Pfl 8570

• R35

P65

1826

Copy 1

PA 8570

.R35

A65

1826

Copy 1

m

V ISTRIADI

/ANDREA RAPICIO.

' '.' 'Hi ; T : T:

1/ ISTRIA

POEMA LATINO

DI

ANDREA RAPICIO

VESCOVO DI TRIESTE

PAVIA

DALLA TIPOGRAFIA BIZZOSI

MDCCC.VXVI.

i1°

•*v

L'EDITORE A CHI LEGGE.

Cercando le opere del Vescovo Rapido diTrieste , veuiiemi dato di trovare Beli' I. R.

Biblioteca di Corte iti Vienna , il suo poema

dell'Istria, che ad eccezione di pochissimi

versi citati dal P. Ireneo della Croce , e ripe-

tuti da molti mi parve non essere conosciuto.

Non essendo certamente degno il Poemetto direstare nell' obblio , né meritando 1' Autore

tal sorte ^pensai di ristamparlo, potendo anche

occupare non ispregevole posto tra i monu-

menti storici. Possano gli amatori delle cose

Istriane accettarlo di buon grado , e da questo

saggio apprezzare il merito del Poeta Triestino.

Riputai necessario aggiungervi qualche nota

a più facile intelligenza , e dar brevissimo

cenno siili' Autore.

La famiglia Ravizza, o Rapida, aveva già

dato alla patria un Vescovo nei decimoterzo

secolo. Il nostro Autore declicossi agli studj

giuridici probabilmente neh' Università di Pa-

dova, e passò di poi a Vienna. I suoi talenti

4

gli procurarono il posto di Segretario delttmp.

Massimiliano II. , e di Consigliere Aulico del-

l' Arciduca Carlo. La Serenissima Casa d'Au-

stria si servì di lui anche iti diversi pubblici

affari, tra gli altri in una missione a Romaper parte di Ferdinando I. Nel 1567 fu pro-

mosso atta dignità vescovile della sua patria,

nella qual occasione fu onorato da Massimi-

liano II. col presente di una tazza. Ogni cura

si diede a prò del suo gregge , ed a sedare

feerté dissenzioni che dividevano i cittadini ,

di cui rimase vittima,, avvelenato infelicemente

nel iSyS con un bicchiere di vino. Caro ad

illustri soggetti del suo tempo , i suoi lumi gli

meritarono nelP Ital. Sac. dell' Ughellio , l'elo-

gio : Rapicius flos videlicet ilhbcaus pclitiorum

hominum , qttos nostra aetas tulit. Coltivò con

successo le lettere latine. Delle sue opere che

consistevano in molte poesie, lettere , vite dei

Vescovi di Trieste , ecc. ci restano solo il Poe-

metto con 5 Odi stampato a Vienna nel 1046,

tre Dissertazioni di Diritto Civile pure stam-

pate , e qualche altra poesia. La famiglia Ra-

vizza sussiste ora in Pisino.

5

AMPLISSIMO ATQUE INTEGERRIMO VIRO

SIGISMONDO HERBERSTANIO

REGII FISCI PR^F. ETC. ETC,

' 4NDREAS RAPICIUS X Gr

S. P. B.

v,ellem eqiriderà j Sigismvnde , extaret opus aliquodstudiorum ineorùm s quod esset testis 9 et index con-

stantis meae erga te voluntatis. Id quoniam prò digni~

tate praestare non possimi, discrucior interdum , et

Fortunam meam incuso quod me iis omnibus orna-

mentis destituente quibus instructus poteram fortasse

ad laudes tuas propius accedere ? et excellentes animi

tui dotes quandoque posteris commemorare. Sed tamen

in hac rerum mearum diffìcultate _, magna mihi vicissim

oblata spes est_, fore ut Dii mihi aliquando eam deji-

ciant occasionem qua testari omnibus possim apertius_,

quantum ego libi debeam. Interim conscius mihi meae

ipsae tenuitatis j quoniam majora non possimi, mitto ad

te qualecumque hoc Histriae munus\perpetuae meae

fn te benevolentiae certìssimum obsidem. Id adeo cum

spante mea libens facio (nemo enim est omnium mor-

6

talium 9 cujus officiis aeque me obstrictum fateor ac

tuis ) tum eo libentius edam, quod> cum eam provin*

ciani non solum videris sed. propius etiam cognoris ?

