ja 1 eus - Educachess · 5 Aurkezpena Jokatu eta ikasi bildumak laguntza tresna izan nahi du lehen...
108
Transcript of ja 1 eus - Educachess · 5 Aurkezpena Jokatu eta ikasi bildumak laguntza tresna izan nahi du lehen...
1
Jokatueta
ikasi
Editatu: Balàgium Editors, SL [email protected] www.balagium.com
Edizioa: 2014eko abenduaISBN: 978-84-15184-86-7Lege-gordailua: L.1692-2010
Azalaren diseinua: Pere Fradera BarcelóMaketazioa: Jordi Prió BurguésIlustrazioak: Ramon Mayals MarbàItzultzailea: Iker Zaldua Zabalua
© Jordi Prió Burgués Imma Farré Vilalta Ramon Torra Bernat Balàgium Editors, SL Ramon Mayals Marbà
Eskubide guztiak gordetzen dira.
Argitalpen honetako atal bakarra ere ezingo da birsortu, gorde edotransmititu, aldez aurretik egilearen baimena jaso gabe.
3
Aurkezpena ............................................................................. 5Xakea: kirol interesgarria ........................................................ 6
Unitatea 1. Taula .................................................................. 9 Laukiak ............................................................ 11 Marrak .............................................................. 13 Piezak .............................................................. 15
Unitatea 2. Peoia ............................................................... 21 Mugimendua .................................................... 23 Mugimendu mugatuak ...................................... 25 Harrapaketa ..................................................... 27
Unitatea 3. Gaztelua .......................................................... 33 Mugimendua .................................................... 35 Mugimendu mugatuak ...................................... 37 Harrapaketa ..................................................... 39
Unitatea 4. Alfi la ................................................................ 45 Mugimendua .................................................... 47 Mugimendu mugatuak ...................................... 49 Harrapaketa ..................................................... 51
Unitatea 5. Dama ............................................................... 57 Mugimendua .................................................... 59 Mugimendu mugatuak ...................................... 61 Harrapaketa ..................................................... 63
Aurkibidea
4
Unitatea 6. Erregea ........................................................... 69 Mugimendua .................................................... 71 Mugimendu mugatuak ...................................... 73 Harrapaketa ..................................................... 77
Unitatea 7. Zaldia .............................................................. 83 Mugimendua .................................................... 85 Mugimendu mugatuak ...................................... 87 Harrapaketa ..................................................... 89
Unitatea 8. Xake ................................................................ 95 Xake erregeari ................................................. 97 Xake-mate ....................................................... 99 Itoa ................................................................. 101
5
AurkezpenaJokatu eta ikasi bildumak laguntza tresna izan nahi du lehen hezkuntzako ikastetxeetan ikasleen osoko hezkuntzaren garapenerako, adimen anitzen eredua erabiliz.
Material horren zati bat adimenarekin lotutako gaitasunak (argudiatzea, lengoaia, kalkulua, ikuskera, memoria eta adimen espaziala) sustatzen dituzten sei liburu hauetan barneratzen da. Gainera, xakea da material horietan interesgune nagusia, izan ere, adimen anitzen garapena sustatzen da. Hori dela eta, xake-jokoa berehala eta oso modu errazean irakasten da, ikasleek maiztasunez praktika dezaten kirol hori.
Material honi esker, ikasle guztien eskola-errendimendua hobetu egingo da, batez ere, ikaskuntza-arazoak dituzten haiena. Hasiera batean, arreta, kontzentrazioa, argudiatze logikoa eta isiltasuna hobetu nahi dira, curriculum -materietako eta oinarrizko konpetentzietako ikaskuntza erraztu ahal izateko ohitura egokiak sortze aldera.
Metodologiari dagokionez, diseinu ikusizko eta erakargarria baliatzen da, kontzeptuak pixkanaka aurkezten dira eta apurka zailtasun-maila gehiago agertzen dituzten ariketak planteatzen dira, modu horretan, konpetentzien ikaskuntza ahalbidetu eta ikaslea motibatzeko xedez.
