LEHEN INDUSTRIA IRAULTZA

Lehen industria iraultzaren aurretik lehen sektore zen nagusi, baina, garai honetan (1780-1860) lurrun makinak sortu ziren eta industrian izugarrizko aurrerapenak gertatu ziren.

INDUSTRIALIZAZIOA: FABRIKA ETA MEKANIZAZIOA

XVIII. menderarte langileek eskuz lan egiten zuten lantegietan eta produkzioa oso txikia zen, gainera, langile bakoitzak produktu osoa beraiek egiten zuten, hasieratik bukaeraraino, horretaz gain, langileek ez zuten ordutegi finkorik lanaldi luzeak zirelako. 1769an Jeans Wattek lurrun makina asmatu zuen, ondorioz, fabrikak sortu ziren. Bertan langile bakoitzak atal batean espezializatzen zen, beraz, ordutegi finkoa zuten eta makinen erritmoan lan egiten zuten.Britainia handia lehen industrializazioaren gune nagusia bihurtu zen, aldeko baldintzak.

BIGARREN INDUSTRIA IRAULTZA

1870ean bigarren industria iraultza hasi zen, bertan bi energia iturri berri eralbiltzen hasi ziren: elektrizitatea eta petroleoa. Horien ondorioz siderurgiak, elektrizitate industriak eta kimika industriak indarra hartu zuten.

Gainera, petroleoaren aurkikuntzaren ondorioz lehen automobil eta hegazkinak sortu ziren.

EKOIZPEN SISTEMA BERRIAK

Ekoizpena handitzeko, XIX. Mendearen amaieran lan sistema berriak jarri ziren martxan: • Taylorismoa: Lana atal laburretan banatzen zen zehaztasunez kronometratzeko.• Fordismoa: Produktuak langile batetik bestera joaten zen, muntaketa kate baten bitartez.

LANGILE MUGIMENDUAREN SORRERA

LANGILE MUGIMENDUAREN ASTAPENAK

Langile mugimendua, langileek beren lan baldintzak hobetzeko eginiko ekintza kolektiboei esaten zaie.Baldintza horien aurka protestatzeko makinak suntsitzen zituzten eta horri ludismoa deitzen zaio

SINDIKATUEN SORRERA

Hasieran langileek ez zuten elkartzeko eskubiderik, beren lan eta osasun baldintzak hobetu ahal izateko. Hori lortzeko grebak egiten hasi ziren. Azkenean 1824eanBritainia Handian Elkartzeko eskubideaaitortu zen eta horren Ondorioz lehen sindikatuak Sortu ziren.

LANGILE MUGIMENDUEN IDEOLOGIAK

Langileen mugimenduek bi ideologia zituzten oinarritzat: Marxismoa eta Anarkismoa.

•Marxismoa: Karl Marxengandik dator izena, teoria marxismoaren arabera langileen eta jabeen arteko klase borroka zegoen. Marxek proposatzen zuen langileek iraultza egin behar zutela kapitalismoa suntsitzeko eta langileeak boterea lortzeko.Marxek langile- erakundeek eta –alderdiek politika- borrokan parte hartu behar zutela defendatu zuen, ondorioz alderdi sozialistak garatu ziren. Ideologia hau garrantzi handia izan zuen.

Anarkismoa: Estatuaren kontra egiten zuen taldea zen. Politikari uko egiten zioten eta ez zituzten hauteskunderik nahi, horren ordez, pertsona boluntarioz osaturiko talde bat ezarri nahi zuten agintean.

LANGILEEN INTERNAZIONALAK

Munduko langile- erakunde guztiak beren indarrak batzen saiatu ziren eta horri langilen internazionala esaten zaio.

Lorturiko eskubideak:

LEHEN LANGILE IRAULTZA

• Haurren eguneko lanaldia 12 ordutara murriztu zen

• 9 urtetik beherako haurren kotoi - fabriketan lan egitea debekatu zen.

• Langileen elkartzeko eskubidea aitortu zen

• Haurrek eskolara bi ordu joan behar zuten

• Haurrak eta emakumeak meategietan lan egitea debekatu zen.

BIGARREN LANGILE IRAULTZA

• Emakumeen lanaldia asteko 56 ordura murriztu zen.

• Gizarte – segurantzako lehen sistemak ezarri ziren

• Eguneko zortzi orduko lanaldia aitortu zen.

KRISIAREN HEDAPENA

Lanik eza da, dudarik gabe, krisiaren aurpegi ilunena eta esan behar da bizkor ari dela hazten, bai espainiar estatuan eta bai gure artean. Oraindik denbora asko ez dela, Espainiako gobernua harro agertzen bazen ere, EBren aurrean, sortutako enplegu kopuruagatik, orain onartu beharra dauka enplegua azkarren galtzen ari den tokia dela. Horrek adierazten digu, batetik, krisia indarra hartzen ari dela eta, bestetik, sortutako enplegua kalitate eskasekoa zela.

GAUR EGUNGO KRISIAEnpresa gehienek, izan ere, txikiek eta ertainek, batik bat –Gipuzkoan nagusidirenek, alegia–, nahiko etorkizun iluna dute eta ez badute enplegua oraingo errealitatera egokitzen modu “arin, merke etaez traumatikoan” ondorioak okerragoak izangodira guztientzat. Horregatik eskatzen diote gobernuei (zentralari eta

autonomikoari)askatasun handiagoa kontratuak eteteko eta hori bermatuko duen legeria. Horijustifikatzen dute esanez “enpresa jarduerak berarekin daramala arriskua, inork

ezdakielako zer gertatuko den bi urte barru” eta “enplegu bermeak eskatzen

direnean esanbehar dela hemen ez daukala inork ziurtatuta enpresa proiektuak

aurrerantzean lehengoaizaten jarraituko duen”. Horregatik, etorkizuna ziurtatu nahi badugu, langileak

onartubeharra dauka bere soldata txikiagotzea.

EGILEAK: Axier, Patricio ,Iker eta Kevin