liane ob rem pitto libellum ipsum Ubi gratiorem futu-

rum. In quo quidem , cum unum illud sit praecipuum

ornamentimi > quod nomini tuo consacratus sit, aliud

praeterea non video , nisi id etiam forte accesserìt ad

me beandum , ut intelligam aliquando illuni fuisse tibi

non injucundum 9 et ab hominum injuria defendi pa-

trocinio tuo. Hoc vero Sigismunde a nobis eo animo

accipito , ut existimes tamen plura a me quandoque

in te proficisci opportere. Vale vir durissime, et pro~

pediem libros tres adversus receptam Juris sententiam

a nobis expecta.

Plennae calend. augusti i556.

7

ANDREAE RAPIGII Jurisconsulti Tergesti^

BISTRIA

SIGISMUNDUM HERBERSTANIU3&

Vitiferi eolles Àdriae

,qua pulchra Tiniavi

Hostia septenis properat se jungere lympLis,

Seu vos mellifluo perfundit rore Lyaeus,

Sive alius vestros montano vertice fructus

Excoìit, o Patrii eolles salvete, nec unquam

Juppiter innoeuas infestet grandine vites.

]N7on me despecti fallacia munera vulgi

9

Irrita vel tumidae rapuerunt somnia famae,

Ut vos cantarem tenui sermone , vel ullis

Monstrarem populis?quorum pia munera nomili

Et Thule, et Meroe postremae limina teme.

Est aliud nobis studium,quis talia demens

Audeat , humanum longe excedentia captimi ?Quod si ego jam vestras affeetem Carmine laudes

?

Rideat incuìtos nimium Bemocritus hortos9

Subsannetque rudi deducta poemata yersu.

Suasit amor patriae^ et foecun

8

Te duce sit fas tanta mihi vulgare per orbem

Mimerà, vosque mihi sacros recìudite fontes

Pierides?nosìxoque etiam aspirate labori.

Tuque adeo decus Àonidnm Sismunde Sororum,

Ardua cui rerum series est eredita, si te

Nunc sinit ingenti curarum mole quiere

Rex pius?

et paulum ad dulces secedere Musas?

Ne nostros contemne orsus , ne despice Yatem

Ausonium , tibi qui studiis se se omnibus offert,

Scilicet ipso tuo perfusus numine dicam

Et patriae terrae laudes , et pinguia eulta ,Histi'orumqne urbes , divini et munera ruris.

Non mihi se Euganei jactent, campique Falerni,Nec sua Cretaei mirentur vina Coloni:

Sed neque Girneos colles , nec Setia rura

Laudarmi, nec agros aut jugera Veicetina.

Desine Massilios mirari silice fructus,

Massicaque excultis nascentia pocula terris.

Arboribus pendet mehor vindemia nostris,

Quam reliquis, cui non totidem certaverit ullaFerie cados , cui non similes ferre ulla racemos 9Non Rhodos aut Thasiae firmissima vina ìagenaeNon aliae

,quarum species vix nomina servant.

Te colimus Fucine pater, cui Livia quondamRetulit acceptos annos et tempora viiae (a).

(a) Pucino , ora Prosecco yino riputatissimo noto ai Greci

ed ai Romani. Livia moglie d' Augusto a dire di Plinio ( Var.

L. XII. Ep. 22) visse 82 anni servendosi di questo vino. Per

l'atto di dedizione del 1082 Trieste ne dava annualmente alla

Serenissima Casa df Austria cesilo anfore.

