatzearen helburua irakasleen hizkuntz erabilera neurtzeaizango da, irakasleen komunikazio-gaitasuna eta hizkuntzarekiko ja-rrera ikasleentzat eredu baitira.

Hartara, atal honetan irakasleen arteko harreman-hizkuntza jasokoda (lankide moduan, laneko gaietan, arlo informalean, mota des-berdinetako bileretan...). Era berean, hemen bilduko dira irakasleenhizkuntzarekiko motibazioa nahiz arlo horretan dituzten sinesmen-balioak behatzekoa, eta horietan eragiteko bideratutako ekimenak.

Page 157: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Ikasleen arteko hizkuntz erabilera

Atal hau aztertzearen helburua ikasleen gela barruko hizkuntz era-bilera behatzea da. Hartara, atal honetan bilduko dira, besteak bes-te, ikasleen arteko harreman libreetan nahiz irakaslearen gidaritza-pean ari direnean gela barruan egiten duten arloko hizkuntz erabi-leraren behaketa, eta ikasleek arloko hizkuntzarekiko duten jarreraaztertzeko ekintzak. Horretaz gain, gela barruko interakzioa eragotzdezaketen ikasleen hizkuntz premiak definitu beharko dira, eta be-har horiei era egituratuan eta sistematikoan erantzun.

Hizkuntz erabileraren atala garatzeko, honako hauek izango lirate-ke erreferentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (9.1. atala) (EHIK)Euskal Eskola (Ikastolen Elkartea, 1991) Euskaraz Bizi (Jose Luis Gorostidi, 1991)

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

156

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Arlobakoitzerakoharreman-hizkuntza

Arlo bakoitzaridagokionharreman-hizkuntza definitzea

Arlo bakoitzaridagokionharreman-hizkuntzahautatzea

• Arlo bakoitzari dagokionharreman-hizkuntza definitu,irizpideak idatzi eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

INTERAKZIO DIDAKTIKOAHIZKUNTZ ERABILERA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Irakaslearenhizkuntzeredua etahizkuntzarekikojarrera

Irakaslearenhizkuntz eredua etahizkuntzarekikojarrera egokia izateabermatzea

Arlo bakoitzeandagokionharreman-hizkuntzaerabiltzen delabermatzea

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Ikasleen artekohizkuntz erabileraarlo bakoitzaridagokiona delabermatzea

Arlo bakoitzeandagokionharreman-hizkuntzaerabiltzen delabermatzea

• Irakasleen hizkuntz erabilera etagaitasun-maila behatu

• Hizkuntz hobekuntzaprestakuntzak egin

• Arlo bakoitzean erabilera-joerakbehatu eta joeren araberakoirakasleen sentsibilizazioarenlanketa egin

• Egoeraren araberako esku-hartzeplanak proposatu

— Mintzagramak— Prestakuntza-

plana— Esku-hartze

plana

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

• Ikasleen hizkuntz erabilera behatu• Joeren araberako ikasleen

sentsibilizazioaren lanketa egin• Egoeraren araberako esku-hartze

planak proposatu

— Mintzagramak— Esku-hartze

plana

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Page 158: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

10.1.2.2. Metodologia eta didaktika

Ikasleek euren komunikazio-gaitasuna gara dezaten ezinbesteko bal-dintza da ikaskuntza-irakaskuntza prozesu osoan gertatzen diren ko-munikazio-egoera esanguratsuak sortzea eta horiek ustiatzea. Ego-era esanguratsu horiek sortzeko, gela barruko edukien eta harremaneningurua gainditu eta ikasleen bizitzako eremu guztietako egoerak ba-liatu beharko ditugu. Era berean, ezinbestekoa izango da proposa-tutako ekintzen funtzionaltasuna, ikasleen behar eta interesekiko lo-tura, eta ikasleen ikasketa prozesuarekiko koherentzia ziurtatzea.

Helburu hori lortu ahal izateko, irakasleak gelako komunikazio-ekin-tzaren protagonista nagusi izateari utzi eta ikaslearen protagonismoabultzatzen duen planteamendu didaktikoa behar dugu, benetako el-karrizketa edo komunikazio esanguratsuetan bideratuko duena.

Atal honetan, beraz, ikuspegi komunikatiboan nahiz eraikitzailean oi-narritutako ardatz metodologikoak finkatzeko eta lantzeko ekintzakjasoko dira; ikuspegi horren aplikazioa da gela barruan komunika-zio-egoera esanguratsu horiek sortzeko nahiz kudeatzeko bideak ire-kitzeko modua.

Bi izango dira atal honen barruan behatuko diren esparruak: komu-nikazio-egoera esanguratsuen sorrera eta horiek kudeatzeko estra-tegia didaktikoak.

Jarraian, lan-esparru horiek bideratzeko orientabideak aipatuko dira.

• Komunikazio-egoera esanguratsuak

Atal hau behatzearen helburua, hain zuzen ere, arlo guztietako ira-kasleek darabiltzaten metodologia eta estrategia didaktikoak ko-munikazio-egoera esanguratsuak sortzeko eta ustiatzeko egokiak di-ren aztertzea da.

Hartara, atal honetan jasoko dira, esaterako, irakaslearen jardunakgela barruan duen protagonismoa behatzeko ekintzak, bai eta ikas-learen ahozko nahiz idatzizko parte-hartzeak gela barruan hartzenduen lekua behatzekoak ere. Era berean, hemen bilduko dira ikas-

157157

Page 159: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

materialek nahiz irakasleek komunikazio-egoera aberatsak sor etakudea ditzaten hartzen diren neurriak.

• Taldekatze motak eta irizpideak

Atal hau aztertzearen helburua da arlo guztietako irakasleek komu-nikazio-egoera horiek kudeatzeko zer taldekatze mota erabiltzen du-ten behatzea eta elikatzeko bideak garatzea.

Atal honetan jasoko dira, beraz, irakasle horiek komunikazio-egoe-ra esanguratsuak ustiatzeko dituzten taldekatze motei buruzko iriz-pideak biltzeko eta horiek bateratzeko ekintzak. Izan ere, ikasleen pro-tagonismoa bultzatzeko, besteak beste, gelako dinamikaren kude-aketan ikasketa kooperatiboa bideratzen duten ikasleen taldekatzemotek hartu beharko dute garrantzia.

Metodologia eta didaktika-atala garatzeko, honako hauek izango li-rateke erreferentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (4.3. atala) (EHIK)

Ikastolen Elkarteko ikasmaterialen 2. eta 3. zehaztapen-mailak

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

158

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

31 Ikasleen partaidetza egokia, esanguratsua eta ugaria.

Komunikazio-egoeraesanguratsuak

Gela barrukoahozkokomunikazioakalitatezkoa31 etaesanguratsua izateaziurtatzea

Arlo guztietanestrategia didaktikoegokiak erabiltzea,ikasleen ahozkokomunikaziokalitatezkoa etaesanguratsuabermatzeko

• Gela barruko ahozkokomunikazioaren diagnosia egin(galdetegiak, behaketak,mintzagramak…)

• Egoeraren araberako neurriakproposatu, burutu eta balioetsi

— Diagnosiarenondorioak

— Hartutakoneurrienbalioespenak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

INTERAKZIO DIDAKTIKOAMETODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Taldekatzemotak etairizpideak

Arlo guztietantaldekatze motaegokiak erabiltzeaikasleen ahozkokomunikaziokalitatezkoa etaesanguratsuabermatzeko

Gela barrukotaldekatze motakikasleen ahozkokomunikazioakalitatezkoa etaesanguratsua izateabermatzea

• Taldekatze moten ingurukohausnarketa burutu eta irizpideakbateratu

• Talde kooperatiboen ingurukohausnarketa burutu eta horibultzatzeko neurriak hartu

— Hausnarketarenondorioak

— Hartutakoerabakienaplikazioa etabalioespena

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Page 160: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

159159

10.1.3. Irakasleen prestakuntza

Arestian aipatu bezala, atal honetan aztertuko da Ikastolako Curri-culum Proiektua modu egokian gauzatzeko irakasleek behar dutenprestakuntza. Lehenik, komunikazio-gaitasuna hobetzera bideratu-tako prestakuntza arakatuko da; izan ere, irakasleek eskaintzen du-ten hizkuntz ereduak garrantzi handia du ikasleen komunikazio-gai-tasuna garatzeko orduan. Bigarrenik, arloko metodologian eta di-daktikan sakontzeko formazioari dagozkionak ere kontuan hartukodira; izan ere, hizkuntz eredu egokia eskaintzeaz gain, irakasleek di-daktikan eta metodologian sakondu beharko dute, ikasleei hizkun-tza erabiltzeko ahalik eta aukera gehien emateko eta komunikazio-egoera horien kudeaketa egokia egiteko. Hirugarrenik, hizkuntzeki-ko jarreren inguruko prestakuntza aztertuko da. Izan ere, euskarazardaztutako eleaniztasuna garatzeko orduan, ezinbestekoa izangoda hizkuntzekiko jarrera baikorrak sustatzea.

Jarraian, hiru esparru horiek aztertzeko orientabideak aipatukodira.

• Hizkuntz hobekuntza

Atal hau lantzearen helburua irakasleen komunikazio-gaitasunaegokia dela ziurtatzea da. Hartara, atal honetan komunikazio-gaita-suna hobetzeko ekintzak jasoko dira, betiere aintzat hartuz irakas-leek zein adin-tarteko ikaslerekin eta zein esparrutan diharduten.

• Arloko metodologia eta didaktika

Atal hau lantzearen helburua, irakasleek euren arloak dituen hizkuntzbeharrak nahiz gela barruan ikasleen hizkuntz erabilera sustatzekogaitasuna bermatzea da. Atal honetan, beraz, arloko metodologia-ri eta didaktikari dagozkion prestakuntza-ekintzak jasoko dira; esa-terako, arloko hizkuntz beharrei erantzuteko nahiz hizkuntzazko edu-kien lanketa egokia bermatzeko prestakuntzak, ikasleen gela barrukohizkuntz erabilera areagotzeko prestakuntzak, eta komunikazio-ego-era horien kalitatean eragiteko prestakuntzak.

Page 161: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntzekiko jarrerak

Ikasleak euskaraz ardaztutako eleaniztasunean hezi nahi baditugu,ezinbestekoa izango da irakasleek hizkuntzekiko jarrera egokiak iza-tea. Horretaz gain, euskararekiko edo beste edozein hizkuntzareki-ko jarrerak lagungarriak ez direnean, irakasleek jarrera horiek iraul-tzeko estrategiak izan beharko dituzte.

Atal honen helburua izango da, beraz, irakasleek hizkuntzekiko ja-rreren esparruan dituzten prestakuntza-beharrak aztertzea eta ho-riek bideratzea.

Irakasleen prestakuntza-atala garatzeko, honako hauek izango lira-teke erreferentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (5. atala) (EHIK)

Prestakuntza eskaintzen katalogoa (EHIK, Irale, Berritzegunea...)

Ikastolen Elkarteko ikasmaterialen 2. eta 3. zehaztapen-mailak

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aipatuko dugu.

160

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Irakasleenprestakuntza

Ikastolarenprestakuntza-planadiseinatzea,finkatutakohezkuntza etahizkuntzikuspegiekiko

Arloetako irakasleguztien beharkomunak zein direnidentifikatzea(konpetentzienhezkuntzaikuspegia; ikuspegikomunikatiboarendidaktikansakontzea32,hizkuntzhobekuntzaikastaroak, hizkuntzjarrerak…) etahorren araberakoeskaintza egitea

• Prestakuntzarako lehentasunakfinkatu eta Ikastolakoprestakuntza-plana idatzi

• Prestakuntzaren hartzaileakhautatzeko irizpideak finkatu

• Ikasitakoa barneratu etaeguneroko praktikarekikoerabakiak klaustroan adostu

• Hartutako erabakiak txosteneanidatzi

• Erabakitakoa ikasleekinpraktikara eramaten dela ziurtatu

• Aurrerantzean irakasle berriekprestakuntza-ildoak jasokodituztela ziurtatu

— Prestakuntza-plana

— Prestakuntzarenbalioespen-galdetegiak

— Txostenak— Gela barruko

behaketak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

GELA BARRUKOAIRAKASLEEN PRESTAKUNTZAESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAK

ESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

32 Interakzio didaktikoa, lan kooperatiboa...

Page 162: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

161161

10.1.4. Baliabideak

Gela barruko esparrurako zehaztu diren ildoak landu ahal izateko, ba-liabide materialak eta espazioak aztertzea izango da atal hau beha-tzearen helburua.

• Arlo bakoitzeko ikasmaterialak

Arlo bakoitzaren irakaskuntzarako ikasmaterialak aukeratzeko etahaien erabilera arduratsua egiteko, erreferente nagusiak izango diraarloaren didaktikarako hautatutako ikuspegia eta planteamendu me-todologikoa, bai eta diziplinarekiko doitasuna ere.

Atal hau arakatzearen helburua, beraz, ikasmaterialen hautaketa ados-tutako ikuspegi horrekiko koherentea dela eta hautaketarako irizpi-deak idatzita daudela bermatzea izango da. Hartara, hemen bildu-ko dira ikasmaterialen hautaketarako irizpideak finkatze eta adostealdera egiten diren ekintzak; bai eta irizpide horien erabilerarako nahizjarraipenerako ekintzak ere.

• Espazioen banaketa eta hizkuntz trataera

Gela barrurako zehaztu diren lan-ildoak gauzatzeko beharrezkoa izan-go da espazioaren banaketa aztertzea eta espazio horietarako hiz-kuntz erabilera definitzea. Bestela esanda, atal hau behatzearen hel-burua honako hauek aztertzea izango da: ikastolan hizkuntz gelarikbadagoen, gela barruko hizkuntz paisaiaren antolaketarako irizpiderikbadagoen, pasabideetako hizkuntz paisaia zein izango den, media-teka edo gela barruko liburutegirik badagoen eta abar.

Hartara, atal honetan jasoko dira ikastolak dituen espazioak identi-fikatzeko ekintzak eta espazio horiek antolatzeko orientabideak.

• Informazio-iturrien eta bestelako baliabideen hizkuntza

Atal hau behatzearen helburua gela barruko lan-ildoak gauzatzekoeskura ditugun baliabideak nahikoak eta egokiak diren aztertzea da.

Hartara, atal honetan jasoko dira baliabide horiek hautatzeko irizpi-deak (baliabideen hizkuntzari nahiz bestelako ezaugarriei dagozkie-nak) eta antzerakoak.

Page 163: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Baliabideen atala garatzeko, honako hauek izango lirateke errefe-rentziazko dokumentu nagusiak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (4.3. eta 4.4. atalak) (EHIK)Ikastolen Elkarteko ikasmaterialen 2. eta 3. zehaztapen-mailak

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide ikusiko dugu.

162

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Arlobakoitzekoikasmaterialak

Hezkuntza-konpetentzienlanketa bermatzendutenikasmaterialakhautatzea

Konpetentzienlanketa eta ikuspegikomunikatiboabermatzen dutenikasmaterialakhautatzekoirizpideak idaztea,ikasmaterialakhautatzea etaaplikatzea

• Ikasmaterialak hautatzekoirizpideak idatzi eta HizkuntzProiektuan txertatu

• Hainbat argitaletxetakoproposamenak aztertu etairizpideekiko egokiena hautatu

• Ikasmaterialen zerrenda idatzi etaHizkuntz Proiektuan txertatu

• Hautatutako ikasmaterialakerabili eta ebaluatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Ikasmaterialenbalioespena

— Zuzendaritza— Hizkuntz

proiektuaTaldea

GELA BARRUKOABALIABIDEAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Espazio komunenfuntziopedagogikoarenhausnarketa egitea,espazio bakoitzarenhizkuntzaidentifikatzea etaharen erabilerazehaztea

Ingurunesoziolinguistikoakontuan hartuta etaikuspegieleaniztunari egokierantzuteko,ikastolakoespazioakantolatzea etabertako hizkuntztrataera definitzea

Espazioarenbanaketa etahizkuntztrataera

• Ikastolako espazioenantolaketarako eta hizkuntzerabilerarako irizpideak idatzi etaHizkuntz Proiektuan txertatu

• Espazioak irizpideen araberaantolatu

• Espazio bakoitzean dagokionhizkuntz erabilera bermatzen delaziurtatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gelenbehaketa(argazkiak)

— Pasabideenbehaketa(argazkiak)

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Gelen kudeaketaegokirako eta gelenespaziokomunaren33

antolaketari34 buruzhausnartzea etairizpideak idaztea

• Gela barruko hizkuntz paisaiaantolatzeko irizpideak idatzi etaHizkuntz Proiektuan txertatu

• Gelak eta bertako espazioakirizpideen arabera antolatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gelenbehaketa(argazkiak)

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

Informazio-iturrien etabestelakobaliabideenhizkuntza

Ingurunesoziolinguistikoakontuan hartuta etaikuspegieleaniztunari egokierantzuteko,baliabideenhizkuntza definitzea

Geletakobaliabideenhizkuntz irizpideakidaztea etairizpideak kontuanhartuta gela horiekbaliabide egokizhornitzea

• Gela bakoitzerako baliabideenhizkuntza finkatu etaerabakitakoa Hizkuntz Proiektuantxertatu

• Geletan dauden baliabideakaztertu eta beharrak identifikatu

• Gelak baliabide egokiz hornitu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Geletakobaliabideenzerrenda

— Balioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

33. Zein den hizkuntza bakoitzak gelan izan behar duen presentzia, bai baliabideetan bai ikasleen lanei dagokienez. 34. Mahaien kokapena, taldekatze-irizpideen baitan.

Page 164: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

163163

10.2. Eremu pedagogikoa: gelaz kanpokoa

Gida honen hasieran aipatu dugun moduan, eremu honen barruanxede pedagogikoak dituzten gelaz kanpoko jarduerak biltzen dira,irakasle, hezitzaile nahiz begiraleen bidez bideratzen direnak.

Esparru hori didaktikoa denez gero, planifikatu eta antolatu beharrekoeremua da. Planifikazio horren bidez, ahozko elkarreragina bultzatu-ko duten jardueren presentzia bermatu beharko da, bai eta irakasle,hezitzaile nahiz begiraleek jarduera horiek kudeatzeko prestakuntzadutela ere. Prestakuntza horrek hiru esparru hartuko ditu: irakasleen,hezitzaileen nahiz begiraleen hizkuntz maila, eremu horretako jarduerakkudeatzeko estrategia didaktikoak, eta hizkuntzekiko jarrerak.

Atal honetan, beraz, gelaz kanpoko jardueretan gertatzen den ko-munikazioaren kalitatea aztertzeaz gain, komunikazio hori aberastekometodologia eta estrategia didaktikoak arakatu eta lan horietarakoprestakuntza beharrak eta baliabideak zehaztuko dira.

• Azpi-atalak

Gelaz kanpoko jarduera horietan guztietan, bi azpi-atal hartu behardira kontuan: hizkuntz erabilera, eta metodologia eta didaktika. Ja-rraian, bi esparru horiek lantzeko hainbat orientabide aipatuko da.

10.2.1. Hizkuntz erabilera

Atal hau aztertzearen helburua, gelaz kanpoko eremuan gertatzen denhizkuntz erabilera neurtzea eta hobekuntzarako urratsak egitea da.Erabilera neurtzerakoan, hizkuntzaren egokitasuna ere aztertuko da;hau da, gelaz kanpoko jarduera bakoitzak eskatzen duen euskara tek-nikoa eta hizkuntz erregistroa erabiltzen diren arakatuko da.

Atal honetan hiru eremu izango ditugu kontuan: irakasle, hezitzailenahiz begiraleen hizkuntz erabilera, horien eta ikasleen arteko hiz-kuntz erabilera, eta ikasleen arteko hizkuntz erabilera.

Page 165: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Irakaslearen, hezitzailearen nahiz begiralearen hizkuntz era-bilera

Atal hau behatzearen helburua pertsona horien hizkuntz erabilera neur-tzea izango da, euren komunikazio-gaitasuna eta hizkuntzekiko ja-rrera ikasleentzat eredu baitira.

