julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician...

28
julweI 2013 w[Zb 15$- w[Zb 15$- Source : www .sikh-heritage.co.uk Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore

Transcript of julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician...

Page 1: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

julweI 2013

���� ������� ���

Sourc

e:w

ww

.sik

h-h

erita

ge.c

o.u

k

Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore

Page 2: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

m'eo oZp dh vkYh j[zdh,T[; s'A pu e/ ofjDk j{.

dodtzdK d/ dod tzvkT[,fJj ;zsB dk efjDk j{.

GfbnK dh jh ;zrs eohJ/,gk; T[jBK d/ pfjDk j{.

;zs'y d[yhnK d/ d[Zy tzvk e/nkg{z Gh e[M ;fjDk j{.

m'eo oZp dh vkYh j[zdh,T[; s'A pu e/ ofjDk j{.

dodtzdK d/ dod tzvkT[,fJj ;zsB dk efjDk j{.

GfbnK dh jh ;zrs eohJ/,gk; T[jBK d/ pfjDk j{.

;zs'y d[yhnK d/ d[Zy tzvk e/nkg{z Gh e[M ;fjDk j{.

m

��� ���������������� ��������������������������

g?Ash nZyoh^ek|hnKg?Ash nZyoh^ek|hnK

Page 3: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20133

ÿêÅçÕ (ÁÅéð¶ðÆ)

âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØÁËî.¶. (ÿ×Æå, ê³ÜÅìÆ, èÅðÇîÕ ÁÇèÁËé), êÆÁËÚ. âÆ

ÿêÅçÕ (ÁÅéð¶ðÆ)

âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØÁËî.¶. (ÿ×Æå, ê³ÜÅìÆ, èÅðÇîÕ ÁÇèÁËé), êÆÁËÚ. âÆ

ÃÇÔï¯×Æ

aÃ. ÔðíÜé ÇÃ¿Ø Ã. À°µåî ÇÿØÃÇÔï¯×Æ

aÃ. ÔðíÜé ÇÃ¿Ø Ã. À°µåî ÇÿØ����������� ��

��� �!�"������

����������� ��

��� �!�"������

a ñ¶Ö» Çò¼Ú êÌ×àŶ ÇòÚÅð ñ¶ÖÕ» ç¶ Çé¼ÜÆ ÔéÍ ÇÂé·»éÅñ ÿêÅçÕ Ü» Á³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃà çÅ ÃÇÔîåÔ¯äÅ ÷ðÈðÆ éÔƺ ÔËÍ

a ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåéÓ âÅÇÂðËÕàð ÇüÎÇÖÁÅ ÇòíÅ× ê³ÜÅì,Ú¿âÆ×ó· ç¶ ê¼åð é§: ÇîåÆÁé°ÃÅð ðÅÜ ç¶ ÃÆéÆÁð ÃËÕ¿âðÆ ÃÕ±ñ» çÆÁ»ñÅÇÂì̶ðÆÁ» ñÂÆ êÌòÅÇéå ÔËÍ

4/8/90 20/2/91

Ú¿ç¶ çÅ ò¶ðòÅa ç¶ô: ÇÂÕ ÕÅêÆ AE ð¹., AE@

ð¹.ÜÆòé î˺ìð AE@@ ð¹.

a Çòç¶ô: ÃñÅéÅ , ÜÆòé î˺ìða ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåéÓ ñÂÆ âðÅëà

d/P ;kbkBk vke okjhA, e'ohno okjhA 500 o[gJ/

30 300$ $

wkfJe ;jkfJsk, ÇÚ¼áÆ ê¼åð ðÚéÅò» í¶Üä ñÂÆêåÅ

Á³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃà (ðÇÜ.)

ë¯é :

���

#$%%#��& '����(�#�!�)��*+ 160 015

0172-2772660 098140 53630

e-mail: [email protected]

Website : www.amritkirtan.com, www.gurshabad.com

âÅ. ÜÅ×Æð ÇÿØ, êÌèÅé ÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃàÓ é¶

ÇÃðÜäÅ Çê³Ìàð÷ Áå¶ Ãà¶ôéð÷,

ÁËÃ. ÃÆ. ÁËë. A@G, ë¶÷-G, î¹ÔÅñÆ å¯º ÛêòÅ Õ¶

DBB, ÃËÕàð AE-¶, Ú¿âÆ×ó· 寺 êÌÕÅÇôå ÕÆåÅÍ

�(���� ���!

Type Setting & Designed by :

Rajpreet Singh Khural - 9915545084

fwqs n;kvV/ ;/Jh 4

eoT[ p/Bzshnk^ 5

opkph ehosBhJ/ GkJh ;Zsk ns/ pbtzvvkH i;pho e"o 6

rIbeko irihs f;zx 1 3eow f;zx osB

;[oK dh wfbek PwPkd p/}w 1 7nwfozdo f;zx

21

vkH nfwsk gKv/

'kkL=h; laxhr rFkk xqjefr laxhr dh xk;u 'kSfy;k¡lkear dkSj 19

ÿ×Æå - ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÅ êÌåÆÕ

Equipment 24

EdgarA. Guest

cauQY phir subwh kY

wkfJe ;jkfJsk G/iD dh feqgk eo' ihu?Ze iK vokcN

ftuÒÁ³ÇîÌå ÕÆðåé àzÃàÓ ç¶ éÅî ÔÆ

í¶Ü¶ ÜÅä ÜÆÍ ,�

��!

���-� ,�� �� � ���.� �.�!� �� ,�

State Bank of Patiala

Amrit Kirtan Trust A/c 65079603302

Donations are eligible for relief u/s 80 G ofIncome-Tax Act, 1961 (43 of 1961) vide CIT/-I/ CHD/ Tech./ 80-G/ 2008-939 dated 19-05-2008 valid upto 31/03/2012

wkfJe ;jkfJsk G/iD dh feqgk eo' ih

Page 4: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20134

Çîåz ÁÃÅâó¶ öÂÆÇîåz ÁÃÅâó¶ öÂÆ

w?A i' nkg B{z d; ojh jK, gsk BjhA s[jkv/ bJh ;wZf;nk j? th fe BjhA go w?A pj[s d[yh jK, EZeu[Zeh jK.

w?A n?ZwH HJ/H ckJhB nkoN; ftu c;N vthIB ofj e/ ehsh. fJe ;e{b ftu B"eoh fwb rJh.go fgsk ih B/ b'eb jh fJe pV/ r[ow[Zy gfotko ftu w/okf tnkj eo fdZsk.w/o/ gsh ;kps ;{os gZe/r[of;Zy jB.w/oh ;Z; ih th pV/ r[ow[Zy jB. go ;j[ok ih BjhA jB. w?A id'A dh fJ; xo ftu nkJh jK.w/o/ gsh dk fBsB/w j?, T[j ;t/o/ 4 ti/ T[Zm e/ e/;h fJPBkB eoe/ f;woB eod/ jB. fco gzi pkDhnK dkgkm eod/ jB. fco w/oh ;Z; ih ns/ w/o/ gsh ih nk;k dh tko ehosB NhH thH s/ d/yfdnK d/yfdnKnodk; eod/ jB. w?A th ;t/o/ 5 ti/ T[Zm e/ S/sh S/sh fJPBkB eodh jK s/ o;'Jh ftu ubh iKdh jK.nkgDh ;Z; ns/ gsh B{z d[ZX row eoe/ fdzdh jK feT[Afe T[j ukj BjhA ghAd/. w?A nkg th ukj gh e/;kfonK dk BkPsk fsnko eodh jK, Bkb jh d[gfjo dk ykDk pDKdh jK. w?A ns/ w/o/ gsh B/ Bkb b? e/ikDk j[zdk j?. Bkb jh ;Z; ih d/ d' c[Zbe/ bkj fdzdh jK. GkiV GkiV ftu nkg BkPsk b?Adh jK, fsnkoj[zdh jK s/ w/oh ;e{b p; nk iKdh j?. ;e{b p; ftu p?m e/ e[M u?B fwbdk j?. ;e{b ik e/ pZfunK B{zgVkT[Adh jK. nZi eZb fyZM pj[s uVQh ofjzdh j?. gfjbK sK w?A y[P ofjzdh ;h, go j[D sK T[j y[P ofjDkfit/A ;[gBk j' frnk j?. w?A uko ti/ xo gj[zudh jK. w/o/ ;Z; ih r[Nek b? e/ ;[ywBh ;kfjp d/ d' gkm eod/jB. fJe nkgD/ bJh fJe ;kv/ bJh. T[j efjzd/ jB fe w?A g'sok ukj[zdh jK. ;kv/ ftnkj B{z d' ;kb j' rJ/ni/ se e'Jh pZuk BjhA.

w/o/ gsh ;kY/ gzi ti/ d/ dcso s'A nkT[Ad/ jB. w?A d'jK wK g[ZsoK B{z d[ZX d/ e/ nkg ukj dk eZgb? e/ o;'Jh ftu ubh iKdh jK. oks dk ykDk fsnko eoB bZr g?Adh jK. wksk ih 9^10 ti/ ;"A iKd/ jBfeT[Afe T[jBK B/ ;t/o/ nzfwqs t/b/ T[ZmDk j[zdk j?.

w?B{z ;wM BjhA nk ojh w/ok fJ; r[ow[Zy gfotko ftu GftZy eh j?< w?A pj[s tZvh nkofN;NpDBk ukj[zdh ;h. ;e{b ekbi ftu pj[s fJBkw fiZs/ jB.j[D id'A w?A nkgD/ g/e/ xo iKdh jK sK wkskfgsk efjzd/ jB fe s{z y[P BjhA fd;dh. w?A eh jK<

s[jkvk w?rIhB ;kv/ ;e{b ftu nkT[Adk j?. T[E/ s[jkvk n?vhN'ohnb gfVQnk. w?A ;'funk fe w?Ath nkgDk d[ZyVk r[o o{g ;kX ;zrs ftu oZyK. eh w/o/ gsh ns/ ;Z; tkfenk jh r[ow[y jB. i/ T[jr[ow[y jB sK w?A B{z gkm eoB dk ;wK BjhA fwbdk^wBw[Zy j'Jh. eh f;Zy Xow ftu w/o/ torhnK T[Zu/;[gB/ b?D tkbhnK e[VhnK bJh e'Jh EK BjhA.

r[o o{gh ;kX ;zrs w/oh G[Zb u[Ze B{z fywk eoBk w?B{z e'Jh okj dZ;D dh feqgk eo' ih.

(fJe g[okDk gZso) fJe ftukoh

Page 5: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20135

�/��0�������

fgSb/ fdBhA nkgD/ gow fwZso vkH eoB?b f;zx ;'wb B{z fe;/ w[Peb dk jZb g[ZSD bJh c'B

ehsk. j[D se th T[j fe;/ w[Peb B{z jZb eoB bJh :kd nk iKd/ jB. w?A T[jBK B{z c'B ehsk s/ T[jBK

fejk, T[j fp;so/ ftu jB. ;" u[Ze/ jB. T[; t/b/ oks d/ B" jh tZi/ ;B. vkH ;'wb ebi[r ftu ;si[rh

iht tKr ftuo oj/ jB. T[j ni/ th ;t/o/ fszB ti/ T[Zm e/ ;?o eod/ jB. T[jBK nB[;ko fdB uVQ/ sK

‘nzfwqs t/bk* gqd{fPs j' iKdk j?. fJe fJe eoe/ r[opkDh dhnK s[eK :kd nkT[D bZrhnK.

eJh frnkBh fJ; dk noE fJj eod/ jB id'A ;Zu/ BkT[A dhnK tfvnkJhnK dh thuko eohJ/

T[d'A jh nzfwqs t/bk j?. go e[dosh tosko/ dh wjZssk B{z gSkDfdnK sK ;{oi dh o"PBh c?bD s'A gfjbK

tkbk ;wK nzfwqs t/bk j?l

vkH ;'wb n;b ftu ;t/o dh ;?o dk y{p nkBzd wkDd/ jB. fJj rZb T[jBK dhnK fbysK s'A th gsk brdh

j?. T[jBK dhnK fbysK s'A th gsk brdh j?. T[j o[ZyK d/ gfsnK B{z rZb pks eofdnK ;[Dd/ jB. ;t/o/

;t/o/ gzShnK dk ehosB T[jBK B{z n;bh ehosB ikgdk j?. fJzM ikgdk j? fe gzSh ns/ o[Zy T[; eos/

dhnK tfvnkJhnK eo oj/ jB. T[; s'A pknd sK tZy tZy Xkofwe ;EkBk d/ bkT{v ;gheo fJ; n;bh

ehosB B{z gqd{fPs eo fdzd/ jB.

vkeNo ;'wb fij/ ;ZiD ;fseko d/ gkso jB fijV/ ni/ ;kv/ ;fGnkuko dhnK fJjBK

Bo'JhnK fgosK d/ noE ;zGkbD ns/ ;wMkT[D ftu ;jkJh j[zd/ jB.

fJjBK dh f;jsXkoh bJh P[G ekwBktK

AMimRq vylw scu nwau vifAweI vIcwru ]

PrIdw ipCl rwiq n jwigEih jIvdVo muieEih ]

jy qY rbu ivswirAw q rib n ivsirEih ]107]

pihlY phrY PulVw Plu BI pCw rwiq ]

jo jwgMin@ lhMin sy sweI kMno dwiq ]112]

cauQY phir subwh kY suriqAw aupjY cwau ]

iqnw drIAwvw isau dosqI min muiK scw nwau ]

kurbwxI iqnW gurisKW ipCl rwqIN auT bhMdy]

kurbwxI iqnW gurisKW AMimRq vwlw sr n´wvMdy]

cauQY phir subwh kY

Page 6: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20136

opkph ehosBhJ/ GkJh ;Zsk ns/ pbtzv

vkH i;pho e"o*

f;Zy Xow dh ehosB gozgok ftu GkJh ;Zsk ih ns/ GkJh pbtzv ih dh i'Vh dk ftP/P ;EkB j?. ;qhr[o{BkBe d/t ih B/ ;zrs ftu ehosB d/ gquko bJh wodkB/ B{z jw/Pk nkgD/ nkg Bkb oZfynk. r[o{ ;kfjppkDh T[ukod/ oj/, wodkBk opkp tikT[Adk s/ T[; pkDh dk ehosB eodk fojk. GkJh wodkB/ d/ gqb'ef;XkoB fgS'A T[jBK d/ g[Zso ;kfjIkdk r[o{dopko ftu ehosB eod/ oj/. fJjBK s'A pknd GkJh pbtzvns/ GkJh ;Zsk bzpk ;wK r[o{ dopko ftu opkph Bkb ehosB eoe/ ftPt gZXo s/ gqf;ZXh gqkgs ehsh.

