Publicación da Mostra Internacional de Teatro Cómico e Festivo

E IRIA Cangas 89

SABADO 220 h. na Casa de Cultura, charla de Xosé Lois "O Carrabouxo" sobre: o humor na socie­dade actual

DOMINGO 312 h. na Casa de Cultura Nenos do Curso de Plástica de Xiria de Cangas Historias paraoir, ver e contar20,30 h. na rúa Tanxarina de Galicia Coca, a volta da besta23 h. no Cin~ Galaxias Ancoradouro de Galicia Querquellequer

LUNS 419,30 h. Eirado do Costal Teatro Kaos de Galicia Baixo os nosos pés... kavernosos22,30 h. Cine Galaxias Geroa de Euskadi Ertzaina al pil-pil

MARTES 519,30 h. Eirado do Costal Viravolta de Galicia As aventuras do Dr. Sabañón22,30 h. Cine Galaxias Vol-Ras de Catalunya Insolit

MERCORES 622,30 h. Cine Galaxias Teatro del Alba de Aragón Aquí no paga nadie

XOVES 719,30 h. Casa da Cultura Faba na Ola de Galicia Puchos e botas22,30 h. Cine Galaxias Teatro del Alba de Aragón Cabaret Shangai25 h. Bar Alondras Maxia e ilusionismo

VENRES 819,30 h. Casa da Cultura Mummerandada de Inglaterra Hell is not so hot~2,30 h. Cine Galaxias Teatro del Norte de Asturias Devocionario25 h. Pub Komplot Maxia e ilusionismo

SABADO 912 h. Casa da Cultura charla: O teatro portugués hoxe18 h. Casa da Cultura Teatro de Marionetas do Porto de Portugal Vida de Esopo20 h. na rúa Mummerendada de Inglaterra The tree of life22,30 h. Cine Galaxias Art'e Imagem de Portugal A vida do Grande Dom Quixote ...25 h. Casa da Cultura Teatro de Marionetas do Porto de Portugal Entre a vida e a morte

DOMINGO 1012 h. Casa da Cultua mesa redonda: ¿onde vai o teatro galego?14 h. Xantar Clausura - Premio Xiria ao Labor Teatral19,30 h. na rúa Art'e Imagem de Portugal Brincadeiras á retalho22,30 h. Cine Galaxias Karra Ejalde de Euskadi Etc... etc

EXPOSICIONS na Casa da CulturaPequena historia do Teatro en CangasDebuxos de humor de O CarrabouxoCartaz do Teatro Portugués

LIMIARXa temos aquí, de novo, a Mostra de Teatro de Cangas.

Despois de seis anos seis, empézanos a resultar, case case, cotián:as testas do Cristo, a Mostra de Teatro, o comenzo do curso escolar...Case case, parece como se as cousas viñeran de por-si-soias, e quexa todo será así, sempre.Sin darnos conta de que nada aparece por xeneración expontánea,senón gracias a un gran estorzo -calado, claro, pero todo hai quedecilo-, e que todo cambia, todo {lúe e non nos bañamos duas vecesno mesmo 17,'0, as{ como tampouco tacemos duas Mostras no mesmocine, amigo Heráclito, que o auditorio non nos acaba de chegar.

As{ que, xa está aquí, repito, a Mostra de Teatro.Que cadaquen busque a sua máscara e se apreste a representar o seupapeL' o público, maravilloso; os cómicos, inxenios{simos; e eu de sau­:dador a darvos a benvida,' xa sabedes, bla, bla, bla, bla.

:Saúde e bicos.

Xosé PereiroPresidente de Xiria

•anXarlna Galicia

Desde a súa formación en 1983, oGrupo Tanxarina ten representa­do as súas obras Em numerosasocasións, saindo con regularidadede Galicia e sendo un habitual vi­sitante de Portugal.'Leva montados un total de seteespectáculos e dez coproduccións:Tu ti-Fru ti, Titiricircus, O cum­preanos da Infanta, etc .. :Tanxarina imparte tamén cursosna área de marionetas e fantoches,e reparte a sua actividade co de­seño e realización de fantoches,marionetas, cabezudos para a or­ganización do Festival de Fanto­ches Galegos e para a orientaciónde cursos de dramatización paraprofesores.

COCA A VOLTA DA BESTAEste é un espestáculo de animación e ocupación urbana no que seempregan tres espacios diferentes para o seu desenvolvemento:

o espacio do DragónO espacio do CabaleiroO campo de batalla

O espectáculo dura unha hora e media, e durante os primeiros trescuartos de hora, en cada ún dos espacios primeiros desenvólvese unhaserie de accións teatrais simultáneas encamiñadas a presentar a ca­da ún dos combatentes (dragón e cabaleiro) e ós seus acompañan­tes: representacións de títeres, danzas e dragóns, fumes e outros; ea recrutar entre os asistentes o exército que ten que acompañar a ca­da personaxe ó campo de batalla, entregándose para eso estandar­tes e outros elementos de guerra.Cada exército sairá do seu espacio en desfile ata o campo de batalla,onde se distribúen coreograficamente os exércitos e comenza a ac­ción da batalla.Un castelo de luz e fogo dá por rematado o espectáculo.

Ancoradouro Mimo Galicia

Biografía1981 nace en Cangas do Morrazo como un traballode base pola recuperación do xesto dentro do ám­bito teatral galego.Participación en Mostras de Teatro de Galicia. Eus­kadi, Catalunya e Portugal (Porto e Coimbra).Traballos para TVE, TVG. e a TVE d\3 Euskadi.Subvencións da Xunta de Galicia e da Diputaciónde Pontevedra.Grupo pionero do tniballo con Mimo e Pantomimaen Galicia.

ESPECTACULOSREPRESENTADOSAsi din que dixeronVelai o mimoMarcapasosQuerquellequer

Ouerquellequer é unha montaxe, en clave de hu­mor, da biografía dunha parella, que vai en regresióncronolóxica, desde a vellice ata a primeira infancia.

ACTORESMónica CamañoPili Rial

DIRECCiÓN E MONTAXEXosé Vázquez Pintor

Teatro Kaos Galicia

Trátase dun Grupo de recentecreación, xa que nace como tal enMaio de 1988. Fórmano xentes dedistinta procedencia e formación:músicos, actores e titiriteiros encolaboración con artistas plásticosnun intento de formar espectácu­los integrais.

MAN IPULADORES

Amparo IbarraSuso PiñeiroXabi Alonso

TECNICOS

Manuel PenaJuan Luaces

DlRECCION

Amparo Ibarra

BAIXO OS NOSOS PES... KAVERNOSOSNunca pensastes que existen uns seres subterráneos?Quén non arrimou algunha vez a ore 11a ao chafl e escoitou estranosruidos?Ruidos sospeitosos que soan baixo os nosos pés.Por iso, se escoitades que aterra resoa...ALERTA, é que alguén está molestando aos kavernosos.

BAIXO OS NOSOS PES... KAVERNOSOS é un espectáculo de títe­res e animación con música en directo, e trata da extorsión ecolóxicaá que está sometida a Natureza.A través dos nosos personaxes subterráneos e das súas aventurasreivindicamos o respeto que a Natureza merece.

