LISERI APARATUAREN AZTERKETA

1) Gorakoen azterketa

2) Gorozkien azterketa

3) Ondeste-ukitzea

4) Parazentesia

5) Sabelaldearen azterketa fisikoa

GORAKOAK

-Anatomofisiologia

-Sailkapen etiopatogenikoa

-Semiologia

-Konplikazioak

GORAKOEN ANATOMOFISIOLOGIA

Prodromoa Sintoma begetatiboak: izerditza, takikardia, zurbiltasuna…

Digestio-erantzuna

- Heste mehar atzeranzko uzkurdurak edukia urdailera

kardias erlaxatu

Urdail-edukia kanporatzea

-Arnas muskuluak eta sabelaldeko muskuluak uzkurtu

Sabelan presio + glotisa itxi

Gorako zentroa: erraboilearen formazio erretikularrean

Kolpekari zonaldea: kimiorrezeptoreak 4garren bentrikuluan

GORAKOEN SAILKAPEN ETIOPATOGENIKOA

GORAKO ZENTRALAK

* Erraboilaren gaineko estimuluak

-Garun-kortexa:- gorako psikogenoak- ikusmen, usaimen eta entzumenak

- Barne-belarria: bertigoa

* Gorako-zentroaren estimulazio zuzena

- Garezur-barneko hipertentsioa

- Erraboilaren hipoxia

•Kolpekari zonaldean estimulua (4garren

bentrikuluan)

- Farmakoak:digitala, kimio, morf.-Barruko medioaren asaldurak:

azidosia, hipoxia…

GORAKO

PERIFERIKOAK

-Erraietan (mekano/kimiorrezeptoreak) Bago nerbioa GZ Bago nerbioa

- Piloroaren estenosia- Ileoa- Behazun-kolikoa- Giltzurrun-kolikoa - Peritonitisa

GORAKOEN SEMIOLOGIA

Bilakaera eta eragiten dituzten

egoerak

- Goragalerik gabekoak Psikogenoak, Eskopeta-tiro itxurako gorakoak (GBH)...

- Goizean (baraurik) Alkoholismoa, haurdunaldia, uremia...

- Goiztiarrak (jan eta gero) Psikogenoak, gastritis, ulkus ...

- Jan eta ordu batzuetara Urdail edo duodenoaren lesioak

- Janari koipetsuen ostean Behazun-bideetako patologiak

- Berantiarrak (12 ordutara) Piloroaren estenosia

Edukiaren ezaugarriak

- Elikagai gorakoak berantiarrak (piloroaren estenosia) eta goiztiarrak

-Ur-gorakoak (gorako urtsuak) urdail urina; argiak, garratsak eta usaintsuak duodenoko ultzera

- Behazun-gorakoak berde-horixka, mingotsak. Piloroaren estenosirik ez

- Porru kolorekoak berdeak, heste meharrean ileoa

- Gorozki-gorakoak Ileo aurreratua

- Gorako odoltsuak Hematemesia. Treitz-angelua. Gorriak edo baltzak. Iraupena - Urte-sasoi batzuetan Ulkus peptikoa

- Oso aspaldikoak eta irregularrak Psikogenoak

Beste sintoma batzuk

- Sabelaldeko mina Butxadura, ulkus peptikoa (gorakoak arindu), apendizitis...- Beherakoa Gastroenteritisa- Buruko mina Migraina, Garezur-barneko hipertentsioa, meningitisa...

GORAKOEN KONPLIKAZIOAK

1) Esofagitisa

2) Aspirazio pneumoniak

3) Deshidratazioa, desnutrizioa, hipopotasemia, alkalosi metabolikoa

4 Hestegorriaren kalte mekanikoak:

Mallory-Weiss sd. (urradura) eta Boerhaave sd. (apurketa)

GOROZKIEN SEMIOLOGIA

AZTERKETA MAKROSKOPIKOA

* Kantitatea: beherako/idorreria

• Heste mehar: bolumen handi• Heste lodi: maiztasuan

* Itxura: lapitza-itxura (estenosia eta heste narritakorraren sd.)

* Osagai anomaloak: mukia, zornea eta odola•Ultzeradun kolitisa, Crohn…

* Kolorea: Pleiokromikoak (urobilinogeno)•Akolikoak (zuria): kolestasian•Esteatorrea (koipetsua): zurgapen-txar sd.•Odola: errektorragia, hematokezia, melena

MIKROSKOPIKOA

BIOKIMIKOA

BAKTERIOLOGIKOA

Kreatorrea (musk); Amilorrea (almidoia); esteatorrea (koipea)

PMN: hanturazko kolitisa

“Ezkututako odola” (guayako). Esteatorrea (koipea neurtu)

Bakterio-hazkuntzak. Tindaketak (protozoak eta parasitoak)

ONDESTE-UKITZEA

• gorako eta alboko etzaneran edo belaunikaturik

• hatz erakuslearekin erloju-orratzen norabidean

• patologia: hemorroideak, tumoreak, odola• mingarria: fisurak, hemorroideak, infekzioak..