GkJh pbtzv ns/ GkJh ;Zsk ih wfjwk gqekP (ouBk ;o{g dk; GZbk, gzBk 164) d/ nB[;ko ihAdfonk;s d/ fgzv iZNg[o bzwk d/ ofjD tkb/ ;B ns/ w'yV iks d/ fwok;h ;B. fJj GkJh ehosBhekoopkph xokD/ Bkb ;zpzX oZyD tkb/ gqf;ZX ehosBhJ/ ;B ns/ fJjBK B{z r[o{ nzrd d/t d/ ih B/ GkJh pbtzvih B{z r[o{ xo dk ehosBhnk fB:[es ehsk. id'A r[o{ nzrd d/t ih r[orZdh s/ p?m/ sK r[o{ BkBe d/t ih B/GkJh pbtzv Bz{ ehosB eoB bJh r[o{ nzrd d/t ih Bkb yv{o ;kfjp G/fink “pbtzv okrh s[w ;zfr ikt/,;w/ ;w/ jfo ehosB rkt/.” GkJh tho f;zx ih nB[;ko, GkJh pbtzv s/ GkJh ;Zsk ih B{z r[o{ nzrd d/t ihs'A b? e/ r[o{noiB d/t ih d/ ;w/A sZe r[o{ dopko ftu ehosB eoB dh ;/tk dk wkD gqkgs j?. r[opkDhehosB ftu fJj d't/A Gok pV/ fBg[zB ;B.

wjkB e'P d/ eosk GkJh ekBQ f;zx BkGk nB[;ko, GkJh ;Zsk B{z GkJh pbtzv dk g[Zso dZf;nk j?.GkJh pbtzv ns/ GkJh ;Zsk B{z r[o{noiB d/t ih d/ t/b/ jI{oh ehosBhJ/ fbfynk j? ns/ GkJh ;zs'y f;zx B/pbtzv s/ ;Zsk GkJh fby/ jB, :Ek ^ j[s' v{w pbtzv wjkBk. ;Zsk fs; e' nB[i ;[ikBk (;{oi rqzE okf; 3nfXnkfJ 43) wfjwk gqekP d/ eosk nB[;ko GkJh wodkB/ d/ d/jKs j'D g[o pbtzv r[o{BkBe d/t d/dopko eosko g[o ehosB eod/ oj/. “pbtzv GiB eo/ gqG Gkt?. ehosB eo gjo/e fpskt?.” (wjkBe'P gzBk 632) id'A r[o{ dopko ftu'A ehosB SZv GkJh pbtzv ftd/P ub/ rJ/ sK GkJh ;Zsk r[o{ noiB d/tih gk; opkp Bkb ehosB eod/ oj/, “;Zsk ;fsr[o gk; oj:' j?. eofj ehosB nBzd bj:' j?. goGkJh tho f;zx B/ GkJh pbtzv s/ GkJh ;Zsk B{z r[o{ nzrd d/t ih d/ dopkoh ehosBhJ/ dZf;nk j?.r[o{nzrd wfjwk ftu GkJh ;Zsk s/ pbtzv id'A yv{o ;kfjp ehosB eod/ ;B sK T[j fJe fdB r[o{ e/ ji{onke/ wkfJnk d/ ;zpzX ftu wzr ehsh fJ; pko/ fbfynk j? L

g[B nkJ/ nzrd wfX yv{o. ;zrs ufb nkt? d{o' d{osp ofb v{wK pkfd T[XkfJnk. n;h br/ rktB sd/ b'e nkfJnkr'be nXh n;kB{z d/tj[ tzv. fwb v{wK fwb gkJh vzvf;y br/ nkyB ih d/T[ nX. oki j? s[oe dk J/j[ ofjd/ jB wfX..

opkph ehosBhJ/ GkJh ;Zsk ns/ pbtzv

vkH i;pho e"o*

Page 7: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20137

;kfjp b? i[pkp T[go ikfJ nzdo tV/.jkE i'V r'be fpBsh ehBh j'fJ yV/j/ pkpk BkBe ni[ b?d/ Bh v{w nX tvkfJ.c/o efjDr/ nXh ;zrs n;kvh g?oh bkfJ..

jT[ ikN p{N nkr/ Bjh rkT[.

oj[ jw fBeN ehosB eo', nB[i ;js okwB ;[o Go'ubfj fJjk r[iokB s[wkoh, bjj[ gdkoE j'fJ nB[;koh. (r[o{gqskg;{o: rqzE nfXnkfJ 43)

GkJh tho f;zx nB[;ko, “;Zsk s/ pbtzv r[o{ e/ ji{o ehosB eod/ ;B s/ gfjbh xNBk r[o{ nzrdd/t ih d/ t/b/ tkgoh fbyh j?, id'A GkJh pbtzv r[o{ ;kfjp d/ jI{o jh ehosB eod/ ;B. fJe fdB GkJhp[ZYk ih fe;/ ozr ftu p?m/ ;B, fdb dqt fojk ;h. fe;/ gq/w Gkt ftu B?D ;/ib j' oj/ ;B fe nukBe GkJhpbtzv ih nk rJ/. GkJh p[ZYk ih B/ fejk pbtzv pkp/ d/ fgnko/` pkp/ dk e'Jh Ppd ;[DkT[` GkJh pbtzv B/itkp fdZsk, Ppd dk t/bk BjhA u"Aeh bZrh t/b/ nk e/ ;[D b?Dk w?A jo fJe nZr/ BjhA rk ;edk. id'A Pkwj'Jh, GkJh pbtzv ih opkp b? e/ r[o{d/ jI{o nkJ/ sK ;kfjpK B/ ;pd ;[DB s'A BKj eo fdZsh. GkJh pbtzvih B/ ekoB g[ZfSnk sK r[o{;kfjp B/ fejk fe j[D ;[DB dk tes BjhA. id'A w/ok ;[DB dk ;wK ;h, s?B{z;[DkT[D dk tes BjhA ;h. opkph B/ fejk, nkg d/ ej/ s/ w?A ed/ itkp BjhA fdZsk. GkJh pbtzv ih ;wMrJ/ fe r[o{;kfjp ikDh ikD jB. GkJh p[ZYk ih B{z BKj ehsh ;h, T[; rZb B{z r[o{ih B/ ikD fbnk j?. GkJhpbtzv B/ r[o{;kfjp B{z itkp fdZsk fe w?A s[jkv/ nZr/ sK rktK jo iZN^p{N nZr/ th rkT[Adk fcoK. fJ; soQKBjhA j' ;edk fieo j? L

;' r[o{ pkp/ dh pkDh j?, s[jkv/ nZr/ rKtdk j'o fe;/ nZr/ BjhA rKtdk.

r[o{ ;kfjp ;[D e/ j?okB j' rJ/. GkJh pbtzv r[o{ ;kfjp B{z fJBQK efj e/ ub/ rJ/, Bk sK Bk ;jh. ;kv/gk; r[o{pkp/ dh pkDh j?, j'o d[nkok wzr yktKr/. r[D j? ;kv/ gk; r[Dh B{z ekjdh xkN. T[BQK d/ ikD s'Apknd r[o{ ;kfjp T[jBK dk jzeko d/y e/ B/ fe;/ whoIkd/ B{z ehosB dk todkB d/ e/ ehosB eoB bJhr[o{dopko ftu oZy fbnk. e[M fdB phs rJ/ r[D s/ r[Dh B{z fe;/ Bk g[ZfSnk ehosB eoB, ;[D/ e'Jh Bk,efjD fi; B{z r[o{ B/ BjhA ;[fDnk n;K feT[A ;[DhJ/. fco j'P gosh s/ r[o{ ih dh edo nkJh s/ nk e/ f;ZyKgk; p/Bsh ehsh ;kE'A G[Zb j' rJh py;kT[. ;zrs B/ r[o{gk; p/Bsh eoe/ GkJh pbtzv dh G[Zb pyPkJh goT[jBK dk jzeko g{oh soQK \sw BjhA ;h j'fJnk. T[jBK B/ nkgD/ wB ftu Xko fbnk ;h fe T[j r[o{ dopkoftu sK ehosB eoBr/ i/ tZX G/Nk fwb/rh gozs{ gq'H ;kfjp f;zx fJ; thuko Bkb ;fjws BjhA. T[BQK d/ftuko nB[;ko, fJj d't/A r[o{ noiB ;kfjp gk; ehosB eod/ ;b ns/ fJj xNBk wkou ngo?b 1582 dhj?. w?ekfb| d/ eEB nB[;ko,

wjkB e'P d/ eosk GkJh ekBQ f;zx BkGk nB[;ko, GkJh ;Zsk ns/ pbtzv r[o{noiB d/t ih d/ dopkohehosBhJ/ ;B, fiBQK B{z r[o{;kfjp d/ tes nzfwqs;o yv{o ;kfjp ehosB eoB dk wkD gqkgs j'fJnk.

GkJh ;Zsk s/ pbtzv d't/A okr ftfdnk ftu gquzv ftdtkB ;B feT[Afe fJBQK dk fgS'eV fwok;h\kBdkB Bkb i[Vdk j? i' skoK tkb/ ;ko/ ;kI tikT[D ftu wkfjo ;B. GkJh ;Zs/ s/ pbtzv dh ;[ohbhnktkI s/ okrdkoh dh ge/oh ;{M ekoB r[o{ noiB gksPkj B/ fJBQK B{z dopko ftu ehosB eoB bJhfB:[es ehsk. GkJh ;zs'y f;zx fbyd/ jBL

;' r[o{ noiB d/t ih B/ fejk fe ;kv/ gk; oj' r[opkDh s/ ehosB dh ftfdnk gqkgs eo'. r[o{ Bkb i[V's/ ;zrsK B{z ehosB ;[Dk e/ pkDh dk gquko eo'. ;' d't/A GoktK B/ r[o{d/ jI{o p?m e/ ehosB dh ftfdnkgqkgs ehsh.

1

2“The statement that the circumstance occured in the time of GuruArjan

is totally negavated by the interanl evidence of the composition itself. If it be carefully examined.”

Page 8: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20138

okr okrBh efo nB[okr/. rktfj ;[zdo ;fG P[G bkr/Òf;y ;okjB eofj ;[Bs/. G:' G:'A ;' njzeko eozsÒ

feqgk f;zX{ fsB rfs ikBh. j'S/ v{w ikfs, GJ/ wkBh. (ok; shih nfXnkfJ 43)

okfJ pbtzv fJj Bkw[ T[ukok. pj[s XB[ dh:' skfj w[okok.d'T[ Gqks fwb o[fu;' rkt/. efo ehosB[ pv ;'Gk gkt?.fese ekb fJj Gkfs fpsk:'. fBekj y_kjoh ek fsj nk:'.d[j{z GQks r[o e/ fYr ikJh. feqgk f;zX eh T[gw eokJh.gkS/ r[o e' Gky ;[Bk:'. fBekj pfjB ek gqG ih nk:'.Xkfo feqgk r[o dop ;[ dZ:?. dk; ikfB jw ekoi eZ:?.;qh r[o ejk Xho s[w Xkok. r[o{BkBe ek nby Gzvkok.

gqksekb g{ik uV/ ;G dh dop s[wkok.r[o{ noiB ih n; ej:' ekoi r[o{;tkok.d[j{nB wfB Xhoi e:' r[o e/ p?B ;[BkfJ. r[o i;[ Gkys fsqfj rJ/ ehB nkozG ;[ ikfJ.

j's goks G:' ip jh, sp ;qh ro{ dopko e' f;y nkJ/.;s J/e o[g:k ;[ G/N Xoh, ;G jh f;Zy ;zrs j? fJemkJ/.d:k f;X{pdkfJ sp? d[j{z GqksB dhB ;'T[ fsBb? d[y[ gkJ/.;qh r[o nrq t;kfJ dhJ/, jw b/ts Bfj s[w jk; eokJ/.feqgk f;fX Xhoi c/fo dh:', w[fy J/j eo:' s[w b/j[ g:ko/.fJSk s[w/ r[o g{o eo?, nfs fBqwfs j? r[o p?B T[uko/.o[g:k ;s b? ;'T[ Xkw rJ/ fBzd efo wfB n?; ftuko/.ikt/ Bkfj r[o{ fYr[ nki s/ ekoi Bkfj e'T[ r[o ;ko/.

;qh r[o e/ fYr Bfj rJ/ nrb/ fdt; ftuko.r[o noiB sp f;y gm/ b:kt' skfj ;[Xko.r[o nkr:k f;yB ejh ub' d/fo e? s:kfo.:kd eh:' s/ e' r[o np s[w j' tvGkrÒ

okfJ pbtzv ;s/ sp ejk. r[o fYv ikfJ ;[ fenk jw bjk.

GkJh ;Zsk s/ pbtzv fiT[A fiT[A r[o{ xo ftu T[jBK d/ ehosB dh gqf;ZXh j'D bZrh fst/A fst/A T[jjzekoh j[zd/ rJ/. r[o{;kfjp th T[jBK B{z GKg rJ/ fe fwok;h iks tkb/ j'S/ jB i' nfGwkBh j' rJ/.

fJ; soQK w?ekfbca d/ nB[;ko, fJj d{;oh xNBk th r[o{ nzrd d/t ih d/ dopko ftu jh tkgohgozs{GkJh ekBQ f;zx BkGk ns/ r[ofpbk; gksPkjh S/thA dh fbys nB[;ko ns/ gq'H ;kfjp f;zx dh BthB y'id/ nB[;ko GkJh ;Zsk ns/ pbtzv r[o{noiB d/t ih d/ dopko ftu ehosB eod/ ;B. T[jBK dh G?D dhPkdh ;h ns/ fJBQK d'tK GoktK B/ r[o{;kfjp e'b'A G?D dh Pkdh bJh g?;/ wzr/.

u"gJhL

T[; s'A pknd nrb/ fdB r[o{ ;kfjp B/ d't/A opkphnK B{z fejk fe r[o{;kfjp s[jkv/ ekoi g{o/ eoB jh;t/o/ nzfwqs t/b/ dh (uVs uVktk) ;koh G/Nk s[;hA b? b?Dh. fi; pko/ r[ofpbk; gksPkjh 6thA ftu fIeoj?L

nrb/ fdB ;t/o/ fgqEth uzd i' r[o{xo dk fto'Xh ;h, T[; B/ ;kok uVktk ;zrs e'b'A o;s/ ftu b? fbnkns/ uVktk r[od[nko/ ;kfjp Bk gj[zfunk fi; ekoB GkJh ;Zsk ns/ pbtzv ih dh b'V g{oh Bk j'Jh feT[AfeuVktk pj[s xZN ;h. T[j fJ; xNBk s'A Boki ;B fi; pko/ fieo j? L

nrb/ fdB GkJh ;Zsk ns/ GkJh pbtzv r[o d/ jI{o ehosB eoB BjhA nkJ/. r[o{ ;kfjp B/ e[M f;ZyKB{z GkJh pbtzv ns/ ;Zs/ d/ xo T[jBK B{z wBkT[D G/fink s/ fejk fe ej' r[o{;kfjp s[jkB{z :kd eod/ jB nke/ ehosB dh jkIoh btkT[ L

go GkJh ;Zsk s/ pbtzv r[o{xo ftu f;Zy ;zrsK d/ wBkT[D s/ th Bk nkJ/ s/ r[o{ ;kfjp tk;s/ T[bNk}bs puB th p'b/L

4

5

6

7

Page 9: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 20139

bkfJ dhtkB ehosB jw eo?. r[o{r[o{sk e' ijK oj?.jw fpB g{ik eo? Bk e'Jh. sk j/ Bfj ikDB jw j'Jh.Bkfj Bkfj ;[fB f;y jNk:'. ;G[ fpqss nkfJ r[ofj ;[Bk:'.

