Longida-ko toponimoak · nean Irati ibaia beheko lurretara isurtzen delarik. Zuza aldean Irati eta...

Longida-ko toponimoak

(Iturriak eta ohar filologikoak)

LUIS M. MUJIKA URDANGARIN

L ongida ibarra Agoiz-ko eskualdean kokatzen da, Agoiz bera, gaur egun, Longida-tik at gelditzen delarik administratiboki. Ibarraren hedadura

98,25 km. karratuakoa da, eta goidura 480 metrokoa. Nafarroa-ren ipar- ekialdean lekutzen da, inguruan Urraul biak, Itzagaondoa, Lizoain eta Artzibar ditularik. Beraz, Agoiz-Irunberri-ko sakangunean kokatzen da gehien batean. Bertako oronimia nagusiena Zarikieta eta Artxuba mendika- teak. Gailur nagusienak: Salbatore 1037 metro, Santa Barbara 1042 metro, Zarikieta 1040 metro. Gongolaz mendikatea, berriz, apalagoa da, bere gu- nean Irati ibaia beheko lurretara isurtzen delarik. Zuza aldean Irati eta Erro ibaien urak elkartu egiten dira. Landareria erdi-atlantikoa da, toki ospeletan haritza ematen delarik.

Artzibar-en bezala, populazioaren bilakaera guztiz negatiboa izan da, herrixkak hirietako industri-gunetako abiadan hustu direlarik. Mende hase- rako 1142 bizilagun kopurutik Longida 1980-eko hamarkadan 360 ingurura murriztu da. Aos, Akotain, Aianz, Itoiz, Liberri, Meoz gisako herritan etxe aunitz itxita aurkitzen da. Lehen laboregintzan (garia, garagarra, oloa) diharduen longidar aunitz Iruñe, Agoiz, Zangotza-ra ihes joan da. Gaur egun alor malkartsuenak abandonatuta daude.

1469 urtean Juan 11 erregeak Longida-ko herrixken zergak Juan Beortegi- ri eskaintzen dizkio. 1480 urtean, berriz, Febo erregearen Magdalena prin- tzesak Martin Garze-ri ibarrako tributua ematen dio. Ekai eta Artaxo-ko parrokiak Orreaga-ko Monastegiaren mende zeuden, bere errentaz erromes- ospitale famatua sostengatzen zutelarik.

Longida ibarrean XIX mendean euskara hizkuntza bizia zen; mende horren erdialdera Longida-ko gune gehienean gure hizkuntza entzun zite- keen. XIX mende-hondarrean, bada, itzali zen euskara; 1904 urtean Longida- k ez du, dagoeneko, herri bat-bakarrik euskaldun denik, alboko Artzibar-en oraindik -iparraldera- entzun daitekeelarik.

L. Bonaparte-ren aitorpenetatik Longida ibarrean 1860-870 hamarkadan 200 bat euskaldun gelditzen zen (P. de Yrizar. «Los dialectos y variedades de la lengua vasca», ANSURQ. VII, 14 or.)

Toponimiak, aldiz, zeharo euskaldun jarraitzen du. Gure izendegian zbrtzirehun eta hogei bat tokizen. Longida-ko toponimoa Urraul behekoa


baino ziurragoa da, nahiz-eta erdaldunduen ahoan gure hizkuntzak jasan- dako urradura eta trakesturak, noiz-noiz, nabariak izan.

Toponimoen lagungarri, noizbehinka, ohar etimologikoak eta fonetikoak ematen ditugu. Gure iturri dokurnentalak bestalde, Iruñea-ko Artxibategi Orokor eta Protokolo Artxibategikoak izan dira. Oikonimoetara-ko XVII- XVIII mendeko izendegiak interesgarriak dira. Bestalde, XIX menderako Jabetzako Erregistroko izkribuak izen-arrobi aberats gertatzen dira.

Osagai etimologikoak gardenak direnean komeni da argitan jartzea, gure herrian egon den etimologismo irudipentsua baztertzeko. Kasu aunitzetan, ordea, ixildu egiten gara zuhurtasunak hala eskatzen duelako. Bestalde, Nafarroako erdi-ekialde guztian antroponimiak bere garrantzia du, eta hori hala isladatzen da ibar hauetako toponimia nagusia (bereziki) arakatzean.

TOPONIMOEN SAILKETA ZENBAIT

A. ALDE FISIKOAK

1. Orografia

1.1. Orotauiko izenak:

ARAN (valle) : Aranea, Arandia, Aranandia, Sugaran, Elizaran. IBAR (vega, valle): Ibarguntxiki, Ibarkota, Ibarrea, Unkibar, Zaldibar. ALDE (paraje, lado): Armendualde, Artealdekoa, Elizalde, Muruzaldea,

Erraldea. BE (PE, cabe, debajo): Arbea, Arpea, Etxekopea, Gastelupea, Lakabe,

Morapea, Zuazolapea. ARTE (entre) : Mendarte, Mendiarte, Zumartea. O N D O (junto, cerca): Dorrondo, Elizondoa, Ugarkaondo, Laikondoa,

Zubiondoa, Muruondoa. MENDI (monte): Artemendia, Alamendia, Mendarte, Mendigibel. BESTEAK: Argibel, Elutxea, Lepokoborda, Lezeondo,

1.2. Gainbeherak:

BURU (loma, cabezo): Arburu, Arburua, Arisoiburu, Larranburu, Oina- buru, Sotoburua, Burugain.

BIZKAR (loma): Bizkergaña, Bizkargain. GAIN (GANA, alto): Argain, Beortegibidegaña, Bidegaña, Igaña, Txur-

lagaña, Mendigaña. GOI (GOIEN, alto): Oinzarragoitikoa, Urrosgoiti. MUÑO (colina) : Munagain. ZOKO (rincón, hondonada): Oianzokoa, Txorrikozoko, Zokoeta.

LONCIDA-KO TOPONIMOAK

EGI (ladera): EgigaBa, Egietagibela, Arregia. LEP,O (collado): Lepokoborda. LEZE (sima): Lezeondo. ALDAPA (repecho): Aldapa. BESTEAK: Aldaz, Ekaiagerria, Gesalea, Gazarrieta, Iturzulaga, Mu-

geta, Ordokia, Zulueta, Larraza.

11. Landak oroborki

LANDA (campo): Landaluzea, Landabarren. ZELAI (prado, llano) : ArtekozeIaia, Ortokozelaia. ZABAL (ancho, extenso): Oiarzabal, Zabalegi, Zabalea. BASO (bosque): Basaldea. O M A N (bosque, selva): Oinaldea, Oianburu, Qianbarren, Oiantxiki. BESTEAK: Lurgorrieta, Lurgorri, Sotoburua.

HARLTZ (roble): Arizpealorrá, Arizandia. ELORRI (espino): Elorri, Elorriaga. SARATS (sauce): Sagaseta. ARANTZA (espina): Aranzazokoa. ZUGAITZ (árbol): Zuasti. EZPEL (boj): Espeleta, Ezpetepeta, Ezpelondoa. LIZAR (fresno): Lizarkoa, Lizardrria, ntJTXAUR (nogal): Intxatirrondoa. HALTZA (aliso): Aizaburua. ARTE (encina): Artadui, Artajo. TXAPRR (chaparro): Txaparraldea, Txaparburua. B-ESTEAK: Askarrea, Arbolartxar.

111.2. Landareak (fitonimoak}: BELAR (hierba): Berastegi. GARI (trigo): Gariaga. ZUME (mimbre): Zwmetea, Zumea, Zurnaeta, OTE (argorna): Otezarra, Otazarra.


IV. Fauna (animaleria)

1 . Animale nagusiak:

AZERI (zorro): Asarimendia. OTSO (lobo): Ossobieta, Osaldea.

V. Mineraleak

V 1. Mineraleak orokorki:

HARRI (piedra): Argaña, Argibel, Arlaska, Arburua, Arregia. GATZ (sal): Gazarrieta. BUZTIN (arcilla): Bustina, Bustinekoa. TUPA (toba) : Tufarrekoa.

VI. Hidrografia

VI.l Hidrografid orokorki:

ERREKA (regata, arroyo): Errekalor, Errekazar, Rekalde, Rekatxa. ITURRI (fuente): Iruriturri, Iruriturrita, Iturbieta, Iturburu, Iturrizar. UR (agua) : Ugargarondoa, Urgune, Urtiaga. OSIN (pozo): Usuñaga (Osiñaga?), Usiñaga.

B. ALDE EDO ZIKLO KULTURALAK

1. Komunikabideak eta eraikuntza

1.1. Komunikabideak:

BIDE (camino): Akotainbidea, Aoizbidea, Ekaibidea, Karrobidea, Olla- rabidea.

KAMIO (camino) : Kaminopea. EZPONDA (talud, espondón): Ezpondazelaia.

1.2. Eraikuntzak:

IR1 (población): Irigoien, Iribarren. ETXE (casa): Etxealdea, Etxagibel, Etxondoa. ZUBI (puente): Subingoa, Zubikoa. GAZTELU (castillo) : Gaztelupea. DORRE (torre): Dorreandia. BORDA (borda): Bordaldea, Lepokoborda, Bordazar.

LONGIDA-KO TOPONIMOAK

MURU (muro): Murugain, Muruondoa.

11. Nekazal kultura

ALOR (campo, sembrado) : Arizpealorra. LARRE (pastizal): Larragorri, Larzabal, Larrezabala. EUNTZE (pastizal, soto): Eunzesoto, Leunze (La Eunze?), Tallunzea,

Unzea, Unzezulo. ESPARRU (HESI, seto): Espillaga, Estondo. BERRO (jaro, lugar húmedo): Lozaberro. LARRAIN (era) : Larrañaldea, Larrañaga, Larrangoz, Larranberria. S O R 0 (heredad, sembrado): Egunkosoroa, Sorogibel. LANBERRI (noval): Lanberri. LABAKIA (artiga, barbecho) : Labakieta. ARDANZA (viña): Ardanzea. BESTEAK: Sariosoko, Iturbarazea, Lakua, Nobelandia.

111. Industria

ERROTA (molino): Errotazarra, Errotalor, Errotalbo, Rotazarra. OLA (cabaña, ferrería): Olaberri.

IV. Toponimi erlijiosoa

ELIZA (iglesia): Elizaran, Elizbide. KALBARIO (calvario, humilladero): Kalbariopea.

V. Oikonimia (etxeizenak)

Pierresena, Jurikorena, Iribaster, Fernandorena, Gillebarren, Jurdana, Jakuerena, Karlosena, Juandepetri, Primorena.

C. FILOLOGI ALDEAK

1. Atzizki zenbait

1.1. -AGA: Arpillaga, Bitarteaga, Espillaga, Bedezeaga, Gariaga, Indu- riaga, Iturzulaga, Olzaga.

1.2. -DI (-TI): Zuasti. 1.3. -DO1 (-DUI): Ardui, Artadui, Artaduibasterra, Lizarduia. 1.4. -ETA (-KETA): Argieta, Artieda, Bakieta, Mugeta, Zarikieta, Be-

rrokieta, Villaveta, Gazarrieta, Iruriturrita, Iturbieta, Iturrita, Labakieta, Oianeda (Oianeta?), Olleta, Zulueta, Ossobieta, Legarreta, Zokieta.


1.5. -ZU (-ZOISOIJO): Aartxu (?), Arsua, Otazua, Artajo (Artaso).

1.6. -EGI (-TEGI): Beltxunegi, Berastegi, Beortegi.

11. Izen Bereziak

Berriazarres, Arluzea, Arizabal, Arzabal, Garbala, Iduberria, Etxandia, Jaberri, Lurgorrieta, Sotolaza, Sototxiki, Buruandi, Biñazarra, Iturrizar.

LABURDURAK (Abreviaturas)

ARCH. Prot. Archivo de Protocolos. Iruñea, XVI-XIX mendeak. HIPOT. Hipotecas en el Archivo de Protocolos. Iruñea, XVIII-XIX mendeak. ARCH. G. N. Archivo General de Navarra. Iruñea, XVII-XVIII mendeak. UD. ARTX. Udal Artxibategia. XIX-XX mendeko katastroa. ARCH. PAR. Archivo Parroquial. Mende zenbait. Mapa 1. G. C. Mapa del Instituto Geográfico y Catastral. ERREG. Jabetzazko Erregistroa. Agoiz-en. XIX-XX mendeak. LIB. Liburua. OR. Orria (folioa). ZENB. Zenbakia (número). AN. Goi-nafarrera (alto-navarro). B. Bizkaiera (vizcaíno). BN. Behe-nafarrera (bajo-navarro). G. Gipuzkera (guipuzcoano). L. Lapurtera (labordano). S. Zuberera (suletino). Sal. Saraitzuera (salacenco). FHV. Luis Mitxelena. Fonética histórica Vasca, 1977 urte. APV. Luis Mitxelena. Apellidos Vascos. 3-gn. argitalpena. LEEE. Luis M. Mujika. Latina eta eromanikoaren eragina euskaran. REW. Meyer-Lübke. Romanisches Etymologisches Worterbuch. RIEV. Revista Internacional de Estudios Vascos. FLV. Fontes Linguae Vasconum. BAP. Boletín de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País. Lat. Latín. Gazt. Gaztelania (castellano). Gask. Gaskoinera (gascón). ZRPh. Zeitschrift für Romanische Philologie.

