Lingua 6 PRIMARIA

Caderno segundo trimestre

131179 Portadilla.indd 1 26/5/09 09:25:46141263 _ 0001-0048.indd 1 4/6/09 09:00:47

Índice

UNIDADE 6 páx. 4

Gramática: O verbo (II)

Ortografía: Casos especiais de acentuación

Vocabulario: As atraccións. Palabras homónimas

Escritura: Redactamos normas de seguridade

Lembro e repaso

UNIDADE 7 páx. 12

Gramática: O verbo (III)

Ortografía: Uso do b

Vocabulario: A enerxía. Palabras parónimas

Escritura: Expresamos a opinión sobre un tema

Lembro e repaso

UNIDADE 8 páx. 20

Gramática: Clases de verbos

Ortografía: Uso do v

Vocabulario: O taller. Campo semántico

Escritura: Escribimos instrucións

Lembro e repaso

2

141263 _ 0001-0048.indd 2 4/6/09 09:00:48

3

UNIDADE 9 páx. 28

Gramática: O adverbio

Ortografía: Uso do h

Vocabulario: A costa. Palabras individuais e colectivas

Escritura: Explicamos unha ruta

Lembro e repaso

UNIDADE 10 páx. 36

Gramática: Os enlaces

Ortografía: Palabras con x

Vocabulario: A estación de tren. Sentido literal e sentido figurado

Escritura: Facemos unha reclamación

Lembro e repaso

Páx. 44 Repaso trimestral

141263 _ 0001-0048.indd 3 4/6/09 09:00:49

4

1 Risca as dúas formas verbais intrusas en cada grupo.

O verbo (II)

As formas verbais teñen número e persoa. Pero o infinitivo, o xerundioe o participio son formas non persoais.

Os verbos sitúan a acción nun tempo concreto: no pasado, no presente ou no futuro.

Os modos verbais reflicten a actitude do falante ante o que di. Os modos verbais son tres: indicativo, subxuntivo e imperativo.

2 Escribe o pronome persoal axeitado a cada forma verbal e indica a persoa e o número.

• Vós ledes ▶ 2.ª p. plural • traio ▶

• riremos ▶ • bebes ▶

• saen ▶ • fostes ▶

3 Completa cos verbos que queiras na forma que marca a clave.

• No verán gústame ♣ • Alicia vai ♦ pola rúa.

• O cadro foi ❤ no 1900. • Debes ♣ as plantas.

• Ía ♦ e caeu. • Tes os xoguetes ❤ ?

• Xoán sabe ♣ a guitarra. • Iria está ♦ a falar.

6

escribo soñamos din xoga fago imos 1.ª persoa

foxen distraedes perdes lemos iredes sabes 2.ª persoa

fas teñen compro xoga dicimos abresSingular

di corro fan moven gañamos andou3.ª persoa

falan asubían loitades gaña xiramos creoPlural

♣ infi nitivo ♦ xerundio ❤ participio

nós

eles/elas

1.ª p. plural

3.ª p. plural

eu

ti

vós

1.ª p. singular

2.ª. p. singular

2.ª p. plural

nadar.

pintado

camiñando

tocar

paseando

regar

recollidos

empezando

141263 _ 0001-0048.indd 4 4/6/09 09:00:49

5

4 Transforma as oracións seguintes pasando os verbos a presente, pasado ou futuro.

Coa aspiradora, limpo a casa rapidamente.

• Pasado ▶

• Futuro ▶

Aquel farol iluminaba todo o camiño.

• Presente ▶

• Futuro ▶

O papá, a mamá e mais eu faremos pasteis para a festa.

• Pasado ▶

• Presente ▶

Xoaquín amañou o enchufe.

• Presente ▶

• Futuro ▶

5 Escribe unha forma verbal para cada verbo e modo.

andar ter durmir

INDICATIVO

SUBXUNTIVO

IMPERATIVO

6 Subliña o verbo de cada oración e di en que tempo e en que modo está.

• Alberte, non volvas tarde! ▶

• A moto de Henrique avariouse. ▶

• Lava as mans, Marta! ▶

• Esta fin de semana visitaremos os avós. ▶

• Oxalá cheguen as vacacións! ▶

Coa aspiradora, limpei a casa rapidamente.

Coa aspiradora, limparei a casa rapidamente.

Aquel farol ilumina todo o camiño.

Aquel farol iluminará todo o camiño.

O papá, a mamá e mais eu fixemos pasteis para a festa.

O papá, a mamá e mais eu facemos pasteis para a festa.

Xoaquín amaña o enchufe.

Xoaquín amañará o enchufe.

andabamos

andásedes

andade

durmirán

durma

durme

teñen

teñas

ten

Presente, subxuntivo

Pasado, indicativo

Imperativo

Presente, subxuntivo

Futuro, indicativo

141263 _ 0001-0048.indd 5 4/6/09 09:00:52

6

Casos especiais de acentuación

1 Reescribe as oracións cambiando as imaxes polas palabras compostas correspondentes.

• Garda o no estoxo que che regalamos.

• Antón puxo o debaixo do .

• Mete os pratos na e pona no programa curto.

• Meu avó sempre baixa as escaleiras agarrado ao .

• Ao papá regaláronlle un e unha máquina de afeitar polo seu aniversario.

2 Ponlles acento gráfico, se lles cómpre, a estes estranxeirismos adaptados ao galego.

• gángster • párkinson • réquiem • vermú

• hándicap • hábitat • superávit • chalé

• iglú • aerosol • xampú • popurrí

● As palabras compostas seguen as regras de acentuación se van perfec-tamente unidas (sapoconcho), e acentúanse individualmente se van unidas por guión (físico-matemático).

● Os estranxeirismos adaptados á nosa lingua tamén seguen as regras xerais de acentuación (chalé, xampú, líder...).

● Cando un pronome persoal átono (me, te, che, o, a, os, as, nos, vos, lle, lles e as correspondentes contraccións mo, cho, llo, ma, cha…,) vai unido ao verbo, provoca que cambie a posición da sílaba tónica (dixo ▶ díxo-che). Para os efectos de acentuación, os verbos cos pronomes pospos-tos seguen as normas xerais de acentuación (avisáchelo, acompañá-mosvos, comentóunolo).

Garda o afialapis no estoxo que che regalamos.

Antón puxo o paracaídas debaixo do parasol.

Mete os pratos na lavalouza e pona no programa curto.

Meu avó sempre baixa as escaleiras agarrado ao pasamáns.

Ao papá regaláronlle un cortaúñas e unha máquina de afeitar polo seu aniversario.

141263 _ 0001-0048.indd 6 4/6/09 09:00:54

7

6

3 Converte estas oracións negativas en afirmativas. Coidado cos acentos.

• Non che gustan os bombóns. ▶ Gústanche os bombóns.

• Non lle trouxeron o encargo. ▶

• Non me invitaron á cea. ▶

• Aínda non llelo dixestes? ▶

• Non vos decatastes do final? ▶

• Non nos telefonedes mañá. ▶

4 Escribe a combinación de verbo e pronome átono que resulte de cada suma. Coidado cos acentos!

• contara + vos ▶ contáravos • trouxen + che ▶

• abriu + o ▶ • dixo + nola ▶

• falaba + lles ▶ • avisa + os ▶

■ Escribe unha oración con cada forma das anteriores.

•

•

•

•

•

•

5 Ponlles o acento gráfico aos estranxeirismos destacados das seguintes oracións que o precisen.

• A min non me gusta xogar ao béisbol, pero si ao voleibol.

• Na Coruña sempre houbo moita afección ao hóckey sobre patíns

e pouca ao bádmiton.

• Teño no meu álbum fotos túas en que cantas no karaoke.

• Neses países hai un déficit de liberdades que paga a poboación.

• Sabes en que consiste o efecto búmerang?

Trouxéronlle o encargo.

Invitáronme á cea.

Dixéstesllelo xa?

Decatástesvos do final?

