LEA IBARREKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUN … · LEA IBARREKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN...

!"#$%&#''"()"*#(+*"",$"-#$.%/),",&"'0%,-#1+,$0%#.,)1-%()#

LEA IBARREKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN ARTEKO BERDINTASUN EGOERAREN DIAGNOSTIKOA

Farapi S.L. | Grupo Evidentis 3

AURKIBIDEA Abiapuntua ......................................................................................................................................................... 5 Sarrera ............................................................................................................................................................... 6 Metodologia ........................................................................................................................................................ 7 I.Ingurumen ezaugarriak .................................................................................................................................... 8

1-Ingurumen ezaugarriak ............................................................................................................................ 9 2-Egoera sozio-ekonomikoa ..................................................................................................................... 20

2.1-Aberastasun maila ....................................................................................................................... 20 2.2-Biztanleria aktiboa ........................................................................................................................ 22 2.3-Lan erreproduktiboak ................................................................................................................... 32

3.Azpiegiturak, ekipamenduak, komunikabideak eta baliabideak ............................................................. 36 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 38 II.Eragile nagusiak ............................................................................................................................................ 39

1.Antolaketa administratiboa ..................................................................................................................... 40 1.1-Lea ibarreko mankomunitatea ..................................................................................................... 40 1.2-Lea ibarreko udalak ..................................................................................................................... 43 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 49

2. Elkartegintza ......................................................................................................................................... 50 2.1. Laburbilduz .................................................................................................................................. 52

III.Lea ibarreko gizarte bizitzan eragiten duten esparru desberdinen azterketa .............................................. 53

1-Gazteen mugimendua ............................................................................................................................ 54 1.1-Mankomunitateko gazteria ........................................................................................................... 54 1.2-Gazteak eta berdintasuna ............................................................................................................ 55 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 57

2.Hezkuntza aukera eta berdintasuna ...................................................................................................... 58 2.1-Ikasketa datuak ............................................................................................................................ 58 2.2-Irakasleen datuak ......................................................................................................................... 59 2.3-Hezkuntza proiektua eta hezkidetza ............................................................................................ 59 2.4-Guraso elkarteak (Munitibar eta Aulestin) .................................................................................... 60 2.5-Eskola kirola ................................................................................................................................. 61 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 62

3.Hirugarren adinekoen egoera, antolaketa formak eta genero ikuspegia ............................................... 63 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 66

4.Kultur eskaintza eta kultura sustatzaileak .............................................................................................. 67 4.1-Mankomunazgoa ......................................................................................................................... 67 4.2-Udalerriak ..................................................................................................................................... 68 4.3-Kultura jarduerak eta generoa ..................................................................................................... 70 4.4-Jaiak ............................................................................................................................................. 71 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 75

5.Kirol eskaintza, kirol praktikak eta kirol sustatzaileak ............................................................................ 76 5.1-Udalak .......................................................................................................................................... 76 5.2-Elkarteak ...................................................................................................................................... 78 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 80

6.Gizarte zerbitzuak .................................................................................................................................. 81 6.1-Gizarte zerbitzuak eta generoa .................................................................................................... 81 6.2-Gizarte zerbitzuak mankomunitatean .......................................................................................... 82



Laburbilduz ......................................................................................................................................... 86 7.Hiri antolamendua eta berdintasuna ...................................................................................................... 87

7.1-Mankomunitateko hirigintza zerbitzua .......................................................................................... 88 7.2-Garraioen antolaketa ................................................................................................................... 89 7.3-Adierazpen sinbolikoa .................................................................................................................. 90 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 91

8.Garapen ekonomikoa bultzatzeko lanak ................................................................................................ 92 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 94

9.Jasangarritasunaren egitasmoak ........................................................................................................... 95 Laburbilduz ......................................................................................................................................... 96

10.Berdintasuna sustatzeko egindako lanak ............................................................................................. 97 10.1-Mankomunitatea eta udalak ....................................................................................................... 97 10.2-Zemendia emakume elkartea .................................................................................................... 99 10.3-Genero indarkeria jasandako biztanleria ................................................................................. 100 Laburbilduz ....................................................................................................................................... 102

IV.Ondorioak .................................................................................................................................................. 103 Grafikoen aurkibidea ...................................................................................................................................... 108 Taulen aurkibidea ........................................................................................................................................... 109 Irudien aurkibidea ........................................................................................................................................... 111



ABIAPUNTUA Aulestiko udaletik gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren inguruan hausnartuko zuen diagnostiko baten beharra antzeman ondoren, Lea Ibarreko bailara osoan emakume eta gizonen berdintasunerako diagnostikoa eta plana egitea erabaki zen. Honela Lea Ibarreko emakume eta gizonek bizi duten errealitatea jakiteko eta etorkizunean berdintasun arloko lan-ildoak ezartzen joateko. Erabaki hau hartzeko pausu hauek eman ziren:

1. Gizarte Ongizate Batzordean aztertu eta proposatu zen. 2. Udal desberdinek onartu zuten. 3. Lea Ibarreko Udal Mankomunazgoko Gobernu Batzordeak onartu zuen.

Lea ibarreko Oinarrizko Gizarte Zerbitzuek kontutan edukita emakumeek agertzen zituzten arazoak eta lan erreproduktiboa gehienetan emakumeen gainera botatzen zela, emakumeen egoera eta arazoak aztertzea premiazkoa zela aurkitu zuten, beraz gure helburu nagusia Lea Ibarreko emakume eta gizonek bizi duten errealitatea jakitea etorkizunean berdintasun arloko lan-ildoak ezarri ahal izateko zen. Besteak beste genero gaia landu, genero ikuspegia txertatu ahal izatea eta lan erreproduktiboan (etxeko lanak, familiaren kargua, osasuna, elikadura) gizonek ere parte hartzea zen.

Iker Belaustegi Oar Lea Ibarreko Udal Mankomunazgoko Lehendakaria



SARRERA Lea Ibarreko Emakume eta Gizonen egoeraren diagnostikoa esparru desberdinetako adierazleak eta pertzepzioak aztertu izanaren emaitza da. Txosten honen helburua, mankomunitatean eta herriz herri ematen diren emakumeen eta gizonezkoen arteko desberdintasunak identifikatzea da, Mankomunitateari eta Udalari ekintza-planak eta programak diseinatzerakoan genero ikuspegia txertatzeko informazioa ahalbidetuz. Halaber, gizarte eragileei zein hiritarrei emakumeen eta gizonezkoen arteko egoeraren berri ematea bilatzen du. Diagnostiko hau, otsailaren 18ko 4/2005 legearen, Gizon eta Emakumeen arteko berdintasunaren aldeko legearen, onarpenaren (EHAA 02/03/05) inguruan kokatu behar dugu. Legeak, kudeaketa tresnen definizio eta sistematizazioa eginez, berdintasun planak eta diagnostikoak egiteko egitura orokor bat zehazten du. Diagnostiko honen egitura, Emakunderen V. berdintasunerako Planarekin uztartzeko pentsatua izan da. Bide honetan, beraz, hurrengoak dira Lea Ibarreko berdintasun diagnostikoaren xede nagusiak: - Udal baliabide, azpiegitura eta zerbitzuetan dauden ezberdintasunak zehaztea eta oinarrian dauden arrazoietan sakontzea. - Oinarrizko eskubideetan (parte-hartze soziopolitikoa, erabakitze eskubidea, etab.) dauden ezberdintasunak identifikatzea eta aztertzea. - Lanean eta esparru ekonomikoan, lan produktiboari zein erreproduktiboari dagokionez, dauden ezberdintasunak identifikatzea eta hauen inguruan hausnartzea. - Hezkuntza arloan dauden ezberdintasunak topatu eta aztertzea. - Herriko elkarte eta gizarte eragileen antolaketan eta gauzatzen dituzten ekintzetan ezberdintasunak topatu eta aztertzea. - Prozesuan zehar Udal arduradun eta teknikariak eta herriko eragile ezberdinak sentsibilizatzea. - Lea Ibarreko I. Berdintasun Planerako abiapuntua izatea.



METODOLOGIA Berdintasun diagnostikoa egiteko lanak lau fase izan ditu: lehen fasean iturri dokumentalak aztertu dira (datu kuantitatiboak, memoriak, informeak eta abar.), bigarrenean, landa lanean oinarritua informazioa kualitatiboa bildu da, hirugarren fasean datu kualitatibo zein kuantitatiboak elkar gurutzatu eta aztertu dira eta azkenik,laugarren fasean txostena idatzi da. Datuen bilketarako iturri desberdinak erabili dira. Sexuaren arabera, datuak berezita jasotzeko ahalegin berezia egin da. Kasu batzuetan, hori lortzea ezinezkoa da. Izan ere, datuak jasotzeko sistema askotan ez dira bi sexuak bereizten eta ondorioz, datuok ez dira biltzen. Landa lanean, informazio kualitatiboa lortu da. Lea Ibarreko arlo desberdinen inguruko iritzi, ikuspuntu eta pertzepzioak ezagutzeko oso interesgarria da. Zenbaki bihur ezin daitezkeen hainbat aspektu jasotzeko balio du: sentsibilizazio maila, inplikazioa, asetasun edo kontzientziazio maila, besteren artean. Analisia egiteko aurreko bi faseetan lortutako informazioa gurutzatu da. Eta informazio hau eskualdeko eta lurraldeko datuekin konparatu da, Lea Ibarreko errealitatea hobeto ulertzeko, testuinguru zabalago baten barnean. Txostenaren idazketan, bildutako informazioa erabilerraza izatea eta egin daitezkeen ekintza planetarako erabilgarria izatea bilatu da. Horregatik, atal bakoitzerako aukera eta hutsuneak zerrendatu dira txostenaren azken partean.

DATU BILKETA

-Mankomunitatearen barne dokumentazioa -Udaleren barne dokumentazioa -Udal Errolda -Eustat -INE -Ikuspegi -Emakunde -Lanbide -Gizarte Segurantza

-Sakoneko elkarrizketak: *Mankomunitateko Gizarte Langilea *Mankomunitateko kirol arduraduna *Mankomunitateko Kultur Teknikaria *Mankomunitateko hirigintza teknikaria - Eztabaida taldeak: *Politikariak *Elkarteak *Gazteak * 3.adina * Kultura * Hezkuntza

-Datu kuantitatiboen azterketa estatistikoa -Elkarrizketen transkribapena -Datu kualitatiboen azterketa -Konparaketa

-V. Planaren araberako antolaketaren arabera -Udal organigramaren arabera -Hutsuneen eta aukeren arabera

LANDA LANA

ANALISIA

TXOSTENA

I!"#$%$"&'%&"(&)'$#'%%!'*



1- BIZTANLERIAREN EZAUGARRIAK

Biztanleria aldetik desberdintasun nabariak antzeman ditzakegu Lea Ibarreko mankomunitatean. Dena den, biztanleriaren hazkundea azken hamarkadan mantendu den joera bezala azpimarratu dezakegu, nahiz eta herri bakoitzak bere bilakaera propioa izan duen. 2001 urtetik 2012ra hurrengo hazkundeak eman dira herriz herri: Amoroton 367 biztanletik 405era; Aulestin 654 biztanletik 664ra; Gizaburuagan 144 biztanletik 205era; Mendexan 352 biztanletik 438ra; Munitibaren 401etik 449ra. Beraz, mankomunitateak 1918 biztanle izatetik 2161 biztanle izatera pasatu da hamaika urtetan (%12,66ko hazkundea). Biztanleriaren hazkunde honetan bi faktorek eragin dute bereziki: batetik ume gehiago jaio izana, eta bestetik, beste jatorriko jendea jaso izana. Biztanleriaren sexuari dagokionez, ohikoa da gizon gehiago jaiotzea eta denbora pasatu ahala, emakume kopurua haztea, gizonen hilkortasun-tasa altuagoa dela eta. Honen arrazoi nagusia gizonezkoak kulturalki jarduera arriskutsuago gehiago egitearekin erlazionatuta daudela izan ohi da, bai lan munduan eta baita aisialdian ere. Dena den, emakumeak duela gutxirarte maskulinotzat jo izan diren jardueretan parte hartzeko joera hazi egin da, eta hilkortasun faktoreak bi sexuen artean antzerakoagoak izatea ondorioztatu du. Lea Ibarreko kasuan, gizon kopura emakumeena baino altuagoa da, nahiz eta beranduago ikusiko dugun moduan, adin tarteen artean desberdintasunak egon.

LEA IBARRA AMOROTO AULESTI GIZABURUAGA MENDEXA MUNITIBAR

Emakumeak 1.051 194 330 105 214 208

Gizonezkoak 1.110 211 334 100 224 241

Guztira 2.161 405 664 205 438 449

1. taula: Lea Ibarreko biztanle kopurua udalerriaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L. Lea Ibarreko populazio piramideak Euskal Herriko, eta orokorrean Europako mendebaldeko herrialdeetako fenomeno orokorrago bat uzten digu agerian: biztanleriaren zahartze prozesua. Fenomeno honek bazterketa egoera pairatzeko arriskua duen kolektiboa handitzen du, adineko pertsonena, eta bereziki, adineko emakumeena. Izan ere, gure gizarteko ekonomi sistema patriarkalak abantailak ematen dizkie urtetan kotizatu dutenei (gizonezkoak gehien bat) eta ez ditu babesten soldatapeko lanean aritu ez diren kolektiboak (emakumean gehienetan). Horregatik, adineko emakumeen zaurgarritasun maila gizonezkoa baino altuagoa dela kontuan hartuz, adinako pertsonen ongizatea bermatzea helburu duten planak diseinatzerako orduan genero ikuspegia kontuan hartzea ezinbestekoa bilakatzen da.



Dena den, azken hamarkadan jaiotzak hazi egin direla datu baikorra da komunitatearentzat, eta inguruko beste eskualde batzuekin konparatuz biztanleriaren hazkunde positiboa altuagoa izan denez, zaharkitze prozesua konpentsatuko duten mekanismoak garatu ahalko direla pentsatu genezake. Hurrengo biztanleria piramidean Lea Ibarreko populazioa adin-tarte eta sexuaren arabera sailkatuta ageri zaigu. Arestian aipatu bezala, gaztarorate emakume eta gizonen kopuruak oso antzerakoak diren arren, 70 urtetik gora, emakume gehiago agertzen zaizkigu. Gizonezkoak Emakumezkoak

1. grafikoa: Lea Ibarreko biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Lea Ibarreko Udala. Egilea: Farapi S.L. Hurrengo tauletan, herriz herriko datuak jaso ditugu, eta orokorrean, biztanleria fenomeno nahiko antzerakoa errepikatzen dela ikus dezakegu.

0 – 45 – 9

10 – 1415 – 1920 - 2425 – 2930 - 3435 – 3940 – 4445 – 4950 – 5455 – 5960 – 6465 – 6970 – 7475 – 7980 – 84

85 <

0 20 40 60 80 100 120

-120 -100 -80 -60 -40 -20 0120 100 80 60 40 20 0



Amoroto: Gizonezkoak Emakumezkoak

. 2. grafikoa: Amoroto biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Amorotoko Udala. Egilea: Farapi S.L. Aulesti: Gizonezkoak Emakumezkoak

3. grafikoa: Aulestiko biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Aulestiko Udala. Egilea: Farapi S.L.

0 – 5

6 – 10

11 – 15

16 - 20

21 – 25

26 - 30

31 – 35

36 - 40

41 – 45

46 - 50

51 – 55

56 - 60

61 – 65

66 - 70

71 – 75

76 – 80

81 - 85

> 85

0 5 10 15 20 25-25 -20 -15 -10 -5 0 25 20 15 10 5 0

-35 -30 -25 -20 -15 -10 -5 0

0 – 45 – 9

10 – 1415 – 1920 - 2425 – 2930 - 3435 – 3940 – 4445 – 4950 – 5455 – 5960 – 6465 – 6970 – 7475 – 7980 – 84

85 <

0 5 10 15 20 25 30 35 35 30 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 20 25 30 35



Gizaburuaga: Gizonezkoak Emakumezkoak

4. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Gizaburuagako Udala. Egilea: Farapi S.L. Mendexa:

5. grafikoa: Mendexako biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Mendexako Udala. Egilea: Farapi S.L.

-14 -12 -10 -8 -6 -4 -2 0

0 – 45 – 9

10 – 1415 - 1920 – 2425 – 2930 - 3435 - 3940 – 4445 - 4950 – 5455 - 5960 – 6465 - 6970 – 7475 – 7980 – 84

85 <

0 2 4 6 8 10 12 1414 12 10 8 6 4 2 0

-30 -25 -20 -15 -10 -5 0

0 – 45 – 9

10 – 1415 - 1920 – 2425 – 2930 - 3435 - 3940 – 4445 - 4950 – 5455 - 5960 – 6465 - 6970 – 7475 – 7980 – 84

85 <

0 5 10 15 20 25 3030 25 20 15 10 5 0



Munitibar: Gizonezkoak Emakumezkoak

6. grafikoa: Munitibarko biztanleria adin tarteen arabera. 2012 Iturria: Munitibarko Udala. Egilea: Farapi S.L. Migrazio mugimenduak historian zehar beti egon diren arren, azken hamarkadako migrazio fenomenoak ezaugarri propioak ditu, giza komunitate desberdinetako baldintza ekonomiko eta ezaugarri kulturalei lotuta. Orokorrean, Hegoaldeko herrialde moduan ezagutu direnetatik industrialki garatuago dauden herrialdeetarako mugimendua da azken hamarkadan Euskal Herriak bizi izan duena. Zentzu honetan, Lea Ibarra mankomunitateko migranteen profila ez da erabat egokitzen patroi honetara, migranteen %50,36 bakarrik direlarik Europar Batasunetik kanpoko biztanleak. Beraz, nahiz eta mankomunitateak migrazio saldo positiboa duen (gehiago dira etorri direnak joan direnak baino), bertako ezaugarri sozio-ekonomikoen ondorioz, migrazio eredu oso anitza dugu, herriz herri jatorri eta profil desberdina izango duten migranteez osatua. Hurrengo grafikoetan aniztasun hau islatzea izango da gure helburua. Esan beharra dago mankomunitateko gizarte langilearen esanetan, migrari hauek, orokorrean, oso ondo integratu direla herri desberdinetan. Dena den, kontuan hartu beharrekoa da azken urteetako krisi ekonomikoaren ondorioz, migrazio fluxuetako norabideak aldatzen ari direla, eta etorkizunean emigrazioa hazi eta inmigrazioa moteltzearen fenomenoa areagotuko dela dirudi. Izan ere, Estatistika Instituto Nazionalaren (INE) arabera, 2012ko lehen seihilabetekoan 24.098 pertsona joan dira Euskal Herritik kanpo bizitzera, horietatik %85, atzerrian jaiotakoak eta %14,96 euskaldunak direlarik. Lea Ibarreko mankomunitatean horrelako joerak eman daitezkeela susmatu dezakegu, nahiz eta ez eduki azterketa zehatzik egiteko datu nahikoak. Dena den, langabezia gutxiko eskualdea dela kontuan hartuta, krisiaren ondoriozko migrazio-mugimenduak ez dirudi asko haziko direnik. Gainera, etorritako gehienak emakumezkoak dira, Europar Batasunetik kanpo etorritakoen emakumeen kopurua bereziki nagusia delarik (25 gizon eta 44 emakume). Datu honek egungo migrazio fenomenoaren genero-patroi bat uzten digu agerian, jatorri desberdinetako emakumeek euren kabuzko migrazio-prozesuak jartzen dituztela abian, alegia. Izan ere, 50. hamarkadan Euskal

-30 -25 -20 -15 -10 -5 0

0 – 45 – 9

10 – 1415 - 1920 – 2425 – 2930 - 3435 - 3940 – 4445 - 4950 – 5455 - 5960 – 6465 - 6970 – 7475 – 7980 – 84

85 <

0 5 10 15 20 25 3030 25 20 15 10 5 0



Herriko gune industrializatuenek Espainiako etorkin asko jaso bazituen ere, familia eredu konkretu batean txertatzen ziren, gizona soldatapeko lanean eta emakumea etxeko lanak egiten zituenaren ideiapean, alegia. Gaur egun, ordea, eta bereziki Hego Ameriketatik etorritako migranteen kasuan, emakumeak dira neurri handi batean migrazio ibilbidea abiatzen dutenak. Izan ere, egungo Europako merkatuak zaintza lanaren eskaera handitu du (biztanleriaren zahartze prozesuarekin lotuta), eta jarduera hau kulturalki emakumeari oso lotuta egon den neurrian, emakume eskulan ez kualifikatuaren eskaria hazi egin da. Eredu hau jarraituz, Lea Ibarreko mankomunitatera hurbiltzen garenean Hego Ameriketatik etorritako migranteak aurkitzen ditugun kasuetan, migrazioaren feminizazioa oso agerikoa bilakatzen da. Aulesti dugu fenomeno hau gehien irudikatzen duen udalerria. Hurrengo grafikoan Lea Ibarrean jaiotakoak eta migrariak ageri zaizkigu, sexuaren arabera banatuta.

7. grafikoa: Lea Ibarreko biztanleria jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012. (Gizaburuaga eta Munitibarko kasuan azken erroldako datuak erabili dira, jaioterria jasota ez zegoelako). Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L. Herriz herri migrazioak dituen patroi propioak aztertzerako orduan, desberdintasun eta antzekotasunak daudela azpimarratu genezake, herrien ezaugarri bereizgarriei lotuta. Amoroto eta Aulestin, biztanle aldetik herri handienak direnak, Europar Batasunetik kanpo etorritako migranteak bizi dira gehien bat, Hego Ameriketatik heldutakoak, bereziki. Gizaburuaga, Mendexa eta Munitibarren, ordea, Europar Batasuneko biztanleak nagusitzen dira. Desberdintasun hau azaltzeko migrazio eredu desberdin hauen atzean dauden arrazoietan erreparatu beharko genuke eta horrek, ikerketa sakonago bat eskatzen du. Dena den, herri txikiagoek jatorri desberdina eta migratzeko arrazoi desberdinak dituzten pertsonak erakartzen dituztela aurreikusi genezake.

EMAKUMEAK

GIZONAK

0 200 400 600 800 1000 1200

1.103

1.050

37

31

44

25

Euskal Herria Europar Batasuna Europar Batasunetik kanpo



Amoroto:

8. grafikoa: Amorotoko biztanleria jaiotako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Amorotoko Udala. Egilea: Farapi S.L.

9. grafikoa: Amorotoko biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Amorotoko Udala. Egilea: Farapi S.L.

! Europar Batasunetik kanpo etorritako migranteak nagustitzen dira (%65). ! Migrazioaren feminizazioa oso agerikoa da (migranteen %70 emakumezkoak dira), Hego

Ameriketatik etorritakoena bereziki (%85,71). ! Proportzionalki beste herrialdeetatik etorritako biztanle gutxien dituen udalerria da Amoroto.

Euskal HerriaEspainia

ErrumaniaAustralia

AEBRepublica Dominicana

KolonbiaParaguay

Venezuela

0

50

100

150

200

250

300

350319

0 2 4 2 2 2 2 0

211

3 2 0 0 0 0 0 1

EMAKUMEAK GIZONEZKOAK

Euskal HerriaEuropar Batasuna

Europar Batasunetik kanpo

0

50

100

150

200

250

300

350 319

2 12

211

5 1

EMAKUMEAK GIZONAK

96%

1%2%

Euskal HerriaEuropar BatasunaEuropar Batasunetik kanpo



Aulesti:

10. grafikoa: Aulestiko biztanleria jaiotako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Aulestiko Udala. Egilea: Farapi S.L.

11. grafikoa: Aulestiko biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Aulestiko Udala. Egilea: Farapi S.L.

! Oso jatorri anitzeko etorkinak jaso ditu Aulestik, eta beraz, migrazio esperientzia desberdinak dituzten herritarrak batzen direla aurresupasotau dezakegu.

! Europar Batasunetik kanpoko migrante gehien biltzen dituen udalerria da (migrante guztien %84,21).

! Gizon eta emakumeen arteko saldoa nahiko antzerakoa da (migranteen %55,26 dira emakumeak).


Herrialde KatalanakErrumania

FrantziaKazajstan

TxinaMaroko

SenegalAEB

ArgentinaAustralia

VenezuelaBoliv ia

Paraguay

0

50

100

150

200

250

300

350309

1 1 0 1 1 3 1 1 4 1 2 2 2 1

317

2 0 1 0 0 1 0 5 2 0 0 4 2 0

EMAKUMEAK GIZONAK



0

50

100

150

200

250

300

350309

3 18

317

3 14


94%

1%5%




Gizaburuaga:

12. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria azkena erroldatua egondako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Gizaburuagako Udala. Egilea: Farapi S.L.

13. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria azkena jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Gizaburuagako Udala.Egilea: Farapi S.L.

! Mendebaldeko herrialdeetatik etorritakoak dira Gizaburuagako migrante guztiak (europarrak gehienak), eta beraz, ez da jarraitzen Euskal Herrian azken hamarkadan nabarmendu den migrazio-prozesua.

! Sexuari dagokionez, emakume eta gizon kopuru berdina antzeman dezakegu migranteen kolektiboan.

Euskal Herria Espainia Frantzia Portugal Australia AEB0

20

40

60

80

100

120

99

1 5 2

95

3 1 2 1 1


%92,38

%5,71%1,90


Euskal Herria Europar Batasuna Europar Batasunetik kanpo0

20

40

60

80

100

120

99

6 2

95

6 2




Mendexa:

14. grafikoa: Mendexako biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Mendexako Udala. Egilea: Farapi S.L.

15. grafikoa: Mendexako biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Mendexako Udala. Egilea: Farapi S.L.

! Proportzioan, migrante gehien dituen udalerria da Mendexa. ! Jatorri oso desberdineko migranteak biltzen dira eta Europar Batasunekoak gainentzen dira

(%58,82). ! Nahiz eta emakumeak migrari gehiago izan, ez dago alde handia gizonekin konparatuz

(migranteen %58,82 dira emakumeak).


GaliziaHerrialde katalanak

FrantziaRumania

TxinaKolonbia

BoliviaAEB

VenezuelaAustralia

NikaraguaSenegal

Kuba

0

50

100

150

200

250

184

7 2 0 2 1 1 1 1 1 2 1 1 0 0

197

2 0 1 3 2 0 0 1 1 1 1 0 1 1




0

50

100

150

200

250

184

12 8

197

8 6


%91,81

%4,82%3,37




Munitibar:

16. grafikoa: Munitibarko biztanleria azkena erroldatua egondako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Munitibarko Udala. Egilea: Farapi S.L.

17. grafikoa: Munitibarko biztanleria azkena jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Munitibarko Udala. Egilea: Farapi S.L.

! Europar Batasuneko migrari gehien dituen herria da (guztien %79,31 dira Europar Batasuneko jatorrikoak). Gizaburuagako kasuan bezala, ez da jarraitzen Hegoaldeko herrialdeetatik etorritako migrarien azken hamarkadako eredu nagusia.

! Emakume gehiago daude (%62,06), nahiz eta ez egon oso diferentzia nabarmena.


GaliziaFrantzia

GreziaItalia

SuediaErrumania

AustraliaKuba

AEBArgentina

0

50

100

150

200

250

192

6 1 1 1 2 1 2 1 1 2 0

230

8 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1


%93,57

%5,10%1,33




0

50

100

150

200

250192

14 4

230

9 2




2- EGOERA SOZIOEKONOMIKOA Atal honetan mankomunitateko biztanleen egoera ekonomikoaren hurbilpen bat egingo da. Horretarako, herri desberdinetako aberastasun mailak eta lan egoerak aztertuko dira. Lanak gizartean dugun posizioan baldintzatuko du eta horregatik da hain beharrezkoa emakume eta gizonek egiten dituzten lanen arteko desberdintasunak aztertzea. Langabezi-tasa eta langabetuen ezaugarriak aztertzeaz gain, lan baldintzen inguruko hausnarketa egingo da. Lan erreproduktiboei zuzendutako atalean, lan hauek emakumeen gain zer nolako eragina duten analizatuko da.