ABEIKOA Erdozaingo lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

AGILONDOA Aosko lurtsaila, erreg. 2 lib. 14 or. 1.849 urteal.

AGOIZKORREKALDEA Artajako lurtsaila, Agoizko erreg.

1. Agilondoa lurtsaila. «Una viña de cuatro peonadas en la endrecera de Aguilondoa, que afronta con la de Echandía y pieza de la Abadía,,. (Arch. Prot. Hipot. 3, 113 or., 1849 urtea). «En lenguaje navarro antiguo endrecera es un vocablo muy genérico que se aplica a ~arajes, barrios, etc.» (Iribarren, op. c. 222).

2. Agoizkowekaldea lurtsaila. Agoiz- (Aoiz), -rekaldea (paraje del arroyo o regata).


AIANZ Herri eta lurtsaila, Agoizko erreg.

AINDUIA (?) ETA ZUMETA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

AIZANDOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

AIZATAKA Olaberriko lurtsaila, erreg. 27 lib. 1.860 zenb.

AIZPURDEGI Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

AKILONDOA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

AKOLUA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

AKOTAIN Herri eta lurtsaila, erreg. 3 lib. 224 or. 195 zenb.

AKOTAINBIDEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ALAMENDI Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALANGOA Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.?

ALANGUA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALASALONA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALDABEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 24 lib. 223 or. 1.721 zenb.

ALDAPA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ALDAPAKOARDANZEA Ozalako soroa, erreg. 25 lib. 144 or.

ALDAZ Aosko etxea, 1.849 urtea9

3. Aianz herria. Lehen osogaian egon daiteke aia (cuesta, declive), bainan ez da ziurra. Peita d'Aianz, 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 135 or \.

4. Aizpurdegi lurtsaila. Aizpur- (probableki, Aizpuru -peñón- delakotik, azken boka- learen galketaz), -degi tokizko atzizkia dardarkari ondoren ozendura gertatu delarik txillaR/ Txillar Degi (Donostia-ko baserria) kasuan gisa. Cfr. Hitz konposatu eta eratorvien morfo- fonetika, 101 or.

5. Akotain herri eta lurtsaila. Izen bereko etxeak Ataun-en eta Idiazabal-en (Gip.). Caro Baroja-k Akolain aldakirako Aculeus baten hipotesia eskaintzen du (Materiales, 67 or.). Don Domingo de Acutain, 1260 urtean (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, 249 or.), Don Martin Pedriz d'Acutain, comendador de Mutiloa, 1238 urtean (Ibidem, 179 or.), Don Mi uel abbat de Acutayn, 1294 urtean (Ibidem, 437 or.).

6. Aldafea lurtsaiia, Alda- (lado, paraje), -bea (cabe, debajo). 7. Aldapa lurtsaila. Aldapa (AN-1, B, G, L-ezp. cuesta, Bc, L-ka pendiente). 8. Aldapakoardanzea soroa. Aldapako- (de la cuesta), -ardanzea (viñedo). 9. Aldaz etxea. Aldatz (cuesta, pendiente). «Otra de cuatro robadas con dos pies de


ALDIBAKAR Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.?

ALDIKO Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALDUA Uliko lurtsaila, erreg. 2 lib. 18 or. 10 zenb.

ALDUIA Longidako lurtsaila, Agoizko erreg.

ALDUNATE Uliko Lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

ALDUNZA Agoizko lurtsaila, erreg. 2 lib. 118 or. 95 zenb.

ALIAZEA (?) Meozko bidea, Agoizko erreg.

ALKOSKOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALONA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALORRANDIA Zalako soroa, erreg. 25 lib. 144 or. 1.766 zenb. 'O

ALOZ Herria.

(ALTO) ARAUKA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

(ALTO) OLENDI Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.?

ALTXUKARZIA Luberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ALZABURUA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ANDOLA Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

ANDUA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg. l1

ANGARO (?) Mevzkn lurtsaila, Agoizko erreg.

ANGORRIKOA Ekaiko lurtsaila, erreg. 19 lib. 17 or. 1.323 zenb.

ANSOAINGOERREKA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg. l2

nogal en el mismo término, afrontada con las de Fernandorena y Aldaz,. (Arch. Prot. Hipot. 3, 114 or., 1849 urtea).

10. Alorrandia soroa. Alor- (ANc, BN-S, G, L, campo destinado a la siembra), -andia (grande).

11. Andua lurtsaila. Andu (cepa, parte del tronco de cualquier árbol o planta). 12. Ansoaingoeweka lurtsaila. Ansoain-(antroponimos lat. Sanctiani-tik, lehen bokalea


ANEGUTXIA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

AOIZBIDEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

AOS Herri eta lurtsaila, Agoizko erreg. l3

AOSMUGA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARAESA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARAMA Erdoizaingo lurtsaila, erreg. 2 lib. 146 or. 102 zenb.

ARANANDIA Ozalako lurtsaila, erreg. 25 lib. 1.787 zenb. l4

ARANDIA ({ARRANDIA?) Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARANEA Erdoizko lurtsaila, erreg. 24 lib. 227 or. 1.722 zeb.

ARANIA (ARANEA) Olaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 26 or. 135 zenb.

ARANZEA Olaberriko lurtsaila, erreg. 17 lib. 240 or. 1.243 zenb.

ARANZAZOKOA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg. l5

ARAUKA Erdozaingo, lurtsaila, Agoizko erreg.

ARAUZE Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ARBEA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. l b

ARBIA Orbaizko lurtsaila, erreg. 24 lib. 107 or. 1.694 zenb.

ARBOLATXAR Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg. l 7

ARBURU Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. l8

erori delarik, Sansoain kasuan ez-bezala), -erreka (regata, arroyo). Cfr. J. Caro Baroja. Materiales, 75 or.

13. Aos (Agos) herrian. In loco qui dibtur Ossouieta, in uia que uadit ad Aoz, 112 urtean (Documentación Medieval de Leire, 336 or.). Ego autem supradictus Eneco Fortuniones de Aoss, 1101 urtean (Ibidem, 267 or.), Sancho de Aloz, Garba de Aos, Uezinos de Ecay, 1294 urtean (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, 437 or.).

14. Aranandia lurtsaila. Aran- (valle; rciruelon delakoaren esanahia kasu zehatz eta urritan ematen delarik), -andia (grande).

15. Aranzazokoa lurtsaila. Aranza- (espino), -zokoa (rincón, hondonada). 16. Arbea lurtsaila. Behen Arbia ixturaz. AY-(piedra), -bea (cabe, debajo). 17. Arbolatxar lurtsaila. Arbola- (gazt. árbol), -txar (malo). 18. Arburu lurtsaila. AY- (piedra), -buru (punta, extremo, cabezo). Ami-k konposake-

LUIS M. MUJIKA URDANGARnT

ARBURUA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARDAIZ Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARDANZEANDIA Aozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARDISARIAKOA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARDUI EDO AARTXU (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARGAIN Longidako lurtsaila, Agoizko erreg. lSB

ARGAIZ Uliko lurtsaila, erreg. 3 lib. 78 or. 148 zenb.

ARGAIZ ETA LAREGI Uliko mugarria, Agoizko erreg.

ARGANA Olaberriko lurtsaila, erreg. 18 lib. 5 or. 1.247 zenb.

ARGIBEL Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. l9

ARGIETA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARGINOIETA Agoizko lurtsaila, erreg. 2 lib. 114 or. 94 zenb.

ARIAZEA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARIBASTERRA Orbaizko lurtsaila, erreg. 24 lib. 99 or. 1.693 zenb.

ARINOZARRA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARISOIBURU Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 20

ARIZABAL Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARIZALDEA Olaberriko lurtsaila, erreg. 18 lib. 29 or. 1.255 zenb. 21

ARIZANDI Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

ran azken bokalea galtzen du hurrengo Argain/Argibel/Argaiz/Ardui kasuetan ere. 18b. Argain lurtsaila. AY- (piedra, roca), -gain (encima, parte alta). Hurrengo Argaiz

kasuan, gaitz delakoak «grande, enorme* ala «difícil, duro. adieraz dezake. Beheko Arkazea izan daiteke hemengo Argazz-en ildo semantikokoa.

19. Argibel lurtsaila. AY- (piedra; (hlarrz hitzari konposakeram oso maiz azken bokalea erortzen zaio), -gibel (parte trasera, detrás) Aizkibel/Jaizkibel toponimoan gisa).

20. Arisdoiburu lurtsaila. Arisdoi- (robledal, -doi ekialdeko atzizkiaz), -buru (cabeza, cerro, extremo).

21. Arizaldea lurtsaila. Aritz- (roble), -aldea (paraje, lado).


ARIZANDIA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARIZKURDEGI (?) Olaberriko lurtsaila, erreg. 26 lib. 1.485 zenb.

ARIZPEALORRA Ozalako soroa, erreg. 25 lib. 144 or. 22.

ARKAZEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARKOSKOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 22B

ARLASKA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 23

ARLEDOIBASTERRA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARLUSEA (ARLUZEA) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARLUSIA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARLUZEA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 24

ARMENDUALDE Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARMONDAIN Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARPEA Orbaizco lurtsaila, Agoizko erreg. 25

ARRAIKOA Orbaizco lurtsaila, Agoizko erreg.

ARRANDIA Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARRATAKA Olaberriko lurtsail eta mahastia, Agoizko erreg. 26

ARRAZPURU Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

22. Arizpealowa soroa. Arizpe- (cabe el roble), -alowa (tierra para sembrar). 22b. Arkoskoa lurtsaila. Ar- (piedra), -kosko (pedazo). Arkosko BN, Lc. «casco de

piedra.. 23. Arlaska lurtsaila. Baliteke Aulasta-ren aldakia izatea. Arlasta, Bc. «losa natural-

mente formada, bloque delgado de iedra» lastra erromaniko-tik (Cfr. J. Corominas, Breve Diccionario, 354). Bainan Arlaska R ori harlax .tableta o saliente de piedra, delakotik ere etor daiteke, -ka txikidurazko atzizkia delarik.

24. Arluzea lurtsaila. AY- (piedra), -luzea (largo). 25. Arpea lurtsaila. Ar- (piedra), -pea (cabe, debajo). BN, L-ain, S. euskalkietan harpe

«caverna» da. 26. Awataka lurtsaila. Ar- (piedra), -ataka (portillo, compuerta), -ka txikidurazko

atzizkiaz). Arrate delakoak ere (B-a-mtx, G-goi. «puerta rústica de campo, provista de alguna que otra grada de piedra y un palo atravesado*), -awi eta ate osagaiak.


ARREBITEKOA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARREENA Meozko mahastia, erreg. 26 lib. 45 or. 1.804 zenb.

ARREGIA Uliko lurtsaila, erreg. 1 lib. 54 or. 14 zenb. 27

ARRILUZEA Orbaizko mahastia, Agoizko erreg.

ARRIROKOA (?) Orbaizko lurtsaila, erreg. 2 lib. 84 zenb.

ARRUSAGA (ARRUZAGA) Villavetako lurtsaila, erreg. 24 lib. 134 or. 1.695 zenb. 28.

ARRUTXAGA Villavetako lurtsail eta mahastia, Agoizko erreg.

ARRUZAGA Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

ARSASPESA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARSUA Longidako lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTADUI ETA BASTERRA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTADUZBASTERRA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. *'

ARTAJO Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 58 or. 220 zenb. 30

ARTAMENDIA Juberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTEALDEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg. Arch. Prot. Hip. 4,239 or. 1.857 urtea.

ARTEALDEKOA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTEKOZELAIA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTIBASTER (ARTEBAZTER) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

27. Arregla lurtsaila. AY- (piedra), -egia tokizko atzizkia, baldin-eta «ladera» ez bada. 28. Arrusaga (Arruzaga) lurtsaila. Arruzaga etor daiteke awo/arru «barranco», -za eta

-aga tokizko arzizkitatik. Cfr. APV, 57 or. 29. Artaduibasterra lurtsaila. Artadui- (encinal, -dui atzizkiaz ordea), -basteva (rincón).

