MATERIA

MATERIAREN AGREGAZIO EGOERAK

AGREGAZIO

EGOERAK

EGOERA SOLIDOA EGOERA LIKIDOA EGOERA GASEOSOA

FORMA ETA BOLUMEN

KONSTANTEABOLUMEN KONSTANTEA

ONTZIAREN ITXURA

ITXURA ETA BOLUMEN

ALDAKORRAK

INDARRAK APLIKATUZ

DEFORMA TU EDO

APURTUhttp://www.iesaguilarycano.com/dpto/fyq/mat/mat3.htm

PRAKTIKOKI

KONPRIMAEZINAK

ERRAZ KONPRIMA EDO

HEDA DAITEZKE

MATERIAREN EREDU ZINETIKO-MOLEKULARRA

GASAK ELKARRENGANDIK OSO URRUN DAUDEN PARTIKULAZ (MOLEKULAK), OSATUTA DAUDE, BERAZ

GASEK BETETZEN DUTEN BOLUMENA IA-IA HUTSA DAGO ETA MOLEKULAK ESPAZIOAN DAUDEN

PUNTUAK BEZALA KONTSIDERA DAITEZKE.

PARTIKULAK HIGIDURA JARRAIA ETA ZORIZKOAN DAUDE, ETA TALKA ELASTIKOAK PAIRATZEN

DITUZTE BAI ELKARREN ARTEAN, BAITA ONTZIAREN HORMEN KONTRA.

GASAREN MOLEKULEK ES DUTE ELKARREN ARTEKO ELKAREKINTZARIK, EZ ERAKARLERIK EZ

ALDERTZAILERIK, ELKARREKIN TALKA EGITEN DUTENEAN IZAN EZIK.

GAS BATEN MOLEKULEN BATEZBESTEKO ENERGIA ZINETIKOA, TENPERATURAREN ZUZENKI

PROPORTZIONALA ETA GASAREN IZAERAREN INDEPENDIENTEA.

EGOERA SOLIDOA

PARTIKULAK OSO HURBIL DAUDE BATA

BESTETIK. DENTSITATE OSO HANDIA

BIBRATZEN ARI DIRA ETENGABE BAINO

DESPLAZATU GABE

PARTIKULEN ARTEKO ERAKARPEN INDARRAK

HANDIAK. DIFUSIO TXIKIA

TENPERATURA IGOTZEAN PARTIKULEN

BIBRAZIOA GERO ETA HANDIAGOA EGITEN DA

EGOERA LIKIDOA

PARTIKULAK HURBIL DAUDE BATA

BESTETATIK.

PARTIKULEK EZ DITUZTE POSIZIO FINKOAK,

IRRISTATZEN ARI DIRA

ERAKARPEN INDARRAK ERTAINAK,

HORREGATIK ONTZIAREN ITXURA HARTZEN

DUTE.

TENPERATURA IGOTZERAKOAN, PARTIKULAK

AZKARRAGO MUGITZEN DIRA, BAINA GUZTIZ

ALDENDU GABE

EGOERA GASEOSOA

PARTIKULAK OSO URRUN DAUDE BATA

BESTEETATIK. DENTSITATE OSO TXIKIA

ETENGABE NORABIDE GUZTIETARA HIGITZEN

ARI DIRA

INDAR ELKARMOLEKULARRAK EZ DIRA

EXISTITZEN, TALKA EGITEN DUTENEAN IZAN

EZIK.DIFUSIO OSO HANDIA

TENPERATURA IGOTZERAKOAN PARTIKULAK

AZKARRAGO MUGITZEN DIRA, TALKA

KOPURUA HANDITZEN DA.

EGOERA-ALDAKETEN TEORIA ZINETIKO-MOLEKULARRA

AGREGAZIO EGOERAK , PRESIOAREN ETA

TENPERATURAREN BIDEZ TRANSFORMATU

EGITEN DIRA

TENPERATURA HANDITZERAKOAN PARTIKULAK AZKARRAGO MUGITZEN DIRA ETA HALAKO BATEAN, POSIBLE DUTE ELKARREN ONDOAN DAUDEN PARTIKULEN ARTEKO ERAKARPEN INDARRAK GAINDITZEA ETA BESTE EGOERARA PASATZEA.

PRESIOA HANDITZERAKOAN, PARTIKULAK HURBILTZEN HASTEN DIRA, ETA ORDUAN ETA PARTIKULEN ARTEKO ERAKARPEN INDARRAK HANDITZEN HASTEN DIRA, LOTURAK HANDITUZ ETA EGOERA ALDAKETA AHAL BIDERATUZ.

