Normas Básicas Máquinas e Ferramentas Manuais Cerramento · TRABALLOS DE SOLDADURA 59 4.1....

Normas Básicas

no manexo de Máquinas e Ferramentas

Manuais no sector do Cerramento

Reservados todos los derechos de esta edición para AECALPO - Asociación de Empresas del Cerramiento de Galicia.

Depósito Legal: PO 522-2013

Fecha de Solicitud: 24/10/2013

Entidad: AECALPO - Asociación de Empresas del Cerramiento de Galicia.

Autor: Kaeme Consultoría y Prevención S.L.

Editor: AECALPO - Asociación de Empresas del Cerramiento de Galicia.

Maquetación: Kaeme Consultoría y Prevención S.L.

Impresión y encuadernación: Gráficas Arousa S.L.

Impreso en España.

Queda rigurosamente prohibida cualquier forma de reproducción, distribución, comunicación pública o transformación total o parcial de esta obra, sin el permiso escrito del titular de los derechos de explotación.

Normas básicas no manexo de máquinas e

ferramentas manuais no sector do cerramento

Elaborado por AECALPO (Asociación de Empresas del Cerramiento de Galicia) en colaboración

con KAEME CONSULTORÍA Y PREVENCIÓN, S.L. e financiado pola CONSELLERÍA DE TRABALLO E

BENESTAR da XUNTA DE GALICA.

Agradecementos:

A tódolos membros de AECALPO polo interese mostrado na

proposta e pola súa disposición. En especial a Sistemas Aluboc en

Toén (Ourense), Talleres Juan Bóveda en Leiro (Ourense),

Carpintería Metálica José Pereira en Mos (Pontevedra) e Diejud en

Ribadumia (Pontevedra). Eles abríronnos as súas portas para sacar

as fotografías que ilustran este manual e puxeron a súa

experiencia ó servizo dos redactores do mesmo, explicando o

funcionamento das máquinas e os seus procedementos de traballo.

Índice

INTRODUCIÓN 7

1. MAQUINARIA 11

1.1. SERRA TRONZADORA 12

1.2. TRONZADORA DOBRE CABEZAL 14

1.3. SERRA DE CINTA 16

1.4. REFENDEDORA e RANURADORA 18

1.5. RETESTADORA 20

1.6. CENTRO DE MECANIZADO AUTOMÁTICO 22

1.7. FRESADORA-COPIADORA 24

1.8. TALADRADORA / TRADE 26

1.9. PRENSA 28

1.10. PUNZONADORA 30

1.11. TROQUELES 32

1.12. PLEGADORA 34

1.13. TRONZADORA MURAL 36

1.14. SOLDADORA DE PERFÍS 38

1.15. ENCOLADORA DE PERFÍS 40

1.16. ENSAMBLADORA DE PERFÍS 41

1.17. COLOCADORA E CORTADORA DE GOMA 42

1.18. CURVADORA 43

1.19. TORSIONADORA 44

1.20. LIXADORA 45

1.21. ESMERILADORA 46

1.22. AFIADORA 47

2. FERRAMENTAS PORTÁTILES 51

3. FERRAMENTAS MANUAIS 55

4. TRABALLOS DE SOLDADURA 59

4.1. SOLDADURA OXIACETILÉNICA E OXICORTE 59

4.2. SOLDADURA POR ARCO 63

5. ELEVACIÓN E TRANSPORTE 69

5.1. PONTE GRÚA 69

5.2. CARRETILLAS ELEVADORAS 71

6. BIBLIOGRAFÍA 77

7 Introdución

Introdución

Segundo datos do ministerio de traballo durante o ano 2012, un 4,33% dos accidentes laboráis

producíronse por operacións con máquinas e un 12,61% con ferramentas manuais con ou sen

motor. Polo tanto, sabemos que preto dun 17% do conxunto total de accidentes laboráis,

concretamente 69.205 sinistros de diferente consideración en todo o territorio español, foron

causados polo uso non axeitado de maquinaria e ferramenta.

Gráfico de accidentes de traballo segundo a actividade física específica que realizaba o traballador.

Realizado a partires dos datos do Ministerio de Traballo durante o ano 2012.

Á vista destes preocupantes datos, dende a Asociación de Empresas do Cerramento de Galicia

(AECALPO) decidimos incidir de maneira específica neste área, poñendo en marcha o

desenvolvemento, elaboración e divulgación dun Manual de Normas Básicas de Manexo de

Máquinas e Ferramentas Manuais no Sector do Cerramento. A súa finalidade é a de informar

e promover o correcto uso dos equipos de traballo entre os profesionais do sector, tendo

como obxectivo último fomentar a cultura preventiva a todos os niveis, conducíndonos á

mellora continua da prevención de riscos laboráis no ámbito da nosa actividade.

32,65

27,86

16,94

13,30

5,78 3,48Movemento

Manipulación de obxetos

Traballo con máquinaria e ferramenta

Transporte manual

Conducir/Ocupar un vehículo detransporte/carga

Outros / Non clasificados

8 Normas básicas no manexo de máquinas e ferramentas manuais no sector do cerramento

O presente manual analiza tódalas máquinas e ferramentas de uso habitual no sector,

identificando os riscos derivados do seu manexo. En base a estes riscos prescríbense unha

serie de métodos de traballo, medidas preventivas e equipos de protección para que éstes

sexan eliminados ou reducidos.

Este manual concíbese como un documento de traballo polivalente e útil para todos axentes

que participan no sector. Por un lado, servirá ós departamentos de dirección, xerencia ou

administración como instrumento de información sobre os riscos derivados do uso de

máquinas e ferramentas, tanto á hora de informarse eles mesmos como para cumprir as súas

obrigas en materia de información ós traballadores. Por outra banda, o presente documento

elabórase coa pretensión de servir como ferramenta de consulta para o traballador, con

información de carácter práctico e intelixible, de maneira que lle permita tomar conciencia dos

riscos ós que se enfronta no seu traballo e, en consecuencia, aplique os métodos e as medidas

preventivas axeitadas.