Geroa Euskadi

Traballos realizados:Febreiro do 79: KAIXO AGUIRRE, creación colectiva con ver·sión literaria de Ramiro Pinilla e dirección de Antonio Malonda.Febreiro do 80: LA MANDRAGORA, de Nicolás Maquiave­lo. Dirección de Cristina F. de Martí.Agosto do 80: HISTORIA DE LA MUÑECA ABANDONA·DA. Espectáculo de rúa dirixido por Paco Obregón.Setembro do 80: ABRAHAM Y SAMUEL, de Víctor Ham.Dirección de Carlos Vides.Outono do 81: MUERTE ACCIDENTAL DE UN ANAR­QUISTA, de Dario Fo. Dirección de Antonio Malonda.Novembro do 82: MOLIERE O LA INTRIGA DE LOS BEA­TOS, de Mijail Bulgakov. Dirección de Antonio Malonda.Xaneiro do 84: HER PUNTILLA SU CRIADO MATTI, deBertolt Bretch. Codirixida por Carlos Vides e Paco Obregón.Maio do 85: EL CASAMIENTO, de Nicolás Gogol. Direcciónde Paco Obregón.Abril do 86: DONA EL VIRA, IMAGINATE EUSKADI, deIgnacio Amestoy. Dirección de Antonio Malonda.Xaneiro do 87: GRANDE PLACE, de Mario Onaindía. Adap­tación para o teatro e dirección de Paco Obregón.Xaneiro do 88: Y ANTIGONA. .. ?, de Joan Casas. Direcciónde Paco Obregón.Abril do 88: ERTZAINA AL PIL-PIL, creación colectiva. Di·rección de Paco 'Úrbegón.

ERTZAINA AL PIL-PILInforme - Atestado:"Quixemos fincarlle o dente á realidadee conseguir que dispoñades dun lugar aosol dende onde mirar, cara a cara, achanza, a mofa e a sátira, no nosotraballo.Desenterrar a machada da risa e dirixi­la, aquí e agora, ao noso presente máisinmediato.Conquistar a sorrisa, a risa e aínda a gar­gallada, pois, o noso país tamén, e de ri­sa ou, tamen, o noso país é de risa.Se non é fácil falar, menos aínda o é rír­monos da nosa situación, de nós mes­mos, e sen embargo, hai que seguirintentándoo.Conquistar para o Teatro a noticia perio­dística, o debate parlamentario; conse·guir unha linguaxe teatral que nos eleveao escenario para que o público goce re­coñecendo uns personaxes e unha rea·Iidade: a que está apegada á butaca.

PACO OBREGON

Premios e Galardons:Premio ao Mellor Grupo de Teatro de Euskadi. Bilbao, agos·to de 1982.Premios ao Mellor Grupo, Mellor Actor e Mellor Actriz. 11 Cer­tamen Nacional de Teatro de Avila, outono 84.Premio á Adaptación máis orixinal dun texto clásico. 111 Cer­tamen Nacional de Teatro Ciudad de Avila, outono 85.Premio ao Mellor texto literario. Festival Internacional de Sit­ges, maio'86.Premio ao Mellor Grupo de Teatro de Euskadi. Premios Erci­lla de Bilbao, agosto 86.Premio ao Mellor espectáculo do ano. Postdam College, NewYork, abril 88.

'.

~.

....'.' ::

REPARTO

Sr. Alday Javier AldayDr. Torregrosa Alfonso TorregrosaDr. Irisarri lñaki IrisarriDr. Escudero Juan Luis EscuderoEnfermera Yolanda Beguiristain

EQUIPO TECNICO

Técnico de mantenemento do centroSr. Javier Obregón

Técnico en celebración Santa PatronaSr. Paco Mayo

Fotos e Raios XSr. Esteban Mújica

Persoal técnico A.T.S.Sta. Izaskun Asua

Sta. Rosa María MartínezSecretaria

Sta. Yolanda PeñaAdministración e Xerencia do Hospital

Sta. Eva Cortijo

EQUIPO ARTISTICO

Doctor da Familia AldayDr. D. Mario Onaindía Natxitua

Foto robot ou cartelSr. D. José Ibarrola

Director do CentroDr. D. Paco Obregón Aguirreburualde

Viravolta Galicia

Viravolta nace no vran de 1982 como grupo deteatro-giñol. Algúns dos seus membros participa­ran xa noutras experiencias teatrais a nivel comar­cal. Como tal grupo levan feitas ata o momento oitomontaxes, tendo todos en común a utilización detíteres de guante, varillas. sombra e outras técni­cas como a manipulación de obxectos ...Na elección dos textos non teñen norma fixa, sen­do algún de creación propia e outros adaptacións,colaboracións, etc... .

MANIPULACION

Anxel García FernándezPilar Alvarez BlancoXulio Balado López

AUTOR TEXTO

Anxel García Fernández

AUTOR MUSICA

Luis Areán Taboada

ESCENOGRAFIA

Xulio Balado

MARIONETAs

Taller de Viravolta

VESTUARIO

Pilar Alvarez

DIRECCION

Anxel García Fernández

AS AVENTURAS DO DOCTOR SABAÑON E O SEUAXUOANTE FLEMONO Doctor Sabañón traballa ca. seu axudante o sani­tario Flemón nun ambulatorio da Seguridade Social.No transcurso da historia van resolvendo dificilísimoscasos clínicos ata que chega á consulta unl1a cabracun mal que resulta ser un feitizo do bruxo Papuxo.Para desenfeitizar á cabra vai ser precisa a músicae os protagonistas van buscar unha flauta e un tam­bor máxicos.Lago dunha loita colosal ca Dragón Mamalón, vixian­te dos instrumentos, os naso herois conseguen, coaaxuda dos rapaces, a creación da música necesariapara desenfeitizar á cabra.

Vol-Ras Catalunya

A Compañía está formada basicamen­te por tres actores, JOAN CUSO,JOA FA ECA e JOA SEGALES,incorporándose a cada novo espectácu­lo máis actores ou técnicos en funcióndas necesidades das montaxes.Nace o Grupo no ano 1980 e, ademáisda súa actividade como profesores demimo en diferentes centros de Barcelo­na e Catalunya, e da sua colaboraciónen programas de TV (El Planeta Ima­ginario, El Edén, ... l, levan creados xaos seguintes espectáculos teatrais: Elcas de la patata rosa, El cavallet d 'ilu­sions, Strip tease, Flight e Oh stress,que foron vistos por máis de trescentosmil espectadores nas mil duascentas re­presentacións realizadas por todo o te­rritorio de Catalunya, do Estado Espa­ñol e do extranxeiro.

1 TERPRETES

Joan CusóJoan Faneca,J oan Segalés

DIRECTOR

Pep Cruz

INSOLlT é un espectáculo teatral na liña de humor xestual ca­racterístico da Compañía Vol-Ras. Os tres actores representanmáis de cincuenta personaxes diferentes que interveñen nasquince escenas que conforman o espectáculo.A acción sitúase nas rúas e prazas dunha grande cidade e ospersonaxes protagonistas son individuos que representan ao an­tiheroi, a personaxe que está de paso, ao eterno viaxeiro.As accións destes elementos ou as situacións nas que se ato­pan son nun principio reais e conforme avanza a escena vansedisparando, entrando nun xogo máxico no que a fantasía se mix­tura coa realidade.Todo o espectáculo ten un "alicerce" sonoro baseado en temasdo cine musical americano que fan de contrapunto ás escenasque derivan ás veces en "coreometrías" ben esperpénticas, bentenras, ou ben na liña do humor absurdo.Tanto a escenografía como a iluminación están en función des­te concepto de mundo INSOLlT, no que aínda é posible todo.A escenografía que en apariencia é unha cámara negra, vaisetrocando en cada escena por uns efectos especiais de transpa­rencias de luces, potenciando este clima de solpresa que nonse perde en todo o espectáculo.

De Vol-Ras dixeron (entre outras cousas):"Unha longa gargallada" - J. Benlloch (Qué y Donde)"Para pasalo moi ben" - A. de la Hera (Ya)"Altos voos" - F. Rodriguez (Deia)"Excelentes e divertidos actores do xesto" - Pérez de Olaguer(El Periódico)

Teatro del Alba Aragón

Antonia Pilar Molinero

Juan Santiago Meléndez

Margarita Ana Tabuenca

Luis Marcos GuerreroJ. R. Benaque

Inspector, policía, abuelo ...J. R. Benaque

AgustllJ Miguel

TECNICO DE ILUMI ACION

Alejandro Aragor

AXUDANTE DIRECCION

María José Calvo

ESCE OGRAFIA

Santiago Meléndez

DIRECCION

Santiago Meléndez

AQUI NO PAGA NADIE, de Darío FoTeatro del Alba présenta unha das obras máis coñecidas e represen­tadas en toda Europa do gran Darío Fo: AQUI NO PAGA NADIE (Nonsi paga, non si paga) é un espectáculo extraordinariamente cómicona liña do mellor teatro popular que ademáis propón unha situaciónabsolutamente actual producto da inflacción e a actuació.n dossindicatos.AQUI NO PAGA NADIE conseguiu abarrotar tódolos teatros nos quese presentou, obtendo un rotundo éxito popular.Un divertidísimo espectáculo para todo o mundo.