Mtmeris id Pucine tui: qui dum ardua montisSaxa colis , rupesque altas ? et Japigis oras ih) ,Longe alios fructus virtute^ et laudibus anteis.

Tu mihi j seu canibus Lepores , seu fallere viscoArgutas cupiam volucres, seu litore curvo

Allicere incautos praetensa ili retia pisces,

Omne genus studii secura per ocia vitaeSuggeris, atque animum perdulei pascis amore,

Huc quondam Aonias menimi deducere Divas?

Flumineos inter latices , et amoena vireta.

Sylvicolae quoties Fauni, Driadesque canentem

Audistis, quoties blandos in margine somnos

Ducentem5qua se rauco fert unda susurro?

Et modo graminea recubans securus in umbra

Cantabam nostros ignes , et Phillidis iras :

Et modo laetabar vitreis immersus in undis,

Et varios mecum solus meditabar amores.Hae Lauri Mirtique leves

3haec conscia nostri

Flumina , et bic placidus crepitanti rivulus unda.

Felices nimium colles , felicia rura 5Quae mihi non unum, dum pasco oculosque, animumqueSurripuere diem.

Sunt in conspectu positae refluentibus undis

Mille urbes, totidemque ferax tenet oppida tellus.

tlaud procul hinc Phrigii visuntur stagna Timayi (e)

TJnde fluunt gelidae septeno gurgite lymphae.

{b) Japigia , secondo la mente del nostro Autore il Carso.

(e) Thrravo3fiume che presso s. Canziano sì perde sotterra y

e dopo 14 miglia ricomparisce sbucando da 7 fori, celebrato

da Virgilio, e da altri Classici antichi;

2

io

Vidi ego, durri cupitfus Naturae jtlra parentis

Mirarér , fluvium liunc salsa Crescente lacuna

Crescere , Curn eaécos ortùs oppleret aqna vis;

Qui dum limoso condit ée fornite, et undasSecreti» àugét venis, caecisque latébris,

Stili aitim manat, vires CurSumqué secundarts.

VulguS iners densa ìloctis caligine septus,

Credidit hos fontes aliis jacuisse lacunis,

Àtqùé Arìtenoreis scattiisse in raUibus, undé

Méduacus (d) plenis hodie lapsurus in aequor

CorhibùS, Adriacas placidus discunit in undas.

daécaé niririum nientes, Ine ille Timavus,

Qitèrri sacri celebrant vates , Ine Cyllarus hausit (e)

Septèil05 latices fontano e gurgitè, et illos

Inter saxa sedens , Pùcinis miscuit uvis.

Hincj ubi japjgium laevum latus obtinét, atqùe

Iratiim pelagus sinuoso murmurat ore:

Térgéstum procul apparet, quo gaudeo luci

Emersissé puer?superasque ili liminis oras

$

Àusoniaé prisco prodiens de sanguine géntisj

Quaé Latiinn mOerens olim,patriosque Pènates

,

Ob varios belli motus j tristesqué tumùltus ,Sèrvitia , et praedas , quibus Itala Regna prémebat

(d) Medoaco, óra Brenta fiume che scórre presso Padova

bitta fondata da Antenore. Si disputò spesso qlial fiume della

Venezia fosse il Timavo.

(e) Cillaro cavallo di Polluce. L' autore intende del viaggio

degli Argonauti in queste parti. Anche Antenore dicesi essere

approdato al Timavo, ed ivi sacrificato in onore di sua madre.

Dal greco verbo T'J/xaa? , onoro , puossi dedurre il nome Timavo.

MBarbarus , hoslili subvertens omnia clade t

Deseruit, tenuitque isto sub cardine sedes,

Hìg nitidi fontes?hic sunt Peneia Tempe

3

Nec non uberibus laetissima paseua glebis.

Sunt qui , sed levibus ducti rationibus , urbani

Credi derint montem coluisse , ubi Servulus alto (f)Vertice prospectat , Patriae tutela Deusque.