1. Maquinaria

11 1. MAQUINARIA

1. MAQUINARIA

A continuación faise unha análise dos principais equipos de traballo empregados no sector do

cerramento, entendendo como tal tanto a fabricación e instalación de carpinterías metálicas

ou de PVC, como de persianas, portais e automatismos, defensas, sistema de fachada e todo

tipo de remates e elementos singulares que se incorporan na envolvente ou particións das

edificacións.

Xeneralidades Os operadores da maquinaria estarán formados e informados acerca do correcto

manexo da mesma, os riscos que supón o seu uso e as medidas preventivas a aplicar.

O deseño da máquina debe cumprir a normativa de equipos de traballo. Os seus mandos estarán concibidos de forma que non sexan accionados involuntariamente. Disporán dun dispositivo de parada de emerxencia.

O seu circuíto eléctrico estará conectado a terra e disporá dun interruptor diferencial conforme as especificacións da máquina.

Realizarase un mantemento preventivo de toda a maquinaria por parte de persoal cualificado.

Os traballadores deben comprobar o correcto estado da máquina e os seus elementos de protección antes de utilizala, comunicándolle ós seus superiores calquera alteración detectada.

En xeral, antes de calquera operación de mecanizado deberá verificarse a correcta posición das proteccións, en caso de que éstas non sexan automáticas, e a correcta suxeición da peza a transformar.

As operacións de comprobación, medición, e axuste das pezas realizaranse coa máquina parada.

Os equipos de traballo empregaranse unicamente nas operacións para as que foron deseñados, respectando os límites de uso e seguindo as recomendacións do fabricante.

É esencial manter a orde e a limpeza xeral do taller ou fábrica, especialmente nas zonas de traballo con maquinaria, que permanecerán libres de obstáculos, manchas de aceite, e outras fontes de perigo. Establecer adecuadamente zonas de almacenaxe de material, ferramentas, residuos, zonas de operación de maquinaria e vías de circulación para que non existan interferencias entre as distintas actividades. Evitar a acumulación de elementos combustibles nas proximidades.

Os traballadores deberán vestir roupa de traballo axeitada, evitando as prendas frouxas así como cadeas, pulseiras, garabatas ou outras prendas colgantes. Tampouco levarán pelo ou barba longa sen recoller. Empregarán os Equipos de Protección Individual necesarios para cada máquina.


1.1. SERRA TRONZADORA

Descrición A tronzadora é unha máquina de corte mediante a acción dun disco abrasivo. Emprégase para

o corte de barras e perfís a un ángulo determinado entre 45º á esquerda e á dereita do plano

normal de contacto do disco ca peza, permitindo o corte en bisel. Para efectuar o corte o

operario coloca a peza contra a guía-tope posterior e aproxima o disco á mesma accionando o

brazo destinado a tal efecto.

13 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Cortes e lesións por contacto coas partes activas da máquina.

- Proxección de fragmentos ou partículas.

- Cortes e queimaduras por manipulación de virutas.

- Contactos térmicos con material quentado pola rotación.

- Exposición ó ruído.

- Contacto eléctrico por masas postas accidentalmente en tensión.

Medidas preventivas

- Verificar a correcta suxeición da peza antes de comezar a operación. Empregar as

mordazas da máquina, nunca realizar a suxeición coas mans.

- Colocación de proteccións ou pantallas e, en caso necesario, uso de gafas.

- Deseño adecuado da máquina, de maneira que o disco non permaneza xirando se non

se están a accionar os órganos de movemento. Igualmente, disporá dun sistema de

bloqueo do disco en posición de reposo.

- Utilizar roupa de traballo axeitada (sen elementos que poidan favorecer o

atrapamento).

- Empregar protectores auditivos.

- Non se empregarán guantes, agás se son de goma ou perfectamente axustados.

- Utilizar sistemas automáticos de evacuación de virutas. En caso contrario, empregar

guantes de protección durante a súa manipulación.


1.2. TRONZADORA DOBRE CABEZAL

Descrición É unha máquina similar á tronzadora, salvo que consta de dous cabezais tamén orientables,

conseguindo cortar os dous extremos da peza nunha sola operación. Con isto conséguese

maior produtividade especialmente á hora de cortar a bispel os perfís da carpintería.

15 1. MAQUINARIA

Riscos específicos







Medidas preventivas

- Verificar a correcta suxeición da peza antes de comezar a operación. Empregar as

mordazas da máquina, nunca realizar a suxeición coas mans.


- Deseño adecuado da máquina, de maneira que o disco non permaneza xirando se non

se están a accionar os órganos de movemento. Igualmente, disporá dun sistema de

bloqueo do disco en posición de reposo.


atrapamento).






1.3. SERRA DE CINTA

Descrición A serra de cinta componse dun bastidor cunha mesa de apoio para as pezas a cortar, éste

soporta á serra, composta por dous volantes coplanarios sobre os que se enrola unha folla sen

fin, chamada cinta. Un dos volantes recibe o impulso dun motor eléctrico e o outro é

arrastrado pola cinta. Consta, ademáis, de elementos de axuste e suxeición das pezas, así

como outros accesorios para apoio e guía das mesmas.

17 1. MAQUINARIA

Riscos específicos







Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina: carcasas de proteccións no recorrido da cinta deixando unicamente libre a zona

de corte, disposición de resgardos na zona de corte, que obriguen ao operario a afasta-las

mans da zona de operación. disposición de guías que eviten o seu descarrilamento, material da cinta adecuado ao material a cortar, correcta velocidade de xiro, dispositivos de seguridade, paradas de emerxencia, etc.

- Mantemento preventivo da máquina.

- As operacións de mantemento e regraxe da máquina serán levadas a cabo por persoal cualificado e autorizado, permanecendo a máquina apagada e desconectada.

- Comprobar regularmente o estado xeral da máquina, en particular, o estado dos elementos de protección e a tensión da folla.

- Verificar a correcta suxeición da peza antes de comezar a operación. Empregar elementos mecánicos da propia máquina para axuste e suxeición da peza.

- Uso de gafas de seguridade.

- Utilizar roupa de traballo axeitada (sen elementos que poidan favorecer o atrapamento).



- Utilizar sistemas automáticos de evacuación de virutas. En caso contrario, empregar guantes de protección durante a súa manipulación.