Hartara, atal honetan bilduko dira irakasle, hezitzaile nahiz begira-leen hizkuntz erabilera nahiz hizkuntzekiko duten jarrera behatzekoeta horietan eragiteko bideratutako ekimenak.

• Irakasle-hezitzaile-begiraleen eta ikasleen arteko hizkuntz era-bilera

Hizkuntz plangintzan hartutako erabakien baitan, pertsona horien etaikasleen arteko hizkuntz erabilera neurtzea izango da atal hau be-hatzearen helburua. Hemen jasoko dira, beraz, gelaz kanpoko ego-era bakoitzari dagokion hizkuntza zenbat erabiltzen den eta, erabi-lera hori nahikoa ez bada, zergatiak aztertu (jarrera edo gaitasun eza)eta neurriak hartuko dira egoera berriz bideratzeko.

• Ikasleen arteko hizkuntz erabilera:

Atal hau aztertzearen helburua gelaz kanpoko egoeretan ikasleek egi-ten duten hizkuntzaren erabilera behatzea da. Atal honetan bildukodira, besteak beste, ikasleen hizkuntz erabileraren behaketak -bai ha-rreman libreetan bai irakasle nahiz hezitzailearen gidaritzapean ari di-renean- eta egoera bakoitzean ikasleen hizkuntzarekiko jarrerak az-tertzeko ekintzak.

10.2.2. Metodologia eta didaktika

Gela barruan bezala, gelaz kanpoko eremuan ere ezinbestekoa izan-go da komunikazio-egoerak ustiatzeko estrategiak lantzea. Beste-la esanda, aztergai ditugun egoera guztiak berez dira komunikazio-egoera esanguratsuak, eta horien kudeaketa egokiak ikasleen ko-munikazio-gaitasunean eragin zuzena izango du, batez ere egoera

164

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Page 166: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

165165

horiek erregistro ez-formal eta lagunartekoak lantzeko aukera ema-ten dutelako. Hartara, irakasleek, hezitzaileek nahiz begiraleek ko-munikazio-egoera horiek hizkuntzaren mesedetan jartzeko estrate-giak garatu beharko dituzte.

Jarraian, esparru horretan eragiteko hainbat orientabide aipatuko da.

• Komunikazio-egoerak ustiatzeko estrategiak

Atal hau behatzearen helburua da irakasleek, hezitzaileek nahiz be-giraleek jolasaldi, irteera eta antzerakoetan gertatzen diren komuni-kazio-egoerak hizkuntzaren aldetik kudeatzeko duten gaitasuna neur-tzea.

Hartara, atal honen barruan bilduko dira, besteak beste, pertsona ho-rien zereginaren inguruko hausnarketak eta erabakiak, ikasleen hiz-kuntz erabilera suspertzeko hezitzaile taldeak lantzen, adosten etabateratzen dituen estrategiak, eta ikasle taldeak sortzeko eta gida-tzeko estrategien inguruko lanak.

Hauek dira eremu hau garatzeko erabiliko ditugun erreferentziazkodokumentuak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (4.4.3.3., 9.1. eta 9.1.2. atalak)(EHIK)

Euskaraz Bizi (Jose Luis Gorostidi, 1991)

Hezitzaile nahiz begiraleentzako prestakuntza-eskaintzen katalo-goa

Jarraian, hizkuntz erabileraz nahiz metodologia-didaktikaz esanda-koak gelaz kanpoko hainbat esparrutan aplikatzeko orientabide ba-tzuk aipatuko dira.

Jolasaldiak

Atal hau behatzearen helburua jolasaldietan sortzen diren egoera ko-munikatiboak euskaraz gauza daitezen bideak aztertzea da.

Page 167: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

166

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Hartara, atal honetan ikastolak ikasleen hizkuntz erabileran eragite-ko helburuarekin jolasaldietan egiten dituen ekintzak bilduko dira.

Irakasleenhizkuntzerabilera

Irakasleeneta ikasleenartekohizkuntzerabilera

Irakasleen etaikasleen artekokomunikazio-hizkuntza euskaraizan dadinbermatzea

Hizkuntzerrealitatearendiagnosiaabiapuntutzathartuta, esku-hartzeplangintzadiseinatzea

Irakaslea kontzienteizatea esparruhorretakokomunikazio-egoerei, nagusiki,hizkera ez-formalaeta, balego,euskalkiadagozkiela

Jolasaldietanirakasleen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

• Irakasleen hizkuntz erabilerabehatu

• Hizkuntz portaerak adostu edobirgogoratu

• Lortutako emaitzen araberakoesku-hartze plangintza idatzi

• Jolasaldian ikasleekin erabilibeharreko hizkuntz erregistroaadostu

• Behar izanez gero, esparrukoeragileentzat prestakuntzabideratu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

— Antolatutakoekintzetanerabilitakohizkuntzerregistroa

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Edozein jatorritakoikaslearekineuskaraz aritzekourratsak ematea

• Irakasleen eta ikasleen artekohizkuntz erabilera behatu etahartu beharreko neurriakplanifikatu

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Komunikazio-egoeraustiatzekoestrategiak

Ikasleen artekoerabilera euskarazizan dadinbermatzea

• Ikasleen hizkuntz erabilerabehatu eta hartu beharrekoneurriak planifikatu

• Ikasleekin hizkuntz erabilerareninguruko hausnarketa-saioakegin

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Jolasaldietakokomunikazio-egoerak ustiatzeahizkuntzarenmesedetan

Irakasle edohezitzaile guztiakinplikatuz, erabilibeharrekoestrategiak adosteaeta erabiltzea

• Jolasaldia hizkuntza aldetikustiatzeko estrategiak irakasleeneskura jarri

• Irakasleen inplikazioa lortu• Jolasaldietarako ekintzak zehaztu

eta bideratu: jolas antolatuak,kirol-txapelketak, kidetze-saioak…

• Ikasle elkarteak sortu eta martxanjarri

— Urteko plana — Jardueren

balioespen-galdetegiak

GELAZ KANPOKOA- JOLASALDIAKHIZKUNTZ ERABILERA

METODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Ikasleen hizkuntzerabilerasistematikokibehatzea etaikasleakkontzientekiinplikatzea

Page 168: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

167167

Irteerak, egonaldiak eta kanpaldiak

Atal hau behatzearen helburua ekintza horiek euskararen erabileraeta euskal kulturaren baitako bizipenak sustatzeko erabiltzen direnaztertzea da.

Atal honetan, beraz, aipatutako helburuarekin antolatzen diren ekin-tzak bilduko dira; batez ere, ekintza horiek euskaraz gauza daitezenziurtatzeko irizpideak nahiz erabakiak. Eremu honetan eragiteko ga-raian, beste hizkuntza batzuk indartzeko egiten diren gisa horreta-ko ekintzak ere kontuan hartu beharko dira, eta guztien arteko ore-ka egokia bermatu beharko da.

Irakasleenhizkuntzerabilera

Irakaslea kontzienteizatea irteeretakokomunikazio-egoerei, nagusikihizkera ez-formalaeta, balego,euskalkiadagozkiela

Irakasleen artekoerabilera euskarazizan dadinbermatzea

• Hizkuntz portaerak adostu eta,baleude, birgogoratu

• Irteeretan ikasleekin erabilibeharreko hizkuntz erregistroaadostu

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Irakasleen etaikasleenartekohizkuntzerabilera

Edozein jatorritakoikasleekin euskarazaritzeko urratsakegitea

Irakasleen etaikasleen artekokomunikazio-hizkuntza euskaraizan dadinbermatzea

• Irakasleen eta ikasleen artekohizkuntz erabilera behatu etahartu beharreko neurriakplanifikatu

— Urteko plana

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Ikasleen artekoerabilera euskarazizan dadinbermatzea

• Ikasleen hizkuntz erabilerabehatu eta hartu beharrekoneurriak planifikatu

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Beste erakundebatzuekinantolatutakojardueren hizkuntzaziurtatzea

• Ikastolak gai horren inguruandituen erabakiak aplikatu etahorien jarraipena egin

— Jarduerenasebetetze-maila

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOA – IRTEERAK, EGONALDIAK ETA KANPALDIAKHIZKUNTZ ERABILERA

Ikasleen hizkuntzerabilerasistematikokibehatzea etaikasleakkontzientekiinplikatzea

Page 169: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Sarrera-irteerak

Atal honen helburua sarrera-irteeretako hizkuntz erabilera aztertzeaeta girotzea da. Atal honetan jasoko dira, beraz, hizkuntzaren era-bilera suspertze aldera une horietan egiten diren esku-hartzeak.

Jantokia

Jantokia ikastola barruko esparrua denez gero, ikastolak bere gain har-tu behar ditu esparru horretan hizkuntzari ematen zaion trataeraren ar-dura eta bermea. Hartara, atal hau aztertzearen helburua esparru ho-rretako komunikazioa euskaraz gauza dadin bideak jartzea da.

168

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Komunikazio-egoeraustiatzekoestrategiak

Ekintza horietandaudenkomunikazio-egoerak ustiatzeahizkuntzarenmesedetan

Irakasle edohezitzaile guztiakinplikatuz, erabilibeharrekoestrategiak adosteaeta erabiltzea

• Ikasleen interesguneetanoinarritzen diren ekintzak zehaztueta bideratu

• Ekintza horiek hizkuntza aldetikustiatzeko estrategiak irakasleeneskura jarri

• Ekintza horietan euskal kulturaeta identitatea landu dadin erabilibeharreko estrategiak irakasleeneskura jarri

— Jarduerenbalioespen-galdetegiak

— Urteko plana

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

METODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

Ikasleenhizkuntzerabilera

Ikasleen hizkuntzerabilera behatzea

Sarrera-irteeretanikasleen hizkuntzharremanakeuskararalerratzeko urratsakegitea

• Hiztun-neurketak egin — Erabilera-indizea

Ikasleen eta eurenfamilien artekohizkuntz erabilerabehatzea

• Hiztun-neurketak egin — Erabilera-indizea

Sarrera-irteerakeuskal giroraekartzea

• Paisaia euskaratu eta euskalkulturaren adierazletzat jodaitezkeen elementuak jarri

• Megafoniaz baliatu euskal musikajartzeko

— Paisaiarenbehaketa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOA – SARRERA-IRTEERAKHIZKUNTZ ERABILERA

Page 170: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Atal honetan bilduko dira, beraz, ikasleen hizkuntz erabilera euskara-ra lerratzeko ekintzak, bai eta esparru horretako langileek edo irakas-leek erabili beharreko estrategiak adosteko eta lantzeko ekintzak ere.

169169

Jantokikohezitzaileen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

Hizkuntzerrealitatearendiagnosiaabiapuntutzathartuta, esku-hartzeplangintzadiseinatzea

• Hezitzaileen hizkuntz erabilerabehatu

• Hizkuntz portaerak adostu edobirgogoratu

• Lortutako emaitzen araberakoesku-hartze plangintza idatzi

• Adin-tarte bakoitzari dagokionegitaraua antolatu eta hezitzaileadinamizatzaile bihurtu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Hezitzaileakontziente izateaesparru horretakokomunikazio-egoerei, nagusikihizkera ez-formalaeta, balego,euskalkia dagozkiela

• Jantokian ikasleekin erabilibeharreko hizkuntz erregistroaadostu

• Behar izanez gero, esparrukoeragileentzat prestakuntzabideratu

— Antolatutakoekintzetanerabilitakohizkuntzerregistroa

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Jantokikokoordinatzailea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Hezitzaileeneta ikasleenartekohizkuntzerabilera

Edozein jatorritakoikaslerekin euskarazaritzeko urratsakegitea

• Hezitzaileen eta ikasleen artekohizkuntz erabilera behatu etahartu beharreko neurriakplanifikatu

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Ikasleen artekoerabilera euskarazizan dadinbermatzea

Behaketaksistematizatzea etaikasleakkontzientekiinplikatzea

• Ikasleen hizkuntz erabilerabehatu eta hartu beharrekoneurriak planifikatu

— Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Hezitzaileenhizkuntzerabilera

GELAZ KANPOKOA – JANTOKIAHIZKUNTZ ERABILERA

Komunikazio-egoeraustiatzekoestrategiak

Jantokikokomunikazio-egoerakhizkuntzarenmesedetanustiatzea

Hezitzaile guztiakinplikatuz, erabilibeharrekoestrategiak adosteaeta burutzea

• Bazkalosteko tartean egiten denjarduera-eskaintza ikasleentzatalbait motibagarrien egin etajarduerak euskaraz bideratukodirela ziurtatu

• Ekintza horiek hizkuntzarenaldetik ustiatzeko estrategiakhezitzaileen eskura jarri

• Hizkuntza teknikoaren lanketaegin: menuaren lanketa, eremukoberariazko esamoldeen etahiztegiaren lanketa

— Urteko plana — Jardueren

balioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Jantokikokoordinatzailea

METODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

Hezitzaileen etaikasleen artekokomunikazio-hizkuntza euskaraizan dadinbermatzea

Page 171: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Garraioa

Garraio-zerbitzua ikastolako eremu den neurrian, ikastolak bere gainhartu behar du esparru horretarako hizkuntz irizpideak finkatzeareneta horiek jarraitzearen ardura. Horixe izango da, beraz, atal hau az-tertzearen helburua.

Hartara, atal honen barruan jasoko dira, besteak beste, ikasleek es-parru horretan duten hizkuntz erabileraren gaineko behaketak eta ga-rraioan parte hartzen duten begirale nahiz gidarien komunikazio-gai-tasun nahiz jarrera egokiak bermatzeko ekintzak.

Eskolaz kanpoko ekintzak

Atal hau aztertzearen helburua eskolaz kanpoko ekintzetan gertatzenden hizkuntz erabileran eragiteko neurriak hartzea da.

Atal honetan, beraz, eskolaz kanpoko aisia nahiz kirol ekintzen in-guruko irizpideak eta ekimenak bilduko dira. Ikastolak antolatutako

170

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Begiraleenhizkuntzerabilera

Begiraleen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

Euskaraz aritzekoaukera ematen duengunetzat hartzeaautobusa begiraleek

• Hizkuntz portaerak begiraleekinlandu

• Begiraleen hizkuntz erabilera behatu• Lortutako emaitzen araberako esku-

hartze plangintza idatzi

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Garraio etazerbitzuetakokoordinatzailea

GELAZ KANPOKOA – GARRAIOAHIZKUNTZ ERABILERA

Edozein jatorritakoikasleekin euskarazaritzeko urratsakegitea

Begiraleeneta ikasleenartekohizkuntzerabilera

Begiraleen etaikasleen artekokomunikazio-hizkuntza euskara izandadin bermatzea

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Ikasleen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

• Begiraleen eta ikasleen artekohizkuntz erabilera behatu eta hartubeharreko neurriak planifikatu

• Ikasleak euskara erabiltzerabultzatzeko estrategiak begiraleareneskura jarri

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Behaketaksistematizatzea etaikasleak kontzientekiinplikatzea

• Ikasleen hizkuntz erabilera behatueta hartu beharreko neurriakplanifikatu

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Page 172: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

171171

eskolaz kanpoko ekintzak direnean, ekintza horietan zer hizkuntza era-biliko den eta erabilera hori bultzatzeko zer estrategia eta jardueratxertatuko diren zehazteko ekintzak jasoko ditugu. Aitzitik, ekintza ho-riek antolatzeko ardura beste elkarte edo erakunde batena denean,ikastolak ekintza horien inguruko hizkuntz irizpideak proposatu etahorien jarraipena egin beharko du. Horrelakoetan, hizkuntz irizpide-en inguruan egindako lanak edo urratsak jasoko dira.

Hezitzaileenhizkuntzerabilera

Hezitzaileen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

Hizkuntzerrealitatearendiagnosiaabiapuntutzat hartutaesku-hartzeplangintza diseinatzea

• Hezitzaileen hizkuntz erabileraeta jarrerak behatu

• Hizkuntz portaerak adostu edobirgogoratu

• Lortutako emaitzen araberakoesku-hartze plangintza idatzi

• Hezitzaileen prestakuntza-planadiseinatu eta haren jarraipenaegin

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Hezitzaileeneta ikasleenartekohizkuntzerabilera

Hezitzaileen etaikasleen artekokomunikazio-hizkuntza euskaraizan dadinbermatzea

Edozein jatorritakoikaslearekineuskaraz aritzekourratsak egitea

• Hezitzaileen eta ikasleen artekohizkuntz erabilera behatu etahartu beharreko neurriakplanifikatu

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Ikasleenartekohizkuntzerabilera

Ikasleen artekoerabilera euskarazizan dadinbermatzea

Behaketaksistematizatzea etaikasleakkontzientekiinplikatzea

• Ikasleen hizkuntz erabilerabehatu eta hartu beharrekoneurriak planifikatu

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Eskolazkanpokoekintzenkoordinatzailea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOA – ESKOLAZ KANPOKO EKINTZAKHIZKUNTZ ERABILERA

Komunikazio-egoeraustiatzekoestrategiak

Hezitzaile guztiakinplikatuz, erabilibeharreko estrategiakadostea eta burutzea

Eskolaz kanpokokomunikazio-egoerakeuskararenmesedetan ustiatzekourratsak egitea

• Ikasleentzat jarduera-eskaintza albaitmotibagarriena egin eta jarduerakeuskaraz bideratuko direla ziurtatu

• Ikasleak euskara erabiltzerabultzatzeko estrategiak hezitzaileeneskura jarri

— Urteko plana — Jardueren

balioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Eskolazkanpokoekintzen

METODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

Page 173: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

172

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Jaiak eta ospakizunak

Atal hau aztertzearen helburua jai eta ospakizunetan gertatzen denhizkuntz erabileran eragitea nahiz ekintza horien bidez euskal kul-turaren baitako bizipenak sustatzea da.

Atal honetan, beraz, jai eta ospakizunen inguruko irizpideak eta eki-menak bilduko dira, besteak beste, euskal kultura eta euskararen ar-teko lotura indartzeko nahiz ikasleen artean hausnarketa bideratze-ko egiten diren jai-ospakizunen inguruko ekintzak, eta ikastolak kan-poko eragileekin antolatutako jai-ospakizunetarako hizkuntz irizpideak.Atal hau antolatzerakoan, ikastolako hizkuntza guztien arteko orekabermatu beharko da.

10.2.3 Hezitzaileen prestakuntza

Hezitzaileen prestakuntzak hiru ardatz izango ditu: batetik, hezitzai-leek esparru horretan eroso aritzeko beharrezko duten hizkuntz erre-pertorioa lantzea eta garatzea; bigarrenik, eremu horretan gauzatzen

Partaideenhizkuntzerabilera

Partaideen artekohizkuntz erabileraeuskaraz izan dadinbermatzea

Hizkuntzerrealitatearendiagnosiaabiapuntutzathartuta, esku-hartzeplangintzadiseinatzea

• Partaideen hizkuntz erabilera etajarrerak behatu eta aurrerabegirako esku-hartze plangintzazehaztu

• Hizkuntz portaerak adostu edobirgogoratu

—Hiztun-neurketak

— Urteko plana

Komunikazio-egoeraustiatzekoestrategiak

Jai etaospakizunetakokomunikazio-egoerak euskararenmesedetanustiatzeko urratsakegitea

Partaide guztiakinplikatuz, erabilibeharrekoestrategiak adosteaeta erabiltzea

• Jai eta ospakizun eskaintzaikasleentzat albait motibagarrienegin eta jarduerak euskarazbideratuko direla ziurtatu

• Ekintza bakoitzari dagokionhizkuntz erregistroaren lanketaegin

—Urteko plana —Jardueren

balioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Eskolazkanpokoekintzenkoordinatzailea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOA – JAIAK ETA OSPAKIZUNAKHIZKUNTZ ERABILERA

— Zuzendaritza— Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Jai etaospakizunenkoordinatzailea

METODOLOGIA ETA DIDAKTIKA

Page 174: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

173173

diren egoera komunikatiboak kudeatzeko estrategiak lantzea eta ga-ratzea; eta azkenik, hizkuntzekiko jarrera egokiak lantzea. Izan ere,hizkuntza gutxiagotuen indarberritzean ezinbestekoa da jarreretan era-gitea, gutxiagotze-prozesuan zehar eragindako aurreiritzi negatibo-ak, konplexuak nahiz oztopoak gainditu ahal izateko (ikus erreferen-tzia-markoaren 5. atala).