• prostataren azterketa:• aurreko paretan• leuna, elastikoa, minik gabea• hipertrofia onbera• nodulu oso gogorra –harrizkoa- (kartzinoma)

PARAZENTESIA• Sabel ziztada, aszitisa dagoanean

• [L. peritoneala: < 3g/dl; <300 leu/mm3; < 1000 hem/mm3)]

• Itxura eta kolorea:• gardena/uherra: tra/exu• gorrixka (neo, pankrea, koagulazio)• esne-kolorea = kilosoa (linfoma)

• Azterketa biokimikoa:•prot <3g/dl: trasudatua / > 3g/dl: exudatua•amilasa+++: pankreatitis•alfaFP, CEA: neo

• Azterketa zitologikoa:•zelula asko (exu): > 250 PMN/mm3 (bakterio); linfo (tuberkulosoa)•eritrozito asko: neo, pankrea, koagualazio-asaldurak•zelula atipikoak: neo

• Azterketa mikrobiologikoa: Gram tindaketa/ Bakterio-hazkuntzak

SABELEKO AZTERKETA FISIKOA

1) Ikuskapena

2) Haztapena (*)

3) Perkusioa

4)Auskultazioa

EPIGASTRIOA EZKERREKO HIPOKONDRIOA

ESKUINEKO HIPOKONDRIOA

ZILBOR

INGURUA

AL

BO

A

AL

BO

AHIPOGASTRIOAESKUINEKO HOBI

ILIAKOAEZKERREKO HOBI

ILIAKOA

IKUSKAPENA

•Sabelaren itxura • konkortuta: lodi, aszitisa, haurdun, tumoreak..• zilborraren kokapena• tokiko konkorrak: etenak, megaliak, tumoreak..

• Larruazalaren itxura• ikterizia, hiperpigmentazioa…• ildo zuriak edo gorrixkak• zirkulazio albokidea: HP vs beheko kaba Sd

• Mugimenduak• inspirazioan konkortu (peritonitisean ez)• mugimendu peristaltikoak paretan: ileo butxatzaile• taupadak: aneurisma handiak

http://www.facmed.unam.mx/deptos/anatomia/computo/higado/imagenes/FIGURA30.JPG

HAZTAPENA

• Atalik garrantzitsuena• baldintza batzuk: …minaren bestaldean

• a) Azaleko haztapena (esku zabala)• mina, defentsa, uzkurdura musk.

• b) Haztapen sakona (atzamar-puntak)• gibelarena• behazun-maskuria• barea• epigastrioa• gainerako zonaldeak

Haztapen sakona• GIBELA

• nola egin?

• normalean ez da ukitzen

• Hepatomegalia:•ertzaren ezaugarriak: (gakoaren teknika)

• leuna (hep.)/nodularra eta gogorra (zirrosia, neo.)

•azalera:• nodulu txiki-asko (zirro)/ gutxi-handi (neo)

•sentikortasuna:• mina: hepatitis, kongestioan, neo, abszesuak..

•beste zeinuak: errefluxu hepatojugularra (kongestio)

Haztapen sakona

• BEHAZUN-MASKURIA

• normalean ezin da ukitu

• “madari” mugikorra:•kolezistitis akutuan •Murphy zeinua

• masa ez mugikorra:• perikolezistitis• neoplasia

Haztapen sakona• BAREA

• nola egin?

• normalean ez da ukitzen

• Esplenomegalia:• tamaina

• txikia (zm)/handia (zilbor)/ oso handia (>)

• itxura• borobila, leuna (# masa)

• gogortasuna• biguna (infek, HTP)/ gogorra (bruze)/oso gogorra (linfo)

Haztapen sakona

• EPIGASTRIOA

• mina: pankreatitis, ulkus peptikoa

• tumoreak

• gibela, behazun-maskuria (mate)

• urdaila dilataturik (tinpaniko)

Haztapen sakona• GAINERAKO ZONALDEAK

• masak: kokapena, tamaina, mingarria, pultsua…

• etenak: iztaian, eztula, Valsalva, sartu…

• peritonitis: (azaleko haztapenean mina)•1º) ondo kokatuta:

• epigastrio: urdail zulaketa, pankreatitis…• eskuin-hipokondrioa: kolezistitis, kolangitis• eskuin-hobi iliakoa: apendizitis

• 2º) peritoneo osoa:• defentsa muskularra• musk uzkurdura iraunkor (ohol-itxura sabela) • errebote-sentikortasuna: Blumberg-zeinu +

PERKUSIOA• hirugarren atzamarrarekin edo esku bakarrarekin

• perkusio normala• matea: eskuin-hipokondrio eta goi-epigastrio• tinpanikoa: epigastrio-behea• ertaina edo argia: gainerakoan (gantz, likido eta airea)

•perkusio patologikoa• hepatomegalia: >12zm• gibela enfiseman eta pneumoperitoneoan• masak: solidoa (mate); urdaila (tinpaniko. “Bazukeo gastrikoa”)• sabel konkortua:

• aszitis (# obulutegi tumorea)• matea alboetan eta tinpanikoa erdian• mate mugikorra (alboko etzaneran)• olatu aszitikoaren zeinua

• ileoa edo meteorismoa: oso tinpanikoa

AUSKULTAZIOA

• heste-hots normala: hots hidroaereoak

• heste-hots anomaloa• areagotuta: ileo mekanikoa• isiltasuna: ileo paralitikoa

• murmurio baskularrak