NOVAS DE PONTEDEUME PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME LA …catedra.pontedeume.es/19/catedra1912.pdf ·...

No ano 1912 aparecen78 novas publicadas en La Vozde Galicia que fan referencia aPontedeume e á súa comarca.Reprodúcense a continuaciónxunto a unha selección das

NOVAS DE PONTEDEUME

PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME E EN LA VOZ DE GALICIAEN 1912

Xavier Brisset Martín

1. O 5 de maio de 1913, tras da botadura do Alfonso XIII, quedou aberta a liña. Durante décadas este servizo de trens será esca-samente utilizado para traxectos curtos pois o custo do billete era excesivo para as posibilidades da meirande parte da pobo-ación. De feito, moitos eumeses utilizaban a vía pero para trasladarse a pé até O Seixo e dende alí atravesar a ría en barco.

máis destacadas ou curiosas das publicadas en Ecos del Eume, semanario dirixido porRosendo Vilariño.

Sen dúbida, o máis importante acontecemento do ano foi que o domingo 4 defebreiro pasaron tres trens pola ponte de ferro na estrea da vía férrea Betanzos - Ferrol.

No seu conxunto transportaban uns douscentos políticos, periodistas e militaresque acudían á botadura do acoirazado España. Entre eles destacaban o rei e a raíña.

Trinta anos despois que as outras seis cidades galegas, Ferrol e o Baixo Eumequedaban comunicados co resto do mundo, aínda que habería que agardar 15 meses paraque a liña quedara aberta ao servizo público1.

Eses días pasaron pola ponte de pedra ducias de automóbiles nos que viaxabanilustres invitados ou curiosos que desexaban asistir á presentación pública do primeirogran navío que, tras do desastre do 98, iniciaba o rearme da Mariña de Guerra española,cumprindo o primeiro fito do programa naval que deu traballo aos estaleiros ferroláns aolongo de toda a década.

hemeroteca_catedra19 28/05/2013 17:31 Página 321

Tamén foron centos os curiosos que dende a capital se achegaron a Ferrol nasembarcacións de pasaxeiros que facían a travesía.

Os actos quedaron moi deslucidos polo temporal que varreu toda a península contal intensidade que foi denominado ciclón.

Como anécdota dicir que o peor da borrasca comezou tras a botadura, quedandosuspendidas durante seis días as travesías á Coruña, motivando que centos de visitantestiveran que prolongar a súa estancia en Ferrol onde non había acubillo para todos, poloque moitos deles foron acollidos no transporte de guerra Almirante Lobo que por fin, o día12, puido facerse á mar “repatriando” os excursionistas da capital2. Tamén tivo final feliza camiñada do grupo de mozas que se atreveron a regresar a pé, sendo comentado que nonpadeceran ningún contratempo.

Mentres, o rei, en tren, pasou de volta por Pontedeume o día 6. Descansou enMadrid. Foi a Sevilla comprobar os danos producidos polo desbordamento do Guadal-quivir e volveu ao seu pazo cando moitos coruñeses aínda estaban saíndo do Ferrol. Esaera a diferenza de ter ou non ter ferrocarril.

O ano 1912 foi o último na biografía de tres paisanos destacados. Juan FernándezLatorre, político liberal-monterista ademais de propietario de La Voz de Galicia, falece enMadrid (14 de marzo) onde era gobernador civil. José Lombardero Franco, director de ElNoroeste, conservador, finou en París (24 de outubro) deixando vacante a representaciónen cortes polo distrito electoral de Pontedeume3 e o ferrolán José Canalejas Méndez, pre-sidente do Goberno, falecido en atentado (12 de novembro).

Unha das leis que este ano aprobara o goberno Canalejas foi o do servizo militarobrigatorio que substituía o sorteo de quintas. Ese sorteo aceptaba a posibilidade de reden-ción a metálico, é dicir, que se o desafortunado a quen lle tocaba servir ao rei tiña posi-bles, podía pagar para non ir. Así só os pobres eran os que terminaban en Marrocos, igualque antes en Cuba e Filipinas. A nova lei, esixida por moitos sectores para que a defensados chamados intereses patrios non foran só cousa dos máis humildes, naceu con trampa,pois obrigatorios eran só os primeiros meses de instrución despois dos que seguía sendoposíbel a redención. Para servir no exército chegaban os pobres, sendo moi ben recibidosos cartos dos ricos. Mesmo dos emigrantes. No caso de Galicia milleiros de adolescentesemigraban antes de ser chamados a filas. Declarados desertores ou prófugos, periodica-mente se lles ofrecía o indulto se pagaban a redención.