Jarraian, hiru esparru horiek aztertzeko hainbat orientabide aipatu-ko da.

• Hizkuntz hobekuntza

Atal hau arakatzearen helburua hezitzaileen komunikazio-gaitasunahobetzeko prestakuntza bideratzea da. Hartara, atal honetan jasokodira hizkuntz erregistro ez-formalak edota hizkuntza teknikoak gara-tze aldera abiatzen diren prestakuntza-ekimenak.

• Metodologia eta didaktika

Atal hau lantzearen helburua hezitzaileek ikasleen hizkuntz erabilerasustatzeko duten gaitasunean eragitea da.

Hartara, atal honetan bilduko dira gelaz kanpoko jarduera horiek ku-deatzeko metodologiari dagozkion prestakuntza-ekintzak; horien ar-tean, esaterako, ahozkoaren erabileran (kantitatean nahiz kalitatean)eragiteko jarduerak izango ditugu, ahozko adierazpenaren ingurukoakizango baitira gelaz kanpokoan sortuko diren hizkuntz behar nagu-siak.

• Hizkuntzekiko jarrerak

Atal honen helburua da hezitzaileen hizkuntzarekiko motibazioanahiz sinesmen-balioak aztertzea eta, behar izanez gero, horietan era-giteko formazio-ekintzak bideratzea.

Jarraian, hainbat orientabide aurkeztuko da hezitzaileen prestakun-tzari dagokion atal honetan eragiteko.

Page 175: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

174

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

10.2.4. Baliabideak

Gelaz kanpoko eremuan zehaztu diren lan-ildoak garatu ahal izate-ko Ikastolak eskura dituen baliabideak aztertzea izango da atal haubehatzearen helburua.

Hartara, atal honetan jasoko dira baliabide horiek osatzeko irizpide-ak eta ekintzak; besteak beste, material bildumen katalogoak (hizte-gi teknikoak, musika bildumak...) osatzeko erabakiak eta hizkuntz iriz-pideak bilduko dira.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

Hezitzaileenprestakuntza

Hezitzaileenprestakuntza-planaantolatzea etaaurrera eramatea

Ikastolakbideratutako gelazkanpokojardueretakohezitzaile guztiekprestakuntzaegokia eskuratzea

• Prestakuntza beharrakidentifikatu eta lehentasunakfinkatu

• Prestakuntza eskaini etajarraipena egin

• Ikasitakoa praktikara eramatendela ziurtatu eta balioetsi

• Aurrera begira, hezitzaile berriekprestakuntza-ildoak jasokodituztela ziurtatu

— Prestakuntza-plana

— Balioespen-galdetegiak

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOAHEZITZAILEEN PRESTAKUNTZA

Gune etazerbitzuetakobaliabideenhizkuntztrataera

Gelaz kanpokoeremuak behardituen baliabideakdefinitzea

Beharrezkoak direnbaliabideakeskuratzekoaurreikuspenaegitea

• Ingurune soziolinguistikoa zeinden kontuan hartuta, baliabideenhizkuntz irizpideak idatzi

• Baliabideak aurrekontuetanaurreikusi

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Aurrekontua

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

GELAZ KANPOKOABALIABIDEAK

Page 176: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

10.3. Eremu instituzionala

Eremu instituzionala ikastolako hizkuntz politikari dagokio, eta ber-tan hartzen diren erabakiak funtsezkoak izango dira ikasleek tes-tuinguru ahalik eta euskaldunena izan dezaten.

Zehazkiago, beraz, eremu instituzionalean eragiteko helburu nagu-siak izango dira hezkuntza-komunitatearen harreman-sareetan eus-kararen erabilera eragozten duten etenak identifikatzea eta horiek gain-ditzeko estrategiak abian jartzea.

Hauek dira eremu hau garatzeko erabil ditzakegun erreferentziazkodokumentuak:

Ikastolen Hizkuntz Proiektua (4.2. eta 9.1.1. atalak) (EHIK)

Ikastola: izaera eta egitura (EHIK, 1988)

Euskaraz Bizi (Jose Luis Gorostidi, 1991)

Langileentzako eta gurasoentzako prestakuntza-eskaintzen ka-talogoa

Datozen ataletan, eremu instituzionalak bere baitan hartzen ditueneraketa eta barne-komunikazioa eta kanpo-harremanen eremuak des-kribatu, eta horietan eragiteko orientabide batzuk aipatuko dira.

10.3.1. Eraketa eta barne-komunikazioa: ikastetxea

Atal hau behatzearen helburua ikastolako eraketari eta barne-fun-tzionamenduari dagokion hizkuntz politika aztertzea da.

Atal honetan jasoko dira, esaterako, ikastolako dokumentazioasortzeko nahiz kudeatzeko hizkuntz irizpideak, langile ez-hezitzaile-en hizkuntz profila eta prestakuntza-beharrak, eta hizkuntz paisaia-ri dagozkion jarraibideak.

175175

Page 177: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Gobernu-, administrazio- eta funtzionamendu-organoen hiz-kuntz erabilera eta trataera

Atal hau behatzearen helburua ikastolako hizkuntz politika orokorrafinkatuta eta jasota dagoen aztertzea da.

Hartara, hizkuntz politika hori adosteko eta finkatzeko ekintzez gain,organo horien funtzionamendurako (dokumentazioa prestatzeko, bi-lerak egiteko...) hizkuntz irizpideak zehazteko eta jarraitzeko ekintzakbilduko ditu atal honek.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

• Langileen hizkuntz profila

Atal hau behatzearen helburua ikastolako langileen hizkuntz ezau-garriak aztertzea da. Atal honetan bilduko dira, beraz, ikastolako ira-kasle nahiz bestelako langileen hizkuntz profilen inguruko irizpide-ak adosteko eta erabaki horiek betetzen direla bermatzeko ekintzak.

176

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

Gobernu-,administrazio-etafuntzionamendu-organoenhizkuntzerabilera etatrataera

Gobernu,administrazio etazuzendaritzarenbarne- eta kanpo-harremanetarakohizkuntza zehazteaeta horren gainekoirizpideak idaztea

Barne- eta kanpo-harremanetarakohizkuntz erabakiakhartzea eta idaztea

• Erabakiak hartu eta gizarteratu• Erabakiak Hizkuntz Proiektuan

txertatu• Gobernu-, administrazio- eta

funtzionamendu- organoetakopartaideei euskaraz aritzekogaitasuna eskatu berauetan partehartu ahal izateko

• Euskaraz aritzeko zailtasunakdituztenen kasuan prestakuntzaeskaini

• Jendaurrean aritu behar dutenenkasuan, lehendakaria kasu,euskaraz aritzeko gaitasunabermatu

• Batzar orokor eta bestelakobileretan euskara izateakomunikazio-hizkuntza nagusia

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— EuskarazBizi Taldea

EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Page 178: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hona hemen atal horretan eragiteko hainbat orientabide.

• Hizkuntzen trataerari buruzko erabakiak biltzen dituzten do-kumentuak

Atal hau behatzearen helburua ikastolako dokumentu nagusien hiz-kuntz irizpideak aztertzea da. Hartara, dokumentu horiek hizkuntzeiburuz jasotzen dituzten aipamenen arteko koherentzia aztertzeaz gain,zer hizkuntzatan idatzi diren arakatuko da.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

177177

EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Langileenhizkuntzprofila

Ikastolakoirakasleen nahizbestelakoprofesionalenhizkuntz profilaadostea eta horrengaineko irizpideakidaztea

Langileen hizkuntzprofilak zehaztea

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

• Lanpostu bakoitzerako profilegokia zehaztu eta erabakitakoaHizkuntz Proiektuan txertatu

• Profesional guztiek erabakitakohizkuntz profila betetzen dutelaziurtatu

EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Hizkuntzentrataerariburuzkoerabakiakbiltzendituztendokumentuak

Ikastolakodokumentazioaridagokion hizkuntzazehaztea eta horrengaineko irizpideakidaztea

Dokumentu horiekguztiak euskarazizatea, atzerrikohizkuntzaridagozkionprogramazioak salbu

• Hizkuntz irizpideak finkatu etaHizkuntz Proiektuan txertatu

• Dokumentazioa euskaratu(behar izanez gero)

— HIZKUNTZPROIEKTUA

Ikastolakodokumentazioanhizkuntz gaiei buruzegiten direnaipamenak elkarrenartean koherenteakizatea

Dokumentuakaztertzea etakoherentziaziurtatzea

• Dokumentazioa aztertu — Dokumentazioa

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 179: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Langileen prestakuntza

Langileen prestakuntzak bi ardatz izango ditu: batetik, langileek be-ren lanean eroso aritzeko beharrezkoa duten hizkuntz gaitasuna lan-tzea eta garatzea; bigarrenik, hizkuntzekiko jarrera egokiak lantzea.

Jarraian, bi esparru horiek aztertzeko hainbat orientabide aipatukodira.

Hezitzaile ez diren langileen hizkuntz prestakuntza

Atal hau aztertzearen helburua da eremu instituzionalerako hautatutakoildoak gauzatu ahal izateko ikastolako langileek beharko duten hiz-kuntz prestakuntza zehaztea. Atal honetan bilduko dira, beraz, ikas-tolako langile ez-hezitzaileen hizkuntz gaitasuna nahiz jarrerak ga-ratzeko prestakuntza-ekintzak.

Hizkuntzekiko jarrerak

Atal hau lantzearen helburua, hain zuzen, langileen hizkuntzarekikomotibazioa nahiz sinesmen-balioak aztertzea eta, beharrezkoa iza-nez gero, horietan eragiteko formazio-ekintzak bideratzea da.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

178

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEALANGILEEN PRESTAKUNTZA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Langileenhizkuntzprestakuntza

Ikastolako langileorok euskaraz egokiaritzeko gaitasunaizatea

Langileen hizkuntzbeharrei erantzutea

• Ikastolako prestakuntza-planeanlangileen hizkuntz beharrakkontuan hartu

• Langileen hizkuntz profilenegokierarako prestakuntzaeskaini eta bideratu

• Ikasitakoa praktikara eramatendela ziurtatu eta balioetsi

• Aurrera begira, langile berriekprestakuntza-ildoak jasokodituztela ziurtatu

— Prestakuntza-plana

— Prestakuntzakobalioespen-galdetegiak

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 180: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Baliabideak

Ekonomia- eta administrazio-dokumentazioaren hizkuntz trataera

Atal honen helburua ikastolako ekonomia eta administraziorako do-kumentazio ofizialaren inguruan dagoen hizkuntz politika jasotzea da.

Hartara, atal honetan bilduko dira, esaterako, administrazioari eta eko-nomiari buruzko dokumentuetan, guraso edo irakasleei bidaltzen zaiz-kien jakinarazpenetan eta antzerako bestelako dokumentuetan jarraitubeharreko hizkuntz irizpideak, bai eta erabaki horien jarraipena egi-teko ekintzak ere.

Hona hemen atal honetan eragiteko hainbat orientabide.

IKT euskarrien hizkuntz trataera

Atal honen helburua ikastolan erabiltzen diren IKT euskarrien hizkuntzirizpideak finkatzea da. Hartara, hemen bilduko dira euskarri horienhizkuntza definitze aldera egiten diren ekintzak.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

179179ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEABALIABIDEAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Ekonomia- etaadministrazio-dokumentazio-aren hizkuntztrataera

Hizkuntz erabakiakhartzea eta idaztea

Ekonomia- etaadministrazio-dokumentazioaridagokion hizkuntzazehaztea eta horrengaineko irizpideakidaztea

• Hizkuntz errealitatea ezagutu• Dokumentu orokorrak zein diren

zehaztu• Ekonomia- eta administrazio-

mailako esku-hartzea zehaztu• Euskararen erabilera arautzeko

proposamena idatzi• Erabakiak hartu eta Hizkuntz

Proiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Ekonomia- etaadministrazio-dokumentazioa

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 181: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Ikastolako espazioen hizkuntz trataera

Atal hau aztertzearen helburua hizkuntz paisaiari buruzko irizpideakaztertzea da, betiere eleaniztasuna kontuan izanda.

Atal honetan jasoko dira, besteak beste, ikastolako espazioen hiz-kuntz antolaketarako irizpideak adosteko eta horiek jasotzeko ekin-tzak, bai eta gai horren inguruan hartzen diren erabakiak jarraitzekoekimenak nahiz dokumentazio ofizialean txertatzekoak ere.

Hona hemen atal honetan eragiteko orientabide batzuk:

180

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEABALIABIDEAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

IKT euskarrienhizkuntztrataera

IKT euskarrieidagokien hizkuntzazehaztea eta horrengaineko irizpideakidaztea

Hizkuntz erabakiakhartzea eta idaztea

• IKT euskarrien hizkuntzari buruzkoerabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— IKT euskarriak

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: IKASTETXEABALIABIDEAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Ikastolakoespazioenhizkuntztrataera

Ikastolako espazioakeuskalduntzea

Ikastolako espazioenhizkuntza zehaztea

Aurrekontuetanhizkuntz paisaiaeuskalduntzekobaliabideakeskuratzea (IKE)

• Espazio bakoitzak duen funtzioarenaraberako hizkuntz irizpideakproposatu eta adostu

• Informazio-guneen hizkuntza(k)definitu

• Ikastolako errotulazioa euskaldundu• Hartutako erabakiak Hizkuntz

Proiektuan txertatu

• Hizkuntz paisaia euskalduntzekoeskura dauden baliabideak eskuratueta erabili

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Argazkiak— Aurrekontua

— Argazkiak— Aurrekontua

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 182: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

10.3.2. Eraketa eta barne-komunikazioa: familia

Atal hau behatzearen helburua familien hizkuntz erabilera nahiz hiz-kuntzekiko jarrerak aztertzea da. Izan ere, etxea da ikastolarekin ba-tera hizkuntza bereganatzeko edota horren aldeko jarrera eraikitze-ko ikasleak duen esparrua.

Hartara, atal horretan jasoko dira gurasoek hizkuntzaren esparruandituzten nahiak, usteak, motibazioak, beharrak eta horiei erantzute-ko ekintzak.

Datozen ataletan eremu honetan eragiteko hainbat orientabide ai-patuko da.

• Familien tipologia

Atal hau behatzearen helburua ikastolako familien hizkuntz ezauga-rriak jasotzea da. Hartara, atal honetan bilduko dira familien hizkuntztipologia nahiz hizkuntz jarrerak aztertzeko eta horien bilakaera neur-tu eta aurreikusteko ekintzak.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

• Familia barruko hizkuntz erabilera

Atal hau aztertzearen helburua ikastolako familietako kideen hizkuntzerabilera ezagutzea da.

181181

EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: FAMILIA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Familientipologia

Familia-hizkuntza etajarrera-tipologiendiagnosia egitea

Ikastolako familientipologia aztertzea

• Familia-tipologiak ezagutzeko datu-bilketa sistematizatu

• Familia-tipologia bakoitzarentzatestrategia-plana proposatu etaadostu

• Familia-tipologia bakoitzari egitenduen praktikarekiko esku-hartzeproposamena egin

— Ikasdat— Estrategia-plana— Aholku-bilduma

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 183: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Atal honetan jasoko dira, besteak beste, helburu horrekin bideratzendiren galdekizunen edo bestelako ekintzen inguruko aipamenak.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

• Ikastolaren eta gurasoen arteko harremanak

Atal hau behatzearen helburua gurasoekiko harremanak bideratze-ko irizpideak eta erabakiak aztertzea da. Atal honetan bilduko dira,besteak beste, familien hizkuntz tipologiaren arabera, ikastolak fa-miliekiko harremanetan jarraituko dituen hizkuntz irizpideak eraba-kitzeko eta finkatzeko ekintzak.

Hona hemen esparru honetan eragiteko hainbat orientabide:

182

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: FAMILIA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Familiabarrukohizkuntzerabilera

Familia barrukohizkuntz erabileraneurtzea

Familia barrukohizkuntz erabilerazein den ezagutzea

• Galdetegiak pasatu eta datuak bildu• Datuen arabera interbentzio-plana

diseinatu eta abian jarri

— Familia barrukohizkuntzerabilerarendiagnosia

EREMU INSTITUZIONALA ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: FAMILIA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Ikastolaren etagurasoenartekoharremanak

Familien hizkuntztipologiaren arabera,ikastolak familiekikoharremanetarakohizkuntz irizpideakzehaztea

Familiarekin ahoznahiz idatziz izatendiren harremanenhizkuntz irizpideakidaztea

• Gurasoak partaide diren bileretakohizkuntz erabilera erabakitzeko,informazioa bildu irakasleen etagurasoen artean

• Jasotako datuen arabera erabakiakhartu eta Hizkuntz Proiektuantxertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

Familia eta ikastolarenarteko harremanakeuskaraz izateabultzatzea

• Ikasturte hasierako guraso bileretaneuskararen erabilerarekikosentsibilizazioa egin

• Irakasleek familien hizkuntzportaeran duten eraginaz hausnartu

— Gurasoekikoharreman-bideak(gutunak,bilerak…)

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 184: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Gurasoen prestakuntza

Atal hau aztertzearen helburuak gurasoen komunikazio-gaitasuna etaprestakuntza-beharrak identifikatzea eta horiei erantzutea dira.

Atal honetan, beraz, bi ildo nagusiren inguruko ekimenak bilduko dira.Batetik, gurasoen hizkuntz maila jasotzeko prestakuntza-ekimenak;bestetik, euskararen indarberritzeari begira edo eleaniztasunaren in-guruan antolatutako ekintzak (hitzaldiak, motibazio-saioak, ikasto-lako hainbat proiekturen aurkezpen-saioak eta abar).

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

• Baliabideak

Atal honen helburua ikastolak dituen komunikazio-baliabideen hiz-kuntz irizpideak finkatzea da. Hartara, hemen bilduko dira ikastola-ko aldizkari, web-orri eta antzerako komunikabideen hizkuntza fin-katze aldera egiten diren ekintzak.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

183183

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: FAMILIAGURASOEN PRESTAKUNTZA

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Gurasoenhizkuntzprestakuntza

Gurasoen hizkuntzbeharrei erantzuteaeta euskaldunak ezdiren familietaneuskararekiko jarreralantzea

Gurasoak euskararenerabileran eragileizatea

• Ikastolako prestakuntza-planeangurasoen prestakuntza kontuanhartu

• Familia-tipologia bakoitzariegokitutako prestakuntza-proposamena bideratu

— Prestakuntza-plana

— Prestakuntzakobalioespen-galdetegiak

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 185: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

10.3.3 Kanpo-harremanak

Atal honetan, ikastolaren eta haren inguruan dauden gizarte-egitu-ren arteko harremanak aztertuko dira, hizkuntzaren erabileran urra-tsak egin ahal izateko gizartearen babesa eta inplikazioa ezinbeste-koak baitira.

Hortaz, atal honetan jasoko dira, besteak beste, ikastolak gizartea-ren euskalduntzean eragiteko hartzen dituen erabakiak eta abian jar-tzen dituen ekintzak.

• Beste ikastetxeekiko harremanak

Atal hau aztertzearen helburua ikastolak beste ikastetxeekiko ha-rremanetarako dituen hizkuntz irizpideak finkatzea da.

Atal honetan jasoko dira, hortaz, inguruko edo sare bereko beste ikas-tetxeekin aritzeko hizkuntz irizpideak zehazteko eta gauzatzeko ekin-tzak.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

184

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

ERAKETA ETA BARNE-KOMUNIKAZIOA: FAMILIABALIABIDEAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Komunikazio-baliabideenhizkuntztrataera

Komunikazio-baliabideei dagokienhizkuntza zehazteaeta horren gainekoirizpideak idaztea

Hizkuntz erabakiakhartzea eta idaztea

• Komunikazio-baliabideen hizkuntzariburuzko erabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Komunikazio-baliabideak

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Komunikazio-arduraduna

Page 186: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Gizarte-elkarteekiko harremanak

Atal hau aztertzearen helburua ikastolak gizarte-elkarteekiko harre-manetarako dituen hizkuntz irizpideak finkatzea da.

Beraz, hemen jasoko dira ikastolari edo ikasleei zuzenean zerbitzuaematen dieten elkarteekin jarraitu beharreko hizkuntz irizpideak fin-katzeko eta gauzatzeko ekintzak.