Unitate bakoitzeko edukiak bi bloketan multzokatzen dira: xakeari dagokiona eta adimen-gaitasunekin lotutakoa. Lehen bloke horretan xakeari dagozkion kontzeptu arras oinarrizkoak erakusten dira, xakeari buruz aldez aurretiko ezagutzarik izan ez arren, edozein irakaslek landu dezakeena. Bigarren blokean arestian aipatutako adimen-gaitasunekin lotutako ariketak aurkezten dira.
Liburu honetan jasotzen den materiala ikasturte guztian zehar landu daiteke ikasleekin. Horretarako, nahikoa da astean bat edo bi ordu eskaintzea eskolaorduetan (mintegiak, seigarren ordua, hautazko ikasgaia, etab.).
Liburu hauek Educachess proiektuan barneratzen dira. Proiektu horren helburua ikasleak konpetente izaten ikas dezan eta bizitzari aurre egiteko ohitura eta balio egokiak har ditzan laguntzea da.
Informazio gehiagorako, ikus www.educachess.org
6
Xakea: kirol interesgarria
Xakea mahai-jokoa da, Nazioarteko Batzorde Olinpiarrak kirol gisa aitortzen duena eta adin guztietara begira abantaila anitz eta interesgarriak dakart-zana: adinak ez dio axola partida jokatu ahal izateko; gizon-emakumeak elkarren lehian ari daitezke, berdintasun-baldintzetan; ez dago ezberdinta-sunik arraza eta bestelako kontuengatik, jarduera herrikoi eta ekonomikoa da. Hala bada, taula baten aurrean entretenimendua eta pertsonaren osoko prestakuntza nahasten dira.
Xake arloko adituek ez ezik, psikologo eta pedagogoek kirol-joko honek di-tuen onura anitzak aipatu dituzte:
• Adimenari so, argudiatze logiko eta matematikoa sustatzen dituen tres-na da, matematikari dagokion curriculum-esparruan sartzen dena. Horrez gain, funtsezkoa da egunerokotasunean gerta daitekeen edozein motako gatazka ebazteko; arreta eta kontzentraziorako gaitasuna areagotu egi-ten da. Horri guztiorri esker, xakea jarduera bereziki gomendagarria da hiperaktibitatea agertzen duten ikasleentzat. Aurkariaren jokaldiari erant-zuteak eskatzen duen ahaleginari dagokionez, xakeari esker, aztertu eta sintetizatzeko prozesuak sustatzen dira, hots, premisa jakin batzuen de-rrigorrezko ikerketa praktikatzen da, irtenbideak topatzeko bidean. Azke-nik, irudimena eta sormena martxan jartzen dira aurkariarekin egiten den nolabaiteko truke mental ariketa batean, arerioaren estrategia asmatu eta berezko bat sortu nahi delarik.
• Nortasunari gagozkiola, xakearen bidez, kontrol emozionala, antolatze-ko gaitasuna, ahozko adierazpena, erabakien gaineko erantzukizuna eta, are, praktikatu ahala, autoestimua ere sustatzen dira.
• Kirolaren ikuspegitik begiratuz, beste diziplina askotan gertatzen denez, xakera jokatzen denean jokoari nahiz emaitzari dagozkion berezko arauak onartzen dira, berez. Hori, bide batez, lagungarri da, zentzu kultural he atuago batean, norbanako toleranteak prestatzeko, ideia berriak eta ikus-puntu ezberdinak entzuteko prest daudenak.
• Osasunaren arloan, xakera jokatzean garuna etengabe estimulatzen da. Buruko gimnasia horrek, adin nagusiko pertsonengan, memoria sendot-zea dakar, eta adin horretan ohikoak diren buru-endekapenezko gaixota-sunari dagozkion sintomen agerpena atzeratzea.