Doildui-ren kolokadura ekialdera hedatzen da eskualde batzutan, -doi urri batzuk, aldiz, aurki daitezkeen bezala Arabako ekialdean.

30. Artajo herria. Ertaroko Artasso-ren formula berant belareztatua. Toponimo bera Elgoibar-en. baserri-izen gisa. Arte- (encina), -so/zo ugaritasunezko atzizkia. Confirmauit hanc cartam in Artasso, 1104 urtean, (Documentación Medieval de Leire, 286 or.). Senior Didaco Albariz in Artasso, 1097 urtean (Ibidem, 226 or.). En el castillo de Artasso, por adobo de una towe en la barbacana, 1280 urtean. (El Registro de Comptos de Navarra, 84 or.).


ARTIEDA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTIKOA (ARTEKOA) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTOKOZELAIA Artajoko lurtsaila, erreg. 5 lib. 17 or. 290 zenb.

ARTXO Olaberriko lurtsaila, erreg. 17 lib. 219 or. 1.236 zenb. 31

ARTXOSULO EDO ARTXARIDO (?) Olaberiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTXU Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTXU E D O ARTXUGOEN Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARTXUPX Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARZABAL Larragozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ARZUA Olaberriko lurtsaila, erreg. 19 lib. 1.357 zenb.

ASARIMENDIA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. 32

ASKARREA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg. 33

ASKETA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 34

ASPILAGA (AZPILAGA) Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 42 or. 464 zenb.

ASPILDEA E D O AIZEGIA Orbaizko mahastia, Agoizko erreg.

ASTIBASTER (ARTIBASTER) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ASUNZION Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

ATXANGOA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

ATAZUA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

31. Artxo lurtsaila. Artxo hau Artxu-ren aldakia,. jatorria Arzua (pedregal) daitekeelarik. Artxo, bada, beheko Arzua-ren aldaki busti eta irekia.

32. Asarimendia lurtsaila. Asari- (zorro), -mendia (monte). Asari- (zorro). Cfr. LEEE, 96 or.

33. Askarrea lurtsaila. Azkarlezkar- (arce Bot.), -ea rnugatzailea adierazten duen bokale-pilaketa.

34. Asketa lurtsaila. Aska hitza euskaraz oso polisemikoa. Aska AN, B, G, L. «pesebre», probableki, lat. (v) ascarn-etik, LEEE, 113,326 or.; AN-etx, BN-s, S. «rastro», Gc «surcos que abre el arado., B-i mond. «zanja, fosa,.


Longida inguruko ibarrak (Lizoain, Arriasgoiti, Artzibar, Urraul Goikoa eta Behekoa, Izagaondoa), denak XIX mendean euskararen eremuak.


ATREGIA (?) Longidako lurtsaila, Agoizko erreg.

ATXANGOA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

AUZABERRI Longidako lurtsaila, Agoizko erreg. 35

AZALOA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

AZKINARIZ (?) Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

AZPILAGA Longidako lurtsaila, erreg. 17 lib. 74 or. 1.199 zenb. 36

BAKIETA Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BALSALDEA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 240 or. 528 zenb. 37

BARASEKOA (BARAZEKOA) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BARATXEKO (BARATZEKO) Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

BARATXEKOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BARATXEKOTA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BARAZAKOA Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 17 or. 456 zenb. 38

BARDAZEAGA (BEDAZEAGA, BARAZEAGA?) Aosko lurtsaila, erreg. 25 lib. 246 or. 1.791 zenb.

BARDAZIAGA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) ARGAIZ Mugetako lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) BITARTEAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) ESPILLAGA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) JABERRI Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

35. Auzabewi lurtsaila. Auza- (hitz jatorra baldin bada «barrio, vecindad,,), -berri (nuevo).

36. Azpilaga lurtsaila. Beherago Espilaga/Ezpilaga formulak. Agian, biak gauza bera dira. Aspilaga, berez, Aizpe(b)illaga-tik, bokalearteko oklusibaren erorketaz. Espilla, berriz, esi -seto- eta bil -redondo- delakotik. Dena dela, izkribu zaharragoak arakatu behar dira.

37. Balsaldea lurtsaila. Balsa- (balsa, charco), -aldea (paraje, lado). 38. Barazakoa lurtsaila. Formula bustiak BaratxekoalBaratxeko. Baratze AN-b, BN,

R, S. huerto, baraze formula (afrikaririk gabe) probablea delarik eskualdean. Cfr. LEEE, 99 or.


(BARRANCO) LEUNZE Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) MUGETA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) OLLETA Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) OSATUA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) SANDOAIN Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) SARIOSOKO Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) SUGARAN Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

(BARRANCO) ZARIKIETA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BARRATXEKO (BARATZEKO) Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

BASITXIKOS (BERITXITOS?) Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

BASTERRA ETA ARTADUI Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BASTERRALOR Aosko lurtsaila, Agoizko erreg. 39

BAZAISPEA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BEALARRAINGIBELA Ralako lurtsaila, Agoizko erreg. 25 lib. 157 or. 1.765 zenb.

BEDAZEAGA Aosko lurtsaila, 1 .S49 urtea 40.

BEITIKOARDANZEA Ralako soroa, erreg. 25 lib. 149 or. 1.767 zenb.

BELTRANENA Meozko lurtsaila, 1.849 urtea 41.

BELTRARENA Orbaizko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

BELTXUNEGI Orbaizko lurtsaila, Agoizco erreg. 42

39. Basterralor lurtsaila. Bazter- (rincón), -alor (campo de siembra). 40. Bedazeaga lurtsaila. Baliteke Barazeaga (lugar de huertas) baten aldakia izatea.

«Otra de nueve robadas en dicho Bedazeaga, que afronta con camino y pieza del indicado Villanuevan. (Arch. Prot. Hip. 3, 114 or. 1.849 urtea).

41. Beltranena lurtsaila. «... que serán ambas de tres robadas y tienen en medio una pieza de Beltranena, y por los lados con yermos concejiles y el arroyo». (Arch. Prot. Hip. 3, 40 or., 1.849 urtea).

42. Beltxunegi lurtsaila. Beltz- (negro, oscuro), -une (espacio, trecho). Behean Belzu- negi.


BELUZ Oraberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 32 or. 461 zenb.

BELUZ E D O ARIZALDEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BELZUNEGI Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BENTXEA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BEORTEGI Olaberriko bidea, erreg. 30 lib. 92 or. 2.105 zenb. 43

BEORTEGIBIDEGAÑA Olaberriko lurtsaila, erreg. 30 lib. 56 or. 2.093 zenb.

BERAGUA Ralako lurtsaila, erreg. 25 lib. 89 or. 397 zenb.

BERAJITOA ETA ZOKOZOLOPEA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg. 44

BERASTEGI Meozko lurtsaila, erreg. 6 lib. 89 or. 397 zenb. 45

BERASTEGI (BEKOA) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERASTEGI (GOIKOA) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERASTEGIBIDEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERBEISKOERREKALDEA (?) Artajoko lurtsaila, erreg. 5 lib. 14 or. 289 zenb.

BEREGETA (?) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERRAGIETA Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERRIAZARRES Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 222 or. 194 zenb.? 46

BERROKIETA Larrangozko lurtsaila, erreg. 28 lib. 222 or. 1.986 zenb.

BERROZAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. 47

43. Beortegi bidea. Beor- (yegua), -tegi tokizko atzizkia. 44. Berajitoa eta Zokozolopea lurtsaila. Bevajitoa berezi (separado) delakoaren ildotik.

CBerechitos en Pamplona. Beragitoa en Aoiz, en relación con a.-nav. berexitu = berezi: Berezitxu, bosque de Mendata y~izc . ) . Véase RIEV 14 (1923) 321 c., FLV 1 (1969), 3 2 ~ : (APV. 72 or). , .

45. ~ é r a s t e ~ i lurtsaila. Beras- (probableki, beratz B. «herbal», baldin-eta Beraxa izen berezia ez bada), -tegi tokizko atzizkia.

46. Beviazarres lurtsaila. Berri eta zar (nuevo y viejo) osagaiez konposatutako tokizena, -S pluralgile erromanikoaz.

47. Bewozar lurtsaila. Bewo- (B, L-s. jaro, AN-b, G, G . berro, L. lugar húmedo, AN, BN-S, R, S. tierra que de nuevo se labra, L. seto, zarza), -zar (viejo).


BERRUETA E D O BENUETA (?) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERUATE (BERRUETA?) Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

BERURANA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BEUBEA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BIDEGANA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BILLABETA (VILLAVETA) Villavetako bartza eta larraina, Agoizko erreg.

BINAZARRA Aosko lurtsaila, erreg. 10 lib. 136 or. 731 zenb. 48

BISKARGANA Zuzako lurtsaila, erreg. 2 lib. 194 or. 114 zenb. 49

BISKARREKUA ETA ARANLUZE Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 167 or. 883 zenb.

BITARTIAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BIZKARGAIN Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

BIZKARGAÑA Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

BIZKARREKOALORRA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

BONIBEA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

BORDA (ZARRA) Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BORDALDEA Artajoko lurtsaila, erreg. 3 lib. 140 or. 167 zenb.

BORDAONDOA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BORDAZAR Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

BORDAZEAGA Aosko lurtsaila, erreg. 10 lib. 176 or. 7 41 zenb.

BURBULA (3) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

48. Biñazawa lurtsaila. Biña- (viña), -zurra (viejo). 49. Biscargañu lurtsaila. Biskar- (loma), -gaña (parte alta, encima). 50. Bizkarrekoalorra lurtsaila. Bizkaweko- (de la loma), -alorra (tierra para sembrar). 51. Bordaldea lurtsaila. Bordaldea = paraje de la borda. Borda honetatik aal atzizki

erromanikoaz Nafarroan «bardal». *Finca con borda. La borda y los terrenos anejos a ella, pertenecientes al dueño mismo» (Roncal, Salazar, Aézcoa). (Iribawen, op. c. 93 or.).


BURDALOTX Olaberriko lurtsaila, erreg. 30 lib. 80 or. 2.101 zenb.

BURREGI (?) Ekaiko lurtsaila, erreg. 2 lib. 98 or. 90 zenb.

BURUANDI Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 194 or. 185 zenb. 52

BURUANDIA ETA BUSTINA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BURUGAIN Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 62 or.

BURRUNBA Aosko lurtsaila, 1.849 urtea. 53

BUSTINEKOA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg. 54

BUSTINKOA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

BUTIZIZOKO Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

BUTURUZATUA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) AKOTAIN Erdozaingo lurtsaila, erreg. 1 lib. 11 8 or. 31 zenb. 55

(CAMINO) AOIZ Olaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 38 or. 138 zenb.

(CAMINO) ARTANGA Ralako soroa, erreg. 25 lib. 157 or. 1.769 zenb.

(CAMINO) ARTIEDA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) BEORTEGI Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) IZAGAONDOA Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) JABERRI Uliko lurtsaila, erreg. 1 lib. 62 or. 16 zenb.

(CAMINO) LAREGI Uliko lurtsaila, erreg. 23 lib. 141 or. 1.635 zenb.

(CAMINO) LARRANGOZ Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

52. Buruandi. Buru- (cabeza), -undi (grande). Goitizen baten itxura. Sancho Buruandi 1360 urtean, Sancho Yennequiz Borugorri 1.330 urtean, Johan Buruguri 1.330 urtean.

53. Burrunba lurtsaila. «... que afronta con los de Burrumba y de la casa de Bayona de Aoizx. (Arch. Prot. Hip. 3. 115 or. 1.849 urtea).

54. Bustinekoa lurtsaila. Bustin- (arcilla), -ekoa tokizko deklinatiboa genitiboan. 55. (Camino) Akotain lurtsaila. Honen euskal ordaina, goian, Akotainbidear. (Ca-

mino). Beortegi kasuan, beiriz, BeortegibidegaBa. XIX menderarte, gutxienez, «bidea» delakoak mantendu egin dira. Baita Ekaibidea = Camino de Ecay.


(CAMINO) LUNBIER Meozko lurtsaila, erreg. 24 lib. 29 or. 1.671 zenb.

(CAMINO) OZKOIDI Uliko lurtsaila, erreg. 23 lib. 216 or. 1.653 zenb.

(CAMINO) TXARLA EDO TXARRALDEA Ekaiko lurtsail eta mahastia, Agoizko erreg.