CÁTEDRA. Revista eumesa de estudios

322

2. O regreso en automóbil custaba entre 20 e 30 pesetas, fóra das posibilidades dos máis.

3. Fora elixido nas eleccións de 1910. Ver Os solidarios ante o invicto marqués, “Cátedra” nº 17.


Entre os temas bélicos destacou o tratado franco-español, co que se repartíanMarrocos. Este ano, como os anteriores e seguintes, foron anos de fames, reivindicándosecon insistencia que o goberno liberara de trabas a importación de maínzo para consumohumano e dos animais.

Entre os pescadores galegos continúa o conflito da ardora e entre os gandeiros aoposición á importación de carne conxelada. Comeza a falarse de industrias de derivadosdo leite, da Liga de Acción Gallega de Basilio Álvarez e das sufraxistas.

Entre os sucesos destaca o afundimento do Titanic e o estoupido da polvoreira deMonelos na Coruña, do que foron silenciadas as súas consecuencias. Comezaron a súaandaina as asociacións de emigrantes de Pontedeume e Cabanas así como o Sindicato deOficios Varios. O primeiro de maio foi celebrado con mitins.

O concello de Cabanas consegue consolidar a feira do 21 na praia da Magdalena,inaugurada en xuño do ano anterior, onde realiza unha repoboación de árbores. EnPontedeume reaccionan trasladando a feira do 22 ao 14, ofrecendo premios aos concor-rentes. En Vilarmaior, consecuentemente, trasladan a dos Chaos que era o 14 para o 28 eamplían a do Tres que comezan a celebrar tamén cada 19.

Cómpre destacar que Pontedeume será a primeira vila da provincia que celebra aFesta da árbore4.

Informouse tamén do arresto no arsenal de Ferrol dun mariñeiro que se negou aaxeonllarse na misa e das esmolas de 25 pesetas dadas ás cinco nais máis pobres que derona luz nos primeiros días do ano na Coruña. Para escoller ás afortunadas valorouse o nivelde pobreza, as que tiñan maior número de fillos e o celo e coidado na conservación deles.

O 13 de agosto o ex ministro Juan Armada Losada, marqués de Figueroa, foi ho-menaxeado con dous banquetes celebrados no Ideal Room da capital, acompañado polosprincipais cargos públicos da provincia e dos correlixionarios conservadores. Entre o xan-tar e a cea, o que fora deputado por Pontedeume entre o 1891 e 1910 foi invitado a unhaexcursión pola baía da Coruña no vapor Julia. Curiosamente, a unha beira do marquéssentábase o director de El Noroeste José Lombardero Franco, que o ano 1910 o sucederacomo representante de Pontedeume nas Cortes e que, como xa queda dito, falecerá dousmeses despois, e pola outra o avogado novo e deputado provincial Julio Wais San Martínque antes da fin de ano será o terceiro representante conservador consecutivo dePontedeume. Xa non haberá máis porque Wais repetirá ata a chegada da ditadura de Primode Rivera. Entre os tres controlaron durante 32 anos a política do distrito electoral eumés.

323Novas de Pontedeume publicadas en ECOS DEL EUME

e en LA VOZ DE GALICIA durante 1912

4. Ver Nenos, plantade eucaliptos¡ “Cátedra” nº18



324

2 de xaneiro

4 de xaneiro




4 de xaneiro

18 de xaneiro

22 de xaneiro



326

23 de xaneiro

24 de xaneiro




26 de xaneiro

28 de xaneiro



328

3 de febreiro


Cada columna continúa na correspondente da páxina seguinte→


5 d

e fe

bre

iro




7 de febreiro



334

21 de febreiro

23 de febreiro




24 de febreiro



336

2 de marzo

4 de marzo




5 de marzo

5 de marzo



338

9 de marzo

14 de marzo



340

13 de abril


341

16 de abril



342

19 de abril




23 de abril



344

2 de mayo

10 de mayo




7 de xuño

19 de xuño



346

21 de xuño

22 de xuño




25 de xuño

4 de xullo



348

11 de xullo




12 de xullo



350

16 de xullo




2 de agosto

4 de agosto



352

7 de agosto

13 de agosto

15 de agosto


14 d

e agost

o




12 de setembro



356

17 de setembro

26 de setembro




8 de outubro



358

10 de outubro




11 de outubro

15 de outubro



360

19 de outubro




24 de outubro



362

21 de novembro




30 de novembro



364

1 de decembro

2 de decembro




7 de decembro



366

13 de decembro

15 de decembro




21 de decembro



368

24 de decembro

25 de decembro


369

14 d

e xan

eiro



370

Continúa na páxina seguinte→




21 d

e xan

eito

r



372

17 de marzo




17 de marzo



374

24 de marzo



376




19 d

e m

aio



378




22 d

e se

tem

bro



380


NOVAS DE PONTEDEUME PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME LA …catedra.pontedeume.es/19/catedra1912.pdf ·...

Documents

Transcript of NOVAS DE PONTEDEUME PUBLICADAS EN ECOS DEL EUME LA …catedra.pontedeume.es/19/catedra1912.pdf ·...