"Unha obra que destaca a comicidade e o divertimento ao tempo queé unha das máis coñecidas e representadas en Europa"

Slott - Zaragocio

"Unha divertida comedia de matiz social e de protesta, moi inxenio­sao O público aplaudiu a rabiar despois dunha función extraordinaria­mente cómica, procaz moitas veces e francamente graciosa"

Antón Castro - El Día

CON:

Ana TabuencaEnrique MianaLaura PlanoPilar MolineroSantiago Meléndez

CABARET SHANGAI "Soulevard Magenta" foi unha festa e un dos espectácu­los emblemáticos do que se deu en chamar "novo cabaret español". Impúñaseun novo estilo neste menospreciado xénero mediante unha linguaxe fresca, di­recta, irreverente, paródica e un pouco salvaxe, todo ofrecido a un público amplopero predomina~temente xoven.En.CAVARET SHANGAI v?lvemos á carga. Un espectáculo con tódalas virtudese defectos deste tipo de espectáculos arrevistados, cabareteiros, vulgares, subli­mes e cheos de "lentejuelas", plumas, empuxóns, estreliñas e estrelóns. Noné o peor que comence a risa: segue a gargallada, o asombro, a maldade, o vivo­rreo, a"'cacha, as vedettes que irrompen entre o público, o presentador que noncala agachado non se sabe onde, pantomima, bailes organizados, coreografíascaóticas, parodias amables, parodias sanguentas e sobre todo, un ritmo alouca­do e unha longa serie de sensacións acumuladas que só pretendían unha cousa:divertir o máis posible, é dicir, unha barbaridade.Así que deixen soltos os seus perxuizos, relaxen as suas preocupadísimas men­tes, déixeno solto todo e agárrense porque chega o CAVARET SHANGAI.

Faba na Ola Galicia

FICHA TECNICA:

:.tONIFA TES E OBRADOIRO

Rosa Estévez

MONIFANTES:

Mónica TaboadaMarta Lois

MUSICO, OBRADOIRO DE INSTRUMENTOS:

Xico de Cariño

MUSICO, DESEÑO:

Xurxo Estévez

DESEÑO, OBRADOIRO:

Eloi Martín

OBRADOIRO:

Sensi Castela

ESPECTACULOS ESTRENADOS:

A ovella e o lobo - Estrenado no Festi­val da Roman'a do Galiñeiro

(Gondomar)

O caldo de pedra - Estrenado na Festado Emigrante en Pol (Lugo)

Teatro de animación - Estrenado na Se­mán de Teatro Infantil (Vigo)

A Illa das Sorpresas - Estrenado na IVMostra de Teatro Cómico e Festivo(Cangas)

Puchos e botas - Estrenado na Roman'ado Galiñeiro (Gondomar)

o Colectivo de monifantes, música e animación FABA NA OLAestá formado por compoñentes procedentes de varios eidos ar­tísticos (expresión dramática, música, plástica, animación cul­tural e infantil, ... ) e constituiuse en Vigo na primavera do ano1986.FABA NA OLA é un termo popular que se escoita en lerras doOrtegal e que tantas veces a Nenucha tén chamado a algún denós; aplícase a aquelas persoas que non teñen paraxe, acou­go; á xente inqueda, fervellas, fervellas-berzas, cu de mal asen­to, fuxefuxe e cousas do xénero.

PUCHOS E BOTAS de Carmen Armijo (adpatación d-e Xico Pe­ña), é unha historia de manías e anoxos entre os ananos Mico,Garabato, Tartaruguiño e o xigante Botonudo.

Mummerandada Inglaterra,

MUMMERANDADAKevin BrookingAngela de CastroGregoire CarelAli HoulliebecqAmanda OwenBim Mason

Este grupo foi formado en 1985 por Bim Masan con outros estudantes da EscolaJacques Lecoq, converténdose co tempo nun dos máis importantes grupos britá­nicos de Teatro-circo.Eles crearon un estilo único de teatro popular, sinxelo e divertido, combinandoun alto nivel de técnicas circenses, que inclúen acrobacias, xogos, maxia e músi-ca, con mimo, máscaras, técnicas de pallasos, ... •Os seus espectáculos, concebidos sempre para entreter, provocar e facer parti­cipar ao espectador, teñen recorrido xa numerosos Encontros e Festivais de to­da Gran Bretaña e de varios paises europeos: Alemania, Bélxica, Holanda, No­ruega, Italia ... e agora Galicia.

E-<O~

OC/)

E-<OZC/).....

'\

~-.--

THE .TREE OF LIFE (rúa) - "A árbore da vida"

Teatro del Norte Asturias

o Teatro del Norte ten participado, con di­ferentes espectácuÚJs en moitos Encontrose Festivales, entre os que salientamos:VIII FITEI (Porto) 1985"Persona" Encontro Internacional de Ciu­dad Real 1985-8611 Festival Internacinal de Hernani 1986"Total 86" DiputaciÓl'l Provincial de León11 Fira de Teatre al carrer de Tárrega 1986Estaferia Teatral de Asturias 1986-87Muestra de Teatro Asturiano en Madrid1987IV Festival Internacional de Almada (Por­tugall 1987Circuitos Teatrais da Xunta de Galicia1987-88I Feria de Teatro de San Sebastián 1988Jornadas de Teatro Asturiano en Lisboa1988Festival Internacional "Nantes carrefur deL'Europe" 1988Festival Internacional "Gran Teatro deEuropa", Italia 1988Festival Internacional "Wedken Teatro",Nápoles 1988Festival de Holanda, Amsterdam 1988

INTERPRETES:

José Luis GarcíaLois Soaxe

Etelvino Vázquez

MUSICA:

Mike F, Cohen

ESPACIO ESCENICO:

Paco Cao

Etelvino V ázquez

ILUMINACIDN:

Jesús Pérez

VESTUARIO:

Paco Cao

AXTE. DIRECCION:

Ana Gladis Rodríguez

DIRECCION:

Etelvino V ázquez

o TEATRO DEL NORTE foi creado por Etelvino Vázquez en febreirode 1985 como un Grupo de encontro, como un espacio de investiga­ción e de busca arredor do feito teatral. Un lugar de experimentación,de confrontación con outras formas artísticas de reflexión e de apren­dizaxe da práctica escénica.Etelvino Vázquez formou parte do Grupo Caterva desde 1968 ata a suadisolución en 1977 e do Colectivo de Teatro Margen ata 1984. Con Tea·tro del Norte realizou os espectáculos seguintes:1985 "Malas noticias acerca de mi mismo", orixinal de E. Vazquez econ dirección de Jesús Pérez e Etelvino Vázquez."Valle-Inclán", espectáculo sobre textos de D. Ramón del Valle-Inclán"."Los principios del actor", demostración de carácter pedagóxico so­bre as diferentes técnicas da interpretación.1986 "Carlota Corday", creado e dirixido por Etelvino Vázquez.1987 "Viaje al profundo Norte", creado e dirixido por Etelvino Vázquez.1988 "El mío coito o la épica del BUP", de Maxi Rodríguez, dirixidopor Etelvino Vázquez."El retablillo de Don Cristóbal", de F. García Larca, dirixido por Etelvi­no Vázquez."Devocionario", creado e dirixido por Etelvino Vázquez.