(CAMINO) URROZ Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) ZARIKIETA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) ZASPE Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CAMINO) ZIRIBAL (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(CERRADO) O N D O A Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

DONAZEA Artajoko lurtsaila, erreg. 8 lib. 47 or. 546 zenb.

DONBELAZARRA (?) Artajoko baratza, erreg. 44 lib. 99 or. 2.871 zenb.

DORREONDOA Ralako lurtsail eta mahastia, erreg. 7 lib. 21 1 or. 520 zenb.

DORRONDO Meozko lurtsaila, 1.849 urtea. 56

EGARASENA? Larrangozko baratza, erreg. 4 lib. 32 or. 213 zenb.

EGIETAGIBELA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg. 57

EGIGANA Murilloko lurtsaila, erreg. 14 lib. 6 or. 969 zenb. 1849 ~ r t e a ~ ~

EGITXIGIRZEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

EGUNUKOSOROA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

EKAI Herri eta baratza, erreg. 14 lib. 173 or. 1.019 zenb. 59

EKAIBIDEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 1.299 lib. 44 or. 3.53 zenb.

56. Dowondo lurtsaila. Goiko Dorreondoa delakoaren aldakia, bokale sinkopaz. Bere esamgura: *junto a la torre». «Y más en los términos y lugar Dorrondo de Jandoain una pieza de veinte robadas,,. (Arch. Prot. Hip. 3, 41 or., 1.849 urtea).

57. Egietagibela lurtsaila. Egieta- (lugar de laderas), -gibela (parte trasera). 58. Egigaña lurtsaila. Egi- (loma), -gaña (parte alta). «Mas un lieco para viñas de cuatro

peonadas en Eguigaña, que afronta con viñas de Echandingorri y del dicho Martín de Turrillas de Aoiz». (Arch. Prot. Hip. 3, 40 or., 1.849 urtea).

59. Ekai herria. Bere osagaian, agian, Egi (ladera) Ekain kasuan bezala. Et mitto mecum illam casan de Ekai 1.058 urtea. (Documentación Medieval de Leire, 96 or.).


EKAIZOKOA Ekaiko lurtsaila, erreg. 5 lib. 195 or. 349 zenb.

ELIZALDE Orbaizko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea

ELIZAONDOA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg. 60

ELIZARAN Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ELIZBIDEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ELIZGIBELA . Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ELIZPEA Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 116 or. 569 zenb.

ELKONBARRENA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ELLARAN Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ELLARANGIBETA Billaretako lurtsaila, Agoizko erreg.

ELORRI Jaberriko lurtsaila, erreg. 51 lib. 167 or. 3.217 zenb.

ELORRIAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ELUREKOALORRA Ralako lurtsaila, Agoizko erreg.

ELUTXEA (ELUTSEA?) Mugetako lurtsaila, Agoizko erreg. 62

ENDEREZERA EDO BERDAZIAGA (?) Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERASAR (ERAZAR?) Itoizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERBITI Murilloko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

ERBOGI (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERDOTX (?) Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERDOZAIN Herri eta lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea 63.

60. Elizaondoa lurtsaila. Eliza (iglesia, lat. ecclesiam,), -ondoa (junto, cerca). Ildo beretik Eliz ibela (tras la iglesia), Elizaran (valle de la iglesia), Elizpea (cabe la iglesia).

61. E f orriaga lurtsaila. Elowiaga = lugar de espinos. Araba-n rnaiz erortzen zaio lehen bokalesa Lorri/Lowieta/Lordi ernanez.

62. Elutxea lurtsaila. Agian, eluts (lugar sombrío), Pagaelus, Elustondo, Eluseder tokizenetan gisa.

63. Erdozain herria. J. Caro Baroja-k Erdotius izena proposatzen du iturritzat (Mate-


EREGUA (ERREGUA) Meozko lurtsaila, erreg. 7 lib. 116 or. 652 zenb. 64

ERGANA Jaberriko lurtsaila, erreg. 1.329 lib. 197 or. 3.588 zenb.

ERINALDEA ( 2 ) Olaberriko lurtsaila, erreg. 1.329 lib. 28 or. 3.505 zenb.

ERLANDEGI Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERMITAONDOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 65

ERRABIETA Jaberriko lurtsaila, erreg. 1.329 lib. 239 or. 3.602 zenb.

ERRAGUNEGI Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERRALDEA Orbaizko mahastia, Agoizko erreg.

ERREGUA Meozko lurtsaila, 1.849 urtea 66

ERREKALOR (ERREKALIOR?) Mugetako lurtsaila.

ERREKAONDOAN Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERREKAZAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERREKAZARRA Meozko lurtsaila, 1.851 urtea. 67

ERROGI E D O REGU Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERROTALAZ (?) Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERROTALBO Ekaiko lurtsaila, erreg. 1.292 lib. 178 or. 3.477 zenb.

ERROTALDEA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ERROTALOR Ekai ko lurtsaila, erreg. 42 lib. 118 or. 2.774 zenb.

riales, 71 or), Erdotiani formulapean. Ertaroan Erdotcayn, Ordotgayn formulak ematen dira. Peita de Ordot~ayn, 1280 urtean (El registro de Comptos de Navarra 136 or.), Peita d'Er- dotcayn 1.280 urtean. (Ibidem, 141 or).

64. Eregua (Erregua) 1urtsaila.Erregu (ANc, G-etx. robo (medida de granos). 65. Emitaondoa lurtsaila. Ermita- (hermita), -ondoa (junto, cerca). 66. Erregua lurtsaila. «Mas otra viña de siete peonadas en Erregua que afronta con viñas

del dicho D. José de Arce». (Arch. Prot. Hip. 3,39 or., 1.849 urtea). 67. Errekazarra lurtsaila. Erreka- (regata, arroyo), -zarra (viejo). «Más otra pieza de

tres robadas de Obiaga, que afronta con Errecazarra y pieza del dicho D. José de Arce.. (Arch. Prot. Hip. 3,40 or., 1849 urtea).


ERROTATXARRA Artajoko lurtsaila, erreg. 56 lib. 169 or. 3.322 zenb.

ERROTAZAR Artajoko lurtsaila, erreg. 8 lib. 26 or. 539 zenb.

ERROTAZARRA Ekaiko lurtsaila, 1.851 urtea 68 .

ESPILAGA (AZPILAGA?) Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

ESPONDAZELAIA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg. 69

ESTONDO Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXAGARA Aosko etxea, 1.849 urtea.

ETXAGIBEL Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 70

ETXALASLA (?) Ekaiko mahastia, erreg. 1 lib. 42 or. 11 zenb.

ETXALDEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXALDERA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXANDIA Aosko etxea, 1.849 urtea 71.

ETXAPEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXARARRIA Meozko Lurtsaila, 1.849 urtea 72.

ETXEBERRIA Aosko etxea.

ETXEGARI Aosko baratza, erreg. 25 lib. 169 or. 1.772 zenb.

ETXEGIBELA Orbaizko lurtsaila, erreg. 1 lib. 180 or. 48 zenb.

ETXEKOPEA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

68. Enotazarra lurtsaila. Errota- (molino, lat. rotam), -zurra (viejo). «Otra de dos robadas en Errotazarra, confina al soto boyera1 y piezas de Lizarragarena y Jacuerena~. (Arch. Prot. Hip. 3. 323 or., 1851 urtea).

69. Espondazelaia lurtsaila. Ezponda (BN-S, G-bur-etx, R, S. talud, (orilla), -zelaia (prado, llano). Nafarroan, bestalde, ezponda (ezpuenda diptongoaz) «zanja» eta «faja de tierra que se cultiva y que señala el límite de las fincas (Valle de Erro)» (Zribarren, 243 or.).

70. Etxagibel lurtsaila. Etxa- (casa), -gibel (parte trasera, detrás). Behean Etxigibela aldakia.

71. Etxandia etxea. «... que afronta con la de Fernandorena y pieza de Echandian. (Arch. Prot. Hip. 3, 113 or., 1.849 urtea).

72. Etxararria lurtsaila. .Y la tercera de peonada y media en el término de Echararria, afrontada por la parte alta con vifias de ... n (Arch. Prot. Hip. 3, 43 or., 1.849 urtea.).


ETXEPEAN Ralako lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXIGIBELA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ETXONDOA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

EUNZEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

EUNZESOTO Orbaizko lurtsaila.

EZKAI Herria. 73

EZKAIAGERRIA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 74

EZKAIALDEA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

EZPELEPETA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

EZPELGETA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

EZPELONDOA Meozko lurtsaila, erreg. 9 lib. 137 or. 659 zenb. 1.849 urtea 75.

EZPELUETA Illaretako lurtsaila, erreg. 9 lib. 618 zenb.

EZPILAGA (AZPILAGA?) Erdozaingo baratza, erreg. 1 lib. 130 or. 35 zenb.

EZTONDO (ESTONDO) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

EZTONDOA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

FERNANDORENA Aosko etxe eta lurtsaila, Arch, Prot. Hip. 3 zenb. 1.849 urtea 76.

GABIAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

GANAGA E D O MUTXURUBEL (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

GANBELALAR Olaberriko lurtsaila, erreg. 28 lib. 140 or. 1.959 ~ e n b ~ ~ .

73. Ezkai herria. Ertaroan Ezkaiz. Esca(n)iz-en ildoa sugeritzen dute; beste batetik, Esquaiz, Ezquaiz formulak. Agian, antro onimoa, bainan gure aizlez -roca- delakoaren ildoa ez da guztiz bazter, tzekoa. Do tibifr8oiussorem Garsias Garceiz de Ezquai, 1096 urtean (Documentación Medieval de Leire, 221 or.), La otra con la de Garcia de Ezquay, 1290 urtean. (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, 418 or.).

75. Ezpelondoa lurtsaila. Ezpel- (boj, Bot.), -ondoa (junto, cerca). «Mas una pieza de cuatro robadas en Ezpelondoa». (Arch. Prot. Hip. 3, 42 or., 1.849 urtea).

76. Fernandorena etxe eta lurtsaila. «... afronta con huerta de los mismos, hera de Fernandorena y calle pública». (Arch. Prot. Hip. 3. 113 or., 1.849 urtea).

77. Ganbelazar lurtsaila. Ganbela- (AN-b-elk, B, G. pesebre, Bc. Gc. gamela, lat.


GANALDEA Aosko soroa, erreg. 25 lib. 185 or. 1.776 zenb.

GANALTXA EDO GALANTXA Aosko soroa, Agoizko erreg.

GANEKOALDEA Aozko lurtsaila, erreg. 3 lib. 110 or. 157 zenb.

GARARIPEA Lurtsaila, 1.849 urtea. 78

GARBALA Herria 79.

GARBALARAIN Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

GARBALDIA EDO GARBIZALDEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

GARBOLATXAR Erdozaingo lurtsaila, erreg. 13 lib. 14 or. 1.184 zenb.

GARBELAZARRA Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 20 or. 457 zenb.

GARIAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

GARZARRIETAKOZOKOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

GARZILLARAN Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

GAZARRIETA Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 113 or. 568 zenb.

GAZPARRENABERRA Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 149 or. 170 zenb.

GAZTELUPEA Mugetako lurtsaila, erreg. 23 lib. 2 or. 1.601 zenb.

GENDULAIN Despopulatu eta mahastia, erreg. 1 lib. 30 or. 8 zenb. 82

GERALDE Olaberriko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

camellam, gurean NB talde sekundarioa garatu delarik gaNBara, maNBul, gaNBelu kasuetan gisa), -zar (viejo). Cfr. LEEE, 67,94 or.

78. Gararipea lurtsaila. «Una pieza en Gararipea de dos colindantes a las de la Iglesia, Clavería y Jacuerenan. (Arch. Prot. Hip. 3, 323 or., 1.849 urtea).

79. Garbala herria. Garba1 garbar delakoaren metatesia, «calvo, pelado,, esanahiaz, ertaroko Garbawiartu, Galbawuri kontutan edukirik. Peita de Garbala, 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 136 or.), Peita de Guarbala, 1280 urtean (Ibidem, 141 or.).

80. Garbelazarra lurtsaila. Garbela- (baliteke Garbala izatea, bainan Ganbela-rekin nahastuaz), -zawa (viejo). Azterkizun gelditzen da.

81. Gaztelupea Lurtsaila. Gaztelu- (castillo, lat. castellum), -pea (cabe, debajo). 82. Gendulain despopulaturra. Gendulain lat. Centullus/ Centulliani baten, ildokoa,

Araba-n Gendullus baten konstatapena dagoelarik (Materiales, 72 or.). Odieta-n, Zizur-en eta Esteribar-en herri omonimoa.


GERALDEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

GERAMENDIA Meozko lurtsaila, erreg. 26 lib. 168 or. 1.835 zenb.

GERDUNAGA (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

GERIAGA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

GESALEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. 83

GESALUA EDO POSALUA Meozko lurtsaila, erreg. 9 lib. 163 or. 651 zenb.

GILLENTORENA Itoizko etxea, 1.857 urtea. 84

GILLETAKOA Ekaiko lurtsaila, erreg. 18 lib. 225 or. 1.309 zenb.

GINDORAS (?) Larrangozko lurtsaila, erreg. 18 lib. 75 or. 1.267 zenb.

GONGOLAZ Aosko lurtsaila, erreg. 4 lib. 204 or. 270 zenb., 1849 urtea.

GORRIZ Herri eta lurtsaila, Agoizko erreg. 86

GUBATAN Zarikietako lurtsaila, erreg. 15 lib. 1.103 zenb.

GURBIONDOA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 228 or. 524 zenbag7

GURIZALDEA (?) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

GURPETAN (?) ETA TXARTETA Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 865 zenb.

GURUZEALDEA Mugetako lurtsaila, erreg. 27 lib. 1.872 zenb.

83. Gesalea lurtsaila. Gesal (Gc. agua de mar, nitro, AN-b, lechada de cal, AN-b-est- lar, BN-c, L-ain, R. nieve medio derretida).

84. Gillentorena etxea. Gillentorena honek, Gillentena eta Gillentegi kasuek bezala (Gillentegi -m tegi delakoak, garbiro, «etxea» adierazten du) Gillen izena, jatorriz okzitanoa delarik. «Y además la casa... llamada de Guillentorena con todos los bienes raices que se conocen». (Arch. Prot. Hip. 4, 312 or. 1857 urtea).

85. Gongolaz lurtsaila. «Un quiñón de dos robadas en Gongolaz, que afronta con los de Burrumba,,. (Arch. Prot. Hip. 3, 115 or., 1849 urtea).

86. Gowiz herri eta lurtsaila. -Iz atzizkia duten beste kasu aunitz bezala, izan daiteke antroponimo bat genitiboan, Gorriciz/Gorraiz formulak kontutan edukirik. J. Caro Baroja-k «Gorraicus» proposatzen du (Materiales, 105 or.). Urdaniz kasuan bezala, euskal gorri-ren ildoa, bestalde, ez da baztertzekoa, bainan antroponimiam galo-latinoaren itzala gure ere- muan beraldikoa izan dela aitortu beharra dago. Una pieza subtus uillam de Gorriz, 11 12 urtean (Documentación Medieval de Leire, 337 or.), Et cum palatio suo de Gowiz et illo alio de Artanca, 1109 urtean, (Ibidem, 312 or.) De las vinnas de Thiebbas et de Gorriz, 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 175 or.).

87. Gurbiondoa lurtsaila. Gurbi- (AN-irun-ulz acerolilo Bot.) -ondoa (junto, cerca). 88. Guruzealdea lurtsaila. Guruze- (cruz, lat. uucem, afrikazioeza -gurutze ordez-


hngida ibarra, XIV mendean zeuden hirigunetaz.

1271


HUGARKAONDOA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg. 89

IBARGIN (IBARGAN?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBARGUNTXIKI Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBARKOA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBARKOTA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBARREA Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 122 or. 243 zenb.

IB ARRENTXIKI Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBARZITA EDO IBARKOTA Uliko mahastia, Agoizko erreg.

IBINZAIETA (?) Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

IBURAI Meozko lurtsaila, erreg. 3 lib. 86 or. 390 zenb.

IGANA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

IGARKA Erdozaingo mahastia, Agoizko erreg.

ILADOIA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ILADUIA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ILUNBELZETA Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 176 or. 179 zenb,? 90

ILUNBILPIETA (?) Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

INARROTA Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 244 or. 283 zenb.

INAUSPERURENA ( 2 ) Larrangozko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

INDUBERRIA Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg. 8 lib. 71 or. 554 zenb. 91

eskualdekoa daitekeelarik), -aldea (paraje, lado). 89. Hugarkaondoa lurtsaila. Ugarka- (AN, Arak. acequia, ur eta arka osagaietatik),

-ondoa (junto, cerca). 90. Ilunbelzeta lurtsaila. Ilun- (oscuro), -be12 (negro), -eta tokizko atzizkia. Behean

Irunbelzeta. 91. Induberria lurtsaila. Indu- (toponimian, batzutan, azaltzen den erro zertugabea;

A. Reta-k (El habla de Eslaba (Navarra), 1976), yezgo Bot. delakoaren esanahia damaio, iturririk eman gabe. Indusi, Intuluzea etabarretan present dago. Beheko Intxuberri honen aldaki bustia, seguraski, -berria (nuevo). Indusi toponimoa Dima-n (Bizk.) eta Orbaran-en.


INDUNBERRI (INDUBERRI) Murilloko lurtsaila, erreg. 12 lib. 72 or. 850 zenb.

INDURIAGA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 233 or. 526 zenb.

INTXITXIKIA (?) Erdozaingo lurtsaila, erreg. 12 lib. 21 or. 834 zenb.

INTXUBERRI Murilloko lurtsaila,erreg. 7 lib. 131 or. 494 zenb.

INZINZEA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

IPETEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

IPITIA (IPETEA) Erdozaingo lurtsaila, erreg. 2 lib. 138 or. 100 zenb.

IRIBARREN Uliko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

IRIBASTER Etxea eta lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea. 1.851 urtea. 92

IRIGOIEN Itoizko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

IRIGOIENGOA Itoizko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

IRISIBAL (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

IRUNBELZETA (ILUNBELZETA?) Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

IRURITURITA Orbaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

IRURITURRI Orbaingo lurtsaila, Agoizko erreg. 93

IRURITURRITA Orbaizko mahastia, Agoizko erreg.

ITOBI Olaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 30 or. 136 zenb.

ITOIZ Herri eta bidea, Agoizko erreg. 94

ITURBARAZEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg. 95.

92. Iribaster etxe eta lurtsaila. Iri- (población), -buzter (rincón, orilla). 93. Irurituwi lurtsaila. Iruri- (osagaiak izan daitezke iru eta iri <<tres villas», bainan

ez da ziurra. Irura (vega), agian, posibleago), -iturri (fuente). 94. Itoiz herri eta bidea. Carnbiauirnus inter me et Tota dona de Ytoiz piezas, 1083-1120

urtean (Documentación Medieval de Leire, 358 or.), Peita d'Itoiz et d'orbaiz, 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 141 or.).

95. Iturbarazea lurtsaila. Itur- (fuente), -barazea (la huerta). Behean Iturribarazea.


ITURBIETA Aoizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURBURO Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURBURU Olaberriko lurtsaila, erreg. 6 lib. 230 or. 444 zenb.

ITURBURUA Meozko lurtsaila, 1848 urtea. 96

ITURENLAGA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRALDEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg. 1857 urtea. 97

ITURRIALDEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIBARAZEA Ralako baratza, Agoizko erreg.

ITURRIETA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIKA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIONDOA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 215 or. 521 zenb.

ITURRIONDOA EDO UNZEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIOTXAGA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIOZ (ITURROZ) Aosko lurtsaila, 1 .849 urtea. 98

ITURRITA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIZAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITURRIZOKO Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 216 or. 192 zenb.

ITURROTX Zuzako lurtsaila, erreg. 2 lib. 214 or. 119 zenb.

96. G, L-ain piezas de

Iturburua lurtsaila. Itur- (fuente) -burua (cabeza, extremo, loma). Iturburu Bc, «manantial» ere bada. «Mas otra pieza de tres robadas en Iturburua que afronta con dicho D. José de Arce y Agorreta y camino real,. (Arch. Prot. Hip. 3, 43 or. 1849

urtea). 97. Iturraldea lurtsaila. Iturraldea = paraje de la fuente. «... afrontante a viña y pieza

de la casa de Apezteguia (?) y a pieza de Echeverria ..., Iturraldea,,. (Arch. Prot. Hip. 4, 312 or. 1857 urtea).

98. ~turh'oz (Ztwrroz) lurtsaila. Iturroz = fuente fría. «Otra en término del mismo Ecai, llamada Iturroz junto a un setito del mismo pueblo». (Arch. Prot. Hip. 3, 115 or., 1849 urtea).


ITURZULAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ITXAURRONDOA Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

IURDANA Orbaizko etxea, 1.261 urtea.

IZENZEA Artajoko lurtsaila, 12 lib. 108 or. 860 zenb.

IZINZEA (IZENZEA) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

IZPLUA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

IZURE (?) Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg.

JABERRI Herri eta baratza, erreg. 11 lib. 237 or. 824 zenb. 99

JAKUERENA Ekaiko etxea, 1.857 urtea. 'O0

JANDOAIN (SANDOAIN, ZANDOAIN) Artajoko lurtsaila, erreg. 14 lib. 103 or. 997 zenb. 'OoB

JANDUAIN (ZANDOAIN) Jaberriko lurtsaila, erreg. 11 lib. 167 or. 807 zenb.?

JANDUAN Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

JANTXORENA Longidako lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

JAROBIDEA Meozko lurtsaila, erreg. 6 lib. 32 or. 378 zenb.

JUANAMARTE Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

JUANDEPETRI Ralako lurtsail, eta mahastia, erreg. 7 lib. 211 or. 420 zenb.

JUNKARRA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

JURIKORENA Ekaido etxe eta lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea lol

99. Jaberri herri eta baratza. Jabewi Xabier/Jabier ezagunaren ildokoa, Etxabewi (casa nueva) delakoa. Etsa/etxa/(casa)/ssa/ja prozeduratik igaro delarik. Et alia uillula errna que dicitur Exauervt, cum teminis, 1097 urtean (Documentación Medieval de Leire, 225 or.).

100. Jakuerena etxea. Jakue (latineko Jacobe bokatibotik / itxuraz), -rena jabetza eta egoitza dierazten duen delinatiboa. .Otra en ribazo de una robada y cuatro almutadas, afrontadas las de Iribaster y Jacuerena,,. (Arch. Prot. Hip. 3, 323 or., 1851 urtea). Urte berean Idibaster aldakia bokalearteko r/d aldaketa arruntaz.

100b. Jandoain lurtsaila. Beheko Sandoain/Zandoain-en formula berant-belareztatua. Iturria, agian, lat. Sanctiani antroponimoa.

101. Jurikorena etxe eta lurtsaila. «... a saber una casa llamada de Juricorena, lindante con calle pública y pieza de Idibastern. (Arch. Prot. Hip. 3, 323 or., 1.851 urtea.).


KABEZULOA (?) Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

KALBARIOPEA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg. 'O2

KALERA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

KAMINOPEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

KANPANAZARRA Meozko lurtsaila, 1 .S49 urtea 'O3.

KARLOSENA Zuzako lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

KARROBIDE Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

LAB AKIETA Larrangozko lurtsaila, erreg. 25 lib. 177 or. 1.971 zenb. 'O4

LABARI Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 233 or. 526 zenb. 'O5

LABIDEA (?) Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

LAIKONDOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

LAKABEZULOA Aosko lurtsaila, erreg. 25 lib. 173 or. 1.849 urtea 'O6.

LAKOA (LAKUA) Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

LAKUA Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 182 or. 591 zenb. 'O7

LANBERRI Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg. 'O8

102. Kalbariopea lurtsaila. Kalbario- (gazt. calvario), -pea (cabe, debajo). 103. Kanpanazawa lurtsaila. Kanpana- (lat. campanam, baldin-eta ohizko kapana

(palo de viña) ez bada, lat. capannam), -zurra (viejo). «... lieco concejil y camino que ván a la villa de Urroz. Y la otra en Campanazarra, camino de Errota aldea de tres peonadas,,. «Arch. Prot. Hip. 3, 43 or., 1.849 urtea.).

104. Labakieta lurtsaila. Labaki- (AN, Arak, BN-S, G-bet, L. artiga, noval, lur eta ebaki (cortada) delakoen sinkopatik), -eta tokizko atzizkia.

105. Labari lurtsaila. Labari (b-d hornero, panadero), labe-ren errotik. 106. Lakabezuloa lurtsaila. Laka- (AN, BNc, L-ain, Sc. almud, medida de granos,

AN-b. tolva, R. remolino de agua, R. confluencia p. ejem. de ríos), -be (cabe, debajo), -zuloa (agujero, hondonada). Laku (lagar, laguna) delakoaren laka formula apofoniduna ere ez da baztertzekoa. Hurrengoetan Lakoa/Lakua. «Otra de doce robadas en el parage de Lacabezuloa, teniente con las de Fernandorenan. (Arch. Prot. Hip. 3, 114 or., 1.849 urtea.).