;kde nkB j? fsB e' ikJh, pNo' dop d/j ;wdkJh.eofj ehosB r[o i; rktfj, f;y ;zrs e/ fozd pktfj.ukjh n? o[do opkph jw?, eofj ehosB d'B/ ;w/AÒ

s?;/ ;qh r[o sjk f;XkJ/. pbtzv ;Zs/ e/ frqfj r[o nkJ/. nkr? p?m oj? Xfo wkBk. ;qh r[o e' Bfj ndfo mkBk.p?fm ;qh r[o puB nbkt/. ekofB e'B s[w/ fo; gkJ/. fisj' dop uj' np b/t'. r[o BkBe Gzvko nG/t'.pbtzv ej? jw eS{Bk d/yk. s[w Gkys Gzvko nb/yk.;j;q o[:k br/ fpjktk. s[w dh:' ;' J/e[ T[wkjk.s[wo/ gkf; BjhA jw ikt/. n'o irs jw wkr nxkt?.;qh r[o ejk eq'X Bfj pko'. r[o{BkBe e/ puB fusko'.

jw np ofj e/ ngo fYr b? r[o pDkJh.jw nXhB efo:' r[o Bfj s[w B/ ikBk.ijk okr jw eofjr/ r[o{fs;/ pBktfjÒ

nzrd nwo G:' okwdk;. jwo/ efo ijK w? gqrkw. s[wo/ fBefN jw ehosB eo/. r[o{r[o{s' e' ir[ jo?.r[o noiB fBi fBzd ;[BkJ/. ej{eq'X fuj wkM Bk b:kJ/.r[o{ BkBe eh fBd ;[BkJh. fBi wB wfjspjh fo;

gkJh.

EVQ/ p?fm dhtkB brk:'. fBi f;yB e' puB ;[Bk:'.tfj Bjh nkt? wd e/ wks/. s{w jh gV/ okr fpy:kj/.

8

9

10

11

fJ; soQK r[o{e/ f;ZyK B/ r[o{;kfjp B{z nk e/ fejk fe jIkoK :sB eoB s/ th T[j ehosBhJ/ BjhA wzB/sK r[o{;kfjp ehosB ns/ ehosBhJ/ dh wjkBsk B{z w[Zy oZyfdnK GkJh ;Zsk s/ pbtzv d/ xo nkg g?dbuZb e/ T[jBK B{z r[o{ xo ftu ehosB eoB bJh okIh eoB rJ/, fi; pko/ eth ;zs'y f;zx pVk ;[zdo fbyd/jBL

fJ;/ soQK r[ofpbk; gksPkjh ftu fbfynk j? fe id'A r[o{ noiB d/t ih nkg uZb e/ GkJh ;Zs/ pbtzv/ehosBhnK B{z wBkT[D rJ/ jKL

go nZr'A id'A r[o{;kfjp B{z GkJh pbtzv B/ pkeh r[o ;kfjp d/ pko/ fsZyk p'b/ s/ fejk fe r[o{dh ;'Gk;odkoh ;kvh pDkJh j'Jh j?. fJj r[o{BkBe d/t ih d/ dopko dh ;'Gk th ;kv/ Gok wodkB/ dh pDkJh j'jhj?. i/ n;K Bk j[zd/ sK r[o{BkBe r[o{ fet/A pDdk. r[o{ pDkT[Dk ;kv/ t; j?. fJ; ;pzX ftu eth ;zs'y ihr[o{gqskg ;{oi rzqE ftu fbyd/ jBL

fJ; xNBk pko/ r[ofpbk; gksPkjh ftu th fIeo nkT[Adk j? fe GkJh pbtzv s/ ;Zs/ B/ r[o{ ;kfjpBkb p'b ep'b ehs/ fi; pko/ fieo j? L

r[o{ ;kfjp pbtzv opkph d/ xo'A T[Zm/ ns/ f;ZX/ f;Zy ;zrsK gk; nkJ/ s/ efjD bZr/, fcN rJ/ jB, j[DwBkT[D Bk ikfJU, fJBQK d/ gk;. r[o{dh fBzdk Bk ;[D', Bk ;[DkU, j[D r[o{d/ fBzdeK dh f;ckoPK th ;kv/gk; Bk eoBh s/ fJj efj e/ ehosB eoB bJh r[o{ dopko ftu GkJh T[ro;?B, okw{, dhgk, fBr'oh wb,GkJh vZb/ i' r[o{dopko ftu gj[zu/ ;B s/ szsh ;kiK Bkb ehosB eod/ ;B s/ skBg[o/ ns/ S?fDnK Bkb r[oe/ dopko ehosB bJh nkJ/ s/ r[o{;kfjp B/ ehosB dh jkioh GoB bJh oZy bJ/ ns/ Bkb jh r[o{dhnK;zrsK B{z ehosB f;ykfJnk s/ okrK ftu pkDh rkfJB eoB dh f;Zfynk fdZsh. nkg ;kI tik e/ ehosBeoB bJh fejkL

Page 10: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201310

ftfdnk okr ;Gh s[w gkt'. fsB ek s[w ;G[ wkB rtks'Ò

fJ; efj ;fsr[o{nkfJ efo Eb ;[jkJ/.;G ;zrs fJeZmh GJh dhtkB brkJ/.f;yB e' nkfJ; eJh s[w okr ;[Bktj[.rktfj ;pd[ ;[ skB i[fs ftfdnk fJj gkt'.rfjT[ d[skok f;y dfj feB rjh opkpz. j'fJ fB;ze rktfB br/ ;G rJ/ nikp.puB wkBp/ r[o{e' fpZd:k ;G gkJh. ikBs j[s/ B okr e' rktfs fp;wkJh.;[B f;yB e/ okr e' r[o GJ/ gq;Bk.po dhB' s[w gq/w i[s jwok pZu wzBk.np s/ fpZd:k okr eh f;ZyfB w? nkJh. rktfj ;[Bfj ;[ gqhs Xfo b? ;[G rfs gkJhÒ

r[o f;yB e' po fd:' fpd:k ;[G gkJh.;qkg s[w w{yfb bj:' GkJh dfotkJh.fBsgqfs feosB f;y eofj s:' s:' ;[G rkt/. ;zrs e' pY gq/w j'fJ wB ;pd fNekt?.(;{oi rzqE gzBk 270)

T[gi:' o'r ;oho wfj E'oB fdB wkjh.d[y dkfod s/ rq;fs G/ ;[y fesj[ Bkjh.ifjA ifjA ikufB ikfs ip, fJB fdf; BfjA d/y?.e'qX j'fJ rkoh eYfjA d?p' fe; b/y/..

(r[ogqskg ;{oi rzqE ok; shih, gzBk 44)

fBde Bo ekb/ w[y fBzdk.fiB r[o{eh dks Bk GkJhÒ

12

13

15

fJ;/ soQK r[ogqskg ;{oi rqzE ftu GkJh ;zs'y f;zx fbyd/ jB, id'A r[o{ noiB d/t ih GkJh ;Zs/pbtzv d/ xo'A fpBK T[BQK B{z Bkb fbnkJ/ tkg; nkJ/ sK ;zrsK fiZE/ j?okB ;B T[E/ r[o{;kfjp B/ feqgk d/yIkB/ pyfPPK d/ dks/ B/ M'bhnK Go fdZshnK ns/ f;Zy ;zrsK B{z ehosB dh dks Bkb wkb' wkb eo fdZskns/ fejk fe ;koh ;zrs nZi s'A obfwb r[opkDh dk ehosB rkfJB eo/rh ns/ nkg r[o{;kfjp B/ fJjftfdnk f;Zy ;zrsK B{z dopko ;kfjp EV/ s/ p?m e/ ;ki jZE ftu cV e/ f;ykJhL

ehosB dh fJj dks ;zrsK B/ ;fs ;fs eoe/ wzBh ns/ o'ikBk r[o{ ;kfjp gk;'A ;zrsK ehosB f;ZyDbZrhnK ns/ ;zrsK o'I ;t/o/ Pkw r[o{d/ dopko ehosB eoB br gJhnKL

sp f;yB ehosB eo:' ;qh r[o e/ pu wkfB. nkr? ;wfM B okr eh r[o pu goh f;nkB.u"d; ftfdnk fod? w? okr o{g fsjukb. r[o nrqi ehosB eo? ;[fB r[o GJ/ feqgkbÒ

r[o{ noiB d/t ih ;zrhs d/ wkjo ftdtkB s/ okr d/ XBh ;zrhseko ;B fiBQK B/ nkw f;Zy ;zrsK B{zPpd ehosB okrK ftZu f;ykfJnk s/ T[BQK B/ th r[o{noiB ;kfjp gk;'A okrK dh ;'Mh gqkgs eoe/ o'IkBkdopko ;kfjp bZrD tkbhnK 15 ehosB u"ehnK ftu ehosB rkfJB eoB bZr/.

r[o {xo ftu'A eZY/ ikD s'A pknd GkJh ;Zsk ns/ pbtzv ih B{z r[o{xo dh ;zrs B/ w{zj Bk bkfJnk s/ Bkjh T[BQK dk ehosB ;[fDnk. T[BQK B{z jzeko ;h fe r[fonkJh f;oca okr ftu jh j?. T[j fJj BjhA ;B;wMd/ fe fJj X[o'A nkJh gdth j?. ;' ;G gk;/ s'A fBokP j' ns/ nkwdB s'A ftot/ j' e/ d[yh j'J/, ;oho tho'rh j' frnk. fe;/ B/ ehosB th Bk ;[fDnk s/ w{zj th Bk bkfJnk. ;' GkJh ;zs'y f;zx fbyd/ jBL

e'Jh r[o e/ fBzdeK B{z w{zj Bk brkt/ ns/ bk jh e'Jh jhnk eo/ r[o{ gk; f;ckoP eoB dh. id'A fe;/gk;/ s'A th Y'Jh Bk fwbh sK gkJh ;Zsk ns/ pbtzv ih bkj"o GkJh bZXk ih (goT[gekoh) dh PoB ftu ikfvZr/ i' r[o{;kfjp dk Grs ;h s/ j[D gSsktk th ;Zuk sfenk sK GkJh bZXk ih B/ ;koh ftfEnk ;[D e/r[o{ih dh nkfrnk nB[;ko, nkg w{zj ekbk ehsk, y's/ s/ uV e/ r[o{dopko gj[zu/. r[o{;kfjp B{z GkJh bZX/ B/fpB? ehsh, fBzde dh f;ckoP nkg d/ dopko wzB/ j?, fBzde dk w{zj ekbk fbfynk j?L

fijk fBzde fsjk f;ckoPh fJ; ekoB w?A w{zj ekb/ jkIoh Goh j?, w?A fBzde dk ;kEh jK fe s[jkv/ gk;j'o fet/A nKtdk< r[o{ ;kfjp` nkg d/ fBzdk Bkb fXqeko/ rJ/ opkph j[D gSskT[Ad/ jB, pyfPP wzrd/ jB,w/jo eo' s/ w[V pyP/ ikD. w?A fBPu/ eoe/ nkfJnk jK fe j[D ;Zu/ fdb'A w[nkcah wzrd/ jB, GkJh bZX/ d/

14

Page 11: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201311

bkj"o gj[zuD pko/ r[o{ fpbk; gksPkjh 6thA ftu th fIeo nkT[Adk j? fe GkJh bZXk r[o{d/ j[ew nB[;kofe; soQK r[o{gk; gj[zu/L

r[o{ ;kfjp gfjbK sK ;[Dd/ rJ/ fco p'b/ uzrk GkJh goT[gekoh` uzrk pyP/` fJdK pyP/ ik e/ nK d'jhuoBh Yj/ dks/ B/ w/jo ehsh ns/ T[jBK d/ jE ftu opkp fdZsh ns/ j[ew ehsk fe fi; w{zj Bkb p[okJhehsh T[; w{zj s'A r[o{dk i; dk eEB eoBk jzeko d{o eoe/ d't/A GkJh c/o r[o{noiB d/ ;Bw[y ik yV/ j'J/.