Hona hemen eremu honetan eragiteko hainbat orientabide:

185185

EREMU INSTITUZIONALAKANPO-HARREMANAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Besteikastetxeekikoharremana

Inguruko besteikastetxeekin edosarekoekin aritzekohizkuntz irizpideakzehaztea

Ikastolak euskararenindarberritzerakogizartean eragitea

• Hizkuntz errealitatea ezagutu • Kanpo-harremanak definitu• Kanpo-harremanetarako hizkuntz

erabilerari dagokion proposamenaegin

• Erabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

EREMU INSTITUZIONALAKANPO-HARREMANAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

Gizarte-elkarteekikoharremanak

Ikastolak euskararenindarberritzerakogizartean eragitea

Ikastolari edotaikasleei zuzeneanzerbitzua ematendieten elkarteekikohizkuntz irizpideakzehaztea

• Hizkuntz errealitatea ezagutu• Kanpo-harremanak definitu• Kanpo-harremanetarako hizkuntz

erabilerari dagokion proposamenaegin

• Erabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Page 187: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Udal eta beste herri-erakundeekiko harremanak

Atal hau aztertzearen helburuak ikastolak udal eta beste herri-era-kundeekin euskararen sustapenerako egin beharreko elkarlana ze-haztea, balioestea eta bultzatzea dira.

Hortaz, atal honetan bilduko dira ikastolak administrazioko erakun-deekin nahiz bestelako herri-elkarteekin dituen harremanetarako hiz-kuntz irizpideak finkatzeko eta gauzatzeko ekintzak; bai eta horiekinelkarlanean aritzeko hartzen diren neurriak ere.

Jarraian, atal honetan eragiteko hainbat orientabide aurkeztuko da.

• Hornitzaileekiko harremanak

Atal hau aztertzearen helburua ikastolaren bestelako gizarte-harre-manetarako hizkuntz irizpideak finkatzea da.

Atal honetan jasoko dira, beraz, enpresekin (garraioa, catering zer-bitzuak, garbitzaileak eta abar) edota hornitzaileekin aplikatu beha-rreko hizkuntz irizpideak jasotzeko nahiz gauzatzeko ekintzak.

186

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

RA

GIT

EK

O O

RIE

NTA

BID

EA

K

EREMU INSTITUZIONALAKANPO-HARREMANAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Udal eta besteherri-erakundeekikoharremanak

Ikastolak euskararenindarberritzerakogizartean eragitea

Ikastolakadministraziokoedozeinerakunderekin dituenharremanetarakohizkuntz irizpideakzehaztea

• Hizkuntz errealitatea ezagutu• Kanpo-harremanak definitu• Kanpo-harremanetarako hizkuntz

erabilerari dagokion proposamenaegin

• Erabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

Udaletako EuskaraBatzorde nahizinguruko EuskaraElkarteekinelkarlanean aritzea

• EBPN-n parte hartu• Ikastolaren urteko planak udaleko

euskara-teknikariari aurkeztu• Udaleko euskara-teknikariarekin

baliabideak negoziatu • Udalak nahiz inguruko Euskara

Elkarteek antolatutako ekintzetanparte hartu

— HIZKUNTZPROIEKTUA

— Urteko plana

Page 188: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hona hemen eremu honetan eragiteko hainbat orientabide:

187187

EREMU INSTITUZIONALAKANPO-HARREMANAK

ESPARRUAK HELBURU HELBURU ZEHATZAK JARDUERA ESTRATEGIKOAK EBALUAZIO- ARDURADUNAKESTRATEGIKOAK ADIERAZLEAK

— Gobernu-organoa

— Zuzendaritza — Hizkuntz

ProiektuaTaldea

— Euskaraz BiziTaldea

Ikastolak enpresekinedota hornitzaileekinaplikatu beharrekohizkuntz irizpideakzehaztea

• Hizkuntz errealitatea ezagutu • Kanpo-harremanak definitu• Kanpo-harremanetarako hizkuntz

erabilerari dagokion proposamenaegin

• Erabakiak hartu eta HizkuntzProiektuan txertatu

Hornitzaileekikoharremanak

Ikastolak euskararenindarberritzerakogizartean eragitea

— HIZKUNTZPROIEKTUA

Page 189: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 190: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

189189

Hizkuntz Proiektuaren sorkuntzak, garapenak eta balioespenak, ikas-tolan egun dauden gobernu- nahiz funtzionamendu-organo guztieninplikazioaz eta elkarlan sendoaz gain, azken horren barruan txertatukoden berezko antolaketa egonkor baten beharra eskatzen du: HizkuntzProiektua Taldea, Hizkuntz Departamentu Bateratua eta Euskaraz Bizitaldea. Azken biak Hizkuntz Proiektua Taldearen barruko azpi-taldeakizango lirateke. Ondorengo irudian Hizkuntz Proiektuaren kudeake-tak beharrezkoa duen egitura egonkorra berdez ikus daiteke, eta txu-riz, berriz, hizkuntzaren zeharkakotasuna bermatzearren HizkuntzProiektuaren lankidetza beharrezkoa izango duten eremuak.

11 HizkuntzProiektuarenkudeaketarakoegitura etazereginproposamena

Page 191: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Datozen ataletan, ohiko gobernu-organoek eta Ikastolako zuzen-daritzak Hizkuntz Proiektua gauzatzean dituzten zereginak zerrendatueta Hizkuntz Proiektua Taldea, Hizkuntz Departamentu Bateratua etaEuskaraz Bizi Taldea deskribatuko ditugu.

11.1. Ikastolaren gobernu-organoei dagozkien zereginak

Gobernu-organoek (Ikastolaren Batzordea, Ikastolaren Batzar Nagusiaeta abar) ikastolako ildo nagusiak finkatzearen eta haiek gauzatzeaziurtatzearen ardura dute. Beraz, Hizkuntz Proiektuarekiko zeregin na-gusiak honakoak lirateke:

190

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O E

GIT

UR

A

IKASTOLAKO GOBERNU-ORGANOA

ZUZENDARITZA

HIZKUNTZ PROIEKTU TALDEADinamizatzaile orokorra

Gela barruko eremuaren dinamizatzaileaEuskaraz Biziko dinamizatzailea

BESTE ARLOAK(hizkuntz beharrak)

HHLH

DBHDBHO

HIZKUNTZ DEPARTAMENTU

BATERATUAGela barruko eremuaren

dinamizatzailea

HHLH

DBHDBHO

EUSKARAZ BIZI TALDEA-Euskaraz Biziko dinamizatzailea

HHLH

DBHDBHO

-Ordutegiz kanpoko jardueren arduraduna

Aisia eta kirola.Kultura

Ikastolarenkudeaketa-antolaketa

Harremanak:GurasoakIkasleen eus-kara elkarteaIngurunekoekimenak

Page 192: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntz Proiektuaren beharra aztertu eta haren sorkuntza onetsi

• Hizkuntz Proiektua garatu ahal izateko diru-baliabideak aurre-kontuetan onetsi

• Hizkuntz Proiektuaren plan estrategikoa, urteko plangintzak etamemoriak balioetsi eta onetsi

11.2. Zuzendaritzari dagozkion zereginak

Zuzendaritzak gobernu-organoetan hartutako erabakiak bideratze-aren eta gauzatzearen ardura du. Beraz, Hizkuntz Proiektuarekiko ho-nakoak lirateke haien zeregin nagusiak:

• Hizkuntz Proiektua lantzearen eta gauzatzearen beharra aztertueta hezkuntza-komunitatearekin adostu

• Hizkuntz Proiektua Taldearen eraketa eta haren ezaugarri nagu-siak zehaztu: kideak aukeratu, arduraduna izendatu, helburuakfinkatu eta abar

• Euskaraz Bizi batzordearen eraketa eta haren ezaugarri nagusiakzehaztu: kideak aukeratu, arduraduna izendatu, helburuak finkatueta abar

• Ikastolarako proposatzen den Hizkuntz Proiektua aztertu eta ego-kia izanez gero oniritzia eman

• Ikastolako ohiko barne-funtzionamendua bideratzen duten erre-ferente nagusietan (curriculum proiektua, barne-araudia, urtekoplana, aurrekontuak…) Hizkuntz Proiektuarekiko isla ziurtatu

• Hizkuntz Proiektua Taldeak proposatutako hizkuntzaren presta-kuntza-plana aztertu eta ikastolako prestakuntza-planean txertatu

• Hizkuntz Proiektuaren plan estrategikoak eta urteko plangintzakaztertu, onespena landu, eta ikastolako gestio-planean eta urtekoplangintzan txertatu

191191

Page 193: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Urteko plangintzaren jarraipena egin eta urteko memorien balio-espenean parte hartu

• Plan estrategikoaren jarraipena egin eta bere memoriaren balio-espenean parte hartu

11.3. Hizkuntz Proiektua Taldearen osaketa

Aipatu bezala, hiru dira Hizkuntz Proiektuaren garapena bideratze-ko beharrezkoak izango diren talde iraunkorrak: batetik, HizkuntzProiektua Taldea eta, bestetik, azken horren koordinaziopean koka-tuko liratekeen Hizkuntz Departamentu Bateratua eta Euskaraz BiziTaldea. Hizkuntz Proiektua Taldearen osaketari dagokionez, honakoaklirateke taldeko kideak eta haiek bete beharreko funtzioak etaezaugarriak.

Hizkuntz Proiektuko dinamizatzaile orokorra

Dinamizatzaile orokorraren zeregina Hizkuntz Proiektua garatzeko eki-menak eta horien arduradunak koordinatzea izango denez, komenida dinamizatzaile orokorrak eskumena izatea erabakiak hartzeko etabetearazteko. Ikastolako zuzendari pedagogikoa, ikasketa-burua edoarduradun pedagogikoa izatea litzateke egokiena; hala ez balitz, Hiz-kuntz Proiektuko dinamizatzaile orokorra zuzendaritza taldean inte-gratu beharko litzateke. Horretaz gain, dinamizatzaile orokorrak ho-nako ezaugarriak izan beharko ditu:

• Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren ezagutza izatea

• Hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarekin eta erabilerarekin zeri-kusia duten esparruen oinarrizko ezagutza izatea

• Prestakuntzarako grina izatea

• Ekimen handiko pertsona izatea

• Planifikaziorako eta lanen jarraipena egiteko sistematikoa izatea

192

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O E

GIT

UR

A

Page 194: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Komunikaziorako trebea izatea

• Taldeak dinamizatzeko gaitasuna izatea

• Talde-lana egiteko gaitasuna izatea

Gela barruko eremuaren dinamizatzailea

Eremu honen dinamizatzailearen zeregina Hizkuntz Proiektuaren ga-rapenak curriculumaren eremuan beharrezkoak dituen ekintzak bi-deratzea eta koordinatzea izango denez, dinamizatzaile horrek ho-nako ezaugarriak bete ditzan komeni da:

• Konpetentzietan oinarritutako curriculum-lanetan eta metodolo-gietan eskarmentua izatea, bereziki hizkuntzaren ikuspegi ko-munikatiboan

• Ekimen handiko pertsona izatea

• Planifikaziorako eta lanen jarraipena egiteko sistematikoa izatea

• Taldeak dinamizatzeko gaitasuna izatea

• Talde-lana egiteko gaitasuna izatea

Euskaraz Biziko dinamizatzailea

Euskaraz Biziko dinamizatzailearen zereginak Euskaraz Bizi Taldeagidatzea eta koordinatzea izango dira. Talde horren egitekoa HizkuntzProiektuaren garapenak gelaz kanpoko eremuan nahiz eremu insti-tuzionalean beharrezkoak dituen ekintzak bideratzea izango denez,Euskaraz Biziko dinamizatzaileak honako ezaugarriak bete ditzan ko-meni da:

• Konpetentzietan oinarritutako hezkuntzaren ezagutza izatea

• Euskararen normalkuntzan inplikatuta egotea

• Prestakuntzarako grina izatea

193193

Page 195: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Ekimen handiko pertsona izatea

• Planifikaziorako eta lanen jarraipena egiteko sistematikoa izatea

• Komunikaziorako trebea izatea

• Talde-lana egiteko gaitasuna izatea

• Ikasleekin harremanetarako erraztasuna izatea

11.4. Hizkuntz Proiektua Taldearen zereginak

Hizkuntza Proiektua Taldearen zereginak hauexek izango lirateke:

• Ikastolaren gela barruko eta gelaz kanpoko eremuetan lantzen di-ren hizkuntzen irakaskuntzaren eta erabileraren arteko koheren-tzia eta kohesioa bermatzea; bereziki, komunikatzen ikasi kon-petentziaren garapena ziurtatzeko eta hizkuntzaren zeharkako-tasuna bermatzeko

• Euskararen normalizazioan eta eleaniztasunean eragile izatea

• Ikastolako hizkuntz egoeraren diagnosia bideratzea

• Ikastolak hizkuntzekiko dituen beharrei eta lehentasunei erantzu-teko plan estrategikoa idaztea, zuzendaritzari proposatzea eta zu-zendaritzarekin batera plan estrategikoaren balioespena egitea

• Ikastolaren Hizkuntz Proiektua idaztea eta eguneratzea, betiereIkastolaren Hezkuntza Proiektuarekiko eta Curriculum Proiek-tuarekiko koherentzia zainduz

• Hezkuntza-komunitate osoari antzemandako hizkuntz beharreierantzute aldera, hizkuntzaren prestakuntza-plana diseinatu etazuzendaritzari proposatu. Hizkuntz prestakuntza horrek bere bai-tan bilduko ditu hizkuntzen metodologia, didaktika eta hobekuntzaekintzak, bai eta hizkuntzekiko jarreren ingurukoak ere

194

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O E

GIT

UR

A

Page 196: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntz Proiektuaren urteko plangintza proposatzeaz eta balo-ratzeaz gain, hiru hilerik behin plangintza horren jarraipena egitea

• Azpi-taldeen proposamenak (Hizkuntz Departamentu Batera-tuarenak, Euskaraz Bizi Taldearenak nahiz hizkuntzaren tratae-rarekin loturiko beste edozein talderenak) aztertzea eta horien gai-neko erabakiak hartzea edo proposatzea

• Hizkuntz Proiektua garatzeko beharrezkoak diren baliabideak es-katzea

Zeregin horiek bete ahal izateko, Hizkuntz Proiektua Taldearen egu-neroko jardunean honako puntuak aintzat hartu beharko dira:

• Taldeko kideek lan egiteko ordu-dedikazioa eta koordinazio gu-neak bermatuta izango dituzte

• Erabakiak adostasunez hartuko dira eta, zuzendaritzaren ones-penarekin, erabaki horiek lotesleak izango dira

11.5. Hizkuntz Departamentu Bateratuaren osaketa etazereginak

Hizkuntz Departamentu Bateratuaren osaketari dagokionez, hona-koak lirateke departamentu horren kideak:

• Gela barruko eremuaren dinamizatzailea

• Etapa guztietako hizkuntz irakasleak edo ordezkariak

Gela barruko eremuaren dinamizatzailearen gidaritzapean, HizkuntzDepartamentu Bateratuaren ardura izango da Hizkuntzen CurriculumBateratua gauzatzea; beraz, betiere Hizkuntz Proiektua Taldearen ko-ordinaziopean, honakoak izango dira Hizkuntz Departamentu Bate-ratuaren zereginak:

• Hizkuntz Proiektuan hizkuntzen ikaskuntza-irakaskuntzarakoadostutako ikuspegi metodologikoa garatzea

195195

Page 197: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntzen curriculum bateratua (helburuak, edukiak, ebaluazio-irizpideak eta abar) garatzea eta eragileekin lantzea

• Erabakitakoa kontuan hartuta, askotariko baliabideak (ikasma-terialak eta abar) hautatzea eta Hizkuntz Proiektua Taldeari pro-posatzea

• Programazioen arteko koordinazioa eta osagarritasuna ziurtatzea

• Arloko metodologia lantzeko nahiz irakasleen hizkuntz maila ho-betzeko prestakuntza beharrak definitzea eta Hizkuntz ProiektuaTaldeari aurkeztea

• Beste arloetako departamentuekin koordinatzea, arlo horienhizkuntz beharrei erantzuteko orientabideak emateko

• Etapako bileretan, egindako lanaren berri ematea

Zeregin horiek bete ahal izateko, eguneroko jardunean aintzat har-tu beharko lirateke honako puntu hauek:

• Taldeko kideek lan egiteko ordu-dedikazioa eta koordinazio gu-neak bermatuta izango dituzte

• Egin beharreko lanaren arabera lan-taldeak antolatu beharko dira:etapa guztiak batera, etapaka, hizkuntzaka, mailaka....

11.6. Euskaraz Bizi Taldearen osaketa eta zereginak

Hizkuntz Proiektuaren garapenak, bai gelaz kanpoko eremuan bai ere-mu instituzionalean, behar dituen ekintzak bideratuko ditu Euska-raz Bizi Taldeak (gela barruko ekintza jakin batzuekin batera). Har-tara, taldeko kideek honakoak izan beharko lukete:

• Euskaraz Biziko dinamizatzaile orokorra

• Etapetako Euskaraz Biziko ordezkariak

196

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O E

GIT

UR

A

Page 198: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Euskara Elkarteko ikasle ordezkaria(k), beharren arabera

• Gurasoen batzordeko ordezkaria(k), beharren arabera

Euskaraz Bizi Taldearen zeregin nagusia gelaz kanpoko euskararennormalizazioan eragitea denez, betiere Hizkuntz Proiektua Taldearenkoordinaziopean, honako hauek bideratu beharko ditu:

• Ikastolako barne- eta kanpo-harremanak euskaraz gauza daite-zen bultzatzea

• Euskarak auzoan edo herrian duen egoera soziolinguistikoa eza-gutzea

• Urteko plangintza definitzea, jarraitzea eta baloratzea, beti ere Hiz-kuntz Proiektua Taldearen koordinaziopean

• Behar izanez gero, gela barrurako jarduerak proposatzea eta ho-rien jarraipena egitea

• Gelaz kanpoko hizkuntz erabilera arakatzea (hiztun-neurketak),esku-hartze planak proposatzea eta jarraipena egitea

• Eremu instituzionalean ikastolako hizkuntz politika proposatzeaeuskarari dagokionez

• Gelaz kanpoko eremuan eta eremu instituzionalean parte hartzenduten hezitzaile, langile, ikasle eta gurasoen prestakuntza-beharrakidentifikatzea. Behar horiei erantzuteko prestakuntza-plana ze-haztea (besteak beste, arlo hauei erreparatuz: soziolinguistika, hiz-kuntz hobekuntza, eremu horietan eragiteko estrategiak...) eta Hiz-kuntz Proiektua Taldeari aurkeztea

• Etapetako bileretan, proposamenen eta egindako lanaren berriematea

Zeregin horiek bete ahal izateko, eguneroko jardunean honako pun-tuak hartu beharko lirateke aintzat:

197197

Page 199: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Taldeko kideek lan egiteko ordu-dedikazioa eta koordinazio gu-neak bermatuta izango dituzte

• Beharraren arabera, Euskara Elkarteko ikasle ordezkariekin el-kartuko dira

• Beharraren arabera, gurasoen batzordeko ordezkariekin elkartukodira

• Beharraren arabera, gela barruko eremuaren dinamizatzaileare-kin bilduko dira

198

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AK

UD

EA

KE

TAR

AK

O E

GIT

UR

A

Page 200: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

199199

Lan honetan azaldutako marko teorikoa eta hura praktikara ekartzekoeta garatzeko eskaintzen diren orientabideak ikusirik, agerian geldi-tzen da Hizkuntz Proiektuak duen izaera integrala eta estrategikoaikastola bakoitzaren zein ikastola sarearen etorkizunerako. Hemenzehaztutako egitekoak sakonak, zabalak eta ugariak dira, ikastola ba-kar batek bere kabuz betetzeko ezinezkoak, seguru aski. Hargatik,sarreran aipatu bezala, Hizkuntz Proiektu hau ez da hutsetik sortu denproposamen berria, baizik eta talde zabal baten ibilbide luzearen emai-tza, bertan bildu, antolatu eta osatzen baitira hizkuntzen trataerareninguruan ikastola sareak urtetan egindako hausnarketa eta ondorioz

12 HizkuntzProiektuagaratzekoikastola-sarearenzerbitzuak

Page 201: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

garatutako baliabideak. Hau da, marko honek Ikastolen Elkartearenbeste egitasmo guztietan du iturburua eta haietaz baliatzen da he-men finkatutako ildo eta irizpideak gauzatzeko. Aldi berean, haiekguztiak elikatzen eta gidatzen ditu hizkuntz gaietan.