107. Lakua lurtsaila. Lako (BN, L, S . lagar, lat. lacum, REW). Bestalde AN-b. cañería.

108. Lanberri lurtsaila. Lanbewi eartiga, tierra recién labrada» lan/landu «labrar, trabajar» delakoaren ildotik.


LANDA Orbaizko lurtsaila, 1.857 urtea. ' O 9

LANDA ITOIZ Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

LANDABARRENA Itoizko lurtsaila, Agoizko erreg.

LANDALUZEA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

LANDALUZEA EDO LANDAREA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.?

LANDUAIA Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 23 or. 458 zenb.

LANDUAIN (?) Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

LANOA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

LAREGI Uliko lurtsaila, erreg. 19 lib. 206 or. 1.338 zenb.

LARRAGORRI Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg. "O

LARRAINPEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

LARRANBERRIA Olaberriko lurtsaila, erreg. 6 lib. 236 or. 446 zenb.

LARRANBURU Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 14 or. 455 zenb. 11'

LARRANGOZ Herri eta lurtsaila, erreg. 4 lib. 35 or. 214 zenb. l i2

LARRANAGA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 223 or. 523 zenb.

LARRANALDEA Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 164 or. 585 zenb.

LARRAZA Aosko lurtsaila, erreg. 26 lib. 1.794 zenb. 1 1 3

LARREGORRIA Zuzako lurtsaila, erreg. 2 lib. 202 or. 116 zenb.

109. Landa lurtsaila. Landa = campo, pieza. Ildo beretik ondoren Landabawenal Landaluzea. «Una pieza de veinte robos en el parage llamado de Landa afrontante a viña y pieza de la casa de...». (Arch. Prot. Hip. 4, 312 or., 1.857 urtea.).

110. Larragowi lurtsaila. Larra- (pastizal, dehesa), -gowi (rojo, seco). 11 1. Lawanburu lurtsaila. Lawan- (lawain -era- delakotik, konposakeran monopton-

gapena gertatzen delarik, artzainlartzan- kasuan bezala, -buru (cabeza, extremo, linde). 112. Larrangoz herri eta lurtsaila. Lehen osagai probablea lawainllawan (era), -ngo,

itxuraz, deklinatiboa, -02 amaiera zertugabea Olkoz, Zmoz, Alos, Aos eta beste aunitzetam ematen dena.

113. Larraza lurtsaila. Lawatz (B-o, R-bid, terreno baldío, rastrojo).


LARREZABALA Uliko lurtsaila, erreg. 19 lib. 1.380 zenb.

LARREZABALEA Artajoko lurtsaila, erreg. 1 lib. 58 or. 15 zenb.

LARZABAL Larrangozko lurtsaila, erreg. 1 lib. 244 or. 64 zenb.

LARZIBAR Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

LAUZEGI (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. '

LAZEA Uliko mahastia, erreg. 17 lib. 171 or. 1.223 zenb.

LEGAZETA Meozko lurtsaila, erreg. 6 lib. 74 or. 392 zenb.

LEOZKOBIDEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

LEPOKOBORDOA (LEPOKOBORDA) Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg. 114

LERBAISERREKALDE Artajoko lurtsaila, erreg. 5 lib. 95 or. 316 zenb.

LEUNZE (LA EUNZE?) Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

LEZEONDOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. "5

LIBERRI Herri eta lurtsaila, erreg. 27 lib. 202 or. 1.915 zenb. 116

LIGANA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

LIGARRETA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

LIGAZEA (LEGAZEA, LEGATXEA) Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg., 1.849 urtea.

LIGAZETA (LEGAZETA) Meozko lurtsaila, erreg., 6 lib. 292 zenb. "'

LIGAZITA (LEGAZETA) Meozko lurtsaila, erreg. 26 lib. 53 or. 1.806 zenb.

LIZARAN (ELIZARAN?) Erdozaingo lurtsaila, erreg. 21 lib. 218 or. 1.524 zenb.

114. Lepokoborda lurtsaila. Lepoko- (del collado, del cerro), -borda (borda). 115. Lezeondoa lurtsaila. Leze- (sima), -ondoa (junto, cerca). 116. Liberri herri eta lurtsaila. Bigarren osagaia -bewi (nuevo). Lehenenegoa ez da

ziurra, agian, b (lur, tierra) baten ildokoa. Quod est situm iuxta Liuerri, 1099 urtean, (Documentación Medieval, 246 or.), Monasterium Sancte Marie de Villanoua cum uilla Liuerri et omnibus pertinenciis suis, 1174 urtean (Ibidem, 434 or.). Ligowi, batzutan, lugorri-ren aldakia.

117. Ligazeta (Legazeta) lurtsaila. Probableki, legatx (AN-lez, L-S, tierra guijosa): delakotik, Legarzeta (lugar de gravas) gisa ere interpreta daitekeelarik.


LIZARDUIA Artajoko lurtsaila, erreg. 19 lib. 81 or. 1.344 zenb.

LIZARKOA Orbaizko mahastia, Agoizko erreg.

LIZARRAGARENA Ekaiko etxea, 1.851 urtea. '19

LLUBIAZOKO Zarikietako Lurtsaila, erreg. 12 lib. 138 or. 870 zenb.

LLUBIAZOKO ETA ZAGARI Zaribietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 141 or. 871 zenb.

LOKORRONDOA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

LONGIDA Harana I2O.

LONKINOERREKALDEA (?) Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

LORGAÑA (?) Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

LOZABERRO Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

LUB IATXIKITA Ralako lurtsaila, erreg. 25 lib. 231 or. 1.787 zenb.

LUGIBAR Murilloko lurtsaila, erreg. 8 lib. 68 or. 553 zenb.

LUKIBAR Murilloko lurtsaila, erreg. 20 lib. 147 or. 1.428 zenb. 121

LUNTXIKOALDEA Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

LUNZEBURUA EDO EGUNZEBURUA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg. 122

LURGORRI Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg. 123

LURGORRIETA Ekaiko mahastia, erreg. 1 lib. 46 or. 12 zenb.

LUTXEA Mugetako lurtsaila, erreg. 27 lib. 136 or. 1.905 zenb.

118. Lizarduia lurtsaila. Lizar- (fresno), -duia tokizko atzizkia. 119. Lizawagarena etxea. «... confina al soto boyera1 y piezas de Lizarragarena y

Jacuerenaw. (Arch. Prot. Hip. 3, 323 or., 1.851 urtea.). 120. Longida harana. Baliteke izen erromanikoa izatea. Id est Sancta Marta de Ollaqe,

in Longida, 1085 urtean (Documentación Medieval de Leire, 168 or.). Et prebernus ipsum monasterium quod est in subuvbio teme Longuide, 10 44 urtean (Ibidem, 66 or.). Que est iusta Aquam Longuidam, 1099 urtean (Ibidem, 246 or.).

121. Lukibar lurtsaila. Goain Lugibar aldakia. Bigarren osagaian -ibar (vega, valle). Lehenengoa, ausaz, luku (bosque, lat. lucurn).

122. Lunzeburua edo Egunzeburua lurtsaila. Lunzeburua izan daiteke La Unzeburua (parte alta del pastizal). Egunze (Lunze) kasuan desdintongapena g bidez eman da.

123. Lurgoni lurtsaila. Lugowi (barbecho, lur eta gowi -rojo, seco- osagaietatik).


MANDAZAIBIDEA Aosko lurtsaila, erreg. 35 lib. 158 or. 2.534 zenb. 124

MANAGETA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MANAGULA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MARKOA Artajoko mahastia, erreg. 4 lib. 247 or. 294 zenb.

MAROTXAURRA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

MARTUZ (MASTUR?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MASTUR Orbaizko lurtsaila, erreg. 1 lib. 172 or. 46 zenb.

MENDARTE Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg. '25

MENDIARTEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

MENDIGANA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

MENDIGAÑA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MENDIGIBEL Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg. 126

MENDIGIBEL ETA SANDILATE Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

MENDIKOA Ralako soroa, Agoizko erreg.

MENDINUETA (?) Zuzako lurtsaila, erreg. 2 lib. 226 or. 122 zenb.

MENDIZELAIA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MENTXARTEA (MENDARTEA?) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

MEOZ Herria 12'

MILUZEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

124. Mandazaibidea lurtsaila. Mandazai- (arriero), -bidea (camino). 125. Mendarte lurtsaila. Mend(i) (monte), -arte (entre). Beheko Mentxartea honen

aldaki bustia, itxuraz. 126. Mendigibel lurtsaila. Mendi- (monte), -gibel (detrás, parte posterior). 127. Meoz herria. Baliteke antroponimoa izatea, -02 amaiera duen kasu hainbat bezala.

Ertaroan Meauz, Meaotz formulak. Meaotz «viña fría» gisa interpreta daiteke, bainan oso arriskutsua deritzaigu Nafarroan -02 atzizkia duen herri- zerrenda kontutan edukirik. Pirene bizkarraren bi aldetara antroponimo galo-erromatarren eragina ukaezina izanda, -02 amaieran -osus galo-latinoaren arrastoa itxurazkoa delarik. Cfr. G. Rohlfs.


MOKOTXOROTX Murilloko lurtsaila, Agoizko erreg. 128

MOKOTXORROA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

MOKOTXORROKU Ekaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MORALTXA Meozko lurtsaila, erreg. 36 lib. 65 or. 2.585 zenb.?

MORANBURUA (?) Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

MORAPEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

MORISKOA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

MOROSOLATUA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUGA AIANZ Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUGA ZUASTI Zuzako lurtsail eta mahastia, Agoizko erreg.

MUGETA Herri eta lurtsaila, erreg. 3 lib. 143 or. 168 zenb. 129

MUGETABIZKARRA Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 219 or. 275 zenb.

MUNAGAIN Meozko lurtsaila, erreg. 34 lib. 141 or. 2.447 zenb. 130

MURALDEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

MURILLO Herria 131

MURILLORENA Meozko etxea, 1.831 urtea.

MUROAIN Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MURUAIN Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

128. Mokotxorotx lurtsaila. Probableki, bestalde, Mokotxorrotx (moko -pico-, txo- rrotx (agudito, afiladito). Moko «fachada de una casa, parte delantera, cara».

129: Mugeta herri eta lurtsaila. Mugeta = lugar de lindes o mugas. Et senior Sancio Ortiz de Mugueta, 1056 urtean (Documentación Medieval, 87 or.). En Mugueta. Peita, Z k . 1280 urtean. (El Registro de Comptos de Navarra, 135 or.), En Mugueta, Toda Zribarren, 1280 urtean (Ibidem, 137 or.).

130. Munagain lurtsaila. Muna- (colina), -gain (parte alta, cerro). Beheko Muroainl Muruin kasuan ere -ain amaiera -gain en ildokoa Murugain delakoak isladatzen duenez. -AIN amaiera edo atzizkiaren auzia kasu bakoitzean kontsideratu behar da.

131. Murillo herria. Izen erromanikoa. Et in Murielo af i l io suo Sancio nomine de alia muliere, 1108 urtean (Documentación Medieval de Leire 304 or.), Et de sorore sua Andretota de Murelo 1103 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 136 or.).


MURUATUA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MURUGAIN Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

MURUONDOA Olaberrikolurtsaila, Agoizko erreg.

MURUZALDEA Erdozaingo Iurtsaila, Agoizko erreg.

MUSALDEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

MUSKATELAR Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUSKILDA Murilloko lurtsaila, erreg. 2 lib. 223 or. 127 zenb. 132

MUSKILDIBAR Meozko lurtsaila.

MUTXULU Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUTXURUBEL (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUTXUTIGIBEL Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

MUZALDEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

MUZUGATUA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

NAGOLABURUA Zuzako lurtsaila, erreg. 2 lib. 222 or. 121 zenb.

NOBELANDIA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 21 lib. 101 or. 1.485 zenb.

NOBLANDI Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 200 or. 597 zenb.

NOBLANDIA Ekaiko lurtsaila, erreg. 12 lib. 9 or. 830 zenb. 133

NOBREONDOA (?) Orbaizko lurtsaila, erreg. 1.631 lib. 170 or. 3.617 zenb.

OBIAGA Meozko lurtsaila, erreg. 9 lib. 134 or. 658 zenb. 1.849 urtea. 134

132. Muskilda lurtsaila. Mtlskil (AN-oy, B, Gc, Lc. vástago tierno que sale de Ia yema, renuevo de árbol). Cfr. LEEE. 92,151 or. Bere ildotik Muskiidibar.