9
• Laukiak
• Marrak
• Piezak
Taula
1. unitatea
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
10
Pentsatu
Jarraitu taulako laukiak pintatzen.
Taula 32 lauki beltzez eta 32 lauki zuriz osatzenda.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
b c d e f g ha
11
Ikasi
Taula hau ongi kokatuta egongo da lauki hauzuria bada.
Taulako lauki bakoitzak du bere izena, hizki eta zenbaki batez osatzen dena.
Laukiak
d3
hizkiak
zenb
akia
k
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
12
Ikasi
Biribildu adierazten diren laukiak.
c5 h2 b8 g1
a6 e4 d3 f7
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
13
Ikasi
Taulako laukiak lerro, zutabe eta diagonal bidezmultzoka daitezke.
Lerroak marra horizontalak dira. Zutabeak marra bertikalak. Diagonalak zeharkako marrak dira.
Marrak
lerroa
zuta
bea
diago
nala
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
14
Ikasi
Adierazi zer-nolako marra osatzen duten berdezmarkatutako laukiek.
lerroa
2 2
15
Ikasi
Piezak beltzak eta zuriak izan daitezke. Jokalari bakoitzak kolore bereko piezak ditu.
Piezak
peoia gaztelua
dama
alfi la erregea
zaldia
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
16
Ikasi
Damaren laukia kolore berekoa da, aldiz,erregearen laukia ez dator bat bere kolorearekin.
Piezak horrela kokatzen dira partida hasieran.
beltzak
zuriak
b 8
17
Pentsatu
Adierazi zein laukitan dauden irudi hauek.
ba ec gfd h
8
4
6
2
7
3
5
1
18
Pentsatu
Aurkitu hitz hauek taulan zehar. Lerro, zutabe edodiagonaletan egon daitezke.
TAULALAUKIAHIZKIAZENBAKIA
LERROAZUTABEAGAZTELUAPEOIA
Z
B
U
E
T
A
A
A
K
A
A
O
L
R
T
A
L
O
E
A
R
U
R
N
I
I
B
K
Z
A
E
U
A
V
O
L
N
E
A
P
A
Z
A
A
R
I
A
L
U
E
L
T
B
E
B
T
G
Z
C
K
H
I
I
A
19
Pentsatu
Zenbat aldiz aurki ditzakezu kolore bereko piezahauek 16. orrialdeko taulan?
8
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
20
Pentsatu
Adierazi eta apuntatu taula bakoitzean topatzenduzun akatsa.
erregeak eta damakgaizki kokatuta daude
21
• Mugimendua
• Mugimend mugatuak
• Harrapaketa
Peoia
2. unitatea
22
Pentsatu
Margotu xakeko pieza hau.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
23
Ikasi
Zirkulu berdez adierazten dira peoiakhar ditzakeen laukiak.
Peoiak ezin du atzera egin.
Peoiak soilik lauki bat aurrera dezake aldiko.Peoia mugitzen dugun lehen aldian bi laukiaurrera ditzakegu.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
24
Ikasi
Adierazi zirkulu batez peoia zein laukitara mugidaitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
25
Ikasi
Zirkulu berdez adierazten dira peoiakhar ditzakeen laukiak.
Aurrean beste pieza bat badu, peoiak ezin duaurrera egin. Berdin dio pieza norena den,norberarena edo aurkariarena.
Peoia azken lerrora iristen bada, saria lortukodu (peoia dama, gaztelu, zaldi edo alfi larekinaldatzen da). Normalean dama hautatzen da.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
26
Ikasi
Adierazi zirkulu batez peoia zein laukitara mugidaitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
27
Ikasi
Peoiek zirkulu batez adierazitakolaukiak mehatxatzen dituzte. Laukihorietako batean aurkariak piezarenbat izango balu, peoiak harrapaketagauzatu ahal izango luke.