1.4. REFENDEDORA e RANURADORA

Descrición Esta máquina é unha mesa de corte na que un disco, que sobresae a unha altura axustable

dende a parte inferior da mesma, produce o corte da peza cando ésta é desprazada

lonxitudinalmente ao longo da máquina.

19 1. MAQUINARIA

Riscos específicos







Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina, de maneira que o disco non permaneza xirando se non se están a accionar os órganos de movemento.

- Non acompañar o movemento da peza coas mans.

- Suxeitar a peza dende os laterais da mesa de apoio. Servirse das guías inferiores ou laterais.







1.5. RETESTADORA

Descrición Esta máquina componse dunha fresa formada por varios discos horizontáis superpostos, de

distintos tamaños, colocados de maneira que o seu perfil responda ao negativo da forma

desexada para a testa. Deste xeito, ó introducir o perfil coa testa cara os discos, conseguimos a

forma axeitada para facelo ensamblar noutro.

21 1. MAQUINARIA

Riscos específicos







- Golpes por caída de obxectos.

Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina.

- Debe dispoñer de carcasas que oculten a fresa.

- Utilizar as mordazas ou elementos mecánicos, en lugar de suxeita-las pezas coas mans.

- Uso de gafas ou pantallas de protección.



- Botas de seguridade.


- A substitución e axuste da peza, así como o mantemento da máquina, levarao a cabo persoal cualificado coa máquina desconectada.


1.6. CENTRO DE MECANIZADO AUTOMÁTICO

Descrición O centro de mecanizado é unha máquina altamente automatizada capaz de realizar múltiples

operacións de mecanizado mediante control numérico computarizado coa mínima

intervención humana. O sistema é capaz de mover, posicionar e axustar a peza a transformar,

así como as diferentes ferramentas de corte. Este sistema destaca pola súa velocidade de

produción, aínda que supón un alto custo de inversión.

23 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Dado que a intervención humana so se limita a introdución das pezas no tren de

procesado os riscos son mínimos.

- Non obstante, ó igual que en tódolos casos, as tarefas de mantemento implican a

intervención sobre partes activas da máquina, polo que se realizarán por persoal

autorizado e coa máquina apagada.

Medidas preventivas

- Correcto deseño da máquina en canto a dotación de sistemas de seguridade.

- Mantemento preventivo por persoal autorizado.


1.7. FRESADORA-COPIADORA

Descrición Unha fresadora-copiadora é unha máquina utilizada para realizar mecanizados por arranque

de viruta mediante movemento dunha ferramenta rotativa de varios fíos de corte denominada

fresa. É unha máquina moi empregada nas carpinterías de aluminio. Utilízase nos perfís e

barras de aluminio, para dar forma ós ocos onde se aloxarán as pechaduras e todo tipo de

mecanizado das pezas.

25 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Proxección de partículas e fragmentos, que ademais poden estar quentes.


- Contactos eléctricos con masas postas accidentalmente baixo tensión.

- Cortes, feridas e outras lesións por posta en marcha involuntaria da máquina.

- Cortes, feridas e lesións por contacto con partes activas da máquina.

- Enfermidades profesionais por exposición a ruído.

Medidas preventivas

- Colocación de proteccións ou pantallas que eviten o contacto con partes activas e a

proxección de partículas.

- Uso de gafas de protección se non existen outras proteccións contra as proxeccións.

- Sempre que sexa posible, empregaranse sistemas de evacuación ou aspiración da

viruta. En caso contrario manipularase este residuo con axuda de útiles manuais

como cepillos ou brochas e vestindo guantes de seguridade (unicamente durante esta

operación).

- Utilización de protectores auditivos.

- Roupa de traballo axeitada. Evitar prendas frouxas que poidan ser atrapadas pola

máquina.

- Evitar a acumulación de elementos combustibles nas proximidades.


1.8. TALADRADORA / TRADE

Descrición Máquina empregada para realizar perforacións nas pezas mediante rotación e avance da

broca. Mediante a taladradora de columna asegúrase a correcta suxeición da peza, ademais de

que o esforzo a hora de perforar é menor que con equipos portátiles.

27 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Proxección de partículas e fragmentos, que ademais poden estar quentes.

- Pequenos cortes e queimaduras por manipulación de virutas.

- Perforacións e feridas por contacto con partes activas do aparello.


- Sobreesforzos derivados da manipulación de pezas pesadas ou de difícil manexo.

Medidas preventivas

- Colocación de proteccións ou pantallas.

- Uso de gafas de protección.

- Utilización de sistemas automáticos para a evacuación de virutas. Guantes de

protección durante a manipulación de virutas.

- Verificar a correcta suxeición da peza antes de comezar a operación. A correcta

posición e bloqueo das partes móbiles do equipo. E o correcto axuste e limpeza da

broca, cabezal, etc.

- As tarefas de comprobación e axuste realizaranse coa máquina parada.

- Nunca utilizar as mans como elemento de suxeición. Empregar elementos mecánicos.

- Orde e limpeza: retirar toda ferramenta e material auxiliar non necesario da zona de

traballo. Colocar os elementos indispensables nas proximidades, de xeito que non

sexa necesario achegar o corpo á zona de acción da máquina.

- Uso de roupa de traballo axeitada. Evitar prendas frouxas.

- Mantemento preventivo da máquina. Comunicarase calquera anomalía detectada,

que será reparada por persoal cualificado.

- Evitar a acumulación de elementos combustibles nas proximidades.


1.9. PRENSA

Descrición As prensas utilízanse principalmente para perforar barras e perfís. Esta máquina consta dun

bastidor, unha mesa fixa e unha corredera que se despraza verticalmente. Sobre a mesa

colócase unha matriz e sobre a corredera colócase un punzón que, xeralmente por acción

hidráulica, perfora a peza.

29 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Lesións por contacto con partes activas da maquina.

- Golpes por obxectos que caen da mesa de traballo ou son proxectados pola máquina.

- Contacto eléctrico accidental

Medidas preventivas

- Utilizar proteccións nos elementos móviles da máquina.

- Colocar resgardos de encravamento, detectores de presenza, etc.

- Utilizar dobres mandos de seguridade e dispositivos antirrepetición.