133. Moblandira lurtsaila. Goian Nobelandia. NobalalNobla kasuetan ildo probableena gazt. noval (tierra recién roturada), Lizarraldean Nobeleta toponimoa.

134. Obiaga lurtsaila. Obz- (cavidad, lat. foveam), -aga tokizko atzizkia. «Mas otra pieza de tres robadas en Obiaga, que afronta con Errecazarra. (Arch. Prot. Hip. 3, 40 or., 1.849 urtea).


OIANALDEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 12 lib. 24 or. 835 zenb.

OIANBARREN Uliko lurtsaila, erreg. 1.591 lib. 136 or. 3.512 zenb.

OIANBURU Orbaizko lurtsaila, erreg. 1.631 lib. 230 or. 3.677 zenb. 135

OIANEDA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg. 136

OIANKOA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

OIANSARRA (OIANZARRA) Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

OIANTXIKI Aosko lurtsaila, erreg. 10 lib. 108 or. 724 zenb.

OIANZARRA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

OIANZARRAGOITIKOA Olaberriko lurtsaila, erreg. 6 lib. 218 or. 440 zenb.

OIANZILOA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

OIANZOKOA Olaberriko lurtsaila, erreg. 7 lib. 71 or. 474 zenb.

OIANAN Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

OIARGANA Aosko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 4,240 or., 1.857 urtea.

OIARGIBELA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. '37

OIARZABAL Larrangozko lurtsalia.

OIENEGI (?) Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

OIEZKIA (2) Aosko mahastia, Agoizko erreg.

OKUE Villavetako lurtsaila, erreg. 1.504 lib. 165 or. 3.142 zenb.?

OLABERRI Herri, bratza eta larraina, erreg. 6 lib. 176 or. 426 zenb. 138

135. Oianburu Iurtsaila. Oian- (bosque), -buru (cabeza, linde, extremo). 136. Oianeda lurtsaila. Izen hibridoa. Oian- (bosque), -eda formula beranta edo

erromanikoa -eta zaharraren ordez. Arteta/Artieda kasuaren eragin erromaniko bera du. 137. Oiargibela lurtsaila. Oiar- (bosque, konposakeran n/r aldaketa eman delarik),

-gibela (parte de atrás). Fenomeno fonetiko bera hemengo OiargañalOiarzabal kasuetan. 138. Olaberri herri, baratza eta larraina. Ola- (cabaña, ferrería, lat. aulam-etik,

probableki, monoptongapenez), -berri (nuevo). Cfr. LEEE, 273 or. Peita de Olavem', 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 65 or.), Peita de Lavemi (lehen bokalea itzali


OLARGANA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

OLATXIB AR Olaberriko lurtsaila, erreg. 6 lib. 242 or. 448 zenb.

OLENDI Villavetako lurtsaila, erreg. 9 lib. 20 or. 620 zenb.

OLENDIA Villaretako lurtsaila, erreg. 1.700 lib. 64 or. 4.031 zenb.

OLETA Herri eta lurtsaila, Agoizko erreg. 139

OLLARABIDEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

OLLARAN Ekaiko lurtsaila, erreg. 2 lib. 94 or. 89 zenb. 140

OLLARGAIN Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

OLLARGANA Aosko lurtsaila, erreg. 10 lib. 88 or. 719 zenb.

OLLETA EDO OLETA Oletako lurtsaila, erreg. 1.504 lib. 100 or. 3.079 zenb.

OLZAGA Meozko lurtsaila, erreg. 1.649 lib. 248 or. 3.847 zenb.

ORBAIZ Herri eta baratza, lurtsaila, Agoizko erreg. 141

ORDOKIA Ralako lurtsaila, Agoizko erreg.

ORDOKIETA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 219 or. 522 zenb. 142

ORDONBIDEA (?) . Ralako lurtsail eta mahastia, erreg. 7 lib. 207 or. 519 zenb.

ORGANA Aosko lurtsaila, erreg. 1.760 lib. 67 or. 4.230 zenb.?

ORIZKI Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

delarik), 1280 urtean (Ibidem, 137 or), El qualprado me venia de Don Lop de Olauerri mi auuelo, 1260 urtean (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, 251 or.).

139. Oleta herri eta lurtsaila. Ola- (cabaña, lugar de depósito, ferrería), -eta tokizko atzizki latinoa. Olleta formula bustia ohizkoa hegoaldean ZabalalZaballa kasuan bezala. Fortunio de Oleta, 1097 urtean (Documentación Medieval de Leire, 228 or.).

140. Ollaran lurtsaila. Olla- probableki, ola delakotik aipaturiko bustidura berantaz), -aran (valle)

141. Orbaiz herri eta baratza. Bertan egon daiteke Orba, Orbara, Orbaizeta gisakoetan ematen den erroa. Bestalde, OrbaicuslOrbaici antroponimotik gehi -a euskal mugatzailea, delakoa (Cfr. Materiales 105 or.). Azterkizun gelditzen da. Peita de Itoiz et de Orbaiz, 1280 urtean (El Registro de Comptos de Navarra, 136 or.), E de la otra part con la cassa Iurdana de Orbayc, 1261 urtean (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, 265 or.).

142. Ordokieta lurtsaila. Ordoki- (BN-gar, Lc, R, S. llanura, planicie), -eta tokizko atzizkia.


ORKANDIA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ORMOSKITAKOA (?) Aosko lurtsaila, erreg. 10 lib. 200 or.

ORREALEA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ORTOKOZELAIA (ARTEKOZELAIA?) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg. 14)

ORUBELBERZA ( 2 ) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

OSABIDE Orbaizko lurtsaila, erreg. 1.631 lib. 174 or. 3.621 zenb. 144

OSALDEA Orbaizko lurtsaila, erreg. 2 lib. 82 or. 86 zenb.

OSSOBIETA Mahastia, 1.112 urtea 145

OTASUA (OTAZUA) Meozko lurtsaila, erreg. 1.649 lib. 234 or. 3.833 zenb.

OTAZARRA Artajo lurtsaila, Agoizko erreg.

OTAZUA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

OTETARPEA Ralako lurtsaila, Agoizko erreg.

PAKOTXIKITO Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 237 or. 527 zenb.

PARALEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 1 lib. 112 or. 29 zenb.

PARRALEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 15 lib. 224 or. 1.1 11 zenb.

PATARRAIN Orbaizko lurtsaila, erreg. 18 lib. 32 or. 1.256 zenb.

PAUSOGAISTOA Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 129 or. 867 zenb. 146

PERRABEA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

PIERRESENA Zuzako etxea, 1.773 urtea.

143. Ortokozelaia lurtsaila. Ortoko- (agian, gazt. huerto-ren eraginez, bizkaierako ortu formulatik hurbil, nahiz-eta eskualdean baratze hitza izan erabiliena), -zelaia (prado, llano). Azterkizun gelditzen da. Artekozelaia ote da?

144. Osabide lurtsaila. Osa- (lobo), -bide (camino). Ildo beretik Osaldea, Ossobieta XII mendeko tokizena.

145. Ossobieta mahastia. Monachus de Odieta, facio de ipsis uineis de Ossouieta, 112 urtean (Documentación Medieval de Leire, 336 or.).

146. Pausogaistoa lurtsaila. Pauso- (paso), -gaiztoa (difícil, malo, abrupto).


PRIMORENA Artajoko etxea, 1.849 urtea 14'.

RAIOZ Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

RALA (ERRALA) Herria 148.

REBALDEA Jaberriko lurtsaila, erreg. 11 lib. 197 or. 814 zenb.?

REGUNDEGI (?) Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

REKABAL E D O REKAZAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

REKALDE Zuzako mahastia, erreg. 2 lib. 162 or. 106 zenb.

REKALDEA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 229 or. 525 zenb.

REKALHARRE (?) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

REKASAL (REKAZAR?) Meozko lurtsaila, erreg. 9 lib. 140 or. 660 zenb.

REKASAL E D O REKAZAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

REKATXAR Meozko lurtsaila, erreg. 1 lib. 208 or. 55 zenb.

REKAZAR Meozko lurtsaila, erreg. 9 lib. 53 or. 631 zenb. 149

REMALDEA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 215 or. 521 zenb.

REMATEA Ekaiko lurtsaila, erreg. 12 lib. 27 or. 836 zenb.

RESIS E D O REGU (?) Meozko lurtsaila, erreg. 25 lib. 67 or. 1.744 zenb.

RESKALERA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

(RINCON) ARZABAL Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

RIPAPEA Murilloko lurtsaila, erreg. 2 lib. 239 or. 126 zenb. I5O

147. Primorena etxea. Primorena = la casa del primo. «... afrontante a cerro concejil y heredades de Primorena y dicho Ruiz». (Arch. Prot. Hip. 3, 99 or., 1.849 urtea). Gaztelanietik ere Señorena, Amorena, Amigorena.

148. Rakz herria. Peita de Rala, 1280 urtea (El Registro de Comptos de Navarra, 136 or.).

149. Rekazar lurtsaila. Reka- (arroyo), -zar (viejo). Ildo beretik Rekaldea, Rekabal (Rekazabal?), Rekasal. Analogiak sorturiko fonnula ere daiteke -al atzizki erromanikoaren ildotik.

150. Ripapea lurtsaila. Ripa- (ribera), -pea (cabe, debajo). Cfr. LEEE, 58,65 or.


Longida-ko herrixkak iragarpen topografiko arruntenaz. Albotan Lizoain eta Urraul Goiko ibarren lur zenbait.

ROTAZARRA Orbaizko lurtsail eta baratza, Agoizko erreg. lS1

ROZABALA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ROZAGA Zuzako lurtsaila, Agoizko erreg.

SADUAIN (SANDUAIN) Artajo lurtsaila, Agoizko erreg.

SAGARGORRIA Ralako lurtsaila, Agoizko erreg. lS2

SAGASETA Meozko lurtsaila, erreg. 1 lib. 220 or. 58 zenb.

SAGIDAIN (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

151. Rotazarra lurtsaila eta baratza. Rota- (molino, lat. rotam, REW), -zarra (viejo). Behean Rozabala, Rozaga, agian, rozalrozar erromanikoaren eraginez.

152. Sagargorsia lurtsaila. Sagar- (manzana), -gorria (rojo).


SANADRIAN Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. 4 lib. 225 or.

SANDILATE Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 168 or. 880 zenb.

SANDILATEMINDEGIBEL Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 171 or. 881 zenb.

SANDOAIN (ZANDOAIN) Longidako lurtsaila, Agoizko erreg.

SANDUAIN (SANDOAIN) Villanuevako lurtsaila, Agoizko erreg.

SANGORREKA Murilloko lurtsaila, erreg. 14 lib. 10 or. 970 zenb.

SANGREGORIONDOA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 16 lib. 170 or. 1.160 zenb.

SANJUAN Erdozaingo lurtsaila, erreg. 16 lib. 134 or. 1.151 zenb.

SANJUANOLLARAN Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

SANJUANZENBORAIN Ekaiko lurtsaila, erreg. 18 lib. 177 or. 1.294 zenb.

SANLORENZO Itoizko lurtsaila, erreg. 2 lib. 114 or. 94 zenb.

SANPEDRO Itoizko lurtsaila, erreg.

SANSALBADOR Zarikietako mendia, erreg. 16 lib. 26 or. 1.124 zenb.

SANTAKOLONBA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg. 15'

SARATA Uliko lurtsaila, erreg. 1 lib. 94 or. 1.124 zenb.

SARIZOKO Meozko mahastia, Agoizko erreg.

SARRIKOKO (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

SASKOTA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

SASO ETA ERREKAALOR Mugetako lurtsaila, Agoizko erreg.

SERBAIEKOERREKALDEA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

SORAGIBEL Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg.

153. Santakolonba lurtsaila. Kolonba (lat. columbam, paloma, NB taldea, Coloma kasuan ez-bezala, eusten delarik).


SOTOALDEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

SOTOBURU Murilloko lurtsaila, erreg. 14 lib. 46 or. 978 zenb. 154

SOTOBURUA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

SOTOKOA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

SOTOLAZA Villavetako lurtsaila, Agoizko erreg.

SOTOTXIKI Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

SUBINGO Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 155 or. 172 zenb.

SUBINGOA Erdozaingo lurtsaila, Agoizko erreg.

SUBIZU (ZUBIZU) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg. 155

SUGARAN Jaberriko lurtsaila, erreg. 14 lib. 145 or. 1 .O1 1 zenb.

TABURI Jaberriko lurtsaila, erreg. 33 lib. 71 or. 2.342 zenb.

TALLUNZEA Olaberriko lurtsaila, erreg. 30 lib. 38 or. 2.087 zenb. 156

TEJERIA EDO BETUEKO (?) Mugetako lurtsaila, Agoizko erreg.