Telefonádenos mañá.

abriuno

faláballes

tróuxenche

díxonola

avísaos

Resposta libre (R.L.)

141263 _ 0001-0048.indd 7 9/6/09 19:05:50

8

◾ Escribe oracións utilizando os nomes das atraccións anteriores.

•

•

•

•

•

•

2 Explica que é o que máis che gusta das atraccións. Emprega estas palabras e as do exercicio 1.

As atraccións. Palabras homónimas

1 Atopa as palabras necesarias para completar o nome de 6 atraccións de festa.

divertido • emocionante • estraño • asustado • rápido • bonito

M O N T A Ñ A V X

C X V I E R T A C

A Z S R T R E N A

S M I O X H G F M

C O C H E S A Q A

E R I U F G H X U

X S A L A N A O D

I P C O U H R V R

• á diana

• rusa

• elástica

• de choque

• da bruxa

• dos espellos

tiro

montaña

cama

coches

tren

sala

R.L.

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 8 4/6/09 09:00:55

9

6

ameixas ameixas

3 Subliña as palabras homónimas e explica o signifi cado coma no exemplo.

• Meu pai foi traballar ao nabal e ti fuches de visita ao museo naval.

leira de nabos relacionado cos barcos ou coa navegación

• O xornalista revelou as fotos de cando o mariñeiro se rebelou contra o armador.

• Para Martiño foi toda unha xesta cortar esa xesta tan gorda.

• Ti viñas da piscina mentres teu tío ía cavar as súas viñas.

• A película dura moito e ten unha escena moi dura.

4 Escribe unha oración con cada unha destas palabras homónimas.

•

•

•

•

•

•

baca vaca

peto peto

forma do verbo revelar forma do verbo rebelar

acción valente e heroica arbusto

forma do verbo vir terreo plantado de vides

forma do verbo durar violenta, cruel

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 9 4/6/09 09:00:58

10

Redactamos normas de seguridade1 Pensa e completa. Que perigos pode ter o uso dun batedor?

• Se tocamos as follas do batedor cando está enchufado, podémonos

• Se collemos o batedor coas mans molladas,

• Cando limpamos o batedor, a parte do motor non debe tocar a auga porque

• Os rapaces non deben usar o aparello sós porque

2 Redacta as normas de seguridade do batedor a partir das imaxes. Podes empregar tanto ordes coma prohibicións.

BATEDOR MAXIBAT 300NORMAS DE SEGURIDADE

cortar.

podemos sufrir unha descarga eléctrica.

se pode estragar.

se poden

R.L.

R.M.

mancar.

141263 _ 0001-0048.indd 10 9/6/09 19:05:55

11

6

Lembro e repaso 1 Completa cada oración coa forma verbal axeitada do verbo destacado.

• Calade, por favor. Facede o favor de !

• Cando era pequeno, Roi xogaba ao tenis, pero agora xa non

• Temos que berrar máis forte. Veña, todos!

• Eu xa lera o libro, pero el aínda o estaba

• Tiven sorte no exame. Oxalá a eles tamén!

• Quería alugar aquel apartamento para agosto, pero xa estaba

◾ Copia onde corresponda as formas que escribiches.

• Verbo en indicativo ▶ • Infinitivo ▶

• Verbo en subxuntivo ▶ • Xerundio ▶

• Verbo en imperativo ▶ • Participio ▶

2 Ponlles acento gráfico ás palabras que o precisen e escribe unha oración con cada unha delas.

• dixéronnolo ▶

• contaquilómetros ▶

• tráxico-cómico ▶

• pasamáns ▶

• superávit ▶

• teórico-práctico ▶

• gángster ▶

• béisbol ▶

3 Explica por que son homónimas as palabras representadas por estas imaxes.

calar

xoga.

berrade

lendo.

teñan

alugado.

xoga

teñan

berrade

calar

lendo

alugado

As palabras representadas nas dúas imaxes son abano

e habano, respectivamente. Son homónimas porque

se pronuncian igual, pero teñen significado diferente.

R.L. para as oracións.

141263 _ 0001-0048.indd 11 4/6/09 09:01:01

12

O verbo (III)

Os tempos verbais son conxuntos de formas que sitúan a acción no mes-mo tempo e no mesmo modo.

Segundo o momento en que sitúan a acción, os tempos verbais poden ser tempos pretéritos (expresan feitos anteriores ao momento en que se fala); tempos presentes (corresponden ao momento en que se fala) ou tempos futuros (expresan feitos posteriores ao momento en que se fala).

1 Indica a que tipo de tempo pertencen estas formas verbais seguindo a clave.

2 Transforma as oracións seguintes pasando os verbos a presente e a futuro.

7

andaba escoitei volverás

comeredes escribides saio

levarán estiveran fas

somos rirei merendou

construirá foxes percorriamos

• Ana nadou os cen metros en tres minutos.

•

•

• Luísa escribía un ditado no seu caderno.

•

•

• O xastre coseu a chaqueta de meu pai.

•

•

tempos pretéritos

tempos presentes

tempos futuros

O xastre cose a chaqueta de meu pai.

O xastre coserá a chaqueta de meu pai.

Luísa escribe un ditado no seu caderno.

Luísa escribirá un ditado no seu caderno.

Ana nada os cen metros en tres minutos.

Ana nadará os cen metros en tres minutos.

141263 _ 0001-0048.indd 12 4/6/09 09:01:01

13

3 Escribe unha forma verbal de cada tempo para cada verbo.

andar divertir converter

PRETÉRITO PERFECTO

PRESENTE INDICATIVO

CONDICIONAL

FUTURO

4 Subliña o verbo destas oracións e indica a que conxugación pertence.

1 Esta mañá chegamos tarde ao colexio.

2 Agora mesmo comería un bocadillo de xamón.

3 E se te peitease con trenzas?

4 Onte fundiuse a lámpada do salón.

5 Non acendas o ventilador!

6 Este ano convertícheste nun bo estudante.

■ Di a que tempo verbal corresponde cada forma verbal anterior.

1 Pretérito perfecto de indicativo 4

2 5

3 6

5 Analiza as formas verbais seguintes coma no exemplo.

• saberedes ▶ Segunda persoa do plural do futuro de indicativo do verbo saber.

• converteu ▶

• chegaban ▶

• recibirades ▶

• estudariamos ▶

• traduzo ▶

R.M.

andei

andamos

andariades

andará

divertistes

divirtes

divertiría

divertirán

converteron

converto

converteriamos

converterán

Condicional

Pretérito imperfecto de subxuntivo

Pretérito perfecto de indicativo

Presente de subxuntivo

Pretérito perfecto de indicativo

Terceira persoa do singular do pretérito perfecto de indicativo de converter.

Terceira persoa do plural do pretérito imperfecto de indicativo de chegar.

Segunda persoa do plural do pretérito pluscuamperfecto de indicativo de recibir.

Primeira persoa do plural do condicional de indicativo de estudar.

Primeira persoa do singular do presente de indicativo de traducir.

1.ª

2.ª

1.ª

3.ª

2.ª

2.ª

141263 _ 0001-0048.indd 13 4/6/09 09:01:02

14

Uso do b

Escríbense con b os casos seguintes:● Diante de l e r, agás acivro, e detrás de m: amable, nobre, pomba. ● As terminacións -bilidade e -bundo: posiblidade, vagabundo.● As palabras que comezan por bu-, bur- e bus-, agás vurullo: bufanda,

burbulla, buscar. ● Os prefixos sub-, ab-, bis-/bi-: substituto, absolto, bisavó, bisílabo.● As formas do pretérito imperfecto de indicativo de verbos en -ar (-aba,

-abas...): falaba, andaban.● Os verbos acabados en -bir, agás servir, vivir e vir, e os seus deriva-

dos: prohibir, escribir... ● Os verbos beber, caber, deber, haber, saber e sorber. ● Outras palabras como abelá, baleiro, billa, bolboreta, marabilla, móbil,

polbo, rebentar, ribeira...