T[jBK jh ;kIK Bkb r[o{BkBe d/t ih dh T[;ss ftu ehosB eoB, fi; Bkb T[jBK B/ fBzdk ehsh ;h.wB fBowb j' frnk, ;pd dh ozrs uVQh sd pbtzv B/ tko T[ukohL

;' GkJh ;Zs/ s/ pbtzv B/ r[o{gk; nkgDh G[Zb pyP e/ d[pkok okr, ;ki Bkb r[o{ dopko ftu ehosBeoe/ gqf;ZXh gkJh. wfjwk gqekP ftu fJ; gqEkfJ fIeo j?L

GkJh ;kfjp f;zx ih nB[;ko th GkJh ;Zsk ns/ pbtzv ih B/ r[o{ ih tb'A pyP/ ikD s/ okwebh dh tkofi; B{z Nhe/ dh tko th efjzd/ jB, r[o{d/ jI{o T[ukoh fi; dh gfjbh gT[Vh r[o{BkBe d/t ih dh T[;ssftu, d{ih ns/ shih gT[Vh r[o{nzrd d/t ih dh f;cs ;bkj ftu T[ukoh. tko dhnK nrbhnK gzigT[VhnK ;Zs/ B/ r[o{ ih tb'A pyP/ ikD s/ r[o{d/ jI{o T[ukohnK ;B. u"Eh ns/ gzithA gT[Vh ftu r[o{nzrdd/t ih dh tfvnkJh doi j?. fJ; ftu'A d' s[eK n?;hnK jB, fiBQK s'A ikjo j[zdk j? fe fJ; gT[Vh dkT[ukoD eoB tkbk nkgDh ehsh G[Zb s/ pj[s d[yh j?L

S/thA gT[Vh GkJh ;Zsk ih B/ r[o{ nwodk; ih dh T[;ss ftu T[ukoh. S/thA gT[Vh ftu GkJh ;Zskfbyd/ jBL

ns/ nZmthA gT[Vh ftu GkJh ;Zsk fbyd/ jB fe r[o{BkBe d/t ih d/ jhL

fJ; s'A ;gPN j? fe gfjbhnK fszB gT[VhnK okwebh dh tko dhnK GkJh pbtzv B/ T[ukohnK ns/

pkis Y'b rX/ n;tkok. gqt/; eh:' sp sp Bro wMkok.e'se d/fy ;G? Bo Bkoh. bX/ eh w[fy T[gw T[ukoh.go fjfs n?; isB fij ehB'. jkB bkG fufs ouBk uhB'.;[Xk ;o'to bZXk r:'. yV/ ;[B/ ;qh r[o ;[y[ b:'ÒY'b pikts sjk f;Xk:'. Y'b ;pd ;qh r[o ;[fB gk:'.g{Ss Gj/ e'B ufb nkt/. pkis Y'b Gho pY gkt?.sp b' bZXk r[o fBeNk:'. roXp gfo mkYk ;w[jk:'.w[fj ekbk efo w[zS w[zvkJh. ;qh r[o eh w[fy T[gw eokJhÒ

;qh noiB e/ g[B, j'fJ ;Bw[y vkY/ GJ/ ;[dog fBzed. o[fuo okrBh okwebh ftu eoh tko T[j Xkfo nkBzdg'Vh uko wMko ej:' ;[G ;qh BkBe e' ;i[; fpbzd. j[sh iyk wfs sEk eE:' sp j'fB feqskoE ;_koEtzdÒ

;qh r[o ;Bw[y nkfJ e? ehBh tko T[uko.okwebh ;[G okr w? gT[Vh nPN ;[Xko.;qh r[o{BkBe i; ejk gT[Vh ukfo i[ nkfd. pqjw o{g poBB eo/ ;qh r[o o{g nBkfdÒ

pbtzv g[sq ;Zsk sk nkfJnk. nkB ji{o opkp tikfJnk.gT[Vh eo/ T[;sj w[y rkJh.fNe/ eh tko wkfj ;' bkJh. (wfjwk gqekP gzBk 297)

bp fttkj/ wkD;k fiT[ gkDh p{o. fBzdk s/oh i' eo/ ;' Rzt? u{o.

dkB[ i/ ;fsr[o Gkt;h ;' ;Zs/ dkB.

sys p?mk noiB ;fsr[o{ek fyt/ uzd'nk.

16

17

18

19

Page 12: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201312

fgSbhnK gzi gT[VhnK GkJh ;Zsk ih dhnK T[ukohnk j'JhnK jB. GkJh ;Zsk ih ns/ GkJh pbtzv ihr[o{tb'A pyP/ ikD s/ T[jBK tb'A G[Zb dk fIeo eofdnK dZf;nk j? fe d't/A nzfwqs t/b/ 'nk;k dh tko' Pkw B{z';'do[' dk ehosB eod/ ;B. fJ; soQK r[o{noiB d/t ih B/ GkJh ;Zsk ns/ pbtzv dh ehosB dh ;/tk B{zw[Zy oZyfdnk T[BQK dh T[ukoh j'Jh tko fi; B{z 'Nhe/ dh tko' th nkyd/ jB, ;qh r[o{rqzE ;kfjp ftu doiehsh py;ktB nkfJnk pyf;nk frnk. GkJh bZXk dk BK r[o{o;Bk s'A GkJh bZXk goT[gekoh pfDnk.fJj Bkw GkJh r[odk; ih d/ frD/ f;ZyK ftu'A j?. fJ; soQK fJfsjk;ekoK dh BthB y'i nB[;ko GkJh ;Zskns/ pbtzv r[o{noiB d/t ih d/ jh jI{oh ehosBhJ/ ;B. T[BQK tb'A fbyh 'okwebh dh tko'L

nZi th ehosBhJ/ gk;' ehosB d[nkok ;[Dh iKdh j?. r[o c[owkB j?L

wB[Zy jw/PK G[ZbDjko j? ns/ T[j ikD/ nDikD/ rabshnK eo ;edk j?, gozs{r[o{;w[zdo ;kwkB j?, fi;B/ T[BQK ;G gqkDhnK dhnK N[ZNhnK rzYhnK fiBQK B/ ;Zu/ fdb'A gPukskg ehsk ns/ G[ZbK pyPtkJhnK.r[o{xo ftu w[V fJBQK d'jK ehosBhnK B{z r[o{ noiB d/t ih tZb'A T[j' wkD ns/ T[jh w[Zjps fwbh, fijVhP[o{s'A fwbdh nk ojh ;h.

r[o{noiB ;kfjp tb'A GkJh ;Zsk ns/ pbtzv tb'A ouh s/ rkfJB ehsh tko B{z ;[D e/ ;qh r[o{rzqE ;kfjpftu doi ehsk fiBQK B/ r[opkDh ehosB d/ gquko g;ko ftu ;zrhs ns/ r[owfs ;zrhs d/ fJfsjk; ftuftPt gZXo *s/ gqf;ZXh gqkgs ehsh.

GkJh ;Zsk ns/ pbtzv r[o{jor'fpzd t/b/ se r[o{dopko ftu ehosB eod/ oj/ ns/ fJE/ jh T[jBKnzfsw ;w/A pko/ r[ofpbk; gksPkjh 6thA ftu eth B/ fbfynk j?L

r[o{ jfor'fpzd ;kfjp B/ d'BK dh ehosB gozgok B{z w[Zy oZy e/ fi; soQK dh fwqse fefonk dhwfo:kdk T[jBK d/ xokD/ ftu gqufbs ;h, T[jBK B{z nkgD/ jZEhA fdtkfJnkL

fJ; soQK f;Zy r[o{dopko ftu ehosB eoB ekoB GkJh ;Zsk ns/ pbtzv B{z pVk wkD ns/ ;fsekofwfbnk ns/ r[owfs ;zrhs dh opkph gozgok ftu T[jBK dk fJe wjZstg{oB ;EkB j? feT[Afe T[j dopko;kfjp ;qh jfowzdo ;kfjp opkp ;ki Bkb ehosB eoB tkb/ gfjb/ opkph ehosBhJ/ ;B.

jtkb/ L

20

21

okfJ pbtzv sEk ;s? v{fwe nky?.

r[o ;w[zd[ Bdh ;fG f;yh ns/ fis[ tfvnkJh. fJBQK d'jK ehosBh opkphnK s/ ;jh Y[edh j?.

^ r[o w{os wB w? fdqV ehsh.;fsBkw eo pg si dhBh.^ fwqs ohfs i' s'fj w? eo'A ;'fJ wB[ bkfJ. pkpB ;qh r[o p?B ;[fB ehB ohfs i' GkJh.

pbtzv ;s/ eh d/j T[mkfJ. okth sN dkph fjs[ bkfJ. epo pBkfJ nkfJ g[fB sjk, jfor'fpzd r[o ;fEs ijk.ehosB skfj r[o{wfB nk:'. B?BB Bho o[wkb jNk:'. pkpe e" g[fB :'A cowkfJU. ehosB eo'A opkp pikfJÒ

22

23

24

25

(1) wfjwk gqekP, Szd 214$2 (2) ;kfjp f;zx (gq'H), ;Zsk pbtzv dh tko ;Nhe, gzBk 73H (3) d f;Zy fobhIB, gzBk 29(4) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 98H(5) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 98H (6) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 98H(7)r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 99H (8) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 99H (9) r[ogqskg ;{oi rqzE, gzBk 2195H(10)r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 99H (11) r[gqskg ;{oi rqzE, gzBk 2100H (12) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 101H (13)r[ogqskg ;{oi rqzE, gzBk 2179H (14) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 101H (15) ;qh r[o{ rqzE ;kfjp, gzBk 505H (16)Hr[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 104H (17) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 98H (18) ;qh r[o{rzqE ;kfjp, tko ;Zsk pbtzv, gzBk 967H(19) ;qh r[o{rqzE ;kfjp, gzBk 968H(20) r[o{ n;N uwseko, gzB/ 90^94H (21) r[o{ n;N uwseko, gzBk 90H (22) tko wkM, gzBk 150H(23) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 256H (24) r[ofpbk; gksPkjh 6thA, gzBk 293H (25) vkH BtosB eg{o, r[o{nzrd wfjwk, gzBk 103H

w[yh, gzikph ftek; ftGkr, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk

Page 13: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201313

rIbeko irihs f;zxeow f;zx osB

rIbeko, ;torh irihs f;zx ;zrhs d/ y/so ftu fJe n?;k Bkw j? fi; B/ rIb P?bh B{z ;w/Adk jkDh pDk e/, dopko/ yk; ftu'A eZY e/, dopko/ nkw ftu wep{b n;EkB fdtkfJnk.;zrhsekor[bIko ;kfjp fJjBK B{z rIbihs efj e/ p[bkT[Ad/ ;B ns/ 80 d/ djke/ ftu irihs f;zx rIb dh fJen?;h Peb b? e/ nkJ/, i' j[D se b'eK d/ fdbK d/ ftu SkJh j'Jh j?.

gzi dfonktK dh Xosh gzikp ftu ns/ g{o/ fjzd[;skB ftu id'A th ed/ X[B d/ pkdPkj, ;zrhsns/ ndp PkfJoh, ftP/P eo e/ rIb dh rZb uZb/rh, sK rIb rkfJeh d/ f;ow"o ebkeko irihs f;zxdk Bkw skohy d/ gzfBnK s/ ;[Bfjoh nZyoK Bkb fbfynk ikt/rk.

fJ; gdth *s/ gj[zuD bJh irihs f;zx *s/ d'P th bZr/ fe fJj rIb dh P[ZXsk ns/ w{v BkbS/VykBh eo oj/ jB. go fJj vN/ oj/, fJj gfotosB eoB ftu fJjBK B{z pVhnK u[D"shnK dk ;kjwDkeoBk fgnk. fi; ;w/A irihs f;zx B/ fJ; y/so ftu edw oZfynk, T[; ;w/A rIbeko wfjzdh j;B,p/rw nyso ns/ r[bkw nbh tor/ rkfJe ;Ekgs j' u[Ze/ ;B. go fJjBK dh rIb P?bh fJe yk; spe/bJh ;h, noX Pk;soh ;zrhs ns/ Gkoh Goew GkPk ftu pZMh j'Jh ;h. fi; ftu nkw nkdwh dhfdbu;gh BjhA ;h. go irihs f;zx n?;h rIbP?bh d/ gquko ftu ;cb ns/ ekw:kp oj/. fi; ftuT[od{ GkPk d/ Bkb Bkb fjzdh GkPk d/ fPno ns/ Gkosh ;zrhs gqzgok d/ ;kI, ;zs{o, spb/ s'A fJbktk,frNko, tkfJbB, nkorB, s/ jow'Bhnw tor/ gZSwh ;kI th Pkfwb ehs/, fijBK B{z BthA ghVQh B/ g;zdehsk. fiZE/ fJ; rkfJe B/ fwoIk rkfbp B{z rkfJnk, T[E/ r[bIko, ;[doPB |kfeo d/ Bkb Grsh ;zrhsns/ r[opkDh B{z th xo xo gj[zukfJnk.

;L nwo f;zx XhwkB, ;oekoh w[bkIw ;B ns/ o'gV d/ e'b fgzv vZbk d/ ofjD tkb/ ;B. nkgih BkwXkoh f;Zy ;zgodk ftu'A ;B ns/ BkwXkoh r[o{, ;fsr[o gqskg f;zx ih d/ g?o'eko ;B. fJjBK dh;[gsBh ;odkoBh puB e"o ;wokbk d/ e'b fgzv T[Nkbk dh ;h, fJ; gfotko ftu, ;[Gkrh e[Zy'A irihsf;zx dk iBw 8 cotoh ;zB 1941 ftu j'fJnk. id'A irihs f;zx dk iBw j'fJnk, T[; ;w/A fJj gfotko;qh rzrkBro (oki;EkB) ftu ofjzdk ;h ns/ irihs f;zx dhnK uko G?Dk ns/ fJe Gok ;h. nkg ih dkjfonk Gfonk s/ y[Pjkb gfotko ;h. nkg ih B{z ;ko/ (ihs) efj e/ p[bkT[Ad/ j[zd/ ;B. nkg ih d/ fgsk ihnkg ih B{z nkJhH J/H n?Z;H pDkT[Dk ukj[zd/ ;B. fJjBK d/ fgsk ih ne;o G?Dh ;kfjp iKd/ ofjzd/ ;B.pugB ftu ihs B{z th Bkb b? iKd/ ;B. fgsk ih ehosB d/ o;hnk ;B, ;' ehosB dk gqGkt irihs d/pkb wB s/ n?;k fgnk fe T[; B{z th ;zrhs dh u/Ne br rJh.

go fe;ws B{z e[M j'o jh wzI{o ;h. irihs f;zx Bk sK nkJhH J/H n?Z;H pD ;e/ s/ Bk jhehosBhJ/ pD/ pbfe rIb d/ ;zxD/ g/V dh SK EZb/ nkD p?m/. T[; B/ rIb dh ftZfdnk B{z n?;k ngBkfJnkfe T[; B{z Bt/A nk:kw d/AfdnK j'fJnK, nkgDh gqfsGk Bkb f;oc Gkos jh BjhA, nzso okPNoh gZXo *s/rIb rkfJeh dk Mzvk bfjok fdZsk s/ irihs dk Bkw rIb dk w[iZ;wk pD frnk.