TIPATAKOA (TUPATAKOA?) Artajoko lurtsaila, erreg. 1.393 lib. 213 or. 2.872 zenb.

TOARENA Itoizko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea.

TUFARRAKOA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

TUFARRARTEA Artajoko lurtsaila, erreg. 9 lib. 170 or. 670 zenb. 15'

TUFARREKOA Ekaiko lurtsaila, erreg. 15 lib. 33 or. 1.055 zenb.

TURRANDIA ( 2 ) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

TURRIKO (ITURRIKO ?) Aosko lurtsaila, erreg. 65 lib. 56 or. 3.421 zenb.

154. Sotoburu lurtsaila. Soto- (gazt. soto), -buru (cerro, extremo, linde). Ildo beretik Sotoaldea/Sotokoa/Sototxiki/Sotolaza.

155. Subizu (Zubizu) lurtsaila. Zubi- (puente), -zu ugaritasunezko atzizkia. 156. Talluntzea lurtsaila. Talla- (ausaz, tallar erromanikotik), -unzea (pastizal). 157. Tufarrartea lurtsaila. Tufa- (AN-azk arak. toba, piedra caliza, lat. tupam),

-awartea (entre rocas).


TXALUPONDOA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXAPARBURUA Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 15'

TXAPARRALDEA Olaberriko lurtsaila, erreg. 17 lib. 245 or. 1.245 zenb.

TXAPARREA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXARLA Ekaiko lurtsaila, erreg. 5 lib. 2 or. 1 zenb.

TXARLALDEA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXARLOT Aosko etxea, 1.849 urtea 159.

TXARRALDE Ekaiko lurtsail eta mahastia, erreg. 3 lib. 94 or. 152 zenb.

TXARRALDEA Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 170 or. 587 zenb.

TXARTALDEA (?) Ekaiko lurtsaila, erreg. 3 lib. 248 or. 202 zenb.

TXARTETA ETA GURPETAN Zarikietako lurtsaila, erreg. 12 lib. 123 or. 865 zenb.

TXIBINGOA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXIKIARZEA E D O TXUKARZEA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXIKINEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 21 lib. 161 or. 1.505 zenb.

TXINDIBERRIA Villavetako lurtsaila, erreg. 19 lib. 50 or. 1.334 zenb. 160

TXINDILAR Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXIRRUTALDEA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXOKARZEA (TXUKARZEA) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXOLEMENDIA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

158. Txaparburua lurtsaila. Txapar- (chaparro, Bot.), -burua (loma, extremo). 159. Txa~lot etxea. «Otra de tres robadas y media en la misma endrecera, que afronta

con las de Fernandorena y Charlotn. (Arch. Prot. Hip. 3, 114 or., 1.849 urtea) 160. Txindiberria lurtsaila. Txindi- (AN, Arak. brasa, AN-tizón; bainan, agian, he-

men Txindil -lenteja- delakoaren hondarra), -bewia (nuevo). Hurrengo Txindilar kasuan seguruago txindil -lenteja- lat. lenticulam-etik, -ar (encinar, robledar) atzizki erromanikoar ausaz. Baita lar (pasto).


TXORRIKOZOKO Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXOSBERRI Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 211 or. 520 zenb.

TXOTXALDEA Erdozaingo lurtsaila, erreg. 24 lib. 235 or. 1.724 zenb.

TXUBATEGI Larrangozko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXUKARZEKA (?) Uliko lurtsaila, erreg. 23 lib. 28 or. 1.607 zenb.

TXUKARTEA Uliko lurtsaila, erreg. 19 lib. 200 or. 1.376 zenb.

TXUKARTES Uliko lurtsaila, erreg. 1 lib. 62 or. 16 zenb.

TXUKARZEA Jaberriko lurtsaila, erreg. 11 lib. 145 or. 801 zenb.

TXUKARZI Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 188 or. 183 zenb?

TXULAGANA (TXURLAGANA) Artajoko lurtsaila, erreg. 14 lib. 85 or. 991 zenb.

TXURLAGANA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

TXURRATEGI Larrangozko lurtsaila, erreg. 18 lib. 99 or. 1.273 zenb.

TXURRUTAGArN Ekaiko lurtsaila, erreg. 8 lib. 188 or. 593 zenb.

TXURRUTALDEA E D O ITURZARRA Lurtsaila, 1.851 urtea 162.

UGARANEA Artajoko mahastia, erreg. 55 lib. 37 or. 3.267 zenb.

ULI (BEHEKOA) Herri eta lurtsaila, erreg. 17 lib. 186 or.

UNKIBAR Aosko lurtsaila, 1.849 urtea.

UNZEA Uliko lurtsaila, erreg. 3 lib. 82 or. 149 zenb.

UNZEZULO Orbaizko lurtsaila, Agoizko erreg. 163

URGUNE Zarikietako lurtsaila, erreg. 1 lib. 132 or. 868 zenb.

161. Txurrutagain lurtsaila. Txurruta- (agian, txorrota -fuente pequeña- delakoaren aldakia, txurrutarrt .fregadero» delarik, -gain (encima, parte alta).

162. Txurrutaldea edo Iturzarra lurtsaila. «Mas atrás dos piezas en Churruta-aldea ó Iturzarra, que serán ambas de tres robadas». (Arch. Prot. Hip. 3,40 or., 1.849 urtea)

163. Unzezulo lurtsaila. Unze- (pastizal), -zulo (hondonada, cavidad).


URREGU (ERREGU?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

URROSGOITI Jaberriko lurtsaila, erreg. 1 lib. 34 or. 9 zenb.

URROZBIDEOTERGIA (?) Olaberriko lurtsaila, erreg. 30 lib. 65 or. 2.096 zenb.

URROZGOITI Jaberriko lurtsaila, erreg. 3 lib. 204 or. 188 zenb. 164

URROZKORREKALDEA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

URRUTIA Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 86 or. 231 zenb. 165

URTIAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

URTXUA Ralako lurtsaila, erreg. 7 lib. 240 or. 528 zenb.

USINAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

USUNAGA Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

USUNAGA Meozko lurtsaila, erreg. 29 lib. 203 or. 2.060 zenb.

USURRIAGA (?) Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

UZKURRALDAGEA (?) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

VILLANUEVA (IRIBERRI) herria.

ZABALA Itoizko lurtsaila, erreg. 3 lib. 58 or. 143 zenb.

ZABALEA Uliko lurtsaila, erreg. 1 lib. 90 or. 23 zenb.

ZABALEGI Meozko lurtsaila, Agoizko erreg. 16'

ZABALETA Longidako lurtsaila, Agoizko erreg.

ZABALZA Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 119 or. 242 zenb.

164. Urrozgoiti lurtsaila. Urroz- (Urroz herri-izena, probableki, antroponirno galo- latinoren batetik, baldin-eta euskal urre (avellana) delakoa kontsideratzekoa ez bada), -goiti (de arriba).

165. Urrutia lurtsaila. Urrutia = lejos, lejano. 166. Usiñaga lurtsaila. Behean Uswñaga aldakia. Itxuraz, Osinaga (lugar de pozos)

baten formula itxia izatea. 167. Zabalegi lurtsaila. Zabal- (ancho, extenso), -egi tokizko atzizkia.


ZABIBURUALDEA (ZUBIBURUALDEA) Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 65 or. 224 zenb.

ZALBIDEA Orbaizko lurtsaila, erreg. 24 lib. 91 or. 1.690 zenb.

ZALDIBAR Meozko lurtsaila, erreg. 1 lib. 232 or. 61 zenb. lb8

ZALDIRIBAR Meozko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZALGERRI Jaberriko lurtsaila.

ZANDOAIN Meozko lurtsaila, erreg. 6 lib. 125 or. 409 zenb.

ZANDUARRA Olaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZANKALDE (?) Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

ZARAKI Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

ZARIKIETA Herri eta lurtsaila, Agoizko erreg. lb9

ZARREGI ETA LLUBIAZOKO Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

ZAUZOLAPEA Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg. I7O

ZAUZOLAPEABERAGITOA Ekaiko lurtsail eta mahastia, Agoizko erreg.

ZAUZOLOPEA (ZAUZOLAPEA) Ekaiko lurtsaila, erreg. 18 lib. 246 or. 1.317 zenb.

ZAZPE Olaberriko lurtsaila, erreg. 27 lib. 14 or. 1.861 zenb.

ZAZPEBIDEA Olaberriko lurtsaila, erreg. 17 lib. 237 or. 1.242 zenb. I7l

ZAZPERENA Aosko lurtsaila, Arch. Prot. Hip. 9 zenb. XIX mendea172.

ZIBITAGANA Meozko lurtsaila, 1.849 urtea 173.

168. Zaldibar lurtsaila. Zaldi- (caballo, baldin-eta zaldu delakoa ez bada), -ibar (vega, valle)

/ '

169. Zarikieta herria. Ausaz, zarika -sauce- lat. salicem delakotik, euskal aurredortsa- lez, asimilapen bokalikoz eta I/r aldaketaz Zarikiegi kasuan bezala. Iparraldean eta Saraitzu-n zarika-k «retama» ere adierazten du. Cfr. T. Aranzadi. RIEV X X 281 or.

170. Zauzolapea lurtsaila. Zauzola- (zauz, ausaz, zuazlzuatz -árbol- delakoaren metatesia; bainan probakizun gelditzen da), -ola (lugar en general, cabaña), -pea (cabe, debajo).

171. Zazpebidea lurtsaila. Zazpebidea = camino de Zazpe. 172. Zazperena etxe eta lurtsaila. «...teniente a las de Zazperena y de la casa del sastre

de Murillo». (Arch. Prot. Hip. 3, 113 or., 1.849 urtea) 173. Zibitagaí-ia lurtsaila. Zibita- (probableki, zubieta -lugar de puentes- delakoaren


ZOKOARDANZEA Ralako mahastia, erreg. 25 lib. 136 or. 1.764 zenb.

ZOKOETA Ralako lurtsail eta mahastia, erreg. 7 lib. 211 or. 520 zenb.

ZOKOLATE Ekaiko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZOZIGOIENA (?) Artajoko lurtsaila, erreg. 4 lib. 74 or. 227 zenb.

ZUASTI Villaretako lurtsaila, erreg. 18 lib. 59 or. 1.337 zenb. 174

ZUBALBELZA Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUBALBELZA EDO EGUBORBELZA (?) Uliko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUBIALDEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUBIBIDEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUBIKOA Jaberriko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUBIONDOA Olaberriko lurtsaila, erreg. 6 lib. 200 or. 434 zenb. 175

ZULLOALLORRA Olaberriko lurtsaila, erreg. 18 lib. 20 or. 1.252 zenb.

ZULUETA Zarikietako lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUMAETA Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg. 17"

ZUMARTEA Aosko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUMAZEA (?) Artajoko lurtsaila, Agoizko erreg.

ZUMEA Artajoko lurtsaila, erreg. 3 lib. 134 or. 165 zenb.

ZUZA Herri eta baratza, erreg. 2 lib. 158 or. 105 zenb. 177

aldakia asimilapenez) ,-gaña (encima, parte alta). «Mas otra viña de tres peonadas contigua a otra... en el término de Zibitagafia,,. (Arch. Prot. Hip. 3, 39 or., 1.849 urtea)

174. Zuastt lurtsaila. Zuasti = arboleda. 175. Zubiondoa lurtsaila. Zubi- (puente) -ondoa (junto, cerca). 176. Zumaeta lurtsaila. Zuma- (mimbre), -eta tokizko atzizkia. Zumaeta = mimbre-

ral, zur -madera- eta me(he) -delgado- osagaietatik. Cfr. APV, 170 or. 177. Zuza herria. Agian, zur (madera) delakoaren ildotik, zurza (lugar de maderas)

baten ondorio gisa. Est facta tsta donacio in Zuza, 1071 urtean (Documentación Medieval de Leire, 139 or.). Alta uero decanta tn cuca, alza tn Ossa, 1071 urtean (Ibidem). Don Sancho Periz abbat de Cuca, 1294 urtean (Colec. Diplomática de Santa María de Roncesvalles, '437 or.).

XIV mendean honelako antroponimoak: María Periz de Jacoyzte, Lope Yriauzterreco, Lope Cuca, Lope Jacueiz, Martin Periz Ipuqa (guipuzcoano), Johan Periz.

Longida-ko toponimoak · nean Irati ibaia beheko lurretara isurtzen delarik. Zuza aldean Irati eta...

Documents

Transcript of Longida-ko toponimoak · nean Irati ibaia beheko lurretara isurtzen delarik. Zuza aldean Irati eta...