1 Volve escribir as oracións substituíndo os debuxos por palabras. Todas se escriben con b.

• Miña avoa ao chámalle funil e utilízao para botar o viño da xerra para a botella.

• Miña nai regaloume unha polo meu aniversario.

• A levaba dous feridos que sufriron un accidente cando ían nun .

• A protagonista deste conto é unha malvada que está coma unha .

■ Clasifica as palabras das imaxes neste cadro no lugar que lles corresponda.

br

bl

mb

Miña avoa ao embude chámalle funil e utilízao para botar o viño da xerra para a botella.

Miña nai regaloume unha blusa polo meu aniversario.

A ambulancia levaba dous feridos que sufriron un accidente cando ían nun dirixible.

A protagonista deste conto é unha bruxa malvada que está coma unha cabra.

bruxa cabra

blusa dirixible

embude ambulancia

141263 _ 0001-0048.indd 14 9/6/09 19:06:00

15

7

•beber •caber •saber •escribir •prohibir •recibir

2 Volve escribir o texto cambiando os verbos do presente ao pretérito imperfecto de indicativo.

A afección de BraisBrais vai ao cinema cada sábado e sempre observa a pantalla e escoita os diálogos con atención para non perder nada. Pero moléstao moito a xente que comenta as escenas arredor del, porque daquela desconcéntrase e cústalle coller o fío da historia. Por iso, moitas películas veas dúas ou tres veces.

3 Enche os ocos de cada parágrafo coa forma axeitada dun destes verbos.

• Cibrán na súa casa o último paquete

cos cromos cos que completou o seu álbum.

• Cando chegamos ao colexio, Ibrahim non

falar galego e, por suposto, non

nin unha letra na nosa lingua.

• No cartel do bar dicía: « selles

aos menores que alcohol

neste local.»

• A miña tartaruga medrou moito. Cando ma regalaron

nun terrario pequeno, pero agora

xa non .

• A abreviatura Sr. se con maiúscula.

A afección de Brais

Brais ía ao cinema cada sábado e sempre observaba a pantalla e escoitaba os diálogos

con atención para non perder nada. Pero molestábao moito a xente que comentaba

as escenas arredor del, porque daquela desconcentrábase e custáballe coller o fío

da historia. Por iso, moitas películas víaas dúas ou tres veces.

recibiu

sabía

escribía

prohíbe

beban

cabía

cabe

escríbe

141263 _ 0001-0048.indd 15 4/6/09 09:01:05

16

A enerxía. Palabras parónimas1 Forma parellas coas palabras referidas á mesma forma de enerxía.

panel • • eólico

pozo • • nuclear

xerador • •petrolífero

central • • solar

■ Copia as oracións substituíndo os debuxos polas palabras correspondentes. Conta co número.

• A inaugurarase dentro de dous meses.

• Este edificio ten moitos no tellado.

• Sabías que cada ten 43 metros de altura?

• Deste extráense petróleo e gas.

2 Escribe un texto sobre a enerxía solar que conteña as palabras propostas.

non contaminante • renovable • electricidade • auga quente

A central nuclear inaugurarase dentro de dous meses.

Este edificio ten moitos paneis solares no tellado.

Sabías que cada xerador eólico ten 43 metros de altura?

Deste pozo petrolífero extráense petróleo e gas.

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 16 4/6/09 09:01:06

17

3 Relaciona as palabras que sexan parónimas. Se non sabes o significado, consulta o dicionario.

4 Completa coa palabra adecuada de cada parella.

sirena / serea

• A dos bombeiros espertoume ás cinco da mañá.

abella / ovella

• Picouno unha e inchoulle o brazo.

sexta / xesta

• A é un arbusto que ten as flores amarelas.

texto / testo

• A biblia é un dos principais sagrados.

■ Escribe unha oración con cada unha das palabras que non escolliches.

•

•

•

•

7

asignar abondar especia inserir crear

criar asinar inxerir especie abundar

a

sirena

abella

xesta

textos

R.M.

A serea é un ser fantástico metade muller metade peixe.

O corpo da ovella está cuberto de la.

A túa curmá entrou de sexta na liña de meta.

Ponlle o testo á pota, que aínda non ferve.

141263 _ 0001-0048.indd 17 4/6/09 09:01:10

18

Expresamos a opinión sobre un tema1 Le estas noticias e arrodea aquela sobre a cal che gustaría dar a opinión.

A próxima fin de semana entrará en funcionamento o parque eólico da serra do Candán, na comarca de Deza. Prevese que os trinta aeroxeradores que forman o parque produzan electricidade suficiente para cubrir a demanda dos seis concellos que compoñen a comarca.

O concello de Vilanova acordou algunhas medidas para reducir o consumo de enerxía eléctrica. Sen dúbida, unha das máis sorprendentes é o cambio gratuíto das lámpadas tradicionais por lámpadas de baixo consumo. Os veciños interesados poden levar as súas lámpadas á Casa da Cultura deica ao 20 de marzo.

Os alcaldes dos municipios da comarca de Santiago reuniranse hoxe coa conselleira de Medio Ambiente e co conselleiro de Industria para acordaren as condicións de construción da nova central nuclear. O proxecto supón a creación de 300 postos de traballo e vantaxes fiscais considerables para as vilas da zona. Non obstante, varias asociacións puxéronse en contra porque os terreos onde se vai construír a central teñen un valor ecolóxico importante.

2 Redacta un texto expresando a túa opinión sobre o tema que elixiches. Lembra que tes que achegar argumentos que sosteñan as túas ideas.

R.L.

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 18 4/6/09 09:01:11

19

17

Lembro e repaso1 Relaciona cada forma verbal co seu tempo verbal.

volvera

converto

saíches

falarían

bebiades

sairemos

2 Analiza estas formas coma no exemplo.

camiñabas 2.ª persoa singular do pretérito imperfecto de indicativo de camiñar

viriamos h

fixésedes h

utilizarei u

convertan e

3 Forma substantivos rematados en -bilidade a partir das seguintes palabras. Fíxate no exemplo.

• estable ▶ estabilidade • dispoñible ▶

• responsable ▶ • culpable ▶

• probable ▶ • compatible ▶

• posible ▶ • débil ▶

• flexible ▶ • impermeable ▶

■ Escribe oracións con tres das palabras anteriores que formaches.

•

•

•

pretérito perfecto

pretérito imperfecto

futuro

pretérito pluscuamperfecto

presente

condicional

1.ª persoa plural do condicional de indicativo de vir

2.ª persoa plural do pretérito imperfecto de subxuntivo de facer

1.ª persoa singular do futuro de indicativo de utilizar

3.ª persoa plural do presente de subxuntivo de converter

responsabilidade culpabilidade

probabilidade compatibilidade

posibilidade debilidade

flexibilidade impermeabilidade

dispoñibilidade

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 19 4/6/09 09:01:12

20

Clases de verbos

1 Escribe o infinitivo correspondente a cada forma verbal e separa as raíces e as desinencias coma no modelo.

•fix eches ▶ fac er • durm ides ▶ • trouxemos ▶

• andastes ▶ •sa ísemos ▶ • cant arían ▶

• convert o ▶ • puxerades ▶ • ví sedes ▶

■ Compara as raíces das parellas que formaches e anota as formas verbais que pertencen a verbos irregulares.

• • • •

2 Completa a táboa coa primeira persoa dos verbos indicados en cada tempo.

PRESENTE INDICATIVO

PRET. IMPERF. INDICATIVO

PRET. PERFECTO INDICATIVO

FUTURO INDICATIVO

PRESENTE SUBXUNTIVO

xogar xogo

traducir traducía traduza

mancar manquei

florecer florecerei

■ Compara a raíz destes verbos nos distintos tempos e razoa se son regulares ou irregulares.

8

Os verbos poden ser regulares e irregulares.

Os verbos regulares manteñen a mesma raíz en todas as formas e pre-sentan as mesmas desinencias ca o verbo que lles serve de modelo de conxugación.

Os verbos irregulares presentan cambios na raíz ou toman desinencias diferentes das do verbo que lles serve de modelo.