- Suxeitar convenientemente as pezas.

- Uso de calzado de seguridade e gafas de protección.

- Vestir roupa axustada.

- Empregar gafas de protección.

- Revisión e mantemento preventivo dos equipos.

- As operacións de mantemento, substitución e axuste de aparellos realizaranse coa

máquina parada.


1.10. PUNZONADORA

Descrición As puzonadoras polo xeral compóñense dunha prensa equipada cun punzón e unha matriz que

se emprega para perforar as pezas. A mesma máquina pode empregarse para corte e

estampado montando diferentes aparellos segundo a configuración desexada.

31 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Cortes ou lesións por contacto por accionaren involuntariamente a máquina.

- Cortes ous lesións por aproximación ou intervención no punto de operación

- Cortes e golpes por caída das pezas durante a súa manipulación.

- Contacto eléctrico accidental.

Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina, de forma que se impida o contacto coas partes activas

da máquina.

- Colocación de resgardos de encravamento e detectores de presenza.

- Dobres mandos de seguridade e dispositivo antirrepetición.

- Suxeitar a peza correctamente, empregando axudas mecánicas.


- Calzado de seguridade.



1.11. TROQUELES

Descrición O funcionamento dos troqueles ou máquinas troqueladoras é moi similar ao da punzonadora,

salvo que en lugar dun punzón vai equipado cun troquel que realiza a perforación, corte ou

entalladura na peza, segundo a forma e dimensións do propio troquel e da matriz.

33 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Cortes ou lesións por contacto por accionaren involuntariamente a máquina.

- Cortes ous lesións por aproximación ou intervención no punto de operación.

Medidas preventivas


da máquina.

- Colocación de resgardos de encravamento e detectores de presenza.




1.12. PLEGADORA

Descrición As plegadoras son máquinas empregadas para o traballo en frío de materiais en follas,

xeralmente chapas de entre 0,5 e 20mm. Poden ser manuais ou, máis comunmente,

automáticas, baseando o seu funcionamento no dunha prensa hidráulica.

35 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Cortes, atrapamentos e lesións por accionamento intempestivo da máquina.

- Cortes, atrapamentos e lesións por intervención manual e aproximación ó punto de

operación.

- Golpes por caída das pezas durante a súa manipulación.

- Cortes coas pezas a mecanizar.


Medidas preventivas


da máquina.

- Colocar resgardos de encravamento ou detectores de presenza.

- Dobres mandos de seguridade e dispositivo antirrepetición.

- Verificar o correcto amarre da peza.





1.13. TRONZADORA MURAL

Descrición A tronzadora mural é unha máquina empregada no corte de chapas e paneis de ata 1cm de

espesor. Consta dun disco montado nun sistema de guías verticáis e horizontáis que posibilitan

o seu desprazamento ó largo e ancho de toda a superficie de traballo. O disco pódese orientar

en vertical ou horizontal, permitindo o corte en ámbalas direccións.

37 1. MAQUINARIA

Riscos específicos







Medidas preventivas

- Correcto deseño da máquina: apoio antideslizante das pezas, carcasas de protección

do disco, sistema de extracción para evacuación de partículas, parada de emerxencia,

etc.

- Empregar gafas de seguridade ou pantallas de protección.



atrapamento).





1.14. SOLDADORA DE PERFÍS

Descrición A soldadora de perfís é unha máquina específica para PVC que permite unir solidariamente

dous perfís previamente ingletados mediante calor e presión de ambas testas. O traballador

posiciona os dous perfís enfrontados contra unha placa metálica intermedia, despóis acciona

as mordazas de suxeición e retira as mans para premer o dobre mando de accionamento.

Entón, a placa quenta fortemente as testas das pezas, para logo descender e permitir á

maquina premer ambas testas entre sí. Despóis outra máquina repasa a soldadura eliminando

o exceso de plástico fundido na xunta.

39 1. MAQUINARIA

Riscos específicos

- Contactos térmicos con partes quentes da máquina.


- Atrapamento entre as partes móbiles da máquina.

- Golpes por caída accidental das pezas.

Medidas preventivas


- Colocación de proteccións ou resgardos que eviten o contaco coa máquina.

- Suxeición mecánica das pezas.

- Roupa de traballo axeitada. Evitar prendas frouxas que poidan ser atrapadas pola

máquina.

- Mantemento preventivo a cargo de persoal autorizado.


1.15. ENCOLADORA DE PERFÍS

Descrición

Esta máquina serve para aplicar selador nas unións de perfís de aluminio antes do seu

ensamblaxe mediante escuadras. A utilización da máquina contribúe a un selado de calidade e

maior estética.

Riscos específicos



Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina. Carcasas de protección.


- Roupa de traballo axeitada. Evitar prendas frouxas que poidan

ser atrapadas pola máquina.


- Mantemento preventivo do equipo.

41 1. MAQUINARIA

1.16. ENSAMBLADORA DE PERFÍS

Descrición A ensambaldora de perfís é outra máquina automática de uso específico. Introducindo polo

tren de entrada os perfís realiza os movementos e acanaladuras necesarias para que queden

ensamblados.

Riscos específicos

- Dado que a intervención humana so se limita a introdución das pezas na tren de

procesado os riscos son mínimos.

- Non obstante, como xa se mencionou, as tarefas de mantemento implican a

intervención sobre partes activas da máquina, polo que serán realizadas por persoal

autorizado, coa máquina apagada.

Medidas preventivas

- Correcto deseño da máquina en canto a

dotación de sistemas de seguridade.

- Mantemento preventivo por persoal

autorizado.


1.17. COLOCADORA E CORTADORA DE GOMA

Descrición Esta máquina está deseñada específicamente para a colocación das gomas perimetrales das

follas de carpinterías. Consta dunha alimentación de bobinas de goma que se van introducindo

no perfil grazas a acción duns rolos de arrastre. Outra máquina realiza o corte nos extremos.

Riscos específicos




Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina. Carcasas de protección.


- Roupa de traballo axeitada. Evitar prendas frouxas que poidan

ser atrapadas pola máquina.


- Mantemento preventivo do equipo.

