MAKINAK

Egileak: Ainara.Z, Nerea, Eneko,Julen eta Joel.

AURKIBIDEAMakinak eta zertarako

erabiltzen diren

- Zertarako balio dute makinak?

- Makina mekanikoak.

- Makina termikoak.

- Komunikatzeko eta informazioa

erabiltzeko makinak.

Makinen zatiak

- Egitura eta karkasa.

- Motorra eta zati higikorrak.

- Zirkuitu elektrikoak eta

elektronikoak.

- Sentsoreak.

- Adierazgailuak eta pantailak.

Eragile mekanikoak

- Hainbat eratako eragile

mekanikoak.

- Engranajeak.

- Kremailerak eta pinoi-mekanismoa.

- Martxa aldagailuak.

Aurrerapen teknikoak eta

gizartea

- Lan egiteko moduen aldaketa.

- Garraiobideen aldaketak.

- Osasungintzako aldaketak.

- Komunikabideetako aldaketak.

- Kulturako eta aisiako aldaketak.

MAKINAK, ETA ZERTARAKO ERABILTZEN

DIREN

ZERTARAKO BALIO DUTE MAKINAK?

Makina guztiek jarduera errazago egiten laguntzen digute:

- Denbora gutxiago behar izaten dugu.

- Ahalegin gutxiago egin behar dugu.

- Zereginak zehatz egiten laguntzen dute.

- Makinen bidez, energia eralda ditzakegu.

MAKINA MEKANIKOAK

Makina mekanikoak objetu astunak higitzeko eta altxatzeko

erabiltzen dira.

Makina mekaniko asko eskuzkoak dira, pertsonek ematen baitite

energia; Adibidez,grapagailua.Beste batzuk automatikoak dira eta

energia erabiltzen dute; adibidez,irabiagailua.

MAKINA TERMIKOAK

Makina termiko deritze berotzeko eta hozteko erabiltzen diren

makinei.

Gas-galderek eta bitrozeramikako plakek berotzeko erabiltzen dira.

KOMUNIKATZEKO ETA INFORMAZIOA

ERABILTZEKO MAKINAKElektrizitatearen, elektronikaren eta informatikaren bidez hainbat

makina sortu dira:

- Telefonoa,irratia urrutira komunikatzeko balio dute.

- CD-ak eta mp3-ak musika entzuteko erabiltzen dira.

- Argazki kamerak eta bideo grabagailuek grabatzeko aukera ematen

dute.

- GPS-ak orientatu egiten gaituzte.

- Bideo-kontsolen bidez, jolastu egin daiteke.

- Ordenagailuen bidez, hainbat gauza egin daiteke:

jolastu, web orriak ikusi...

EGITURA ETA KARKASAHainbat motatako makinak daude. Makina askok osagai berak dituzte.

Makina baten egitura gainerako elementuak hartzen dituen oinarria da.

Karkasak eta estalkiek makina babesten du.Elementuak makinara lotzeko

balio du.

Karkasaren gainean jarri ohi dira makinaren funtzionamendua

kontrolatzeko elementuak. Adibidez:bideo kontsola baten botoia eta

irabiagailu baten etengailua.

Karkasa Bai Karkasa ez

MOTORRAK ETA ZATI HIGIKORRAK

Higidura sortzen duten makina automatikoek motor bat

behar dute. Bi motatakoak daude:

-Erregaiz dabiltzan motorrak:Ibilgailu gehienek

erabiltzen dituzte.

-Motor elektrikoak:Mota guztietako makinetan daude.

Pieza higikorrek eta eragile mekanikoek beste zati

batzuetara konektatuta daude.

ZIRKUITU ELEKTRIKOAK ETA

ELEKTRONIKOAK

Energia elektrikoaren bidez funtzionatzen duten makinetan

daude.Zirkuitu horiek energia eramaten dute motorretara.Zirkuitu

elektronikonikoen osagaiak txikiak izaten dira.Zigilu baten

tamainako zirkuitu batek milioika osagai izan ditzake;txipak esate

baterako.Zirkuitu elektrikoak edo elektronikoak dituzten makinek

sare elektrikora konektatuta edo pilen edo berriz kargatzeko

baterien bidez funtzionatzen dute.

SENTSOREAKSentsoren bidez informazioa jaso dezake.Bi motatakoak

daude.Tenperatura sentsoreak:Erradiadore bat noiz piztu eta noiz

itzali kontrolatu daiteke.Tenperatura kontuan hartuta.Argi

sentsoreak: igogailuan kokatuta daude.

Tenperatura sentsorea Argi sentsorea

ADIERAZGAILUAK ETA PANTAILAK

Informazioa ematen duten elementuak dira.Sakelako

telefonoek pantaila digitala dituzte.Autoetan hainbat

adierazgailuak daude.