Os verbos defectivos teñen unha conxugación incompleta.

and-ar sa-ír

durm-ir

convert-er poñ-er

tra-er

cant-ar

v-er

fixeches puxerades trouxemos vísedes

traduzo

manco

florezo

xogaba

mancaba

florecía

xoguei

traducín

florecín

xogarei

traducirei

mancarei

xogue

manque

floreza

Todos os verbos anteriores son regulares, xa que manteñen a mesma raíz en cada tempo.

As alternancias g/gu, c/z, c/qu responden ás normas ortográficas.

141263 _ 0001-0048.indd 20 4/6/09 09:01:12

21

cumprir adoitarhaber

existir ser necesarioacostumar

3 Agora anota a primeira persoa destoutros verbos nos tempos de indicativo propostos.

INFINITIVO PRESENTE PRET. PERFECTO FUTURO

percorrer percorrín

ter teño

dicir direi

ensinar ensino

estar estiven

discutir discutirei

■ Arrodea os infinitivos anteriores segundo o código.

verbos regulares verbos irregulares

4 Escribe unha oración con cada verbo defectivo representado.

•

•

•

•

5 Relaciona cada verbo defectivo coa súa definición e escribe unha oración.

•

•

•

percorro

digo

estou

discuto

tiven

dixen

ensinei

discutín

percorrerei

terei

ensinarei

estarei

R.M.

Choveu moito hoxe pola mañá.

O inverno pasado nevou moitos días.

Na tronada de onte lostregou moito.

Se no verán sarabea faralle moi mal á colleita.

R.M. para as oracións.

Alberte, cómpre que vaias mercar froita.

No verán hai moitos mosquitos.

Cando eu era pequena, miña nai adoitaba lerme contos.

141263 _ 0001-0048.indd 21 4/6/09 09:01:13

22

Uso do v

Escríbense con v os casos seguintes:

● As formas dos verbos vir, servir e vivir e as palabras da súa familia.

● Os adxectivos rematados en -avo/a, -ave, -evo/a, -eve, -ivo/a (oitavo, sua-ve, lonxevo, breve, nocivo...) agás ceibo, ceibe, árabe e roibo.

● As formas verbais co son B dos verbos estar, ter e ir: estiven, tiven, vou...

● A maioría dos verbos rematados en -ver (agás beber, sorber, haber, caber e saber): mover, ver...

● Outras palabras como caravel, vasoira, voda, gravata, gravar, avogado, voitre, avó, covarde, vermello... e os termos derivados delas: acovardar.

1 Completa con b ou con v segundo corresponda.

• Coa ne ada esti emos facendo un precioso oneco de ne e.

• Nunca esti en no mosteiro de Oseira e mañá ou ir con meus pais.

• A semana pasada ti en un arrefriado que non me deixa a respirar.

• Prefiro a alarlle as noces á nogueira ca ter que ir a alar ao banco.

• O indeiro inte de a ril está meu a ó de ani ersario.

• eño do Ser izo de Normalización de resol er unhas dú idas

lingüísticas.

• Para que as persoas i an con dignidade deben ter a posi ilidade

de ter unha i enda.

2 Risca a opción incorrecta en cada caso. Usa o dicionario, se che cómpre.

• Saleta é avogada abogada e Roi, varredor barredor .

• Á voda boda de Iria non puido asistir seu avó abó .

• É algo covarde cobarde e todos se aproveitan del.

• Un dos froitos secos que máis me gustan son as avelás abelás .

■ Responde. Como se escriben en castelán as palabras anteriores, con v ou con b?

v v b v

v v

v b

b v

vv

v b

bv

v

v

V

v v

v v

b

En castelán, estas palabras escríbense todas con b, menos abelá, que se escribe con v.

141263 _ 0001-0048.indd 22 4/6/09 09:01:14

23

8

3 Resolve o seguinte encrucillado con palabras que se escriben con v.

■ Completa as seguintes oracións coas palabras do encrucillado.

• Como estaba mal tempo, puxen o para ir xogar co .

• Regaláronlle unha que lle combina moi ben co traxe novo.

• Alberte é moi detallista e sempre sorprende a súa nai ou cunha rosa ou cun .

• Meu pai saíu mercar unha nova para varrer os cuartos.

• Mariña pasou polo quiosco e colleu a «Tempos Novos» do último mes.

4 Forma, a partir destes verbos, adxectivos rematados en -ivo, -iva.

• negar ▶ negativo • educar ▶

• decorar ▶ • crear ▶

• comunicar ▶ • divulgar ▶

• competir ▶ • definir ▶

• combater ▶ • afirmar ▶

• cualificar ▶ • adoptar ▶

• asociar ▶ • significar ▶

62

154

3

1

2 ▶

▶

3 ▶

4 ▶5 ▶6 ▶

C H U

P

V

G

C

R

V

A

S

O

I

R

A

E

A

P

S

A

R

S

A

T

V

A

Q

V

A

A

V

U

E

T

E

E

N

A

L

I

T

R

O

O

S

chuvasqueiro papaventos

gravata

vasoira

revista

caravel

educativo

creativo decorativo

divulgativo comunicativo

definitivo competitivo

afirmativo combativo

adoptivo cualificativo

significativo asociativo

141263 _ 0001-0048.indd 23 4/6/09 09:01:19

24

■ Escribe unha oración con cada parella de palabras anterior.

•

•

•

•

2 Completa as oracións co nome da ferramenta axeitada en cada caso. Fai as contraccións que cumpra.

• Cómpre que recortes dous círculos grandes de cartolina

• Para colgar o cadro, tes que facer un burato na parede

• Quería facer uns buratos neste folio para arquivalo, pero non atopo

• Esta táboa é moi longa; mira de que medida a queres e córtaa

O taller. Campo semántico1 Relaciona cada obxecto coa ferramenta correspondente.

parafuso cravos broca porca ou rosca

martelo trade chave inglesadesaparafusador

serrón tesoiras perforadora trade

R.M.

coas tesoiras.

co trade.

a perforadora.

co serrón.

Este desaparafusador é moi grande para este parafuso.

Amañaremos a pata da cadeira cun martelo e uns cantos cravos.

Xa teño o trade, pero non atopo unha broca boa para facer o burato que quero.

Agora afrouxaremos a rosca ou porca coa chave inglesa.

141263 _ 0001-0048.indd 24 4/6/09 09:01:25

25

8

3 Risca, en cada caso, as dúas palabras que non pertencen ao campo semántico.

Traballosdo taller puír xogar aparafusar serrar peitear

Oficios en que se usanestas ferramentas

carpinteiro cociñeiro inventor electricista médico

Ferramentas do taller

desaparafusador chave inglesa culler martelo termómetro

■ Escribe unha oración cunha palabra de cada campo.

•

•

•

4 Agrupa estas palabras e ponlle nome a cada campo semántico que crees.

pereira lavar laranxeira saia

limpar calcetíns mesa sofá

nogueira bufanda cociñar butaca

aparador varrer camisa maceira

◾ Escribe outra palabra que pertenza a cada campo semántico anterior.

R.L.

pereira

laranxeira

nogueira

maceira

lavar

limpar

varrer

cociñar

saia

calcetíns

bufanda

camisa

mesa

sofá

aparador

butaca

Árbores froiteiras Tarefas domésticas Mobles

R.M.

cerdeira pasar o ferro pantalóns cadeira

Pezas de roupa

141263 _ 0001-0048.indd 25 4/6/09 09:01:25

26

Escribimos instrucións1 Redacta as instrucións para construír unha araña saltadora a partir das imaxes.

MATERIAIS NECESARIOS

•

•

•

•

•

COMO SE FAI FUNCIONAR

En primeiro lugar,

Ao acabar,

Finalmente,

A continuación,

A araña saltadora

MANEIRA DE CONSTRUÍR A ARAÑA

R.M.

