ERREINUAK ZELULA-MOTA ZELULA-KOPURUA

ADIBIDEAK NUTRIZIOA-MOTA

MONEROAK prokariotoa zelulabakarrak 

bakterioak batzuk autotrofoak

eta besteak heterotrofoak.

PROTISTOAK edo PROTOKTISTOAK

eukariotoa 

batzuk zelulabakar eta

besteak zelulanitzak

protozooak eta algak

batzuk autotrofoak eta besteak

heterotrofoak.

ONDDOAKeukariotoa batzuk zelulabakar

etabesteak zelulanitzak

legamiak, lizunak, perretxikoak eta

likenak.

 

denak heterotrofoak.

METAFITOAK eukariotoa zelulanitzak 

landareak denak autotrofoak.

METAZOOAK eukariotoa zelulanitzak 

animaliak denak heterotrofoak.

LOUIS PASTEUR

(1822-1895)

ROBERT KOCH

(1843-1910)

BIRUSEN SAILKAPENA: azido nukleikoaren arabera

Baltimoren sailkapena

I. DNA bikoitza (dsDNA). Adib: herpesa

II. DNA bakuna (+)(ssDNA). Adib: parbobirosisa

III. RNA bikoitza (dsRNA). Adib: erreobirusa

IV. RNA bakuna (+)(ssRNA). Adib: errubeola, dengea

V. RNA bakuna (-) (ssRNA). Adib: amorrua, ebola, gripea

VI. RNA bakuna (ssRNA-RT). Adib: erretrobirusa (GIB)

VII.DNA bikoitza (dsDNA-RT). Adib: B hepatitisa

BIRUS KONPLEXUA: BAKTERIOFAGOA

EBOLA birusa

DENGE birusa

TAMAINA TXIKIKO CITRUS ZUHAITZA EXOCORTIS BIROIDEAK ERAGINDA

PRIOIAK

HEGAZTIAREN GRIPEA

A GRIPEA (H1N1)

Ortomixobirus familiakoa

A motatako influenzabirusaren

azpimota

EZOHIKO NEUMONIA

EPSTEIN-BARR birusa

MONONUKLEOSISA

BIRUSEK ERAGINDAKO ZENBAIT GAIXOTASUN  

Gripea(Ortomixobirus)

Sukar handia, buruko mina eta arnas arazoak.

B Hepatitisa(Hepadnabirus)

Larruazal horia, sukarra eta ahulezia orokorrean. Sexu, listu edo xiringa kutsatuak erabiliz transmititzen da.

Elgorria(Paramixobirus)

Eztula, sukarra, begi gorriak eta orbanak. Oso kutsakorra arnasketa bidez.

Barizela(Herpesbirus)

Larruazaleko orbanak azkurarekin. Gongoil linfatikoetako infekzioa.

Hiesa(Erretrobirus)

 

BIZIAREN ZUHAITZ

FILOGENETIKOA

HIRU DOMEINUAK

GAITZEN TRANSMISIO-BIDEAK

• ZUZENEKO KONTAKTUA: sexu harremanetan, esaterako.

Adib: sifilia, gonorrea, hepatitisa, hiesa.

• ZEHARKAKO KONTAKTUA:

Bektore bizidunak: gaixotasuna pairatzen ez duten animaliak edo pertsonak. Adib: malaria, loaren gaitza.

Bektore ez-bizidunak: tresnak, kaiolak, autoak, ura, airea. Adib: kolera, tifusa, neumonia.

BEKTORE

BIZIDUNAK

AKAINA

ANOFELES ELTXOA

CULICOIDES ELTXOA

TSE TSE EULIA

Saneamendua: germen patogenoen kopurua gutxitzeko erabiltzen ditugun prozedura errazak eta merkeak.

Desinfekzioa: mikroorganismo patogenoen forma begetatiboak –baina ez derrigorrez erresistentzi formak- hiltzen dituen prozedura.

Desinfektatzaileak inguru bizigabeetan aplikatzen dira. Ehun bizietan aplikatzen direnean

Antiseptikoak esaten zaie mikroorganismoak suntsitu eta horien hazkuntza eragozteko.

Esterilizazioa: mota guztietako mikroorganismoak (patogenoak eta ez-patogenoak) suntsitzen dituen prozedura (espora bakterianoak barne).

DEFINIZIOAK

Esterilizazioa eragile fisiko zein kimikoen bitartez gauza daiteke:

Prozedura fisikoak:

- Bero lehorra (Pasteur-labea edo Poupinel berogailua)- Bero hezea (autoklabea)- Sugarraren metodoa- Erradiazio ionizatzaileak (gamma, katodikoak) - Erradiazio ez-ionizatzaileak (argi ultramorea) - Errausketa

Pasteur-labea

autoklabea

Prozedura kimikoak:- Etileno oxidoa (gasa)- Fenolak, alkoholak, aldehidoak

(glutaraldehidoa)Ebakuntza kirurgikoetan instrumental kirurgikoaren esterilizazioa egiten da, instalazioen desinfekzioa eta ehun bizidunen antisepsia.

Pasteurizazioa: beroaren bidez likido batean dauden patogenoak (bakterioak, protozooak, lizunak, legamiak…) suntsitzeko prozesua da, baina ez dira mikroorganismo guztiak akabatzen (esporak eta termofiloak, esaterako). Likidoa berotu ondoren, berehala hoztu eta zigilatzen da. Elikagai-industrian asko erabiltzen da, esnearekin, garagardoarekin, zukuekin, esnekiekin eta izozkiekin, besteak beste. Ez ditu janarien ezaugarri fisiko-kimikoak eta organoleptikoak asko aldatzen.