HAINBAT ERATAKO ERAGILE

MEKANIKOAK

Eragile mekanikoak makina mekanikoetan higidura eta indarra

transmititzen duten pieza higikorrak dira.

Mekanismo esaten zaio hainbat eragilez osatutako multzoari.

Mota hauek daude:

- GURPILAK: Leunak edo horzdunak dira.

- ARDATZAK: Gurpiletan eta motorretan akoplatzen dira.

- UHALAK EDO KATEAK: Gurpil batetik bestera

transmititzen dute higidura.

- PALANKAK: Indar bat handitu edo murriztu eta transmititu egiten

dute.

- MALGUKIAK: Energia metatzen dute.

- BIRADERAK: Eskuzko zenbait makinatan erabiltzen

dira makina higitzeko.

- KREMAILERAK: Hortzak dituzten piezak dira, gurpil horzdunak eta

horietan sartzen dira.

ENGRANAJEAK

Engranajeak bi eragilez edo gehiagoz osatutako mekanismoak dira.

Engranajeak higidura transmititzen dute.

Hortzen bidez eragile bat bestearekin elkartzen dira.

- Bi gurpil zuzenean akoplatzen badira,

kontrako noranzkoetan biratzen dira.

- Gurpilak uhal edo kate baten bidez

lotzen badira, noranzko berean

biratzen dira.

- Gurpilek hortz kopuru bera dute,

abiadura berean biratzen dira.

- Gurpilek hortz kopuru desberdina

badute, gurpil txikiena gurpil handiena

baino azkarragoa biratzen da.

KREMAILERA- ETA PINOI-MEKANISMOA

Kremailera eta pinoi-mekanismoa erabiliko dugu higidura zirkularra

higidura lineal bihurtu nahi badugu.

Mekanismo horretan pinoi deitzen dugun gurpil horzduna kremailera

batean akoplatzen da.

Pinoia biratzen denean kremailera

noranzko batean higitzen da.

Pinoi noranzko batean egitean kremailera

kontrako norabidean joango da.

MARTXA-ALDAGAILUAK

Ardatz baten biraketa-abiadura

aldatzen duten engranajeak

dira.

Bizikletan hainbat gurpil horzdun

daude. Atzekoak pinoi deitzen

dira eta txikienak dira;

aurrekoak plater deitzen dira

eta handienak dira. Kate

baten bidez lotuta daude.

Txirrindulariak indarra egiten du pedaletan hanken bidez, pedalak

platerrak biratzen dituzte katearen bidez atzeko gurpila biratzen da

txirrindula mugituz.

LAN EGITEKO MODUEN ALDAKETAKMakinek asko aldatu dute lan-modua.

Makinei esker ez dituzte eskuz egin behar lana.Garabiek eta

hondatzeko makinek egiten dituzten lanak oso gogorrak izango

lirateke izaki bizidunentzat.

Makina bat pertsonaren lana egin dezake.Uzta makinek nekazarien

lana egin ahal du.Robot industrial bat fabriketan lana egin al du.

AURRERAPEN TEKNIKOAK ETA GIZARTEA

Osasungintzako aldaketak

Duela mende bat medikuek ez zekiten nola sortzen ziren eta nola

kutsatzen ziren gaixotasun asko.Gaur egun,hainbat botika eta

txerto daude.Osasungintzako aurrerapenei esker,luzaroan bizi

gaitezke,osasun-baldintza hobeetan.Aurrerapen horiek ez dira

munduko leku guztietara iritsi.

GARRAIOBIDEEN ALDAKETAKGarraiobidei esker hainbat eratara higitzen gara gaur egun.Asko aldatu dira

garraiobideak.

Pertsonak urrun bizi daiteke.Trenetan,autobusetan...joan ahal dira egunero

lanera.

Salgaiak itsasontzietan eta hegazkinetan ibiltzen dira.Hortaz distantzia ez

da oztopo merkataritzarako.

Garraiobideek erregai fosilak erabiltzen dituzte,eta hortaz, berotze globala

eragiten dute.

KOMUNIKABIDEETAKO ALDAKETAK

Elektrizitatea asmatu aurretik,oinezko edo zaldizko mezularien bidez

bidaltzen ziren mezuak.Gaur egun,telefonoa,irratia,telebista eta

Internet ditugu.Posta elektronikoak posta arruntaren tokia hartu

du.Posta arrunta baino azkarragoa da.

KULTURAKO ETA AISIAKO ALDAKETAK

Inprentaren bidez,azkarrago eta merkeago kopia zitezkeen

liburuak,eta horrela,kultura eta entretenimendua jende

gehiagorengana iristen zen.Gerora,zinema,irratia,telebista eta

Internet asmatu zituzten,hori dela eta,aldatu egin ziren kultura

sortzeko,banatzeko moduak eta ondo pasatzeko moduak.

BUKAERA

Egileak: Ainara.Z, Nerea, Eneko, Julen eta Joel.