Rotuladores

Tesoiras

Cola

Unha folla de papel

Un vaso de plástico

debuxade un círculo nun folio,

utilizando o vaso.

debuxade unha cara riseira

e recortádea.

cortade o vaso facendo tiras, coma se

fosen as patas dunha araña.

apegade a cara á base do vaso

coa cola.

Premede co dedo enriba do vaso,

por onde apegastes a cara da araña;

despois soltade o vaso e facédeo saltar.

141263 _ 0001-0048.indd 26 4/6/09 09:01:29

27

8

Lembro e repaso1 Completa estas oracións coas formas verbais necesarias dos verbos entre parénteses.

• (Haber) moita xente que

(ter) medo de voar en avión.

• Non che telefonei porque non (cumprir)

que (vir) naquel momento.

• Brais, (coller) o paraugas, que (chover) moito.

• Roberto (cantar) e mais (tocar) a guitarra

nun grupo de música pop.

• Se eu (pelar) as patacas e ti (bater) os ovos,

deseguida (preparar) a tortilla.

■ Anota dous exemplos de cada tipo de verbo a partir dos verbos das oracións anteriores.

VERBOS REGULARES

VERBOS IRREGULARES

VERBOS DEFECTIVOS

2 Enche os ocos destas oracións con b ou v.

• rais, por que non con idaches a Ga riel ao teu ani ersario?

• E a era unha persoa moi imaxinati a; in enta a

historias preciosas e tamén escri ía poemas.

• O a ó sempre se emociona a cando recorda a onde vi ía de pequeno.

3 Responde engadindo polo menos tres palabras a cada campo semántico.

• Que fas cando estás contento? Cantar,

• Que cores che gustan? O vermello,

• Que deportes queres practicar? Hípica,

• Que oficios coñeces? Obreiro,

Hai

ten

cumpría

viñeses

colle chove

pelo bates

preparamos

canta toca

R.M.

andar

ter

haber

seguir

vir

chover

v B b v

v b v v

b

v b b v

R.M.

asubiar, bailar, sorrir.

o azul, o lila, o verde.

tenis, natación, baloncesto.

carpinteiro, carniceiro, médico.

141263 _ 0001-0048.indd 27 4/6/09 09:01:29

28

O adverbio

Os adverbios son palabras invariables que expresan circunstancias de lugar, tempo, modo e cantidade, ou ben afirmación, negación ou dúbida.

Os adverbios poden funcionar como complemento dun verbo, dun adxec-tivo ou doutro adverbio.

9

1 Clasifi ca cada adverbio segundo o tipo de información que achega.

LUGAR

TEMPO

MODO

CANTIDADE

AFIRMACIÓN

NEGACIÓN

DÚBIDA

2 Copia cada oración cambiando o adverbio destacado por outro que signifi que o contrario.

• O avó vive lonxe de nós. ▶

• É pronto para ir ao cine. ▶

• O exame saíume ben. ▶

• Ti es máis alto ca teu pai. ▶

• Se llo pides, dirache que si. ▶

• Eu tampouco quero merendar. ▶

quizais • non • aquí • tampouco • mal • mañá

tamén • tarde • probablemente • así • moito • lonxe

si • menos • preto • xa • ben • pouco

aquí

mañá

mal

moito

tamén

non

quizais

xa

ben

pouco

preto

tarde

así

menos

si

lonxe

tampouco

probablemente

O avó vive preto de nós.

É tarde para ir ao cine.

O exame saíume mal.

Ti es menos alto ca teu pai.

Se llo pides, dirache que non.

Eu tamén quero merendar.

141263 _ 0001-0048.indd 28 4/6/09 09:01:31

29

3 Forma adverbios acabados en -mente a partir destes adxectivos.

• expreso ▶ expresamente • precipitado ▶

• novo ▶ • obrigatorio ▶

• rápido ▶ • inútil ▶

• lento ▶ • abundante ▶

• verdadeiro ▶ • directo ▶

■ Consulta, se che cómpre, o dicionario, e anota os adverbios en -mente que formaches ao lado da locución equivalente.

• a propósito ▶ expresamente • a escape ▶

• ao dereito ▶ • ao tolo ▶

• a moreas ▶ • de veras ▶

• de novo ▶ • pouco e pouco ▶

• por forza ▶ • en balde ▶

4 Relaciona cada oración coa función que realiza o adverbio destacado.

MODIFICA UN VERBO

MODIFICA UN ADVERBIO

MODIFICA UN ADXECTIVO

A miña curmá Sabela é moi divertida.

Cibrán pensa que os teus tíos virán mañá.

Aínda é moi pronto para saber os resultados.

O coche que mercou meu pai é demasiado caro.

Quizais cante esa canción que che gusta.

O meu irmán pequeno xa sabe vestirse só.

O xogador non estaba nada satisfeito co resultado.

Antón chegou hoxe máis tarde ca onte.

Non me gusta vivir tan lonxe da escola.

novamente

rapidamente

lentamente

verdadeiramente

precipitadamente

obrigatoriamente

inutilmente

abundantemente

directamente

rapidamente

precipitadamente

verdadeiramente

lentamente

inutilmente

directamente

abundantemente

novamente

obrigatoriamente

141263 _ 0001-0048.indd 29 9/6/09 19:06:27

30

Uso do h

Escríbense con h.

● Todas as formas dos verbos haber, habitar, herdar, hospedar...

● As palabras que comezan por prefixos con h como hect-, hemi-, hept-, hexa-, hidro-, hiper-, etc.

● Moitas outras palabras como harmonía, herba, historia, horta, hotel, humidade... e os seus derivados.

En galego escríbense sen h palabras que en castelán si o levan: ermida, inchar, irmán, oco, ombro, orfo, úmero, óso, ovo, ola!...

■ Elixe dúas das palabras anteriores e escribe unha oración con cada unha.

2 Enche os ocos de cada enunciado coa forma axeitada dun destes verbos.

haber habitar herdar honrar habituar

• Miguel unha casa e desde dous anos, nela.

• Xacobe se xa de pequeno a erguerse cedo e agora non lle custa nada facelo.

• Alberte axuda aos máis necesitados e iso o.

1 Pensa o nome que lle corresponde a cada debuxo e escríbeo no lugar correspondente.

helicóptero hamburguesa óso arpa

hexágono hamaca ovo ombreiro

O helicóptero axudou nas tarefas de extinción de incendios.

Onte á noite ceei un ovo fritido con leituga e tomate.

R.M.

herdou hai habita

habituou

hónra

141263 _ 0001-0048.indd 30 4/6/09 09:01:34

31

9

irmandar harmonioso orfandade herdeiro

irmandade harmonizar orfanato

haber

A ver

herdanza

3 Completa cada oración coa palabra axeitada das que che propoñemos.

haber

a ver

• Debe dous anos que temos Internet

na casa.

• se son capaz de curar este arrefriado!

hai

aí

ai

• Hoxe manteigadas frescas para almorzar.

• vén o que faltaba. Xa eran horas!

• Entra con coidado; que susto me deches!

4 Escribe o h nas palabras que deban levalo.

• orfandade • armonizar • irmandade • erdeiro

• irmandar • orfanato • armonioso • erdanza

■ Agrupa as palabras anteriores na familia que lle corresponda.

5 Risca a opción incorrecta en cada caso. Usa o dicionario, se che cómpre.

• Oh! O! Rompeu o xerro, dixo asustado

e levando as mans á cabeza Henrique Enrique .

• Dá gusto ver os prados cheos dunha herba erba verde moi tenra.

• A miña hirmá irmá chegou á casa e saudou cun sonoro hola ola .

• Onte fomos visitar unha hermida ermida preciosa do século XV.

hai

Aí

ai

h

h h

h

141263 _ 0001-0048.indd 31 4/6/09 09:01:37

32

A costa. Palabras individuais e colectivas

1 Substitúe cada letra pola posterior no abecedario e descubre o nome de seis elementos da paisaxe de costa.

A

B

C

D

atracar •consultar •localizar •descargar

AB

C

D

ctmzr3

ezqñ6

oqzhz1

hiiz4

odhqzñ2

drsqdhsñ5

■ Copia as oracións substituíndo os números polas palabras correspondentes.