2.1- ABERASTASUN MAILA Emakume eta gizonen aberastasun mailaren desberdintasuna datu esanguratsua da emakumeek bizi duten bazterkeria egoera ulertzeko. Sarritan pentsatu izan da Hirugarren Munduko herrialde moduan ezagutu ditugunetan orokortzen den fenomenoa dela, baina ez gure gizarteetan. Estatistikek, ordea, kontrakoa erakusten dute: emakumeek pobrezia material gehiago bizi dute eta emakumeen bizi-baldintzak okerrera egiten ari dira. Honen atzean dagoen arrazoi nagusia errentaren banaketak ez dituela berdintasun patroiak jarraitzen da. Herrialde konkretu baten aberastasun maila kalkulatzeko era desberdinak daude, baina Barne Produktu Gordina (eta biztanleko Barne Produktu Gordina) da gehien erabiltzen dena. Herrialde batean denbora jakin batean produzitutako ondasun eta zerbitzu guztien balio monetarioa izango da BPG. Gure kasuan, 2005 urtean ekoiztutako ondasun eta zerbitzuen balioa eurotan eta biztanle kopuruagatik zatituta adieraziko dugu hurrengo grafikoetan. Honetaz gain, EAEko biztanleko BPG indize moduan hartuta (31.541=100), Lea Ibarreko mankomunitatean eta herri bakoitzean kopuru honekiko zenbateko aberastasun maila dagoen kalkulatuko dugu. Kontuan hartu behar da datu honek muga asko dituela, eta beraz, ez da guztiz fidagarria herrialde bateko aberastasun maila erreala kalkulatzeko orduan. Lan erreproduktiboa, adibidez, emakumeek egiten dutena neurri handi batean, ez da kontuan hartzen, zaintza eta bizitzaren mantentze lanak inbisibilizatuz. EAEko biztanleko BPGren gainetik aurkitzen da Lea Ibarrekoa, eta agerikoa da industri sektorea dela aberaztasun honen arrazoi nagusia; izan ere, Gizaburuagako biztanleko BPGak EAEkoa bikoizten du, eta Amorotokoa ere gainetiko kokatzen da. Beste herriak, ordea, EAEko eta bailarako mailaren azpitik daude. Honek ez du esan nahi pobreagoak direnik, baizik eta merkatu-balio altua duten ondasun gutxiago produzitzen direla beraien lurretan.

EAE

BPG biztanleko Indizea

31.514 100



LEA IBARRA 38.379 122

AMOROTO 54.297 172

AULESTI 22.352 71

GIZABURUAGA 85.548 271

MENDEXA 14.771 47

MUNITIBAR 17.926 47

2. taula: Barne Produktu Gordina (eurotan). 2005. Eustat: Eustat 2008. Egilea: Farapi S.L. Aberastasun hau ze sektorek produzitzen duten ikustea ere azterketa interesgarria da. Norabide honetan, hurrengo taulan EAEko, Lea Ibarreko eta mankomunitateko herri guztietako BPGa sektore desberdinetan nola banatzen den erakutsiko dugu. Agerikoa da herri guztietan lehen sektoreak EAEn baino presentzia gehiago duela, Munitibarren bereziki. Industriak Lea Ibarraren osotasunean pisu handia du, Gizaburuagako eta Amorotoko industrialdeen indarragatik (Okamikako industrigunea bereziki). Zerbitzuen sektorea da mankomunitateak EAErekin konparazioan ahulen duena, eta Mendexa da, zentzu honetan, garatuen dagoena.

EAE

Lehen sektorea Industria Eraikuntza Zerbitzuak Guztira

0,7 27,9 9,2 62,2 100,0

LEA IBARRA 5,0 40,0 19,0 35,0 100,0

AMOROTO 2,9 67,9 8,8 20,4 100,0

AULESTI 3,5 36,5 28,0 32,1 100,0

GIZABURUAGA 1,6 73,9 7,8 16,7 100,0

MENDEXA 1,2 19,8 8,8 61,2 100,0

MUNITIBAR 9,2 2,1 42,5 46,1 100,0

3. taula: Barne Produktu Gordina sektorearen arabera (%). 2005. Eustat: Eustat 2008. Egilea: Farapi S.L.



2.2- BIZTANLERIA AKTIBOA Biztanleria aktiboa lan egiteko moduan dagoen herritarren ehunekoa da, hau da, lanean daudenak eta lan bila dabiltzanak. Hauen artean, beraz, landunak eta langabeak aurkitzen dira. Beraz, biztanleria okupatuak (landunak) eta langabezian daudenak sartzen dira. Hurrengo grafikoan bi kolektibo hauek ageri zaizkigu. Datu hau ez da oso esanguratsua gure ikerketarako, baina baliagarria zaigu lan-merkatuaren gairako sarrera moduan. Hurrengo ataletan, lehendabizi enplegua dutenen ezaugarriak eta beraien lan-baldintzak, eta gero langabeen egoera azalduko dugu.

18.grafikoa: Biztanleria aktiboa lan egoeraren arabera. 2006. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L. Kopuru hauek era errazago baten irudikatu ahal izateko, hurrengo taulan langileria aktiboaren barruan, langabetu eta landunen ehuneko proportzioak adierazten ditugu. Lea Ibarrean langabezia 2006an %5,1ekoa zen, eta herri guztien arteko datuak nahiko antzerakoak direla ikus dezakegu. Gizaburuaga eta Mendexa dira, hurrenez hurren, langabezia-tasa baxuenak eta altuenak dituztenak. Dena den, langabeziari buruzko atalean sakonduko dugu gai honen inguruan.

Landunak Langabeak Guztira aktiboak

LEA IBARRA 95,0 5,1 100,0

Lea Ibarra

Amoroto

Aulesti

Gizaburuaga

Mendexa

Munitibar

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1.000

883

172

281

78

189

163

47

10

12

3

14

8

Landunak Langabeak



AMOROTO 94,5 5,5 100,0

AULESTI 95,9 4,1 100,0

GIZABURUAGA 96,3 3,7 100,0

MENDEXA 93,1 6,9 100,0

MUNITIBAR 95,3 4,7 100,0

4. taula: Biztanleria aktiboa lan egoeraren arabera (%). 2006. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L.

2.2.1- Biztanleria okupatua Gizarte segurantzan kotizatzen dutenak Gizarte segurantzaren afiliazioak ongizate estaturekin lotura zuzena du, eta gizon gehiagok gizarte segurantzan kotizatzen dutenez, ongizate estatuaren babes handiagoa dute emakumeekin konparatuz. Emakumeak, etxeko lanetan aritzen direnean, edo etxetik kanpo kotizatu gabe lan egitean (etxeko lanetan eta zaintza lanetan sarritan gertatzen da) bigarren mailako kolektibo bihurtzen dira lanik gabe gelditzen direnean edota erretiroan ordainsaria jasotzeko orduan. Lea Ibarrari dagokionez, gizarte segurantzan alta emanda daudenen gehiengoa araubide orokorraren barruan daude (%64,96). Mendexa eta Munitibarren kasuan, ordea, autonomo bezala daude erregistratuta araubide orokorrean baino biztanle gehiago (%50,84 Mendexan eta %71,42 Munitibarren). Deigarria da Mendexaren kasuan etxeko langileen araubide barruan lan egiten duten 5 pertsonen kasua, baina datu faltagatik, ez dakigu honen atzeko arrazoiak zeintzuk izan daitezkeen.

Araubide orokorra

Nekazaritza Araubidea

Itsasoko Araubidea

Etxeko langileen

Araubidea Autonomoak Guztira

LEA IBARRA 421 0 0 0 217 648

AMOROTO 124 0 0 0 70 196

AULESTI 69 0 0 0 14 85

GIZABURUAGA 155 0 0 0 23 179

MENDEXA 53 0 0 5 60 118

MUNITIBAR 22 0 0 0 50 70

5. taula: Gizarte segurantzan alta emandako pertsona kopurua, araubide motaren arabera. 2012Ko ekaina. Eustat: Gizarte Segurantza. Enplegua eta Gizarte Ekintzako Ministerioa. Egilea: Farapi S.L.



Lan sektoreak aztertzea adierazgarria da lan esparrua genero rolen arabera oso bereiztua izan delako historikoki. Horretarako, lan sektore nagusiak zeintzuk diren eta beraietan gizon eta emakumeen presentzia nolakoa den aztertzea ezinbestekoa da. Lea Ibarra mankomunitatean, zerbitzuen sektorea da langile gehien okupatzen dituena (%51,86), nahiz eta EAEn azpitik egon (% 69,51). Industria sektorea bigarren mailan dugu (%33,29) EAEko datuen gainetik (%21,1). Eraikuntzak biztanleen %10,07 enplegatzen du, EAEko kopurutik (%8,46) pixka bat gorago . Nekazaritzan, azkenik, mankomunitateko biztanleen %4,75ek dihardute, EAEn (%0,91) baino nabari gehiago. Sektore honetan Amoroto eta Gizaburuagako herriek dituzte kontratupeko langileen portzentaje handiena (%5etik gora biek). Mankomunitateari dagokion sektore bakoitzean sexuaren araberako daturik ez daukagu, baina EAEko datuetan oinarrituz, emakumeen %87,5ak zerbitzuen sektorean lan egiten duela kontuan hartuz (2010enan Emakundek argitaratutako Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko zifrak txostenean oinarrituz), Lea Ibarreko mankomunitatean zerbitzuetan diharduten gehiengoa emakumeak direla aurreikusi dezakegu. Kontuan hartu beharrekoa da lan baldintzak sektore honetan gainontzekoetan baino okerragoak direla, estatus eta balorazio sozial aldetik, kontratu mota aldetik, ordutegi aldetik eta soldata aldetik, besteak beste. Beraz, emakumeen gehiengoa bertan kokatzean, lan merkatuaren baldintzen bitartez prekarizatzen den kolektiboa bihurtzen da kontrataupeko emakume langileena.

19. grafikoa: Biztanleria okupatua lan-sektorearen arabera. 2006. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L.


Nekazaritza 4,8 5,8 4,6 6,4 4,8 3,1

Amoroto Aulesti Gizaburuaga Mendexa Munitibar Lea Ibarra0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

10 13 5 9 542

63107

33 41 50

294

19 293 23 15

8980

132

37

11693

458

Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak



Industria 33,3 36,6 38,1 42,3 21,7 30,7

Eraikuntza 10,1 11,0 10,3 3,8 12,2 9,2

Zerbitzuak 51,9 46,5 47,0 47,4 61,4 57,1

Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

6. taula: Biztanleria okupatua lan-sektorearen arabera (%). 2006. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L. Ezkutuko ekonomia Ezkutuko ekonomia deitzen saio barne produktu gordinaren (BPG) barruan sartzen ez den eta estatuaren kontroletik kanpo dagoen ondasun eta zerbitzuen ekoizpenaren trukaketari. Agerikoa ez den jarduera izanik, ez da ohiko estatistika eta zirkuitu fiskaletan sartzen eta oso zaila da honen inguruko datu zehatz eta fidagarriak lortzea. Dena den, ezkutuko jarduera ekonomikoa hobeto ulertzea helburu duten ikerketek hurrengo datuak erakusten dituzte: EAEn, 2002an jasotako datuen arabera, jarduera ekonomikoaren %16,10a ezkutuan egiten da, eta ezkutuko ekonomian dauden jardueretatik %89a emakumeen eskutan dago.

20.grafikoa: EAEn ekonomia murgilduan dihardutenak sexuaren arabera. 2002. Iturria: LAB Sindikatua. Egilea: Farapi S.L.

7. taula: EAEko langileen guztien artean ekonomia murgilduan dihardutenak sexuaren arabera. 2002. (%) Iturria: LAB Sindikatua. Egilea: Farapi S.L.

Jarduera hauetan dabiltzan langileek ez dute gizarte segurantzan kotizatzen eta beraz, ongizate estatuak langileei eskaintzen dizkien abantailetatik kanpo gelditzen dira (gaixotasun baja, erretiroa,

89%

11%

Emakumeak Gizonezkoak

LANGILEAK

Emakumeak 14,30

Gizonezkoak 1,80

Guztira 16,10



lan istripuen aurrean babesa...). Ondorioz, ezkutuko ekonomian aritzen diren langileak gizarte bazterketan egon edo bazterketa jasateko arriskuan daude, eta emakumeak gehiengoa diren sektorea izanik, kolektibo bezala diskriminatu egiten dira. Lea Ibarreko kasuan, zaintza lanak izango direla ezkutuko ekonomian egiten diren gehienak suposatu dezakegu (hirugarren adinako pertsonenak, bereziki), beste eskualde gehienetako patroia jarraituz. Hauetan, migrariak dira langile gehienak. Lan baldintzak Gizonezkoen eta emakumeen lan baldintzen artean zer nolako desberdintasunak dauden jakiteak, egoera parekide baterako bidean, zein aspektutan aldaketak eman behar diren laguntzen du. Jakina da sexu bien artean lan baldintza oso desberdinak topa daitezkeela, eta halaber, gizonezkoak alde batetik, eta emakumezkoak beste alde batetik kategoria oso moduan hartzen baditugu, aldeak topatzen dira, beti ere emakumeen egoera kaskarragoa azaleratuz. Sexuak ez ezik beste hainbat faktorek ere eragiten dute honetan, hala nola adinak, jatorriak edota ikasketa mailak. Hori neurtzeko, kontratu motak, lanaldi motak eta ardura postuak aztertuko ditugu. Kasu honetan ere, EAEko datuak erabiliko ditugu ideia bat egiteko, Lea Ibarreko daturik ezean. -Kontratu motak Kontratu motak, lana mantentzeko aukera gehiago edo gutxiago ematen dute, eta horrek berekin dakar egoera ekonomiko egonkor baterako aukera izatea ala ez izatea. Egiten diren kontratu motak aztertzean gizonezkoei emakumezkoei baino kontratu gehiago egiten zaizkiela ikus dezakegu. Hori bera agertzen da 8. taulan ikusitako 2012ko kontratazio datuetan. Lea Ibarreko udalerrietako kasurako hilabete bakarreko datuak ez ditugunez, EAEko datuak erabiliko ditugu egun gizonek eta emakumeek zein kontratu mota dituzten jakiteko. Emakumeei kontratu gutxiago egiteaz gain, kontratu fijo edo mugagabe gutxiago egiten zaizkie eta aldi baterako gehiago; ondoriz, lan munduan ziurgabetasun gehiago eta prekarietate gehiago dute.

Kontratatuak Emakumeak Gizonezkoak

Guztira 46 54

Mugagabea- fijoa 42,9 57,1

Aldi baterako 53,4 46,6

Kontratu gabeak 90,1 9,9 8. taula: EAEn egindako kontratu motak sexuaren arabera. 2010. (%). Iturria: Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko zifrak 2010 Egilea: Farapi S.L. -Soldatak Soldatei dagokienez ere aldeak topatzen dira emakumeen eta gizonezkoen artean. EAEn emakumeen ordukako soldatak gizonezkoena baino baxuagoak dira. Lan sektore guztietan gertatzen da hau gainera.



Sektorea Emakumeak Gizonezkoak Guztiak

Sektore guztiak 14,82 17,98 16,67

Industria 15,09 18,43 17,83

Eraikuntza - 15,7 15,6

Zerbitzuak 14,79 18,21 16,35

9. taula: EAEn orduko soldata sektorearen eta sexuaren arabera. 2009. Iturria: EIN. Egilea: Farapi S.L. Ondorioz, gauza berbera gertatzen da urteko soldatarekin ere. Emakume eta gizonen arteko soldata diferentzia hau mantendu egiten da nahiz eta emakume eta gizonek sektore berean lan egin. Hau da, diferentzia honek ez dio soilik sektoreen arteko soldata ezberdintasunari erantzuten. Sektore berean daudenen artean ere desberdintasunak daude: hala nola, zerbitzuetan, emakumeen presentzia handiago izanda ere, emakumeek gizonek baino gutxiago kobratzen dute.

Sektorea Emakumeak Gizonezkoak Guztira

Sektore guztiak 22502,47 28889,92 26162,45

Industria 24501,6 29469,36 28585,28

Eraikuntza -- 25770,34 25346,22

Zerbitzuak 22259,55 29213,31 25323,67

10. taula: EAEn urteko soldata sektorearen eta sexuaren arabera. 2009. Iturria: EIN. Egilea: Farapi S.L. Prestakuntza mailaren eta soldataren artean ere desberdintasunak daude gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Prestakuntza maila bererako, gizonezkoek soldata handiago jasotzen dute emakumezkoek baino. Eta gauza bera gertatzen da, adinaren, lanaldi motaren eta kontratu motaren arabera ere. Kasuaren arabera, %17 eta %30en arteko aldea egon ohi da bataz beste soldatan gizonezkoa izan ala emakumezkoa izan.

Ikasketa maila Emakumeak Gizonezkoak Guztira

Lehen mailakoak 17.178,30 25.841,60 22.102,30 Erdi mailakoak 20.306,08 28.791,50 25.430,50 Goi mailakoak 31.258,50 39.304,50 34.853,60

11. taula: EAEn jarduerarekin, prestakuntzarekin eta sexuarekin duen harreman motaren arabera pertsona bakoitzak jasotzen duen batez besteko soldata gordina (Eurotan), 2010. Iturria: EIN. Egilea: Farapi S.L.



-Lanaldi motak Lanaldi motaren arabera ere desberdintasunak daude emakume eta gizonen artean. Gizonek garrantzi gehiago ematen diote enpleguari, eta beraz, lanaldi osoa izaten dute helburu. Emakume batzuentzat, ordea, ez da erreza izaten etxeko eta familiako lan kargak eta enplegua uztartzea, eta beraz, lanaldi partzialak edo partekatuak hartzea erabakitzen dute. Emakumeen kasuan beste faktore batzuek ere eragin dezakete: emakumeak lan produktiboan aritzen direnean eta zerbitzuen sektorean lan egiten dutenean (etxeko lanak, garbiketa, zaintza, etab.) lan baldintza eskasak izaten dituzte orduka lan egiten dutelako; ondorioz, hauengan ohikoa izaten da enplegu bat baino gehiago izatea. Emakundek ateratako 2007ko zifren txostenaren arabera EAEko emakumeen %28ak lanaldi partziala dauka, eta gizonen artean %4,2a bakarrik da lanaldi partziala daukana. Lanaldi partzialarekin gutxiago kotizatzen da, askotan ezkutuko ekonomia bihurtuz. Ez da gizarte segurantzaren babesik jasotzen ondorioz, eta horrela gizarte bazterketa jasateko arriskua areagotzen da. -Bereizkeria bertikala Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Defentsoriak1 2008an argitaratutako txostenaren arabera EAEn zuzendaritza eta gerentzia postuetan dauden pertsonetatik %37 da emakumezkoa, gizonezkoen %63aren aurrean. Hori ez dator bat ordea, ikasketa mailarekin. Izan ere, graduondoko ikasketak (%58) eta masterrak (%60) dituztenen artean gehiengoa emakumezkoak dira. Hauen artean ordea, gizonezko gehiago iristen dira zuzendaritza postuetara. 2002an ikasketak amaitu zituztenen artean, lau urtera, gizonezkoen %16k zuzendaritza posturen batean ziharduen, eta emakumeen artean %6ak. Goi mailako zuzendarien artean, emakumeen %60ak goi-mailako ikasketak ditu. Aldiz, gizonen zuzendarien kasuan, %50ak ditu goi mailako ikasketak. Soldatari dagokionez, emakumeek %30 gutxiago jasotzen dute kategoria guztietako lanpostuetan. Europan ere gertatzen den joera da hau (%25 gutxiago jasotzen dute emakumeek). Prestakuntza mailaren, adinaren, lanaldi motaren nahiz kontratu motaren gainetik dago desberdintasun hau: zuzendaritza postu, zein erdi mailako edo behe mailako postuetan gauza berbera gertatzen da.

2.2.2- Langabezia

Langabezia okupatuta ez dagoen biztanleria aktiboak osatzen du. Dena den, langabe guztiak ez daude erregistratuta eta datuak lortzerako orduan, erregistratutako langabezia bakarrik har dezakegu kontuan; hau da, langabezian dauden eta enplegurako administrazio publikoetan izena emanda daudenak. Dena den, badakigu erregistratuta ez dauden langabe asko daudela, eta beraz, datu hauek ez digute errealitate osoa erakusten. Lea Ibarrari dagokionez, 2007tik 2009ra eman zen langabetuen azken hamarkadako hazkunde handiena, emakume langabetuen hazkundea areagotu zelarik. Hurrengo bi urteetan langabezia orokorra murrizten joan bazen ere, emakumeena altuagoa mantendu da. Herriz herri desberdintasunak ematen diren arren, orokortu daitekeen ezaugarria da azken hau, 21. grafikoan ikus daitekeen bezala. Izan ere, krisiaren aurretik zein krisi ostean, emakueek lan merkatuan sartzeko 1 Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Defentsoria, (2008). Emakumeak eta zuzendaritza-postuak:

berdintasunaren ameskeria. Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Defentsoria. Gasteiz.



eta bertan mantentzeko zailtasun gehiago dituzte, nahiz eta desberdintasunak dauden sektore desberdinen artean.

21. grafikoa: Langabeziaren bilakaera Lea Ibarrean. 2005-2011. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L.

LEA IBARRA

Urtea EMAKUMEAK GIZONEZKOAK 2011 35 30

2010 41 28

2009 45 33

AMOROTO

2011 3 7

2010 4 4

2009 5 8

AULESTI 2011 15 9

2010 17 8

2009 14 10

GIZABURUAGA

2011 2 2

2010 3 2

2009 6 1

MENDEXA

2011 11 6

2010 12 11

2009 14 18

MUNITIBAR

2011 4 6

2010 5 3

2009 6 6 12. taula: Langabeziaren bilakaera Lea Ibarrean. 2009-2011. Eustat: Eustat. Egilea: Farapi S.L.

2005 2006 2007 2008 2009 2010 20110

20

40

60

80

100

24 20 1724

45 4135

20 199

2533 28 30

44 3926

49

7869 65

Emakumeak Gizonezkoak Guztira



2012ko datuak aztertzean, Lea Ibarrean gizonen langabezia altuagoa dela antzeman daiteke, eta desberdintasuna oso txikia denez (%53,52 dira gizonezkoak), momentuko ezaugarrien araberakoa dela pentsatu dezakegu; izan ere, mankomunitateko aurreko urteetako bilakaera ikusita (21. grafikoa) eta Bizkaiko datuak aztertuta (22. grafikoa), Lea Ibarrean ere emakumeek lana bilatu eta mantentzeko arazo gehiago dituztela suposatu dezakegu. Joera orokorra da gure gizartean emakumeak etxeko lanez eta zaintzaz arduratu behar direnez, lan-merkatuan sartzeko arazo gehiago edukitzea. Eta langabezia-tasa emakumeena baxuagoa izatearen atzean arrazoi desberdinak egon daitezke: industri sektorean gizonen soldata altua izatea eta emakumeek enplegurik ez bilatzea edota gizartearen zahartze prozesuaren ondorioz soldatapeko zaintza asko egoteko beharra egotea, besteak beste. Dena den, datu gehiago beharko genituzke Lea Ibarreko joera hauek zehatz mehatz azaltzeko, eta norabide honetan jarraituko dugu analisiarekin, adina eta lan sektorea moduko aldagaiak txertatzean langabezi honen ezaugarriak argituko direlakoan.


Emakumeak 33 5 12 1 11 4

Gizonezkoak 38 7 13 4 3 11

Guztira 71 12 25 5 14 15

13. taula: Langabezian erregistratua Lea Ibarrean. 2012ko ekaina. Eustat: Lanbide. Egilea: Farapi S.L.

22. grafikoa: Langabezia tasa sexuaren arabera Lea Ibarrean (%). 2012ko ekaina. Eustat: Lanbide. Egilea: Farapi S.L.

Bizkaia Lea Ibarra Amoroto Aulesti Guizaburuaga Mendexa Munitibar0,02,04,06,08,0

10,012,014,016,018,0 16,7

6,1 5,4

8,7

2,0

10,3

4,1

14,9

6,5 5,97,9 7,5

2,4

8,6

15,8

6,3 5,7

8,3

4,96,0 6,7

EMAKUMEAK GIZONEZKOAK GUZTIRA



Langabezia indizean adinak zuzenean eragiten du; izan ere, gazte askok ikasketak amaitu eta gero ez dira zuzenean langabetu moduan erregistratzen, eta beraz, ez dira kontabilizatzen. Emakumeen kasuan, gainera, ikasketak luzaroago jarraitzen dituzte, unibertsitate ikasketak bereziki, eta sarritan lan munduan sartzea ez da beraien berehalako planen artean dagoen zerbait. Arrazoi hauek egon daitezke, besteak beste, 25 urtetik beherakoen langabezia-tasa baxuen atzean. 25-44 urte bitartekoak dira langabezia gehien jasaten dutena Lea Ibarrean, emakume zein gizonen kasuan.

LEA IBARRA


<25 25-44 >=45 <25 25-44 >=45

4 18 11 4 21 13 AMOROTO 1 4 0 1 5 1 AULESTI 1 5 6 2 4 7 GIZABURUAGA 0 0 1 1 2 1 MENDEXA 2 5 4 0 2 1 MUNITIBAR 0 4 0 0 8 3

14. taula: Langabezian erregistratuak adin tartearen eta sexuaren arabera Lea Ibarrean. 2012ko ekaina. Eustat: Lanbide. Egilea: Farapi S.L. Langabezia datuei buruzko analisi sakonago bat egiterako orduan esanguratsua da sektore bakoitzan langabeziak zelan eragiten duen ikustea, eta are gehiago, azken urteetako krisi ekonomikoak sektore batzuk beste batzuk baino gehiago astindu dituela kontuan hartuta. Horretarako, langabezian erregistratuta dauden pertsonak egindako azken lanaren arabera aztertuko ditugu. Bizkaian aurretik lanik egiten ez zutenek osatzen dute langabetuen portzentaje handiena, langile gazteak, alegia. Lea Ibarreko kasuan, ordea, langabetu gehienak aurretik lanean aritu ziren, zerbitzuen eta industria sektoreetan bereziki. Izan ere, Bizkaian langabetuen %33,93aren azken lana zerbitzu sektorean izan zen, eta Lea Ibarrean %53,52ra hazten da datu hau. Industriari dagozkionez, EAEn langabetu erregistratu guztien %7,64a zebilen sektore honetan burutu zuen azken enpleguan, eta Lea Ibarrean, datu hau %23,94ra igotzen da. Beraz, 25 urtetik gorakoen langabetuak bi sektore nagusi hauetatik datozela ondorioztatu dezakegu, emakumeak zerbitzuen sektoretik eta gizonak industriatik. Okamikako industrigunea %85ean dago lanean, eta nahiz eta badirudien krisi ekonomikoa beste eskualde batzuek baino hobeto eusten dagoela, ezin dugu jakin etorkizunean ze kalte egingo dion sektoreari. Zerbitzuetan, ordea, krisia gehiago nabari da eskualdean, eta oso feminizatutako sektorea den neurrian, emakumeak egoera kaxkarragoan uzten ditu lan-merkatuari begira.

Nekazaritza Industria Eraikuntza Zerbitzuak Aurretik lanik egin gabeak

BIZKAIA 1.401 12.345 11.985 54.783 80.909

LEA IBARRA 4 17 5 38 7



AMOROTO 1 2 1 7 1

AULESTI 2 6 1 13 3

GIZABURUAGA 1 1 0 2 1

MENDEXA 0 3 1 9 1

MUNITIBAR 0 5 2 7 1

15. taula: Langabezian erregistratuak azken lanean egindako lan-sektorearen arabera. Lea Ibarrean. 2012ko ekaina. Eustat: Lanbide. Egilea: Farapi S.L.