Page 14: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201314

fgsk ;L nwo f;zx B/ irihs dk M[ekn ;zrhs tZb t/y e/, T[jBK B{z gzfvs SrB bkb Powkgk;'A ;zrhs dh w[Ybh skbhw P[o{ eotk fdZsh. pknd ftu fJjBK B/ T[;skd iwkb yK e'b'A th ;zrhs dhnKpkohehnK f;ZyhnK. T[;skd iwkb yK ih, PfjBPkj/ rIb wfjzdh j;B yK d/ r[oGkJh ;B ns/ wfjzdhj;B th oki;EkB d/ fgzv b{Bk d/ sfj;hb M[BM[B{z d/ ofjD tkb/ ;B. fJ; d"okB nkg ih dh ;e{b ftZfdnkth Bkb Bkb ubdh ojh. nkg B/ vhH J/H thH ekbi ibzXo s'A ro?i{J/PB dh gVQkJh g{oh ehsh. T[; s'Apknd e[o{eP/so :{Bhtof;Nh jfonkDk s'A fJfsjk; d/ ftP/ ftu n?ZwH J/H dh fvroh jkf;b ehsh ns/ S'N/w'N' gq'rokw th fwb iKd/ ;B. T[j th eod/ oj/. ;zrhs dh ;kXBk th ikoh ojh. T[jBK fdBK ftu gzikp d/nkJhH ihH g[fb;, ;qh nPtBh e[wko ;B, i' fe ;zrhs d/ pj[s P"ehB ;B, T[jBK d/ fwbkg d/ n;o Bkb,nkg ih B{z g[bh; ftu f;gkjh Gosh eo fbnk frnk. go ;zrhs ebk s/ g[bh; dh B"eoh feZE/ w/u nk;ed/ jB. ;' nkg ih fJj ;G e[M SZv e/, ebkekoK d/ Pfjo w[zpJh nk rJ/. gb/ p?e f;zro pDB dk;[gBk b? e/, ;zB 1961 ftu w[zpJh nk rJ/. go fJj ;[gBk T[; t/b/ g{ok Bk j'fJnk sK nkg ih fco tkg;ibzXo nk rJ/. ;zB 1965 ftu fJe tko fco pzpJh rJ/, fJ; ;w/A th nkg B{z eoVk ;zxoP eoBk fgnk.c[ZNgkE *s/ ;"Dk, G[Zy/ g/N th ofjDk fgnk. fJ;/ ;kb n?uH n?ZwH thH ezgBh B/ uko rhs rIbK dk fJen?bH ghH ohekov ehsk, fi; ftu d' rIbK irihs f;zx dhnK ;B, fJ; ohekov dh c'N' d/D ;w/A jhfJjBK B/ nkgD/ e/; eNtk fdZs/ ;B. ;zB 1967 ftu fJe n?;k ;wK nkfJnk fe fJjBK dh w[bkeksrkfJek fusok f;zx Bkb j' rJh. fJjBK dh ebk B{z fJe ;[o j'D dk w"ek fwb frnk. fJjBK dh w[bkeksgfjbh tko dZsk ;kfjp d/ ;N{vhU ftu j'Jh. nkg dZ;d/ ;h fe nZSk rkT[Adh ;h ns/ w?B{z ;wMdh ;h s/;kvh Pkdh j' rJh.

fJe tko fe;/ B/ irihs f;zx s'A g[ZfSnk fe s[jkvh BIo ftu rIb dk eh doik j? ns/ rIb dkeh Gkt j? sK irihs f;zx B/ fejk fe dod dk |b;|k ns/ ;[oK dk ekfcbk. fJjBK p/^P[wko ehwshw'shnK Bkb iVQh ;hB iIpksK dk fJIjko j? ‘rIb*. fJjh ekoB j? fe irihs rIb rkT[Adk j'fJnk;fji/ jh nkgD/ nzdo iIfpnK dk gqrNktk pV/ jh ebkwJh Yzr Bkb eo ikdk ;h. T[j nkg dZ;dk ;h fee?ohno d/ P[o{ d/ d"o ftu, T[j bsk ih s/ j/wzs e[wko ns/ sbs wfjw{d dk dhtkBk ;h ns/ fco wfjzdhj;B s'A th pj[s gqGkfts fojk. go id'A se ebkeko nkgD/ j[Bo ftu nkgD/ nkg B{z Pkwb Bk eo/, T[d'Ase e'Jh th wzIb jk;b BjhA j[zdh. ;' irihs f;zx B/ fJj wzIb jkf;b ehsh. ebk;heb dh skbhw pj[sezw nkJh, m[woh ns/ fynkb dh ;{M B/ nkg ih d/ j[Bo B{z oZi e/ fBykfonk. fi;dk Bshik fJjfBefbnk fe rIb fJe BthA P?bh b? e/ g?dk j'Jh. irihs B/ }Ib d/ fwIki B{z ;wM e/ rkfJnk. i' fegozgokrs rIb rkfJeh s'A pj[s |k;b/ *s/ ;h. fJjBK s'A gfjb/ rIb B{z m[woh nzr ftu rkT[D dk fotkI;h. T[;skd poes nbh yK, |ohdk \kBw s/ wfjzdh j;B, n\soh pkJh ;G m[woh nzr ftu jh rIbrkT[Ad/ ;B. b/feB irihs f;zx B/ g[okDh bhj s'A rIb B{z bkj e/ BthA bhj gqdkB ehsh.rIb d/ nkPeK B{zirihs dk fJj nzdkI g;zd nkfJnk. Bk f;oc rIb pbfe ;[rw ;zrhs ;zrhs d/ ;w[Zu/ tkskotoB B{zBthA P?bh d/ eJh gZyK s'A gqGkts ehsk.

nkgD/ g{o/ ihtB ftu T[jBK B/ nkgDh ebk Bkb e'Jh th ;wM"sk BjhA ehsk. g?;/ dh ykso ebkdk fpIB; BjhA ehsk. nkg dh ;[gsBh fusok f;zx efjzdh ;h fe irihs f;zx fivk rtZJhnk J/, T[; s'AtZvk T[j ezg'Io th j?. ps"o ;zrhseko e[M fcbwK th ehshnK, Gkt/A tZvhnK tZvhnK g/PePK nkJhnK,go g?;/ dh ykso rIb B{z fgZm BjhA fdZsh. fJjh tiQk ;h, rIb dh u'D t/b/, T[j pVh pkoheh s'A ezw b?Adk;h, T[; dh rkJh j'Jh jo fJe rIb pVh nk;kBh Bkb ;wM nk iKdh ;h feT[Afe pzdP th ;ob j[zdh ;hns/ bcIK Bkb g{oh Y[eth ;h. irihs efjzdk ;h fe T[jdh rIb rkfJeh dk j[;B ;kdrh ftu j?. n"y/ns/ Gko/ bcIK s'A T[; B{z goj/I ;h, fJ; rZb dk ;G s'A tZvk T[dkjoB ;hohnb fwoIk }kfbp j? fi;

Page 15: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201315

ftu T[; B/ f;oc ;zrhs jh BjhA fdZsk pbfe }kfbp dh }IbK B{z fJsBh nk;Bh Bkb g/P ehsk fe T[; dh;zrhse ;{M dk nB{gw Bw{Bk j?. }kfbp dh wjkB PkfJoh B{z ebk;heb dh jbeh g[Zm d/ e/ n?;/ ozr ftug/P ehsk fe ;[DB tkbk Bk f;oc nkBzd jh wkDdk j? pbfe }Ib dh GktBk B{z uzrh soQK ;wM iKdk j?(;idk) n?bpw dh fsnkoh ;w/A bsk wzr/Peo fJj rZb efjD' Bk ofj ;eh fe irihs d/ rb/ w/A Pfjd ekdohnk pfjsk j?. fJ; eh nktkI w/A fwmk; j? n"o efPP j?, n"o t'j ;[DB/ tkb'A g/ ikd{ ;k eo d/s/A j?A.iBkp wfjzdh j;B ih efjzd/ ;B fe T[;eh nktkI eh Peb w/A nfj;k; fdb eh rfjokJh se T[so iks/j?A. wfjzdh j;B dh fJ; rZb dk ;p{s j? fe d{odoPB dh fJe wfjfcb t/b/, fBdk ckIbh dh fJe }Ib(dod ;/ w/ok dkwB Go d/ :k nZbk) n?;/ ozr ftu rkfJnk fe ;o'fsnK dh nZyK jzM{nK Bkb GonkJhnK. n?;h g[eko s/ n?;h t/dBk fe n"osK, dod Bkb jNe"o/ b"AdhnK ;[DhnK rJhnK. irihs f;zxdh p/Nh w'fBek efjzdh j? fe Gkt/A w?B{z gzikph g{oh soQK ;wM BjhA nkT[Adh go id'A gkgk dh nktkI ftufPt e[wko pNkbth dh ouBk (wkJ/ Bh wkJ/) ;[Ddh jK sK xzfNnK pZXh o'Adh ofjzdh jK.

gZSwh ;kIK dh ;zrs ftu, }Ib B{z ;ikT[Dk ;ztkoBk fJj ewkb irihs f;zx dk jh j?. frNko,, tkfJbB, ;?e;'c'B, p?Ar', f;BE/;kJhIo tor/ gZSwh ;kIK s'A fJbktk f;sko, ;zs{o, pK;[oh ns/ fdbo[oks/ fJPoki Gkosh ;kIK B{z{ }Ib d/ fBGkn ns/ fJ;s/wkb eoBk, f;oc irihs f;zx d/ fjZ;/ jh nkfJnk;h ns/ fJ; dh d/yk d/yh, r[bkw nbh, wfjzdh j;B, fcdk j[;?B, got/I wfjzdh, j[;?B pyP, sbs nIhIs/ nB{g ib'Nk tor/ ebkekoK B/ fJjBK ;kIK B{z ngDkfJnk.

T[wo d/ ;Zst/A djke/ ftu gj[zuD se th irihs f;zx dh nktkI ;dk jh itkB ns/ y{p;{os s/;[ohbh ;h ns/ gkfe;skB d/ b'e T[;dh nktkI d/ dhtkB/ ;B. T[jdh fJe Mbe gkT[D bJh p/skp ofjzd/;B. gkfe;skB ftu T[; d/ gqPz;eK dh frDsh jIkoK ftu BjhA pbfe bZyK ftu ;h ns/ j?. tZv/ tZv/j'NbK s/ o/;sok s'A b? e/ gBtkVhnK d/ y'fynK ftu irihs f;zx dh nkatkI jh r{zidh ;h.

gkmeK dh ikDekoh bJh e[M rIbK dh rZb eoBh Io{oh ;wMdk jK (w/oh sBjkJhU, s[w jhbrk b' w[M e' ;hB/ ;/) okr G?oth ftu ns/ okr GfNjko ftu t?okr wJh ;[oK ftu (np y[Ph j? Bk e'Jhdod o[bkB/ tkbk) ns/ nkgBh nky'A e/ ;wz[do w/, pks ;keh eh Bk Nkbh ikJ/rh, dod J/ fdb w/A ewh Bk j'ikJ/) ykw'Ph y[d ngBh ;dk j', ihs/ ofjB/ eh ;Ik d/, ejh n?;k BK dkwB ibk b', b'r jo w'V go o[e o[ee/ ;zGbs/ feT[A j?, gZEo e/ y[dk gZEo e/ ;Bw, fgnko ek gfjbk ys fbyB/ wA/, T[; eh j;os j?, fi;/fdb ;/ fwNk Gh Bk ;e{, ;'u ;wM tkbh d[BhnK e/ BkdkBh d/ wT[bk) torhnK nB/eK jh }IbK jB.

;z;koh wkD ;BwkB T[; bJh e'Jh tZvh nfjwhns BjhA oZyd/ ;B. fco th ;zB 2003 ftu;zrhs gqsh irihs f;zx dh fydws B{z w[Zy oZy e/ Gkos ;oeko tZb'A (gdw G{PB) dh T[gkXh Bkb;BwkfBnk frnk ns/ ;zB 2006 ftu Nhuo nuhtw?AN n?tkov ns/ ;zB 2007 ftu }IbK dk pkdPkjtor/ nB/eK n?tkov T[; dh M"bh ftu g? u[Ze/ ;B.

irihs f;zx fJe n?;k ebkeko ;h i' f;oc nkgD/ bJh BjhA ihftnk. jkbks Gkt/A fej' fij/ thj'D, go nB/eK ;z;EktK bJh ns/ dhB d[yhnK d/ Gb/ bJh, nB/eK jh gq'rokw coh ehs/. eJh u?foNhgq'rokw eo e/, oew fJeZmh eoe/, ed/ G{ubk ghVsK ed/ dzrk ghVsK s/ ed/ :shwykfBnK d/ yks/ gkfdZsh. wB[Zydk dh ;/tk, T[; d/ ihtB dk nkdoP ;h.

J/E/ jh p; BjhA, pkbt[Zv fcbw fJzv;Noh B{z eJh ;[ohb/ rkfJe ebkeko irihs dh d/D jB,fijBK ftu'A e[wko ;kB{z, i?;k wjkB f;zro ns/ xBfPnkw tk;tkBh, sbs nIhI, nkP'e y';bk, nfGihsGZNkukohnk s/ ftB'd ;fjrb, fJj ;G gqfsGktK irihs dh d/D jB

Page 16: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201316

irihs f;zx B/ ;zB 1981 ftu ;[d/P JhPo d/ fBod/PB ftu, fcbw ‘gq/wrhs* dk ;zrhs fsnkoehsk. fJ; fcbw ftu (j'Am'A ;/ S{ eo s[w, w/ok rhs nwo eo d') rhs rk e/ f|bw fJzv;Noh ftu d;sefdZsh, fJ; s'A pknd 1982 ftu ‘noE* fcbw bJh ‘M[eh M[eh ;h BIo* okr i? i? tzsh ftu rk e/fpjsohB }Ib fdZsh ns/ s[w fJsBk i' w[;eok oj/ j', s/o/ y[Pp{ w/A Go/ ys w/A ibksk e?;/, rhs ;[opXehs/.ps"o ;zrhseko, fJjBK B/ (s[w b"N nkT[^1983, oktD^1984) fco nkJh po;ks^1985) ns/ b"Ardk fbPekok (gzikph^1986) ns/ fpb{ pkdPkj (1985) nkfd fcbwK dk ;zrhs fsnko ehsk. id'A fJjBKB/ nkgDh nktkI ftu, U wK s[M/ ;bkw, fcbw ybBkfJe^1993), fuZmh Bk e'Jh ;zd/P^d[PwB 1998, j'Ptkb' e' ypo fenk, ;oco'P^1999 ns/ e'Jh |fonkd^s[w fpBL 2001) tor/ }IbB[wk rhs rkJ/, sK;koh d[BhnK M{m T[Zmh.

}Ib n?bpwK dh rZb eohJ/ sK ;'I^2002, w[BsfIo^2004, s[w s' BjhA j'^2005,iIpks^2008, nkJhBk^2009 ns/ Xkofwe n?bpw^;fsBkw ;qh tkfjr[o{^1998, pkpk P/ycohd^2006, epho ih^2007 ns/ r[o{ wkfBU rqzE tZy tZy rkfJeK Bkb^2002 nkfd Bk:kp s/ nBw'bfeqsK ;zrhs irs B{z fdZshnK.

irihs f;zx tor/ ebkeko d/ fbyD tk;s/ ;w/A ns/ ;EkB dh pj[s Io{os j?, i' ;kv/ gk; j? jhBjhA. ;' w?A nkgD/ tZb'A ;Zuh PoXKibh nogs eodk jK, e[dosh T[; nGkr/ fdB n;h th w[zpJh ;K,n;hA T[jBhA fdBh ;szpo ns/ nes{po 2011 B{z r[od[nkok d;w/P dopko, r[o{ s/r pjkdo Bro d'wjhfBnK bJh ehosB dh ;/tk bJh rJ/ j'J/ ;K.id'A fe 10 nes{po 2011 B{z nkg ih j;gskb ftu;tor f;Xko rJ/. n?;/ wjkB ;[ohb/ ebkeko B{z w?A pko pko Bw;eko eodk jK.