• A area da 1 forma 3 preto do mar.

• Un 5 pouco fondo separaba a 4 da costa.

• Ao lado do 2 hai un 6 moi antigo.

2 Explica o que fan os personaxes indicados empregando o verbo que cumpra.

praia

peirao

dunas

illa

estreito

faro

A area da praia forma dunas preto do mar.

Un estreito pouco fondo separaba a illa da costa.

Ao lado do peirao hai un faro moi antigo.

Un home e a súa filla consultan o horario das excursións en barca.

Dous turistas localizan un edificio nun mapa.

Un mariñeiro atraca a súa barca no peirao.

Unha mariñeira descarga o peixe que pescou.

R.M.

141263 _ 0001-0048.indd 32 4/6/09 09:01:38

33

9

3 Completa cada oración coa palabra colectiva axeitada.

• Todas as illas deste están habitadas.

• A pesqueira da miña vila componse de barcos pequenos.

• Onte só vimos algún peixe illado, pero hoxe atopei un enorme.

• Esta clase de algas forman un moi extenso preto da costa.

■ Copia ao lado de cada palabra colectiva a individual que lle corresponde.

argazo banco

arquipélago frota

4 Escribe a palabra individual que responde a cada definición.

argazo arquipélagofrota banco

1 Animal con ás que se agrupa formando bandadas.

2 Cada unha das pezas que forman a dentadura.

3 Mamífero cuberto de la que forma rabaños.

4 Ser vexetal. Todos os que viven nun lugar forman a flora deste lugar.

5 Corpo celeste brillante que forma constelacións.

6 Se queres facer un ramo, precisas unhas cantas.

■ Arrodea as palabras colectivas que hai nas definicións anteriores.

■ Escolle dúas das palabras colectivas anteriores e escribe oracións.

•

•

1 ▶

2 ▶

3 ▶

6▶

4▶

5▶arquipélago

frota

banco

argazo

alga

illa

peixe

barco

O V E

A

L

E

R

T

S

ETN

T

A

A

L

P A X A R O

S

A

S

R

ED

L A

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 33 4/6/09 09:01:38

34

Explicamos unha ruta1 Redacta a explicación da ruta indicada neste folleto turístico.

Desde Vilouta, collemos o camiño Real e seguímolo durante 2 km, deixando á esquerda Vilachá.

Cruzamos a ponte sobre o río Arnego e seguimos

A CarballeiraRuta verde 3

1 km

2 km

2 km

1 km

3 km

600 m

Camiño Real

Verea dos Pastores

Camiño Novo

Vilouta

Montealto

Vilachá

O Regueiro

Bembibre

Cima de Vila

Fondevila

O Souto

Cristimil

Outeiro

Fonte de Bes

Fonte dasHortas

Montouto

R

ío Arneg

o

1 km

Cando cheguemos, xiramos á dereita e continuamos durante 1 km. Chegamos a unha

bifurcación e collemos a verea dos Pastores deica chegar a Montealto (3 km,

aproximadamente). Por esta verea deixaremos á dereita Montouto e á esquerda a fonte

das Hortas. Despois de Montealto, seguimos polo camiño durante 600 m e cruzamos

outra ponte sobre o río Arnego. Seguiremos polo camiño Novo durante 2 km deica chegar

a Bembibre e ao pasalo, seguiremos durante 1 km para chegar a Vilouta e ao fi nal

da nosa camiñada.

durante un quilómetro deica un cruzamento.

R.M.

141263 _ 0001-0048.indd 34 4/6/09 09:01:41

35

9

Lembro e repaso1 Relaciona cada locución adverbial co adverbio equivalente e di de que tipo son.

LOCUCIÓNS ADVERBIAIS ADVERBIOS TIPOS

se cadra • • agora ▶

á beira • • non ▶

neste momento • • quizais ▶ dúbida

pouco e pouco • • si ▶

desde logo • • lentamente ▶

a mancheas • • preto ▶

de ningún xeito • • moito ▶

2 Escribe o h nas palabras que teñan que levalo.

• ectómetro • armonía • a í

• óspede • arpa • eiruga

• caca uete • ospital • ibernar

• ovo • erexe • úmido

• orfanato • in umano • osiños

• unificar • des abitar • ipopótamo

3 Enche os ocos destas oracións con h cando cumpra.

• enrique é moi ábil tocando a armónica,

pero nunca presume porque é moi umilde.

• elena, lembra que as de coller as orquídeas

e as ortensias do xardín que está cabo da orta.

• oxe abía moita xente na praza comprando ortalizas.

• Parecerache unha esaxeración, pero ese exágono é un pouco raro.

• Tivo un problema no ombreiro e estivo a piques de quedar emipléxico.

tempo

negación

modo

lugar

cantidade

afirmación

h

h

h

h

h

h

h

h

H h h

h

H h

h h

hhH

h

h

h

h

h

141263 _ 0001-0048.indd 35 4/6/09 09:01:42

36

Os enlaces

Os enlaces son palabras invariables que serven para unir palabras ou grupos de palabras.

As preposicións son enlaces que unen palabras co seu complemento.

As conxuncións son enlaces que unen palabras, grupos de palabras e oracións entre si. Hai conxuncións copulativas, disxuntivas e adversati-vas.

10

1 Arrodea os enlaces das oracións seguintes da cor que corresponda.

preposicións conxuncións

• Hoxe comemos unha ensalada de leituga e tomate, e un bocadillo de chourizo.

• O meu irmán Antón quería vir, pero chegou tarde por mor dun accidente.

• Mañá irá moi bo día en Galicia.

• Hoxe ao mediodía houbo retencións desde o Milladoiro ata Santiago.

• Natalia non fixo os deberes nin estudou para o exame.

2 Separa os elementos que forman as contraccións seguintes e arrodea as preposicións.

ao a + o na polo

coas dos ás

3 Engádelle, a cada oración, un complemento introducido por unha destas preposicións.

en • de • contra • por • con

• Comín un prato

• O meu amigo Uxío vive

• Antes de vir, pasade

• Gústame ir ao cine

• O Celta xoga hoxe

con + as de + os a + as

por + oen + a

de arroz á cubana.

na rúa de Castelao.

pola tenda e mercade refrescos.

con meus pais.

contra o Deportivo.

R. M.

141263 _ 0001-0048.indd 36 9/6/09 19:06:39

37

4 Completa cada oración coa conxunción necesaria.

pero • e • ou • nin • senón

• Imos a pé collemos o autobús?

• Mañá non comeremos cocido, sopa e peixe.

• Non quería falar con ninguén saír á rúa.

• Gustaríame moito ir á festa, tópome mal

e non vou ser capaz.

• Teño un can moi simpático divertido; sempre quere

que xogue con el.

■ Arrodea de verde as conxuncións copulativas ; de vermello, as disxuntivas; e de azul, as adversativas.

5 Copia as oracións seguintes e substitúe cada símbolo, segundo corresponda, por unha preposición ou por unha conxunción que lle vaia ben. Se cómpre, fai as contraccións da preposición co artigo.

✿ ▶ preposición

♠ ▶ conxunción

• O equipo visitante xogaba ✿ o porteiro ♠ perdeu.

O equipo visitante xogaba sen o porteiro e perdeu.

• Gústame ir ✿ meu pai ♠ ✿ meus irmáns ✿ paseo ✿ a beira do mar.

• David comeu un bocadillo ✿ luras ♠ tiña moita fame.

• Díxenlle ✿ Denís ♠ viñese axiña ♠ onte chegou tarde.

• Iremos ✿ vacacións ✿ a praia ♠ ✿ a montaña?

• Non son o irmán ✿ Xoel ♠ o seu curmán.

Gústame ir con meu pai e con meus irmáns de paseo pola beira do mar.

David comeu un bocadillo de luras porque tiña moita fame.

Díxenlle a Denís que viñese axiña porque onte chegou tarde.

