1- Zer izan zen Errestaurazioa?1- Zer izan zen Errestaurazioa?Vienako Kongresua (1814-1815)

- Napoleon garaitu eta gero Europako potentzia nagusiek (Errusia, Austria eta Britainia Handia) Vienan iraultza aurreko ordenara itzultzea adostu zuten. Horretarako zenbait hitzarmen egin zituzten.

- Frantziako armadak kendutako monarkak berriz jarri zituzten beraien tronuetan. Absolutismoa nagusitu zen berriro.

- Europako mapa berrantolatu zuten. Kontinenteko bakea bermatu nahi zuten

-1815az geroztik Kongresuetan biltzea erabaki zuten. Kontinenteko oreka mantentzeko eta monarken boterea arriskuan jartzen zuen edozein gatazkatan esku hartzea ziurtatzeko.

1- Zer izan zen Errestaurazioa?1- Zer izan zen Errestaurazioa?- Absolutismora itzulera.

-Napoleonek garaitutako monarkak itzuli eta monarkia absolutoak berrrezarri zituzten.-Gobernua nazioaren subiranotasunean oinarritu beharrean, erregeen jainkozko eskubidea inposatu zen berriz.-Zenbaitetan, erregeek gutun xedatuak promulgatu zituzten. Herriari eskubide batzuk onartu eta parlamentua eratu zituzten baina erregearen konzesio gisa.

-Europako mapa berria.- Vienako kongresua egin eta gero, Frantziak 1789 baino lehen zituen mugak berreskuratu zituen. Hala ere, lurralde aldaketa sakonagoak eman ziren.

-Estatu berriak eratu zituzten Frantziaren inguruan (Helvetiar konfederazioa, Piamonte, Herbereak)-Errusiak, Austriak eta Prusiak beren artean banatu zuten Europa (Prusiak Renania, Prusiak eta Austriak 39 estatuz osatutako konfederazioa sortu…). Poloniako estatua sortu zuten Errusiaren menpean.-Britainia Handiak Itsasoz bestaldeko iperioa hedatu zuen.

-

1- Zer izan zen Errestaurazioa?1- Zer izan zen Errestaurazioa?

• Iraultzaren aurkako nazioarteko itunak

– Errusia, Austriak, Prusia eta Britainia Handiak Aliantza Laukoitza osatu zuten Vienako Kongresuko ordena babesteko.

– Aliantza Santua. Errusia, Prusia eta Austriaren arteko ituna. Horren xedea, absolutismoari eustea.

Iraultzen Europa

• Liberalismoaren printzipioek aurrera egin zuten, Errestauraziak Erregimen zaharrera itzultzea nahi zuen arren. Iraultzak berez sortuko ziren leku askotan. Bi faktorek eragin zuten batik bat,– Nazio sentimenduen sendotzea. Napoleonen armadaren inbasioek

nazio sentimenduak areagotu zituzten. Errestaurazioak ez zituen kontutan hartu hizkuntza, ohitura eta historia berdineko lurraldeak.

– Liberalismoa aldeztea. Beste herri batzuk absolutismoaren aurka altxatu ziren, Frantziako Iraultzak onartutako eskubide eta askatasunak babesteko.

1820 eta 1830eko iraultzak• 1820an hasi zen lehen iraultza bolada. Espainian piztu zen: Riego

Fernando VII.aren aurka altxatu zen.– 1821ean Grezia turkiarren aurka altxatu zen. Independentzia lortu

1829an. • 1830ean Frantzian hasi zen. Monarkia liberala ezarri zen.

– 1831n, Polonia Errusiaren aurka matxinatu.

• 1848. urtean ideal liberalez eta nazionalistez gain krisi ekonomikoa. Herriko klaseak masiboki agertu ziren mugimendu iraultzaile liberalen alde.

• Krisia Frantzian hasi zen. Bigarren Errepublika ezarri zuten. Laster erdialdeko Europako Hiri nagusietara hedatu zen iraultza.

• Iraultzek ez zuen arrakastarik izan, Frantzian Napoleon IIIak bigarren inperioa ezarri zuen.

Iraultzen ondoren• 1848ko iraultzek porrot, beste etapa politiko baten

hasiera ekarri zuten:– Aldaketa izan zen lurraldeen antolamenduan: Italiaren eta

Alemaniaren batasuna.– Demokrazia politikoa lortzeko aurrerapen txikiko prozesua egin

zen: botoa emateko eskubidea zabaldu, langileen elkarteak sortu…

-Estatu Nazioen sorrera prozesu motela izan zen. Erdi Aroan nazio hitzak leku berean jaiotako pertsona multzoari zegokion. -XIX. Mendean nazio hitza politikaren arloan sartu zen. Pertsona asko hasi zen honakoa eskatzen: estatuen mugek arraza, hizkuntza, historia… bat egin zezaten.-Ideologia nazionalistek bi prozesu kontrajarri.

- Bananduta zeuden herriak batu.- Oso nazionalitate desberdinak biltzen zituzten inperioak sakabanatu.

• Italiaren batasuna• Erromako inperioa desegin zenetik

zenbait estatutan bananduta egon zen.

• Hizkuntza berdina izatea batasun eskaeren oinarria zegoen. XIX. Mendearen lehen erdialdeko matxinada nazionalistak ez zuten arrakastarik izan.

• Azkenik batzeko ekimena Piamonteko erresumak hartu zuen.

• Batasun prozesua• Italiako batasun prozesua militarra izan

zen.• Franko-piamontearrak austriarrei nagusitu.

Austriarrek Lombardia eman zioten.• Behin iparraldean bakea lortu eta gero

Garibaldi errepublikazaleak, boluntario aramada baten buru zela hegoaldeko estatuak konkistatu zituen.

• 1861ean Italiako Erresuma sortu zen.

• Bergarako hitzarmenaren ondoren Hego Euskal Herriko ordezkari talde batek hau eskatu zien Gorteei: Hego Euskal Herriko foru erregimenaren alde ager zedila. Gorteetako ordezkariek aurka egin zioten proiektuari.

• Hala ere, akordioa lortu 1839ko urriaren 25ean. Lege horrek foruak berretsi zituen, monarkiaren batasun konstituzionalari kalterik egin gabe.

• Azken finean, legeak foruen arazoa atzeratu zuen.

Foruak aldatzeko legea, 1841ekoa

• Nafarroako zenbait mandatarik gobernuarekin adostu zuten 1839ko legeak kontuan hartutako foru akordioa. Ondorioz 1841ean Nafarroa foru probintzia bihurtu zen.

• Legearen alderdirik garrantzitsuenak.– Aginpide militarra, gobernadore militar bati zegokion.

– Justiziari zegokionez, Lurralde Auzitegia ezarri zuten.

– Udalak, Espainiakoak zuzentzen zituzten arauen arabera aukeratu eta antolatuko ziren.

– Aduanak Piriniotara eraman zituzten.

– Zergei dagokienez, Estatuak beretzat hartu zuen tabakoaren eta gatzaren salmentaren monopolioa.

– Mendi eta larreen ustiapena Diputazioak kudeatzen zuen.

– Nafarroak 1800000 kobrezko erreal ordaindu behar zituen zuzeneko zerga gisa.

– …

Foruak aldatzeko legearen esanahia

• 1841eko legeakk agerian uzten du espainiar Liberalismoa Nafarroan ezarri zela. Nafarroa Erresuma izatetik probintzia izatera igaro zen.

• Nafarroako oligarkia liberalak “foruko gauza onei” eutsi eta haren interesak oztopatzen zituen guztia kendu zuen.