43 1. MAQUINARIA

1.18. CURVADORA

Descrición

A curvadora de rolos é unha máquina empregada para curvar platinas, barras ou perfís. Ten

como elementos de traballo básicos tres rolos, dous inferiores e un superior. Os inferiores

arrastran a peza facéndoa pasar entre os tres elementos. A variación en altura dos rolos

confírelle á peza o radio de curvatura desexado. Existen tamén curvadoras de cilindros para

chapa metálica de ata 20mm. Ademais doutros tipos de máquinas curvadoras, como pode ser

a curvadora de brazo xiratorio, sendo máis precisa ca anterior.

Riscos específicos

- Aplastamento das mans por atrapamento entre os rodillos.

- Cortes e golpes por caída das pezas durante a súa manipulación.


Medidas preventivas


da máquina: colocación de proteccións que impidadan a introducción das mans no

punto de operación, ao acompañar ou modificar a posición das pezas; dobres mandos

de seguridade e dispositivo antirrepetición, parada de emerxencia, etc.

- Suxeitar a peza correctamente, empregando axudas mecánicas en caso necesario.

- Vestir roupa axustada e calzado de seguridade.



1.19. TORSIONADORA

Descrición É unha máquina empregada para realizar formas especiais en barras. Comunmente emprégase

para a elaboración de barrotes de barandillas e outros elementos decorativos.

Riscos específicos

- Contacto térmico con partes quentes da máquina ou das pezas.

- Atrapamento con partes móbiles.

- Proxección de partículas ou fragmentos.

- Golpes por caída de pezas.

Medidas preventivas


- Verificar o seu correcto estado de mantemento.

- Suxeición das pezas por medios mecánicos.




- Uso de luvas de protección.

45 1. MAQUINARIA

1.20. LIXADORA

Descrición Utilízase para lixar e desbastar as pezas. Está equipada cunha lixa xiratoria que se enrola entre

dous cilindros, xirando de maneira continua mentres se está a accionar a máquina. Consta de

varios órganos de axuste para orientación da superficie abrasiva e colocación da peza.

Riscos específicos

- Contacto coas partes activas da máquina.

- Atrapamento entre a lixa e as partes fixas.

- Proxección de partículas.


Medidas preventivas


- Verificar o seu correcto estado de mantemento.





1.21. ESMERILADORA

Descrición Utilízase principalmente para o afiado das

ferramentas de traballo, ademais de para

pulir, lixar ou desbastar pezas metálicas.

Riscos específicos


- Atrapamento entre a lixa e as partes fixas.



Medidas preventivas


- Colocación de pantallas que protexan fronte a proxeccións.

- Verificar que a velocidade, calidade e suxeición da moa son correctas.




- Protectores auditivos.

- Protección respiratoria.


47 1. MAQUINARIA

1.22. AFIADORA

Descrición Emprégase para afiar todo tipo ferramentas utilizadas na

produción de carpinterías. A súa configuración é variable,

dependendo da cantidade de elementos que permita afiar. En

esencia trátase dun conxunto de moas abrasivas xunto a

diversos elementos de apoio e suxeición.

Riscos específicos




- Contactos térmicos e eléctricos.

- Inhalación de po.

- Exposición a ruídos e vibracións

Medidas preventivas

- Deseño adecuado da máquina: interrupción do funcionamento ó soltar o pulsador,

parada de emerxencia, parada de emerxencia, pantallas de protección, sistema de

extracción de po, etc.

- Escoller o tipo de moa axeitado para a peza a afiar.

- Vestir roupa axustada e calzado de seguridade.

- Uso de gafas de protección e protectores auditivos.

- Protección respiratoria.

- Revisión e mantemento preventivo dos equipos. Como en tódolos casos, coa máquina

desconectada.

2. Ferramentas portátiles

51 2. FERRAMENTAS PORTÁTILES

2. FERRAMENTAS PORTÁTILES

No sector do cerramento é moi común o uso de ferramentas portátiles tanto eléctricas como

pneumáticas, debido á diversidade de tarefas a realizar e a versatilidade destes equipos. Aínda

que a priori poida parecer que os riscos aos que se somete o traballador son menores que no

caso a maquinaria fixa, a realidade e que o uso de ferramentas portátiles é orixe dun gran

número de accidentes con baixa laboral.

Riscos xerais Os principais riscos asociados á utilización de ferramentas manuais a motor son os seguintes:

- Contacto eléctrico directo ou indirecto.

- Cortes, golpes, queimaduras ou lesións nas mans ou noutras partes do corpo

ocasionadas por contacto con partes activas da máquina.

- Lesións oculares por proxección de partículas.

- Golpes producidos por despido violento da ferramenta ou do material co que se está a

traballar.

- Sobreesforzos. Fatiga e lesións musculares.

- Traumatismos por movementos repetitivos.

Medidas preventivas Antes do seu uso:

- Lectura e comprensión do manual de instrucións, que deberá estar a disposición dos

traballadores.

- Selección da ferramenta máis adecuada ao traballo a realizar.

- Comprobación do estado da ferramenta. Especialmente o estado das conexións

eléctricas, así como das proteccións ou resgardos.

- Nas ferramentas accionadas por aire comprimido, revisar o estado das mangueiras e a

presión da instalación.

- No seu caso, revisar o estado dos útiles de corte e cambialos se fose necesario.


Medidas preventivas (continuación)

Durante o seu uso:

- Seguir as indicacións do manual de instrucións.

- Evitar cables tendidos polas zonas de paso.

- Comprobar que non existen alteracións nos resgardos e elementos de protección do

equipo.

- Evitar o uso de prendas folgadas, pulseiras, ou outros elementos que poidan atrapar ó

traballador.

- As ferramentas xeradoras de po, empregaranse en vía húmida ou en zonas ben

ventiladas.

- Empregar os EPIs axeitados segundo a tarefa a realizar: gafas ou pantallas en caso de

risco de proxección de partículas, guantes para evitar golpes ou cortes, calzado de

seguridade fronte ao risco de caída de materiais ou ferramentas, protección auditiva

en ambientes ruidosos, protección das vías respiratorias, etc.

- Non utilizar ferramentas eléctricas en ambientes húmidos, salvo que foran deseñadas

para tal fin: alimentadas a tensión inferior a 24V ou dobre aislamento.