Iremos de vacacións á praia ou á montaña?

Non son o irmán de Xoel senón o seu curmán.

ou

senón

nin

pero

e

141263 _ 0001-0048.indd 37 4/6/09 09:01:44

38

1 Subliña as palabras do texto que se escriben con x.

Unha excursión excelente

O xoves pasado fomos os de sexto B de excursión a Sanxenxo, Portonovo, O Grove e a illa da Toxa.Levounos o profesor de Ciencias e explicounos moitas cousas interesantes. Por suposto, logo xantamos mexillóns da ría, riquísimos. Ben, todos menos Uxía, Xacobe e Xavier, porque non lles gustan. Non saben o que perden!

■ Clasifi ca as palabras que arrodeaches onde lles corresponda.

■ Escolle dúas palabras das anteriores e escribe unha oración con cada unha.

Palabras con x

A grafía x pode representar dous sons no galego:

• A maioría das veces, a grafía x soa coma en xamón: toxo, xesta…

• En moitas palabras cultas, a grafía x soa coma ks ou s: extraterrestre, prefi xo, sufi xo…

Levan x as palabras cos prefi xos ex- e extra- (‘fóra’, ‘exceso’): extraer, extraordinario.

Non levan x as palabras estraño, estrañar, escavar, escavadora, estranxeiro…

Ás veces, por infl uencia do castelán, algúns falantes empregan con x palabras que teñen que levar ll. Cómpre evitar este tipo de confusións; é o caso de *antoxo pola forma correcta antollo, *baraxa por baralla, etc.

xoves mexillóns excursión

Sanxenxo Uxía excelente

Toxa Xacobe sexto

xantamos Xavier explicounos

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 38 4/6/09 09:01:49

39

10

X T L A F S E U

I M F L X O X G

R E L O X O T L

A X E A E D I E

S B X A M Ó N M

O U O A Ñ U T U

L T L B E A O Ñ

Q F A B Ñ A R I

X I L Ó F O N O

2 Escribe o pretérito perfecto dos seguintes verbos.

dicir facer poñer querer

eu dixen eu fixen eu puxen eu quixen

3 Localiza na sopa de letras seis palabras con x e escríbeas. Despois di como é a súa pronuncia. Utiliza o dicionario se che cómpre.

•

•

•

•

•

•

ti dixeches ti fixeches ti puxeches ti quixeches

el dixo el fixo el puxo el quixo

nós dixemos nós fixemos nós puxemos nós quixemos

vós dixestes vós fixestes vós puxestes vós quixestes

eles dixeron eles fixeron eles puxeron eles quixeron

Xirasol pronúnciase coma xesta.

Reloxo pronúnciase coma xesta.

Xamón pronúnciase coma xesta.

Flexo pronúnciase coma exame.

Xilófono pronúnciase coma xesta.

Extintor pronúnciase coma exame.

141263 _ 0001-0048.indd 39 9/6/09 19:06:47

40

A estación de tren. Sentido literal e figurado1 Identifica na imaxe os elementos seguintes.

billete • portelo • revisor • equipaxe • xefe de estación • carro • horarios

2 Arrodea o termo que non corresponde e copia as oracións corrixíndoo.

• Os viaxeiros teñen que comprar o billete do tren na plataforma.

• O xefe de estación pide os billetes aos pasaxeiros.

• Os pasaxeiros esperan a chegada do tren no portelo.

• O revisor dá a saída aos trens.

• Miguel colleu un vagón para levar a equipaxe.

portelo revisor xefe de estación

billete

equipaxe carro

horarios

Os viaxeiros teñen que comprar o billete do tren no portelo.

O revisor pide os billetes aos pasaxeiros.

Os pasaxeiros esperan a chegada do tren na plataforma.

O xefe de estación dá a saída aos trens.

Miguel colleu un carro para levar a equipaxe.

141263 _ 0001-0048.indd 40 4/6/09 09:01:53

41

10

3 Relaciona cada oración co sentido que ten a palabra saída.

Este tren ten a saída ás 15.00 h.

Os traballadores reuníronse para buscar unha saída aos problemas da empresa.

É unha situación complicada, pero temos que esforzarnos por atopar unha saída.

Vémonos na saída da estación.

4 Consulta, se che cómpre, o dicionario e explica o sentido da palabra destacada en cada caso.

• Vimos unha aguia voando sobre o barranco.

• Tiña présa por ir á estación e ceou voando.

• Este anel é unha xoia da familia.

• Xiana sempre me axuda a facer os deberes e a estudar; é unha xoia!

• Podes confiar en Laura; é unha persoa transparente.

• As ventás do tren son de vidro transparente.

■ Indica ao lado de cada oración anterior se a palabra destacada se usou en sentido literal (L) ou en sentido figurado (F).

Sentido literal: acto de saír ; par te por onde saímos dun lugar.

Sentido figurado: solu-ción.

Acto de voar.

Rapidamente.

Obxecto de valor.

É digna de cariño porque é amable e servicial.

É unha persoa que non ten malas intencións.

Pódese ver a través dos vidros.

L

F

L

F

F

L

141263 _ 0001-0048.indd 41 4/6/09 09:01:53

42

Facemos unha reclamación1 Colliches un avión para ir de viaxe e ao recoller a maleta no aeroporto, viches que estaba rota.

Formula unha reclamación á compañía aérea.

AIR RÁPIDODepartamento de equipaxese atención ao clienteApartado de Correos L5366

15700 Santiago de Compostela

FOLLA DE RECLAMACIÓNS

Don/Dona

con domicilio na rúa/pr.

núm. de , código postal

formula a seguinte RECLAMACIÓN:

, de

Datos persoais

Motivo da reclamación

Lugar e data

Sinatura

Solución proposta

R.L.

141263 _ 0001-0048.indd 42 4/6/09 09:01:54

43

10

Lembro e repaso1 Relaciona cada tipo de enlace co que une.

Preposición

Conxunción

Dúas oracións entre si.

Unha palabra con outra que lle fai de complemento.

Dúas palabras ou dous grupos de palabras nunha oración.

2 Alonga estas oracións engadindo algúns complementos introducidos por preposicións e conxuncións.

Podes empregar estes enlaces ou outros que queiras:• Preposicións: a, de, con, sen, para…• Conxuncións: e, ou, pero, senón, nin...

• Esta fin de semana iremos co coche a Tui e visitaramos a catedral.

• Teño un libro

• Tomarei un refresco

• Leva unha cadeira

• Non sabe

3 Completa as oracións coa palabra axeitada.

• O máis famoso do mundo

é o axente 007, James Bond.

• O delincuente o seu crime

no cárcere.

• é sinónimo de exterior, que está fóra.

• Caeu da bici e mancouse no

externo - esterno espía - expía

Foto de James Bond

R.M.

de Marcos, pero non penso volverllo.

na praza e despois irei á biblioteca.

de brazos para a avoa, que estará máis cómoda.

se virá ou se non virá.

espía

expía

Externo

esterno.

141263 _ 0001-0048.indd 43 4/6/09 09:01:55

44

REPASO TRIMESTRAL1 Indica, segundo cumpra, o modo verbal (MV) ou a forma non persoal (NP) a que corresponden

as formas en negra.

• Lémbrate de coller o paraugas! ▶ MV: imperativo

• Atoparedes os vosos amigos xogando ao xadrez. ▶ NP:

• Os astronautas volverán á Lúa en breve. ▶ MV:

• Procura escribir con mellor letra. ▶ NP:

• O ladrón foi detido pola policía. ▶ NP:

• Se participásemos no concurso, gañariamos. ▶ MV:

• Veña, Marcial, di algo! ▶ MV:

• A miña avoa quería ser cantante de ópera. ▶ NP:

2 Marca a que tempo verbal pertencen as seguintes formas verbais e escribe o seu infinitivo.

foses viades converta fariades puiden diremos constrúes viran

In

dic

at

ivo

Presente ✗Pretérito

imperfecto ✗

Pretérito Perfecto ✗

Pretérito Pluscuamp. ✗

Futuro ✗Condicional ✗

Sub

xunt

ivo Presente ✗

Pretérito Imperfecto ✗

■ Escribe o infinitivo dos verbos anteriores.