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
HarrapeketaPeoiak diagonalean aurreratuz egiten duharrapaketa.
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
28
Ikasi
Adierazi zirkulu batez peoiek mehatxatzendituzten laukiak.
1
2
3
4
29
Pentsatu
Adierazi gezi bidez falta den irudia.
1
2
3
5
4
1
2
3
4
5
30
Pentsatu
Elkarlotu testuak esaldia osatzeko.
Peoiak sekula ez
Jokalari bakoitzakditu
Taulan
Peoiak beti
8 peoi.
zutabeetatik.
aurrera egiten du.
16 peoi daude.
du atzera egiten.
Peoiak aurreraegiten du
31
Pentsatu
Aldiro lauki bat aurreratuz, adierazi zein izangoden fruta lehenengo lortuko duen peoia.
32
Pentsatu
Egin hiruko multzoak kolore bereko peoiekin.
33
Gaztelua
• Mugimendua
• Mugimendu mugatuak
• Harrapaketa
3. unitatea
34
Pentsatu
Pieza osatu puntuei jarraituz eta ondoren,margotu.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
35
Ikasi
Gaztelua horizontalki edo bertikalki mugidaiteke.
Zirkulu berdez adierazten da gazteluazein laukitara mugi daitekeen.
Gaztelua bere lerro edo zutabeko laukietaramugi daiteke.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
36
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, gaztelua zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
37
Ikasi
Gazteluak ezin du beste pieza batzuen gainetik jauzi egin.
Zirkulu gorriek adierazten dute gaztelua nora mugi ezin daitekeen.
Gazteluak ez dezake aurrera egin bidean bestepieza bat topatzen duenean.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
38
Ikasi
Adierazi zirkulu batez gaztelua zein laukitara mugi daitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
39
Ikasi
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
Zirkulu berdez adierazten dira gazteluak harrapa ditzakeen piezak.
Gazteluak bere lerro edo zutabe bereko piezaaurkariak harrapa ditzake.
Harrapaketa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
40
Ikasi
Biribildu zirkulu batez gazteluak harrapa ditzakeen piezak.
41
Pentsatu
Idatzi gaztelua inguratzen duten objektuen izena.
Behera
Gora
Ezkerra
Eskuina pilota
liburuapilota
arbela
arkatza
42
Pentsatu
Osatu gurutzegrama.
L
Z
D
Z
P
GT
E
5
8
4
6
43
Pentsatu
Lotu kartak zenbaki egokiekin.
44
Pentsatu
Adierazi gazteluak gotorlekura iristeko egingoduen bidea.
45
Alfi la
• Mugimendua
• Mugimendu mugatuak
• Harrapaketa
4. unitatea
46
Pentsatu
Pieza osatu puntuei jarraituz eta ondoren,margotu.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
47
Ikasi
Alfi la beti kolore bereko laukietan zeharmugitzen da.
Zirkulu berdez adierazten da alfi lazein laukitara mugi daitekeen.
Alfi la diagonalean mugitzen da laukietan zehar,bere kokapenetik abiatuta.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
48
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, alfi la zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
49
Ikasi
Alfi lak ezin du beste pieza batzuen gainetik jauzi egin.
Zirkulu gorriek adierazten dute alfi lanora mugi ezin daitekeen.
Alfi lak ez dezake aurrera egin bidean bestepieza bat topatzen duenean.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
50
Ikasi
Adierazi zirkulu batez alfi la zein laukitara mugidaitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
51
Ikasi
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
Zirkulu berdez adierazten dira alfi lakharrapa ditzakeen piezak.
Alfi lak bere diagonalean dauden pieza aurkariakharrapa ditzake.
Harrapaketa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
52
Ikasi
Biribildu zirkulu batez alfi lak harrapa ditzakeenpiezak.
2
4
6
1
3
5
53
Pentsatu
Adierazi irudiak ardatzekiko simetrikoak direnala ez.