Multi etiam falso liane urbem regionibns Histris {g)Bisjungunt, statuuntque alio sub licore: veruni

Quid vetat liane iisdeni populis a djungere gentem?

Certuni et enim , nec vana fidejs, Me gurgite lassoFiniri Àdriacuni pelagus , surgentiaque arya

Histrorum incipere, et paullatim excurrere ut Istiimos,

Ut libet: egregiam olini urbem claramque fnisse

Cedibile est, laite imperio, populoque potentem.

Salve terra parens titulis insignis et armis,

Urbs yetus invieti Regis,quo Principe lìullus

Dignior Augustam cingit diademate frontem,

Dii Fj:rnan.de (li) tuos aniios , tuaque optimi fata

Fortunent , cui se se mobilia Romanorum 9^ureaque auspieiis laetis Capitolia servanti

Intra] )is Scytbicas felici mimine jterras9

Euxinosque lacus?merita

12

Àfrica victrices Àquilas, augustaque signa

Sentient , o foveant nostris pia numina votis.

Pannoniae tandem submotis hostibus orae

Florebunt melius te Principe , te duce regnimi

Ausonium, parta demum jam pace, quiescetDiffugient olim tristes te vindice Dirae

,

Diffugient bellique metus , et amica reduces

Ocia , non vani augurium docuere parentes,

Quin etiam Patrii fines , et litora per te

Optatos capient tandem tutissima portus.

Interea Diis sacra ferunt , et limina templi ,

Et patrias cumulalit votis ardcntibus aras.

Sed mibi vesano rampinitur corda dolore,

Dum video nostram gladiis civilibus urbemBaccbari , atque suis jamdudum viribus baustam,

Quando igitur, Patrii Cives , male sarta coibit

Grafia , vosque iterum fraterno junget amore

Concordes , odiis longe civilibus actis ?

Has iras alio potius convertite , et istos

Effraenes animos Divini in nominis bostem:

Et faciles rursus còeant in pristina mores

Foedera?jam tandem o fessi desistite cives.

Roma vetus , dum t-e rexit malesana Juventus,Illa tui quondam Majestas nominis in se

Cojftcidit, Imperiumque potens, nomenque, decusque

Defunctis Patribus paulatim ecssit. et inde

Disparii t, nulla ut vestigia prisca supersint.

Scilicet infèstis volitans Discordia pennis,

Eruere una potest dominas a stirpibus urbes,

Te vero ante alios omiifìs, fortissimus heros

i3

Hispanae gentis sj^dus, Jane inclite ab Hoys (/),

Afflictis Patriae deceat sucurrere rebus?

Et per te sileant tot jurgia, non tibi parvum

Ingenium natura dedit , seu milite cinctus

Bella geras , sive auspiciis melioribus urbem

Tergeste,populumque regas: haec peccora et istos

Heroas voluit Romana potentia?

si fors

Divisas traherent partes , Populusque Paterque

Mac te animi virUite , cui nova gloria sùrgit ,Posterà jam veiiiet, quae te mirabitur aetas,

Attoletque tuum felix super aetbera nomen.

Verum aliud vocor ad munus , ceptumque eanendoÀbsolvendum opus , et suscepti summa laboris.Est in progressu foecundo Sylvula colle (/),

Arboribus frequens,Patriis subjecta colonis ;

Ah quoti es udam ducentem sub Jove nocteraHie me oriens vidit Plioebus , duna murmura vulgiDespicereui, dum Libertas milii chador auro.

Est prope virgineis Mugilia (ni) rara puellis?

Rara viris,quales evexit ad aetbera virtus.

Sed cur praetereant nostrae te Robba Camoenae

Antonij

qui Peoniis nunc artibus ipsum

Hyppocratem reddis Patriae,qui gentibus aegris

Infestas cohibes bumano corpore febbres ?Quid memoreni Julianum Equitem

5quem magnus Apollo

Hetrusco vokut depromere carmina cantu ?

(/) Conle ìioyos Capitano di Trieste. Questa dignità statu-

aria mutassi in quella d' Intendente, poscia di Governatore.