425, f;woB fBtk;, rbh BzL 1, fBT{ p;zs ftjko, eke'tkb o'v, b[fXnkDk^141008

Page 17: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201317

;[oK dh wfbek PwPkd p/}wnwfozdo f;zx

PwPkd p/}w, fjzdh f|bw ;zrhs ftu fJe n?;k BK j? fi; B/ B{oijK, IhBs p/}w, okie[wkoh,;[oJhnk, bsk wzr/Peo ns/ nkPk G";b/ torhnK rkfJektK ftu nkgDh fJe fBt/ebh ns/ ;EkfgsrkfJB^P?bh ftef;s ehsh j?. fi; ;w/A PwPkd p/}w B/ fjzdh f|bw ;zrhs ftu edw Xfonk T[d'A sZefInkdso ndkekoK (Actress ) nkgD/ rhs nkg jh rkT[Adhnk ;B. d/fynk ikJ/ sK PwPkd p/}wnfijh gfjbh rkfJek ;h fi; B/ T[; ;w/A fgmtosh rkfJB (chw/b) B{z ;jh noEK ftu ;Ekfgs eoBftu tvw[Zbk :'rdkB gkfJnk .

p[bzd ntkI dh wkbeD PwPkd p/}w dk iBw 14 ngq?b, 1919 B{z bkj"o fty/ j'fJnk. PwPkdB{z pugB s'A jh rkT[AD dh u/Ne ;h. T[j pugB ftu rqkw'c'B B/V/ p?m e/ rhs ;[Ddh ns/ rkT[Adh ofjzdh;h. wPj{o ;zrhseko wk;No }[bkw j?do Bkb fJjBK d/ gfotkoe ;zpzX ;B. id'A wk;No ih B/ PwPkdp/}w B{z ;[fDnk sK T[j PwPkd d/ rkfJB s'A p/jZd gqGkfts j'J/. wk;No }[bkw j?do B/ PwPkd dk ;G s'gfjbk foekov ihB'c'B ezgBh' tZb'A gzikph NZg/ jZE i'Vk gZyhnK dk, e;w y[dk dh uzB wkjhnk ukBDnZyhnK dk' fsnko ehsk. fJ; s'A pnkd PwPkd p/}w B/ 200 d/ brGr rhs rkJ/ i' nkb fJzvhnk o/fvUs'A gq;kfos ehs/ iKd/ ;B.

PwPkd p/}w B/ gzu'bh nkoN dh gzikph f|bw :wbk iZN (1940) ftu fgmtosh rkfJB BkbnkgDk f|bwh eohno P[o{ ehsk. fJ; s'A pknd PwPkd p/}w B/ gzikph f|bwK ftu 'w?A iZNh gzikp dh';{j/ t/ uho/ tkfbnk w?A efjBh nK, w/oh brdh fe;/ B/ Bk t/yh fe N[ZNdh B{z iZr ikDdk' ns/ 'pZb/ pZb/ ni/s/o/ pzd Bk pD/ w[zv/ wo rJ/ ewkJhnK eod/' nkfd ;[gofjZN rhs rkJ/. fjzdh f|bwK dh rZb eohJ/ sK1941 ftu pDh '\ikBuh' f|bw ftu PwPkd p/}w B/ gfjbh tko fgmtosh rkfJB fdZsk. fJ; f|bw dk;zrhs wk;No }[bkw j?do B/ fsnko ehsk ;h. fJ; f|bw ftu 9 rhs ;B i' PwPkd p/}w B/ jh rkJ/;B. fJjBK rhsK ftu'A 'J/e ebh BkI'A ;/ gbh', 'wB Xho/ Xho/ o'Bk', 'dhtkbh fco nk rJh ;iBh' ns/ ;ktB e/BIko/ j? rhs nkw b'ek dh I[pkB s/ ;B. fJjBK rhsK dh wep{bhns B/ PwPkd p/}w B{z oks'^oksekw:kp rkfJektK ftu yVQh eo fdZsk. fJ; ekw:kph s'A pknd PwPkd B/ Iwhdko (1942), Phohcojkd (1945), PwK (1948) gszrk (1949) pkp[b (1950) ns/ pjko (1951) nkfd f|bwK ftu fjZNrhs fdZs/. 40 d/ djke/ ftu PwPkd p/}w nkgD/ fPyoK 's/ ;h. PwPkd T[; ;w/A fJe rhs bJh bskwzr/Peo Bkb'A fInkdk fwjBskBk b?Adh ;h.

Page 18: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201318

PwPkd p/}w d/ fjzdh f|bwh rhsK ftu'A j'bh nkJh o/ eBQjhnk, ekj/ e'fJb P'o wukJ/ eGh nkoeGh gko', p{M w/ok fenk Bkw o/, ejhA g/ fBrkj/ ejhA g/ fBPkBK, b/ e/ gfjbk gfjbk fgnko ns/ o/Pwh;btko e[Vsk ikbh ek nkfd n?;/ rhs jB i' nZi th ;kvh I[pkB s/ jB. PwPkd B/ nkgD/ d"o d/;zrhsekoK ftu'A wk;No }[bkw j?do, fPnkw ;[zdo, j[;Bbkb^Grsokw, B"Pkd, ;hH okwuzdok, wdBw'jB, oth, nfBb fp;tk;, n?;HvhH powB, ns/ o"PB nkfd dhnK X[BK B{z ntkI fdZsh j?. 1972 ftupDh f|bw pKe/bkb dk 'jw fe; ;/ ej/ fenk fPetk eo/' (nkPk G";b/ d/ Bkb) PwPkd dk nkyoh rhs ;h.fJ; s'A pknd PwPkd p/}w B/ fjzdh f;B/wK s'A ;zfBnk; b? fbnk ;h. PwPkd dh fjzdh f|bw ;zrhs B{zfdZsh d/D pdb/ 2009 ftu 'dkdk ;kfjp ckbe/', ns/ 'gdw G{PD' n?tkov Bkb ;BwkfBs th ehsk frnk j?.PwPkd p/}w dh ntkI ftu'A gzikp dh fwZNh dh wfje nkT[Adh ;h. fJ; s'A fJbktk gko/ torh sobsk,skIrh ns/ yDe nkfd r[D th fJjBK dh ntkI ftu fdqPNhr'uo ;B. Gkt/A PwPkd p/}w nZi ;kv/dofwnkB BjhA oj/ go fJj nkgDhnK ;[ji GoG{o feqshnK Bkb ;dk ;kv/ fdb ftu ofjDr/.

r[owfs ;zrhs ftGkr,gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk. Jhw/b L

w'pkJhb L 08146564583

[email protected]

POSITIVE THINKING

With best Compliments from a Well Wisher

� True guidance is like a small lamp in a dark forest. It does not showeverything at once but gives enough light for the next step.

Telant will take you to high position in your career. But behaviour will help tomaintain the high position in others hearts.

God is not the only soleAuthor of our destiny. We are also the co-authors ofour destiny. If we do the best, He will do the rest.

Abird sitting on a tree is never afraid of breaking of the branch because hertrust is not on the branch but on her own wings. Believe in yourself.

×¹ðÇÃ¼Ö ÇðôÇåÁ» ñÂÆ Ã¿êðÕ Õð¯

×¹ðÇÃ¼Ö Ã¿Ü¯××¹ðÇÃ¼Ö Ã¿Ü¯× ê³çðÅ-ð¯÷Å ê¼åð

×¹ðç¹ÁÅðÅ ÁÕÅñÆ ìÅìÅ ëÈñÅ ÇÃ¿Ø êÈÃÅ ð¯â,

éòƺ Çç¼ñÆ AA@ @F@ ë¯é : BEHFBIEE

THE SIKH REVIEW

(A Monthly Magazine)116, Karnani Mansion

25-A, Park Street, Kolkata

Page 19: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201319

'kkL=h; laxhr rFkk xqjefr laxhr dh xk;u 'kSfy;k¡lkear dkSj

'kkL=h; fu;eksa ls ifj"d`r dhrZu dh xk;u 'kSfy;ksa dh 'kkL=h; vax dh xk;u 'kSfy;k¡ dgk tkrk gSA buxk;u 'kSfy;ksa esa ^^vax** :i esa viuk dj buls lEcaf/kr dkO; :i ck.kh dks xqjefr laxhr esa bl izdkj iz;ksxfd;k x;k izcU/k vax ls v"Vinh] /kzqin ls in xk;u izkphu iaprkys'oj ls iM+rky xk;u 'kSyh bu xk;u 'kSfy;ksadk o.kZu bl izdkj gSA

v"Vinh % v"Vinh xk;u 'kSyh dk izknqHkkZo izcU/k 'kSyh ls gqvk gSA e/;dky esa izcU/k ds :i esa t;nso dhv"Vifn;k¡ vkrh gSaA muds }kjk jfpr xhr xksfcUn uked jk/kk&d`".k laca/kh xzUFk izcU/k 'kSyh ij vk/kkfjr gSA

vkB inksa dh jpuk v"Vinh dgykrh gSA blesa vkB Nan ,d izcU/k esa fy[ks tkrs gSaA ;g ckr fopkj.kh; gSA

Jh xq# xzaFk lkfgc esa xq# ukud nso] xq# vejnkl xq# jkenkl] xq# vtqZu nso us vius ok.kh ds fy,v"Vinh dk iz;ksx fd;kA Jh xq# ukud nso th }kjk jfpr ,d v"Vinh dk lkaxhfrd fo'ys"k.k fuEufyf[krvuqlkj gSA mnkgj.kr;%

fljh jkx egyk&1

vkis xq.k vkis dFkS&vkiS lqf.k ohpkjqAA vkis jruq ijf[k rw vkis eksyq vikjqAA

lkpÅ ekuq egrq rw vkis nso.kgkjqAA gfj thÅ rw djrk djrkjqAA

mijksä v"Vinh fljh jkx ds vUrxZr gSA xqjefr laxhr ¼xq:ok.kh½ esa lHkh v"Vinh;ksa ds inksa ds var esa vadn'kkZ, x, gSaA

v"Vinh esa igyh nks iafä;ksa ds i'pkr~ ^^1** vad fy[kk feyrk gS mixzg /kkrw gSA

HkkbZ dkgu flag ukHkk ds vuqlkj ;g Nan dh tkfr ugha gSA fdlh izcU/k esa vkB Nan bdV~Bs gksus ij mldhlaKk ^^v"Vinh** gSA

xq# xzaFk lkfgc esa vyx&vyx Nanksa esa v"Vinh;k vafdr gSa tSls& jkx xkmM+h v/khu ^lq[keuh* ck.kh dhjpuk pkSikbZ Nan esa gSA rFkk jkx eYgkj esa vafdr v"Vinh lkj Nan esa gSA jkx ek# dh v"Vinh fu'kkuh Nan esa gSA

ins % ins dkO; dk izkphu izpfyr :i gSA laxhr esa blds xk;u dh viuh ijEijk gSA blds vfrfjä fHké&fHképj.k ;k Hkkx dks Hkh lkfgR; esa ^ins* dgk tkrk gSA ^in* dks jkx in] jkx izdk'kd vkSj Loj 'kCn Hkh dgk tkrk gSA

Jh xq# xzaFk lkfgc leLr xq# lkfgckuksa vkSj larksa] Hkxrksa us ^in xk;u* 'kSyh dk iz;ksx viuh ok.kh esa fd;kAHkkbZ dkgu flag ds vuqlkj og Nan th dkO;] o.kZ] x.k vkSj ekax ds fu;eksa esa gks mls in dgk tkrk gSA tSls xq#

Page 20: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201320

vtqZu nso }kjk fyf[kr ,d 'kCn ek> egyk 5 pÅins ?k:A 'kh"kZd :i xq# xzaFk lkfgc esa vafdr gSA

esjk euq ykSpS xq# njlu rkbZAA fcy; djs pkf=`d dh fuvkbZAA

mijksä 'kCn pkj inksa esa gSaA blh izdkj ipins] fNins dh jpuk,¡ Jh xq# xzaFk lkfgc esa vafdr gSaA in xk;u'kSyh dks xqjefr laxhr dh iz/kku 'kSyh dgk x;k gSA

gksyh % xqjefr laxhr esa ^^gksyh ls lacaf/kr 'kCnksa dks /kekj 'kSyh ls xk;u djus dh ijEijk gSA gksyh dh blh fy,^^/kekj 'kSyh** dgk tkrk gSA D;ksafd bldk xk;u /kekj rky esa fd;k tkrk gS rFkk gksyh blfy, dgk tkrk gS fd^gksyh* ds izdj.k dks xq#ck.kh }kjk of.kZr fd;k tkrk gSA blds nks Hkkx LFkkbZ] varjk gksrs gSaA ftUgsa fofHké r;dkjhrkuksa ls ltk;k tkrk gSA xqjck.kh laxhr esa gksyh ds 'kCnksa dks xqjck.kh laxhr izcU/k vuqlkj /kekj vax ls xk;ktkrk gSA mnkgj.k%

clar egyk 5 ?k# nqrqds] xq# lsoÅ dfj ueldkjAA

vkt gekjS eaxypkjAA gksyh dhuh lar lsoAA

jaxq ykxk vfr yky nsoAA

iM+rky % xqjefr laxhr esa tgk¡ gksyh] v"Vinh] ins vkfn lkaxfrd xk;u 'kSfy;k¡ lquus dks feyrh gSa ogh iM+rkyHkh ,d xk;u 'kSyh ds :i esa ns[kus lquus dks feyrh gSA bl xk;u 'kSyh dk xk;u dsoy fl[k laxhr esa gh lquus dksfeyrk gSA fo}kuksa ds vuqlkj& e/; dky esa i;rkys[kj uked ,d dkO; rFkk xk;u 'kSyh dk la;qä :i izpfyrFkk] ijUrq dfeku le; esa Hkkjrh; laxhr esa bl xk;dh lEca/kh dksbZ ekU; lkeus ugha vkrkA

lwgh egyk 5 ?k: 5 iM+rky

izhfr izhfr xqjhvk eksgu ykyukAA

ti eu ,sdS voj ukfg dh ys[kSAA

lar ykxq eufg NkMq nqfc/kk dh dqjhvkAA jgkÅAA

xqjefr laxhr dksbZ vyx laxhr i)fr ugha gSA vkSj u gh rqyuk fdlh nwljh laxhr i)fr ls dh tk ldrh gSAxqjefr laxhr ds jkxksa rFkk xk;u fo/kkvksa dks laxhr ijEijk ds vUrxZr ekuk bldh fo'ks"krk dks ladqfpr djuk gSA

iM+rky dk vFkZ gS rky cny&2 dj xkuk vFkkZr~ og xk;u 'kSyh ftlds 'kCn ¼ofn'k½ ogh jgrk gS] ijUrqrky cny tkrh gS tSls ;fn LFkkbZ rhu rky esa xkbZ tk jgh gS rks varjk fdlh vkSj rky esa xk;k tk,xkA

mijksä xk;u 'kSfy;ksa ds o.kZu ls Kkr gksrk gS fd ;g xk;u 'ksfy;k¡ u dsoy xqjefr laxhr cfYd Hkkjrh;laxhr dk Hkh vfHké vax gS] tks izkphu dky dk izpfyr xk;u 'kSfy;k¡ Fkh] ijUrq orZeku le; ;g xk;u 'kSfydizpfyr rks ;g ijUrq tSls iM+rky] gksyh ¼/kekj xk;u 'kSyh½ dk iz;ksx fur izfr u gksdj fdlh fo'ks"k lekjksg esa ghgksrk gSA bruk gksrs gq, Hkh ;g xk;u 'kSfy;k¡ vius esa ,d fof'k"Vrk dks ltks, gq, gSA

The Shabad composed in "dhruppad" dhmar or Khyal style are know as Shabad

Reet" These "Shabad reet" are th teasurer of the sikh devotional music and are among

the most finished musical styles.