2.3- LAN ERREPRODUKTIBOAK Lan erreproduktiboak bizitzari eusteko ezinbesteko lanak dira: zaintza, garbiketa, elikadura eta antzeko lanak sartzen dira eginkizun sorta honen barnean. Berdintasunari dagokionez lanaren inguruko azterketa egoki bat egin nahi bada, ezinbestekoa da erreprodukzio lanak ere kontutan hartzea. Lan produktiboek eta lan erreproduktiboek zuzeneko lotura dute; izan ere, biak bateratu behar izaten dira kasu askotan, eta batez ere emakumeen kasuan. Emakume askok bi lan hauek bateragarri egin ahal izateko, lan produktiboak murriztu egin behar izaten dituzte, edota lan baldintza eskasagoetan lan egitea aukeratzen dute familiaren bizitzari eusteko lanari denbora hori eskaintzeko. EAEn 2003. urtean egindako erreprodukzio lanen banaketaren inguruko azterketan, agerian geratu zen lan hauen %70a emakumeek egiten dutela. Txosten berean jasotzen denez, errepodukzio lana emakumeen esku egon ohi da astegunetan nahiz asteburuetan. Hala ere, eginkizunaren araberako rol banaketa ematen da kasu honetan ere. Emakumeek denbora gehiago pasatzen dute otorduak prestatzen, garbiketan, arropa prestatzen edota erosketak egiten. Aldiz gizonek konponketak egiten zein kudeaketa lanak egiten emakumeek baino denbora gehiago pasatzen dute. Aisiari dagokionean gizonezkoek aisiarako denbora gehiago hartzen dute emakumeen aldean.

Jarduerak Emakumeak Gizonezkoak Guztira

Otorduak prestatzea 1,31 0,38 1,07

Lanegunak 1,3 0,36 1,07 Igandeak 1,36 0,44 1,13

Garbiketa 1,1 0,49 1,05 Lanegunak 1,11 0,49 1,06

Igandeak 1,09 0,49 1,03



Arropa 0,53 0,27 0,48 Lanegunak 0,54 0,28 0,49

Igandeak 0,55 0,31 0,49 Bestelako konponketakbatzuk 0,16 0,25 0,18


Erosketak 0,52 0,44 0,49 Lanegunak 0,48 0,46 0,48

Igandeak 0,22 0,14 0,17 Kudeaketak 0,37 1,03 0,5


Erdi-aisiak 1,37 2,02 1,48 Lanegunak 1,36 2 1,46

Igandeak 1,51 1,4 1,45

16. taula: Parte hartzaile bakoitzaren batez besteko denbora etxeko lan motaren, egunaren eta sexuaren arabera EAE 2008. Iturria: EUSTAT. Egilea: Farapi S.L. Erreprodukzio lanen sexuaren araberako banaketa hau gure gizartean ohikoa dela esan daiteke. Ondorioz, pentsatzekoa da Lea Ibarrean ere hala gertatuko dela. Etxeaz eta familiaren zaintza eta hornikuntzaz nagusiki emakumeak arduratzen dira.

“Ba nik igual gauza batzuk gurau dot nik eta, diñot hori trasladaute beste pertsona batzuetara, eta ondo banatute badau denporie librie, orekatute bada jendean artien, pues banaketa bat egon leike hor, ez? Jendean banaketa hori”.-Munitibarreko Guraso Elkarteko kidea-

Askotan modu inkontzientean egiten den zerbait da gainera; nahiz eta berdintasunean sinistu, txikitatik barneratutakoaren eraginez, eguneroko bizitzan agerian geratzen den rol banaketa da.

“(besteetaz zaintzea) Beti izan da holan, emakumeen biharra” - Amorotoko hirugarren adineko elkarteko kidea -

Izan ere, Emakunderen 2010eko Euskadiko Zifrak txostenean ikusten da, etxearekin eta familiarekin zerikusia duten lanen banaketa emakumeen esku dagoela. Adierazgarria da, gizonezkoek ez dutela lan-ordu partzialeko lanik. Emakumeek berriz, askotan familia bizitzarekin bateragarri izateko lanaldi murriztuak izatea erabakitzen dute.



Ekintzak

Emakumeak Gizonezkoak

Guztira

Etxetik kanpo lan egiten dutenak

Etxetik kanpo lan egin eta

familia kargak Guztira

Etxetik kanpo lan egiten dutenak

L.O.

Etxetik kanpo lan egin eta

familia kargak L.O. L.O. L.P. L.O. L.P.

Lanean (joan etorriak barne) 5,8 8,5 5,6 8,2 5,5 8,1 9,1 8,8

Etxeko zereginak , Senideak zaintzea 4,9 3,5 5,6 4,7 6,4 3,0 2,9 3,7

Atsedenaldia (lo-orduak) 7,5 7,4 7,4 7,4 7,4 7,5 7,4 7,5

Prestakuntza 0,6 0,5 0,6 0,4 0,5 0,6 0,3 0,2

Denbora librea, Aisialdia 3,9 3,2 3,5 2,3 2,8 4,0 3,6 3,2

Beste batzuk 1,3 1,0 1,3 1,1 1,5 1,0 0,7 0,7

Guztira orduak 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0

L.O. - Lanaldi Osoa L.P.- Lanaldi Partziala 17. taula: Nola banatzen duzu denbora lanegun batean? Galderaren ereantzunak zeregin bakoitzeko orduen arabera. Iturri: Emakunde. Egilea: Farapi S.L. Zaintzaren eta etxeko lanen inguruan aipagarria da, gizonezko batzuk ez dakitela beren burua zaintzen. Gipuzkoan bakarrik bizi diren adineko pertsonak2ikerketan, 'ezgaitu kultural' gisa kategorizatzen dute talde hau, eta adineko gizonezkoen artean arazo garrantzitsutzat jotzen da.

“[...] biziraupenerako lan moduan izenda ditzakegun, hau da, etxeko lanekin, higienearekin, elikadurarekin, etab. lotutako, lanik inoiz egin ez duten gizonezko askok hauek egiteko duten gaitasun ezak, pertsona hauek bereziki ahulak egiten ditu eta bakarrik egoteko gaitasuna murrizten du horrek. “Ezgaitu kulturalak” dira.” -Gipuzkoan bakarrik bizi diren adineko pertsonak txostenetik-

Lea Ibarrean ere, bakarrik bizi diren gizonezko adinekoen artean antzeman dezakegu arazo hau, batez ere, baserrietan eta bakarrik bizi diren gizonezkoen artean. Gizarte zerbitzuetatik arazo honetaz jabetu dira eta euren buruaz arduratzeko gai ez diren gizonezkoengana hurbiltzeko saiakerak egiten hasi dira.

“Askotan gu juten gara, gehienbat gizonezkoengana. Eurak ez dabe ikusten horrenbeste problemi ta medikuk deribatzen dau: holan ezin leike, ez da zaintzen, ez deu hartzen medikaziñoa, edo dana dala” - Mankomunitateko

2 Farapi antropologia kontsultoriak Gipuzkoako Diputazioko Gizarte politikarako departamenturako 2005an

burututako ikerketa bat da. Bertako ondorioak Gizarte politikako departamentuaren barne erabilpenerako burutu zen (jatorrizko bertsioa gazteleraz dago).



gizarte langilea- Ezgaitu kultural bezala definitzen ditugun gizon hauek dituzten arazoen oinarria kulturala da, hau da, gizon hauek gizon izateagatik ez dute bere burua zaintzeko beharrik izan, beti etxeko emakumeren bat izan da honetaz arduratu dena, ondorioz, denboraren eta beharren poderioz ardura falta hau ezgaitasun bihurtzen da, eta azkenean, arazo. Ezgaitu kulturalen egoera hau genero sistemak (gizonak ez baitira zaintzarako hezten) sortzen dituen arazo larrienetariko bat da. Arazo honek familia egituraketetan eragiten du, baita Udaleko gizarte zerbitzuetan ere. Aldiz, emakumeen artean, bestelakoa gertatzen da. Askok bizitza osoa etxeko lanei eta familiari lotuta pasa dute, eta hauentzat, zahartzaroa iristean hain da estua etxearekiko duten lotura, ez dutela nahi izaten euren etxea utzi. Lea Ibarreko kasuan, Munitibarren hirugarren adinako pertsonen erresidentzia dute, Oizpe Egoitza. Dena den, hirugarren adineko pertsonei errazagoa egiten zaie euren etxea ez uztea, eta horregatik, etxez etxeko laguntza zerbitzua askoz erakargarriagoa egiten zaie.



3- AZPIEGITURAK, EKIPAMENDUAK ETA KOMUNIKABIDEAK, BALIABIDEAK

Atal honen helburua Lea Ibarreko mankomunazgoak biztanleriari eskaintzen dizkion baliabide materialak aipatzea da. Azpiegiturei dagokienez, mankomunazgotik hurrengo erronkak dituzte:

! Bailarako bizi-kalitatea hobetzea. ! Errepideen hobekuntza ! Telefono eta telebista kobertua handitu eta hobetzea. ! Saneamendu sarea eta aprobetxagarria izan daitekeen kanalizazio sarea bideratzea. ! Euren nortasuna zainduz, turismoa zabaltzea. ! Mantenimendu eta aholkularitza teknikorako enpresa sortzea.

Garraio-sareak edo eskaintzen diren osasun zerbitzuak biztanleria osoan eragiten duen arren, ez du maila berean eragingo jendarte desberdinengan. Badaude kolektibo konkretuak, haurrak, gazteak edo adineko pertsonek behar berezi batzuk dituztenak. Erakunde publikoen ardura da hauek asetzeko bitartekoak jartzea da, eta emakume eta gizonen aukera berdintasuna bermatzeko mekanismoak abian jartzea. Hurrengo taulan mankomunazgoan eta herriz herri eskaintzen diren oinarrizko zerbitzuak agertzen dira:


Gobernu egoitza

Mankomunaz-goa

Gizaburuagan Udaletxea Udaletxea

Udaletxea (Mankomunazgoko egoitzan behin behinekoz)

Udaletxea Udaletxea

Garraioa -Autobusa -Autobusa. -Autobusa. -Autobusa. -Autobusa. -Autobusa.

Hezkuntza --

-Herri Eskola: *Haur hezkuntza *Lehen hezkuntza

-Haurreskola -Herri Eskola: *Haur hezkuntza *Lehen hezkuntza -Musika eskola.

-Musika eskola. --

-Herri eskola: haur hezkuntza eta lehen Hezkuntza

Haurrentzako guneak

-- -Ludoteka. -Ludoteka -Ludoteka. -Ludoteka. --

Kirola -- -Frontoia.

-Frontoia. -Futbol zelaia. -Gimnasioa. -Probalekua. -Eskolako patioa (saskibaloi eta futbol kantxa)

-Frontoia. -Probalekua. -Rokodromoa. / Boulderra.

-Frontoia. -Probalekua. -Kiroldegia egitea aurreikusten da. -Udan Leagi Campingeko igerilekua erabil dezakete herritarrek.

-Frontoia. -Probalekua.



Kultura -- -Liburutegia. -Kzgunea.

-Liburutegia. -Kz gunea. -Erakusketa gela. -Areto nagusia. -Elkarteen gela.

-Liburutegua. -Ludoteka. -Kzgunea.

-Liburutegia. -Infoteka. -Aretoa. -Balio anitzeko gela.

-Liburutegia. -Kzgunea. -Ludoteka

Osasuna --

-Osasun zentroa: astean hiru egunez. -Botikarik ez dago.

-Osasun zentroa: astean bost egunez. -Botika.

-Osasun zentroa: astean bi egunez. .Botikarik ez dago.

-Osasun zentroa: astean bi gunez. -Botikarik ez dago.

-Osasun zentroa: astean hiru egunetan. -Botika.

Gazteentzako espazioak

-- -- -Gaztetxea. -Gaztetxea. -- -Gaztetxea.

3. adinekoentzako espazioak

-Eguneko zentroa (une honetan itxita ez dagoelako erabiltzailerik). -3. Adineko elkarteen eskualdeko bilerak mankomunaz-goko egoitzan egiten dira

- 3. adinakoen lokala.

- 3. adinakoen lokala. -- -- - 3. adinakoen

egoitza egotza.



- LABURBILDUZ- Egoera sozioekonomikoa

HUTSUNEAK INDARGUNEAK AUKERAK ETA PROPOSAMENAK

-Emakumeak lan baldintza okerragoetan aritzen dira: zerbitzu sektorean, aldi baterako kontratuekin, soldata baxuagoekin... -Ekonomia ezkutuan diharduten gehienak emakumezkoak dira, gizarte segurantzaren babes gabe. -Nekazaritza sektorearen egoera oso kaxkarra da. -Goi-mailako postuetan gizonezkoak dira gehiengoa. -Adineko gizon batzuek, lan erreproduktiboak ez dituztenez inoiz egin, arazoak dituzte egunerokotasunean aurre egiteko.

-Beste eskualdeetan baino langabezia baxuagoa. -Industrigune osasuntsu eta indartsua, krisiak beste leku batzuetan baino gutxiago astindu duena.

-Enpresetan bateragarritasuna bermatzeko kontzientziazio kanpainak egitea. -Nekazaritza indartzea, eta arlo honetan emakumeen egiten duten lana baloratu eta bisibilizatzea. -Lan erreproduktiboen inguruan kontzientziazio kanpainak egitea, erantzukizuna sustatuz.

II!"#$%&!'(#$)*%#+



1- ANTOLAKETA ADMINISTRATIBOA Erakunde publikoen antolaketan eta funtzionamenduan, emakumeen eta gizonezkoen egoeraren berdintasuna bermatzea ezinbestekoa da. Etxeko lanak eginez gero, herrira begira antolatzen diren proiektuek ere emaitza hobeak emango dituzte ezbairik gabe. Antolaketa politikoa, mankomunazgoko eta Udaleko sailen osaera eta langileen lan-mailak eta baldintzak, eragile hauek dituen araubide, ordenantza eta prozedurak eta beraiei lotutako erakundeen osaerak eta funtzionamenduak berdintasun printzipioa jarraitu beharko lukete.

1.1- LEA IBARREKO MANKOMUNAZGOA Lea Ibarreko Udal mankomunazgoa 1983an eratu zen eta bailarako bost herriek osatzen dute: Amoroto, Aulesti, Gizaburuaga, Mendexa eta Munitibar. Gobernu-batzordean herri bakoitzeko alkateek eta zinegotzi batek hartzen dute parte.

1.1.2- ANTOLAKETA POLITIKOA

Erakunde honen baitan emakume eta gizonen presentzia ez da parekidea, gobernu batzordeko hamar kidetik emakume bakar bat baitago. Datu hauek emakumeak botere postu eta baliabideen kudeaketatik kanpo gelditzen direla erakusten digu eta gizartearen goi mailako postuetan erreferente maskulinoak bakarrik mantentzen direla. Partaidetza parekida ez badago, oso zaila izango da emakume eta gizonen berdintasuna bermatuko duten politikak aurrera eramatea.

LEA IBARRA KONTZEJUKO BATZORDEKIDEAK

Emakumeak 1

Gizonezkoak 9

Guztira 10

18. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko kontzeju-kideak sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L.



Mankomunitateko batzordeetan arreta jarriz, emakumeen kopurua gizonena baino askoz txikiagoa ez den arren, desberdintasunak antzeman daitezke alorrez alor. Aurretik esan bezala, gobernu batzordean emakume bakarra dago, eta ongizatean ordea, gizon bakarra (6 emakume eta gizonezko bakarra). Ongizatea eta besteen ardura tradizionalki emakumeen kontua izan denez, emakumeek jarraitzen dute postu hauek euren gain hartzen. Kultura, ordea, erabat parekidea da, hiru emakume eta hiru gizonezkoz osatuta. Orokorrean, kultur jardueretan emakume gehiagok hartzen dute parte, eta kirol jardueretan, batzorde honen barruan kokatu daitekela suposatzen dugula, gizonezko gehiagok.

LEA IBARRA

BATZORDEAK EMAKUMEAK GIZONEZKOAK

Gobernu batzordea 1 9

Ongizatea 6 1

Kultura 3 3

Guztira 10 14

19. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko batzordeetako kideak sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L.

1.1.3- ZERBITZUAK Mankomunazgotik eskaintzen diren zerbitzuak bi zutabe nagusi dituzte: baiaran garapena sustatzea (zoru industrialaren kudeaketa eta enplegua sustatzearen bitartez) eta azpiegitura egokiak sortu eta mantentzean. Azken honen barruan, hiru alor nagusi ditugu: zerbitzu orokorrak, gizarte zerbitzuak eta ingurumen saila. Hurrengo taulan zerbitzu guztiak eta beraien ezaugarriak azaltzen dira. Dena den, hurrengo ataletan gehiago sakonduko dugu zerbitzu hauetako bakoitzean.

LEA IBARRA

Garapen zerbitzua -Enplegua eta industria sustatzeko ekimenak bultzatzen ditu. -Bailarako azpiegiturak hobetzeko lan egiten du.

Zabor biltze zerbitzua -Zabor-bilketaren kudeaketa.

Hirigintza zerbitzua

-Eskualdeari zein udalerriei zuzenduta dago, eta lurralde antolamendurako araudien garapena eta kudeaketaz eta hirigintza araudi, ordenantza eta bestelakoen aholkularitza eman eta ebazpenak egin eta kudeatzen dira. -Mendexak ez du zerbitzu hau jasotzen 2012a ezkero.



Ongizate zerbitzua -Beharrizan bereziak dituzten biztanleen arreta, aholkularitza eta dagozkien laguntzak kudeatzen dira. -Eskualdeko talde batzuekin sentsibilizazio eta prebentzio lana.

Kultura ekintzak

-Euskararen normalizazioa lortzeko lan egitea. -Leatarren egunaren antolaketa. -Pilota eta pala txapelketak antolatzea udalerrietan. -Umeen eguna eta mus-briska txapelketaren antolaketa.

Saneamendu zerbitzuak -Uraren garbiketa prozesuak bermatzea.

Administrazio zerbitzua -Udaletako kontabilitatea eta aurrekontuen kudeaketa. -Udaletako pertsonalaren nomina eta aseguru sozialen gestioa eta aholkularitza. -Udalerrietako zergen kudeaketa.

1.1.4- MANKOMUNAZGOKO LANGILEAK

Mankomunitateko langileei dagokienez, hurrengo taulan agertzen zaizkigu sexuen arabera sailkatuta. Emakumeek presentzia handia dute, kultura, garapena eta turismo alorrak, langile gehien biltzen dituen lan esparrua delako, eta bertan, dena direlako emakumeak. Mankomunazgoko kontseju kideen gizon eta emakume kopuruarekin konparatuz, beraz, hurrengo ondoriora heldu daitezke: erabakitze eta botere esparruetan gizonezko gehiago dauden bitartean, emakumezkoak teknikari lanetan aritzen dira gehiago, sozialki (eta gehienetan ekonomikoki ere) gutxiago baloratutako esparruetan, alegia. Izan ere, arkitekto bakarra, hirigintza arduraduna, gizonezkoa da.

LEA IBARRA

LANPOSTUA EMAKUMEAK GIZONEZKOAK

Administraria

Administrari laguntzailea

Arkitektoa 0 1

Gizarte langilea 1 0

Gizarte langilearen administraria 1

0

Kultura, garapena eta turismo teknikaria 7 0



Etxez etxeko laguntzarako langileak 1 0

Guztira 10 1

20. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko langileak lanpostuaren eta sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L.

1.2- LEA IBARREKO UDALAK

Mankomunazgotik haratago, udalek ere eskumen esparru garrantzitsua dute eta herritarrengandik hurbilago daudenez, arreta berezia jarriko dugu erakunde hauetatik berdintasuna indartzeko egin daitezkeen saiakeretan. Antolaketa politiko parekidea izatea eta emakumea botere postuetara heltzeko trabarik ez izateak herritarrentzat berdintasunaren eredu izateaz gain, berdintasunezko politika publikoak aurrera eramatea ahalbidetuko du.

1.2.1- ANTOLAKETA POLITIKOA

Herriz herri udalbatzak nola dauden osatuta aztertuko dugu lehendabizi, gobernu talde bakoitzak dituen zinegotziak sexuaren arabera sailkatuta. Munitibar kenduta, beste lau udalerrietan gizonezko gehiago daude udalbatzeko postuetan. Agerikoa da beraz, mankomunitatean gertatzen den bezala, botere postuetan gizonen presentzia handiagoa dela, eta, kasu gehienetan, ez dela alderdi politikoen helburu bezala zehazten zerrenda parekideak aurkeztea. Alderdi politikoek aurkeztutako zerrendetatik kargua lortu duten kideen sexua begiratuta, hurrengo ondorioetara heldu gaitezke: Bilduk errepresentagarritasuna duen udalerrietan (Aulesti, Mendexa eta Munitibar) gobernu kideen artean emakume gehiago daude gizonezkoak baino. EAJn, gizonezko gehiago daude Aulesti eta Mendexan, eta gizon eta emakume kopuru berdina Munitibarren; independenteez osatutako gobernu taldeetan, azkenik, gizonezko gehiago daude Amoroto eta Gizaburuagan osatutako taldeetan.

AMOROTO AULESTI GIZABURUAGA MENDEXA MUNITIBAR

Bildu

Emakumeak

- 3 - 2 2

EAJ - - - 1 2

Indep. 2 - 2 -

Bildu Gizonezkoak

- 2 - 1 1

EAJ - 2 - 3 2



Indep. 5 - 3 -

Guztira Emakumeak 2 3 2 3 4 Gizonezkoak 5 4 3 4 3 Guztira 7 7 5 7 7

21. taula: Gobernu taldeako kideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L. Dena den, emakume eta gizonen kopuruaz gain, beharrezkoa da beste aldagai batzuk kontuan hartzea berdintasun maila zenbatekoa den ezagutzeko. Udalean dauden batzorde desberdinetako kideen sexuak udalaren barnean boterea nola banatzen den erakutsiko digu. Alkatea udaleko burua da, eta ohikoa izaten da postu hau gizonezko batek betetzea. Lea Ibarra mankomunitateko bost herrietan alkateak gizonezkoa dira, presentzia publiko eta botere gehien duen figura maskulinoa mantenduz. Sarritan, nahiz eta zerrenda parekideak aurkeztu, botere gehieneko postuetan gizonek jarraitzen dute. Gainera, gai batzuk emakumeenak eta beste batzuk gizonenak direla jotzen denez, postuak banatzerako orduan gai horren araberako pertsonak aukeratzeko arriskua dago, gizarteko ohiko rol banaketak erreproduzituz. Hurrengo tauletan herriz herri batzorde desberdinetan diharduten emakume eta gizonen kopurua erakusten da.

AMOROTO

LAN-TALDEAK Emakumeak Gizonezkoak

Auzoak eta landa garapena 0 1

Hirigintza eta zerbitzuak 0 2

Kultura 0 1

Ongizate zerbitzuak 1 0

Euskara eta hezkuntza 1 euskara

1 hezkuntza

Guztira 2 5

22. taula: Amorotoko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L.

! Amoroton ez dago batzorderik, arduradunak soilik, eta 2 emakume eta 5 gizonek betetzen dute kargu hau.

! Alkatea gizonezkoa da. ! Hirigintza eta zerbitzuen alorreko arduradun biak gizonezkoak dira, botere esparru gehien izan

eta aurrekontu kopuru handiena duena, alegia.



! Ongizate zerbitzuetako arduraduna emakumea da, zaintza eta laguntzarekin erlazionatutako alorra denez, erabat feminizatutako esparrua izanik.

AULESTI

BATZORDEAK Emakumeak Gizonezkoak

Eskubideen lan-taldea, gazteria 7 5

Hirigintza eta zerbitzuak. Garapen lantaldea 6 11

Kultura eta kirola lan-taldea 14 13

Partaidetza, komunikazioa eta barne antolamendua 3 2

Guztira 30 31

23. taula: Aulestiko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L.

! Orokorrean, batzorde parekidea osatzen du Aulestik (30 emakume eta 31 gizon). ! Alkatea gizonezkoa da. ! Hirigintza eta zerbitzuak eta garapen lantaldean emakume eta gizonen arteko

desberdintasun gehien duen batzordea da, emakumezkoak baino bost gizon gehiago baitaude. Hemen ere, gizonentzat tradizionalki egokiagoa kontsideratu izan den lana denez, beraien esku gelditzen da.

GIZABURUAGA




Kultura 0 1


Ogasuna 0 1

Guztira 2 3

24. taula: Gizaburuagako batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L.



! Gizaburuagan emakume eta gizon kopuru antzerakoa osatzen dute (2 emakume eta 3 gizon). ! Alkatea gizonezkoa da (Aipatzekoa da azken 16 urteetan emakumezko alkatea egon dela). ! Kultura eta ongizate zerbitzuak gizonen esku gelditzea eta auzoak eta landa garapena eta

hirigintza eta zerbitzuak emakumeek kudeatzea gure gizarteko ohiko rol banaketarekin topo egiten du. Guztira emakume gutxiago egon arren, eta alkatea gizona izan arren, batzordea osatzen duten emakumeek pisua eta garrantzia duten postuetan aurkitzen dira.

MENDEXA


Gazteria 4 3


Kultura 4 3

Kirolak 4 3


Euskara eta hezkuntza 4 3

Ogasuna 4 1

Guztira 25 16

25. taula: Mendexako batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L.

! Nabarmena da emakume kopuru handiagoa gizonezkoena baino (25 emakume eta 16 gizon). ! Alkatea gizonezkoa da. ! Hirigintza eta zerbitzuak da gizon gehiago dituen batzorde bakarra, beste herrietako joera

errepikatuz. ! Ongizate zerbitzuak dira gizonezkorik ez duen batzorde bakarra, emakumeen esku soilik

geratuz besteen ongizatea bermatzeko politiken kudeaketa.

MUNITIBAR

LAN-TALDEAK Emakumeak Gizonezkoak


Hirigintza 0 1



Kultura 2 0

Kirolak eta euskara 0 1

Ongizatea eta hezkuntza 1 0

Ogasuna 0 1

Guztira 4 3

26. taula: Munitibarko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Udalak. Egilea: Farapi S.L.

! Munitibarren ez dago batzorderik, karguak banatuta daude. ! Emakume eta gizon kopuru nahiko antzerakoa dute (4 emakume eta 3 gizon). ! Alkatea gizonezkoa da.

! Hirigintza arduraduna gizonezkoa da, eta kultura eta ongizatea eta hezkuntza batzordeak emakumez osatuta daude. Izan ere, zaintza lanak emakumeen esku geratzen direnez normalean, joera hau goi-mailako karguetan ere islatzen da.

1.2.2- LANGILEAK Udalaren zerbitzuak betetzen dituzten langileek aurretik aipatutako generoaren araberako lan banaketa erreproduzitzen dute orokorrean; izan ere, emakumeak gehienetan administrari, idazkari eta garbitzaile lanetan ageri zaizkigu; gizonak, ordea, aguazil, mantentze lanak edo aparejadore lanekin erlazionatuta. Hurrengo taulan batzen ditugu herriz herri dauden udal lanpostuetako kideen kopurua sexuaren arabera: administrazio lanetan diarduten 7tik 5 emakumezko; aparejadore bakarra gizonezkoa; hiru aguazilak gizonezkoak; garbitzaile eta liburutegiko langile bakarrak emakumezkoak. Langile kopuruaz gain, irabazten duten soldata, lan baldintzak eta lan mailak aztertzea interesgarria litzateke. Izan ere, datu hauetan erreparatuz, sexuaren araberako bereizketa horizontala eta bertikala ematen den jakin dezakegu. Bereizketa bertikala emakume eta gizonen arteko desberdintasuna da euren lanpostuaren maila eta ardurak kontuan hartu gabe; eta bereizketa horizontala, maila eta ardura bereko postuetarako sexuaren arabera dauden desberdintasunak. Dena den, esan bezala, gai hau hausnarketarako geratzen da, datu faltagatik ezin baitugu bost udal hauetako langileen aldagai hauek jakin.