Asimes,mo, e desde a súa fundación, Teatro del Norte ven realizandoun intenso labor pedagóxico, tanto a nivel interno, desde o seu Labo­ratorio, como impartindo seminarios en diferentes lugares do Estado.O Laboratorio de Actores de Teatro del Norte, desde a sua creaciónen setembro do 85, realizou os espectáculos seguintes:"El rincón oscuro", a partir de Bodas de Sangre de García Larca."La doncella, el marinero y el estudiante" de García Larca."La secretaria" de José Ruibal.

DEVOCIONARIO "Eu era nova e inxenua; pecháranme nun conventodesde cativa; só coñecía xente desagradable; nunca antes oira as fer­masas palabras que me dicías de seguido; parecíame a min que chedebía os encantos e belezas que descobrías en mín, e nos que me fa­cías reparar; oín falar de ti; todo o mundo se disputa o teu favor; e tífacías todo o posible por esperta-Io meu amor... Pero en fin, ceibeimedo engado. Grande resultou a axuda que me deches, e da que tiña,confésoo, moita necesidade... Ai, como puden ter sido feliz se cansen­tiras que te amase!"

Mariana de Alcofarado

DEVOCIONARIO é un espectáculo creado por Etelvino Vázquez a partirdas cinco cartas de amor da monxa portuguesa Mariana de Alcofara·do, publicadas en París o 4 de xaneiro de 1669 por Gabriel de Laverg·ne, vizconde de Guilleragues e probablemente autor das mesmas.

Teatro de Marionetas Porto

DIRECCIÓN:

J oao Paulo Cardoso

ESCENOGRAFÍA eMARIONETAS:

Rosa Ramos

MUSICA:

Joao Loio

INTERPRETACION:

Ana QueirozJ oao Paulo CardosoMario Coutinho

EXECUCION MUSICAL:

Carlos Magalhaes

o TEATRO DE MARIONETAS DO PORTO constitúese en 1987, congregandoa un grupo de persoas amantes desta arte, que así dan continuidade á activida­de que viña senda desenvolvida no TAl desde hai case dez anos.O proxecto do TMP, centrado nun núcleo de seis persoas con experiencias artís­ticas diversas, céntrase exclusivamente na producción de espectáculos no terreodas marionetas e formas animadas. Nunha das vertentes máis important.es doseu traballo, o TMP tense adicado ao estudio e recuperación de antigas formasde teatro tradicional portugués de fantoches, das que hai que salientar o TeatroDom Roberto. Por outra banda, teñen encetado novas experiencias de creación,máis no nivel da marioneta de expresión contemporánea, que deron como resul­tado a presentación dun espectáculo de animación dé obxectos. Noutro terreo,o da televisión, os elementos do TMP tiveron tamén unha experiencia enriquece­dora integrando o equipo de creadores é intérpretes de series para nenas: "Aárbore dos Patafurdios" e "Os amigos do Gaspar".A presentación de TMP na selección oficial do "Festival Mondial des Théatresde Marionettes" contribuiu decisivamente na proxección do Grupo alén das fron­teiras do seu país. E así, con espectáculos para todo o grupo ou con espectácu­los para un só actor creados por Joáo Paulo Cardoso, que dirixe o proxecto artís­tico, o TMP leva efectuadas varias xiras polo extranxeiro con actuacións en di­versos festivais internacionais: Segovia, Liege, Xerusalén, Saarbrucken,Charleville-Mezieres, Neerpelt, Strasburgo, Venecia, Marsella... ademáis de terrepresentado en todo Portugal.

Teatro Art'e Imagem Portugal

INTERPRETES:

Cristina SantosDiana MoreiraJosé GoncalinhoJosé LeitaoMaría Joao SantosPedro CarvalhoRui PaviaSusana Barbosa

MUSICA ORIXINAL:

Jig (Grupo de MúsicaCelta)

MARIONESTAS:

Roberto Merino

DIRECCION PLASTICA:

José Manuel Pereira

ADAPTACION:

Norberto Avila

TEATROAAT'IMAGEM/ 1 1I1

'O~'11 I

Grupo de grande actividade, nace o 20 de agosto de 1981, e desde aquela levarealizados os seguintes espectáculos:

1981 O vagabundo que sonha Palhaco - Dir: Fernando Costa1982 A calquer hora o Diablo vem - Dir: Fernando Costa1984 Historias para serem contadas - Dir: Roberto Merino

Poes(a de Natal - de poetas portugueses e brasileiros1985 O principezinho . Dir: Roberto Merino

Os maleficios do tabaco - Dir: José GoncalinhoO Palhaco verde - Dir: Roberto MerinoBrincadeiras a retalho - creación colectiúa para á rúa

1986 A procura do medo - Dir: Roberto MerinoCartas de amor - creación colectiva para café-teatroVaria90es sobre a Lúa - Dir: Roberto Merino

1987 Palhacata, Palhacita, Palhacao - creación colectiva1988 Vida do Grande D. Quixote e do Gordo Sancho Pan9a - de Antonio Joséda Silva (o Judeu), adaptación de Norverto Avila e dirección de Roberto Merino

Desde a sua creación levan feitas moitas representacións por todo Portugale diversas xiras polo extranxeiro, destacando:Tres saídas a Checoslovaquia con tres espectáculosUnha saída a AustriaDuas saídas a BéIxica con dúas pézasActuación en Cangas con Historias para serem contadasParticipan, en outono do 89 no "International Mooving Theatre" en Budapest(Hungría) e fan unha xira por Alemania Occidental.

Desenvolven, ademáis, outras actividades relaccionadas co Teatro:Organización do FAZER A FESTA-FESTIVAL DE TEATRO PARA A IN­FANCIA E A XUVENTUDE (l edición en 1982)TEATRALOGO-CONVI VIO DOS QUE FAZEM E GUSTAM DE TEATRO(l edición en 1983)Edición da Revista CADERNOS FAZER A FESTAEdición da Revista TEA TRO ata o numo 8Cursos e seminarios de Teatro.

A ViDA DO GRANDE DOMGUiXOTE DE LA MANCIlAE DO GORJO SAN~O PAWc.A

Karra Ejalde Euskadi

Karra Ej alde é un actor guipuzcoano, afincado nacapital alavesa dende hai uns trece anos, que se pu­xo en contacto cun psiquiatra de Barcelona o doc­tor José Manuel Onofre, despois de ter pasado un­ha crise aguda. Un tratamento de musicoterapia,ceramicoterapia e psicodrama brindoulle a posibi­lidade de volver a vida cotidiá. Unha recuperaciónque non tería sido posible sen a axuda de Sor Be­goña Arrizabalaga. Pero a sua estadía no manico­mio, no pabillón B, cama 9, 'non resultou valeira.Pudo coñecer a Andreu Martín, un dos promoto­res do espectáculo, suxeito residente no pabillón dolado, afectado de demencia precoz, que aporta dúas

.historias ao espectáculo..Tamén tería oportunidade de trabar amistade conJosé Antonio Ortega, director do espectáculo tera­péutico, que se ocuparía de seleccionar o materialdramático para a obra.Xurde así un monólogo, convertido á súa vez cundiálogo constante co público, que pode non ter finen función dos espectadores e da súa progresióndramática.Actor curioso, que alucina nos ascensores e candose tumba na cama ten a {arte sensación de estar enhorizontal, Ejalde tense mostrado partidario variasveces de trocar o nome do espectáculo polo de uga­limatias pala {ugacidade da súa esencia ..

Etc... etc ... é a posta en escena dunha autobiogra­fía enleadísima, dun conta contos, dun "cuentista",dun contador que vive do conto e que nos conta den­de o escenario a xeito de terapia (psicodrama) os mo­mentos máis traumáticos da sua vida desgarrada.Karra Ejalde, en compañía dunha silla, cóntanos enforma de relatos tradicionais, e outros que inventasobre a marcha, a historia dun pacente que decidereinsertarse na sociedade e para o seu reingreso nomundo real elexiu a profesión de conta ·contos.É un espectáculo cunha grande dose de ironía e hu­mor baseado na "capacidade oral do actor" e queen certo modo emula as parodias e anécdotas dosantigos xograres e bufóns.É un espectáculo para persoas "normais" e para opúblico neurótico, sen rumbo fixo na vida, incapazde alcazar a felicidade.