Ikastola batek Hizkuntz Proiektu honen lan ildoak garatzeko garaianIkastolen Elkartearen egitasmo askotarikoetan bila dezake heldule-kua, eta egitasmo horietan parte hartzen duen neurrian, taldean el-karlanean aurrera egiteko aukera ere izango du. Besteak beste, ho-nako egitasmo hauek azpimarratzekoak lirateke:

• Ikastolen Elkarteak zehaztutako Curriculum Proiektuan eta hor-tik eratorritako Ikasmaterialgintza (Urtxintxa, Txanela, Ostadar, Ele-anitz English, Eleanitz Français, Xiba, Bertsolaritza, IKT baliabideak,etab.) zein Ebaluazio zerbitzuetan kudeaketa pedagogiko sendoaeta interakzio didaktiko egokia bideratzeko heldulekuak izango dira.

• Material didaktikoez gain, Hizkuntz Proiektuak eskatzen dituen gai-tasun eta trebetasunak lantzeko asmotan, prestakuntza egunera-tua eskuratzeko aukera emango die Prestakuntza zerbitzuak ikas-tolako gurasoei, ikasleei eta profesionalei. Ikastolen Elkartearen Lei-zaur Euskaltegiak, bereziki, Hizkuntz Proiektuaren beharrei eran-tzuteko euskararen hobekuntza prestakuntza zein hizkuntzen ira-kaskuntzari buruzko hainbat prestakuntza eskaintzen ditu.

• Euskaraz Bizi egitasmoaren bidez euskararen sustapenerako bi-deratzen diren ekintzak nahiz materialak (euskaren erabileraren in-guruko hausnarketa saioak, eraketan eta barne-komunikazioan nahizkanpo-harremanetan eragiteko irizpideak eta estrategiak; kidetzeak,Argitxo materialak ...) gelaz kanpoko jarduna zein eremu institu-zionaleko hizkuntza erabilera bideratzeko heldulekuak izangodira. Horrekin batera, aisialdiarekin loturiko egitasmoak ere ba-lia ditzake ikastolak: joko didaktikoak, hizkuntza udalekuak, Xibaegonaldiak, Aisiola begirale eta zuzendari eskola, eta abar.

200

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AIK

AS

TOLA

-SA

RE

AR

EN

ZE

RB

ITZ

UA

K

Page 202: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Hizkuntz Proiektua bera bideratzeko, ikastolak hainbat foro baliaditzake beste ikastolekin batera elkarlanean aritzeko eta horretanjardungo duten dinamizatzaileen prestakuntzarako. Hala, Hizpromintegiaren eta Euskaraz Bizi mintegiaren helburua ikastola ba-koitzari bere Hizkuntz Proiektua gauzatzen laguntzea da. Hizpro min-tegia Ikastola bakoitzean Hizkuntz Proiektua dinamizatzeko ardu-ra duten lankideen foroa da; Euskaraz Bizi mintegiak, berriz, ikas-toletan bereziki gelaz kanpoko eremua eta eremu instituzionala di-namizatzeko ardura duten lankideak biltzen ditu. Horiekin batera,Etorkinen mintegia dugu. Mintegi hori ikastoletako ikasle beran-tiarren ardura dutenen elkarlanerako foroa da eta bere helburuenartean Hizkuntz Proiektuan eskola barne-hartzailearen inguruan pro-posatzen direnak garatzea, osatzea eta behar den neurrian zu-zentzea izango da. 201201

Page 203: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 204: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

203203

Esku artean duzun Ikastolen Hizkuntz Proiektuak, behingoz, Ikasto-letako hizkuntza-gaien inguruko erabakiak eta ekimenak bideratu ahalizateko irizpideak nahiz norabideak finkatzeko, antolatzeko, garatzekozein ebaluatzeko marko integrala aurkezten du. Aurrerapauso ga-rrantzizkoa, dudarik gabe, baina ibilbide luze baten ataria besterik ezdena, orain arteko lana oinarritzat harturik, hemendik aurrera edukizeta ekintzez bete beharko dena.

Dokumentu honetan zehar hainbatetan aipatu dugun bezala, Ikas-tolak XXI. mendeko euskal gizartearen hezkuntza eta hizkuntz beharreiera eraginkorrean erantzun ahal izateko dituen erronkak handiak dira:

• Euskara eta euskal kultura gure gizarte zabal eta askotariko ho-nen elkarbizitzarako ardatz izanik, kultur integrazio barne-har-tzailearen eredua garatzea eta identitate euskaldun berri eta inte-gratzaile baten erroak sustatzea.

13 etorkizunari

begira

Page 205: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

• Gizartean txertatutako euskal eskola eredua garatzea, kalitatezkohezkuntza eredu berri baten eraketan, bai eta euskara eta euskalkulturaren biziberritzean eragile lana egingo duena.

• Informazioaren eta komunikazioaren gizarteari erantzunez konpe-tentzien hezkuntza eredu berria garatzea eta bereziki komunika-zioaren heziketari dagokiona garatzea.

Etorkizuneko jardunbide honetan murgilduta gaude ikastolak eta hain-bat ekimen estrategiko ditugu abian talde gisa elkarlanean aurreraegiteko: Ikastola-ereduaren zehaztapena; Euskal Curriculum oina-rrizko eta komunaren definizioa; Euskal Herri mailako egituraketa be-rria; II. Plan Integrala… Hizkuntz Proiektua bera berriztatze prozesuhorren parte da, beste egitasmo guztiekin uztartuz, eta hezkuntza ko-munitate osoaren partaidetza eragingarria bilatuz, garatzen joan be-harko duguna, XXI. mendean ere, iturri zaharrak ur berria isurtzen ja-rrai dezan.

204

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AE

TOR

KIZ

UN

AR

I B

EG

IRA

Page 206: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

205

14 eranskina:

HizkuntzProiektuarenplan estrategikoa

205

Page 207: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hiz

kunt

zp

lang

intz

aH

izku

ntze

nb

anak

eta

eta

ord

uteg

ia;

pla

ngin

tza-

irizp

idea

k;ja

torr

id

esb

erd

inek

ohi

zkun

tzen

trat

aera

Ingu

rune

sozi

olin

guis

tikoa

eta

aniz

tasu

na z

ein

den

kon

tuan

hart

uta

hizk

untz

pla

ngin

tza

irizp

idea

k id

azte

a

Mur

giltz

e-er

edua

pla

nifik

atze

a, a

din

aet

a hi

zkun

tzar

enja

torr

ia k

ontu

anha

rtut

a

• Ik

asle

hor

ien

hizk

untz

mai

laaz

tert

u et

a ho

rrek

iko

erab

akia

kha

rtu

• H

artu

tako

era

bak

iak

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Har

tuta

ko e

rab

akie

n ja

rrai

pen

aet

a em

aitz

en b

alio

esp

ena

egin

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Hiz

kunt

zab

akoi

tzar

ener

abile

ra-e

rem

uaet

a fu

ntzi

oafin

katz

ea

• In

guru

ne s

ozio

lingu

istik

oare

nar

aber

a, h

izku

ntza

bak

oitz

erak

oer

abile

ra-e

rem

ua e

ta fu

ntzi

oafin

katu

• H

artu

tako

era

bak

iak

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Har

tuta

ko e

rab

akie

n ja

rrai

pen

aet

a em

aitz

en b

alio

esp

ena

egin

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Hiz

kunt

zab

akoi

tzar

enor

dut

egia

fink

atze

a

• In

guru

ne s

ozio

lingu

istik

oa e

tahi

zkun

tz h

elb

urue

n ar

aber

ako

ord

uteg

ia fi

nkat

u•

Fink

atut

ako

ord

uteg

ia H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• H

artu

tako

era

bak

ien

jarr

aip

ena

eta

emai

tzen

bal

ioes

pen

a eg

in

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

HIZ

KU

NT

Z P

LAN

GIN

TZ

A

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

206

Page 208: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

207H

izku

ntz

arlo

aren

kud

eake

ta

Hiz

kunt

z ar

loar

enko

ord

inaz

iob

ertik

ala

eta

horiz

onta

lab

ider

atze

a et

azi

urta

tzea

Gel

az k

anp

oko

erem

uan

zein

erem

uin

stitu

zion

alea

nhi

zkun

tza

bak

oitz

aren

leku

aet

a fu

ntzi

oafin

katz

ea

• H

izku

ntze

k er

emu

horie

tan

izan

go d

uten

tok

ia z

ehaz

tu, b

eti

ere,

ingu

rune

soz

iolin

guis

tikoa

eta

hizk

untz

a ho

riek

ind

artz

eko

beh

arra

ore

katu

z•

Har

tuta

ko e

rab

akia

k H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• H

artu

tako

era

bak

ien

jarr

aip

ena

eta

emai

tzen

bal

ioes

pen

a eg

in

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Hiz

kunt

z al

dae

ren

ingu

ruko

haus

nark

eta

egite

aet

a iri

zpid

eak

idaz

tea

Hiz

kunt

zd

epar

tam

entu

bat

erat

ua e

tahi

zkun

tzd

epar

tam

entu

akan

tola

tzea

• Z

enb

ait

orie

ntab

ide

erre

gist

roen

trat

aera

zlib

urua

ren

lank

eta

egin

• H

izku

ntz

ald

aere

n es

paz

ioa

finka

tu

• H

artu

tako

era

bak

iak

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Har

tuta

ko e

rab

akie

n ja

rrai

pen

aet

a em

aitz

en b

alio

esp

ena

egin

• H

izku

ntz

dep

arta

men

tuen

eta

dep

arta

men

tu b

ater

atua

ren

funt

zioa

k d

efin

itu e

taar

dur

adun

ak iz

end

atu

• U

rtea

n ze

har

land

u b

ehar

reko

urte

ko p

lang

intz

a id

atzi

eta

pro

pos

atu

• A

ntol

aket

a eg

itura

k so

rtu

• K

oord

inaz

iora

ko g

iza

bal

iab

idea

kes

leitu

• Ir

akas

leen

ord

uteg

iak

egok

itu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— H

izku

ntz

dep

arta

men

tu-

en e

tad

epar

tam

entu

bat

erat

uare

nur

teko

jard

uera

-pla

na—

Irak

asle

enor

dut

egia

k

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

A –

GE

LA B

AR

RU

KO

AK

UD

EA

KE

TA P

ED

AG

OG

IKO

AH

IZK

UN

TZ

AR

LOK

O C

UR

RIC

ULU

M B

ATE

RAT

UA

207

Page 209: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hiz

kunt

zcu

rric

ulum

a:he

lbur

uak,

eduk

iak

eta

ebal

uazi

o-

iriz

pid

eak

Hiz

kunt

zen

xed

eaet

a ar

dat

zm

etod

olog

ikoa

kko

ntua

n ha

rtut

a,hi

zkun

tzen

pla

ntea

men

du

bat

erat

urak

our

rats

ak e

gite

a

Eus

kal

Cur

ricul

umak

ezar

ritak

ohi

zkun

tzen

iraka

skun

tzar

ako

ikus

peg

iab

arne

ratz

ea e

taar

dat

zm

etod

olog

ikoa

kfin

katz

ea

• K

onp

eten

tzie

tan

oina

rritu

tako

pla

ntea

men

dua

ren

ingu

ruko

pre

stak

untz

a ja

so•

Ikus

peg

i kom

unik

atib

oare

nin

guru

ko p

rest

akun

tza

jaso

• Te

stu-

ped

agog

iari

bur

uzko

pre

stak

untz

a ja

so•

Lege

ak h

izku

ntz

ard

atz

met

odol

ogik

oei b

uruz

dio

ena

eta

zikl

o-m

aila

bak

oitz

erak

oez

arrit

ako

helb

urua

k ez

agut

u•

ICP

an id

atzi

tako

a ez

agut

u•

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

n hi

zkun

tzar

enet

a m

etod

olog

iare

n in

guru

anes

aten

den

a ez

agut

u•

Hiz

kunt

zari

nahi

z hi

zkun

tzen

iraka

skun

tza-

ikas

kunt

zari

bur

uzko

ikus

peg

ia a

dos

tu•

Hiz

kunt

zen

ard

atz

met

odol

ogik

oak

Hiz

kunt

zcu

rric

ulum

ean

jaso

tzen

dire

lazi

urta

tu

— P

rest

akun

tzar

enb

alio

esp

en-

gald

eteg

iak

— H

izku

ntz

curr

icul

uma

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uTa

ldea

— H

izku

ntz

depa

rtam

entu

bat

erat

ua

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

208

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 210: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

209K

onp

eten

tzie

tan

oina

rritu

tako

hezk

untz

a-ik

usp

egia

bar

nera

tzea

eta

iraka

sle

guzt

iak

hizk

untz

irak

asle

bila

katz

ea

Hiz

kunt

zen

trat

aera

inst

rum

enta

la:

helb

urua

k,ed

ukia

k et

aeb

alua

zio-

iriz

pide

ak

Hiz

kunt

z ar

loko

pro

iekt

u ku

rrik

ular

bat

erat

uare

noi

narr

iak

ezar

tzea

• H

izku

ntza

bak

oitz

ean

eta

DB

Hb

ukae

ran

esku

ratu

beh

arre

kom

aila

kon

tuan

har

tuta

, hiz

kunt

zen

arte

ko h

elb

uru

orok

orra

k, e

duk

iak

eta

ebal

uazi

o-iri

zpid

eak

erka

tuet

apa

bak

oitz

ean

• H

izku

ntze

n ar

teko

pro

zed

ura

kom

unak

azt

ertu

eta

bar

nera

tu•

Test

u-ge

nero

en s

ekue

ntzi

azio

ber

tikal

a et

a ho

rizon

tala

bild

uz,

hizk

untz

en m

apa

bat

erat

ua e

gin

etap

aka

• H

elb

uru

did

aktik

o et

a eb

alua

zio-

irizp

idee

kin

kohe

rent

zia

dut

ela

ziur

tatu

z, U

Dak

ber

rikus

i•

Azt

erke

tak

par

teka

tu e

ta a

dos

tu

— H

izku

ntz

curr

icul

uma

— U

nita

ted

idak

tikoa

k—

Azt

erke

tak

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— H

izku

ntz

depa

rtam

entu

bat

erat

ua

Kon

pet

entz

ieta

noi

narr

ituta

kohe

zkun

tza-

ikus

peg

ia o

nart

zea

Arlo

etak

o hi

zkun

tzb

ehar

ber

ezia

kd

efin

itzea

• K

onp

eten

tzie

tan

oina

rritu

tako

pla

ntea

men

dua

ren

ingu

ruko

pre

stak

untz

a ja

so

• P

roze

dur

azko

ed

ukia

k1 , g

aita

sun

kogn

itib

oak2

eta

test

u-ge

nero

akar

loet

ako

helb

uru

did

aktik

oeta

nid

entif

ikat

u

— P

rest

akun

tzar

enba

lioes

pen-

gald

eteg

iak

— Id

entif

ikat

utak

ohi

zkun

tzbe

harr

enbi

ldum

a

— Z

uzen

darit

za—

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

Tald

ea—

Bes

tear

loet

ako

iraka

sle

orde

zkar

iak

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

A –

GE

LA B

AR

RU

KO

AK

UD

EA

KE

TA P

ED

AG

OG

IKO

AB

ES

TE

AR

LOE

TAK

O C

UR

RIC

ULU

MA

K

1 A

hozk

o et

a id

atzi

zko

uler

men

a, a

hozk

o et

a id

atzi

zko

ekoi

zpen

a2.

Lab

urtu

, def

initu

, sai

lkat

u...

209

Page 211: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Zeh

ar-

lerr

oen

hizk

untz

trat

aera

Ingu

rune

sozi

olin

guis

tikoa

zein

den

kon

tuan

hart

uta

zeha

r-le

rroe

n hi

zkun

tziri

zpid

eak

ados

tea

Beh

ar h

orie

kla

ntze

ko e

duk

i eta

estr

ateg

iak

hizk

untz

arlo

arek

in a

zter

tzea

eta

ados

tea

• H

izku

ntza

ko e

ta b

este

arlo

etak

oira

kasl

een

koor

dina

zio

horiz

onta

laet

a be

rtik

ala

anto

latu

• P

roze

dura

zko

eduk

ien

lank

eta

bate

ratu

(urr

atsa

k, e

stra

tegi

ak,

tresn

ak...

) •

Test

u-ge

nero

en e

zaug

arria

k et

ala

nket

a ba

tera

tu (a

zalp

enez

ko te

stu

zien

tifik

oa…

) •

Hiz

kunt

zare

n eg

okita

suna

rida

gozk

ion

irizp

idea

k fin

katu

(ort

ogra

fia, g

ram

atik

aren

zuze

ntas

una,

aho

zkoa

ren

egok

itasu

na...