LANPOSTUAK AMOROTO AULESTI GIZABURUAGA MENDEXA MUNITIBAR

E G E G E G E G E G

Administraria - - 1 0 - - - - 0 1

Administrari laguntzailea 1 0 1 0 - - 1 1 1 0



Aparejadorea - - - - - - 0 1 - - Garbitzailea 1 0 - - - - - - - - Idazkari kontu-hartzailea 1 0 - - 1 0 0 1 - -

Liburutegiko langilea - - - - - - - - 1 0

Lurperatzailea - - 0 1 - - - - - - Mantentze lanetarako teknikaria

- - - - - - 0 1 - -

Aguazila - 1 0 1 - - - - 0 1

Kaleko brigada - - 0 1 - - - - - - Kaleko brigada - - - - - - 1 4 - - Guztira 3 1 2 3 1 0 2 8 2 2

27. taula: Lea Ibarreko mankomunitateko udalerrietako langileak sexuaren arabera banatuta. Iturria: Lea Ibarreko udalak. Egilea: Farapi S.L.



- LABURBILDUZ


Lea Ibarreko Mankomunazgoa

-Kontzejuko batzorde-kideen artean ez da parekidetasuna bermatzen. -Batzordeetako kideak zein udal langileak oso feminizatuta eta maskulinizatuta daude, eta beraz, gizarteko rolak erreproduzitzen dituzte.

- Batzorde eta lan-taldeen barruan boterea nola dagoen banatuta aztertzea beharrezkoa da eta horretarako ibilbide orri bat prestatu daiteke.

Amoroto - Udal gobernuan ez da parekidetasuna bermatzen

Aulesti - Udal gobernuan

parekidetasuna bermatzen da

Gizaburuaga

- Udal gobernuan parekidetasuna bermantzen da, eta emakumeak postu garramtzitsuetan daude.

Mendexa - Udal gobernuan

parekidetasuna bermantzen da.

Munitibar - Udal gobernuan

parekidetasuna bermatzen da.



2- ELKARTEGINTZA

Lea Ibarreko elkarte eta taldeek herri mugimenduaren nondik norakoen berri ematen dute. Izaera oso desberdineko taldeak badira ere, herritarren behar, zaletasun eta gizarte inplikazioa ezagutzeko baliogarriak dira. Bailara honetan, ibilbide historiko luzea eta protagonismo handia dute elkarteek. 1970 hamarkadan, Lea Ibarreko Promozio taldeak sortu ziren bailarako bost herrietan, bizi zuten bazterketari aurre egin eta bailaran alternatiba berriak sortzeko helburuarekin. Guraso Elkarteak eta Lealde eta Herriola kooperatiba dira antolakuntza eta koordinazio handiko hastapen hauetako adibide argienak. Elkartegintza mugimendu dinamiko hau gaur egunerarte mantendu da bailaran. Elkarte hauek, gaur egun, aisialdiarekin lotura zuzena izaten dute: izan ere, irabazi asmorik gabeko taldeak izan dira, eta euren ingurunean maila pertsonalean zein kolektiboan onurak lortzeko elkartzen dira. Kirol taldeek herri guztietan aurkitzen ditugu, pilotari lotutakoak batez ere. Kulturari lotutako elkarteak eta adin-tarte desberdinen beharrizanak asetzen dituztenak ere garrantzi handia dute (umeei bereziki zuzendutako Guraso Elkarteak, Gazte Asanbladak edota 3. adineko elkarteak). Azpimarratu beharrekoa da elkarte hauek ez direla esparru konkretu batera mugatzen, eta herritarren osotasunari begirako jarduerak ere bultzatzen dituztela, jaietan bereziki.

“Elkartik ein leikena hobeto elkartik eiti”- Aulestiko musika ekolako irakaslea-

Esaldi honek agerian uste duen bezala, Lea Ibarreko udalek egiten dituzten lan asko elkarteetatik bideratzen dira, eta beraz, herritarrak oso era aktiboan hartu dezakete parte beraien herrietako jarduera eta ekintzen plangintza eta antolakuntzan. Udalak diru-laguntzak ematen dizkie elkarteei; horretarako, urteko memoria eta kurtsoan dagoen aurrekontuak aurkeztu behar dira. Kasu batzuetan, Aulestiko Gazte Asanblada adibidez, ez da diru-laguntzarik eskatzen auto-finantziazioa bultzatzea bilatzen dutelako. Hurrengo taulan mankomunitatean dauden elkarteak zeintzuk diren eta zein esparrutan aritzen diren azaltzen da.


Euskara elkartea --

Trolebu euskara eta

kultur elkartea

-- -- --

Kultur elkartea -- Olazar kultur elkartea

Kuku Habixa elkartea

(Guraso elkarteak

kultur ekintzak

antolatzen ditu)



Gazte elkarteak -- Gazte Asanblada -- -- Gazte Taldea

3. Adineko elkarteak 3. Adinekoen elkartea

San Blas Elkartea -- Goi-Alde

elkartea 3. Adinekoen

elkartea

Guraso elkartea Guraso elkartea Urzabal guraso elkartea

-- -- Guraso elkartea

Emakumeen elkarteak -- Zemendia emakume elkartea

-- -- --

Kirol elkarteak -Motrollo pilota elkartea.

-Mendi martxa

elkartea. -Motrollo

pilota elkartea.

-Motrollo pilota elkartea.

-Gerika Ehiza elkartea

-Bertso-kirol elkartea

-Motrollo pilota

elkartea.

Berdintasuna gizarteko esparru guztietan lortzea da helburua eta horretarako, beharrezkoa da herritarrekin aspektu hau lantzea. Zemendia Emakume elkartea da berdintasuna helburu duen talde bakarra, eta bere jarduerak norabide honetan bideratzen ditu. Gainontzeko elkarteetan, batzuek berdintasuna lortzeko lan egiten badute ere, gehiengoak ez du bere jardunean ez xede ezta irizpidetzat ere. Hala ere, elkarte batzuetako kideen kontzientziazio mailak genero irizpidea kontuan hartzera eramaten dute, guraso edo kultura elkarteek antolatzen dituzten ekintzetan, besteak beste. Dena den, era sistematizatu batean elkarteek genero berdintasuna irizpide moduan hartzerako orduan zailtasunak agertzen dira, gaia nola jorratu eta landu daitekeen inguruko ezjakintasunagatik batez ere.

“Lantzi igual tokaten jako udaletxeari, o pixkat bideratzeko, baina kultur elkarteetatik ez dakit be... hombre, landu leike o bultzatu leike, baiña ez dakit, irizpide modun, ez dakit be zer esan” - Mendexako Kuku Habixa kultura taldeko kidea

Horregatik, formakuntza saioak edo udaletik berdintasun planak burutzea genero gaia lantzeko aukera moduan planteatzen dira, elkarte batzuetako kideak gogotsu agertzen dira berdintasunaren gaian sakontzen jarraitzeko. Dena den, elkarte bakoitzak jarduten duen esparrua lantzean aipatuko ditugu elkarte hauen ezaugarri gehiago eta berdintasunarekin duten harremana era sakonago batean.



- LABURBILDUZ


-Berdintasun gaien inguruko formakuntza falta. -Antolatzen diren ekintza batzuetan partaidetza oso maskulinizatuta edo feminizatuta dago.

-Herri eragile zabala eta anitza, udalarekin harreman ona duena. -Emakumeen presentzia handia elkarteetan. -Berdintasun gaia lantzeko gogoa. -Zemendia Emakume taldea dago Aulestin. Honek, emakumeen bizitza sozialean eragin eta elkartrukerako guneak sortzen ditu.

-Udalak berdintasuna sustatzeko neurriak hartzen dituzten elkarteak saritzea. -Formakuntza eta kontzientziazio tailerrak antolatzea.

III!"#$%&#''"()$*%+#',"$&%+%,+#-$"'#*%,"-$./,"-$"01#''/$."0&"'.%-"-$#+,"'(",#



1.- GAZTEEN MUGIMENDUA

Berdintasun gaien inguruan mintzatzean belaunaldi berrietan emakumeak askeagoak direla eta ez dituztela hainbeste desabantaila jasaten esan ohi da. Zentzu honetan, ukaezina da emakumeek aukera berdintasunean emandako aurrerapausuak, baina gazte eta umeek oraindik erreproduzitzen dituzten rolei arreta jartzean, bide luzea daukagula egiteko konturatzen gara. Gazteek paper garrantzitsua dute ikusmolde berrien hedatzean eta gizartearen eraldaketan, eta beraz, berdintasunerako bidean ere eragile oso aktiboak izan daitezke.

1.1.- MANKOMUNITATEKO GAZTERIA

Ez mankomunazgotik ezta udaletatik ere ez da gazteentzat sistematikoki antolatutako programazio edo ekintza zehatzik egiten, noizean behin antolatzen dutelarik gazteei zuzendutako jardueraren bat. Orokorrean, Gaztetxe, Gazte Asanblada eta kuadrilen testuinguruan egiten diete aurre leatar gazteek euren behar espezifikoei. Aulesti eta Munitarren Gaztetxe eta Gazte Asanbladen bitartez antolatzen dira; Amoroton, udaletxearen lokal bat daukate gazteak batzeko, baina ez dira ekintzak bertatik antolatzen, Jai Batzordearen inguruan antolatzen baitira gazteen ekintzak; Gizaburuagan ere gazteak biltzeko gela bat dute.

1.irudia: Munitibarko Gaztetxea. 2. irudia: Amorotoko San Miguel jaiko kartela (2012). Iturria: Farapi S.L. Iturria: Farapi S.L. Kasu batzuetan diru-laguntza jasotzen dute jarduera espezifikoak antolatzeko, eta besteetan, Aulestiko kasuan bezala, autogestioan sinesten dutenez, euren kabuz finantzatzea erabaki dute. Antolatzen dituzten ekintzen artean, hitzaldiak, sagardotegira irteerak, Jaietan kontzertuak, tailerrak, pelikulen proiekzioak eta antzerki tailerrak daude, besteak beste.



Hurrengo taulan herriz herri gazteak zelan antolatzen diren, zein baliabide dituzten eta genero gaiekin zer nolako inplikazioa duten agertzen da. Orokorrean, ez da berdintasun irizpiderik kontuan hartzen gazteek antolatzen dituzten ekintzetan.


Mankomunazgoak gazteentzako programazio espezifikorik ba al du?

Ez. Ez. Ez. Ez. Ez.

Udalak gazteentzako programazio espezifikorik ba al du?

Ez. Ez. Ez. Ez. Ez.

Gazte Asanbladarik ba al dago? Nork parte hartzen du?

Ez.

Bai. 14tik 26 urte bitarteko gazteak. 20 neska inguru eta lau mutil.

-Ez. Herriko gazteak Aulestira edo Lekeitiora joateko ohitura dute.

Ez. Bai. -15 emakume eta 13 gizoenzko.

Gaztetxerik ba al dago?

Ez. Udaletxearen lokal baten egoten dira gazteak.

Bai. (Ekintzak gaztetxean ez ezik, herriko beste guneetan ere egiten dira).

-Bai. Gela bat da, bertako gazteek batzeko erabiltzen dutena. -13 urtetik gorakoak erabiltzen dute. -2 neska eta 2 mutil batez ere.

-Ez. Gazteentzako lokal bat egokitzea aurreikusten du Udalak.

-Bai.

Gazteek zein ekintza antolatzen dituzte?

Ez dituzte antolatzen.

-Tailerrak. -Ikastaroak. -Emanaldiak. -... Batzuk gazteei zuzenduak, beste batzuk haurrei edota herritar guztiei.

-Ez dituzte antolatzen. -Ez dituzte antolatzen.

-Txalaparta ikastaroa. 7 neskek eta 3 mutilek parte hartu zuten. -Antzerki tailerra. 6 neskek eta 5 mutilek parte hartu zuten. -Futbitoa mutilek.

Berdintasunaren aldeko jarduerarik antolatu al da? Zein? Nori zuzendua?

-Bai, pala partidu mistoa. -Ez. -Ez. -Ez.

1.2.- GAZTEAK ETA BERDINTASUNA Leatar gazteek emakume eta gizonen berdintasuna sustatuko duten neurriak hartzea ez dute lehentasun moduan ikusten, eta genero ikuspegia ez dute oso presente edukitzen antolatutako ekintzetan. Salbuespen moduan, Aulestin pala txapelketa mistoa antolatu zen.

“Hor bai egon zin berdintasun inguruko arazuk, ze mutilek ikusten eben mierda bat izango bazan modun, ba ezin dogu serixo jolastu, ez dakit zer... baina amaieran ondo urten zan, ondo pasa genun” - Aulestiko Gazte Asanbladako kidea-

Aulesti, Amoroto eta Munitibarreko hiru gazte elkarrizketatu eta gero, emakume eta gizonen artean ematen diren berdintasun eta desberdintasunen inguruan duten iritzi batzuk batu ditugu. Ateratako



ondorioak baiarako gazte guztiei orokortu ezin direla jakin arren, hurbilpen xumea da leatar gazteek generoa nola bizi duten ezagutzeko. Gehien azpimarratzen den gaia emakume eta gizonek gizartean rol desberdinak dituztela da, eta gazteen artean berauek erreproduzitu egiten dutela.

“Gero realidadin ekintzak eiterakun hor bai ikusten da emakumik normalien gauza gexau eiten deuela, gauza batzutaz emakumik arduratzen direla... mutile bai izaten da gehiau biher gogorrak edo montajik, ta askotan neskak be jausten gara horretan” - Aulestiko Gazte Asanbladako kidea- “Lan banaketan orduen bai igarten da hori, afarie preparetako neskak, montajie mutilentzako, baina ez dot uste danik gauza bat konsziente eiten dana, holan ein da beti, geu be ez gaz saiatu aldatzen, ta eurek be ez diez aldatzen saiatu” - Amorotoko gaztea-

Lan-banaketaren arloan da hain zuzen ere, gizon eta emakumeen artean desberdintasun handienak ikusten duten esparrua. Zentzu honetan, jaso duten hezkuntzagatik baldintzatuta daudela uste dute, emakume eta gizonezkoei txikitatik exijentzia maila desberdinak ezarri baitzaizkie. Dena den, adinan aurrera egin ahal, emakume eta gizonek etxean burutzen dituzten lanak berdintzen doazela uste dute.

Martxoak 8a moduko egunetan ez dute zuzenean ezer prestatzen, eta udalak edota emakumeen elkarteek antolatzen dituzten bazkari, elkarteratze eta beste ekintzetara joaten dira. Aulestin, adibidez, Emakume taldearekin elkarlanean ere antolatu dituzte data honetarako aldarrikapen ekintzak. Herri txikietan bizitzeak genero harremanak bizitzeko era baldintzatzen duela uste zuten elkarrizketatutako gazteek, hurrengo ideiak azalduz: Herri txikietan genero rolak gehiago erreproduzitzen dira; hiritik etorritako bikote gazteek jarrera berdintsuagoak dituzte barneratuta; genero indarkeriaren aurrean erasotzailea justifikatzeko joera gehiago dago; homosexualitatea oraindik arrotza da eta transexualitatea edo transgenerismoa ezezagunak dira.

“Nik askotan esaten dot Aulestin homosexuala izatea gatza izen bida. Ze entzuten dozuzen komentariokin...” -Aulestiko gaztea-

Dena den, herri txikian bizitzeak adina desberdineko jendearekin gehiago harremantzeko aukera ematen duela azpimarratzen dute, eta hau aukera ona da berdintasunaren inguruko gaiak lantzeko. Izan ere, berdintasunaren gaia lantzerako orduan, bilera formatoa baino askoz egokiagoa iruditzen zaie elkarrizketa informaletan (tabernetan adibidez) eztabaidarako guneak sortzea. Homosexualitatea, lan-banaketa, estereotipoak, besteak beste, gazteen artean ere landu beharreko gaiak direla uste dute. Dena den, ez dituzte herritarrak, orokorrean, formakuntza formala jasotzeko prest ikusten.

“Nik Amoroton bilera bat antolatzen dot berdintasunan ingurun, ta nik uste dot jentean partetik jarrera izengo zala: Zetako? Ez dau problemarik, ez tau nezesidaderik” - Amorotoko gaztea-



-LABURBILDUZ


-Emakume eta gizonen arteko berdintasuna ez dago gazteen lehentasunen artean: ez zuzenean genero ikuspegia lantzeko, ezta antolatzen duten beste ekintzetan zeharka kontuan hartzeko ere. -Ezagutza falta dago generoarekin erlazionatutako gai batzuen inguruan. -Formakuntza jasotzeko zailtasunak ikusten dituzte herrikideengan. -Genero rol tradizionalak erreproduzitzen dituzte.

-Talde mistoak osatzen dituzte, bai kuadrila batzuetan, baita antolatzen duten beste ekintzetarako elkarlanean daudenean ere. -Herriarekiko lotura handia dute, herriko arazoetan konprometituak eta eraldatzeko gogoekin.

-Genero gaia lantzearen beharraren inguruan eztabaida sortzea. -Formakuntza jasotzea antolatzen dituzten ekintzetan genero ikuspegia txertatu ahal izateko.



2.- HEZKUNTZA AUKERA ETA BERDITASUNA Hezkuntza formalak berebiziko garrantzia du sozializazio-prozesuan, eta beraz, paper garrantzitsua jokatzen du haur eta gazteak eskubide berdintasunean hazteko eta gizarte parekide bat garatzeko orduan. Gainera, umeak ordu asko egoten dira ikasketa zentroetan eta euren artean harremantzeko espazio nagusiak dira.

2.1.- IKASLEEN DATUAK

Atal honen helburu nagusia Lea Ibarra mankomunitateko ikasleen datu orokorren berri edukitzea da. Amoroto, Aulesti eta Munitibar dira hezkuntza formala eskaintzen duten udalerriak, eta Lehen Hezkuntza amaitu arteko eskaintza dute. Guztira, Amoroton 25 ikasle daude, 14 neska eta 11 mutil; Aulestin, 61 ikasle, 31 neska eta 30 mutil; eta Munitibarren, 25 ikasle, 7 neska eta 18 mutil.

Ikasleak Emakumeak Gizonezkoak

Haurreskola HH LH Haurreskola HH LH

AMOROTO -- 4 10 -- 4 7

AULESTI 3 11 20 3 12 18

MUNITIBAR -- 2 5 -- 9

28. taula: Amoroto, Aulesti eta Munitibarreko ikasle kopurua hezkuntza-maila eta sexuaren arabera. Iturria: Lea Ibarreko mankomunitatea. Egilea: Farapi S.L. Lea Ibarrean hezkuntza sistema ofiziala Lehen Hezkuntzan amaitzen denez, ez ditugu Bigarren Hezkuntzan gaztetxoek burutzen dituzten ikasketei buruzko daturik. Dena den, ohiko fenomenoa izaten da ikasketak aukeratzerako orduan, genero rol tradizionalen araberako aukeraketak egitea. Batxilergo teknologikoan mutil gehiago matrikulatzen dira, eta gizarte zientzietan, ordea, neska gehiago. Unibertsitatea nesken aukera izaten da neurri handiagoan, eta karrerak ere oso



maskulinizatuta eta feminizatuta daude (ingenieritzak adibidez, gizonen kontu direla kontsideratzen da, eta erizaintza, besteen zaintzarekin lotuta, emakumeena). Lanbide Heziketan, ordea, gizonezko gehiago daude, bigarren sektorearekin lotura zuzenagoa baitu.

2.2.-IRAKASLEEN DATUAK Emakundek Emakumeen eta gizonen egoerari buruzko kopuruak Euskadin informean (2010) adierazten duen lez, 2008/2009 ikasturtean EAEn, aurreko urteetan bezala, irakasleen sektorean emakumezkoak dira gehienak, 10etatik 7 emakumezkoak zirelarik. Sexuaren arabera egindako sailkapenaren beste ezaugarri bat hezkuntza mailan gora egin ahala, emakumezkoen proportzioa pixkanaka murrizten dela izango litzateke. Maila gorenean, unibertsitateko irakasleak daude, gizonezkoak gehiengoak. Hauek dira, hain zuzen ere, hezkuntza sistema formalaren barruan estatus gehien eta soldata altuenak dituztenak. Lea Ibarrari dagokionez, Amoroton bost emakume eta gizonezko bat daude lanean, Aulestin zortzi neska eta bi mutil, eta Munitibarren irakasle guztiak dira emakumeak (lau lanaldi osoan eta beste bat lanaldi partekatuan). Datu hauek irakaskuntzaren feminizazioa uzten dute agerian. Umeentzako zaintza erreferenteak emakumeak izaten jarraitzen dute eta beraien sozializazio prozesuan barneratuko dituzten jokabideekin harreman zuzena duen ezaugarria da hau.

Irakasleak Emakumeak Gizonezkoak

Haurreskola HH LH Haurreskola HH LH

AMOROTO -- 1 4 -- 0 1

AULESTI 2 2 6 0 1 1

MUNITIBAR -- 1,5 3 -- 0 0

29. taula: Amoroto, Aulesti eta Munitibarreko irakasle kopurua hezkuntza-maila eta sexuaren arabera. Iturria: Lea Ibarreko mankomunitatea. Egilea: Farapi S.L.

2.3.-HEZKUNTZA PROIEKTUA ETA HEZKIDETZA Hezkidetza bere banakotasun, berezitasunaren arabera, generotik kanpo egiten den “pertsonen hezkuntza” litzateke. Irizpide sexistak jarraituz, gizon eta emakumeei egokitutako rol, balore, portaera



etabarrak kontuan hartu gabe haztea da. Pertsona autonomoak izateko, gure bizitza proiektuen jabe izateko, hurbileko inguruarekin elkarbizitzan, behar ditugun gaitasunak ahalbidetzeko helburuarekin. Ikastetxeak oso leku aproposak dira hezkidetza lantzeko, sozializazio prozesuan duten eraginagatik eta baita umeek bertan pasatzen duten ordu kopuruagatik. Horregatik, eskolek genero zein sexu aldetik aukera berdintasuna bermatzen duen hezkuntza eredua lantzea ezinbestekoa da. Aulestiko eskolak Nahikoa programaren bitartez hezkidetza lantzen aritu da azken bi urteetan Lehen Hezkuntzako lehengo eta bigarren mailan. Guztira, 3 neskek eta 5 mutilek hartu dute parte. Programaren harrera ona ikusita bigarren ziklora zabaltzea planteatu dute. Honetaz gain, egunerokotasunean berdintasunean hezteko irakaslegoaren sentsibilizazioa ezinbestekoa da, eta bide honetan, badirudi Lea Ibarreko ikastoletan lanean ari diren irakasleek gogoa dutela bide honetan aurrerapausuak emateko. Ez dago sistematizatuta eskola materiala aukeratzerako orduan berdintasun irizpidea kontuan hartzea, edota erabiltzen diren irudi eta mezuak sexistak ez izatea. Dena den, irakasle batzuek kontuan hartzen duten faktorea da, eta beraz, norberaren sentsibilizazio mailaren araberakoa izango da berdintasun irizpidea hezkuntza formalean txertatzea. Gainera, Aulestiko Zemendia emakume taldetik hezkidetza tailer bat antolatzea da kurtso honi begira egitasmoetako bat.

2.4.-GURASO ELKARTEAK (Munitibar eta Aulestin) Guraso elkarteek berebiziko garrantzia izan dute mankomunitatearen garapen sozial, ekonomiko eta identitarioan. Leako Guraso Elkarteak Frankismo garaitik herri dinamiken babesle eta bultzatzaile

izan ziren eta haiei esker hainbat ekintza burutu ziren eskualdean. Beraz, guraso elkarteek badute ibilbide historiko luze eta indartsua herrietako kultur jarduerak antolatu eta ikaskuntza euskalduna indartzerako orduan. Gaur egun, Aulesti eta Munitibarrek dute guraso elkarteak, zeinek herri mailako funtzioak betetzen dituzten gehien bat, herritarren osotasunari begira. Batetik, Inauterietan, Gabonetan, San Juanetan eta beste data esanguratsuetan jaialdiak antolatzen dituzte, eta bestetik, pelikula emanaldiak, bidaiak eta irteerak, ikastaroak, hitzaldiak, antzerkiak eta bestelako jarduerak prestatzen dituzte.

3. irudia: Munitibarko Herri Eskolako irudia. Iturria: Farapi S.L. Hezkuntza formalari begira ere egiten dute lan, ekintza puntualak antolatuz eskolarekin elkarlanean. Gainera Eskola Kontseiluarekin harreman ona dute eta eskolatik antolatutako ekintzetan, beste guraso batzuekin batera, parte hartzen dute. Guraso Elkarteko kideei dagokienez, oso aldakorra izaten da emakume eta gizonen kopuruan, baina orokorrean emakume gehiago daude. Eta antolatzen dituzten batzarretan ere gizonezko gutxiago agertzen dira.



“Hemen gehixenak emakumik, gizonezkuk ez dakit, aurrekun bi egon zin, eta bat ariñau urten zan, asike bat geratu zan.” -Munitibarko Guraso Elkarteko kidea-

Ez ditugu antolatzen dituzten ekintzetako partaidetzari buruzko datu zehatzik, baina orokorrean neska gehiagok hartzen dutela parte baieztatzen dute Guraso Elkarteetako kideek. Gainera, umetan, neska eta mutilak batera jolasten dutela azpimarratzen dute, baita gazteak elkarrekin batera ibili ere.

“Nik uste gure sasoien baiño gehiau ibilten direla elkarrekin, nik holan ikusten dot, ta jolasetan eta dana. Hori konparaziñorik barik”.- Aulestiko Guraso Elkarteko kidea-

Berdintasuna sustatzea garrantzitsuat jotzen dute, eta horretarako alor guztiak landu behar direlaz konsziente dira. Berauen antolakuntzan genero ikuspegia presente edukitzen izaten saiatzen dira, pelikulak aukeratzeko kasuan adibidez. Baina ez dute era sistematizatuan genero ikuspegia txertatzen aukeratzen duten materialean edota antolatzen dituzten ekintzetan. Bizi diren herrietan gizarte berdintsuago baterako urratsak antzematen dituzte, baina bide honetan lanean jarraitzeko orduan, gizarte guztiarentzat garrantzi bera ez duelaz konturatzen dira.

“Bultzatu ahal dugula? (Berdintasunaren inguruko hitzaldi bati erreferentzia eginez) Ni seguru nau hitzaldi bat antolatuko bagenu gurasoentzako berdintasunan ingurun, egongo giñan lau, gai honetaz badakixenak”.- Aulestiko Guraso Elkarteko kidea-

2.5.- ESKOLA KIROLA Eskola kirolaren inguruko datuetan, Aulestiko Urregarai herri eskolakoak bakarrik eskuratu ditugu. Hemen, 1. mailatik gorako ume guztientzat igerilekurako irteerak antolatzen dira. Gainera, 5. eta 6. mailako ume guztiek Eskola arteko olinpiadetan hartzen dute parte. Kirol jarduera hauek eskolako ordutegi barruan betetzen dira. Eskola ordutik kanpo, Markina edo Lekeitiora joaten dira umeak kirola egitera. Markinako herri eskolan burutzen diren kirol jardueretan hartzen dute parte. Hemen eskaintzen diren kirolak futbola, gimnasia erritmikoa eta baleta dira: Futbolean, 9 urtetik 16 urterarteko zazpi mutilek eta neska bakarrak jokatzen dute; gimnasia erritmikoan 9-11 urte bitarteko bost neskek; eta baletean, 9 urtetik beherako neskek. Umeen kirolak erabat generizatuta dauden esparruak dira: futbola mutilentzat, eta gimnasia erritmikoa edo baleta neskentzat. Txikiagoak direnean jolas anitzagoko kirolak antolatzeko saiakera egiten den arren, nerabezaroan sartzean eta kirol federatuarekin hastean, emakumeek kirola uzteko joera gehiago dute. Horregatik, garrantzitsua litzateke neskek kirola uzteko zein arrazoi duten ulertzea, eta berauen gustukoak diren kirolak eta jokatzeko erak sustatzea.