INTERPRETACION:

Karra Ejalde

TEXTOS:

José A. Ortega e Andreu Martín

DIRECCION:

José Antonio Ortega

Enrique Harguindey

Á hora de definir o carácter que había ter a Mostra deTeatro que XIRIA instituía, houbo acordo en aceptar aproposta feita por Maruxa Barrio: cómico e festivo.Cómico e festivo porque lle acaía perfectamente á tradi­ción canguesa de pobo extravertido, ledo, festeiro eparticipativo.Cómico e festivo porque, en contraste coa rica manifes­tación da alegría e da rexouba na literatura e na culturapopular galega, o noso teatro estaba sumido en escuri­dades de tebras e sombras.Cómico e festivo porque é proverbial a disposición para­teatral do pobo cangués no Antroido e fóra del, xa queen Cangas é festa todo o ano.Cómico e festivo porque a escea galega non pdoía ser co­pada por laios, velorios e marchas fúnebres en visión uni­lateral e tremendista.Velaí porqué, nos cangueses e máis nas xentes de fóra,prendeu no intre aMostra. Velaí porqué o público acu­díu masivamente desde o primeiro momento 80S locaisdo teatro. Velaí porqué a xente encheu rebuldeira as rúase as prazas que os grupos animaban con ventos de color,música e fantasía. Velaí porqué nenos, mozos e vellos seconvertiron en actores e protagonistas do espectáculo.Dende logo que para XIRIA non se trataba de utilizaro cómico e festivo como engado para pescar público, co­ma caramelo para atrair espectadores nin comaplata{o~

ma para que a xente saltara, despois, ao serio. Non: o có­mico e festivo ten un valor en si. Non é un xénero menore subalterno. É, por suposto, tan trascendente e subli­me coma o tráxico. A concepción cómica popular nonopón a risa e a festa á seriedade tráxica nin á rigorosida­de científica senón a unha concepción dogmática e res­trictiva do serio.Nunha obra clave para a comprensión do cómico e da cul­tura popular (*). Mihail Bahtín desenvolve as caracterís­ticas da risa carnavalesa, entendendo carnaval non só co­ma un período concreto, o Antroido, senón tamén comao triunfo dunha sorte de liberación provisoria da verda­de dominante e o rexime existente, da abolición proviso­ria de todas as relacións de xerarquía, privilexio, regrase tabús.Esta risa é, ante todo unha risa de {esta, de participa­ción social; non se trate dunha reacción individual e ailla­da senon do protagonismo de todos, do conxunto do po­bo. En segundo lugar e unha risa universal, que acabaa todas as cousas e a todas as xentes, comprendidos ospropios participantes: o mundo é percibido baixo o seuaspecto risíbel, ledo e relativo. En terceiro lugar, esta ri­sa é ambivalente: desborda alegría mais é, ao tempo, bul­reira e sarcástica; nega e afirma á vez; sepulta e maisresucita.Esta concepción cómica popular, xerada durante sécu­los, conformada na Edade Media, culminará no tempodo Renacemento para despois, maiormente a partir doséculo XVIII, irse desnaturalizando, transformándose enformas mutiladas e restrinxidas. Con todo, esta concep­ción, este sentido da festa popular, perdura aínda nos no­sos días, en maior ou menor grado segundo as diferen­tes culturas. E os seus trazos están ben arraizados enGalicia.Velaí, senón, a nosa rica literatura cómica popular, o re­bulicio das nosas ferias e romarías, a tradicional retran­(";1 P ambivalencia na nosa definición antropolóxico-

Cómico e Festivo

cultural. Por moito que un predominio alleo e alieantevaia estragando, empobrecendo e esmagando a unha cul­tura creada ao longo de séculos, ternos fe en que os gale­gos saibamos asimilar os novos elementos ;>rogresivosde evolución social e os incorporemos a aqueles herda­dos que debemos conservar. En que desa transformaciónxurda a resposta ás necesidades do noso tempo. E en quesaibamos avanzar polos carniños da Historia deixandounha impronta de pobo lúcido.Na concepción cómica, o home sinte a continuidade davida enriba da práza pública, mestu.rado á multitude, naque o seu corpo está en contacto cos das persoas de to­das as edades e condicións. Síntese membro dun pobo enpermanente estado de crecemento e renovación. É poloque, a risa da festa popular engloba un elemento de vic­toria, non somentes sobre do medo que inspiran os ho­rrores do mais alá, as cousas sagradas e a morte, senóntamén sobre do que inspiran todos os poderes, os sobe­ranos terrestres, a aristocracia social e todo aquelo queoprime e limita...A risa, en forma plena ou restrinxida, non pode ser nun­ca instrumento de opresión. Ninguén conseguiu {acela ofi­cial -afirma Bahtín- ela seguiu sempre a ser a arma dalibertade nas mans do pobo.Ese esprito é o que debe seguir alentando a nosa Mostra.

(*) Mihail Bahtln: "Lóeuvre de Fran~ois Rabelais et la culturepopulaire au Moyen Áge et la Renaissance··. Hai traducción cas­telán. en Alianza Editorial co titulo de "La cultura popular enla Edad Media y el Renacimiento".

Antón Lamapereira2 notas sobre o humor na comedia

UnhaA comicidade é unha causa moi seria como o de­mostra o feito de que señores moi sesudos, por ex.:o filósofo Bergson e tamén Freud, lle adicase ó te­ma do humor e á risa ducias e ducias de p~inas

nos seus escritos.En xeral, pódese afirmar que a prespectiva cómicasirve para "distanciarnos", no sentido brectiano,de nós mesmos e da realídade que nos rodea per­mitindo "rimos" de nós mesmos e do mundo.Nos fenómenos cómicos incluíndo nestes a parodia,a irom'a, a sátira e o humor concurren todos eles adisminuir a ,. arrogancia" das persoas sinalando adebilidade humana e lembrando que tódolos actoshumanos por moi intelectuais e espirituais que se­xan dependen de necesidades corporais. A risa, des­cubrindo a importancia do carpo detrás da másca­ra espiritual do individuo, fai a seguinte adverten­cia: "calquera que sexa admirado coma un semi·dios, de feito é un home coma tí e coma eu" (Freud).Qué sentimento, senon, produciría por ex.: olla-loPapa Wottila evacuando augas nuns urinarios daPlaza do Obradoiro despóis dunha bendición "ur­bi et orbe "?Cando nos rimos dos outros, rímonos sempre unpouco de nós mesmos. É unha forma de coñecersemellar, .. e tamén, a pesar de todo, de sobrevivircaendo sempre de pé calisquera que sexan as difi­cultades e os obstáculos. Neste sentido as risas po­den ser un fermoso alivio frente ó que ten a vidade destructiva. Hai escritores que confesan escri­bir humor porque no fondo son pesimistas".O distanciame,nto producido dende o talante cómi­co axuda a non crer nada dogmaticamente, axudaa descobri-Ia fraxilidade e relatividade das causasindicando que os valores e normES sociais non sonmais ca convencións humanas útiles para a vida encomún pero que poderían ser remplazadas poroutras convencións. Hai polo tanto certa negacióndunha arde trascendente e inmutable máis propioda visión tráxica.

Duas

Unha posible tipoloxía da comedia

A- Comedia intelixene (dirixida á intelixencia do es·pectador) crítica, nacida da observación.

- Tente ó "distanciamento" do espectador posibil­tanda análise das situacións.

- Non renuncia ó rigor literario e ós ritmosdramáticos.

- Dende o ponto de vista do actor valórase o comoo fai.

- O traballo por conectar ca público é esixente, éti­co e profesional.

- Dous exemplos: Alonso de Santos', Woody Alen.

B- Comedia: xoguete cómico. Teatro de pura evasión.Que afalaga os instintos do público Artificiosa,axustada a unha carpintería rutinaria e con catrochistes que provocan a risa.