These "Shabad reets" are also known by the Ragis as the 'Taksali Reets' a traditional

composition whose training in imported by a teacher to his pupil.

# 173, 174 Behind ITI, Near Saini Chakky, Yamuna Nagar-135001 (Haryana) Mob.: 98135-35944

Page 21: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201321

ÿ×Æå - ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÅ êÌåÆÕvkH nfwsk gKv/

íÅðå ÇòÇí¿é èðî», ÜÅåÆÁ» Áå¶ ðÆåÆ ÇðòÅÜ» çÅ ÁÇÜÔÅ ç¶ô þ ÇÜà Çò¾Ú ò¾Ö ò¾Ö ÿÃÇ´åÆÁ» ç¶

ñ¯Õ ÁÅêä¶ ÁÅêä¶ êÇÔðÅò¶, íÅôÅ Áå¶ Ã¿ÃÕÅð» Áé¹ÃÅð ÇòÚðç¶ Ô¯Â¶ ùñÞ¶ ÃîÅÜ çÆ ÇÃðÜä» Õðç¶ Ôé,

ÇÜÃù ðÅôàð Áå¶ ç¶ô ê̶î çÆ îÜìÈå éÄÔ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ ÁÅî å½ð å¶ Çòô¶ô ÜÅåÆ Â¶¶ÕåÅ Áå¶ Ã¿ÃÇ´åÆ

¶¶ÕåÅ ÇÕö òÆ ðÅôàð ç¶ îÈñ å¾å î¿é¶ Ü»ç¶ Ôé êð¿åÈ íÅðå ÇÂÕ ÁÇÜÔÅ ðÅôàð þ ÇÜà Çò¾Ú Áé¶ÕåÅ Çò¾Ú

¶ÕåÅ êÅÂÆ Ü»çÆ þÍ

ÿÃÇ´åÆ ç¶ ÇêÛ¯Õó ò¾ñ ÞÅå îÅðƶ å» î¬î Ô¹¿çÅ þ ÇÕ Ã¿ÃÇ´åÆ å¯º êÇÔñ» òÆ îé¹ÖÆ ÃÇíÁåÅ

Ô½ºç Çò¾Ú ÃÆÍ ì¶ôÕ ÃÇíÁåÅ Áå¶ Ã¿ÃÇ´åÆ îé¹¾Ö ç¹ÁÅðÅ ðÚÆÁ» ×ÂÆÁ» Ôé êð¿åÈ ÇÂÔ ç¯ò¶º îé¹¾Ö çÆ

ÇòÚÅðé ôÕåÆ çÆÁ» ÇòÇí¿é ÇçôÅò» çðÃŪçÆÁ» ÔéÍ ÇÂö ôÕåÆ çÅ À¹êï¯× ÕðÕ¶ ÁÅÇç îÅéò é¶ ï¹×

çÆÁ» Úä¯åÆÁ» êÅð ÕðÕ¶ ÃÇíÁÅ Áå¶ Ã¿×Çáå ÃîÅÜ çÆ ÇÃðÜéÅ ÕÆåÆ, ÇÜà ÇòÚ ÇòÇí¿é ÕñÅò», çðôé,

Ç×ÁÅé, ÇòÇ×ÁÅé Áå¶ éËÇåÕ î¹¾ñ» çÅ ÇòÕÅà ԯÇÂÁÅÍ

ÇòÕÃå ÕñÅò» íÅò¶º îé¾¹Ö çÆ ÕÅðÜ Õ¹ôñåÅ, À¹å¾î åÕéÆÕ Áå¶ ï¯ÜéÅ ìäÅÀ¹ä çÆ ôÕåÆ ìÅð¶

ÜÅäÈ ÕðŪçÆÁ» Ôé, êð¿åÈ Ã¿ÃÇ´åÆ çÅ ×½ðò ìäÅÀ¹é òÅñÆÁ» ÕñÅò» ÕÅðÜ Õ¹ôñåÅ Áå¶ åÕéÆÕ å¯º

ÇÃðÜäÅåîÕ Ç´åÆ çÆ À¹åê¾åÆ ÕðçÆÁ» ÔéÍ ÇÃðÜäÅåîÕ ÕñÅò» ù¿çðåÅ å¾å çÆ Áé¹íò ÕðŪçÆÁ»

Ôé ÇÜà Çò¾Ú êÌÇåíÅ, Õñêé», íÅòéÅò» Áå¶ ÁÇòôÕÅð ÁÅÇç ç¶ å¾å îÜìÈå Ô¹¿ç¶ ÔéÍ ÁÇÜÔÆÁ» ÕñÅò»

ù ñÇñå ÕñÅò» ç¶ Á¿åð×å ðÇÖÁÅ Ü»çÅ þÍ ñÇñå ÕñÅò» ç¶ Á¿åð×å î¹¾Ö å½ð å¶ ÇéÌå ÕñÅ, ÇÚåz ÕñÅ,

òÃåÈ ÕñÅ, íòé ÇéðîÅä ÕñÅ Áå¶ Ã¿×Æå ÕñÅ ÁÅÇç ÁŪçÆÁ» Ôé, ÇÜ¿é·» Çò¾Ú¯º ÿ×Æå ÕñÅ ù Ãðò

À¹å¾î ÕñÅ òܯº ÜÅÇäÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕªÇÕ Ã¿×Æå ÕñÅ çÅ î¹¾Ö À¹ç¶ô Áé¿ç êÌÅêåÆ þ ÇÜÔóÅ ÇÕ îé¹¾Ö çÅ ÁÃñ

îé¯ððæ þÍ Ã¿×Æå Ôð ÜÅå, À¹îð, ð¿×, éÃñ Áå¶ í¶ç íÅò 寺 Çéðñ¶ê Ô¯ Õ¶ îé¹¾Ö ù ÿå¹ôàÆ Áå¶ ð¿ÜÕåÅ

êÌçÅé ÕðçÅ þ ÇÂÔÆ ÕÅðä þ ÇÕ Á¾Ü Ôð ç¶ô, Ôð êÌ»å, Ôð ÜÅå çÆÁ» Çòô¶ô êð¿êðÅò» íÅðå çÆ Ã¿ÃÇ´åÆ

Çò¾Ú î½ÜÈç ÔéÍ

Page 22: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

22 i[bkJh 2013

ÒÒÇÕö îé¹¾Ö çÅ ÃîÅÜ å¯º Çìé» Ã¿êÈðé ðÈê Çò¾Ú ÇòÕÇÃå Ô¯äÅ ÕÇáé ÔÆ éÔÄ Áÿíò þÍÓÓA ÇÕªÇÕ

ÃîÅÜ çÆ À¹åê¾åÆ Áå¶ ÇòÕÅà çÆ êÌÇ´ÁÅ ÃîÈÇÔÕ þ Áå¶ ÇÂà êÌÇ´ÁÅ çÆ Çéð¿åðåÅ ÃîÅÜ çÆÁ» ÁÅêÃÆ

û޻ À¹å¶ ÁèÅÇðå Ô¹¿çÆ þÍ ÇÂà ÕðÕ¶ ÔÆ ÇÕö ðÅôàð Ü» ç¶ô çÆ Ã¿ÃÇ´åÆ çÆ êÇÔÚÅä Áå¶ Ô½ºç À¹ÃçÆÁ»

ÇòÕÃå ÕñÅò» å¶ Çéðíð Ô¹¿çÆ þÍ ÃîÅÜ Çò¾Ú ÇÂÕ ÃÈðåÅ çÆ îÅñÅ Çò¾Ú êð½ä ñÂÆ ñÇñå ÕñÅò» çÅ Çòô¶ô

ï¯×çÅé Ô¹¿çÅ þ ÇÜÔóÆÁ» Ôð òð× ç¶ ñ¯Õ» ù î¿åð î¹×è Õð ñ˺çÆÁ» Ôé Áå¶ ñ¯Õ ÃÇÔܶ ÔÆ ÇÂÕ çÈÃð¶ ç¶

é¶ó¶ ÁÅ Ü»ç¶ ÔéÍ

Ãòð Áå¶ ñËÁ ÿ×Æå ç¶ î¹¾Ö å¾å Ôé ÇÜ¿·é» ç¶ ÁèÅð å¶ Ã¿×Æå çÅ îÈñ ã»ÚÅ ÇàÇÕÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þÍ ÇÂÔ

ç½ îÈñ å¾å îé¹¾ÖÆ îé Çò¾Ú êÌò¶ô ÕðÕ¶ îé ù ๿í ñËºç¶ Ôé Áå¶ îé¹¾Ö çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ù êÌíÅÇòå Õðç¶ ÔéÍ

ÇÂÔÆ ÕÅðä þ ÇÕ êÌÅÚÆé èÅðÇîÕ ×Ì¿æ ÇÜ¿é·» ç¶ Á¿åð×å ðîÅÇÂä, îÔÅíÅðå, ×ÆåÅ Áå¶ ÁÅÇç ôÌÆ ×¹ðÈ ×Ì¿æ

ÃÅÇÔì ÁÅÇç ù êÇçÁ» Çò¾Ú ðÇÚÁÅ Ç×ÁÅ þÍ ÇÂé·» çÅ ÇÂÕ ÇÂÕ ôìç ÔÜÅð» òÇðÁ» 寺 ñ¯Õ» ç¶ îé ù Áîð

å¾å êÌçÅé ÕðçÅ ÚÇñÁÅ ÁÅ ÇðÔÅ þÍ íÅò» ÇÂé·» ×Ì¿æ» ç¶ ðÚéÅÕÅð» çÅ îÈñ À¹ç¶ô ÿ×ÆåÕ å¾å À¹íÅðéÅ

éÔÄ ÃÆ ìñÇÕ èÅðÇîÕ êð¿êðÅò» ù ÇòÕÃå ÕðéÅ ÃÆÍ ÇÜÔóÆÁ» îé¹¾Ö ù ÁÅåÇîÕ Áé¿ç Çç¿çÆÁ» ÔéÍ

êð¿åÈ ÇÂé·» ðÚéÅÕÅð» é¶ Ã¿×Æå ù ÇÂÕ îÅÇèÁî ç¶ ðÈê Çò¾Ú ÁêäÅÇÂÁÅ, ÇÕªÇÕ À¹é·» é¶ ÇÂà ×ñ ù íñÆ

í»å ÃîÞ ÇñÁÅ ÃÆ ÇÕ Ã¿×Æå Çò¾Ú îé¹ÖÆ îé ù ๿ìä çÆ ÁæÅÔ ôÕåÆ þ ÇÜÃçÅ êÌíÅò Ãî¹¾ÚÆ îé¹¾ÖåÅ å¶

êËçÅ þÍ

ÒÒù¿çð ×¹ä» éÅñ Çô¿×ÅÇðÁÅ Ô¯ÇÂÁŠÿ×Æå ÃÅⶠÃåð¿×Æ Áå¶ ÃîÅÇÜÕ òÅåÅòðä Çò¾Ú ÇÂÕ éò»

êÇðòðåé ÇñÁÅ ÃÕçÅ þÍÓÓB

ÿ×Æå ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ ñÂÆ ÇòÇí¿é êÇÔ¬Á» ç¹ÁÅðÅ ï¯×çÅé Çç¿çÅ þÍ À¹é·» Çò¾Ú ÿ×Æå ÿî¶ñé,

×Ì¿æ êÌÕÅôé, ØðÅäÅ êÌäÅñÆ, çÈðçðôé, Çëñî», ð¶Çâú Áå¶ ÚñÇÚåz ÁÅÇç Çòöô å½ð å¶ òðéäï¯× ÔéÍ

ÇÜé·» ù ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÅ êÌåÆÕ î¿ÇéÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ Â¶ÕåÅ Çò¾Ú ÿ×Æå çÅ Çòô¶ô ï¯×çÅé

ÿ×Æå ÿî¶ñé» Çò¾Ú Çòô¶ô ðÈê éÅñ ò¶Öä ù ÇîñçÅ þÍ

ÇÜà éÅñ ÿêðçÅÇÂÕ Â¶ÕåÅ êÌëÇñå Ô¹¿çÆ þÍ íÅðå Çò¾Ú ÇòÇí¿é êÌÅå» Çò¾Ú êÌÚÇñå Ô¯ÂÆÁ»

ÇòÇí¿é ôËñÆ ÇÜò¶º ñÖéÀÈ Çò¾Ú á¹îðÆ, ê³ÜÅì Çò¾Ú à¾êÅ Áå¶ ×¹ðîÇå ÿ×Æå, ì¿×Åñ Çò¾Ú ðÇò¿çð ÿ×Æå,

ç¾ÖäÆ íÅðå Çò¾Ú Çòô¶ô ðÚéÅò» çÅ ÁÅêÃÆ ÁçÅé êÌçÅé Ãî¹¾Ú¶ íÅðå Çò¾Ú ÇÕö éÅ ÇÕö ðÈê Çò¾Ú Ô¹¿çÅ ÁÅ

ÇðÔÅ þÍ ÇÜà ðÅÔÄ Ã¿×Æå ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ ñÂÆ Çòô¶ô ï¯×çÅé Çç¿çÅ ÁÅ ÇðÔÅ þÍ ÇòÇí¿é Õ½î» ðÅÔÄ ÁÇòôÕÅð

ÕÆå¶ Ô¯Â¶ òÅç ÇÜé·» Çò¾Ú ÁîÆð Ö¹Ã𯺠éÅñ Ãì¿èå ÇÃåÅð, ÇÃÖ» ç¶ åÆÃð¶ ×¹ðÈ ÁîðçÅà ÜÆ (ê³ÜÅì) ò¾ñ¯º Ãð¿ç¶

çÅ ÁÇòôÕÅð Ü» À¹Ô Çòô¶ô òÅç ÇÜé·» ù Çòç¶ôÆ òÅç î¿ÇéÁÅ Ü»çÅ þ ÇÜò¶º Ôðî¯ÇéÁî, òÅÇÂñé, Ç×àÅð

ÁÅÇç çÅ êÌÚÅð Ãî¹¾Ú¶ íÅðå Çò¾Ú Ô¯ ÇðÔÅ þÍ ÇÂÔ Ãî¹¾Ú¶ å¾å ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÆ ÇÃðÜé» ÔÆ éÔÄ Õðç¶ ìñÇÕ