-LABURBILDUZ


-Udalak ez du eskumen handirik hezkuntza formalaren arloan, eta beraz, honen kudeaketa ikastetxe bakoitzaren esku gelditzen da. -Hezkuntza formala oraindik oso feminizatuta dago, erabat erreproduzitzen baitira zaintzaile rol femeninoak. -Ikastetxeetan eta Guraso Elkarteek antolatutako ekintzetan ez da era sistematizatu baten genero irizpidea txertatzen, materialak aukeratzeko orduan edota antolatzen diren ekintzen izaeran, besteak beste.

-Badago dagoeneko hezkidetza programa bat abian, Nahikoa, nahiz eta ez den ikasle guztiengana heltzen. -Guraso eta irakasleen partetik hezkidetza lantzeko interesa. -Guraso elkarte aktibo eta indartsuak, udalarekin eta ikastetxeekin harreman ona dutenak.

-Antzerkia, bertsolaritza, eta hezkuntza formaletik kanpoko beste jarduerak genero ikuspegitik landu. -Mankomunitatetik edo udaletatik hezkidetza lantzen duten programak sustatu eskolan zein gurasoentzat zuzenduta. -Eskola kirol ez-generizatua sustatzea, neska eta mutilei zuzenean atxikitzen zaien kiroletatik aldenduz; multikirolak, esate baterako. -Guraso elkarteen arteko elkarlana indartu eta hezkidetza gaietan formakuntza jaso eta eskaini. -Mezu eta irudi ez-sexistak dituzten materialaren erabilera sistematizatzea.



3- HIRUGARREN ADINEKOEN EGOERA, ANTOLAKETA FORMAK ETA GENERO IKUSPEGIA

Mankomunitatearen ongizate zerbitzuen barruan hirugarren adinekoekin burutzen den lanak pisu garrantzitsua du. Batetik, gizarte zerbitzuetatik eskaintzen diren zerbitzuetan hirugarren adinako pertsonak dira erabiltzaile gehienak (etxez etxeko zerbitzuetako erabiltzaileen %67,74 emakumezkoak dira). Bestetik, Gizaburuagak izan ezik, beste herriek hirugarren adineko elkarteak dituzte eta hauekin elkarlanean egitasmo ugari antolatzen dira. Elkarte hauetan urtero burutzen diren batzarretan aukeratzen dira juntakideak, eta emakume zein gizonek aurkezten dute beraien burua kargu hau betetzeko. 2012ko datuei erreparatuz, Amoroton izan ezik, beste herrietan gizonezko juntakide gehiago daude; dena den, kopuru hau nahiko aldakorra eta momentuaren araberakoa da. Bailaran adineko emakume gehiago daudela eta antolatutako kultur jardueretan emakume gehiagok parte hartzen dutela kontuan hartuz, emakumeen errepresentagarritasuna ez da juntakideen artean islatzen.


Emakumeak 11 5 2 0 2 2

Gizonezkoak 14 1 4 0 4 5

Guztira 25 6 6 0 6 7

30. taula: Lea Ibarreko udalerrietako Hirugarren Adineko elkarteetako Juntakideak sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L. Antolatzen dituzten ekintzen inguruan ibilaldiak, bazkariak, hitzaldiak etabar antolatzen dituzte. Batzuetan mankomunitatetik bertatik bideratzen dira hitzaldiak, zahartzaro aktiboaren ingurukoak, besteak beste. Kasu batzuetan, elkarteetatik antolatutako hitzaldiak ez dira oso arrakastatsuak. Gimnasia saioak ere antolatzen dituzte, eta arestian aipatutako kultur jardueretan bezala, emakume gehiagok hartzen dute parte gizonezkoek baino, hamaika emakume daudelarik orain. Baiarako adinako pertsonek hirugarren adinako erresidentziara ez zutenez joan nahi, eguneko zentroa eskatu zuten. Gizaburuagan poligono industriala zegoela aprobetxatuz, bertan jartzea erabaki zen, mankomunitateko herritar askok bertan lan egiten zutenez, adineko pertsonak bertan utzi ahal izateko. Baina menpekotasun programa martxan jarri zenean (“3.3. Beharrizan bereziak dituen biztanleria eta gizarte zerbitzuak” atalean zerbitzu honi buruzko xehetasun gehiago azaltzen dira), gehienek etxean gelditu eta diru-laguntza jasotzea lehenestu zuten. Gaur egun, beraz, ez



daude eguneko zentrorako eskaerarik, eta hirugarren adineko elkarteak batzeko erabiltzen da. Krisi ekonomikoa argudio bezala ipiniz egiten ari diren murrizketak kontuan hartuta, diru-laguntza hau amaitu edo diru kopurua murrizteko arriskua dagoela aipatu digu mankomunitateko gizarte langileak. Kasu horretan, beste irtenbide batzuk bilatu beharko dira: hirugarren adineko pertsonek eguneko zentroak eta pisu tutelatuak nahiago dituzte erresidentziara joatea baino; eta beraz, Gizaburuagako eguneko zentroa egokitu edota pisu tutelatuen eskaintza haztea aukera egokiak izan daitezke. Zerbitzu hauetan ere genero-sistemaren ezaugarriak antzeman ahal ditugu: emakumeak gaitasun gehiago dute beraien buruaz arduratzeko; eta gizonak, aurretik ez-gaitu kultural bezala definitu ditugunak, zailtasun gehiago dituzte etxeko lanak egin eta beraien buruaz arduratzeko. Gainera, erreparo gehiago dute gizarte zerbitzuetara hurbiltzeko.

“Gixonezkoai gexau kostaten jakie onartzea. Generalin ya eurek etorten eskatzen dabe, ya hasi diz, ni hasi nintzanetik hona pilo bat igerten da, eurek etorten di, eta eskatu” -Mankomunitateko gizarte langilea-

Zahartzaroa heltzean, kasu batzuetan laguntza eta zaintza jasotzea beharrezkoa bihurtzen da. Ardura hau emakumeengan gelditzen da ia kasu guztietan, bai etxeko esparruan, eta baita esparru pribatuan ere. Senide emakumezkoak arduratzen diren kasu batzuetan, etxetik kanpoko soldatapeko lanari etxean besteen zaintza-lana gehitzen zaie. Eta familia kanpoko norbait kontratatzen den kasuetan lan baldintza prekarioak eta soldata baxuak izan ohi dira. Sarritan, lan hauek, emakume migrariek betetzen dituzte. 4. irudia: Hirugarren adineko emakumea Aulestin. Egilea: Farapi S.L. Dena den, hirugarren adineko pertsonez mintzatzean ezin dugu alde batera utzi kolektibo honek gaur egun betetzen duen zaintzaile lana. Izan ere, aitona-amona batzuek paper garrantzitsua dute iloben hezkuntza eta zaintzan. Hemen ere gehienetan emakumezkoak dira zaintzaile lanak egiten dituzten hirugarren adineko pertsonak. Agerian gelditzen da, beraz, zahartzaroan ere, gizonek aisialdirako denbora gehiago izaten dutela, eta emakumeen gain gelditzen dela familiako ardurei erantzutea. Adineko pertsonen artean genero rolak gazteetan baino naturalizatuago daude eta berdintasunaren arloan aurrerapen gehiago bizi izan dituztenez, gaur egun berdintasuna lortuta dagoela pentsatzeko joera gehiago daukate. Etxeko lanei dagokienez, emakumeek hartzen dute ia ardura guztia, eta gizonen partaidetza momentu puntualetan eta indar fisikoa beharrezkoa denean agertzen da.

“Baina asko aldatu da gauzi, lehen gizon bat ez zan ikusten umikin, ni por el forro. Eta orain...” - Aulestiko Hirugarren adineko elkarteko kidea -

Gazteengan berdintasuna lantzea garrantzitsua izan daitekeela uste dute, gazteek baitute eraldaketa gaitasuna. Dena den, elkarrizketatuko bi adineko pertsonek, ez dute uste beraien ilobek genero rolak erreproduzitzen dituztenik, eta beraz, beraientzat ez da erreza desberdintasun hauek identifikatzea. Genero indarkeriari buruz galdetzean, lehen kasu gehiago ematen zirela uste dute; hala ere,



kontziente dira oraindik ez dela desagertutako praktika.

“Egongo die, baiña hori ez da jakingo, hori bakotzak bere etxien, ixilik eroaten da” - Amorotoko hirugarren adineko elkarteko kidea-



LABURBILDUZ


-Elkarteetan gizonezko juntakide gehiago daude; beraz, kolektiboaren parte hartze eta erabakitze prozesuetan indar gehiago dute. -Adineko pertsonek genero rolak naturalizatuagoak dituzte. -Sarritan ez dira desberdintasun egoerak identifikatzeko gai. -Adinako gizon batzuk “ez-gai kultural” bezala kontsideratu ahal ditugu: ez dira gai euren buruaz eta etxeaz zaintzeko. -Adineko emakumeak etxeko ardurez eta iloben zaintzez arduratzen dira gizonak baino maila handiagoan. Era honetan, aisialdirako aukera gutxiago dituzte.

-Elkartegintza sare estua eta mankomunitatearekin harreman ona dute. -Aktibo mantentzen dira jarduera eta ekintza desberdinen prestaketan.

-Mankomunitatetik antolatzen diren formazio hitzaldietan genero gaia barneratzea, iloben zaintza eta etxeko ardurak moduko gaiak jorratuz. -Adinako pertsonen beharrak ulertzerako momentuan genero ikuspegia aplikatu, behar eta nahi desberdinak izan ahal dituztelako gizon eta emakumeek. -Erresidentzia ekidin nahi duten adinako pertsonentzat, eguneko zentroa eta pisu tutelatuen eskaintza hazi.



4- KULTUR ESKAINTZA ETA KULTURA SUSTATZAILEAK

Kultura bere zentzu zabalean guztiena den ondarea dela esan dezakegu eta kultur jarduerek herriarentzat eta herritarrentzat patrimonio hori aberastea dakar; aspektu espiritual eta materialetan, intelektual eta afektiboetan eragiten du indibiduoei ekarpena eginez, eta aldi berean gizarte kohesioa eta taldetasuna lortuz. Erakunde publikoetatik bultzatzen den kulturak, gizarte kohesioa bilatu behar du, berdintasuna eta aniztasun kulturala bultzatuz, adierazpen askatasuna bermatuz. Izan ere, kultur zerbitzuek kultur identitate desberdinen arteko elkar-ulertzea bilatzea dute helburu gizarte-sare sendoa osatzeko. Berdintasuna, arlo guztietan eman beharreko oinarria da. Kulturak bizitzeko erak, balioak, tradizioak, pentsatzeko erak... jasotzen ditu. Guzti horiek oinarrizko eskubideen errespetutik burutu daitezen bultzatu behar da erakundeetatik zein herri-mugimenduetatik. Berdintasuna lortua ez dagoen gizarte batean, emakumeen eta gizonezkoen egoeran eragiteko eta herritarrei pentsarazteko bitartekoak jartzea ere kulturaren egitekoa da. Lea Ibarrean, kultura arloa bi esparrutik lantzen da, mankomunazgotik zuzenean eta udaletatik. Azken kasuan elkarteen indarra izugarria da kultur ekintzak prestatu, burutu eta beraietan parte hartzerako orduan.

4.1.- MANKOMUNAZGOA

Mankomunitatetik antolatzen diren kultur ekintzek herrien arteko harremanak bultzatzea dute helburu. Gehienetan, urtez urte burutzen diren ekintzen kokapena aldatu egiten da, herri guztietatik pasatuz. Argazki, marrazki edo irudi lehiaketa, briska txapelketa, umeen eguna, Lea Ibarra ibilbidea eta Leatarren eguna antolatzen dituzte, besteak beste. Azken hau hiru urtean behin egiten da eta bost herrien arteko lotura eta harremana sendotzea du helburu. Herri bakoitzeko bi pertsonez osatutako batzorde batek antolatzen du. Egitarau herrikoi eta partehartzailea osotzen dute: Goizean meza (abesbatzaren kantuz girotua), dantzak, irrintzi txapelketa, herri kirolak, karrozak eta azkenik, erromeria. Dantza eta irrintzi txapelketan emakume gehiagok hartzen dute parte, eta herri kirolei dagokienez, partaidetza mistoa sustatzen saiatzen dira, neska eta mutilak egon behar dutela arau moduan ezarriz. Udalekuak ere antolatzen dira mankomunazgotik, nahiz eta enpresa pribatu bat kontratatzen duten honen kudeaketarako. Bi helburu nagusi betetzen ditu udalekuak: Batetik, udan umeen zaintzaz arduratzen direnei (aitona-amonak bereziki) denbora libre gehiago ematea; eta bestetik, umeak euren



artean harremantzea. Besteen zaintza gehienetan emakumeen esku gelditzen den lana dela kontuan hartuz, senide emakume eta gizonek denbora libreaz era berdintsuago batean gozatzeko aukerak zabaltzen dituzte horrelako egitasmoek.

“Bagenekien jente askok arazoak izaten dituela umeak uda aldian, ba aitona-amonekin utzi behar dituzu, eta pixkat karga handia dela guraso edo aiton-amona horrentzat. Eta esan gendun, bueno, ba behar guztiak ez badugu konpontzen be, ordu batzuk uzten ditugu soluzionatuta” -Mankomunitateko kultura teknikaria-

Udalekuetako monitoreak mankomunitateko pertsonak izan daitezen saiatzen dira. 2012 urtean 30 umek hartu zuten parte udaleku hauetan, 16 mutil eta 14 neskek. Dena den, mankomunitatetik ez dute jasotzen era sistematizatu batean udalekuetako parte-hartzaileen kopurua sexuen arabera. Monitoreen sexuaren inguruko daturik ez daukagu, baina zaintza lanak kulturalki emakumeekin hain lotuta daudela ikusirik, gehiengoa emakumezkoak direla pentsa genezake. Izan ere, emakume gehiagok aukeratzen dituzte hezkuntzarekin erlazionatutako ikasketa eta lanpostuak. Beraz, emakumeak zaintza rolen arduradun moduan erakusten dituen hezkuntza eredua erreproduzitzen jarraitzen da. Monitoreek ez dute berdintasunaren inguruko formaziorik jasotzen.

4.2.-UDALERRIAK

Mankomunitatetik bideratzen diren kultur jarduerez gain, udaletatik ere zuzenean edota kultur elkarteen bitartez burutzen dira ekintza kulturalak. Orokorrean, liburutegia, KZ gunea eta ludoteka moduko zerbitzuak eskaintzen dira, eta kasu batzuetan, jarduera desberdinak antolatzen dira hauetan. Hurrengo tauletan batzen ditugu herriz herri udalak eskaintzen dituen zerbitzuen zerrenda eta baita elkarteen gain gelditzen den antolakuntza atala ere.

4.2.1- Udalaren zerbitzuak

Lea Ibarreko udal gehienen eginbeharra eraikuntza publikoez arduratzea da eta elkarteek kudeatzen dutelarik kultur jarduera gehienak.

“Zorionez herriko jai, kultur eta kirol ekitaldien antolakuntza elkarte ezberdinek daroe Aulestin eta ederto gainera. Halandaze, dagozen gabeziak identifikatu eta alkarteen koordinazino gunea da lan talde hau.”-Aulestiko Udaleko web orritik aterata-

Oso deigarria da Lea Ibarreko herri guztietan dauden elkarte kopurua eta herriko partaidetza prozesuetan duten garrantzia. Udalek, ordea, baliabide materialak jartzen dituzte jarduera hauek aurrera eramateko (liburutegia, ludoteka...), eta kasu batzuetan, gune hauetan burutzeko ekintza batzuk antolatzen dituzte, haurrentzako zuzenduta eta euskal kulturarekin erlazionatuta neurri handi batean. Hurrengo taulan, herriz-herri udalak kultura arloan hartzen dituen erantzukizunen berri



ematen da, genero ikuspegia txertatzen den kontuan hartuz. Ez da inon saiakerarik egin kultura arloan emakume eta gizonen berdintasuna bermatzen den ikusteko, eta hala ez balitz, aukera berdintasunak eskaintzeko.


Udaletik kultur programaziorik ba al dago?

-Bai. -Bai.

Udalak zein zerbitzu eskaintzen ditu? Langilerik ba al dago hauetarako? Zein dira hauen erabiltzaileak?

-Liburutegia -KZ gunea

-Liburutegia: Erabiltzaileak: *Haurrak: 38 neska eta 37 mutil. *Helduak: 107 emakume eta 82 gizon. -KZ gunea. -Ludoteka.

-Liburutegia. -Ludoteka. -Herritarren txokoa. -KZ gunea.

-Liburutegi infoteka. - Ludoteka. Arduradun bat, emakumezkoa eta 2011-2012 ikasturtean 5 neska eta mutil batek erabiili dute. -Aretoa (batzarrak, hitzaldiak, erakusketak, dantza, pilates, ludoteka...). -Gela handi bat.

-Liburutegia. -Kzgunea. - Ludoteka.

Parte-hartze parekidea sustatzeko ekintzarik egin al da?

- Ez. -Ez. -Ez.

Udalak zein ekintza kultural antolatzen ditu? Nork parte hartzen du hauetan?

-Jaiak

-San Joanetako dantza. -Zapia ipintzeko ikastaroa.

-Hiru emanaldi urtean: ipuin kontalariak, hitzaldiak, etab. Lehen antzerkiak ere antolatzen ziren.

-Mendi irteerak -Bertso txapelketa. -Haurrentzako, gabonetako puzgarriak, ipuin kontalariak, Irrien Lagunen festa (2011).

-Bertsolaritza ikastaroa. -Blog ikastaroa. -Txakolin ikastaroa. -Euskara eguneko jaialdia. -Lehiaketa desberdinak. - Jaiak.

Ekintzak antolatzerakoan hauetan ematen den mezua parekidea izatea edota berdintasuna sustatzen duena izatea kontuan hartzen al da?

-Ez. -Ez.

4.2.2- Elkarteek antolatuta Lea Ibarreko mankomunazgoan elkarteen esku gelditzen da kultur eskaintzaren parte handienaren kudeaketa. Herriz herri desberdintasunak badaude ere, kultura esparruko alor desberdinetan diharduten elkarte asko daude, eta ekintza kultural ugari antolatzen dituzte, hurrengo taulan ikus daitekeen bezala. Kultur ekintzak antolatzerako orduan elkarteen arteko elkarlana ere ematen da, eta maila txikiagoan, herri desberdinetako elkarteen arteko harremana. Izan ere, ekintza konkretuak antolatzeko batu egiten dira. Ez dute orokorrean, era sistematizatu batean parekidetza sustatzeko ekintzarik egin, nahiz eta kasu batzuetan, kontuan hartu duten aldagaia izan den; izan ere, desberdintasunak daude gai honen inguruan elkarteen artean.




Kultur eskaintzak egiten dituzten elkarteak zeintzuk dira?

-Guraso elkartea -Egunsenti gastronomia elkartea. -Jubilatuen elkartea. -Gazteen elkartea.

-Trolebu euskara elkartea. -Urzabal guraso elkartea. -Zemendia emakume elkartea. -Kultura elkartea. -Musika Eskola. -Gazteen elkartea. -3. adinekoen elkartea (egoitza)

-Olazar Kultur elkartea.

-Kuku Habixa. -Bertso-kirol taldea. Goi-Alde, 3. adineko elkartea.

-Guraso elkartea. -Gazteen elkartea -3.adinekoen elkartea.

Elkarteek zein ekintza kultural antolatzen ditu? Nork parte hartzen du hauetan?

- -Musika eskola: 11 neska eta 7 mutil.

-Sukaldaritza ikastaroak. -Musika eskola aurrera eraman. -Hilean behin ekintza bat burutu.

-Informatika ikastaroa. Emakume eta gizon. - Sukaldaritza. Emakume eta gizon. -Dantza taldea.

-Dantza -Artisautza -Musika ikastaroa. -Tai Chi

Parte-hartze parekidea sustatzeko ekintzarik egin al da? Mezu parekidea helarazten saiatzen da?

- Ez. -Ez. -Ez. -Ez.

4.3- KULTUR JARDUERAK ETA GENEROA Ez mankomunitatetik antolatzen diren ekintzetan ezta elkarteen partetik ez da modu sistematikoan genero aldagaia bere lanean txertatzen; hau da, gizonen eta emakumeen arteko berdintasunaren inguruko egoera neurtzeko eta hutsuneak konpondu eta berdintasuna sustatzeko neurriak ez dira zuzenean hartzen. Mankomunitateak antolatutako jardueretan emakume eta gizonek egiten dituzten jolas eta kultur adierazpenak oso feminizatuta eta maskulinizatuta daudela ikusirik, momentu puntualetan talde mistoak sortzeko saiakera egin izan dute.

“Leatarren egunean adibidez, irrintzietan parte hartzean normalean emakumeek egiten dute, dantza ere emakumeak gehienetan. Herri kirolen kasuan, igual ez %50a, baina saiatzen gara partaidetza mistoa izaten. Ba adibidez, soka-tira egiteko kasuan, dira zortzi partaide, eta lau neska izan behar dute, eta lau mutil.” -Mankomunitateko kultur teknikaria-

Udalei dagokienez, ez dute elkarteei diru-laguntza eskaintzen dienean kontuan hartzen sexuaren araberako egoeraren parametrorik. Eta ez dute eragile hauen artean, berdintasuna sustatzeko ekintza berezirik egin. Elkarteetan ere ez dago araututa, eta horrenbestez pertsona edo talde bakoitzaren kontzientziazio mailaren eta erabakiaren esku dago. Horrek ez du esan nahi, berdintasunaren aldekoak diren ekintzak egiten ez direnik, ez dagoela arautua baizik, eta beraz, ez dela irizpide bat antolatzen diren ekintzetan.



Lea Ibarreko udalerri desberdinek antolatzen duten kultur jardueretan emakume gehiagok hartzen dute parte gizonek baino, arlo honetan dihardutenek ikusten dutenaren arabera. Hala ere, kulturaren arloan paradoxa batekin egiten dugu topo, kontsumitzaile gehienak emakumezkoak izanda ere, kultur ekoizle gehienak gizonezkoak direla. Honen adibide dugu Durangoko disko eta liburu azokaren azterketan Bilgune Feministak 2006an burututako ikerketaren emaitzak: argitaratu ziren nobedadeetatik %78a gizonezkoenak ziren, eta gainera, emakumezkoenak ziren %22tik lan bat bera ere ez zen jende aurrean aurkeztu. Antolatzen diren kultur jardueretan genero ikuspegia txertatzea ez da bakarrik emakumeei zuzendutako jarduerak antolatzea, baizik eta genero rol tradizionalak indartzen duten edukiak baztertzea eta emakumeen ahalduntzea bultzatuko duten ekintzak sustatzea ere. Horregatik, aurkezten den kultur ekoizpen eta materialetan genero ikuspegia txertatzean, emakumeek sortutako kultura erakustea edota emakumeen rol tradizionalak gainditzen dituzten edukiak barneratzea garrantzitsua da. Lea Ibarrean ez da zuzenean eta sistematikoki horrelako neurririk hartzen, nahiz eta kasu batzuetan kontutan hartzen den ikuspegia den. Izan ere, antolatzen diren ekintzetan, euskaraz izatearekin batera, neska eta mutilen berdintasunerako ikuspegia izan dezaten saiatzen dira. Dena den, ez da beti erreza izaten gai hau lantzea, eta beraz, generoaren inguruan formakuntza jasotzeko prest azaldu dira.

“Ez dogu euki holako irizpederik, ez dogu aurretik reflexiño hori egin. Baiña pentsata, egin doguzen ekintzak edo ekarri doguzen antzerki taldeak, bai umeei enfokata dazenak, hori bai kontuan hartzen dabenak izan diz, ez die izan gure partetik bape sexistak. Antzerkixak bebai ekarri izan diz, batez be emakumeen taldek izan diezenetik, ba hori ikuspegixe lantzen daben taldek diz” - Mendexako Kuku Habixa kultur elkarteko kidea.

4.4- JAIAK

Jaiak gizarte balioak indartzeko guneak dira. Izan ere, festa giroan gertatzen diren ekintzak, aisialdian, besteekin eta ondo pasatzearekin lotzen dira: hortaz, ekintza horiei lotutako balioak balio positiboekin lotzen ditugu oharkabean. Horregatik, berdintasunean oinarritutako balioak transmititzeak garrantzia berezia hartzen du festa giroan. Mankomunitateko herri bakoitzak bere jai propioak ditu, eta hauen antolamenduaz Jai Batzordea arduratzen da. Herrietako edozein talde edo elkartek egin ditzake proposamenak Jai Batzordera, eta udaleko bi zinegotzik ere hartzen dute parte. Orokorrean, jai batzordeetan emakume eta gizonek hartzen dute parte, eta Aulestiren kasuan, emakumez bakarrik egon da osatuta azken urtean. Hemen ere interes desberdinak antzematen dira emakume eta gizonen artean; izan ere, lehendabizikoak kultura esparruan interes gehiago dute, eta bigarrenek jaietan antolatzen diren kirol jarduerei ematen diote garrantzi gehiago. Hurrengo taulan mankomunitateko bost herrietako jai nagusiak agertzen zaizkigu.




Zein dira herrian ospatzen diren jaiak?

-San Martinak (Jai nagusiak) -San Miguel eguna -Bazko eguna Oletan. -Santa Barbara

-San Bizente (Nerean) -San Blas (Elilzatxun) -Inauteriak. -San Joanak (jai nagusiak) -Magdalenak (Urriolan) -San Lorentzo (Zuberoan) -San Joan Burumoztua (Ibarrolan) -Santa Eufemi (Urregaraiko ermitan) -San Martin (Malatsen)

-Andra Mari eguna. -San Juan gaua. -Oibarko ermitako jaia. -Santa katalina jaiak (Jai nagusiak)

-Santa Ageda bezpera -Inauteriak -San Inazio eguna -San Isidro eguna -San Joan sua -San Pedroak (Jai nagusiak) -Santa Luzia -Gabonak: olentzeroren etorrera eta umeen eguna.

-San Bizente -San Pedroak (Jai nagusiak) -Gerrikaitzeko Andre-Mariak

Jaiak nola antolatzen dira?

-Bi jai batzorde daude: 1. Jai nagusien antolaketarako. 2. Oletako jaien antolaketarako.

-Jai Batzordeak. -Batzorde irekiak egiten dira. -Jai Batzordeak. -Jai Batzordeak.