- Tente a converti-Io espectador en suxeto pasivo,receptor.

- Vende a mercancia do que fai "gracia" facéndoacada vez máis barata e vulgar.

- O ouvido do actor está máis atento ás risas do es­pectador que ó que acontece na escena.

- O traballo por conectar ca público é rastrero emediocre.

- Mellar non citalos.

, -

Bernardino Graña

Xulgade vós mesmo o que se conseguiu desde 1968ata agora no eido teatral galego.A comenzos de 1968 escribín en Castellón o artigoque copio de seguido. Artigo que veu a luz nese anono libro do "Círculo das Artes" de Lugo titulado"O PORVIR DA LINGUA GALEGA"Aí vai tal como era (amañando soamente aortografía):"Teño que ser moi breve para falar de Teatro Ga­lego. Atópome presionado por falta de tempo, deambiente, de apontamentos, etc... Escribo estas li­ñas ben lonxe de Galicia e dos últimos acontece­mentos que nela poideran ter acontecido. Básomena memoria e na miña pequena experiencia de autorde teatr~ galego."Teatro galego haber haino. O que pasa é, simple­mente, que non se representa. Hai moitas pezas queestán agardando seren representados. Pezas quepoderían ser representadas, e con éxito. Penso nesteintre en Carballo Calero, Manuel María, ArcadioLópez Casanova, M a Xosé Queizánoo."Xa se sabe o centralismo absurdo que estamos asufrir na cuestión do teatro en España. É flagran­te que só se repre~entaalgún teatro en Madrid. Oapoio que deberá haber para un feito tan cultural,tan formativo, tan popular, tan humano e trascen­dente como o drama, está tardando en mostrarseós 0110s ben "dramáticamente". En Cataluña haixa un certo movemento a prol do teatro en catalán(desgraciadamente aínda centralizado en Barcelo­na). Enlor no futuro."O feito de que en Madrid haxa algunhas (tampou­co demasiadas nin moi destacadas) representaciónsteatrais non quere dicir que haxa alí un teatro "re­presentativo", verdadeiramente representativo detodas as xentitias españolas. En grupo de autores,críticos, etc ... axuntados nas "Conversaciones Na­cionales sobre Teatro Español" Córdoba, novem­bro 1965 - chegaba a unha triste consideración: ofeito teatral seguirá esbarando ó marxe da realida­de viva do país. Tal era o futuro do teatro españolen 1965. Futuro que vemos está a cumplirse. Pe­zas dramáticas de españois como Max Aub, Alfon­so Sastre, Carlos Muñiz, e outros, dormen como Lá­zaros, agardando unha man, npn de neve, senonquente de pulo e paixón, que as faga xurdir da es_Ocuridade en que apodrecen. O teatro galego estáigualmente a piques de apodrecer. Xa se coñecenas queixas sobre o esmorecemento de teatro nacio­nal dadas, entre outros, por un experto como JoséMonleón. Xa se sabe como a Valle-Inclán drama­turgo negúoselle a calidade de dramaturgo e tivé­rono, e aínda case o teñen, nun purgatorio teatral.

o futuro do teatro galego

"No pobo, nas peiorativamente chamadas provin­cias, nas peiorativas linguas rexionais, por calquerrecanto de Iberia, latexa milis febre teatral do quemoitos pensan, a pesar do ambiente de barbarie fot­boleira e taurina, a pesar do valeiro e da podremia.Como profesor de Instituto xa teño apalpado a fon­da inquedanza pola escena que xermola dentro daxente nova de provincias."Nesta segunda mitade do século vinte estamos copasmo do cine. Moitos que eran locais de teatro pa­saron a seren cinemas. E por outro lado -¿isto émáis positivo?- nestes últimos anos ternos a apari­ción dos aparellos de televisión. Na televisión es­tase dando algún teatro, aínda non moito, non moibo, non moi popular, pero algo é algo, e parece queirnos respirando un pouquechiño. Pola televisión,polos Institutos, polas Universidades, pola cultu­ra, polo tempo que corre, o teatro vai, mainamen­te, retomando o terreo perdido. Teño esperanzaspor tanto."Dixen arriba que parece que en Galicia nunca hou­bo moita actividade dramática. Lembraba no ins­tante unha novela de W. Fernández Flórez, unhadas súas primeiras novelas, .'La procesión de losdías", de ambiente galego a comenzos deste sécu­lo, na que unha personaxe fracasa na empresa devivir de representar teatro en lingua galega. Así etodo insisto en que existe teatro galego e bo sobreos papeis, enchéndose de poeira. Moitos literatosgalegos da actualidade non se atreven tan siqueraa escribir unha pequena peza. As circunstanciasque teñen arredor son opostas, inimigas, abafan­tes. ¿Para qué escribir teatro galego se non se po­de representar? Algúns saben que traballan preci­samente para o futuro que ten que viro O teatro,por outra banda, é un xénero literario moi especial:non está rematado se non é na plasmación real so­bre as táboas, diante dun público determinado, acargo de persoas vivas e concretas. O teatro nonpode vivir sen público, sen actores, sen escena, te­lón, luces, etc 'oo O teatro non pode vivir sen xenteque aplauda, xente que chame ó autor a seguir es­cribindo. Polo demáis, ó longo da Historia, desdeos máis lonxanos tempos, a xente non puido vivirsen teatro, sen "mimos", sen "pantomimas", senrepresentacións ... Eu penso que todos, público eautores, estamos a voltar cara o teatro. É unhacuestión de cultura, de libertade que se vai gañan­do, de encontro consigo mesmo e co pobo. Unhacuestión de tempo."A lingua galega está vencellada '€o pobo. Na en­traña do pobo vai o te~tro. Por tanto as luces doteatro brillarán. Daquela hase de ver o que houbo,

o que hai, o que ha de haber entón, e mesmo o quepuido haber se non fora por anos e anos sen castede apoios e por derrotismo".

Todo iso dixen no ano 1968. Precisamente poucodespois houbo toda unha plétora de grupos e de re­vistas e representacións e naceron Mostras comoa de Ribadavia ... Manuel Lourenzo e Pillado Ma­yor, comenzando o ano 1979, publicaron en Edi­cións do Castro un libro de máis de 250 páxinas re­señando abondancia de actividades e preocupaciónsteatrais en Galicia desde 1849 ata 1979.Pero xulgade vós. Que xulgue o pobo. Observadeo que hai realmente.Algúns que están a vivir, a chupar oficialmente doteatro en Galicia hoxe, dirán que nunca houbo tem­pos mellores.Cada un di da feira conforme lle vai nela.Consecuente con iso, eu digo:Teño inéditas tres pezas, tres, e coido que diverti­das (superando a "Sinfarainín contra don Perfeu­to") para todos os públicos, pero pensando sobretodo nos pequenos.E teño inéditas dúas para maiores. (O tempo queunha terceira:"Vinte mil pesos crime", editada eagotada, é descoñecida para lectores e teatreiros dehoxe) Unha desas dúas de que falo é "Os burros quecomen ouro", premio Abrente de Teatro en Riba­davia no 1979. Raí uns dous anos que está nasmans de Pillado Mayor para saír polo menosimprentada.Pero tamén sei de moitos compañeiros teatreirosque se cansan de agardar ver representadas e edi­tadas as sús pezas autenticamente galegas, men­tres ollan abraiados como en Santiago de Compos­tela, en Galicia, se gastan millóns do erario públi­co en traduccións e montaxes de pezas estranxei­ras a todo bombo, canto máis exteriores, canto máisextragalegas e máis superficiais e máis vistosas ede plástico, mellor.