- Evitar posturas forzadas.

- Son de vital importancia a orde e a limpeza, mantendo as zonas de traballo libres de

obstáculos e de sustancias escorregadiza.

Despois do seu uso:

- Deben almacenarse en lugares axeitados, desconectadas e colocando proteccións nos

seus elementos cortantes ou punzantes.

- No caso de ferramentas pneumáticas, purgar a instalación antes de desconectar a

ferramenta.

- Mantemento e limpeza da máquina, con ela desconectada e totalmente detida.

- En caso de ferramentas averiadas, colocar carteles de tipo “máquina averiada” ou

“fora de servizo” e notificalo ao responsable de mantemento.

3. Ferramentas manuais

55 3. FERRAMENTAS MANUAIS

3. FERRAMENTAS MANUAIS

A continuación recóllense as normas de seguridade para a utilización do conxunto de

ferramentas manuais, entendendo como tal aquelas que unicamente requiren para a súa

acción, a forza motriz humana.

Normas xerais de seguridade:

- Empregar ferramentas manuais só para os seus fins específicos.

- Escoller ferramentas con deseño ergonómico.

- Inspeccionalas periodicamente. As ferramentas defectuosas deberán ser retiradas.

- Non levar ferramentas nos bolsillos. Empregar cinto porta-ferramentas ou caixa.

- Cando non se utilicen, deixaranse en lugares onde non causen accidentes,

preferiblemente nunha zona destinada ó seu almacenaxe.

- Evitar posturas forzadas, sobre todo por tempo prolongado.

- Sempre que sexa posible, realizar o traballo sobre bancos deseñados a tal efecto. Se

non é posible mover a peza, tratarase de crear unha plataforma de traballo estable e

segura, que permita alcanza a altura desexada e traballar con comodidade.

- No posible, alternar actividades evitando os movementos repetitivos.

4. Soldadura

59 4. TRABALLOS DE SOLDADURA

4. TRABALLOS DE SOLDADURA

Descrición Soldar é a operación de unir, por diversos procesos, pezas metálicas a base de transformar as

superficies de unión en estado plástico ou líquido, utilizando calor, presión ou ambos sistemas

ao mesmo tempo. Existen moitos tipos de soldadura, os máis habituais son a soldadura

oxiacetilénica e a soldadura por arco eléctrico, en todas as súas variantes.

4.1. SOLDADURA OXIACETILÉNICA E OXICORTE

A soldadura oxiacetilénica ou oxigás

aliméntase con oxíxeno e un gas

combustible (acetileno, hidróxeno, metano

ou outros), mesturándose ambos gases

antes de que se produza a combustión na

propia boquilla do soprete. O calor funde

as superficies metálicas das pezas a soldar

producíndose a unión das mesmas. Poden

empregarse fundentes químicos para

protexer a soldadura da oxidación e

facilitar a unión. Mediante un sistema

parecido, é posible realizar operacións de

corte con gas, chamado oxicorte.


Riscos específicos:

- Incendio ou explosión.

- Queimaduras.


- Exposición a radiacións.

- Exposición a gases e fumes de soldadura.

- Golpes durante a manipulación das pezas ou os equipos.

Medidas preventivas

Xerais

- Verificar que non hai elementos combustibles nas proximidades.

- Verificar o correcto estado de mantemento dos equipos, en particular das mangueiras,

da válvula antirretorno e dos manorreductores. A detección poderá realizarse con

auga xabonosa, nunca con chama.

- Toda instalación de soldadura oxiacetilénica debe estar equipada con dispositivos de

seguridade que eviten o retorno de oxíxeno ás canalizacións.

- Evitar que as chispas caian sobre as botellas, mangueiras ou líquidos inflamables.

- Cando se detecte o quentamento das botellas deberán cerrarse as billas e arrefriar as

botellas con auga.

- Se se incendia unha billa tratarase de cerrala e, se non se consegue, apagarase con

extintor de neve carbónica ou po.

- Dispoñer de extintores nas proximidades.

No uso de botellas

- As botellas deben almacenarse separadas entre sí. Tampouco deben almacenarse

botellas cheas xunto ás valeiras. Deben estar perfectamente identificadas, suxeitas a

bastidores ou carros, a resgardo de contactos eléctricos, separadas de fontes de calor

e protexidas dos raios do sol.

- Antes de transportar as botellas, hai que asegurarse de que a billa está cerrada e a

carapucha de protección colocada.


- Para o manexo e transporte de botellas empregaranse carros ou soportes axeitados

para tal fin. Non se levantará ningunha botella, chea ou valeira, asíndoa pola billa.

- As botellas en servizo deben manterse en posición vertical. As botellas de actileno

cheas, deberán manterse necesariamente en posición vertical, polo menos 12 horas

antes de seren empregadas. Cando sexa necesario deitalas, coidarase que a billa quede

có orificio de saída cara arriba, e nunca a menos de 50cm de chan.

- As distancia das botellas ao lugar de traballo deberá estar entre 5 e 10m.

- Antes de empezar unha botella, debe comprobarse que o manómetro marca cero coa

billa pechada. Non se debe consumir as botellas por completo, debe conservarse

sempre unha lixeira sobrepresión na mesma.

- As billas das botellas deben cerrarse despóis de cada sesión de traballo. Tras cerrar a

billa, descargarase o manorreductor, as mangueiras e o soprete.

No uso do soprete

- Deberá coidarse a limpeza das boquillas do soplete. Unha boquilla sucia pode producir

perigosos retornos da chama.

- Utilizar a presión de gas indicada polo fabricante.

- Para acender o soprete abrirase primeiro, lixeiramente, a válvula de oxíxeno e despois

a de acetileno en maior proporción. A continuación acéndese a mestura e regúlase a

chama ata obter o dardo correcto.

- Para acender o soprete debe utilizarse un acendedor de chispa, nunca mediante unha

chama.

- Para apagar o soprete hai que cerrar primeiro a válvula de acetileno e a continuación a

de oxíxeno.

- Non se debe colgar o soprete das botellas, aínda que estea apagado.