(I) Bosco Fernedo , ora il Boschetto,

(ni) Muggja,

«4

Teque etiam mi Jane cananei, cui tempora Lauro

Docta virent,quem Gastaliae

,pia numina , matres

Certatim variis cumularunt laudibus , unde

Gens praeelara suo se jactat Apostola aluimio.

Tu modo Naturae primas evolvere causas3

Et, quae cepisti primum ratione, latentes

Perge vias?instans operi , laudique futurae,

Haud longe hinc sequitur muscoso e pumice laben$

Formio (n)9qui obliquo gaudet per pascua duetu.

Tranquillas hi e ducit aquas , et servat ubique

Perspicuus viJtreas lucenti gurgite Lymphas.

Vix credas labi, tam lene lambit opacas

Ripas, atque leves invitat carpere somnos.

Italiae quondam fines hic prisca Vetustas

Constituit, sed paullatim labentibus annis

Histriacas tandem terras hoc limite clusit.

Dein surgunt mediis Justini moenia in undis (o)9

Aegida dixerunt graeco sermone Pelasgi.

Hic mihi Pierias sedes, et culmina Musae

Monstrarunt pucro quondam9cimi e fontibus almis

Hausi parvus opes, Latiaeque exordia lingnae,

Indolui vexatam urbem , non hoste nec ulìis

Quod lìierit pressa insidiis , aut Marte superbo :Sed quo saeva lues , tetroque infecta veneno

Reddidit jngratas diris afflatibus auras,

Corrupto Coeli iraetu, dum luctifer annus

(n) Fornuone^ in oggi Risano, antico .confine dclF Italia

civsle estesa poi fino al? Arsa altro fiume delF Istria. La valle

dai libano è nota pel parlamento provinciale tenutovi nelTSo-ì.

(q) Egida j indi Giustinopoli, ora Capodistria*

i5

tngruit, et pllires mortali Vulnerai ictù.

Infelicem urbem, qua non praestantior ùlla5

Seu faciem Codi Spectes, seu roscida circum

Praia , vel Àdriacas quibus èst circumdata lymphas*

Non requies est itila mali,prostrata trahuntur

Corporaj sunt passim projècta cadavera, postquam

Incubitit térrìs}inimici Syderis aestus

$

Atqtle avidi late serpunt contagia morbi/

Héi mibi Coelicolum grave, et implacabile ìlttmèli

Placandum est puris precibus, fléctendaque summi

Ira Deijposcunt alios baec tempora mores.

Te , venerande seiiéX , saevae rapuere sorores

Ante diem, poterat vivax tua ferre senectus

Longius liumanos venturi temporis usus.

Non mibi té3postquam patriis sum redditus oriS|

Affari licuit , saltem mea gaudia sospes

Vidisses,partosve etiam mibi nuper honores.

Tu mibi Parnasi latices , tu culmina PindiMonstrasti, per te solitas mea Cynthìà voces

Prosequitur,per te facilis

5licet ardua dudum

j

Virtus optatae tribuit mibi nomina laudis.

Ali tantum sors ausa malum: Te moenia lugent

Ambrosi, te tota aucta Histria donis.

Fortunatam animam , dubiis quae exempta procelbsDivinam aspectat faciem, sedesqué beatas

Incolit, et Goelo fruitur tranquilla sereno;

Si rediens Patavo constriictum forte sepulcbnim

Aspiciam, intactos tibi , debita numera , flores

Contexani, grati monumeiitum, et pignus alumiii.

Teque étiain miserai» Eurydicem florentibus annis

ì6

Cructeies rapuere deae, ned vota nec tillas

Audiere preces , surda stat Juppiter aure.

Ali miseram Eurydicem , tecum spes , gaudia , risus jTecum abiere, meae felicia tempora vitae.Sed minor pro.sunt lachrymae, quando omnibus unumEst iter , et nullis flectentur numina donis.