Berdintasun ikuspegitik badaude jaien inguruan interesa duten aspektu batzuk: zein jarduera mota prestatzen diren, nori zuzenduta dauden, zeintzuk diren protagonistak, aurrekontuaren zein portzentaje zuzentzen den horretara eta zein estatus maila duten jaien testuinguruan, besteak beste. Horretarako baliagarria litzateke jaietako aktak eta programak aztertzea, emakume eta gizonen parte-hartzerako orduan zein desberdintasun ematen diren ikusteko. Analisi honen hurbilpen bat egiteko helburuarekin Aulestiko San Juan jaietako egitaraua aztertu dugu, 2011 eta 2012 urtekoa. Herriz herri ekintzak aldatzen joango diren arren, Euskal Herriko ezaugarri kulturalak eta mankomunitateko joerak kontuan hartuta, adibide moduan balio dezakela uste dugu. Musika da lehen postuan dagoen jarduera, kontzertuak, erromeriak eta txarangak direlarik gehien antolatzen direnak. Gainera, udalaren partetik diru-laguntza gehien jasotzen dituzten jarduerak izaten dira. Zaila da Aulestiko jaietako musika talde hauetan protagonistak gizon edo emakumeak diren jakitea, eta kasu batzuetan, talde mistoez osatuta daude. Dena den, aurretik aipatu dugun moduan, kultur ekoizleak gizonak dira neurri handi batean, eta beraz, mankomunazgoko jaietan patroi hau errepikatzen dela susmatu dezakegu. 5. irudia: Joselu Anaien diskoa. Aulestiko jaietan jo zuten 2011ko San Juan jaietan. Iturria: www.fotolog.com 6.irudia: Mendexako jaietan Zaldi proba. Iturria: Mendexako Udala.



7. irudia: Aulestiko 2011 eta 2012 urteko San Juan jaietako egitarauak. Iturria: Lea Ibarreko mankomunitatea. Jaietako egitarauarekin jarraituz, euskal kulturarekin erlazionatuta dauden ekintzetan protagonistak daudenean gizonezkoak dira beti. Trikitilari gehienak, pelotari eta bertsolari gehienak gizonezkoak dira. Emakumeak dantzan bakarrik agertzen zaizkigu, baina izen propio gabe, estatus maila baxuagoa ematen baitzaio. Pelota partiduek, ordea, presentzia handia dute egitarauan, eta 2011ko egitarauan izen-abizenekin agertzen dira pelotariak. Izen propioekin ez da emakume bat ere agertzen, ez 2011 urtean, ezta 2012an ere (nahiz eta pailazo eta taldekide batzuk emakumezkoak izan). 2011ko jaietan antolatutako bertso-saiora gonbidatutako bi bertsolariak ere gizonezkoak dira, Amets Arzallus eta Beñat Ugartetxea, alegia. Jaiak herri harrotasun eta identitatea indartzeko momentuak izaten direnez, gizonek askoz protagonismo handiagoa izateak eta emakume erreferente publikorik ez egoteak, bien arteko desberdintasun egoera mantenarazi eta indartzen du. Jarduera gastronomikoei dagokienez, oso txertatuta dagoena euskal kulturan, sexuen araberako lan banaketaren isla izaten dira, normalean emakumeak arduratzen baitira janariaren prestaketa eta zerbitzeaz. Hemen ere, beraz, emakume eta gizonek ez dutela jaiez gozatzeko aukera berdinak ikusten dugu, gizarteko rolek baldintzatuta. Hurrengo taulak Aulestiko jaien adibidearekin jarraituta, bi urteetan burutu diren ekintzak sailkatzen dira. Musika da erabateko protagonista, eta ondoren, jarduera kulturalak eta umeei zuzendutakoak. Jaietako arlo guztietan, beraz, ezinbestekoa da genero ikuspegia txertatzea eta emakumeak ikusle



izatetik haratago, espazio publikoan eragile aktibo moduan agertzea. 2012: EKAINAREN

15tik 25ra. 2011: EKAINAREN

19tik 26ra. Dantzak 1 1 Jarduera gastronomikoak 3 2 Jarduera erlijiosoak 2 3 Jarduera kulturalak 5 4 Umeei zuzendutakoak 5 4 Kirol jarduerak 2 3 Musika 7 6 Hirugarren adinekoei zuzendutakoak 1 1 Jarduera politikoak 1 1



- LABURBILDUZ


-Kultur jardueretako partaideen datuak ez dira sexuaren arabera jasotzen. -Estatus handiagoa eta diru-laguntza gehiago jasotzen dute gizonek tradizionalki egin izan dituzten jarduera eta ikuskizunek. -Jaietako ekintza gehienetan gizonezkoak dira kultur ekoizleak eta protagonistak.

-Elkarteak oso aktiboak eta parte-hartzaileak dira. -Emakumeek kultur ekintzen erabakitze prozesuetan eta partaidetzan ahalmen handia dute.

-Kultur jardueretan antolatzen diren ekintzetan erabiltzaile kopuruak sexuaren arabera banatuta jasotzea. -Argitaratzen diren kartel, deialdi eta lanetan hizkuntza eta irudi ez sexistak erabiltzea, emakumeen presentzia bermatuz. -Diru-laguntzetan berdintasun irizpideak txertatu. -Emakumeen kultura adierazpenak ikustarazten direla bermatu. -Ekintzak antolatzerako orduan bateragarritasunerako aukerak aztertu eta hauek lantzen saiatu. -Mankomunitatetik, udaletatik eta elkarteetatik antolatzen diren ekintzetan berdintasun ikuspegia txertatu era sistematizatu batean. -Kultur elkarteek berdintasunaren inguruko formakuntza jasotzea, antolatzen dituzten kultur jardueretan ez ditzaten genero rol tradizionalak erreproduzitu. -Umeekin egongo diren monitoreek hezkidetza arloan prestakuntza jasotzea.



5- KIROL ESKAINTZA, KIROL PRAKTIKAK ETA KIROL SUSTATZAILEAK

Kirola gizonezkoek zein emakumeek egin dezaketen ariketa fisikoa da. Gizonezkoek egiten dituzten kirol motak eta emakumeek egiten dituztenak desberdinak izaten dira aldiz, eta kirola egiteko modua, denbora eta lekua ere aldatu egiten da. Emakumeak, orokorrean, kirol gutxiago egiteko joera dute, nerabezarotik aurrera batez ere; izan ere, aisialdi eta festa giroan gizon kirolariak nabarmendu izan dira historikoki, eta euskal kulturaren barruan nagusitzen diren kirol gehienetan gizonezkoak izan dira protagonista ia beti. Kirol espazioak ere, beraz, gizonak nagusitu diren kirol jardueretara daude zuzenduta. Genero desberdintasunak, beraz, kirolaren arloan nabarmen antzematen dira. Lea Ibarreko mankomunitatean desberdintasun hauek nola gauzatzen diren eta udalak zein elkarteek antolatzen dituzten zerbitzu eta ekintzek generoan nola eragiten duten ikusiko dugu.

5.1.-UDALAK

Mankomunazgotik zuzenean ez da kirol jarduerarik aurrera eramaten, jaien egitarau barruan daudenak kenduta. Horregatik, herriz herri prestatzen den kirol programazioa, eskaintzen dituzten zerbitzuak eta antolatzen dituzten ekintzak aztertuko ditugu. Garrantzitsua izango litzateke hiru arloetan genero ikuspegia kontuan hartzea, izan ere, kirol arloan, sarritan, emakume eta gizonek ez dituzte aukera berdinak izaten. Gizarteko estereotipo eta rolek emakumeek eta gizonek aukeratzen duten kirol jardueretan baldintzatuko dute. Gainera, gizonak historikoki gailendu diren kirolek estatus handiagoa dute, eta erakundeen partetik diru-laguntza eta erraztasun gehiago jasotzen dituzte. Aulestiko Udalak antolatzen ditu kirol ekimen gehien, eta beraien parteideetan erreparatzen dugunean, gehienak gizonak direla konturatzen gara; izan ere, historikoki gizonek gehiago egin dituzten kirolak dira antolatzen direnak, eta beraz, emakumeentzat arrotzak diren espazio eta jarduerak direnez, ez dute parte hartzen. Mendexa eta Munitibarko zaldi lasterketen partaideen daturik ez ditugun arren, jardueraren izaera kontuan hartuta, fenomeno berdina errepikatuko dela pentsatu genezake. Gizaburuagako festetako lasterketa nahiko parekidea da partaideei dagokionean. 8. Irudia: Munitibarko frontoia. Egilea: Farapi S.L. Gizaburuagako udala salbuespen moduan hartuta, gainontzeko udaletan ez da parte-hartze



parekidea sustatzeko neurririk hartzen, eta inon ez dugu mezu parekidea helarazten den udalik aurkitu. Gizaburuagako kasuan, nahiz eta kirol batzuetan talde mistoak sortzea indartu duten, ez da era sistematizatu baten genero ikuspegia txertatzen. Udalek kirol jardueren programazioan eta antolatzen diren ekintzen izaeran eskumena dutela kontuan hartuta, garrantzitsua litzateke emakume eta gizonen aukera berdintasuna sustatuko luketen neurriak barneratzea, emakumeen parte-hartze aktiboa indartzearen bitartez bereziki. Hurrengo taulan herri desberdinek kirol munduan duten baliabide materialak zeintzuk diren, antolatzen dituzten kirol eskaintzak zeintzuk diren eta parekidetasunaren alde lan egiten duten azaltzen dugu.


Ze kirol baliabide material ditu udalak?

-Frontoia eta probalekua.

-Gimnasioa, frontoia, futbol zelaia, probalekua; eskolan, patia saskibaloi kanastekin eta porteriekin.

-Frontoia, probalekua, bulderra, rokodromoa.

-Frontoia, Kiroldegi txiki bat proiektatuta.

-Frontoia eta probalekua.

Udaletik kirol programaziorik ba al dago?

-Udaleko kirol eta kultura lantaldeak erabakitakoa.

Bai. Bai. Bai.

Udalak zein zerbitzu eskaintzen ditu? Langilerik ba al dago hauetarako? Zein dira hauen erabiltzaileak?

-Lekeitioko polikiroldegira erabiltzeko diru-laguntzak ematen ditu udalak.

-Zerbitzu espezifikorik ez du. -Ekintzak antolatzen ditu. Eta kasu batzuetan elkarte batzuei laguntzen die.


-Lekeitioko kiroldegia erabiltzeko diru-laguntzak ematen ditu. -Udan Leagi Campingeko igelekuak erabiltzeko bonuak.



Ez. -Bai. Ez. Ez.

Udalak zein kirol ekintza antolatzen ditu? Nork parte hartzen du hauetan?

-Duatloia: Parte hartzaile guztiak gizonezkoak. -Eski irteera. -Triatloia: emakume bakarrak parte hartu zuen. -Santa Eufemiko ermitara igoera krossa: gehienak gizonak izan arren, urtez urte geroz eta emakume gehiagok parte hartzen dute. -Ermitarik ermita mendi martxa. Antolatzaileen artean 2 emakume eta 4 gizon. Partehartzaileak denetarik.

-Festetan kilometro eta erdiko lasterketa bat antoaltzen da. Gizonak zein emakumeak antzera parte hartzen dute. 13 urtera artekoak eta gero helduagoak. -Mendi martxa.

-Zaldi lasterketa Karraspion.

-Zaldi mando probak.



5.2- ELKARTEAK

Elkarte anitzeko mankomunitatea dugu Lea Ibarra, eta udalaz aparteko kirol ekintza desberdinak antolatzen dituzte. Kasu hauetan, herritarrak dira antolatzaileak, eta udalarekin konparatuz, euren beharrei erantzuteko erraztasun gehiago dute. Nahiz eta kirol jarduerarik ez eskaini, izaera anitzeko ekintzak antolatzen dituzte. Aulestiko Guraso Elkarteak, Mendexako Kuku-Habixa elkarteak, eta herri desberdinetan presentzia duen Motrollok emakumeek kirola egin dezaten sustatzea lortu dute, emakumeen behar eta gustuetara egokitzen den kirol eskaintza prestatuz. Gizaburuaga salbuespen, beste herrietan ez da parte-hartzea parekidea sustatzeko ekintzarik burutzen. Gizaburuagako kasuan, emakumeen parte-hartzea sustatzeko helburuarekin pala partidu mistoak antolatu zituzten, eta mutilei jokoa zailtzeko, erraztasun gutxiago zuten eskuarekin jokatzera behartu zituzten (hau da, eskumak baziren, ezkerrarekin jokatu behar zuten). Neurri honek herritarrengan eztabaida piztu zuen, eta beraz, genero gaia mahai gainean jarri zuen. Neskek erraztasun gehiago duten kirol jarduerak antolatzea edota jolas ez-lehiakorrak sustatzea emakumeen parte-hartzea indartzeko beste bide batzuk dira, elkarteek kontuan hartu ahal dituztenak.

“Deporte batzutan ezin dogu konpetidu, ze indarra da behar dana, eta konpetiziñoa da bultzatzen dana. Orduan, joera da gizona indartsuagoa, alde horretatik eiten badozu. Izango balitz bakarrik parte hartzi, bardin bardin hartzen dozu parte”.-Aulestiko ongizate zinegotzia-

Gainera, kirola erabat generizatuta dagoela ikusten dugu beste behin, eta baita estereotipoek izugarrizko garrantzia izaten jarraitzen dutela ere. Gizon zein emakumeentzat muga ikustezinak daude “bestearen” kontsideratzen den kiroletan parte hartzeko, Mendexako kultur elkarteko kide batek agerian utzi zuen bezala dantza eta pilatesen emakumezkoak bakarrik eta pelotak gizonak bakarrik daudela azaltzean:

“(Emakume eta gizonek aukeratzen dituzten kirolen inguruan) Hor tendentziak daz, eta nahiko gatza da horrek apurtzi, horrek dinamikak apurtzi”- Mendexako Kuku Habixa kultur elkarteko kidea-

Gainera, gizonek historikoki praktikatu izan dituzten kirolek estatus, diru-laguntza eta espazio gehiago izaten dutela kontuan hartuz, garrantzitsua da parte-hartze parekidea sustatzeko ekimenak prestatzea eta mezu parekideak helaraztea. Zentzu honetan, Gizaburuagan bakarrik ikusi dugu saiakera hau. Hurrengo taulak herrietako elkarteek kirol arloan burutzen duten lanaren berri ematen digu, eta parte-hartze parekidea sustatzeko neurririk hartzen diren aipatzen dugu.


Kirol eskaintzak egiten dituzten elkarteak zeintzuk dira?

-Guraso elkartea. -Zaldi proben antolatzaileak. -Motorzale taldea: antolatzaileak gizonak. -Mendi martxa

-Motrollo elkartea. -Olazar elkartea.

-Bertso-kirol elkartea. -Kuku-Habixa kultur elkartea bada ere, kirol eskaintzak ere antolatzen ditu.

-Gazte Asanblada. -Motrollo pelota elkartea.



elkartea. -Kirol elkartea. -Motrollo elkartea.

-Motrollo pelota elkartea.

Elkarteek zein zerbitzu eskaintzen ditu? Langilerik ba al dago hauetarako? Zein dira hauen erabiltzaileak?

-Ez dute zerbitzurik eskaintzen, ekintza konkretuak baizik.





Elkarteek zein ekintza kirol antolatzen ditu? Nork parte hartzen du hauetan?

-Guraso elkarteak: *Pilates: partaide guztiak emakumeak. *Dantza: umeetan gehienak neskak, eta helduetan denak emakumeak. *Aerobic: denak emakumeak. *Igande batzuetan mendi irteerak: partaideak helduak, haurrak, emakumeak nahiz gizonezkoak, denetarik. *Hirugarren adinekoentzat luzaketak. -Zaldi probak. Antolatzaile guztiak gizonezkoak dira. Parte hartzaileak: emakume bakarra. -Motorzaleek, Enduro motor lasterketa. Antolatzaileak eta partehartzaileak gizonezkoak. -Motrollok eskupilota partiduak eta haurrentzako ikastaroak.

-Motrollo elkarteak: *Pala txapelketak. -Haurrentzako pelota eskola: Palan dena neskak eta pilotan denak mutilak. -Olazar elkarteak Pilates ikastaroak antoaltzen ditu: parte-hartzaile gehienak emakumezkoak dira.

-Kuku Habixak antolatuta: *Pilates. *Pilota. *Mendi ibilaldiak. -Motrollo elkarteak: *Eskupelota txapelketa. *Haurrentzako pelota eskola. 2011-2012an ez da egon talderik haurrik ez zegoelako.

-Motrollo elkarteak: *Eskupelota txapelketa. *Haurrentzako pelota eskola. -Gazte Asanbladak: *Futbito txapelketa: parte-hartzaile guztiak gizonezkoak dira.


Ez.

Bai. Pala txapelketa emakume batez eta gizonezko batez osatutako taldeak egitea eskatzen da emakumeen parte-hartzea ere sustatzeko.

Ez. Ez.

Ekintzak antolatzerakoan hauetan ematen den mezua parekidea izatea edota berdintasuna sustatzen duena izatea kontuan hartzen al da?

Ez.

-Bai. Emakumeen parte hartzea bilatzen da, eta egiten diren kirolak guztiek parte-hartzeko direla zabaltzen saiatzen da, eta ez modu profesional batean egindako ekintzak.

Ez. Ez.



- LABURBILDUZ


-Baliabide, espazio eta antolatutako ekintza gehienak tradizionalki gizonek egin dituzten kirolei bideratzen dira. -Gizaburuaga salbuespen, ez da ez elkarte ezta udalen partetik berdintasun irizpiderik kontuan hartzen. Eta beraz, zaila da kirol munduaren ezaugarri sexistak ekiditea. -Herri batzuetan kirol azpiegitura mugatua dago.

-Gizaburuagan emakume eta gizonen aukera berdintasuna bermatzeko saiakerak egin izan dira.

-Kirol jardueretako partaidetza datuak sexuaren arabera era sistematizatu batean biltzea. -Udalak berdintasun irizpideak betetzen dituen kirol elkarteak saritzea. -Kirol eredu maskulinotik aparteko kirolak eta praktikatzeko formak abian jartzea. -Kirol espazioei erabilera desberdin eta anitzak ematea, emakumeek gustukoago dituzten kiroletara egokituz.



6- GIZARTE ZERBITZUAK Gizonezko eta emakumezkoen arteko egiturazko desoreka dela eta (lan munduan baldintza okerragoak, ardura erreproduktiboen banaketa ez ekitatiboa, etabar), emakumezkoek aukera gehiago dituzte babes gabezia egoerak pairatzeko. Gainera, familiaren karga beraien esku hartzen dutenez, gizarte zerbitzuekin gizonezkoek baino harreman gehiago dute. Lea ibarrean pertsona hauen profila ezagutzeko hurbilpena egiten da atal honetan, zerbitzuen erabiltzaileen ezaugarri eta behar espezifikoak identifikatzeko helburuarekin. Izan ere, ongizate politiketan genero ikuspegia txertatzea ezinbestekoa da egoerari erantzun eraginkor bat eman ahal izateko. Gainera, Euskal Herriko beste datu batzuekin aberastuko da analisi hau. Erakunde publiko desberdinek (Lea ibarreko mankomunitatea eta Bizkaiko Foru Aldundia) pertsona guztiek gutxieneko baliabideetara (baliabide ekonomiko, sozial eta kulturalak) sarbidea izan dezaten egiten den lana ere azalduko da. Horretarako, erakunde bakoitzaren eskumenak definitu eta eskaintzen diren zerbitzuak aztertuko dira. Genero indarkeriaren gaiari zuzendutako azken atal bat ere barneratu da, datu zehatz eta kopuruez gain, eragile sozial desberdinen hausnarketak jasoz.

6.1- GIZARTE ZERBITZUAK ETA GENEROA Gizarte zerbitzuetako erabiltzaileen gehiengoa emakumea izan ohi da EAEn. 2008an pertsonen eta familien pobrezia-maila eta babes gabezia neurtzeko Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Gaietarako Sailaren Pobreziari eta Gizarte Desberdintasunei buruzko inkestak3 hori adierazi zuen; pobreziaren feminizazioa hazten ari den fenomenoa da Euskadin. Emakunderen 2010rako Zifra txostenean laburbiltzen da pobreziak nola eragiten dien emakumezkoei. Pobrezia arriskuan bizi direnen gehiengoa emakumeak dira, eta emakumeek gizonen aldean pobrezia jasateko ere aukera gehiago dituzte. Txirotasunak edo gabezia ekonomikoak dimentsio ugari dituen arren, prekarietatea eguneroko gastuak eta bizi maila mantentzeko errenta nahiko ez izatearen ondorioa da. Emakundek aurkeztutako txosten honetan txirotasuna jasateko arrisku egoeran dauden kolektiboak zeintzuk diren jasotzen dira (arrisku gehien dutenetik gutxien dutenera):

-Bakarrik bizi den 45 eta 64 urte bitarteko emakumea. -55 urtetik beherako emakumea, lan ezegonkorrekin eta familia monoparentaleko burua. -Europar Batasunaz kanpoko nazionalitateko pertsona. -Bakarrik bizi den eta lan ezegonkorra duen 65 urtetik beherako gizona.

3 Eusko Jaurlaritzako Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Saila, (2009). Encuesta de pobreza y desigualdades sociales 2008. Eusko Jaurlaritza. Gasteiz.



6.2- GIZARTE ZERBITZUAK MANKOMUNITATEAN

Ongizate zerbitzua mankomunazgotik kudeatzen da bailara osorako Oinarrizko Gizarte Zerbitzuen bitartez, eta Gizaburuagan dute egoitza nagusia. Zerbitzuaren funtzioak hurrengoak dira, mankomunitatearen web orritik ateratako informazioan oinarrituz.

! Agertzen diren arazoen kudeaketa puntualak: Hirugarren adina, osasun mentala, familia desegituratuak etabar.

! Talde-mailako lana, batez ere hirugarren adineko elkarteekin. ! Etxebizitza zerbitzua. ! Gizarte bazterkeriaren aurkako legea: Gizarteratzeko Gutxieneko diru sarrera eta gizarte-

beharrizan larrietarako diru-laguntzak. Dena den, mankomunitateko gizarte langilearen esanetan, hirugarren adina, gaixotasun mentalak dituzten pertsonei arreta ematea eta genero indarkeriaren inguruko gaiak dira gehien jorratzen dituztenak.

“Hemen arazo gogorrenak, o etorten diezenak da hirugarran adine, eta hirugarren adinan gehien bat etxez etxe zerbitzua (...) edo diru-laguntzak en elemacion de barreras articuladas, edo tarjeta de estacionamiento... gero dakagu beste tema bat alkoholiko eta enfermedad mental, gehien bat enfermedad metal. Gero emakumeekin nonoz euki dogu tratu txarran ingurun gora-beherak”.-Mankomunitateko gizarte langilea-

6.2.1. Diru-laguntzak Eusko Jaurlaritzatik eta Foru Aldunditik bazterketa soziala pairatzeko arriskua duten pertsonei edo ez-gai bezala kontzideratzen direnei ematen zaien diru-laguntzak kudeatzen dira amankomunitatetik. Lau diru-laguntza mota daude: Oinarrizko errenta (soldata minio inter profesionala jasotzen ez dutenentzako diru-laguntza), larrialdietarako laguntza (gastu espezifikoei aurre egiteko ematen den diru-laguntza, jarraikortasunik gabea), kotizatu ez eta pentsio oso txikiak dituzten pertsonentzako diru-laguntza, eta menpekotasun egoeran dauden pertsonentzakoa. Lea Ibarrean oinarrizko errenta eta menpekotasun egoeran dauden pertsonei zuzentzen zaie diru-laguntza gehienak, eta orokorrean, emakumeei gehiago (%55,17a dira emakumezkoak), menpekotasun kasuetarako diru-laguntzak batez ere (%63,83 dira emakumezkoak). Oinarrizko errenta, ordea, emakume eta gizonei ematen zaie maila berean, soldata ordezteko helburua duenez, enplegurik ez duten emakume eta gizonek eskatzen baitute antzerako proportzioan. Diru-laguntza titularrak jasotzen du, eta menpekotasun diru-laguntzaren kasuan, laguntza behar duen pertsonak, baina beraz arduratuko den pertsona berarekin bizitzen egon behar da. Mankomunitateko



gizarte zerbitzuetatik hauen kontrola eramaten saiatzen dira, eta zaintzaileak beti direla emakumezkoak azpimarratzen da.

“Zaintzailik danak danak danak emakumik; igual agertuko da semea, baiña titular modun, zaintzaile modun, errealidadin emakumea” .- Mankomunitateko gizarte langilea-

LEA IBARRA

DIRU-LAGUNTZAK EMAKUMEAK GIZONEZKOAK GUZTIRA

Oinarrizko errenta 20 20 40

Larrialdietako laguntzak 7 10 17

Menpekotasuna 30 17 47

C.V. 7 5 12

Guztira 64 52 116

31. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez dirulaguntzak jasotzen dituzten pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L. Ez-gaitasun balorazioa jasotzeak, lan-egoera aldatzeko, prestazio ekonomikoak jasotzeko zein laguntza sozialen erabiltzaile izateko aukera dakar. Ez-gaitasuna, fisiko, psikiko edo sentsoriala izan daiteke, eta honen ondorioz autonomia fisikoa, mentala, intelektuala edo sentsoriala galdu duten pertsonak direnez, bizirauteko beste norbaiten laguntzaz baliatu behar direla onartzen du legeak. Lea Ibarreko kasuan gehienak adineko pertsonak dira, eta diru-laguntza Foru Aldunditik heltzen den arren, mankomunitatean, kasu batzuetan kontrolatu egiten da diru honen erabilera egokia egiten dela. Hurrengo taulan ditugu ez-gaitasun balorazioa jaso duten pertsonen kopurua.

LEA IBARRA Ez-gaitasun balorazioak

Emakumeak 20

Gizonezkoak 14

Guztira 34

32. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez ez-gai balorazioa jaso duten pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L.



6.2.1. Zerbitzuak

Mankomunitatetik zuzenean eskaintzen diren bi zerbitzu ditugu: etxez-etxeko zerbitzua eta telelaguntza zerbitzua; biak aurreko diru-laguntzekin bateragarriak dira. Hauen erabiltzaile nagusiak hirugarren adineko pertsonak, eta hurrengo maila batean, alkoholismoa eta gaixotasun mentala duten pertsonak dira. Arrazoi ekonomikoak ez dira zuzenean laguntza eskatzera datozen pertsonek duten arazo nagusia, gizarte langilearen esanetan. Etxez-etxeko zerbitzua enpresa pribatu batek kudeatzen du eta langile guztiak emakumezkoak dira. Kasu gehienetan ordu eta erdi ematen da etxeko lanak egiteko, gehienetan garbiketa. Zerbitzuaren prezioa pertsona bakoitzaren baldintza ekonomikoen araberakoa da, baina tope batzuk daude: 10,75 euro gehienez eta 3,75 euro gutxieneko ordainketa. Erabiltzaile gehienak hirugarrena dinako pertsonak dira. 2012ko datuetan erreparatuz, 31 erabiltzailetik 29 hirugarren adineko pertsonak dira. Hauetan ere eskakizun gehienak emakumezkoek egiten dituzte, 2012an emakumeen kopuruak gizonekoena bikoizten duelarik. Emakume hauek familiarekin bizi dira gehienetan eta atentzio eta garbiketa pertsona izaten da behar duten ardura nagusia. Gizonen kasuan, ordea, profila bakarrik bizi direnena da eta etxeko garbiketa izaten da ardura nagusia. Hauei asko kostatzen zaie laguntza behar dutela onartzea. Izan ere, adinako gizon askok euretaz zainduko duen emakume bat daukate, emaztea gehienetan. Aurretik ikusi dugun biztanleria piramidean oinarrituta, emakumeak gizonak baino urte gehiago bizi dira, eta beraz, emakumezko alargun gehiago gelditzen dira. Gizonak alargun gelditzen direnean, ez dira gai euren buruaz zaintzeko, ez baitute inoiz holako ardurarik hartu. Adinako gizon hauek “ez-gaitu kultural” moduan definitzen ditu Emakundek Gipuzkoan bakarrik bizi diren adineko pertsonak4ikerketan. Adineko gizon hauek zailtasunak dituzte gizarte zerbitzuetara laguntza eskatzera hurbiltzeko. Dena den, lan erreproduktiboen inguruko atalean eta Hirugarren Adineko pertsonen atalean sakonago azaltzen da fenomeno hau.

