Material osagarria

LEHEN HEZKUNTZA

Elikagaiak: etiketak eta

osaera

2

TAILERRAREN HELBURUA

TAILERRAREN EDUKIAK

 Produktuen etiketak duten garrantzia eta erabilgarritasuna.

 Elikagaien etiketetan agertu behar duten nahitaezko datuak:

 Produktuaren izena eta marka.

 Osagaiak

 Pisua eta bolumena

 Iraungitze-data edo lehentasunezko kontsumo-data

 Enpresaren identifikazioa

 Sorta-zenbakia

 Kontserbazio modua

 Erabilera modua

 Nutrizio-informazioa

 Elikagai bat aukeratzeko garaian kontuan hartu beharreko ardurazko irizpideak.

 Gehigarriak: motak eta funtzioak

JARDUERA OSAGARRIAK

AURRETIKO JARDUERAK

1. ZIKLO

1. Ontzia eta etiketa

2. ZIKLO

1. Argi dago?

3. ZIKLO

1. Patata frijituak

GEROKO JARDUERAK

1. ZIKLO

1. koloreak eta zaporeak

2. Arrautza

2. ZIKLO

1. Freskatu

2. Orain argiago dago

3. ZIKLO

1. Etiketak aztertzen

2. Berdinak eta desberdinak

Elikagai-etiketak irakurtzeko ohitura hartzea eta etiketetako informazioa elikagaiak modu

arduratsuan aukeratzeko erabiltzea.

3

OINARRIZKO KONPETENTZIEKIKO LOTURA

Z

ie n

tz ia

te k n

o lo

g ia

e ta

o s a s u

n

K u

lt u

r a r a k o

g a it

a s u

n a

I k a s te

n

ik a s te

k o

g a it

a s u

-

n a

M a te

m a ti

-

k a r a k o

g a it

a s u

n a

K o m

u n

ik a z io

-

r a k o

g a it

a s u

n a

G a it

a s u

n

d ig

it a la

e ta

I n

fo r m

a -

z io

a r e n

tr a ta

e r a k o a

G iz

a r te

r a -

k o e

ta

h ir

it a r ta

-

s u

n e r a k o

g a it

a s u

n a

K u

lt u

r a

h u

m a n

is ti

k o

e ta

a r ti

s ti

k o

r a -

k o

g a it

a s u

n a

N o r b

e r a r e n

a u

to n

o m

ia -

r a k o e

ta

e k im

e n

e r a -

k o

g a it

a s u

n a

O n

tz ia

e ta

e ti

k e ta











A rg

i d

a g o ?











P a ta

ta f

ri ji

tu a k







K o lo

re a k

e ta

z a p

o -

re a k





A rr

a u

tz a











F re

sk a tu









O ra

in a

rg ia

g o d

a g o











E ti

k e ta

k a

z te

rt ze

n











B e rd

in a k

e ta

d e s-

b e rd

in a k











4

AURRETIKO JARDUERAK

5

Gaia bideratu eta ikasleen arreta lortzeko, galdera sorta bat eginez has gaitezke. Hauek,

ikasleen adina eta jakintza mailaren araberakoak izango dira. Ondoren azaltzen direnak

izan daitezke baliagarri:

 Irakurtzen al dituzu produktuen etiketak?

 Zure ustez, zertarako balio du etiketa batek?

 Zer gerta liteke elikagai batek etiketarik ez badu?

1. ZIKLO

ONTZIA ETA ETIKETA

Ikasleek bi kontzeptu horiek ulertzeko eta bereizteko, ikasgelan elikagai pro-

duktuetarako ontzien zerrenda bat egingo dute. Ikasleek ontzi bakoitza zer elikagai produktutarako erabiltzen den esan beharko dute (esate baterako,

brikak esnerako eta zukuetarako, kristalezko poteak kontserbetarako eta marmeladarako...). Hori egin ondoren, ikasgelara produktu batzuk era- mango dituzte (freskagarri latak, freskagarri botilak, esne brikak, patata pol-

tsak...), eta horietako bakoitzari buruz galdera hauek egingo dizkiegu: Zein da ontzia edo bilgarria? Eta etiketa? Ikasleak konturatuko dira batzuetan etiketari dago-

kion informazioa ontzian bertan inprimatuta dagoela; esate baterako, freskagarri latetan.

2. ZIKLO

ARGI DAGO?

Ikasle guztiek sarri kontsumitu ohi duten produktuen artean, elikagai produktu bat auke-

ratu beharko da. Produktu horren etiketa ikasgelara eramateko esango diegu. Han, etiketa irakurri eta ulertzen ez dituzten edo zalantzak sortzen dizkieten datuak gorriz azpimarra-

tuko dituzte. “Orain argiago dago” jardueran berriz ere lan honetara joka dugu, tailerraren ostean du-

darik dagoen edo ez argitzeko.