No uso das mangueiras

- As mangueiras deben estar en perfectas condicións de uso e solidamente fixas ás

roscas de empalme.

- As mangueiras non deben atravesar vías de tránsito, sen estaren debidamente

protexidas con apoios de paso resistentes á compresión.


- Para impedir o deterioro das mangueiras, evitarase o seu contacto con superficies

quentes, charcos, productos químicos, bordes afiados, etc.

- Cando as mangueiras opoñan resistencia ao seu manexo non se tirará delas.

Fronte a exposición a fumes e gases de soldadura

- Sempre que sexa posible traballarase en zonas ou recintos especialmente preparados,

dotados de sistemas de ventilación xeral e extracción localizada, suficientes para

eliminar o risco.

- É preferible que os traballos de soldadura se realicen en lugares fixos. Se o tamaño das

pezas a soldar o permite cómpre dispoñer de mesas especiais dotadas de extracción

localizada central. Cando é preciso desprazarse debido ao tamaño das pezas deben

utilizarse sistemas de aspiración desprazable.

- Se non é posible a ventilación do local será necesario utilizar equipo de protección

respiratoria con filtro axeitado.

Fronte ás radiacións, proxeccións, queimaduras ou golpes

- Protección ocular e facial fronte as radiacións.

- Mandil e polainas de coiro.

- Luvas de protección.


- É importante que a roupa de traballo non conteña sustancias inflamables, coma

manchas de graxa ou disolventes. Tampouco debe estar húmida.

- Evitar posturas forzadas ou inseguras.


4.2. SOLDADURA POR ARCO

Existen diversos tipos de soldaduras por arco eléctrico: soldadura eléctrica manual (MMA), as

soldaduras semiautomáticas ou de fío MAG e MIG -Metal Gas Activo e Metal Gas Inerte,

respectivamente-, a variante TIG (Tugsteno Gas Inerte), a soldadura por arco de plasma ou a

soldadura por arco sumerxido. Todas elas baseadas na formación dun arco eléctrico entre a

peza a soldar (masa) e o electrodo ou pinza, causado pola diferenza de potencial entre ambos,

o cal se logra mediante corrente alterna ou continua. A descarga eléctrica provocada vai

acompañada dun desprendemento de calor que une os metais por fusión, con ou sen aporte

de material.


Riscos específicos:

- Contacto eléctrico directo.

- Contacto eléctrico indirecto.


- Queimaduras.

- Explosión e incendio.

- Exposición a radiación ultravioleta e luminosas.

- Exposición a gases e fumes de soldadura.

- Golpes durante a manipulación das pezas ou os equipos.

Medidas preventivas Xerais

- Verificar que non hai elementos combustibles nas proximidades.

- Dispoñer de extintores nas proximidades.

- Antes de ser trasladados ou transportados, así como durante as operacións de

mantemento, os equipos de soldadura deben desconectarse da rede eléctrica.

- Disporán de sistemas de protección que limiten a tensión.

- As masas de cada aparato de soldadura estarán postas a terra, así como os condutores

do circuíto de utilización para soldadura.

- O cable de terra deberá conectarse o máis cerca posible da peza na que se traballa.

- Os cables de alimentación deben ter a sección adecuada para non dar lugar a

sobrequentamentos. Os bornes de conexión e o enchufe deben de estar illados.

- As superficies exteriores, carcasas e cables estarán perfectamente illadas.

- O soldador revisará o equipo antes de cada xornada.

- As labores de mantemento faranse coa máquina desconectada da rede eléctrica.

- Evitar que os cables descansen sobre obxectos quentes, charcos, bordes afiados ou

calquera outro lugar que puidera prexudicar ó illamento.

- O soldador non deberá levar aneis nin pulseiras metálicas.

- Usará roupa de traballo axeitada.


Fronte ás radiacións, proxeccións, queimaduras ou golpes

- Protección ocular e facial segundo o tipo de raiacións.

- É conveniente comprobar que a pantalla ou careta non ten fendas e que o cristal é o

axeitado.

- Para picar escoria ou cepillar soldadura, protexeranse os ollos con gafas de seguridade

ou pantalla transparente.

- Utilizaranse mamparas de separación, ou outros elementos para protexer ao resto de

operarios.

- Mandil e polainas de coiro.

- Luvas de protección.


- É importante que a roupa de traballo no conteña sustancias inflamables, coma

manchas de graxa ou disolventes. Tampouco debe estar húmida.

- Evitar posturas forzadas ou inseguras.

Fronte a exposición a fumes e gases de soldadura

- Sempre que sexa posible traballarase en zonas ou recintos especialmente preparados,

dotados de sistemas de ventilación xeral e extracción localizada suficientes para

eliminar o risco.

- É preferible que os traballos de soldadura se realicen en lugares fixos. Se o tamaño das

pezas a soldar o permite, cómpre dispoñer de mesas especiais dotadas de extracción

localizada central. Cando é preciso desprazarse debido ao tamaño das pezas, deben

utilizarse sistemas de aspiración desprazable.

- Se non é posible a ventilación do local será necesario utilizar equipo de protección

respiratoria con filtro axeitado.

- A presenza de disolventes e desengraxantes sobre as pezas a soldar poder dar lugar a

que se orixinen gases asfixantes ou altamente tóxicos. Por esta razón convén lavar as

pezas con auga quente ou vapor, antes de soldalas.

5. Elevación e transporte

69 5. ELEVACIÓN E TRANSPORTE

5. ELEVACIÓN E TRANSPORTE

Por último analizamos dúas máquinas de elevación e transporte de cargas que, se ben non son

específicas do sector do cerramento, forman parte dos equipos presentes en moitos talleres,

así como en almacenes de actividades afíns. O seu manexo é aparentemente sinxelo e resulta

familiar, é por iso que moitas veces empréganse por persoal non capacitado, incluso en

operacións para as que non esta concibido. Estes comportamentos deben erradicarse.

5.1. PONTE GRÚA

Descrición A ponte-grúa é unha máquina que consta dunha ou dúas vigas móbiles apoiadas ou

suspendidas, sobre as que se despraza o carro cos mecanismos elevadores do guindastre.