Ergo ubi Justinis fueris digressus ab oris,

/Equoreos propter tellus jacet Insula fluctus (p) ^

Cui rigui fontes , campos . et roscida prata

Foecundànt, liquidisque irrorant ductibus agros.

Pallentes Oleas longo fert ordine opaeum

Litus ^ et in parvis nascuntur collibus Uvae ,Prae quibtis Ambrosiam vilem, nihilque putarim.

Hinc aliae, atque aliae curvis sinuantur in oris$

Praecipue quae porrigitur Pyrranea tellus,

Quae tutum servat nautis grata hospita portum (^),Si quando tumidos excit vagus Adria fluctus,

Infestatque rates saevis truculentior furis.

Saepe ego, cum insanis fremerent abrupta procellis

iEqUora , turbatis sociis , et remigè luto ,

Huc veni hospitio vreteris susceptus amici.

Ecquid agis Fiori? deducta poemata condis,

Aut quid tale aliud? nam te jam tertia messis

Iuvitum tenet Histriaca regione morantem,

Dum magna cum laude capit praecepta Juventus.Dispeream, si te quisque iiiihi cbarior alter

Extitit5aut etiam tali mihi foedere junctus.

(p) Isoìa.

(rf) Pirano, e il porto delle Rose.

? 7

Scilicet id praestat virtus tua maxima, quae te

Insinuat Coelo9

et divi iris sedibus infert.

Sunt prope vitiferi porrecto in litore Humagi (r)

Jugera , ubi dulci spumantia pocula Baccho

Hausimus?atque vagos spatiosa per aequora pisces

Viminei s nassis , et curvo cepimus amo.

Tollitur bine prisco residens Àemonia (s) muro,

Barbaricas moercns adverso Marte rninas.

Quis cladem accepiam memoret ? quis duro sub ljoste

Servitia? Ab nimium infelix Aemonia,quando

Vix aliud praeter nomen, tuaque impia fata

Agnoscas , adeo externus te exercuit hostis,

Hic flavae rideiit segetes , et florida prata,

Atque ferax laeta pubescit vinea fronde.

Apparent eelsi inox culmina pulebra Parenti (t),

Urbs vetus , atque iisdem belli jaetata perieli» ,Quae defessa diu quondam tuìit Histrica tellus.

Sunt et Arupinae cautes , saluberrima rura (u) :

Tercentum bic scopuli toìlunt se in litore?

et illo§

Effossis babitant antris ammalia9quae bosti

Monstrarunt tacitos occulto tramite calles (*/).

Hos inter densos scopulos,,qua frangitur nuda 9

Qua dulces spirali t aurae, prope litoris oram,Dum comitum manus Histrorum lectissima quondamTranquillis velieremur- aquis

?cons.cendimus una

,

JEt portum fessi ingrecHmur : tjim gaudia mille9

(r) UmagG. {.?) Cjttanova. (/) Parenzo. (u) Rovigno.

(v) L'autore parla .di quei crostacei,, detti volgarmente

JDatloli dalla loro forila e colore , die abitano il vivo degli

scogli . e che pigliatisi spezzando le pietre die ii contengono,

i8

Mille voluptates bibula meditamur arena.

Hic conclias legit , et muscoso in litore quaerit

Haerentes Mitulos , Cancros , Gobiosque fugaces :

Ille autem fugientem undam sequiturque fugitque,

Dum sequitur , fugit illa procul pernicibus alis :Duni fugit, haec rursus sequitur, mox fluctibus illumObruit, et totum perfuntlit rore madenti.

Ast alii furtim subeunt,qua densior borret

Umbra loco, dapibusque alacres epulantur opimis.Dum licuit laetas ibidem transigimus horas

,

Dulcia tranquillae complexi gaudia vitae.

Quid memorem abruptas moles, aequataque Coelo,Culmina , ubi antiquae lucent miracola Polae ?