Xosé Vázquez Pintor

Sábe-se que o Teatro ten unha dimensión moi am­plia: todos somos, dalgún xeito, eses actores quea Vida nos impón; e neles estamos, convivimos eata ternos neuras para o grande cenário do mundoe do diario. Non hai escapatoria posible. E nestecontexto de diversidades que somos todos, abrollapara a representación máis nídia o que as Culturasderon en noinar Teatro de Actor e Público. Ven deantigo. E, a pesares de todas as crises, é a nosa ar­te do Convivio, da comuicación máis directa, da en­soñación máis real, se é que a realidade existe.Agora e aquí, a poucos metros do milenio que nosanuncian triste para a risa e para os soños, somosmoitos, medrando cada vez, os que nos subimos aocarro desta ilusión, desta maxia de ser e de vivir,tan distinta da rotina, da sumisión, desa implaca­ble dictadura silenciosa que os mandaríns quixeranútil para os seus designios de proseguir facendo fo­tocopias e outras imbecilidades de outrora e de ares­tora. Non. Os teatreiros négan-se, negámo-nos, aperder a esperanza de vérmo-nos múltiples e feli­ces desde o cimo do cenário ou desde o público. Nonvan poder contra nós os traballos máis sofistica­dos que serven para a incomunicación e o papana­tismo. O noso rostro, esa máscara do actor que tan­to amamos, a voz e o son en vivo, non claudicaránnunca, nunca, diante dos proxectos mercantís deenlatar a Cultura para vende-la a domicilio, estú­pidamente servil e camuflada.Gardo na memoria a miña infancia, chea de valei­ros; o tempo xuvenil, domado; a descuberta dos ac­tores que chegaron por primeira vez, aquí en Can­gas, para pedir-me un texto, unha mau de amigo:eran tempbs de bregar e de silencios impostos. Na­cía unha cativa esperanza dun teatro escolar: os cir­cuitos na semana das Letras Galegas, máis alá doescaparatismo. Despois, a animosidade do grupoMatamoura, inzados como estabamos todos de pe­nurias; pero adiante cos nosos proxectos. E, ao fin,o meu soño máis garrido: O Mimo.Eran os albores do ano de mil novecentos oitentae un. Máis de trinta xovens deron en soñar comigodesde a parroquia de Coiro. Fixemos acenos e apos­tamos por un traballo de base, arriscamos co cor­po contra a palabra, enchémo-nos de silencio e fo­mos indo, indo... cara adiante tamén, autodidactas,acaso primitivos. Sen apenas sabelo estamos reinoventando para nós e para a nosa comunidade undos xeitos roáis maravillosos do Teatro. Nacía "An­coradouro". Pasaron oito anos, que xa son moitosnun país que ten o costume de pasmar cegando osséculos. Non sei se acaso mañá cediño un vento ma-

o teatro en Nós

lo ceifará a nosa vida de mimos. Contra elo esta­mos, cecáis sós. Pero se houber lugar para a sor­presa, rexurdiremos, a pesares do dous mil e dosimbéciles que compran e arman e incitan aos tre­bellos. A pesares delo.

Andrés ReboredaReflexións montado nun cabalo de madeira

Qué terá oTEATRO para ser unha das poucas ar­tes nas que o público expresa con desgarradora sin­ceridade a sensación que lle produciu unha repre­sentación: aplaude, rí, asubía, érguese da butaca,márchase soltando comentarios en voz alta se o queestá a ver non lle gosta?Que terá oTEATRO que o público non se agachanos arredores e é tan craro e crítico coas suasopinións? .Que terá oTEATRO para que unha persoa espida

. ou unha palabra "forte" provoquen as máis dife­rentes reaccións impensables noutra actividadeartística?Que terá o TEATRO que o público se permite che­gar cando xa o espectáculo está empezado sen nen­gunha precaución, en moitos casos, para pasardesapercibido?Que complicidade existe entre o público e os acto­res para que se permitan tantas agresións mutuassen que nengún se resinta neste xogo?Todas estas reflexións e as que se lle queiran enga­dir lévanme as seguintes conclusións:O TEATRO forma parte das nosas vidas de xeitotan arraigado como.o durmir e o comer. Todos lleternos algo de medo ao que nos irnos atopar á horade comezar a ver unha representación. Todos sen­timos algo de medo ao descubrirmos nunha persoade carne e óso, con nome e apelidos, que aínda po­de ser noso veciño, como mostra diante de cinco­centas persoas os nosos vicios e defectos, que noncompartimos namáis que con nós mesmos. Esta éa maxia do TEATRO, esto é o que fai que o TEA­TRO sobreviva por enriba de calquera circunstan­cia sociopolítica.Cando xa deixamos a inocencia, cando deixamos aoanimal que cada ún leva dentro, cando o noso des­tiño xa foi marcado, xurde, dende o máis fondo dasnosas entranas, a necesidade de volver camiñar acatro patas, de andarmos descalzos, de rompermoso ritmo do TIC-TAC, de xogarmos a evolucionara modiño.O "HOMO SAPIENS", do mesmo xeito que pre­cisa soñar, precisa tamén ser máis antropolóxico,precisa de romper con aquelo que o seu instintomáis fondo lle di que foi acelerado de máis, precisavolver ao principio e oTEATRO é unha maneirade poder facélo.No TEATRO pódese xogar a ser ceibes dende duasópticas diferentes, a do doctor e a do espectador.O espectador provoca coa sua presencia a reaccióndo actor, márcalle o ritmo que desexa que leve arepresentación coa seguridade que dá o estar sen­tado nunha sala escura, como se estivese nun soño

que poidese controlar. O espectador non só mira,tamén sinte.O actor propón o soño, o xogo prohibido moitas ve­ces fóra do escenario, o xogo que el inventou e pre­cisa de xogar co público, buscando a sua complici­dade de mil maneiras coa seguridade que ile da o"deslumbramento" dos focos.Este xogo pode chegar a converterse en orxia can­do a conexión é total, cando a barreira de luz­oscuridade desaparece. e os espacios difumínanse,cando se produce a simbiose.Por todo isto, un actor nunca o vai a ser por sonaou pC'r diñeiro, seráo por necesidade.Por ';;odo isto, un espectador nunca vai poder serindiferente.Esta relacción tan vital do TEATRO impide quese ergan voces que digan que oTEATRO debe de­saparecer, porque esas voces correrían o perigo deconvertírense elas mesmas nunha obra teatral.Tampouco poderá nunca unha Institución marca­las pautas que debe seguir oTEATRO porque po­de ser ridiculizada nos seus propios esquemas.Porque oTEATRO ten VIDA propia, que VIVAO TEATRO.

Xoaquín Agulla PizcuetaMonólogo do Rei Breogán - nun só acto

(Un violino interpreta unha música saudosa, so­lermiña, coma se quisexe acariña-Ia Terra en­tre as súas cordas.)

Entra o rei Breogán coa súa barba loira nun esce­nario composto de espellos e sen máis alaxe ca un­ha cadeira de veludo vermello. Viste o Rei unha sa­lla azul clara e unhas sandalias douradas.

- (A berro seco) Que Breogán reconstrúa este Paísde ananos... Breogán; Breogán, coma se eu fora omesmísimo Zeus, Merlín, ou quen sabe o que elespensan que eu son .., ¿Que non os deixe? (Ri de xei­to gallufeiro).Dicídeme; ¿que podo facer co esta herdanza de viu­vas de vivos e mortos, con esta habenza de homesovella que só serven para que un can os conduzafóra das súas leiras en troques de ficar acó e rillarin sictu, entre os mesmos penedos dos seus anter­gos ... ¿Que nos deixan: vellos, nenos e mulleres depreto, co 10mbo combado? E porriba esas castesservís a Europa que só serven para pacer coas don­celas, para comer coma os cochos neses mirradoscastelos? ¿Que Rei con dous dedos de frente nonfuxiría por mar ou por terra, en percura dun reinocomo Deus manda; onde os servos o sexan a unhacausa nobre e duradeira e non 5Ó a un Rei que ago­ra aclama e mañá o espanzurran nun cortello?(senta na cadeira e durante uns segundos volveo violino. Fica caviloso. Despois continua).- Chegan os de fóra, acampan sen pedir permiso aninguén, e aí os tés a todos ó día seguinte aofrecérlle-los seus brazos para erguérlle-Ios muros,achandárlle-Ios camiños, e se faí falla tallar sen máismágoa as bizosas sobreiras para os seus lumes.jApiádete dé nós! Díxome aquela cativa cando lei­leaba eu polo souto. E eu díxenlle: apiádate do vo­so Rei que ten doble mágoa porq:Ie vos olla partire porque el mesmo terá tamén que partir decontado.¿Teño eu a culpa de que vivades ceñudos, resgos,perdendo o tempo en lle dar culto ós mortos en tro­ques de aviva-lo siso para que non pasen fame osvivos?¿Por que terciades ata a milésima as leiras, candotraballando xuntos multiplicaríade-Ia colleita portres, catro, cinco, as veces dos vosos brazos xun­tos? Desta maneira a un tócaHe un anaco acó aoutro acolá, e logo veñenan envexas e as xenrrei­ras, e así agroma en vosoutros as cativeces de es­píritu. Un Rei non é un mestre que vos aprenda,unha nai que vos amamante ou un paí que vos va­ree se non consentides ir polo rego para ben de to­dos. Un Rei é soamentes unha sombra, a mesma