Aínda que o seu uso non é específico do sector do cerramento, é relativamente frecuente

atopalo nos centros de produción polo que cómpre analizar os riscos e as medidas preventivas

a tomar para este equipo.


Riscos específicos - Arrastre ou atrapamento pola carga ou pola propia máquina.

- Impacto pola carga ou pola propia máquina.

- Pérdida de estabilidade da carga ou dalgún dos elementos da máquina.

- Contactos eléctricos directos ou indirectos

- Posturas forzadas

- Sobreesforzos

Medidas preventivas

- O guindastre disporá de todos os dispositivos de seguridade requiridos segundo avaliación

de riscos específica: limitador de altura de elevación, limitador de carga, limitador de

afrouxamento do cable, sinal acústica, paro de emerxencia, etc.

- Os accesorios de elevación: eslingas, cadeas, cables, etc; deben posuír a mesma

seguridade que o resto de compoñentes do guindastre.

- Debe seleccionarse o accesorio máis axeitado segundo o peso e a forma da carga. Evitar

tensións innecesarias de eslingas ou cables traballando con ángulos entre 45º e 60º.

- A instalación, montaxe e mantemento da máquina farase exclusivamente por persoal

cualificado e autorizado, baseándose estritamente nas instrucións do fabricante.

- O operador estará correctamente formado para desempeñar o seu traballo.

- Durante a elevación, tensar o cable e elevar uns centímetros. Realizar a subida e a baixada

de material de forma lenta e gradual.

- Asegurarse de que a zona de paso está ben delimitada, libre de obstáculos e

correctametne iluminada.

- Verificar que non existe persoal na zona perigosa.

- Trasladar o gancho a altura que non poida alcanzar a traballadores.

- Acompañar a carga para ter maior visibilidade e control. Non dirixila coas mans.

- Non se empregarán os dispositivos de seguridade como elementos habituais de traballo.

- Utilizar casco e calzado de seguridade mentres se utiliza o equipo.


5.2. CARRETILLAS ELEVADORAS

Descrición Unha carretilla elevadora é unha máquina que mediante unhas horquillas é capaz de cargar,

trasportar, elevar e desplazar cargas. Poden ter motor eléctrico ou térmico e a súa

configuración exterior adopta diversas formas. O seu manexo é habitual en todo tipo de

instalacións industriais e almacéns.


Riscos específicos - Atrapamento do operador ou persoal próximo, baixo a máquina.

- Atropelos.

- Golpes diversos do operador e persoal.

- Rotura ou caída de materiais transportados.

- Choques contra obxectos inmóbiles.

- Incendio, explosión.

- Intoxicación por gases de combustión.

- Lesións músculo-esqueléticas derivadas da falta de ergonomía.

Medidas preventivas - O operador da carretilla debe ter a formación específica e a capacitación necesaria.

- A máquina cumprirá as condicións de deseño segundo normativa e estará en correcto

estado de uso e mantemento.

- Revisarase diariamente o estado dos pneumáticos, freos, circuíto hidráulico, iluminación,

sinais, etc.

- Utilizar o cinto de seguridade e manter o corpo dentro da cabina.

- Utilizar a carretilla única e exclusivamente para os traballos para os que foi deseñada.

- Polo xeral, circularase co mástil inclinado cara atrás e as uñas a 15cm do chan. Reducirase

a velocidade nos xiros e curvas.

- Está prohibido o uso de carretilla para elevar persoas.

- Non circular nunca a máis de 10Km/h

- É importante delimitar vías de circulación para carretillas, diferenciados dos de persoal.

- Non sobrepasar os límites de carga.

- Comprobar que non existen grandes irregularidades nas vías de circulación.

- Iluminar as vías de circulación adecuadamente.


Medidas preventivas (continuación)

- Se a carga impide a visibilidade, cicularase marcha atrás extremando as precaucións.

- En ambientes con risco de explosión utilizar carretillas antiexplosivas ou con dispositivo de

retención de chispas.

- Non traballar en recintos mal ventilados con carretillas de motor térmico.

- Verificar que non existen focos de ignición nas proximidades.

- Roupa de traballo axeitada, non utilizar pulseiras, reloxos ou outros elementos metálicos

durante o cambio de baterías.

75

6. Bibliografía

77 6. BIBLIOGRAFÍA

6. BIBLIOGRAFÍA

- REAL DECRETO 1215/1997, de 18 de julio polo que se estabrecen as disposicións mínimas

de sguridade e saúde para a utilización polos traballadores dos equipos de traballo. BOE

nº 188 07-08-1997.

- Guía Técnica do INSHT para a avaliación e prevención de riscos relativos á utilización de

equipos de traballo.

- REAL DECRETO 486/1997, de 14 de abril, polo que se estabrecen as disposicións mínimas

de seguridade e saúde nos lugares de traballo. BOE nº 97 23-04-1997

- REAL DECRETO 773/1997, 30 de mayo, sobre disposiciós mínimas de seguridade e saúde

relativas á utilización polos traballadores de equipos de protección individual. BOE nº 140

12-06-1997

- Notas Técnicas de Prevención do INSHT:

- NTP 92: Serra de cinta.

- NTP 131 Cilindros curvadores de chapa.

- NTP 133 Tronzadora - Ingletadora

- NTP 149 Plegadora de chapa.

- NTP 153 Cizalla de guillotina para metal.

- NTP 256 Prensas verticales.

- NTP 494 Soldadura eléctrica por arco

- NTP 495 Soldadura oxiacetilénica.

- NTP 631 Riscos na utilización de quipos e ferramentas portátiles, accionados

por aire comprimido.

- NTP 736, 737 y 738 Grúas tipo ponte.

- Los riesgos de la soldadura y su prevención, de Manuel Bernaola Alonso, Centro Nacional

de Nuevas Tecnologías.

Normas básicas no manexo de máquinas e

ferramentas manuais no sector do cerramento

Realizado por:

Coa colaboración de:

Proxecto cofinanciado por:

Normas Básicas Máquinas e Ferramentas Manuais Cerramento · TRABALLOS DE SOLDADURA 59 4.1....

Documents

Transcript of Normas Básicas Máquinas e Ferramentas Manuais Cerramento · TRABALLOS DE SOLDADURA 59 4.1....