Desine Roma tuos nobis ©stendere colles,

Convexos Regumque arcus, et stagna Neronis :

Hic etiam Pariis fulgent erecta columnis

Tempia Deum longe priseos superantia honor.es (x) :Tum vero praeclarum , ingens 9 memorabile Arenae (j)Juli opus, et veterani passim monumenta parentum (3).Jane utinam tecuin Patrias devectus ad oras

Aspiciam eelsi propius miracola Zari (a).

Hic sat pingue solum, quamvis sit pessima Coeli

Temperies, quae homines agitat, pallentiaque ora

Reddit, et assiduis iiìfesjtat corpora morbis,

(x) Tempio di Roma e d* Augusto , e,d altro vjpipo,

(y) Anfiteatro creduto allora opera dj Giulio Cesare.

(z) Arco funebre dei Sergj.

(a) Teatro volgarmente detto Zaro , che a quei tempii era

ancora in piedi, distrutto dall'ingegnere Deviiie liei 16+2 per

costruire la fortezza.

l9

Quid loquar aut latices, aut molliter assurgentes

Yicinos colles , tellus quibus Histrica gaudet ?

Praecipue quae se montano vertice tollunt ,Et Buleae, et Monton gravidis loca foeta racemis (b).

Te Gradonice cano , Veneti quem cura senatus

His voluit praeesse locis , ubi tertius annua

Te vidit rara juvenem gravitate, nec ullis

Corruntum donis3sed debite jura tuentem.

Tecuni amici curas vario sermone levabam,

Et tardos nimium menses si quando vocaret

Nos Coelum, aut etiam cupidi pars laetior anni,

Hic quondam multos menimi consumere soles

Cum Plioebus calida passim fervesceret bora,Aestivusque canis sitientes ureret agros.

Barbe refer, mi Barbe refer quae tempora nobis

Transierint, nostros studiis dum sumpsimus annoSjExcoluitque animum sacri prudentia Juris?

Tu tamen Histriacis jam pridem es redditus orisy

Optatamque dedit tandem Fortuna quiejtem.

Me vero curis longe majoribus ortum,Et patriae praedulcis amor

,jussusque paterni

9

Et posita ante oculos vitae gravioris imago,

Finibus bis nuper suaserunt cedere . et istos

Linquere agros, quibus est toto nil pulcbrius orbe,

Atque alias terras , extremaque limina adire

Semotum procul a Patria , aspectuque meorum,Heu vitam sonino similem

,quis cogitat unquam

Tarn dulces abiisse dies , haec tempora?

et illo§

(b) Buje e Montana»

20

Quos tecum mi Barbe simul transegimus annos

Suaviter , et nulios soliti sentire tumultus ?

Juvit propositam jaculis contingere metani,

Et fessum viridi versare in gramine corpus,

Spectantes duros ardenti sole coionos?

Dura feriunt crebro fragrantia adorea pulsu.

Mox ubi paullatim fugiens lux alma dieiCesserai, et noctis coecas induxerat umbras

,

Villica cui fruges , cui sunt cerealia curae

Munera^ turgidulas ovium pecorumque papillas

Emulget^ struitur nullo tunc ordine mensa

Sub violis,quas irriguus vegetaverat liumor.

Promebat dulces cantus moestissimus ales

Daulias, et prisca iterabat voce querelas.

Num subeunt animo leges , et civica jura ,Quaeque per aestivas envgmata solvimus horas ?

Ipse equidem memi ni , cum Galli formula nostrosImplicuit , torsitque animus « ubi posthuma proles

Testauti haud poterat succedere jure Quiritum.

Ecquid adirne memor es , Patrii cum jugera campiMonstrares ? cultae Ine segetes, Ine pascua , et illic

Arborei foetus veniunt , bic Portula nostris

Subjecta est oculis?

alibi Picquentia rura (e).

Quid vallem umbrosam, et salientes fontibus undas,

Quid referam celsi turrita cacumina montis ?

Quod si non rumpant querela nemora alta Cicadae,

Vix equidem aestatem norini, tam lenior amaSpirat in bis , crepitatque locis , dum serus opacis

(e) Portole e Pinguente.