LEA IBARRA

BATZORDEAK EMAKUMEAK GIZONEZKOAK GUZTIRA

Altak 5 2 7

Bajak 3 1 4

Gaur egun laguntza jasotzen dutenak 21 10 31

4 Farapi antropologia kontsultoriak Gipuzkoako Diputazioko Gizarte politikarako departamenturako 2005an

burututako ikerketa bat da. Bertako ondorioak Gizarte politikako departamentuaren barne erabilpenerako burutu zen (jatorrizko bertsioa gazteleraz dago).



33. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez etxez etxeko laguntza jasotzen duen pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L. Telelaguntza zerbitzuari dagokionez, lepotik zintzilikatzen den aparatu bat da larrialdi egoeran erabiltzeko prestatua; botoi bat du zapalduz zuzenean larrialdi zerbitzuekin kontaktuan jartzen zaituna. Prebentzio neurri moduan bakarrik bizi diren adineko pertsonen edo ez-gaitasunen bat duten pertsonentzat dago zuzendua. Lea Ibarrean bi pertsonek erabiltzen dute zerbitzu hau.

LEA IBARRA Telelaguntza zerbitzuaren onuradunak

Emakumeak 1

Gizonezkoak 1

Guztira 2

34. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez telelaguntza zerbitzuaduten pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012. Iturria: Lea Ibarreko Mankomunazgoa. Egilea: Farapi S.L. Aipatutakoez gain, mankomunitateko gizarte-zerbitzuek euren gain zuzenean hartu ezin dituzten kasuak ere agertzen dira, alkoholismo kasuak, besteak beste. Arazo hau duten pertsonen profila aldatzen doala azaldu digu gizarte langileak: gero eta gazteagoak, eta neurri handi batean emakumezkoak dira, eta egoera ekonomiko kaxkarra eta dibortzio kasuekin lotuta agertzen da. Isiltasunean eramaten denez, zaila izaten da batzuetan detektatu eta laguntzea.

“Hor etxen dana da jarraipena, deribazioa Gernikara, lagundu zeozelan eta hantxe egon” - Mankomunitateko gizarte langilea-

Datu hauek ikusita ongizate zerbitzuetako erabiltzaile gehienak emakumezkoak direla ondorioztatu dezakegu. Izan ere, emakume gehiago daude egoera kaskarragoetan gizonen aldean, eta era berean, familian laguntza behar dutenen artean, laguntza eskatzera hurbiltzen direnak emakumeak dira gehienetan. Kasu gehienetan, diru-laguntza familia osoarentzat da, eta batzuetan, diru-laguntza bila doan emakumearentzat izan beharrean, bere familiako beste kideren bati laguntzeko izan daiteke. Emakumeek beraz, besteen ongizatea euren gain hartzen jarraitzen dute. Ongizate zerbitzu hauetan berdintasun ikuspegia txertatzeak emakumeek eta gizonezkoek aukera berdinak edukitzea esan nahi du, eta horrela ez den kasuetan, berau lortzeko bitartekoak ipintzea. Parte-hartzea eta kontzientziazioa sustatzea bide honetan oso baliagarriak izan daitezke. Orain arte gizarte zerbitzuetan ez da zuzenean landu generoaren gaia, baina erabiltzaile gehienak emakumeak direnez ikusita eta emakume kategoriak baztertuta egoteko arrisku gehiago duela kontuan hartuta, kolektibo honen beharrak hobeto asetzeko neurriak jartzea ezinbestekoa da. Gainera, gizonen kolektiboak genero-rolek baldintzatuta laguntza eskatzeko zailtasun gehiago dutela ikusita, beraiengana hurbiltzeko bitartekoak jartzea ere garrantzitsua litzateke.



- LABURBILDUZ


-Emakumeek diru-laguntza gehiago eskatzen dituzte: egoera ekonomiko kaskarragoan daudelako eta familiaren karga beraien gain hartzen dutelako. -Adineko gizon batzuk ez dira gai beraien buruaz zaintzeko, eta sarritan ez dute gizarte zerbitzuetara jo nahi. -Zerbitzuak eskaintzerakoan eta erabiltzaile mota desberdinekin lan egiterakoan ez da kontuan hartzen genero ikuspegia. -Alkoholismoaren gaia jorratzean ez da emakumeei zuzendutako prebentzio plan espezifikorik egiten. -Ongizate lanak oso feminizatuta daude: maila profesionalean eta senideak kargu direnean.

-Datuak sexuaren arabera desberdindurik jasotzen dira. -Erabiltzaileekin lotura estua du gizarte langileak, sakonean ezagutzen du herri bakoitzeko errealitatea, eta beharrak identifikatzeko gai da.

-Prebentzio plan espezifikoa sortu alkoholismo feminizatuari aurre egiteko. -Kontzientziazioa garatu lantzen den esparru guztietan. -Laguntza behar duten adineko gizonengana hurbiltzeko metodoak garatu. -Gizonek beraien buruaz zaintzen ikas dezaten tailerrak antolatu, etorkizunean ez daitezen ez-gaitu kultural bihurtu. -Mankomunitateko gizarte zerbitzuetatik udalekin zuzenean eta elkarte desberdinekin genero gaia landu.



7- HIRI ANTOLAMENDUA ETA BERDINTASUNA Hirigintza eta lurralde antolamendua sailetik eginiko proiektuek zuzenean eragiten diete leatarrei. Izan ere, espazioaren erabilera lurraldearen antolamenduak eta hauetan jarritako ekipamendu eta elementuek pertsonen egunerokotasuneko bizitza baldintzatzen dute. EAEko Emakumeen eta gizonen berdintasunerako IV. planean jasotzen zen moduan, orain arte, “gure herri eta hirietako

lurraldearen eta hirigintzaren antolamendua batik bat produkzioaren arloko antolamenduak eragindako premien arabera egin da; arlo hori gizonei esleitu izan zaie, eta emakumeak, orain gutxi arte, baztertuta egon dira. Hori horrela izanik, kasu askotan, eremu horretako politiketan eta jardunetan ez dira aintzat hartu emakumeen premia eta interesak, ezta ugalketa-eremuak eta norberaren, familiaren eta lan-arloko bizitza bateragarri egiteak eragindako premiak ere”5 Berdintasunaren ikuspegitik espazioa diseinatzeak, ingurune seguruak, gizon-emakumeentzako elkartzeko guneak sustatzea, erreferente maskulino zein femeninoak biltzea, eta rol banaketa tradizionalak gainditzea esan nahi du.

9. irudia: Gizaburuagako umeentzako parkea. Iturria: Farapi S.L. Espazioaren identitatea erabiltzaileek sortzen dute: espazioen identitatea dinamikoa da, aldatuz joaten dira eta aldi berean identitate bat baino gehiago izan dezakete. Etengabe ber-asmatzen dira. Alabaina, espazio horien antolaketak eta horietan jartzen diren elementuek, ingurua helburu batzuetarako erabiltzea bultzatu dezakete. Kontuan izan behar da, elementu horiek gizonen eta emakumeen elkarrekintza sustatu behar dutela eta ahal den neurrian espazioei eta ekintzei egozten zaizkien genero rolen banaketarekin amaitu behar dela. Aldi berean, segurtasunaren aldetik, leku degradatu, ezkutu eta ilunak ekidin behar dira. Eta azkenik, kalean ageri diren elementu artistiko eta sinbolikoek, hala nola, eskulturek eta kale izenek, emakumeen presentzia ere bermatu behar dute; gizonezkoen erreferentziak soilik dituzten inguruneek, sinbolikoki emakumeen partaidetza ez dute aitortzen, eta honenbestez, gizarte parekide baten islak gizonen zein emakumeen erreferentziak jaso beharko lituzke, emakumeen kolektiboaren ikusezintasunarekin amaituz.

5 EMAKUNDE, Emakumeen euskal erakundea (2006), EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Plana. VIII.

Legealdirako Jarraibideak.



7.1- MANKOMUNAZGOKO HIRIGINTZA ZERBITZUA Lea Ibarreko mankomunitatean hirigintza zerbitzua mankomunitatetik kudeatzen da, Mendexako kasuan izan ezik, arlo honetan eskumen propioa baitu. Beste lau herrietan, Mankomunazgotik aholkularitza eta informazioa emateko arkitekto bat egoten da asteazkenero herritarrei zein udalei zuzenduta. Hirigintza zerbitzuetatik burutzen diren lan nagusiak herrien mantenuari daude zuzenduta: kaleko argi-zerbitzuaren funtzionamendu egokia bermatu eta txoko ezkutuak eta degradatzen hasten direnak integratzen saiatu, besteak beste. Lanak egiteko enpresak lehiaketa bidezko kontratazioz egiten dira, eta ez da kontuan hartzen berdintasun irizpideak betetzen dituzten ala ez. Etxebizitza politikari dagokionez, Learri enpresa publikoak kudeatzen du. Babes ofizialeko etxebizitzak egin dituzte udalerri guztietan, herriak ez daitezen hustu. Herriko biztanleek izan dute lehentasuna etxe hauek eskuratzeko, eta gero, kanpoko jendea etorri da, Lekeitiarrak batez ere. Etxebizitza hauen urbanizazio-prozesuan ere, ez da genero ikuspegia kontuan hartu. Hirigintza beharrizanak asetzerako orduan populazioa orokorrean hartzen da kontuan; hau da, emakumeen eta gizonezkoen gaineko irakurketa espezifikorik ez da egiten. Horrela, pertsona guztien beharrak, ardurak, eta egoerak berdinak direla aurresuposatzen da eta horren arabera diseinatzen dira herriak. Hala ere, eta diagnostikoan zehar ikusi dugun lez, gizon eta emakumeek ez dituzte ardura berdinak, aukera berdinak, ezta behar berdinak ere, beraz gure herriak norentzako diseinatuta daudenaren inguruan hausnartu beharko genuke. Adibidez, nahiz eta frontoia teorian emakume eta gizonen erabilerarako izan daitekeen, praktikan emakumeek ez dute hainbeste erabiltzen; eta beraz, frontoiaren obrak lehenestean, gizonezkoen aisialdi eredua lehenesten da. Horregatik, herrien planifikazioan, herritarrek zein behar espezifiko dituzten aztertzean, herritarren arteko kolektibo guztiak aztertu behar dira, parte-hartze prozesu parekideen bitartez. Berdintasunaren gaia edozein azterketaren barnean txertatu daitekeen ikuspuntua da, eta etorkizunean sortu daitezkeen proiektuetan kontuan hartzea garrantzitsua da. Izan ere, azterlan hauek hiri-arauak, -ordenantzak eta lan-irizpideak sortzeko eta berritzeko oinarrizkoak izanik, berdintasuna oinarrian edukitzea beharrezkoa da. Hurrengo bi ataletan mankomunitateko garraioen antoleta eta adierazpen sinbolikoak aztertuko ditugu, baina hirigintzaren prozesu osoan genero ikuspegia txeratzeak aparteko ikerketa bat eskatzen du, herritarren parte hartze prozesutik hasita, eta herrietako kolektibo guztiak kontuan hartuko dituena.



7.2- GARRAIOREN ANTOLAKETA Garraio sarearen antolaketa, eta garraiobideen inguruko lurralde antolamendua hiri-arautegiaren barnean joan ohi da. Hainbat azterketek erakusten dute, erabiltzen diren garraiobideak aukeratzerakoan, sexuen arabera desberdintasunak topatzen direla. Mugikortasuna eta generoa: Gipuzkoan, emakumeen beharrei egokitzeari buruzko azterlanean6 oinarrituta, hurrengo ondorioak ateratzen dira, besteak beste: - Emakumeek joan-etorri gutxiago egiten dituzte lanagatik, eta gehiago erosketengatik eta zainketa-zereginengatik (senideak mediku kontsultara lagundu, umeak eskolara eraman...).

! Emakumeek gutxiagotan lor dezakete autoa gizonek baino, portzentaje txikiagoan baitute gidabaimena.

! Joan-etorrietan emakumeek gizonezkoek baino garraiobide gehiago konbinatzen dituzte (intermodalitatea).

! Emakumeek gehiago bidaiatzen dute puntako orduez kanpo. Lea Ibarrean emakumeen mugikortasunari buruzko ikerketa bat egitea beharrezkoa litzateke egungo garraio zerbitzuak emakumeen behar espezifikoak asetzen dituen ala ez jakiteko.

Mankomunitateko egungo garraio zerbitzuak hiru autobus lineakoa da, Bizkaibuseko bi eta Amorototik bakarrik pasatzen den Pesako beste bat. A3523: Bilbo-Galdakaoko Hospitala-Gernika-

Munitibar-Aulesti-Gizaburuaga-Amoroto-Lekeitio-Mendexa

! Asteko egunetan zortzi aldiz pasatzen da; asteburutan, zazpi. A3532: Bilbo-Markina-Amoroto-Lekeitio

! Orduro pasatzen da asteko egun zein jai egunetan.

10. irudia: Lea Ibarreko autobus zerbitzuen irudia. Iturria: Lea Ibarra mankomunitatea. Pesa zerbitzuak, bestalde, Lekeitio-Donostia ibilbidea egiten du egunean hiru aldiz, Amorototik pasatuz.

6 Farapi (2007): Mugikortasuna eta generoa: Gipuzkoan, garraio publikoa emakumeen beharrei egokitzeari buruzko

azterlana.Gipuzkoako Foru Aldundia. Donostia.



7.3- ADIERAZPEN SINBOLIKOAK Kale, eraikin eta monumentuen presentzia duen adierazpen sinboliko orok, autorearen eta erreferentzia egiten dionaren presentzia bermatzen du. Kaleak komunikatzeko gune dira, eta ondorioz, suposatzen da, kalearen erabiltzaileen errealitatearen isla direla kalean topa daitezkeen elementu sinbolikoak. Kontua da, kalearen erabiltzaile den orok ez duela errepresentazioa izaten; horrela, kolektibo batzuk ezkutatuago geratzen dira beste batzuk baino. Kaleko elementu sinbolikoez ari garenean, kale izen, eskultura, aldarrikapen kartel edo margo, eta halakoez ari gara. Erakunde publikoen eskumenekoak diren elementu sinbolikoetan generoen arteko berdintasuna bermatu beharko litzatekeela esan ohi da, berdintasunaren eskubidea defendatu behar duten entitate moduan. Lea Ibarreko herrien kasuan, herri txikiak direnez, lekuekin lotura duten izen propioak mantendu dituzte kale, auzo edo beste espazioei erreferentzia egiteko: Amorotoko Iturbide edo Elizpe; Aulestiko Gernika ibilbidea edo Eleizkale; Gizaburuagako Bengolea dorrea edo Eguen auzoa; Mendexako Karraspioko Zelaia edo Karraspio hondartza; Munitibarko Gernikaitz edo Totorika auzoa. Pertsonen izen propioak agertzen direnean, santuen izenak dira gehienbat, ermitei erreferentzia egintez: Amorotoko Santa Barbara baseliza, Aulestiko Santa Eufemi edota Munitibarreko San Miguel ermita, besteak beste. Hauetan, emakume zein gizonezko izenei egiten zaie erreferentzia, beti erlijio katolikoarekin lotuta. Beraz, ez dugu aurkitu emakume eta gizonen berdintasun irizpidea errespetatzen ez duen espazioetako adierazpen sinbolikorik Lea Ibarreko udalerrietan.



- LABURBILDUZ


-Berdintasun irizpideak hirigintzan izan dezakeen aplikarritasunaren ezagutza falta. -Hiri antolamenduan ez da sistematizatzen berdintasun irizpiderik.

-Herrietako espazioei dagozkien adierazpen sinbolikoak berdintasun printzipioa betetzen dute.

-Berdintasun irizpideak hirigintzan eta lurralde antolakuntzan aplikatzeari buruz prestakuntza jasotzea. -Udalekin eta elkarte desberdinekin harremana indartu hirigintza planak zehazterako orduan. -Mankomunitatea eta udalaz gaindiko erakundeek eskainitako aholkularitza laguntzak zein laguntza ekonomikoez baliatu. -Herritarren beharrizanak kontuan hartuko dituen edozein planteamendutan emakumeen kolektiboak dituen behar espezifikoetan arreta jarri. -Emakumeek mugikortasun arloan dituzten beharrak asetuta dauden aztertu.



8- GARAPEN EKONOMIKOA BULTZATZEKO LANAK Mankomunazgoko garapena bultzatzeko bi zutabe nagusi garatu dituzte: batetik, zoru industriala lantzea eta enplegua sustatzea, eta bestetik, bailarako azpiegiturak kudeatzea. Azken honi buruz “Azpiegiturak, ekipamenduak eta komunikabideak, baliabideak” atalean mintzatzen gara, eta atal honetan, garapen ekonomikoa zuzenean indartzen duten proiektuetan zentratuko gara. Zentzu honetan, 1984an Okamikako industrialdea eratu zen, bailaran enplegua sustatu eta bizia mantentzeko helburuarekin. 400 lanpostutik gora eta 30 enpresa sortzea lortu zen. Udalak industrialdetik jasotzen duen diruaren %40a mankomunitateari abonatzen dio, eta era honetan, Okamikaren garapen fondoa osatzen da. Fondo honek helburu bikoitza du: Okamikan aritzen diren enpresei laguntza eskaintzea eta enpresa proiektu berrientzat irekitako Legamin mintegia sustatzea.

“Kultura desberdiñe da, hemen sorreri eta gestiñoak ez deko zer ikusirik beste lekuekaz, da berton sortuko istori bat, utopi bat” -Mankomunitateko hirigintza arduraduna: arkitektoa-

Ezaugarri propioak izan ditu hastapenetatik Okamika industriguneak, eta gaur egunerarte baiaran enplegua mantendu ahal izateko ezinbestekoa izan da. Industrigunearen %85a lanean dago orain, baina industria sektorean ematen ari diren prozesu desberdinek nola eragingo duten eta egoera ekonomiko larriaren aurrean zelan mantenduko den ezin dugu aurreikusi. Honi loturik, ARAZO fundazioa dugu, Markinako udalak, Markinako Lea-Artibai Teknika Eskola eta Lea Ibarreko Udal mankomunazgoak sortuta. Egitasmo honen helburua proiektu berriei irteera

eskaintzea eta asmo berriak aztertzeko aukera ematea da, dagoeneko dagoen zoru industriala aprobetxatuz. Gainera, enplegua sustatzeko Behargintza hitzarmena ere badago, Bizkaiko Foru Aldundia, BBK fundazioa eta EUDELekin elkarlanean egindakoa. Industria gune honetan langileen gehiengoa gizonezkoa da. Egitasmoaren barruan ez zen kontuan hartu emakumeen enplegua sustatzea edo emakumeak sektore industrialean txetatzeko neurriak hartzea. Sektore oso maskulinizatua den neurrian, gizonek erreztasun gehiago dute bertan lanean hasi eta mantentzeko. Beraz, mankomunitatetik emakumeak industri sektorean txertatzeko nuerriak hartzea gomendarria da, lan-munduan dituzten desabantailak konpentsatze aldera.

11.irudia: Okamikako industrigunea. Iturria: Lea Ibarreko mankomunitatea. Turismo sektoreari dagokionez, mankomunazgoaren eginbeharra mantenu lanak egitea, garatzeko



falta den zatia egiteko diru-laguntzak lortzea eta proiektuak herrien artean banatzea da. Galtzada eta ibilbide anitz eskaintzen dira turistentzat mankomunitateko herri guztietan. Mendexan Marierrota museoa ere badago, itsasoko urarekin dabilen errotan interpretazio zentroa, eta Lekeitiko garapen agentziak kudeatzen duena. Munitibarren energia berriztagarriaren zentro bat egiteko egitasmoa dago, baina XVI. mendeko aztarnak aurkitu direnez, berauek musealizatzeko proiektua sortu dute. Honetaz gain, Eusko Jaurlaritzatik Lea ibilbideko ondarea aztertzen ari dira, kultur ondare ez-jarraia izendatzeko helburuarekin. Mankomunazgoko egoera sozio-ekonomiko atalean aipatutako datuetan oinarrituz, langabezia-tasa altuena aurretik zerbitzuen sektorean zebilen langileena zela adierazi dugu (langabetu guztiaren %53a, alegia). Industria sektoreak ez duenez horrelako gainbehera jasan, zerbitzuen sektorea suspertzeko neurriak hartzea aproposa izan daiteke. Gainera, oso sektore feminizatua den neurrian, emakumeak lan-merkatuan txertatzeko erreztasunak jartzea, enplegua eta garapen ekonomikoa sustatzeko aukerak izan daitezke.



- LABURBILDUZ


-Emakumeen kolektiboa ez da kontuan hartu izan enplegu eta garapen ekonomikoa sustatzerako orduan. -Zerbitzu sektoreak gainbehera izan du. -Lehengo sektorearen egoera larria izaten jarraitzen du.

-Industri sektorea sustatzeko egindako lanak arrakastatsuak izan dira. -Turismoa garatzeko aukerak ikusten dira.

-Turismoa sustatzeko egitasmoak abian jartzean enplegurako berdintasun irizpidea txertatzea. -Industriguneetan emakumeen enplegua sustatzeko neurriak ezartzea. -Garapen planak egitean, gizarte joerak genero ikuspegitik aztertzea.



9- JASANGARRITASUNAREN INGURUKO EGITASMOAK Jasangarritasunaren norabidean lan egiterako orduan Tokiko Agenda 21 da egitasmo nagusia. Mendexa eta Gizaburuagakoak egina daukate, eta beste udalerrietan mankomunazgotik bideratu da. Aurreko bi herriak kenduta, beste herrietan plangintza orokorra badagoen arren, azken urteetan ez da asko aurreratu. Plangintza hau egiterako orduan herritarren iritzia hartu zen kontuan, baina ekintza gehienak udaletik egiteko daude planteatuta. Mendexa eta Gizaburuagan kontsultoria batek egiten ditu. Mendexari dagokionez, ez da garapen ekonomikoan bakarrik oinarritzen, inguru naturala eta eskualdeko biztanleen bizi-kalitatehobea lortzea ere baititu helburutzat. Norabide honetan, urrats garrantzitsuak eman dira, Mendexako egoeraren analisia egitetik eta lehentasunak erabakitzetik hasita, ekintza plana diseinatu eta martxan jartzeraino. Planaren jarraipena eta parte hartze prozesuan mendexar guztiak inplikatzea ezarri zen helburutzat. Ez dakigu parte-hartze datuak, baina interesgarria izango litzateke emakume eta gizonen parte-hartze datuak sistematizatu eta berauen inguruko hausnarketa bat egitea. Dena den, edozein parte-hartze prozesu abian jartzen denean genero ikuspegia kontuan jartzea gomendagarria da. Izan ere, sarritan emakumeek karga familiarrak euren gain hartzen dituztenez maila handiagoan, zailtasunak izaten dituzte bizitza publikoa eta familiarraren bateragarritasuna bermatzeko. Horregatik, parte-hartze prozesuetan, batzarren ordutegietan arreta jartzean edota haurtzaindegi zerbitzua eskaintzean emakumeei parte hartzeko erraztasunak ematen zaizkie. Gizaburuagako Tokiko Agenda 21aren inguruan ez dugu daturik lortu, baina Mendexaren prozesu antzerako jarraitu izan duela suposatu dezakegu, eta beraz, genero ikuspegia burutzen diren egitasmoetan eta parte-hartze prozesuan txertatzearen garrantzia azpimarratu nahi dugu.

12. irudia: Mendexako udalerria. Iturria: Mendexako Udala.



- LABURBILDUZ


-Mankomunazgoan ez da asko aurreratu Tokiko Agenda 21 planaren exekuzioan (Mendexa eta Gizaburuaga salbuespen). -Mendexako kasuan genero ikuspegia ez da kontuan hartu ez parte-hartze prozesuan ezta planak proposatzen dituen ekintzetan ere.

- Mendexa eta Gizaburuagako esperientziek aukera ematen dute indargune eta akatsez ikasteko.

-Parte-hartze prozesuetan eta burututako ekintzetan sexuen araberako datuak sistematizatu. -Tokiko Agenda 21 planaren parte-hartze prozesuan berdintasuna bermatzeko neurriak hartzea. -Ingurumen azterketak eta planak egitean, gizarte joerak aztertzerakoan generoaren araberako azterketa egin, eta horiek kontuan hartu planak egiterakoan.



10- BERDITASUNA SUSTATZEKO EGINDAKO LANAK

Atal honetan mankomunitatetik zein udal desberdinetatik berdintasuna sustatzeko egindako lanak zeintzuk izan diren argitzen saiatuko gara, hutsuneak identifikatu eta irtenbideak bilatzeko helburuarekin. Gainera, Aulestiko Zemendia Emakume Elkartearen garrantzia dela eta, atal bat zuzentzen zaio talde-kideek duten ikuspegia eta burutzen dituzten jardunak azaltzeko. Beste elkarte eta gizarte eragileek norabide honetan egindako lana kolektibo hauen atal partikularretan agertzen dira.

10.1- MANKOMUNITATEA ETA UDALAK

Lea Ibarreko mankomunitatean ez dago Bertintasun Sailik, eta beraz, gizarte zerbitzuetatik kudeatzen dira berdintasuna lortzeko bidean hartu beharreko neurriak. Berdintasun ikuspegia emakume eta gizonen berdintasun eskubidea bermatzeko bitartekoak jartzean oinarritzen da. Aukera berdintasuna bermatzeko beharrezkoa da emakumeen eta gizonen egoera baloratzeko etengabeko neurketak egitea, zerbitzuen eskaintza horren arabera birpentsatzea, sexu bien parte-hartzea sustatzeko ekimenak indartzea eta genero desberdintasunaren inguruko kontzientzia hartzeko ekintzak bultzatzea. Mankomunazgoan ez da zuzenean berdintasunaren gaia jorratzeko lanketarik egin, baina beste eragile batzuek prestatutako hitzaldi, tailer eta beste jarduera batzuk bideratu dituzte. ENHE sindikatua eta Eusko Jaurlaritzatik antolatutako programak dira honen adibide. Gizarte langilearen esanetan, Eusko Jaurlaritzatik antolatutako genero rolak aldatzeko tailer batek arrakasta handia izan zuen: emakumeei iturgintza, elektrizitatea eta zurgintza ikastaroak eman zitzaizkien; eta gizonentzat sukaldaritza eta josten ikasteko ikastaroak. Honetaz gain, hurrengo atalean azalduko dugun bezala, genero indarkeria kasuentzako arreta zerbitzua ere eskaintzen dute. 13.irudia: Emakumeen kontrako indarkera jasaten dutenentzako laguntza bideak azaltzen duen kartela (Mankomunitateko egoitzean) Iturria: Farapi S.L.



Beraz, mankomunitateko gizarte zerbitzuetatik nahiko zeharka landu da oraingoz genero gaia, eta ez dute ez plangintza zehatzik gai honen inguruan, ezta datuak sexuaren arabera jasotzeko ohiturarik ere. Dena den, kasu batzuetan kontuan hartu dute genero aldagaia, ordutegiak zehazterako orduan bateragarritasuna bermatzerako edo kirol batzuetan talde mistoak osatzea bultzatuz, bestak beste. Udaletatik burututako lanari dagokionez, desberdintasunak daude udal bakoitzaren inplikazio mailan. Batzuetan Martxoak 8a moduko data konkretuetan emakumeen eskubideen inguruko aldarrikapenak, kanpainak edo ekintza bereziak prestatzen dira. Hauetan, sarritan, herriko elkarteekin (Gazte Asanbladak, Zemendia emakume taldea) elkarlanean aritzen dira. Aulestin, eskubideen lan-taldetik berdintasuna jorratzea lan ildo nagusienetarikoa da. Izan ere, udalerri honetan da oraingoz berdintasunaren bidean lan gehien egin duen udalerria. Udaletako sail desberdinetatik generoaren gaia latzera giza-baliabideak bideratu dira gehien bat, aholkularitza zerbitzuak edo langileen bitartez. Kasu hauetan, berdintasunaren inguruko neurriak sistematizatuta ez daudenez, langile hauen kontzientziazio-mailaren eta interesaren arabera landuko da berdintasun gaia. Baliabide ekonomikoak ere behar dira, eta berdintasunaren gaiak batzorde propiorik ez duenez, berdintasunaren aldeko politikek beste gai batzuekin konpartitzen dute aurrekontua. Gainera, gizarte ongizate batzordea, giza-eskubideen lan taldea, edo kokatzen den sailean kokatuta, aurrekontu gutxi duten sailak izaten dira normalean. Baina generoa oso gai transbersala dela kontuan hartuta, badago aurrekontu gutxirekin aurrerapausuak emateko aukera. Euskararen gaia ere kultura, kirolak edo hirigintza arloetan lantzen da, euskararen sustapena bilatuz. Era berean, berdintasun ikuspegia ere udaleko sail guztietan txertatu beharko litzateke.