ÃîÈÚ¶ ÿÃÅð éÅñ Çòöô Ã»Þ ÜÅ êÌ×àÅòÅ Õðç¶ ÔéÍ

ðÅ×» ç¶ Ãì¿è Çò¾Ú Õ¹Þ Çòô¶Ã ðÅ× ÇÜé·» çÅ Ãì¿è î¹ÃñîÅéÅ éÅñ î¿ÇéÁÅ Ü»çÅ þ ÇÜò¶º ÃÅÜÇ×ðÆ,

ÃðêðçÅ, ÇÂîé (ïîé) ÁÅÇç Áå¶ åÅñ» ç¶ Ãì¿è Çò¾Ú ÃÈñ ëÅÕåÅ ëð¯çÃå ÁÅÇç Ãî¹¾Ú¶ íÅðå ç¶ Ã¿×ÆåÕÅð

Page 23: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

23 i[bkJh 2013

ÇÂé·» ðÅ×» Áå¶ åÅñ» çÅ êÌï¯× Õðç¶ ÔéÍ

ܶÕð ÇþÇÖÁÅ ç¶ Ö¶åð çÆ ×ñ Õðƶ å» Ü¯ ÿÃæÅò» Ü» êð¿êðÅò» ðÅôàðÆ Ã¿×Æå ¶ÕåÅ ñÂÆ

ï¯×çÅé êÅ ðÔÆÁ» Ôé ÇÂé·» Çò¾Ú¯º êÇÔñÆ ÃÕÈñ» ÕÅñÜ» Áå¶ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» çÆ Ã¿×Æå ÇþÇÖÁÅ Áå¶ çÈÃðÆ

×¹ðÈ Çôô êð¿êðÅ Çòô¶ô å½ð å¶ òðäéï¯× ÔéÍ Ã¿×Æå ðÅÔÄ ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÆ íÅòé» çÅ ìÚêä 寺 ÔÆ ì¾Ú¶ çÆ

éÄÔ îÜìÈå Õð ÃÕçÆ þ

çÈÃðÆ êð¿êðÅ íÅò ×¹ðÈ Çôô êð¿êðÅ íÅðåÆ Ã¿×Æå Çò¾Ú ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ çÆ á¯Ã ì¹ÇäÁÅç ðÔÆ þÍ

ÇÂà êð¿êðÅ Çò¾Ú íÅðå ç¶ Õ¯é¶-Õ¯é¶ Çò¾Ú¯º ÿ×Æå ê̶îÆ Çôô ÁÅêäÆ ÜÅå, èðî ç¶ ì¿èé» ù ÇåÁÅ× Õ¶ ×¹ðÈ çÆ

ôðä Çò¾Ú ÜÅ Õ¶ ÿ×Æå ÇÃÇÖÁÅ ×ÌÇÔä Õðç¶ ÔéÍ ÇÜò¶º ê³âå ðòÆ ô¿Õð é¶ ÁñÅÀ¹çÆé Ö» ÜÆ Õ¯ñ¯º ÿ×Æå

ÇþÇÖÁÅ ×ÌÇÔä ÕÆåÆ êð ê³âå ÜÆ é¶ íÅðå ç¶ô Çò¾Ú ÔÆ éÔÄ ìñÇÕ Çòç¶ô» Çò¾Ú òÆ Ã¿×Æå ÇþÇÖÁÅ çÅ êÌÚÅð

ÕÆåŠܯ ÇÕ Ã¿×Æå ðÅÔÄ ðÅÃàðÆ Â¶ÕåÅ çÆ Çòô¶ô À¹çÅÔðä ÕÔÆ ÜÅ ÃÕçÆ þÍ

ç¶ô å¶ ÁÜÅçÆ ñÂÆ Ü» Ô¯ð ÇÕö åð·» çÆ Á½Õó ñÂÆ Ã¿×Æå ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ Áå¶ ÁÖ¿âåÅ ñÂÆ òÆ

ÇÂÕ Çòô¶ô ð¯ñ ÁçÅ ÕðçÅ þÍ ðÅôàðÆ Â¶ÕåÅ éÅñ Ãì¿Çèå ðÚéÅò» ù Ãî¹¾Ú¶ ç¶ô Çò¾Ú ÿ×Æå ç¶ îÅÇèÁî

ðÅÔÄ Çòô¶ô ÿç¶ô ç¶ Õ¶ ç¶ô ç¶ òÅÃÆÁ» ù îÜìÈå ÕðçÅ þÍ

À¹êð¯Õå ò¶ðò¶ ðÅÔÄ ÇÂÔ Çþè Ô¹¿çÅ þ ÇÕ íÅðåÆ Ã¿×Æå é¶ ÃÅð¶ íÅðå ù ÇÂÕ î¹¾á Õðé Çò¾Ú ÁÇÔî

íÈÇîÕÅ ÇéíÅÂÆ þ ÇÜà éÅñ Ôð êÌ»å çÅ òÅÃÆ ÁÅêä¶ ÁÅê ù çÈÃð¶ êÌ»å éÅñ ܹÇóÁÅ îÇÔÃÈà ÕðçÅ þÍ

A. ÒÒÿ×Æå Çéì¿èÓÓ ÇòÜË Õ¹îÅð Á×ðòÅñ, ê³éÅ CC êÌÕÅôÕ ê³ÜÅìÆ íÅôÅ ÇòíÅ×, ê³ÜÅìÆ

ïÈéÆòðÇÃàÆ êÇàÁÅñÅÍ

B. ÒÒê³ÜÅì Ãà¶à ïÈéÆòðÇÃàÆ àËÕÃà ì¯ðâ êÇåzÕÅÓÓ ê³éÅ B

C. ÒÒÿ×Æå Çéì¿è ÿ×ÌÇÔ ê¯. ÔðÆë Ú¿çz ê³éÅ BFI, êÌÕÅôÕ Ã¿×Æå Ãçé êÌÕÅôé ACD/HH

ÇÂñÅÔÅìÅçÍ

D. ÒÒÿ×Æå Çéì¿è ÿ×ÌÇÔ ê¯. ÔðÆë Ú¿çz ê³éÅ BGA, êÌÕÅôÕ Ã¿×Æå Ãçé êÌÕÅôé ACD/HH

ÇÂñÅÔÅìÅçÍ

Deptt. Of music, Sr. Lecturer, APeeJey College Fine Arts

ftd/Ph gkmeK B{z p/Bshftd/Ph gkmeK B{z p/Bsh

j[D nkg ih nzfwqs ehosB t?p;kJhN T[go gVQ;ed/ j'. i/ s[;hA ukj' sK vke okjhA w?rIhB wzrtkT[Dk pzd eoe/ Nq;Ndk ekch youk puk ;ed/ j'

www.amritkirtan.com

.

Page 24: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201324

Figure it out for yourself, my lad,

You've all that the greatest of men have had,

Two arms, two hands, two legs, two eyes,

And a brain to use if you would be wise.

With this equipment they all began,

So start for the top and say "I can."

Look them over, the wise and great,

They take their food from a common plate

And similar knives and forks they use,

With similar laces they tie their shoes,

The world considers them brave and smart.

But you've all they had when they made their start.

You can triumph and come to skill,

You can be great if only you will,

You're well equipped for what fight you choose,

You have legs and arms and a brain to use,

And the man who has risen, great deeds to do

Began his life with no more than you.

You are the handicap you must face,

You are the one who must choose your place,

You must say where you want to go.

How much you will study the truth to know,

God has equipped you for life, But He

Lets you decide what you want to be.

Courage must come from the soul within,

The man must furnish the will to win,

So figure it out for yourself, my lad,

You were born with all that the great have had,

With your equipment they all began.

Get hold of yourself, and say: "I can

EquipmentEdgar A. Guest

IF YOU WANT TO DONATEfor Amrit Kirtan Magazine & Kirtan CD Sewa, you can send by Money Orders,

Demand Drafts, Cheque to Amrit Kirtan Trust, # 422, Sector 15-A, Chandigarh

or deposit online direct in Amrit Kirtan Trust Account No. 65079603302, State

Bank of Patiala, IFS Code STBP 0000240, Sector 22-B, Chandigarh. For more

information contact : Dr. Jagir Singh, Mobile : 09814053630

Page 25: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201325

okr wbQko (whnK wbQko)okr wbQko (whnK wbQko)

tkdh^;, ;ztkdh^g, iksh tZeq^;zg{oB, ;wK L nZXh oks (toyk o[s ftu jo ;w/A)ftP/P^rzXko^X?ts nzd'fbs ns/ d't/A fBykd ;kE^;kE th brd/ jB.

mkN^ekch,

x

s s

s s s s

s ss s

s ss s s

s ss s

s s

s s s

s s s

ò 0 ó

BH w w

; ; o g g r[ w o ^ ;

Bk u s fc o s w' o

;

BH ; o ^ ; B[H X B[H X B[H gH gHpk d o e o s x' o

;

wH gH B[HX B[H X BH ; o BH ; ;

dk w Bh n B/ e Gk T[

w

w g B[X B[g g r[ w o ; ^

e foU Jh e o s j?

nzsok

g

w g B[X B[X B ;A B ;A ^ ;A

uz dq wk s/ ;h s b B

;A ;A X X

B ;A oA ;A ;A B ;A B[ B[ g

;{ o i s/ s gs s/ i

B wA wA

;A ;A r[A r[A wA oA ^ ;A ^ ;A

fJz dq ;' B ok ik Gt

X g g X w

B[ w B[ B[ g r[ w o ; ^

G{ w e' G o s j?

fgqzL fdnkb f;zx

nko'j^; BH [X , B[H X BH ; , o g, B[X B[X B;A.w

nto'j^;A B[g, wg r[, r[, w o, ;.X w w

geV ^ BH ; o; B[H ^gH , wH gH B[H ^XH B[H X BH ;, o g r[ r[ r[ w o, ;.X w w w

Page 26: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

i[bkJh 201326

;[o fbgh tkb/ Ppd d/ noE;[o fbgh tkb/ Ppd d/ noE

Premium Event CentreMillennium Centre

DeliberationsAbhinandan

ExporamaMind SetArt Craft

Communication CentreFormal RestaurantsExhibition RoomsAccommodationInformal EatingTours & TravelsConferencingFloral Shop

Sector: 22 - C, Chandigarh,Ph.: Fax :

E-mail :Website :

2700045-48 [email protected]

www.hotelaroma.com

The peacock is a peerless dancer, thye could a unique drummer and thelightning an enchanting danseuse. The moon is unrivalled in coolness, thesun in scorching heat and Indra in kingly grandeur. There is no ascetic likeshiva, no knower of the Ve das like Brahama and nobody equals SanatKumarin leading a life of austerities. And yet bereft of True realization theyare all subject to Death and gyrate in the Cycle of Yugas.

Bkus fcos w'o pkdo eos x'o

dkfwBh nB/e GkT[ efoT[ Jh eos j?.

uzdqwk s/ ;hsb Bk ;{oi s/ sgs s/i

fJzdq ;T[A Bk okik Gt G{w e/ Gos j?

f;t ;/ sgk;h nkfd pqjwk ;/ Bk p/dukoh

;Bs e[wko ;/ sgZf;nk Bk nBs j?

frnkB e/ fpjhB ekb ck; e/ nXhB ;dk

i[rB eh uT[eVh fco/ Jh fcos j?

(r[o{ r'fpzd f;zx ih)

Page 27: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

A SUFI EXPERIENCE

As excellence chases perfection. It wears the hues of experiences, which have long been

guided by wisdom. Of Kabir Das and his mysticism, there's much that can be expounded, but

only a few explore the simplicity of his thoughts.

At Tagore Theatre on the second day of the sixth Annual Kabir Festival, Jagir Singh

and Sawan Khan pursued Kabir's Expression of chastity.

While Sawan Khan Manganiyar, a sufi musician, who hails from Rajasthan,

inextricably merged the soulful melody of his musicality with Kabir's lyrical genuis, Jagir Singh

incorporated the religious nauances from Kabir's baani in Guru Granth Sahib which exudes in

the serenity Gurumat Sangeet.

"Soon after I completed my Ph.D.in relation of group poetry with intense liking to

Kabir's baani that has been mentioned in the Guru Granth Sahib. It was surprising to note the

composition of ashtpadhis and the gayan shallies. I am astounded with the Sikh musicology

and the alarming degrees which one can connect with God through music", said Jagir Singh,

who has been pursuing this classical art for over 40 years new. "I have been awarded the

Shromani Ragi Award and was also conferred with various awards by the Sangeet Natak

Akademi for my contribution to Gurmat sangeet", added Singh, who has performed in several

countries including Americal, England, Newzealand, Iran and Holland.

Meanwhile, Sawan Khan, who has a rather rustic charm in both, his musically and

disposition, said, "I care not for the awards for critical acclaim, my muic is prely Sufi and it

tenders a medium through which I can conect with God, while I sing, I am engrossed and that

is what sufi music is all about.

Sawan has performed at the MTV Coke Studio apart from performing at various other

international avenues across the globe. He belongs to the Manghanyar, sect. a renowned

group of poeho sing wide repertoire of ancient songs. Sawan sings in Sindh and is the vocalist

of Musafir gypsiers of Rajasthan which comprises traditional Rajasthani artists.

Page 28: julweI 2013 - Amrit Kirtanamritkirtan.com/pdfdocs/Amrit_Kirtan_July-2013.pdfjulweI 2013 Musician Sikh Period, Lahore (1799-1839) ChugtaiMuseum Lahore m'eo oZp dh vkYh j[zdh, T[; s'A

���0�1�� ����

AMRIT KIRTAN# 422, Sector 15-A, Chandigarh

Ph : 0172-2772660, 098140 53630

e-mail : [email protected]

������ �����(�

2�(��0�3�3������,�

MP3Ded

icate

dto

:S

.H

ark

ish

an

Sin

gh

Dhupia

S

pecia

lth

an

ks

S.M

oh

ind

er

Sin

gh

Bin

dra

fJ; ;hH vhH B{z w[cs gqkgs eoB bJh nkgDk Bkw ns/ n?Zvo?Z;w'pkfJb BzL 9855640630 T[Zs/ n?Z;H n?ZwH n?Z;H eo' ih

fJ; ;hH vhH B{z w[cs gqkgs eoB bJh nkgDk Bkw ns/ n?Zvo?Z;w'pkfJb BzL 9855640630 T[Zs/ n?Z;H n?ZwH n?Z;H eo' ih

nzfwqs ehosBnzfwqs ehosB#

E-mail : [email protected] Webstie : www.amritkirtan.com

422, ;?eNo 15^J/, uzvhrVQ^160 015, w'pkfJb L 9855640630#

E-mail : [email protected] Webstie : www.amritkirtan.com

422, ;?eNo 15^J/, uzvhrVQ^160 015, w'pkfJb L 9855640630