) •

Pro

zedu

razk

o ed

ukia

k ga

ratz

endi

tuzt

en ja

rdue

rak

mai

laka

par

teka

tuet

a ad

ostu

• Eg

inda

ko g

uztia

txos

ten

bate

an ja

soet

a gi

zart

erat

u

—E

gind

ako

lana

ren

txos

tena

—Zu

zend

aritz

a—

Hiz

kunt

zP

roie

ktu

Tald

ea—

Hiz

kunt

zde

part

amen

tuba

tera

tua

—B

este

arlo

etak

oira

kasl

eak

edo

orde

zkar

iak

Zeh

ar-l

erro

enhi

zkun

tz ir

izp

idea

kad

oste

a et

a id

azte

a

• Z

ehar

-ler

roen

hiz

kunt

z tr

atae

raze

in iz

ango

den

fink

atu

• H

artu

tako

era

bak

iak

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Idat

zita

ko ir

izp

idee

n ar

aber

a,ka

suan

kas

u, d

agoe

neko

bur

utze

n d

iren

ekin

tzak

azt

ertu

• H

izku

ntz

irizp

idea

ziu

rtat

uko

due

ner

akun

dea

reki

n ha

rrem

anak

bid

erat

u•

Ad

ostu

tako

eki

ntza

k b

urut

u•

Eki

ntza

k b

alor

atu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

ehar

-ler

roen

ekin

tza-

pla

naet

ab

alio

esp

ena

— Z

uzen

dar

itza

Hiz

kunt

z—

Pro

iekt

uTa

ldea

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

A –

GE

LA B

AR

RU

KO

AK

UD

EA

KE

TA P

ED

AG

OG

IKO

AP

RO

IEK

TU

OS

AG

AR

RIA

K

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

210

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 212: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

211

Arlo

bako

itzer

ako

harr

eman

-hi

zkun

tza

Eus

kara

eta

eusk

alku

ltur

asu

stat

zeko

ekin

tzak

Arlo

bak

oitz

ari

dag

okio

nha

rrem

an-h

izku

ntza

def

initz

ea

Eus

kara

eta

eus

kal

kultu

ra s

usta

tzek

oiri

zpid

eak

idaz

tea

Eus

kara

eta

eus

kal

kultu

ra s

usta

tzek

oge

la b

arru

an e

gite

nd

ena

azte

rtze

a et

aos

atze

a

Eus

kara

eta

eus

kal

kultu

ra s

usta

tzea

• Ir

izp

idea

k id

atzi

• Ir

izp

idea

k H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Arlo

bak

oitz

ari

dag

okio

nha

rrem

an-h

izku

ntza

haut

atze

a

Irak

asle

aren

hizk

untz

ered

ua e

tahi

zkun

tzar

e-ki

ko ja

rrer

a

Arlo

bak

oitz

ean

dag

okio

nha

rrem

an-h

izku

ntza

erab

iltze

n d

ela

ber

mat

zea

Irak

asle

aren

hizk

untz

ere

dua

eta

hizk

untz

arek

iko

jarr

era

egok

ia iz

atea

ber

mat

zea

• E

uska

ra e

ta e

uska

l kul

tura

sust

atze

ko ir

izp

idee

n ar

aber

aka

suan

kas

u d

auzk

agun

eki

ntza

kaz

tert

u•

Eus

kal C

urric

ulum

ak e

uska

lku

ltura

ren

gara

pen

erak

op

rop

osat

zen

due

n se

kuen

tzia

zioa

azte

rtu

• E

uska

ra s

usp

ertz

eko

egite

n d

iren

jard

uera

sol

teei

UD

etan

tok

iab

ilatu

eta

txe

rtat

u•

UD

etan

txe

rtat

u ga

be

gera

tud

iren

ekin

tza

solte

ei p

roie

ktu

osag

arrie

n iz

aera

em

an

• A

rlo b

akoi

tzar

i dag

okio

nha

rrem

an-h

izku

ntza

def

initu

,iri

zpid

eak

idat

zi e

ta H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• Ir

akas

leen

hiz

kunt

z er

abile

ra e

taga

itasu

n-m

aila

beh

atu

• H

izku

ntz

hob

ekun

tza

pre

stak

untz

ak e

gin

• A

rlo b

akoi

tzea

n er

abile

ra-j

oera

kb

ehat

u et

a jo

eren

ara

ber

ako

iraka

slee

n se

ntsi

bili

zazi

oare

nla

nket

aeg

in•

Ego

erar

en a

rab

erak

o es

ku-h

artz

ep

lana

k p

rop

osat

u

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uko

urte

ko p

lana

— U

nita

ted

idak

tikoa

k

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— M

intz

agra

mak

— P

rest

akun

tza-

pla

na—

Esk

u-ha

rtze

pla

na

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

ER

EM

U P

ED

AG

OG

IKO

A –

GE

LA B

AR

RU

KO

AIN

TE

RA

KZ

IO D

IDA

KT

IKO

AH

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

211

Page 213: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Tald

ekat

zem

ota

k et

air

izp

idea

k

Gel

a b

arru

kota

ldek

atze

mot

akik

asle

en a

hozk

oko

mun

ikaz

ioa

kalit

atez

koa

eta

esan

gura

tsua

izat

eab

erm

atze

a

Ikas

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

raar

lo b

akoi

tzar

id

agok

iona

del

ab

erm

atze

a

Arlo

bak

oitz

ean

dag

okio

nha

rrem

an-h

izku

ntza

erab

iltze

n d

ela

ber

mat

zea

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Kom

unik

azio

-eg

oera

esan

gura

tsua

k

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

• Jo

eren

ara

ber

ako

ikas

leen

sent

sib

iliza

zioa

ren

lank

eta

egin

• E

goer

aren

ara

ber

ako

esku

-har

tze

pla

nak

pro

pos

atu

— M

intz

agra

mak

— E

sku-

hart

zep

lana

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Arlo

guz

tieta

nes

trat

egia

did

aktik

oeg

okia

k er

abilt

zea,

ikas

leen

aho

zko

kom

unik

azio

kalit

atez

koa

eta

esan

gura

tsua

ber

mat

zeko

Gel

a b

arru

koah

ozko

kom

unik

azio

aka

litat

ezko

a3et

aes

angu

rats

ua iz

atea

ziur

tatz

ea

• G

ela

bar

ruko

aho

zko

kom

unik

azio

aren

dia

gnos

ia e

gin

(gal

det

egia

k, b

ehak

etak

,m

intz

agra

mak

…)

• E

goer

aren

ara

ber

ako

neur

riak

pro

pos

atu,

bur

utu

eta

bal

ioet

si

— D

iagn

osia

ren

ond

orio

ak—

Har

tuta

kone

urrie

nb

alio

esp

enak

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Arlo

guz

tieta

nta

ldek

atze

mot

aeg

okia

k er

abilt

zea

ikas

leen

aho

zko

kom

unik

azio

kalit

atez

koa

eta

esan

gura

tsua

ber

mat

zeko

• Ta

ldek

atze

mot

en in

guru

koha

usna

rket

a b

urut

u et

a iri

zpid

eak

bat

erat

u•

Tald

e ko

oper

atib

oen

ingu

ruko

haus

nark

eta

bur

utu

eta

hori

bul

tzat

zeko

neu

rria

k ha

rtu

— H

ausn

arke

tare

non

dorio

ak—

Har

tuta

koer

abak

ien

aplik

azio

a et

aba

lioes

pena

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

3. Ik

asle

en p

arta

idet

za e

goki

a, e

sang

urat

sua

eta

ugar

ia.

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

212

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 214: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

213

Irak

asle

enp

rest

akun

tza

Arlo

bako

itzek

oik

asm

ater

iala

k

Hez

kunt

za-

konp

eten

tzie

nla

nket

a b

erm

atze

nd

uten

ikas

mat

eria

lak

haut

atze

a

Arlo

etak

o ira

kasl

egu

ztie

n be

har

kom

unak

zei

n di

ren

iden

tifik

atze

a(k

onpe

tent

zien

hezk

untz

a ik

uspe

gia;

ikus

pegi

kom

unik

atib

oare

ndi

dakt

ikan

sako

ntze

a4 , hi

zkun

tzho

beku

ntza

ikas

taro

ak, h

izku

ntz

jarr

erak

…) e

ta h

orre

nar

aber

ako

eska

intz

aeg

itea

Ikas

tola

ren

pre

stak

untz

a-p

lana

dis

eina

tzea

,fin

katu

tako

hezk

untz

a et

ahi

zkun

tzik

usp

egie

kiko

• P

rest

akun

tzar

ako

lehe

ntas

unak

finka

tu e

ta Ik

asto

lako

pre

stak

untz

a-pl

ana

idat

zi•

Pre

stak

untz

aren

har

tzai

leak

haut

atze

ko ir

izpi

deak

fink

atu

• Ik

asita

koa

barn

erat

u et

a eg

uner

oko

prak

tikar

ekik

o er

abak

iak

klau

stro

anad

ostu

• H

artu

tako

era

baki

ak tx

oste

nean

idat

zi

• Er

abak

itako

a ik

asle

ekin

pra

ktik

ara

eram

aten

del

a zi

urta

tu

• A

urre

rant

zean

irak

asle

ber

riek

pres

taku

ntza

-ildo

ak ja

soko

ditu

ztel

azi

urta

tu

— P

rest

akun

tza-

plan

a—

Pre

stak

untz

aren

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k—

Txo

sten

ak—

Gel

a ba

rruk

obe

hake

tak

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Kon

pet

entz

ien

lank

eta

eta

ikus

peg

iko

mun

ikat

iboa

ber

mat

zen

dut

enik

asm

ater

iala

kha

utat

zeko

irizp

idea

k id

azte

a,ik

asm

ater

iala

kha

utat

zea

eta

aplik

atze

a

• Ik

asm

ater

iala

k ha

utat

zeko

irizp

idea

k id

atzi

eta

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Hai

nbat

arg

itale

txet

ako

pro

pos

amen

ak a

zter

tu e

tairi

zpid

eeki

ko e

goki

ena

haut

atu

• Ik

asm

ater

iale

n ze

rren

da

idat

zi e

taH

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• H

auta

tuta

ko ik

asm

ater

iala

ker

abili

eta

eb

alua

tu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— Ik

asm

ater

iale

nb

alio

esp

ena

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

pro

iekt

uaTa

ldea

GE

LA B

AR

RU

KO

AIR

AK

AS

LEE

N P

RE

STA

KU

NT

ZA

GE

LA B

AR

RU

KO

AB

ALI

AB

IDE

AK

4. In

tera

kzio

did

aktik

oa, l

an k

oop

erat

iboa

...

213

Page 215: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Info

rmaz

io-

itur

rien

eta

bes

tela

kob

alia

bid

een

hizk

untz

a

Ingu

rune

sozi

olin

guis

tikoa

kont

uan

hart

uta

eta

ikus

peg

iel

eani

ztun

ari e

goki

eran

tzut

eko,

bal

iab

idee

nhi

zkun

tza

def

initz

ea

Esp

azio

kom

unen

funt

zio

ped

agog

ikoa

ren

haus

nark

eta

egite

a,es

paz

io b

akoi

tzar

enhi

zkun

tza

iden

tifik

atze

a et

aha

ren

erab

ilera

zeha

ztea

Ingu

rune

sozi

olin

guis

tikoa

kont

uan

hart

uta

eta

ikus

peg

iel

eani

ztun

ari e

goki

eran

tzut

eko,

ikas

tola

koes

paz

ioak

anto

latz

ea e

tab

erta

ko h

izku

ntz

trat

aera

def

initz

ea

Esp

azio

aren

ban

aket

a et

ahi

zkun

tztr

atae

ra

• Ik

asto

lako

esp

azio

enan

tola

keta

rako

eta

hiz

kunt

zer

abile

rara

ko ir

izp

idea

k id

atzi

eta

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

n tx

erta

tu

• E

spaz

ioak

iriz

pid

een

arab

era

anto

latu

• E

spaz

io b

akoi

tzea

n d

agok

ion

hizk

untz

era

bile

ra b

erm

atze

n d

ela

ziur

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Gel

enb

ehak

eta

(arg

azki

ak)

— P

asab

idee

nb

ehak

eta

(arg

azki

ak)

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

Gel

en k

udea

keta

egok

irako

eta

gel

enes

paz

ioko

mun

aren

5

anto

lake

tari6

bur

uzha

usna

rtze

a et

airi

zpid

eak

idaz

tea

Gel

etak

ob

alia

bid

een

hizk

untz

iriz

pid

eak

idaz

tea

eta

irizp

idea

k ko

ntua

nha

rtut

a ge

la h

orie

kb

alia

bid

e eg

okiz

horn

itzea

• G

ela

bar

ruko

hiz

kunt

z p

aisa

iaan

tola

tzek

o iri

zpid

eak

idat

zi e

taH

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• G

elak

eta

ber

tako

esp

azio

akiri

zpid

een

arab

era

anto

latu

• G

ela

bak

oitz

erak

o b

alia

bid

een

hizk

untz

a fin

katu

eta

erab

akita

koa

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

ntx

erta

tu•

Gel

etan

dau

den

bal

iab

idea

kaz

tert

u et

a b

ehar

rak

iden

tifik

atu

• G

elak

bal

iab

ide

egok

iz h

orni

tu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Gel

enb

ehak

eta

(arg

azki

ak)

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Gel

etak

ob

alia

bid

een

zerr

end

a—

Bal

ioes

pen

-ga

ldet

egia

k

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

5. Z

ein

den

hiz

kunt

za b

akoi

tzak

gel

an iz

an b

ehar

due

n p

rese

ntzi

a, b

ai b

alia

bid

eeta

n b

ai ik

asle

en la

nei d

agok

iene

z.6.

Mah

aien

kok

apen

a, t

ald

ekat

ze-i

rizp

idee

n b

aita

n

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

214

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 216: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

215

Irak

asle

enhi

zkun

tzer

abile

ra

Irak

asle

enet

a ik

asle

enar

teko

hizk

untz

erab

ilera

Irak

asle

en e

taik

asle

en a

rtek

oko

mun

ikaz

io-

hizk

untz

a eu

skar

aiz

an d

adin

ber

mat

zea

Hiz

kunt

zer

real

itate

aren

diag

nosi

aab

iapu

ntut

zat h

artu

ta,

esku

-har

tze

plan

gint

za d

isei

natz

ea

Iraka

slea

kon

tzie

nte

izat

ea e

spar

ruho

rret

ako

kom

unik

azio

-ego

erei

,na

gusi

ki, h

izke

ra e

z-fo

rmal

a et

a, b

aleg

o,eu

skal

kia

dago

zkie

la

Jola

sald

ieta

nira

kasl

een

arte

kohi

zkun

tz e

rab

ilera

eusk

araz

izan

dad

inb

erm

atze

a

• Ira

kasl

een

hizk

untz

era

bile

ra b

ehat

u•

Hiz

kunt

z po

rtae

rak

ados

tu e

dobi

rgog

orat

u•

Lort

utak

o em

aitz

en a

rabe

rako

esk

u-ha

rtze

pla

ngin

tza

idat

zi

• Jo

lasa

ldia

n ik

asle

ekin

era

bili

beha

rrek

o hi

zkun

tz e

rreg

istro

aad

ostu

• B

ehar

izan

ez g

ero,

esp

arru

koer

agile

entz

at p

rest

akun

tza

bide

ratu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o p

lana

— A

ntol

atut

ako

ekin

tzet

aner

abili

tako

hizk

untz

erre

gist

roa

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— Z

uzen

dar

itza

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Edoz

ein

jato

rrita

koik

asle

arek

in e

uska

raz

aritz

eko

urra

tsak

emat

ea

• Ira

kasl

een

eta

ikas

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

ra b

ehat

u et

a ha

rtu

beha

rrek

o ne

urria

k pl

anifi

katu

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o p

lana

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Ko

mun

ikaz

io-e

go

era

usti

atze

koes

trat

egia

k

Ikas

leen

art

eko

erab

ilera

eus

kara

ziz

an d

adin

ber

mat

zea

Ikas

leen

hiz

kunt

zer

abile

ra s

iste

mat

ikok

ibe

hatz

ea e

ta ik

asle

akko

ntzi

ente

kiin

plik

atze

a

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

eta

hart

u be

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu•

Ikas

leek

in h

izku

ntz

erab

ilera

ren

ingu

ruko

hau

snar

keta

-sai

oak

egin

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o p

lana

Jola

sald

ieta

koko

mun

ikaz

io-

egoe

rak

ustia

tzea

hizk

untz

aren

mes

edet

an

Iraka

sle

edo

hezi

tzai

legu

ztia

k in

plik

atuz

,er

abili

beh

arre

koes

trat

egia

k ad

oste

aet

a er

abilt

zea

• Jo

lasa

ldia

hiz

kunt

za a

ldet

ikus

tiatz

eko

estr

ateg

iak

iraka

slee

nes

kura

jarr

i•

Iraka

slee

n in

plik

azio

a lo

rtu

• Jo

lasa

ldie

tara

ko e

kint

zak

zeha

ztu

eta

bide

ratu

: jol

as a

ntol

atua

k, k

irol-

txap

elke

tak,

kid

etze

-sai

oak…

• Ik

asle

elk

arte

ak s

ortu

eta

mar

txan

jarr

i

— U

rtek

o p

lana

Jar

due

ren

bal

ioes

pen

-ga

ldet

egia

k

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

- JO

LAS

ALD

IAK

HIZ

KU

NT

Z E

RA

BIL

ER

A

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

215

Page 217: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Irak

asle

enhi

zkun

tzer

abile

ra

Kom

unik

azio

-eg

oera

ustia

tzek

oes

trat

egia

k

Ekin

tza

horie

tan

daud

en k

omun

ikaz

io-

egoe

rak

ustia

tzea

hizk

untz

aren

mes

edet

an

Iraka

slea

kon

tzie

nte

izat

ea ir

teer

etak

oko

mun

ikaz

io-e

goer

ei,

nagu

siki

hiz

kera

ez-

form

ala

eta,

bal

ego,

eusk

alki

a da

gozk

iela

Iraka

slee

n ar

teko

erab

ilera

eus

kara

ziz

an d

adin

ber

mat

zea

• H

izku

ntz

port

aera

k ad

ostu

eta

,ba

leud

e, b

irgog

orat

u•

Irtee

reta

n ik

asle

ekin

era

bili

beha

rrek

ohi

zkun

tz e

rreg

istro

a ad

ostu

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Irak

asle

en e

taik

asle

enar

teko

hizk

untz

erab

ilera

Edoz

ein

jato

rrita

koik

asle

ekin

eus

kara

zar

itzek

o ur

rats

akeg

itea

Iraka

slee

n et

aik

asle

en a

rtek

oko

mun

ikaz

io-

hizk

untz

a eu

skar

aiz

an d

adin

ber

mat

zea

• Ira

kasl

een

eta

ikas

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

ra b

ehat

u et

a ha

rtu

beha

rrek

o ne

urria

k pl

anifi

katu

— U

rtek

o pl

ana

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Ikas

leen

hiz

kunt

zer

abile

ra s

iste

mat

ikok

ibe

hatz

ea e

ta ik

asle

akko

ntzi

ente

kiin

plik

atze

a

Ikas

leen

art

eko

erab

ilera

eus

kara

ziz

an d

adin

ber

mat

zea

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

eta

hart

u be

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu—

Hiz

tun-

neur

keta

k—

Urt

eko

plan

a

Bes

te e

raku

nde

batz

ueki

nan

tola

tuta

koja

rdue

ren

hizk

untz

azi

urta

tzea

• Ik

asto

lak

gai h

orre

n in

guru

an d

ituen

erab

akia

k ap

likat

u et

a ho

rien

jarr

aipe

na e

gin

— J

ardu

eren

aseb

etet

ze-

mai

la

Iraka

sle

edo

hezi

tzai

legu

ztia

k in

plik

atuz

,er

abili

beh

arre

koes

trat

egia

k ad

oste

aet

a er

abilt

zea

• Ik

asle

en in

tere

sgun

eeta

n oi

narr

itzen

dire

n ek

intz

ak z

ehaz

tu e

ta b

ider

atu

• Ek

intz

a ho

riek

hizk

untz

a al

detik

ustia

tzek

o es

trat

egia

k ira

kasl

een

esku

ra ja

rri

• Ek

intz

a ho

rieta

n eu

skal

kul

tura

eta

iden

titat

ea la

ndu

dadi

n er

abili

beha

rrek

o es

trat

egia

k ira

kasl

een

esku

ra ja

rri

— J

ardu

eren

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k—

Urt

eko

plan

a

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

216

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

– IR

TE

ER

AK

, EG

ON

ALD

IAK

ETA

KA

NPA

LDIA

KH

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

Page 218: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

217

Ikas

leen

hizk

untz

erab

ilera

Hez

itzai

leen

hizk

untz

erab

ilera

Jant

okik

o he

zitz

aile

enar

teko

hiz

kunt

zer

abile

ra e

uska

raz

izan

dad

in b

erm

atze

a

Ikas

leen

hiz

kunt

zer

abile

ra b

ehat

zea

Sar

rera

-irte

eret

anik

asle

en h

izku

ntz

harr

eman

ak e

uska

rara

lerr

atze

ko u

rrat

sak

egite

a

• H

iztu

n-ne

urke

tak

egin

— E

rabi

lera

-in

dize

a

Ikas

leen

eta

eur

enfa

mili

en a

rtek

ohi

zkun

tz e

rabi

lera

beha

tzea

• H

iztu

n-ne

urke

tak

egin

— E

rabi

lera

-in

dize

a

Sar

rera

-irte

erak

eusk

al g

irora

eka

rtze

a•

Pai

saia

eus

kara

tu e

ta e

uska

lku

ltura

ren

adie

razl

etza

t jo

daite

zkee

nel

emen

tuak

jarr

i•

Meg

afon

iaz

balia

tu e

uska

l mus

ika

jart

zeko

— P

aisa

iare

nbe

hake

ta

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Hiz

kunt

zer

real

itate

aren

diag

nosi

aab

iapu

ntut

zat h

artu

ta,

esku

-har

tze

plan

gint

za d

isei

natz

ea

• H

ezitz

aile

en h

izku

ntz

erab

ilera

beha

tu•

Hiz

kunt

z po

rtae

rak

ados

tu e

dobi

rgog

orat

u•

Lort

utak

o em

aitz

en a

rabe

rako

esk

u-ha

rtze

pla

ngin

tza

idat

zi•

Adi

n-ta

rte

bako

itzar

i dag

okio

neg

itara

ua a

ntol

atu

eta

hezi

tzai

lea

dina

miz

atza

ile b

ihur

tu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

Hez

itzai

lea

kont

zien

teiz

atea

esp

arru

horr

etak

oko

mun

ikaz

io-e

goer

ei,

nagu

siki

hiz

kera

ez-

form

ala

eta,

bal

ego,

eusk

alki

a da

gozk

iela

• Ja

ntok

ian

ikas

leek

in e

rabi

li be

harr

eko

hizk

untz

err

egis

troa

ados

tu•

Beh

ar iz

anez

ger

o, e

spar

ruko

erag

ileen

tzat

pre

stak

untz

a bi

dera

tu

— A

ntol

atut

ako

ekin

tzet

aner

abili

tako

hizk

untz

erre

gist

roa

— Z

uzen

darit

za—

Hiz

kunt

zPr

oiek

tua

Tald

ea—

Eus

kara

z Bi

ziTa

ldea

— J

anto

kiko

koor

dina

tzai

lea

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

– S

AR

RE

RA

-IR

TE

ER

AK

HIZ

KU

NT

Z E

RA

BIL

ER

A

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

– J

AN

TO

KIA

HIZ

KU

NT

Z E

RA

BIL

ER

A

217

Page 219: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Hez

itzai

leen

eta

ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Hez

itzai

leen

eta

ikas

leen

art

eko

kom

unik

azio

-hi

zkun

tza

eusk

ara

izan

dad

in b

erm

atze

a

Edoz

ein

jato

rrita

koik

asle

reki

n eu

skar

azar

itzek

o ur

rats

akeg

itea

• H

ezitz

aile

en e

ta ik

asle

en a

rtek

ohi

zkun

tz e

rabi

lera

beh

atu

eta

hart

ube

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Ikas

leen

art

eko

erab

ilera

eus

kara

ziz

an d

adin

ber

mat

zea

Beh

aket

aksi

stem

atiz

atze

a et

aik

asle

ak k

ontz

ient

eki

inpl

ikat

zea

Kom

unik

azio

-eg

oera

ustia

tzek

oes

trat

egia

k

Jant

okik

oko

mun

ikaz

io-e

goer

akhi

zkun

tzar

enm

esed

etan

ust

iatz

ea

Hez

itzai

le g

uztia

kin

plik

atuz

, era

bili

beha

rrek

o es

trat

egia

kad

oste

a et

a bu

rutz

ea

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

eta

hart

u be

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu

— H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— J

anto

kiko

koor

dina

tzai

lea

• B

azka

lost

eko

tart

ean

egite

n de

nja

rdue

ra-e

skai

ntza

ikas

leen

tzat

alb

ait

mot

ibag

arrie

n eg

in e

ta ja

rdue

rak

eusk

araz

bid

erat

uko

dire

la z

iurt

atu

• Ek

intz

a ho

riek

hizk

untz

aren

ald

etik

ustia

tzek

o es

trat

egia

k he

zitz

aile

enes

kura

jarr

i •

Hiz

kunt

za te

knik

oare

n la

nket

a eg

in:

men

uare

n la

nket

a, e

rem

uko

bera

riazk

o es

amol

deen

eta

hizt

egia

ren

lank

eta

— U

rtek

o pl

ana

— J

ardu

eren

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— J

anto

kiko

koor

dina

tzai

lea

Beg

irale

enhi

zkun

tzer

abile

ra

Beg

irale

en a

rtek

ohi

zkun

tz e

rabi

lera

eusk

araz

izan

dad

inbe

rmat

zea

Eusk

araz

arit

zeko

auke

ra e

mat

en d

uen

gune

tzat

har

tzea

auto

busa

beg

irale

ek

• H

izku

ntz

port

aera

k be

gira

leek

inla

ndu

• B

egira

leen

hiz

kunt

z er

abile

ra b

ehat

u•

Lort

utak

o em

aitz

en a

rabe

rako

esk

u-ha

rtze

pla

ngin

tza

idat

zi

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— G

arra

io e

taze

rbitz

ueta

koko

ordi

natz

aile

a

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

– G

AR

RA

IOA

HIZ

KU

NT

Z E

RA

BIL

ER

A

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

218

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 220: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

219

Hez

itzai

leen

hizk

untz

erab

ilera

Hez

itzai

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

raeu

skar

az iz

an d

adin

berm

atze

a

Edoz

ein

jato

rrita

koik

asle

ekin

eus

kara

zar

itzek

o ur

rats

akeg

itea

Beg

irale

enet

a ik

asle

enar

teko

hizk

untz

erab

ilera

Beg

irale

en e

taik

asle

en a

rtek

oko

mun

ikaz

io-

hizk

untz

a eu

skar

a iz

anda

din

berm

atze

a

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Ikas

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

raeu

skar

az iz

an d

adin

berm

atze

a

• B

egira

leen

eta

ikas

leen

art

eko

hizk

untz

era

bile

ra b

ehat

u et

a ha

rtu

beha

rrek

o ne

urria

k pl

anifi

katu

Ikas

leak

eus

kara

era

biltz

era

bultz

atze

ko e

stra

tegi

ak b

egira

lear

enes

kura

jarr

i

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— G

arra

io e

taze

rbitz

ueta

koko

ordi

natz

aile

a

Beh

aket

aksi

stem

atiz

atze

a et

aik

asle

ak k

ontz

ient

eki

inpl

ikat

zea

Hiz

kunt

zer

real

itate

aren

diag

nosi

aab

iapu

ntut

zat h

artu

taes

ku-h

artz

epl

angi

ntza

dis

eina

tzea

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

eta

hart

u be

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu

• H

ezitz

aile

en h

izku

ntz

erab

ilera

eta

jarr

erak

beh

atu

• H

izku

ntz

port

aera

k ad

ostu

edo

birg

ogor

atu

• Lo

rtut

ako

emai

tzen

ara

bera

ko e

sku-

hart

ze p

lang

intz

a id

atzi

• H

ezitz

aile

en p

rest

akun

tza-

plan

adi

sein

atu

eta

hare

n ja

rrai

pena

egi

n

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

Hez

itzai

leen

eta

ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Hez

itzai

leen

eta

ikas

leen

art

eko

kom

unik

azio

-hi

zkun

tza

eusk

ara

izan

dad

in b

erm

atze

a

Edoz

ein

jato

rrita

koik

asle

arek

in e

uska

raz

aritz

eko

urra

tsak

egite

a

• H

ezitz

aile

en e

ta ik

asle

en a

rtek

ohi

zkun

tz e

rabi

lera

beh

atu

eta

hart

ube

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

Ikas

leen

arte

kohi

zkun

tzer

abile

ra

Ikas

leen

art

eko

erab

ilera

eus

kara

ziz

an d

adin

ber

mat

zea

Beh

aket

aksi

stem

atiz

atze

a et

aik

asle

ak k

ontz

ient

eki

inpl

ikat

zea

• Ik

asle

en h

izku

ntz

erab

ilera

beh

atu

eta

hart

u be

harr

eko

neur

riak

plan

ifika

tu

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

— Z

uzen

darit

za—

Hiz

kunt

zPr

oiek

tua

Tald

ea—

Eus

kara

z B

izi

Tald

ea—

Esk

olaz

kanp

oko

ekin

tzen

koor

dina

tzai

lea

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

– E

SK

OLA

Z K

AN

PO

KO

EK

INT

ZA

KH

IZK

UN

TZ

ER

AB

ILE

RA

219

Page 221: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Kom

unik

azio

-eg

oera

ustia

tzek

oes

trat

egia

k

Par

taid

een

hizk

untz

erab

ilera

Par

taid

een

arte

kohi

zkun

tz e

rabi

lera

eusk

araz

izan

dad

inbe

rmat

zea

Hez

itzai

le g

uztia

kin

plik

atuz

, era

bili

beha

rrek

o es

trat

egia

kad

oste

a et

a bu

rutz

ea

Esko

laz

kanp

oko

kom

unik

azio

-ego

erak

eusk

arar

enm

esed

etan

ust

iatz

eko

urra

tsak

egi

tea

• Ik

asle

entz

at ja

rdue

ra-e

skai

ntza

alb

ait

mot

ibag

arrie

na e

gin

eta

jard

uera

keu

skar

az b

ider

atuk

o di

rela

ziu

rtat

u•

Ikas

leak

eus

kara

era

biltz

era

bultz

atze

ko e

stra

tegi

ak h

ezitz

aile

enes

kura

jarr

i

— U

rtek

o pl

ana

— J

ardu

eren

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k

Hiz

kunt

zer

real

itate

aren

diag

nosi

aab

iapu

ntut

zat h

artu

ta,

esku

-har

tze

plan

gint

za d

isei

natz

ea

• P

arta

idee

n hi

zkun

tz e

rabi

lera

eta

jarr

erak

beh

atu

eta

aurr

era

begi

rako

esku

-har

tze

plan

gint

za z

ehaz

tu•

Hiz

kunt

z po

rtae

rak

ados

tu e

dobi

rgog

orat

u

—H

iztu

n-ne

urke

tak

— U

rtek

o pl

ana

Kom

unik

azio

-eg

oera

ustia

tzek

oes

trat

egia

k

Jai e

taos

paki

zune

tako

kom

unik

azio

-ego

erak

eusk

arar

enm

esed

etan

ust

iatz

eko

urra

tsak

egi

tea

Par

taid

e gu

ztia

kin

plik

atuz

, era

bili

beha

rrek

o es

trat

egia

kad

oste

a et

a er

abilt

zea

• Ja

i eta

osp

akiz

un e

skai

ntza

ikas

leen

tzat

alb

ait m

otib

agar

rien

egin

eta

jard

uera

k eu

skar

az b

ider

atuk

odi

rela

ziu

rtat

u•

Ekin

tza

bako

itzar

i dag

okio

n hi

zkun

tzer

regi

stro

aren

lank

eta

egin

—U

rtek

o pl

ana

—Ja

rdue

ren

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k

— Z

uzen

darit

za—

Hiz

kunt

zPr

oiek

tua

Tald

ea—

Eus

kara

z Bi

ziTa

ldea

— E

skol

azka

npok

oek

intz

enko

ordi

natz

aile

a

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

ME

TO

DO

LOG

IA E

TA D

IDA

KT

IKA

GEL

AZ

KA

NP

OK

OA

– J

AIA

K E

TA O

SPA

KIZ

UN

AK

HIZ

KU

NTZ

ER

AB

ILER

A

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

220

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Proi

ektu

aTa

ldea

— E

uska

raz

Bizi

Tald

ea—

Esk

olaz

kanp

oko

ekin

tzen

koor

dina

tzai

lea

— Z

uzen

darit

za—

Hiz

kunt

zPr

oiek

tua

Tald

ea—

Eus

kara

z Bi

ziTa

ldea

— J

ai e

taos

paki

zune

nko

ordi

natz

aile

a

Page 222: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

221

Hez

itzai

leen

pres

taku

ntza

Gun

e et

aze

rbitz

ueta

koba

liabi

deen

hizk

untz

trat

aera

Gel

az k

anpo

koer

emua

k be

har d

ituen

balia

bide

ak d

efin

itzea

Hez

itzai

leen

pres

taku

ntza

-pla

naan

tola

tzea

eta

aur

rera

eram

atea

Ikas

tola

k bi

dera

tuta

koge

laz

kanp

oko

jard

uere

tako

hez

itzai

legu

ztie

k pr

esta

kunt

zaeg

okia

esk

urat

zea

• P

rest

akun

tza

beha

rrak

iden

tifik

atu

eta

lehe

ntas

unak

fink

atu

• P

rest

akun

tza

eska

ini e

ta ja

rrai

pena

egin

• Ik

asita

koa

prak

tikar

a er

amat

en d

ela

ziur

tatu

eta

bal

ioet

si•

Aur

rera

beg

ira, h

ezitz

aile

ber

riek

pres

taku

ntza

-ildo

ak ja

soko

ditu

ztel

azi

urta

tu

— P

rest

akun

tza-

plan

a—

Bal

ioes

pen-

gald

eteg

iak

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Beh

arre

zkoa

k di

ren

balia

bide

akes

kura

tzek

oau

rrei

kusp

ena

egite

a

• In

guru

ne s

ozio

lingu

istik

oa z

ein

den

kont

uan

hart

uta,

bal

iabi

deen

hiz

kunt

ziri

zpid

eak

idat

zi

• B

alia

bide

ak a

urre

kont

ueta

nau

rrei

kusi

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— A

urre

kont

ua

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Gob

ernu

-,ad

min

istra

zio-

eta

funt

zion

amen

du-

orga

noen

hizk

untz

erab

ilera

eta

trata

era

Gob

ernu

,ad

min

istr

azio

eta

zuze

ndar

itzar

enba

rne-

eta

kan

po-

harr

eman

etar

ako

hizk

untz

a ze

hazt

eaet

a ho

rren

gai

neko

irizp

idea

k id

azte

a

Bar

ne-

eta

kanp

o-ha

rrem

anet

arak

ohi

zkun

tz e

raba

kiak

hart

zea

eta

idaz

tea

• Er

abak

iak

hart

u et

a gi

zart

erat

u•

Erab

akia

k H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• G

ober

nu-,

adm

inis

traz

io-

eta

funt

zion

amen

du-o

rgan

oeta

kopa

rtai

deei

eus

kara

z ar

itzek

oga

itasu

na e

skat

u be

raue

tan

part

eha

rtu

ahal

izat

eko

• Eu

skar

az a

ritze

ko z

ailta

suna

kdi

tuzt

enen

kas

uan

pres

taku

ntza

eska

ini

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

HE

ZIT

ZA

ILE

EN

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

GE

LAZ

KA

NP

OK

OA

BA

LIA

BID

EAK

ER

EM

U IN

ST

ITU

ZIO

NA

LA

ER

AK

ETA

ETA

BA

RN

E-K

OM

UN

IKA

ZIO

A: I

KA

ST

ET

XE

A

221

Page 223: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

222

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

AP

LAN

ES

TRAT

EG

IKO

A

Hiz

kunt

zen

trat

aera

ribu

ruzk

oer

abak

iak

biltz

endi

tuzt

endo

kum

entu

ak

Ikas

tola

kodo

kum

enta

zioa

rida

goki

on h

izku

ntza

zeha

ztea

eta

hor

ren

gain

eko

irizp

idea

kid

azte

a

• Je

ndau

rrea

n ar

itu b

ehar

dut

enen

kasu

an, l

ehen

daka

ria k

asu,

eus

kara

zar

itzek

o ga

itasu

na b

erm

atu

• B

atza

r oro

kor e

ta b

este

lako

bile

reta

neu

skar

a iz

atea

kom

unik

azio

-hi

zkun

tza

nagu

sia

Dok

umen

tu h

orie

kgu

ztia

k eu

skar

aziz

atea

, atz

errik

ohi

zkun

tzar

i dag

ozki

onpr

ogra

maz

ioak

sal

bu

• H

izku

ntz

irizp

idea

k fin

katu

eta

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

n tx

erta

tu•

Dok

umen

tazi

oa e

uska

ratu

(beh

ariz

anez

ger

o)

Lang

ileen

hizk

untz

prof

ila

Ikas

tola

ko ir

akas

leen

nahi

z be

stel

ako

prof

esio

nale

nhi

zkun

tz p

rofil

aad

oste

a et

a ho

rren

gain

eko

irizp

idea

kid

azte

a

Lang

ileen

hiz

kunt

zpr

ofila

k ze

hazt

ea•

Lanp

ostu

bak

oitz

erak

o pr

ofil

egok

iaze

hazt

u et

a er

abak

itako

a H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

• P

rofe

sion

al g

uztie

k er

abak

itako

hizk

untz

pro

fila

bete

tzen

dut

ela

ziur

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Lang

ileen

hizk

untz

pres

taku

ntza

Ikas

tola

ko la

ngile

oro

keu

skar

az e

goki

aritz

eko

gaita

suna

izat

ea

Lang

ileen

hiz

kunt

zbe

harr

ei e

rant

zute

a•

Ikas

tola

ko p

rest

akun

tza-

plan

ean

lang

ileen

hizk

untz

beh

arra

k ko

ntua

n ha

rtu•

Lang

ileen

hiz

kunt

z pr

ofile

n eg

okie

rara

kopr

esta

kunt

za e

skai

ni e

ta b

ider

atu

• Ik

asita

koa

prak

tikar

a er

amat

en d

ela

ziur

tatu

eta

bal

ioet

si•

Aurre

ra b

egira

, lan

gile

ber

riek

pres

taku

ntza

-ildo

ak ja

soko

ditu

ztel

azi

urta

tu

— P

rest

akun

tza-

plan

a—

Pre

stak

untz

ako

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Ikas

tola

kodo

kum

enta

zioa

nhi

zkun

tz g

aiei

bur

uzeg

iten

dire

nai

pam

enak

elk

arre

nar

tean

koh

eren

teak

izat

ea

Dok

umen

tuak

azte

rtze

a et

ako

here

ntzi

a zi

urta

tzea

• D

okum

enta

zioa

azt

ertu

— D

okum

enta

zioa

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 224: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

223223

Ekon

omia

- et

aad

min

istr

azio

-do

kum

enta

zio-

aren

hiz

kunt

ztr

atae

ra

IKT

eusk

arrie

nhi

zkun

tztr

atae

ra

IKT

eusk

arrie

ida

goki

en h

izku

ntza

zeha

ztea

eta

hor

ren

gain

eko

irizp

idea

kid

azte

a

Hiz

kunt

z er

abak

iak

hart

zea

eta

idaz

tea

Ekon

omia

- et

aad

min

istr

azio

-do

kum

enta

zioa

rida

goki

on h

izku

ntza

zeha

ztea

eta

hor

ren

gain

eko

irizp

idea

kid

azte

a

• H

izku

ntz

erre

alita

tea

ezag

utu

• D

okum

entu

oro

korr

ak z

ein

dire

nze

hazt

u•

Ekon

omia

- et

a ad

min

istr

azio

-mai

lako

esku

-har

tzea

zeh

aztu

• Eu

skar

aren

era

bile

ra a

raut

zeko

prop

osam

ena

idat

zi•

Erab

akia

k ha

rtu

eta

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— E

kono

mia

- et

aad

min

istr

azio

-do

kum

enta

zioa

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Hiz

kunt

z er

abak

iak

hart

zea

eta

idaz

tea

• IK

T eu

skar

rien

hizk

untz

ari b

uruz

koer

abak

iak

hart

u et

a H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— IK

T eu

skar

riak

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Ikas

tola

koes

pazi

oen

hizk

untz

trat

aera

Ikas

tola

ko e

spaz

ioak

eusk

aldu

ntze

aIk

asto

lako

esp

azio

enhi

zkun

tza

zeha

ztea

Aur

reko

ntue

tan

hizk

untz

pai

saia

eusk

aldu

ntze

koba

liabi

deak

esku

ratz

ea (I

KE)

• Es

pazi

o ba

koitz

ak d

uen

funt

zioa

ren

arab

erak

o hi

zkun

tz ir

izpi

deak

prop

osat

u et

a ad

ostu

• In

form

azio

-gun

een

hizk

untz

a(k)

defin

itu

• Ik

asto

lako

err

otul

azio

a eu

skal

dund

u•

Har

tuta

ko e

raba

kiak

Hiz

kunt

zP

roie

ktua

n tx

erta

tu

• H

izku

ntz

pais

aia

eusk

aldu

ntze

koes

kura

dau

den

balia

bide

ak e

skur

atu

eta

erab

ili

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— A

rgaz

kiak

— A

urre

kont

ua

— A

rgaz

kiak

— A

urre

kont

ua

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

ER

EM

U IN

ST

ITU

ZIO

NA

LA

ER

AK

ETA

ETA

BA

RN

E-K

OM

UN

IKA

ZIO

A: I

KA

ST

ET

XE

AB

ALI

AB

IDE

AK

Page 225: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Fam

ilien

tipol

ogia

Ikas

tola

ren

eta

gura

soen

arte

koha

rrem

anak

Fam

ilien

hiz

kunt

ztip

olog

iare

n ar

aber

a,ik

asto

lak

fam

iliek

iko

harr

eman

etar

ako

hizk

untz

iriz

pide

akze

hazt

ea

Fam

ilia-

hizk

untz

a et

aja

rrer

a-tip

olog

ien

diag

nosi

a eg

itea

Ikas

tola

ko fa

mili

entip

olog

ia a

zter

tzea

• Fa

mili

a-tip

olog

iak

ezag

utze

ko d

atu-

bilk

eta

sist

emat

izat

u•

Fam

ilia-

tipol

ogia

bak

oitz

aren

tzat

estr

ateg

ia-p

lana

pro

posa

tu e

taad

ostu

• Fa

mili

a-tip

olog

ia b

akoi

tzar

i egi

ten

duen

pra

ktik

arek

iko

esku

-har

tze

prop

osam

ena

egin

— Ik

asda

t—

Est

rate

gia-

plan

a—

Aho

lku-

bild

uma

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Fam

ilia

barr

uko

hizk

untz

erab

ilera

Fam

ilia

barr

uko

hizk

untz

era

bile

rane

urtz

ea

Fam

ilia

barr

uko

hizk

untz

era

bile

ra z

ein

den

ezag

utze

a

• G

alde

tegi

ak p

asat

u et

a da

tuak

bild

u•

Dat

uen

arab

era

inte

rben

tzio

-pla

nadi

sein

atu

eta

abia

n ja

rri

— F

amili

a ba

rruk

ohi

zkun

tzer

abile

rare

ndi

agno

sia

Fam

iliar

ekin

aho

zna

hiz

idat

ziz

izat

endi

ren

harr

eman

enhi

zkun

tz ir

izpi

deak

idaz

tea

• G

uras

oak

part

aide

dire

n bi

lere

tako

hizk

untz

era

bile

ra e

raba

kitz

eko,

info

rmaz

ioa

bild

u ira

kasl

een

eta

gura

soen

art

ean

• Ja

sota

ko d

atue

n ar

aber

a er

abak

iak

hart

u et

a H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Fam

ilia

eta

ikas

tola

ren

arte

ko h

arre

man

akeu

skar

az iz

atea

bultz

atze

a

• Ik

astu

rte

hasi

erak

o gu

raso

bile

reta

neu

skar

aren

era

bile

rare

kiko

sent

sibi

lizaz

ioa

egin

• Ira

kasl

eek

fam

ilien

hiz

kunt

zpo

rtae

ran

dute

n er

agin

az h

ausn

artu

— G

uras

oeki

koha

rrem

an-

bide

ak(g

utun

ak,

bile

rak…

)