“Berdintasuna, bera lantzeko edo plan bat egiteko zuzendutako diruaz gain, nik uste dut zeharka ere landu ahal dela, hau da, zuk ekitaldi bat antolatzen baduzu herrian, horrek koste ekonomiko bat du, baina koste ekonomiko berdinarekin, ekitaldi horrek berdintasun ikuspegi bat izatea lortu zenezake”.-Aulestiko alkatea-

Horregatik, eta baliabide ekonomikoaren muga kontuan hartuta, genero arloan formakuntza jasotzea litzateke beharrezkoena. Izan ere, elkarrizketatutako politikari gehienak ados daude sarritan era inkontziente batean erreproduzitzen dituztela genero rol tradizionalak, eta honek, emakume eta gizonen arteko desberdintasunak mantentzea ondorioztatu ahal duela. Hau da, genero ikuspegia kontuan hartu gabe ekintzak antolatzen direnean, konturatu ez direlako da.

“Batzutan igual ikusten dozu herriko programa eta dana mutilak, dana mutilak, honbre claro, ez zara saiatu igual neskak sartzen”-Munitibarreko zinegotzia-

Elkarrizketatutako politikari guztiak ados agertu dira generoari buruzko formakuntza jasotzerako orduan. Herritarrez osatutako lantaldeetan berdintasun teknikari batekin tailerrak egitea ere egokitzat jotzen da. Formakuntza saio batzuk jasoz, beraz, genero ikuspegia egunerokotasuneko lanean txertatzea lortu ahal dela uste da.



10.2- ZEMENDIA EMAKUME TALDEA

Lea Ibarra mankomunitatean Aulestin bakarrik aurkitzen da berdintasuna lantzea helburu duen talde feminista bat. 1994an sortu zen Zemendia taldea, hutsune nabarmena ikusten zutelako emakumeen arloan. Bi helburu nagusirekin jaio ziren, emakumeen promozioa eta parekidetasuna bultzatzea. Gaur egun, lau emakumek osatzen dute, 26 eta 53 urte bitartekoak. Kideen artean feminismoa ulertzeko era desberdinak dauden arren, adostasuna erakusten dute feminismoa jendarte aske eta justua lortzeko ezinbestekoa dela.

“Femismoak ematen du ikuspegi zabal eta irekia gizakiari berari buruz; pertsonari begira dago,indibiduoari, generoari esleitzen zaizkion estereotipoak gaindituz; jendarteri begira dago, pertsona askez osaturiko jendartea justuagotzat daukalako.”-Zemendia taldeko kidea-

Azken urteetan ekintza gutxi burutu dituzte, arrazoi desberdinak medio. Hala ere, feminismoa lantzeko egun esanguratsuenetan aldarrikapen ekintzak antolatzen jarraitzen dute: Martxoaren 8an kontzentrazioa, mozioa aurkeztu udalean (aho batez onartu dena aurten), aldarrikapen adierazpen bat zabaldu herriko elkarteen artean eta kontzentrazioan irakurri. Honetaz gain, lagun arteko afaria ere egiten dute martxoak 8an. Egun honetan, batzuetan, herriko beste eragileekin elkarlanean ere burutzen dituzte ekintza batzuk, Gaztetxeko gazteekin, besteak beste. Azaroak 25ean, Emakumeen aurkako indarkeriaren nazioarteko egunean, herriko plazan

kontzentrazioa antolatzen dute. Bi data hauetako kontzentrazioetara gero eta jente gehiago hurbiltzen da. Aulestin talde feminista bat egoteak herrian sentsibilizazioa zabaldu duela uste dute, eta urteetako jardunak emaitzak eman dituela. Hausnarketa guneak, tailerrak eta hitzaldiak antolatu dituzte, emakumeen irudia, sexualitatea, emakumea komunikabideetan, baserri giroan edota bertsolaritza munduan hizpide izanik. Aulestiko herritarren artean genero gaiak baiarako beste herrietan baino presentzia gehiago izan duenez, berdintasun ikuspegia landuago dagoela uste dute.

14. irudia: Aulestiko plazako komunietako marrazketa. Iturria: Farapi S.L. Berdintasuna oztopatzen duten arazo nagusiak estereotipo eta rolekin erlazionatutakoak direla azpimarratzen dute, emakumeen gain jarraitzen duen zaintza lanak bereziki.



“Oso zabalduta dago zaintza lana, bai umeena baita adinekoena ere, emakumeen ardura dela. Gauza bera gertatzen da etxeko lanekin. Uste dut hau oso errotuta dagoela, gazteagoen artean ere.” -Zemendia elkarteko kidea-

10.3- GENERO INDARKERIA JASANDAKO BIZTANLERIA Genero indarkeriaren gaiari dagokionez, oso zaila da datu errealak eskuratzea. Horregatik, lehendabizi, gizarte zerbitzuetara heldu den informazioan oinarrituko gara, eta bigarren atal batean, Lea Ibarreko herritarrek gai honen inguruan duten iritzi batzuk jasoko ditugu. Mankomunitateko gizarte langilearen esanetan, ez dira beraiengana genero indarkeri kasu asko heldu, eta hauetan, beraien lana informeak prestatzea edo bitartekari lana egitea izaten da. Salaketa kasu oso gutxi izan dituzte, eta Ertzaintzaren bitartez kasu bakarra jaso dute, indarkeria fisikoa egon zen kasu bat, alegia.

“Etortzen diren kasuak deribatzen dogu Zutitura, Servicion de Antecion Psicologica, Diputaziokoa, Markiñan dagona; abogau bat dakau, eta gero familia arazoa agertzen bada hezitzailea edo puntualki oraintxe be gaz psikologa bategaz umeen espezializaziñoi dakarrena” - Mankomunazgoko gizarte langilea-

Hurrengo taulan genero indarkeria jasan eta arreta jaso duten emakumeen kopurua ageri zaigu 2012ko kasua sexu abusua izan zen. Ez dira oso kopuru handiak (biztanleria gutxiko eskualdea dela ere kontuan hartu behar dugu), baina seguraski badaude kontrol instituzionaletatik eta jakintza publikotik kanpo gelditzen diren kasuak, eta beraz, ezinezkoa da berauek detektatu, kontabilizatu eta jasaten duten emakumeei laguntza ematea.

LEA IBARRA Genero indarkeria dela eta arreta jasotako emakumeak

2010 2

2011 3

2012 1

34.taula: Lea Ibarreko mankomunitatean genero indarkeria dela eta arreta jasotako emakume kopurua (2010-2012). Iturria: Lea Ibarreko mankomunitatea. Egilea: Farapi S.L. Ezkutuko kasu hauek daudela baieztatzerako orduan gizarte langiletik haratago, herritar desberdinek erakutsi dute adostasuna.



“Egongo die (emakumeen kontrako genero indarkeria), baiña hori ez da jakingo, hori bakotzak bere etxien, ixilik eroaten da” - Amorotoko hirugarren adineko elkarteko kidea -

Genero indarkeria esparru pribatuan mantentzea da hain zuzuen ere, gazteekin izandako elkarrizketan irten zen hausnarketa bat. Leatarren artean, sentzibilizazio eta kontzientziazio maila desberdinak egongo diren arren, herri desberdinetako gazteek genero indarkeria ez dela arazo sozial moduan ikusten azaldu zuten. Hau da, euren herrietan, herri txikiak izanik, erreparu gehiago dagoela genero indarkeria denon ardura dela pentsatzeko, eta denak elkar ezagutzen direnez, eraso baten aurrean gizonaren jarrera justifikatu eta emakumea erruduntzeko joera dagoela.

“Berak be eingo eban zeozer, holako komentarixuek nik uste dot jente nagusiau artien bai dauela”- Amoroto gaztea-

Zemendia elkarteko kide baten esanetan, gai honen inguruan aurrera pausuan eman diren arren, lan asko dago oraindik egiteko.



- LABURBILDUZ


-Antolatzen diren ekintzetan ez dira datuak sexuaren arabera kontabilizatzen. -Baliabide ekonomikoak mugatuak dira. -Mankomunitatea eta udal gehienetan ez da zuzenean genero gaia landu. -Herri txikiak izanik, ez dago berdintasun gaia lantzen jardun ahal duen pertsona bat izateko aukerarik. Mankomunitate osorako gizarte langile bakarra dago. -Aulesti kenduta, beste herrietan ez dago talde feministarik. Ondorioz, herri hauetan genero gaiek ez dute ia presentziarik izan.

-Inplikazio pertsonala agerikoa da herrietako politikariengan. -Elkarteekin harreman estua izateak, elkarlanerako aukerak zabaltzen ditu. -Aulestiko Zemendia elkartearen esperientzia baliagarria izan da kontzientzia feminista zabaltzeko. -Generoa gai transbertsala den neurrian, oso aplikagarria da gastu ekonomiko gutxirekin.

-Mankomunitateko, udal desberdinen arteko eta batzordeetako harremana estutu eta elkarlana sustatu berdintasuna lantzerako gaiei dagokienez. -Berdintasun irizpide amankomunak jarri:hizkuntza eta irudi ez-sexistak, kontratazio eta diru-laguntzetan kontuan hartzea, pertsonen datuak sexuaren arabera banatuta jasotzea. -Berdintasunaren inguruan formakuntza jasotzea, politikari zein herritarren lantaldeetan. -Genero indarkeriaren inguruko sentsibilizazio ekintzak burutzea, elkarteekin elkarlanean. -Emakumeen lanak ikusarazteko ekimenak gauzatu.

IV!"#!$%!&'



Txostenean zehar jasotako informazioa kontuan hartuz, atal guztietako ondorioak jaso eta elkargurutzatuz Lea Ibarra mankomunitateko berdintasunaren egoera modu integralean ulertzeko gakoak biltzea da. Horretarako, eta kontuan izanik diagnostiko honen helburua mankomunitateko emakumeen eta gizonen artean berdintasuna sustatzeko plana egitea dela, Emakundek zehazten duen V. Berdintasun Planaren7 egitura jarraitu da. V. Plana bi atal nagusitan banatzen da, bakoitzerako esku-hartze mota desberdinak proposatuz: -Mainstreming eta gobernantza.

Mainstreaming-a Emakundek jasotzen duen moduan “esanahi desberdinak hartzen ditu, definizioan azpimarratzen dituen osagaien arabera: emakumeen eta gizonen artean ezberdintasunak daudela aitortzen duen ikuspegi gisa uler daiteke (bizi baldintzetan, egoera sozial, ekonomiko eta kulturalean eta beharretan) eta, beraz, politika publikoak erabakitzean, antolatzean, gauzatzean ere ebaluatzean ere islatzen direla, berdintasuna lortze aldera. Era berean, estrategia gisa uler daiteke, berdintasuna agintari publikoen jardueretako esparru eta ekintza guztietan aplikatu nahi duena. Estrategia hori prestatzeko prozesua konplexua da, eta beharrezkoa da erabakiak hartzeko orduan eragile instituzionalen eta sozialen lankidetza eta adostasuna jasotzea, eta prozesu horretan emakumeek ere parte hartzea. Hori guztia kontuan hartuta, honela definitu ohi da mainstreaminga: «Prozesu politikoak antolatzea, hobetzea, garatzea eta ebaluatzea, neurri politikoak hartzeko orduan zeresana duten aktore guztiek politika, maila eta etapa guztietan sar dezaten genero berdintasunaren ikuspegia» (Europako Kontseilua, 1998)”. Gobernantza berriz, herri-agintarien esku hartzearen eraginkortasuna, kalitatea eta ildo egokia adierazteko, eta beren zilegitasuna aitortzeko erabiltzen da. Gobernatzeko modu berria dela ere esaten da. Gobernantza kontzeptuak erabakiak hartzeko eta erabaki horiek gauzatzeko prozesuan jartzen du arreta; hau da, administrazioak berdintasunerako politikagintzan ildo ona ziurtatzeko abian jartzen dituen mekanismoak aztertzen ditu. Beraz, administrazio publikoetan berdintasuna sustatzeko ekintzak proposatzen dira.

-Berdintasunaren aldeko gobernantza hobetzeko neurriak.

Hiru ardatzetan banatzen dira neurriok. Emakumeen jabekuntza bultzatu eta balioak aldatzeko neurriak, antolakuntza sozial eta erantzunkidea lortzeko ekintzen diseinuan, eta emakumeen aurkako indarkeriari erantzuteko eta honekin amaitzeko programetan. Administrazioan zein herriko beste eremuetan aplikatzeko neurriak dira.

Atal hauetako bakoitzean landuko liratekeen egoerak egun nola dauden jasotzen dira jarraian zehaztutako ondorioetan. Horretarako, bi atal banatu ditugu aurrez azaldutakoari jarraituz. -Udalaren funtzionamendua emakumeen eta gizonen berdintasunari dagokionean. -Lea Ibarrean berdintasunaren egoera kontzientzia mailaren, erantzunkidetasunaren eta

7 EMAKUNDE (2010) EAEko emakumeen eta gizonen berdintasunerako V. Plana. IX. Legealdirako jarraibideak, Gazteiz, Eusko Jaurlaritza.



genero indarkeriaren arloan. Ondorioak, ondorio orokorrak dira. Arlo bakoitzerako ondorioak jasotzeko, arlo bakoitzeko azterketaren amaieran topa daitekeen laburbilduz atala kontsultatu daiteke.

UDALAREN POLITIKAK BERDINTASUNERA BIDEAN

-Datuak jaso eta estatistikak egiterakoan oro har ez da jasotzen sexuaren aldagaia, eta ondorioz aldaketarako planak egiteko hutsuneak identifikatzeko beharrezkoak diren ikerketak eta azterketak egitea zailtzen da. -Berdintasuna bermatzea ez dago agenda politikoaren baitan. Ez dago berdintasun batzorderik mankomunitatean, eta gizarte langileak, beste lan batzuen artean, bere gain hartzen du ardura hau. Noizbehinka kontuan hartzen dira emakumeen behar espezifikoak, baina ez era sistematizatuan. -Mankomunitatean emakumeen parte-hartzea maila politikoan eta erabakiguneetan ez dago bermatuta. Herrietan, Amoroton izan ezik, udal parekideak osatzen dira, nahiz eta alkatea gizonekoa den kasu guztietan. Genero rol tradizionalen araberako banaketa nabari da batzordean lantzen den gaiaren araberakoa dena. -Hizkera eta irudi sexistak erabiltzea ekiditeko ez dago araudirik, eta oro har, oso ageriko diskriminazioak kenduta, arazoak daude zer den adierazpen sexista bat ulertzeko. -Mankomunitatea eta udalen artean harreman zuzena dago, eta hauek elkarteekin elkarlan estuan aritzen dira. Honek erakundeetako langileen eta herritarren arteko komunikazioa hobetzen du. Berdintasuna arlo guztien egitekoa denez, erakunde-elkarte lankidetzaz baliatu daiteke berdintasun arloan ere koordinazioa lantzeko. -Udaleko politikarien eta langileen artean arazoak daude gizon eta emakumeen arteko desberdintasun egoerak identifikatzeko. Berdintasunaz hitz egiten denean zer den ezagutzen ez delako da hori, eta ondorioz okerreko irakurketak egiteko joera dago. Berdintasunari buruzko oinarrizko kontzeptuen inguruko prestakuntza behar da eta berdintasuna arlo desberdinetan nola sustatu jakiteko irizpideen inguruko aholkularitza edota formazioa ere.

BERDINTASUNAREN EGOERA LEA IBARREAN

KONTZIENTZIA MAILA

-Mankomunitatetik zeharka berdintasunaren inguruko ikastaroak antolatu dira; inoiz zuzenean. -Ikastetxeetan ume batzuek hezkidetza latzen dute Nahikoa programaren bitartez. -Ez da emakumea lan-munduan txertatzeko saiakerarik egin, ezta enplegua dutenen lan-baldintzak hobetzeko kanpainarik ere.



-Emakumeek oro har, gizonezkoek baino lan baldintza eskasagoak dituzte (soldata txikiagoa, lanaldi murriztuak, etab.). -Pobrezia edo bazterkeria arriskuan daudenen gehiengoa emakumezkoak dira. Honenbestez, mankomunitateko gizarte zerbitzuen onuradun gehienak emakumeak dira. -Diskriminazio anitza jasaten duten kolektiboetako emakumeen egoera ekonomiko eta soziala hobetzeko aukera kaskarragoa da gizonezkoena baino (emakumezko alarguna izatea, emakume langabea, etab.). -Zemendia emakume taldea dago Aulestin. Baliagarria da ikuspegi feminista zabaldu eta berdintasunaren inguruko kontzientziazioa sustatzeko. Dena den, beste herrietan ez dago mugimendu feministarik. -Herriko elkarte eta taldeetan oro har ez dago berdintasuna sustatzeko talde kontzientziarik. Sarritan ez dituzte genero desberdintasunak identifikatzen. -Udalak, elkarteek zein taldeen antolatzen dituzten ekintzetan parte-hartzaileen perfila berbera izaten da ekintza mota bakoitzerako, eta generoaren araberako banaketa ematen da; lantzen den gaia gizonezkoen gaitzat hartzen den kasuetan gizonezkoek parte hartzen dute hauetan, eta emakumeen gaitzat kontsideratzen direnetan emakumeak joaten dira. -Oro har, herri mailan ez dago berdintasunaren inguruko kontzientziarik.

ERANTZUNKIDETASUNA -Lea Ibarreko emakumeek gizonezkoek baino ardura gehiago hartzen dituzte familiako lanetan eta etxeko lanetan aritzeko. Ondorioz gizonezkoek baino aisirako denbora gutxiago dute. -Ez da egin erantzunkidetasunaren kontzientzia pizteko kanpainarik herrira, taldeei eta enpresei begira. -Herritarrei zuzendutako ekintzak antolatzerakoan batzutan kontuan hartu da nori zuzenduta dagoen ordutegi aproposago batean antolatzeko. Baina, orokorrean, bateragarritasuna ez da bermatzen. -Lea Ibarreko enpresetan erantzunkidetasuna sustatzeko neurririk hartu den jakiteko azterketarik ez da egin.

GENERO INDARKERIA -Nazioarteko emakumeen aurkako indarkeriaren egunean herritarren sentsibilizaziorako ekintzak gauzatzen dituzte udal eta elkarte batzuek. -Genero indarkeria jasandakoei arreta ematen zaie mankomunitateko Gizarte zerbitzuetan. Beharrezko aholkuak eta bideratzeak egiten dira hauen bidez. Kasu gehienetan, Zutitura, laguntza psikologikoko zerbitzura bideratzin dira.



-Gizarte zerbitzuetan indarkeria jasandako emakumeei arreta emateko orduan ez dago araututako eredu edo protokolorik. -Ez dago emakumeenganako indarkeria jaso dutenei arreta ematen dieten zerbitzuen arteko koordinaziorako eredu arauturik, eta detekzio eremuen eta zerbitzuen arteko koordinaziorik ere ez. -Genero indarkeriaren gaiaz gutxi hitz egiten da herriko esparru desberdinetan. Batzuetan, bikotearen harremanen esparruan gertatzen den zerbait pribatua edo intimoa bezala kontsideratzen da eta ez zaio aurre egiten arazo kolektibo moduan, adina nagusiagoko pertsonen artean bereziki. Hala ere badago diskurtsoa bat honen aurka.



GRAFIKOEN AURKIBIDEA

1. grafikoa: Lea Ibarreko biztanleria adin tarteen arabera. 2012..........................................................................................10

2. grafikoa: Amoroto biztanleria adin tarteen arabera. 2012.................................................................................................11

3. grafikoa: Aulestiko biztanleria adin tarteen arabera. 2012................................................................................................11

4. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria adin tarteen arabera. 2012......................................................................................12

5. grafikoa: Mendexako biztanleria adin tarteen arabera. 2012............................................................................................12

6. grafikoa: Munitibarko biztanleria adin tarteen arabera. 2012............................................................................................13

7. grafikoa: Lea Ibarreko biztanleria jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012.......................................................................14

8. grafikoa: Amorotoko biztanleria jaiotako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012........................................................15

9. grafikoa: Amorotoko biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012..........................................15

10. grafikoa: Aulestiko biztanleria jaiotako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012.........................................................16

11. grafikoa: Aulestiko biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012...........................................16

12. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria azkena erroldatua egondako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012............. 17

13. grafikoa: Gizaburuagako biztanleria azkena jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012....................................................17

14. grafikoa: Mendexako biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012...................................... 18

15. grafikoa: Mendexako biztanleria jaiotako eremu geografikoaren eta sexuaren arabera. 2012......................................18

16. grafikoa: Munitibarko biztanleria azkena erroldatua egondako herrialdearen eta sexuaren arabera. 2012...................19

17. grafikoa: Munitibarko biztanleria azkena jatorriaren eta sexuaren arabera. 2012..........................................................19

18.grafikoa: Biztanleria aktiboa lan egoeraren arabera. 2006..............................................................................................22

19. grafikoa: Biztanleria okupatua lan-sektorearen arabera. 2006......................................................................................24

20.grafikoa: EAEn ekonomia murgilduan dihardutenak........................................................................................................25

21. grafikoa: Langabeziaren bilakaera Lea Ibarrean. 2005-2011..........................................................................................29

22. grafikoa: Langabezia tasa sexuaren arabera Lea Ibarrean (%). 2012ko ekaina............................................................30



TAULEN AURKIBIDEA

1. taula: Lea Ibarreko biztanle kopurua udalerriaren eta sexuaren arabera. 2012................................................................9 2. taula: Barne Produktu Gordina (eurotan). 2005...............................................................................................................21 3. taula: Barne Produktu Gordina sektorearen arabera (%). 2005.......................................................................................21 4. taula: Biztanleria aktiboa lan egoeraren arabera (%). 2006.............................................................................................23 5. taula: Gizarte segurantzan alta emandako pertsona kopurua, araubide motaren arabera. 2012Ko ekaina....................23 6. taula: Biztanleria okupatua lan-sektorearen arabera (%). 2006.......................................................................................25

7. taula: EAEko langileen guztien artean ekonomia murgilduan dihardutenak sexuaren arabera. 2002. (%)......................25 8. taula: EAEn egindako kontratu motak sexuaren arabera. 2010. (%)...............................................................................26 9. taula: EAEn orduko soldata sektorearen eta sexuaren arabera. 2009............................................................................27 10. taula: EAEn urteko soldata sektorearen eta sexuaren arabera. 2009............................................................................27 11. taula: EAEn jarduerarekin, prestakuntzarekin eta sexuarekin duen harreman motaren arabera pertsona bakoitzak jasotzen duen batez besteko soldata gordina (Eurotan), 2010............................................................................................28 12. taula: Langabeziaren bilakaera Lea Ibarrean. 2009-2011..............................................................................................29 13. taula: Langabezian erregistratua Lea Ibarrean. 2012ko ekaina.....................................................................................30

14. taula: Langabezian erregistratuak adin tartearen eta sexuaren arabera Lea Ibarrean. 2012ko ekaina........................31 15. taula: Langabezian erregistratuak azken lanean egindako lan-sektorearen arabera. Lea Ibarrean. 2012ko ekaina.....32 16. taula: Parte hartzaile bakoitzaren batez besteko denbora etxeko lan motaren, egunaren eta sexuaren arabera EAE 2008......................................................................................................................................................................................33 17. taula: Nola banatzen duzu denbora lanegun batean? Galderaren ereantzunak zeregin bakoitzeko orduen arabera...34 18. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko kontzeju-kideak sexuaren arabera. 2012..........................................................40 19. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko batzordeetako kideak sexuaren arabera. 2012.................................................41 20. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoko langileak lanpostuaren eta sexuaren arabera. 2012.........................................43 21. taula: Gobernu taldeako kideak udalerrika sexuaren arabera. 2012.............................................................................44 22. taula: Amorotoko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012..........................................................................44 23. taula: Aulestiko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012.............................................................................45 24. taula: Gizaburuagako batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012...................................................................45 25. taula: Mendexako batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012.........................................................................47 26. taula: Munitibarko batzordekideak udalerrika sexuaren arabera. 2012.........................................................................47

27. taula: Lea Ibarreko mankomunitateko udalerrietako langileak sexuaren arabera banatuta...........................................48 28. taula: Amoroto, Aulesti eta Munitibarreko ikasle kopurua hezkuntza-maila eta sexuaren arabera................................58 29. taula: Amoroto, Aulesti eta Munitibarreko irakasle kopurua hezkuntza-maila eta sexuaren arabera.............................59 30. taula: Lea Ibarreko udalerrietako Hirugarren Adineko elkarteetako Juntakideak sexuaren arabera. 2012....................63 31. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez dirulaguntzak jasotzen dituzten pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012........................................................................................................................................................83 32. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez ez-gai balorazioa jaso duten pertsona kopurua



sexuaren arabera. 2012........................................................................................................................................................83 33. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez etxez etxeko laguntza jasotzen duen pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012........................................................................................................................................................84 34. taula: Lea Ibarreko Mankomunazgoan gizarte zerbitzuen bidez telelaguntza zerbitzua duten pertsona kopurua sexuaren arabera. 2012........................................................................................................................................................85

34.taula: Lea Ibarreko mankomunitatean genero indarkeria dela eta arreta jasotako emakume kopurua (2010-2012)....100



IRUDIEN AURKIBIDEA

1.irudia: Munitibarko Gaztetxea. ...........................................................................................................................................54

2. irudia: Amorotoko San Miguel jaiko kartela

(2012)............................................................................................................54

3. irudia: Munitibarko Herri Eskolako irudia...........................................................................................................................60

4. irudia: Hirugarren adineko emakumea Aulestin................................................................................................................64

5. irudia: Joselu Anaien diskoa. Aulestiko jaietan jo zuten 2011ko San Juan jaietan...........................................................72

6.irudia: Mendexako jaietan Zaldi proba...............................................................................................................................72

7. irudia: Aulestiko 2011 eta 2012 urteko San Juan jaietako egitarauak..............................................................................73

8. irudia: Munitibarkofrontoia................................................................................................................................................76

9. irudia: Gizaburuagako umeentzako parkea......................................................................................................................87

10. irudia: Lea Ibarreko autobus zerbitzuen irudia................................................................................................................89

11.irudia: Okamikako industrigunea......................................................................................................................................92

12. irudia: Mendexako udalerria............................................................................................................................................93

13.irudia: Emakumeen kontrako indarkeria jasaten dutenentzako laguntza bideak azaltzen duen kartela

(Mankomunitateko egoitzean)...............................................................................................................................................97

14. irudia: Aulestiko plazako komunetako marrazketa..........................................................................................................99

LEA IBARREKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUN … · LEA IBARREKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN...

Documents

Transcript of LEA IBARREKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUN … · LEA IBARREKO EMAKUMEZKOEN ETA GIZONEZKOEN...