Bai Ez
Bai Ez
Bai EzBai Ez
Bai Ez
Bai Ez
54
Pentsatu
Badakizu asmakizun honen emaitza?
Errege eta zaldunen arteangerra handi bat pizten da etazoriontsu eta pozik bizi diraelkarren aurkako borrokan.
Erantzuna:
55
Pentsatu
Jarraitu margotuta ez dauden laukiei dagozkienzenbakiak ipintzen.
1
10
74
56
Pentsatu
Bilatu marrazki hauen artean dauden 6 diferentziak.
57
Dama
• Mugimendua
• Mugimendu mugatuak
• Harrapaketa
5. unitatea
58
Pentsatu
Osatu pieza zenbakiei jarraituz.
1
2
4
5 67
8 9 1011
1213
14
15
16
17
18
1920 21
22 2324
2526
27
28
2930
31
32
33
3435363738 39
4041
42
4344
454649
50 48
3
51
5253
5455
6061 62
63
6465
6667
68
6970
71 7273
74
56575859
75
76
7778
7980
81
818283
84
85
87
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
59
Ikasi
Dama da lauki gehien zeharka ditzakeen pieza.
Zirkulu berdez adierazten da damazein laukitara mugi daitekeen.
Dama edozein lerro, zutabe edo diagonaleanzehar mugi daiteke.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
60
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, dama zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
61
Ikasi
Damak ezin du beste pieza batzuen gainetikjauzi egin.
Zirkulu gorriek adierazten dute damanora mugi ezin daitekeen.
Damak ez dezake aurrera egin bidean bestepieza bat topatzen duenean.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
62
Ikasi
Adierazi zirkulu batez dama zein laukitara mugidaitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
63
Ikasi
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
Zirkulu berdez adierazten dira damakharrapa ditzakeen piezak.
Damak bere lerro, zutabe edo diagonaleandauden pieza aurkariak harrapa ditzake.
Harrapaketa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
64
Ikasi
Biribildu zirkulu batez damak harrapa ditzakeenpiezak.
13
5
2
4
6
65
Pentsatu
Antolatu azpian agertzen diren damak, txikitikhandira.
Erantzuna:
66
Pentsatu
Antolatu testu-zati hauek esaldiak zentzua izandezan.
1 Dama
Idatzi hemen antolatutako esaldia.
mugitzen da
norabide
guztietara
531
4
6
782
531
4
6
782
231
6
4
759
563
4
1
872
1 2
3 4
67
Pentsatu
Adierazi zein lerro, zutabe edo diagonaletikigaro behar duen damak, adierazten denzenbakia lortzeko.
8 11
107
1
2
68
Pentsatu
Bilatu taulako lerro, zutabe edo diagonaletansegidan paratuta dauden hiru dama (koloreezberdinekoak izan daitezke).
69
Erregea
• Mugimendua
• Mugimendu mugatuak
• Harrapaketa
6. unitatea
70
Pentsatu
Margotu erregearen atal bakoitza adierazten direnkoloreak erabiliz:
Koroa
Burua eta eskuak
Prakak
Soina
Botoiak
Ilea
Makila
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
71
Ikasi
Erregeak soilik lauki bat aurrera dezake aldiro.
Zirkulu berdez adierazten da erregeazein laukitara mugi daitekeen.
Erregea inguruan dituen lauki guztietan zeharmugi daiteke.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
72
Ikasi
Adierazi zirkulu batez erregea zein laukitara mugidaitekeen.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
73
Ikasi
Erregeak ezin du beste pieza batzuen gainetikjauzi egin.
Zirkulu berdez adierazten da erregeazein laukitara mugi daitekeen.
Erregea ezin da mugitu bere kolore bereko piezabatek hartutako lauki batera.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
74
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, erregea zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
75
Ikasi
Erregea ezin dute harrapatu beste jokalarienpiezek.