que vós proxectades sobre un castelo, a mesmasombra dos homes que son nenos ata que Hes che­ga a morte. A mai terra, a.maí cerdeira, a mai lúa,a mai, amaioo. ¿Cando deixaredes de rillar nasmamilas?Pola contra os vosos pais son máis feQ.le, o leite,o sangue, o máis inconstante, o mar, e non impor­ta tanto coma os nomeedes senón coma sentidestodas esas cousas...É ese emburricamento por facer de igual maneiraos traballos sen parar a pensar por vós mesmos deos facer doutro xeito máis doado. Se uh día esper­tades será porque alguén virá de fóra a abilla-losvosos ol1os, entón esnaquizarédelo todo, pois que,mudaredes da roda ó carro de lume sen lle dar acou­go á Terra que dicides tanto amar, e da carepa naque agora navegades ó último invento que contur­be ás ondas. E o primeiro que vos veña ofrecer serricos gañará en troques a vosa liberdade, cando endefinitiva do que se trata é de non sendo pobre, serlibre...(Érguese e pasea polo escenario).Estades xordos, s6 arredades do silencio cando es­tades co gañote rente da machada. Non vos laváde­las orellas, facedes coma os gatos para todo, anda­des ó voso ar, e só vos vexo de perto cando hai fes­ta, atrás dos ídolos que por cima vos arrincan ­porque vós queredes, claro está- o pouco que llearrincades á terra.¿Cobarde eu? Eu que parto con catro monicrequescoma min nunha casca de noz ós perigos máis i!l­sospeitados, ós ventos máis suiñeiros, e deica lu­gares dos que descoñezo a maneira de trabar dosseus lobicáns?Dádevos por pago que gracias a esta decisión pou­co sensata, os vindeiros terán unha lenda na quefundamenta-la súa orixe. Porque non vaiades pen­sar que eles van ser mellor ca v6s, non señor, a casteé a mesma, e coma non vostedes novos bacelos eprocuredes coida-los para que sexan rexos, agóiro­vos que en poucos anos nin viño teredes que levarós beizos.Alguén virá en percura dos vosos símbolos, nadaou pouco farades por recupera-lo furtado e se algun­ha vez os vosos fillos matinan nesa perda, haberámáis dun entre vós que se ofrecerá para yo-los mer­car a bon precio, como se os símbolos fosen obxec­tos de merca...Eu ben sei o que precisades: rezos, rezos á deidadedos mortos; é o voso ahno, comporiso agora mes­mo eu marcho cara a lenda oo.Apáganse as luces do escenario e mentres se co­rre o pano escóitase un son xordo e monótonode zanfona),

Xosé Manuel Pazos

"Quen dende si, algunha veznon vendeu néboa... ?"

Escribir sobre Teatro é ben difícil. En principio se­mella ser moito máis sinxelo escribir contra o Tea­tro. Despoticar. O narciso que cadaquen levamosdentro rebélase moitas veces e tenta arremeter con­tra unha arte que te come, te consome e nen xique­ra te compensa coa popularidade (quen non quereser célebre?)... Pero non podes; tampouco é nada fá­cil realmente escornar contra o que levas dentro eamas fondamente, inda que saibas que moitas ve­ces te traiciona e intúas que nunca vas ser quen deconsumar plenamente ese amor.Ao mellor é un problema de inmadureza persoal eos que andam0s nesto non somos, nos máis dos ca­sos, senón un feixe de pobres seres cheos de trau­mas, empeñados en deixar polos escenarios do mun­do parte das nosas carencias, asignaturas penden­tes e demáis miserias interiores e exteriores. (Poralgo ten que ser antes non nos enterrasen en sagra­do e que agora queiran enterrarnos en papeis e si­lencios burocráticos, cando menos).Ao mellor resulta'que ten razón (coma sempre) mi­ña naí cando nos dí que a ver que é o que facemos,se sentamos a cabeza dun raío dunha vez ...A verse medrades que xa ides para os corenta e qué {aUavos {ai, tendo un choio decente como tendes, andar{acendo o parvo polo mundo...Poís o certo.é que andamos alucinando intensamen­te (que diría Paco Nieva) por enriba (e por debaixo,moitas veces) dos poucos escenarios do país, amos­trándolles aos demais o pouco ou moito que leva­mos dentrd, espíndonos sen pudor por dentro e por

Epílogo

fóra diante da xente, por unha risa, por unha olla­da cómplice, por un tremor amigo ou un aplauso.E non contentos con eso, pois imos e metémonosen fregados de Mostras (porque si, porque quere­mos e podemos) que o que gañamos moitas vecesson enemistades e cansazos varios...Pero que lle imos facer, mire, se é o que nos gosta... É coma un abelión que levamos dentro e que nospica (¡como pica!), aguillóanos e obríganos a seguirsen importarnos un pito os millóns de Julio Igle­sias, por exemplo, que o pobre é un armario, ou asona de Sabrina e sucedáneos, que máis ou menos,simplificando. fan coma nós, mostran as suas ra-

. zóns ou sinrazóns enriba dunhas táboas, (inda quea eles lle las enmoquetan) ...Como dicia o outro:E aqw' seguimos, Señortercos nas nasas andanzasinda que este andar nos custeún ou dous ollos da cara.Mais que carafio, o oUo é nasoe tamén é nasa a caracomo tamén son nasosaplausos e labazadas...E como dí o refrán, o corpo as fai, o corpo as paga...Así pois, que máis podo falar do inexplicable, doque non é doado de entender desde a cordura... anon ser que repita unha e outra vez que aquí irnosseguir ata que o corpo resista, e mentres os quemandan nolo consintan (tampouco irnos engañar­nos), nesta viaxe a NINGURES (da que fala Fer­nán Gómez e que en nós ten dobre sentido), por­que ao fin e ao cabo non queremos chegar, senónandar ." E andar andamos!

MostraInternacional de Teatro Cómico e FestivoCangas 1989

ORGANIZA:

Asociación Cívico-Cultural XIRIA

, COMISION DE TEATRO:

X. M. CuñarroMaite CamposXavier ParedesSilda GarcíaAndrés ReboredaAurora Rendo

DIRECTOR:

Xosé Manuel Pazos

PATROCINA:

UNTADE GALICIA <Iil>

"Dirección Xeral de Cultura

COLABORAN:

Diputación Provincial de PontevedraConcello de Cangas .Diputación General de AragónCasa da Cultura de Cangas

Esta publicación foi posible gracias á colaboración económica dos se­guintes comercios:

AGARIMO

XESTORIA ESTUDIO 20

SUPERMERCADOS JUANITO

SUPERMERCADOS FROIZ

VIAXES AZOR GALICIA

BAR ALONDRAS

BAR MODERNO

PRO-ESCOLA

LIBRERIA MARAXE

LIBRERIA - IMPRENTA VILAFER

imprentaVILAFERlibrería

\