Egoera-aldaketa:kondentsazioa, lurrinketa, sublimazioa, fusioa, solidatzea

MATERIAREN SAILKAPENA

MATERIA

SUBSTANTZIA

PURUAKNAHASTEAK

ELEMENTUAK KONPOSATUAKNAHASTE

HOMOGENEOAK

NAHASTE

HETEROGENEOAK

http://www.iesaguilarycano.com/dpto/fyq/Dalton.html (ekintzak/actividades)

ALDAKETA FISIKOAK ETA

KIMIKOAKALDAKETA KIMIKOA EDO ERREAKZIO KIMIKOA: HASIERAKO SUBSTANTZIA PURUEZ BESTELAKOA DEN BESTE SUBSTANTZIA BAT SORTZEN DA, METODO FISIKOEN BIDEZ BANANDU EZIN DAITEKEENA

ALDAKETA FISIKOA: HASIERAKO SUBSTANTZIA PURUEN EZAUGARRIAK ASKO ALDATZEN EZ DIRENEAN, METODO FISIKOEN BIDEZ BETI ITZULGARRIA DEN PROZESU BAT DA.

ERREAKZIO KIMIKOEN LEGE

KLASIKOAK

LAVOISIER-EN LEGEA EDO MASAREN KONTSERBAZIOAREN LEGEA:

ERREAKZIO KIMIKO OROTAN, ERREAKZIONATZEN DUTEN ERREAKTIBOEN MASA TOTALA ETA

ERREAKZIOZKO PRODUKTUEN MASA TOTALA BERDINAK DIRA.

ERREAKZIO KIMIKOEN LEGE

KLASIKOAKPROUST-EN LEGEA EDO PROPORTZIO DEFINITUEN LEGEA: BI ELEMENTU EDO ELEMENTU GEHIAGO BESTE KONPOSATU KONKRETU BAT SORTZEKO KONBINATZEAN, ELEMENTUEN MASEN ARTEKO PROPORTZIOA BETI DA KONSTANTEA ETA PROZEDURAREKIKO INDEPENDIENTEA.

DALTONEN TEORIA ATOMIKOA

ELEMENTUAK ATOMOZ OSATURIK DAUDE, ATOMO HORIEK ZATIEZINAK ETA ALDAEZINAK DIRA.

ELEMENTU BEREKO ATOMO GUZTIAK BERDINAK DIRA, BAI MASARI DAGOKIONEZ ETA BAI BESTE KOALITATE GUZTIEI DAGOKIENEZ ERE.

ELEMENTU DESBERDINEN ATOMOEK MASA ETA PROPIETATE DESBERDINAK DITZUTE

KONPOSATUAK ELEMENTU DESBERDINEN ATOMOEN BILKETAZ ERATZEN DIRA, ELEMENTU-KOPURUEN ARTEKO ERLAZIO NUMERIKOA SINPLEA DELARIK

LEGE PONDERALEN

INTERPRETAZIOALAVOISSIEREN LEGEA

PROUSTEN LEGEA

?

KONBINAZIO-BOLUMENEN

LEGEA (GAY-LUSSAC)ERREAKZIO KIMIKO BATEAN PAARTE HARTZEN DUTEN SUBSTANTZIA GASEOSOEN BOLUMENEN ARTEKO ERLAZIOA, PRESIO ETA TENPERATURAREN BALDINTZA BERBERETAN NEURTURIK, ZENBAKI SINPLEEN BIDEZKOA DA.

AVOGADROREN PRINTZIPIOA

GAS DESBERDIN BOLUMEN BERDINEK, PRESIO ETA TENPERATURAREN BALDINTZA BERDINETAN NEURTURIK, PARTIKULA –KOPURU BERBERAK DITUZTE

MASA ATOMIKOA/MASA

MOLEKULARRA/MOLMASA ATOMIKOA: ATOMO BATEN MASA, BERE UNITATEA KARBONO-12 ISOTOPOAREN HAMABIREN PARTEA. UNITATEAREN SINBOLOA U DA.

MASA MOLEKULARRA: MOLEKULA BATEN MASA. BERE UNITATEA U DA, ETA KALKULATZEKO, MOLEKULA HORI OSATZEN DUTEN ELEMENTUEN MASA ATOMIKOAK BATZEN DIRA.

MOL: OINARRIZKO ELEMENTUEN (ATOMO, MOLEKULA, ELEKTROI..)KOPURU KONKRETUARI

(NA=6,023 1023) DAGOKION SUBSTANTZIA KANTITATEA DA. KANTITATE HORREN MASA GRAMOTAN EMANDA, ELEMENTUAREN MASA ATOMIKOA EDO MOLEKULARRALAREN BERDINA DA ZENBAKIARI DAGOKIONEZ, BAINA AZKEN HAU MASA ATOMIKOAREN UNITATETAN EMANDA DAGOELARIK.

atomo-mol: n=gramoak/m.a

molekula-mol: n=gramoak/m.m