• foses ▶ • puiden ▶

• viades ▶ • diremos ▶

• converta ▶ • constrúes ▶

• fariades ▶ • viran ▶

xerundio

indicativo

infinitivo

participio

subxuntivo

imperativo

infinitivo

ir ou ser poder

ver dicir

facer ver

converter construír

141263 _ 0001-0048.indd 44 4/6/09 09:01:55

45

3 Anota a forma verbal a que se refire cada enunciado.

• 3.ª p. pl. do pretérito pluscuamperfecto de andar ▶ andaran

• 1.ª p. s. do presente de subxuntivo de aprender ▶

• 2.ª p. s. do pretérito imperfecto de indicativo de saír ▶

• 3.ª p. pl. do condicional de falar ▶

• 1.ª p. s. do presente de indicativo de traducir ▶

• 2.ª p. pl. do pretérito perfecto de indicativo de percorrer ▶

4 Relaciona cada grupo de formas co tipo de verbo que representa.

querer, quero, quixen, quererei • • Verbo regular

andar, ando, andei, andarei • • Verbo defectivo

chover, chove, choveu, choverá • • Verbo irregular

5 Escribe unha oración con cada combinación de palabras.

adverbio de tempo + adverbio de modo

•

adverbio de cantidade + adverbio de negación

•

adverbio de lugar + adverbio de afirmación

•

6 Enche os ocos coa preposición ou coa conxunción axeitada. Fai as contraccións precisas.

• Gústame o arroz chícharos polo avoa.

• Os bidueiros os amieiros medraban beira río.

• O cadro sala foi pintado miña irmá.

• Martiño dixo chovía ía moito frío Lugo.

aprenda

saías

falarían

traduzo

percorrestes

R.L.

con e da

e á do

da pola

que e en

141263 _ 0001-0048.indd 45 4/6/09 09:01:56

46

REPASO TRIMESTRAL7 Copia estas oracións e acentúa as palabras que lles cumpra.

• Foi un handicap para a policia meter no carcere a ese perigoso gangster.

• O presidente dixolles aos empregados que a empresa tivera superavit.

• Esperamosvos no teatro, para ver esa obra traxico-comica.

• Gustoulles moito o partido de badminton e nada o de voleibol.

• Eu duchome todos os dias cun xampu moi suave.

8 Completa con b ou v estas formas de presente e escribe as formas correspondentes do pretérito imperfecto de indicativo. Ten en conta a persoa e o número.

PRESENTE

PRET. IMPERFECTO

PRESENTE

PRET. IMPERFECTO

• a isamos ▶ • en ía ▶

• loqueamos ▶ • rillades ▶

• con idan ▶ • a razo ▶

• re iso ▶ • cam ias ▶

9 Enche os ocos con b ou v.

• cati o • no reza • su ención

• Ci rán • prohi ición • arrer

• a oa • be ida • conta amos

• em ude • lusa • a eleira

• ama ilidade • o o • nutriti o

• perci en • compati le • Este o

Foi un hándicap para a policía meter no cárcere a ese perigoso gángster.

O presidente díxolles aos empregados que a empresa tivera superávit.

Esperámosvos no teatro, para ver esa obra tráxico-cómica.

Gustoulles moito o partido de bádminton e nada o de voleibol.

Eu dúchome todos os días cun xampú moi suave.

avisabamos

bloqueabamos

enviaba

brillabades

convidaban

revisaba

abrazaba

cambiabas

v

b

v

v

v

b

v

b

b

b b

v

b

b

b

b b v

v

b

b

v

v

b

b

b

v

141263 _ 0001-0048.indd 46 4/6/09 09:01:57

47

10 Risca as palabras que estean mal escritas en cada serie e corríxeas.

11 Indica se estas palabras son homónimas ou parónimas e escribe unha oración con cada parella.

Son palabras

Son palabras

Son palabras

Son palabras

12 Completa cada oración cunha palabra colectiva axeitada.

• O está formado por moitas árbores diferentes.

• Todos os animais que viven nun lugar forman a dese lugar.

• A ten cinco días laborables e dous de festa.

• Este está formado por cinco illas.

• Brais é músico; toca o trombón na municipal.

cacahuete • helicóptero

harpa • haber • horfo

harmonía • home

•

•

parexa • axóuxere

queixo • xarope

estoxo • lixo • baraxa

•

•

varredor • bolvoreta

avogado • valeiro

avoa • abelá • verniz

•

•

vela

vela

rebelar

revelar

inxerir

inserir

apto

acto

arpa

orfo

parella

baralla

bolboreta

baleiro

R.M. para as oracións.

homónimas.

homónimas.

parónimas.

parónimas.

bosque

fauna

semana

arquipélago

banda

A competición de vela é un pracer vela.

O rapaz queríase rebelar porque non lle deixaban revelar as súas fotos

tan comprometidas.

Primeiro insire a moeda na máquina, saca as patacas fritidas e despois inxíreas

pouquiño a pouco.

Martiño é un rapaz apto para acudir a ese acto.

141263 _ 0001-0048.indd 47 4/6/09 09:01:57

O caderno de Lingua 6, segundo trimestre, para sexto curso de Educación Primaria, é unha obra colectiva concibida, creada e realizada no Departamento de Edicións Educativas de Edicións Obradoiro, S.L. / Santillana Educación, S. L., baixo a dirección de HENRIQUE JUAN REDAL e ANA MARÍA GUERRA CAÑIZO.

Texto: Ánxela Carril e Afonso ToimilIlustración: Esperanza Martínez

Edición: Afonso Toimil Castro

Dirección de arte: Xosé Crespo

Proxecto gráfico Portada: Carrió/Sánchez/Lacasta Interiores: Paco Sánchez

Ilustración de portada: Gabi Beltrán Xefa de proxecto: Rosa Marín Coordinación de ilustración: Carlos Aguilera Xefe de desenvolvemento de proxecto: Javier Tejeda Desenvolvemento gráfico: Xosé Luís García Bermejo e Raúl de Andrés Dirección técnica: Ángel García Encinar

Coordinación técnica: Ester Marín e Xosé Luís Verdasco Confección e montaxe: Ester Marín Corrección: Antón Palacio e Xoán Manoel L. Bendaña Documentación e selección fotográfica: Mercedes Barcenilla

Fotografía: A. Real; A. Toril; Algar; C. Roca; Dino; F. de Madariaga; J. C. Muñoz; J. Jaime; M. G. Vicente; Michele di Piccione; P. Carrió/S. Sánchez; R. Manent; A. G. E. FOTOSTOCK/Andrew Paterson; AGENCIA ESTUDIO SAN SIMÓN/A. Prieto; COMSTOCK; EFE/Gabriel Tizón; HIGHRES PRESS STOCK/AbleStock.com; FUNDACIÓN SANTILLANA/EXPOSICIÓN OS INDIOS DE AMÉRICA DO NORTE; Kodak EasyShare; MATTON-BILD; MUSÉE CONDÉ CHANTILLY; MUSEO PALEONTOLÓGICO DE GALVE, TERUEL/J. M. Herrero; MUSEO PROVINCIAL, LUGO; ARQUIVO SANTILLANA

© 2009 by Edicións Obradoiro, S. L. / Santillana Educación, S. L.Ruela de Entrecercas, 2 – 15705 Santiago de CompostelaPRINTED IN SPAINImpreso en España por

CP: 141263Depósito legal:

Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación pública ou transformación desta obra só se pode realizar coa autorización dos seus titulares, salvo excepción prevista na lei. Contacte con CEDRO (Centro Español de Dereitos Reprográficos, www.cedro.org) se nece­sita fotocopiar ou escanear algún fragmento desta obra.

141263 _ 0001-0048.indd 48 4/6/09 09:01:57