3. ZIKLO

PATATA FRIJITUAK (Fitxa 1)

Produktu bat erosterakoan kontuan hartu beharreko irizpideei buruz hausnartuko dugu.

Ikasleei eskatuko diegu galdetegi bati erantzuteko.

Banaka galdetegia osatu ondoren, erantzunak jakinaraziko dizkiete gainerako ikasleei, eta

erantzunen arrazoiei buruz hitz egingo dute. Gehien aukeratu dituzten hiru aukerak ida-

tziko dituzte. Datu hori tailerrera eraman beharko da.

6

Fitxa 1: GALDETEGIA

Patata frijituak edo antzeko zerbait erostera joaten naize-

nean, zer aukeratzen dut?

□ Ezagunena egiten zaidan marka.

□ Merkeena.

□ Pertsonaia ezagun baten aurpegia duten poltsa, pertsonaia benetakoa edo

gezurretakoa izatea

□ Eskura ikusten ditudan lehenak.

□ Patata frijitu garestienak, onenak izango direlako.

□ Opariren bat dutenak.

□ Beti marka berekoak erosten ditut, horiek baitira gehien gustatzen zaizkidanak.

□ Poltsarik handiena dutenak.

□ Poltsan zer jartzen duen irakurri ondoren erabakitzen dut.

□ Telebistan agertzen direnak.

7

GEROKO JARDUERAK

8

Ikasleei eskatuko diegu elikagaiak haien benetako kolorez margotzeko. Margotu ondoren, moztu eta sailkatu egingo dituzte: kartoi mehe batean berez kolore hori dutenak itsatsiko

dituzte, eta beste batean, kolorea koloratzaileen ondorioz dutenak.

FRESKATU

2. ZIKLO

Jarduera hori egiteko, ura eta ikasgela handi bat behar ditugu. Ikasleen esku, osagai

hauek jarriko ditugu: laranjak eta limoiak (erditik ebakita), menta- eta erregaliz-infusioa,

azukrea, ura, ur gasduna, kanela... Tresna batzuk ere beharko ditugu: zukugailua, neur-

tzeko ontzia eta koilaratxoak. Ikasle bakoitzak, freskagarri bat egiteko, nahi erara erabili

eta nahastuko ditu osagaiak; hori bai, freskagarria (150 ml) egiteko zer osagai eta bakoi- tzetik zenbat jartzen duen idatzi beharko du paper batean. Freskagarriari nahi duten izena jarriko diote.

1. ESPERIMENTUA

Arraultzen porositatea

Urez betetako ontzi batean tinta edo tenpera bo-

tako dugu, eta arrautza bat sartuko dugu. Ordu

batzuen buruan, arrautza atera eta egosten jarriko

dugu. Egositakoan, ireki egingo dugu, eta kontura-

tuko gara arrautzak kolorea duela. Hori zergatik

gertatzen den jakinaraziko diegu ikasleei: tintak

arrautzaren azala zeharkatzen badu, arrautza po-

rotsua dela esan nahi du. Beraz, zer gertatuko li-

tzateke zikindutako arrautza bat erosiko bagenu?

Esaterako, gorotz hondarrez edo lumez zikinduta

badago? Nola saldu behar dira arrautzak?

2. ESPERIMENTUA

Arrautzen freskotasuna

Arrautza denboraren poderioz ezaugarriak galtzen

dituen produktu naturala dela esango diegu ikasleei.

Hori egiaztatzeko, oiloek hainbat egunetan jarritako

arrautzak hartu eta litro bat urez betetako ontzi ba-

tean sartuko ditugu. Pixkanaka-pixkanaka gatza botako

diegu (lau koilarakada handi). Hori egin ondoren, ikusiko

dugu arrautza batzuk hondoan geratzen direla eta

beste batzuk ur azalean. Orduan, azalpena emango di-

egu: arrautza freskoenak hondoan geratzen dira, ba-

rruan ez baitute ia airerik; fresko ez dauden arrautzak

aldiz, ur azalean gelditzen dira airea dutelako. Arrau-

tzak ireki, plater batean jarri eta bien artean dauden

aldeak ikusiko ditugu; esate baterako, gorringoa erdian

duten ala ez eta gorringoaren altuera.

ARRAUTZA

KOLOREAK ETA ZAPOREAK (Fitxa 2)

1. ZIKLO

Jarduerari ekiteko, arrautzaren ezaugarriak eta arrautzaz egin daitezkeen

platerak izango ditugu hizpide. Jarraian, bi esperimentu hauek egingo di-

tugu:

* Zuen freskagarriaren errezeta, programako aldizkarian agertzea