ER

EM

U IN

ST

ITU

ZIO

NA

LA

ER

AK

ETA

ETA

BA

RN

E-K

OM

UN

IKA

ZIO

A: F

AM

ILIA

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

224

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

Page 226: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

225

Gur

asoe

nhi

zkun

tzpr

esta

kunt

za

Kom

unik

azio

-ba

liabi

deen

hizk

untz

trat

aera

Kom

unik

azio

-ba

liabi

deei

dag

okie

nhi

zkun

tza

zeha

ztea

eta

horr

en g

aine

koiri

zpid

eak

idaz

tea

Gur

asoe

n hi

zkun

tzbe

harr

ei e

rant

zute

aet

a eu

skal

duna

k ez

dire

n fa

mili

etan

eusk

arar

ekik

o ja

rrer

ala

ntze

a

Gur

asoa

k eu

skar

aren

erab

ilera

n er

agile

izat

ea

• Ik

asto

lako

pre

stak

untz

a-pl

anea

ngu

raso

en p

rest

akun

tza

kont

uan

hart

u•

Fam

ilia-

tipol

ogia

bak

oitz

ari

egok

ituta

ko p

rest

akun

tza-

prop

osam

ena

bide

ratu

— P

rest

akun

tza-

plan

a—

Pre

stak

untz

ako

balio

espe

n-ga

ldet

egia

k

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— K

omun

ikaz

io-

ardu

radu

na

Hiz

kunt

z er

abak

iak

hart

zea

eta

idaz

tea

• K

omun

ikaz

io-b

alia

bide

en h

izku

ntza

ribu

ruzk

o er

abak

iak

hart

u et

a H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

— K

omun

ikaz

io-

balia

bide

ak

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

— K

omun

ikaz

io-

ardu

radu

na

ER

EM

U IN

ST

ITU

ZIO

NA

LA

ER

AK

ETA

ETA

BA

RN

E-K

OM

UN

IKA

ZIO

A: F

AM

ILIA

GU

RA

SO

EN

PR

ES

TAK

UN

TZ

A

ER

EM

U IN

ST

ITU

ZIO

NA

LA

ER

AK

ETA

ETA

BA

RN

E-K

OM

UN

IKA

ZIO

A: F

AM

ILIA

BA

LIA

BID

EA

K

225

Page 227: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

PLA

N E

STR

ATE

GIK

OA

IKA

STO

LEN

HIZ

KU

NTZ

PR

OIE

KTU

A

226

Bes

teik

aste

txee

kiko

harr

eman

a

Giz

arte

-el

kart

eeki

koha

rrem

anak

Uda

l eta

bes

tehe

rri-

erak

unde

ekik

oha

rrem

anak

Ikas

tola

keu

skar

aren

inda

rber

ritze

rako

giza

rtea

n er

agite

a

Ingu

ruko

bes

teik

aste

txee

kin

edo

sare

koek

in a

ritze

kohi

zkun

tz ir

izpi

deak

zeha

ztea

Ikas

tola

keu

skar

aren

inda

rber

ritze

rako

giza

rtea

n er

agite

a

• H

izku

ntz

erre

alita

tea

ezag

utu

• K

anpo

-har

rem

anak

def

initu

• K

anpo

-har

rem

anet

arak

o hi

zkun

tz e

rabi

lera

rida

goki

on p

ropo

sam

ena

egin

• Er

abak

iak

hart

u et

a H

izku

ntz

Pro

iekt

uan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Ikas

tola

ri ed

ota

ikas

leei

zuze

nean

zer

bitz

uaem

aten

die

ten

elka

rtee

kiko

hiz

kunt

ziri

zpid

eak

zeha

ztea

• H

izku

ntz

erre

alita

tea

ezag

utu

• Ka

npo-

harre

man

ak d

efin

itu•

Kanp

o-ha

rrem

anet

arak

o hi

zkun

tz e

rabi

lera

rida

goki

on p

ropo

sam

ena

egin

• Er

abak

iak

hartu

eta

Hiz

kunt

z Pr

oiek

tuan

txer

tatu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Ikas

tola

keu

skar

aren

inda

rber

ritze

rako

giza

rtea

n er

agite

a

Ikas

tola

kad

min

istr

azio

koed

ozei

ner

akun

dere

kin

ditu

enha

rrem

anet

arak

ohi

zkun

tz ir

izpi

deak

zeha

ztea

• H

izku

ntz

erre

alita

tea

ezag

utu

• Ka

npo-

harre

man

ak d

efin

itu•

Kanp

o-ha

rrem

anet

arak

o hi

zkun

tz e

rabi

lera

rida

goki

on p

ropo

sam

ena

egin

• Er

abak

iak

hartu

eta

Hiz

kunt

z Pr

oiek

tuan

txer

tatu

Ikas

tola

k en

pres

ekin

edot

a ho

rnitz

aile

ekin

aplik

atu

beha

rrek

ohi

zkun

tz ir

izpi

deak

zeha

ztea

• H

izku

ntz

erre

alita

tea

ezag

utu

• K

anpo

-har

rem

anak

def

initu

• K

anpo

-har

rem

anet

arak

o hi

zkun

tzer

abile

rari

dago

kion

pro

posa

men

a eg

in•

Erab

akia

k ha

rtu

eta

Hiz

kunt

z P

roie

ktua

ntx

erta

tu

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Horn

itzai

leek

iko

harr

eman

akIk

asto

lak

eusk

arar

enin

darb

errit

zera

kogi

zart

ean

erag

itea

— H

IZK

UN

TZP

RO

IEK

TUA

Uda

leta

ko E

uska

raB

atzo

rde

nahi

zin

guru

ko E

uska

raEl

kart

eeki

nel

karla

nean

arit

zea

• EB

PN-n

par

te h

artu

• Ik

asto

lare

n ur

teko

pla

nak

udal

eko

eusk

ara-

tekn

ikar

iari

aurk

eztu

• U

dale

ko e

uska

ra-t

ekni

karia

reki

n ba

liabi

deak

nego

ziat

u •

Uda

lak

nahi

z in

guru

ko E

uska

ra E

lkar

teek

anto

latu

tako

eki

ntze

tan

parte

har

tu

— H

IZKU

NTZ

PRO

IEKT

UA—

Urte

ko p

lana

EREM

U IN

STIT

UZI

ON

ALA

K

AN

PO

-HA

RR

EMA

NA

K

ESPA

RRUA

KHE

LBUR

UHE

LBUR

U ZE

HATZ

AKJA

RDUE

RA E

STRA

TEG

IKO

AKEB

ALUA

ZIO

-AR

DURA

DUNA

KES

TRAT

EGIK

OAK

ADIE

RAZL

EAK

— G

ober

nu-

orga

noa

— Z

uzen

darit

za

— H

izku

ntz

Pro

iekt

uaTa

ldea

— E

uska

raz

Biz

iTa

ldea

Page 228: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

227227

erreferentziabibliografikoak

Page 229: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

A.A. (2005) Derrigorrezko eskolaldirakoeuskal curriculuma. Oinarrizkotxostena. Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Unibertsitate eta Iker-keta saila, Euskal Herriko Ikasto-len Konfederazioa, Kristau Esko-la, Sortzen-Ikasbatuaz, Donos-tia.

A.A. (2006) Derrigorrezko eskolaldira-ko euskal curriculuma. Euskal cu-rriculuma baloratzeko eta hobe-tzeko proposamena. Euskal He-rriko Ikastolen Konfederazioa,Donostia.

A.A. (2008) Derrigorrezko EskolaldirakoIkastolen Oinarrizko CurriculumKomuna. Baloratzeko eta hobe-tzeko proposamena. Euskal He-rriko Ikastolen Konfederazioa,Donostia.

Aierdi, X. eta Uranga, B. (2007) Euska-ra, immigrazioa eta hizkuntza es-kubideak. Lan jardunaldiaren in-guruko gogoetak. Unesco Etxeaeta Ikuspegi, Bilbo.

Aldasoro, M. eta beste. (2003-2006) Os-tadar proiektua. Ikastolen Elkarteaeta Elkarlanean, Donostia.

Amonarriz, K.; Egaña, A.; Garzia, J.(2004) Euskararen kalitatea: zertazari garen, zergatik eta zertarako.Eusko Jaurlaritza, Gasteiz.

Aldasoro, M.; Amondarain, A.; Aurreko-etxea, M.; Elorza, I.; Etxezarreta,J.I.; Garagorri, X.; Hernandez L.;

Lekuona, I.; Osa, E.; Soroa, N.;Uriarte, J.A. (2002) Ikastolen Hiz-kuntza Proiektua Definitzen. Bar-ne-txostena.

Banks, J. (1995) “Multicultural Education:Historical Development, Dimen-sions, and Practice”. Handbook ofResearch on Multicultural Educa-tion. MacMillan, New York.

Barquin, A. (2008) “Immigrazioa eta eus-kara” in Immigrazioa Euskal He-rrian, Jakin 165 zk., 75-98.

Barrios, M.; Osa E.; Muñoa, I.; Elorza, I;Boan, K. (2008) Zenbait orienta-bide erregistroen trataeraz. Eus-kaltzaindia & EHIK, Bilbo.

Bronckart, J.P. (1997) Activité Langagiè-re, Textes et Discours. Pour un In-téractionisme Socio-Discursif. De-lachaux et Niestlé, Paris.

Bruner. J.S. (1986) El Habla del Niño:Aprendiendo a Usar el Lenguaje.Paidós, Bartzelona.

Canale, M. (1983) “From communicativecompetence to communicativelanguage pedagogy” in Langua-ge and Communication. Eds. J. C.Richards & R. Schmidt. Longman,Londres.

Cummins, J. (1979) Interdependencialingüística y desarrollo educativode los niños bilingües in Infanciay Aprendizaje 21, 37-61.

Cummins, J. (2008) Bilingual Children’sMother Tongue: Why Is It Impor-

Page 230: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

tant for Education? http://www.iteachilearn.com/cummins/in-dex.htm (2008ko urrian jasoa).

Elorza, I. (2004). “Hizkuntz trebetasunak.”in Euskal Curriculuma. Kultur ibil-bidea., 193-208 or. Ikastolen Kon-federazioa, Donostia.

Elorza, I., Aldasoro, M., Goiri, N. (2005)“Hizkuntzak eta Literatura Arloa”in Derrigorrezko eskolaldirako eus-kal curriculuma. Oinarrizko txos-tena. A.A: Eusko JaurlaritzakoHezkuntza, Unibertsitate eta Iker-keta saila, Euskal Herriko Ikasto-len Konfederazioa, Kristau Esko-la, Sortzen-Ikasbatuaz, Donos-tia.

Elorza, I. eta Muñoa, I. (2008) “Promotingthe Minority Language ThroughIntegrated Plurilingual LanguagePlanning: The Case of the Ikas-tolas”. Teaching through Basque:Achievements and challenges.Ed. Jasone Cenoz. MultilingualMatters, 85-101, Clevedon, En-gland.

Elosegi, L. eta Esnal, P. (2004) “Euskal-tegi-kurrikuluak egiteko jardunbi-de bat” in HIZPIDE aldizkaria 57.zk. HABE, Donostia.

Elosegi, L., Esnal, P., Mungia, A. (2008)HABEren 4. mailako gaikuntzaikastaroko hainbat apunte.

Elosegi, L. (2008) Euskararen erabiltzai-le estrategikoa: helduen euskal-

duntze eta alfabetatzearen helburuin Euskaltzaindiaren XII. JagonJardunaldiak. Iruñea.

Essomba, M.A. (2006) Liderar escuelas in-terculturales e inclusivas. Ed.Graó,nº222: Barcelona.

Etxeberria, F. eta Elosegi, K. (2008) “Bas-que, Spanish and Immigrant Mi-nority Languages in BasqueSchools” in Teaching throughBasque: Achievements and cha-llenges. Ed. Jasone Cenoz. Mul-tilingual Matters, 69-84, GreatBritain.

Etxezarreta, J.I. (2008) “Egindakoari eu-tsi eta egiten segi.” Euskara 21Batzorde-atal bereziko kideenekarpenak. Euskararen aholkubatzordea. Eusko Jaurlaritza, Gas-teiz.

Europako Kontseilua, HABE, (euskaraz-ko edizioa 2005): HizkuntzenIkaskuntza, irakaskuntza eta eba-luaziorako Europako Erreferen-tzia Markoa. HABE-HUIS, Gasteiz.

Euskal Herriko Ikastolen Elkartea. (1988)Ikastolaren gestioa eta funtzio-namendua. Euskal Herriko Ikas-tolen Elkartea, Donostia.

Euskal Herriko Ikastolen Elkartea. (1989)Ikastola: izaera eta egitura. EuskalHerriko Ikastolen Elkartea, Do-nostia.

Euskal Herriko Ikastolen Elkartea. (1991)Euskal Eskola. Euskal Herriko

erreferentziabibliografikoak

Page 231: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Ikastolen Elkartea, Donostia.

Euskal Herriko Ikastolen Elkartea. (2001)Ikastolen plan integrala 2002-2007. Barne-txostena.

Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa.(2007) Ikastola. Imajina ezazu norgaren. Irudi-katalogoa. Euskal He-rriko Ikastolen Konfederazioa,Donostia.

Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa.(2008) Ikastolak. Orain eta gero.Baloratzeko eta hobetzeko pro-posamena. Argitaratu gabekotxostena.

Euskararen aholku batzordea. (2008)XXI. mende hasierako hizkuntzpolitikaren oinarriak. Eusko Jaur-laritza, Gasteiz.

Fishman, J. (2001). “Can threatened lan-guages be saved?” in ReversingLanguage Shift Revisited: a 21stCentury Perspective. MultilingualMatters, Clevedon, England.

Garagorri, X. (1991) Ikastola hezkuntz ere-du gisa. Euskal Herriko IkastolenKonfederazioa, Donostia.

Garagorri, X. (1995) ‘Haurtxoa’ proiektua.Haur Hezkuntzako bigarren ziklo-ko berrikuntza proiektu batenebaluazioa. Doktorego tesia.UPV/EHU.

Garagorri X. (zuz) et al. (2004) Euskal Cu-rriculuma. Kultur ibilbidea. Ikas-tolen Konfederazioa, Donostia.

Gorostidi, J.L.(1991) Euskaraz Bizi. Eus-kal Herriko Ikastolen Elkartea,Iruñea.

Graddol, D. (2006) English Next. BritishCouncil, Londres.

Herdina, P. eta Jessner, U. (2002) A Dy-namic Model of Multilingualism:Perspectives of Change in Psy-cholinguistics. Multilingual Ma-tters, Clevedon, England.

Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSaila. 2004. Hezkuntza berrizta-tzeko programak 2003-2006. Eus-ko Jaurlaritzaren Argitalpen Zer-bitzu Nagusia: Vitoria-Gasteiz.

Hezkuntza, Unibertsitate eta IkerketaSaila. 2008. Hezkuntza Berrizta-tzeko Lehentasun ildoak 2007-2010. Eusko Jaurlaritzaren Argi-talpen Zerbitzu Nagusia: Vitoria-Gasteiz.

Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza.2008. IV. inkesta soziolinguisti-koa. Eusko Jaurlaritzaren Argital-pen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz.

Ikuspegi, (2008) Hizkuntzak eta inmi-grazioa in Immigrazioari begirada,Ikuspegi elkartearen aldizkaria,25. zk., Bilbo.

John H.A.L. de Jong. (2004) The Role ofthe Common European Frame-work (aurkezpen-txostena).http://www.ealta.eu.org/confe-rence/2004/ppt/ealta2004%20john.ppt (2008ko urrian jasoa).

Page 232: Ikastolen Hizkuntz Proiektua

Jonnaert, P., eta Vander Borght, C. (1999)Créer des conditions d’appren-tissage: Un cadre de référence so-cioconstructiviste pour une for-mation didactique des enseig-nants. De Boeck & Larcier, Pa-ris/Bruxelles.

Lousada, E. (2007) Genres textuels etperspective actionnelle: élémentsde rapprochement. Le français àl’université 12e année, nº 4. Agen-ce Universitaire de la francopho-nie, Montréal.

Moffett, J. eta Wagner, B. J. (1983) Stu-dent-Centered Language Arts andReading, K-13. 3rd ed. Boston,MA: Houghton Mifflin, Boston.

Nazio Batuak. (1948) Giza eskubideen al-darrikapen unibertsala. http://pge.rastko.net/etext/100110 (2008koabenduan jasoa).

Nunan, D. (1989) Designing Tasks for theCommunicative Classroom. Cam-bridge University Press, Cam-bridge.

Osa, E. (2004) Iritzi artikulua in Erabileraindartzeko egungo bideak eta ge-rora begirako gogoetak. BAT So-ziolinguistika aldizkaria, 53. zk.,Andoain.

Piaget, J. (1937) La Construction duRéel Chez l’Enfant. Delachaux etNiestlé, Paris.

Piaget, J. (1945) La Formation du Sym-bole Chez l’Enfant: Imitation, Jeu

et Rêve, Image et Représentation.Delachaux et Niestlé, Paris.

Piaget, J. (1970) L’Épistémologie Géné-tique. Presses Universitaires deFrance, Paris.

Piaget, J. & Inhelder, B. (1975) La psy-chologie de l’enfant. PresssesUniverstaires de France, 6. edi-zioa, Paris.

Pozo, J.I. (2004) Hitz eginez ulertzendugu elkar: ezagutza elkarrizketada in XI. Jardunaldi Pedagogiko-ak. Euskal Herriko Ikastolen El-kartea, Donostia.

Ruiz Bikandi, U. eta Miret Bernal, Inés.(2000) Hacia una cultura multilin-güe de la educación. Textos, nº023. Grao, Bartzelona.

Sáenz, M. eta beste. (2001) Urtxintxaproiektua. Ikastolen Elkartea etaElkarlanean, Donostia.

Sáenz, M. eta beste. (2006-2007) Txanelaproiektua. Ikastolen Elkartea etaElkarlanean, Donostia.

Vigotsky, L. (1973) Pensamiento y len-guaje. Teoría del desarrollo cultu-ral de las funciones psíquicas. LaPléyade, Buenos Aires.

Zalbide, M. (2001) HIZNET ikastaroarenapunteak: Esparruz esparruko mi-kroplangintza: Hezkuntza alorrekohizkuntz normalkuntza.

erreferentziabibliografikoak

Page 233: Ikastolen Hizkuntz Proiektua
Page 234: Ikastolen Hizkuntz Proiektua