Zirkulu gorriek adierazten duteerregea nora mugi ezin daitekeen. Etazirkulu berdeek nora mugi daiekeen.
Erregeak ezin du hartu hurrengo jokaldianaurkariaren pieza batek har dezakeen laukia.
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
76
Ikasi
Adierazi, jokaldi bakarrean, erregea nora mugidaitekeen. Erabili kolore berdea egin ditzakeenmugimenduetarako eta kolore gorria ezin dituenakadierazteko.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
77
Ikasi
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
Zirkulu berdez adierazten diraerregeak harrapa ditzakeen piezak.Pieza bat mehatxupean dagoharrapatu ahal denean.
Erregeak inguruan dituen aurkariaren piezakharrapa ditzake.
Harrapaketa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
78
Ikasi
Biribildu zirkulu batez erregeak harrapa ditzakeenpiezak.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
79
Pentsatu
Adierazi zein den erregeak egin dezakeen bidelaburrena berdez margotutako laukira iristeko.
Erregea ezin da kokatu pieza beltzenmehatxupean dauden laukietan.
80
Pentsatu
Deskodetu azpiko mezua.
I E B G N Z
Kodea
A R D M U T
E
-
1
7
11
57
9
56
8
55
15
48
23
49
19
46
39
51
12
6
2
58
10
59
64
54
24
38
22
37
20
36
40
45
13
5
17
61
3
60
63
53
25
42
26
43
21
44
41
35
14
62
16
47
18
50
4
52
27
31
28
32
29
33
30
34
81
Pentsatu
Adierazi erregeak jarraituko duen bidea, banan-banan zenbatuta.
82
Pentsatu
Antolatu istorio honen sekuentzia.
83
Zaldia
• Mugimendua
• Mugimendu mugatuak
• Harrapaketa
7. unitatea
84
Pentsatu
Margotu markatutako zonaldeak zenbakietanadierazitako koloreekin.
1 2 3 4
5 6 7
11
11
1
11
111
1
22
2
2
2
222
3
4
6
6
6
7
7 7
7 7
7
7
7
7
6
6
66
6
6
6
45
5
54
4 33
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
85
Ikasi
Zaldiaren mugimenduan, hastapeneko laukia etajomugako laukia beti kolore berekoak dira.
Zirkulu berdez adierazten da zaldiazein laukitara mugi daitekeen.
Zaldiak bi lauki aurreratzen ditu lerro edozutabe batetik eta ondoren beste bat eskuin edoezkerrera.
Mugimendua
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
86
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, gaztelua zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
87
Ikasi
Zaldia da beste piezen gainetik jauzi egindezakeen pieza bakarra.
Zirkulu berdez adierazten da zaldiazein laukitara mugi daitekeen.
Zaldia ezin da mugitu bere kolore bereko piezabatek hartutako lauki batera.
Mugimendu mugatuak
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
88
Ikasi
Marraztu zirkulu batzuk, zure ustez, zaldia zeinlaukitan koka daitekeen zehaztuz.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
89
Ikasi
Txanda bakoitzeko aurkariaren pieza bakarraharrapa daiteke.
Zirkulu berdez adierazten dira zaldiakharrapa ditzakeen piezak.
Zaldiak jauzi bakoitzaren amaieran topatzendituen aurkariaren piezak harrapa ditzake.
Harrapaketa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
90
Ikasi
Biribildu zirkulu batez zaldiak harrapa ditzakeenpiezak.
1
2
34
5
6
1
2
34
5
6
91
Pentsatu
Antolatu domino-jolasaren piezak behar bezalaelkarlotu daitezen.
1. sorta
2. sorta
92
Pentsatu
Deskodetu mezu hau zaldiaren jauziak eginez.
Idatzi mezua.
o man e- Zal
le di zi du.
jau- hi for- ak
= = =
= = =93
Pentsatu
Zenbatu piezak eta adierazi zein den gehienetanagertzen dena.