SI

Arboribus gaudet Citcìtlus produeere carnieri.

Hinc mare navigerum , et celeri freta nauta carina ,Joniumque secans pelagus stridentibns Euris

Cernitur , afFectans expansis li torà velis.

Caetera quid memorem reliquis incognita terris?

Non lepus hirsutus non vulpes callida defit,

Non etiam aucupii quodvis genus, omnia divesPraestat ager, eùltos et amoena vireta per hortos.

Sed quo te tandem plectro,quo Carmine dìcantj

Quae sacrum celebras vatem, Stridonia tellus (d)ì

Egregium vatem,quo non praèstahtloi1 alter

Mellito sermone pios expromere sensus:

Te5

te inquo , dubiis cui debet fracta peridis

Religio, et meritos defert, Hieronyme, honores.

Ferte sacro cineri flores, date Lilia pieni*

Ruricolaé calatbis , tantoque assurgite vati.

Felix ingenio haec Regio,

si quae altera tota

Ausonia est , sed enrni paupertas invida , et ipsa

Res augusta domi cupidis conatibus obstat,

Et facitjut juVenes studiorum culmina nunquam

Pertingant , mediis revocati e cursibtis illi.

Quamque aliqui,quibus arrisit Fortuna

, modusque

Sulcarunt Papbias adeo feliciter undas^

Ut tales mirere isto sub sydere nasci.

Haec loca non miquam libyci invertire leones3

Non rabidae tigres , aut sevis dentibus bydri,Nullaque taurorum vis ignea, totus arando

Hic mansuescit ager, pubesque assueta labori

(d) Sdregnaj patria di s. Girolamo.

33

Exercet pingues curvato vomere campos,

O fortunati colles?nimiiimque beati

,

Sic mi hi contiilgant fetieia tempora vitae?

Ut non ipse aliis,quam vestris vallibus usquam

Vivere ameni, non delicias si deferat ipsa

Roma suas5cunctosve mihi promittat honores,

Quid juyat egregias urbes , et maxima Regna

Incolere , atque alto vicina palatia Coelo ?

Quid si te media circumdet luce Satelles,

Et possis fulvo loculos implere metallo ?

Scilicet hoc nihil est , medios ostendere vultus

Majorimi , aut etiam nitidis accumbere mensis?

Si tua te miserimi toto vita arguit aevo.

Non Siculae coenae dulcem potuere saporemReddere

?non hominem variis subducere curis.

Ite igitur curae,procul lune fastidia mentis :

Mi liceat posthac molH requiescere in umbra , et

Vicina e specula mare prospectare profimdum,

Vivendum est melius : venient mox cana senectaeTempora

,quae aromi nullis pellive medellis

Possunt . ut falso cecinit nugator Homerus.

Hei mihi non sistunt labentis stamina vilae

Pharmaca , non annos succi remorantur euntes.

Felices igitur colles;iterumque beati

,

Quos dulces zephiri quos suavis spiritus aurae .

Et nemns umbrosum, atque avium certamina ciiigunt:

Non mihi contingat . qnicquid fovet aiuea thtis

Unda Tagi . non divitiae non fama Cylippi

Sit potior , non optarmi mihi Lydia regna,

Kiplieosvc giegcs*. aut fulvi miniera Gangis.

tiltima sdct Véstris me vaìlitus odcttpet aetas,

Hic ubi ( dum vestros Proavi coluistis amores )Venturam placuit per saecula longa senectam

Ducere , et optatae concludere gaudia vitae.

n »! s,

—i~.

LIBRARY OF CONGRESS

0g3 081 632 8 ^ s'

iPAVIADAÌÌLA TIPOGRAFIA BIZZONI |K

1826.>

-

li

-

^ ,

i^

Mtf*****%SV*\*^%£*ÌMW^^J

LIBRARY OF CONGRESSIl II III! Hill UNI I II

003 081 632 8#