94
Pentsatu
Erreparatu pieza hauei eta esan zer-nolakomarrak erabiliz marraztu diren.
zuzenak
bihurriak
zuzenak eta bihurriak
95
Xake
• Xake erregeari
• Xake-mate
• Itoa
8. unitatea
96
Pentsatu
Marraztu adierazten den hizkia, horretarakolaukiak margotuz.
T L
N Z
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
97
Ikasi
Erregea mehatxupean dago etamehatxurik gabeko lauki batera joanbeharko da (zirkulu berde batezadierazten diren horietako batera).
Errege batek sekula ezin du beste erregeamehatxatu, izan ere, ezin du aurkariarenmehatxupean dagoen lauki batera joan.
Erregea xake egoeran dago aurkariaren piezakerregea mehatxatzen duenean.
Xake erregeari
Pieza batek aurkariaren pieza bat mehatxatzen du, baldin etalehen piezak, jokaldi bakarrean, bigarrena harrapa badezake.
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
98
Ikasi
Adierazi zein piezak ematen duen xakea etamarraztu gezi bidez. Biribildu mehatxupean denerregeak mugitzeko dituen laukiak.
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
99
Ikasi
Beste erregeari xake-mate ematea lortzenduenak partida irabaziko du.
Zirkulu gorriek adierazten duteerregea hor xake egoeranmantenduko litzatekeela.
Xake-mate ematen da, ez dagoenean erregeaxake jasotzetik libratuko duen jokaldirik.
Xake-mate
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
100
Ikasi
Xake-mate ematen da? Eman erantzuna.Hala ez bada, markatu zirkulu batez erregeakmugitzeko dituen laukiak.
Bai Ez Bai Ez
Bai Ez Bai Ez
8
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
a b c d e f g h
a b c d e f g h
101
Ikasi
Itoan berdinketa ematen da: ez dago irabazleedo galtzailerik.
Zirkulu gorriek adierazten duteerregea nora mugi ezin daitekeen,izan ere, mehatxupean daude.
Jokalari bat bere piezak mugitu ezinik geratzendenean eta erregea mugitzekotan mehatxupeanlegokeen lauki batera mugitu beharkolukeenean.
Itoa
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h1
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h2
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h4
a b c d e f g h
7
6
5
4
3
2
1
8
7
6
5
4
3
2
1
8
a b c d e f g h3
102
Ikasi
Bai Ez Bai Ez
Bai Ez Bai Ez
Erregea itota dago? Eman erantzuna.Hala ez bada, markatu zirkulu batez erregeakmugitzeko dituen laukiak
103
Pentsatu
Irakurri argibideak eta koloreztatu.
1. Alfi l txikia gorria da.2. Zaldia horia da.3. Berdin-berdinak diren bi irudiak urdinak dira.4. Dama eta zaldia kolore berekoak dira.5. Pieza berde bat dago.
104
Pentsatu
Antolatu silabak, irudien izenak idazteko moduan.
TA U LA
DI LA
MA
NA
ZULA
A
TABE
DA
GO
A
U
TA
17 18 3 6 5
4
4
6 4 6
6 5 6 3
17
18
3
6
18
105
Pentsatu
Margotu koadrotxoak argibideei jarraiki.
4
1
7
10
5
2
8
11
6
3
9
12
106
Pentsatu
Bilatu berdin-berdinak diren hiru irudiak.
Erantzuna:
![Educación y Tecnología DiM EDUCACHESS en la … · ljYfkn]jkYd]k• Didáctica y recursos • Enseñar ajedrez (alumnado) • Aprender ajedrez (profesorado) Formato: libros, PDF](https://static.fdocuments.es/doc/165x107/5bb868aa09d3f2333b8c7e89/educacion-y-tecnologia-dim-educachess-en-la-ljyfknjkydk-didactica-y.jpg)
