O NOSO PLANETA TERRA

CIENCIAS SOCIAIS

1º ESO

INDICE

1.- O NOSO PLANETA– O universo– O sistema solar– O Planeta Terra– Os movementos de rotación e translación

2.- ORIENTACIÓN E LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA– Meridianos e Paralelos– Latitude e Lonxitude– Proxeccións cartográficas– Escalas: gráfica e numérica

3.- A ESTRUCTURA DA TERRA– Capas da terra: Núcleo, manto e codia– Partes da terra: atmósfera, litosfera, hidrosfera

1.- O NOSO PLANETA

• O Universo é o conxunto de astros que existen no espazo.

• Está formado por millóns de galaxias, que a súa vez constan de millóns de estrelas, cada unha delas centro dun sistema solar en torno o cal gravitan outros astros como planetas, satélites, cometas e asteroides.

O UNIVERSO

ORIXE DO UNIVERSO• A teoría do Big Bang ou gran

explosión, supón que, fai entre 12.000 e 15.000 millóns de anos, toda a materia do Universo estaba concentrada nunha zona extraordinariamente pequena do espazo, e explotou. A materia saliu impulsada con gran enerxía en todas direccións.

• Os choques e un certo desorden fixeron que a materia agrupárase e concentrárase máis en algúns lugares do espazo, e formáronse as primeiras estrelas e as primeiras galaxias. Dende entón, o Universo continúa en constante movemento e evolución.

TIPOS DE GALAXIAS

Galaxias regulares:

– Galaxias Elípticas– Galaxias Elípticas– Galaxias Lenticulares

Galaxias Irregulares

A NOSA GALAXIA

•A Vía Láctea é a nosa galaxia, é unha máis das moitas que existen no universo. Os romanos a chamaron "Camino de Leche".

•Nela atópase o noso sistema solar, do que forma parte a terra.

Une cada galaxia co seu nome:

Galaxias Elípticas

Galaxias Espiral

Galaxias Lenticulares

Galaxias Irregulares

O SISTEMA SOLAR

• O Sistema Solar é un sistema planetario da galaxia Vía Láctea que se atopa nun dos brazos desta, coñecido como o Brazo de Orión.

• Está formado por unha única estrela chamada Sol, que da nome a este Sistema; más oito planetas que orbitan alrededor da estrela: Mercurio, Venus, a Terra, Marte, Xúpiter, Saturno, Urano e Neptuno; máis un conxunto de outros corpos menores: planetas enanos (Plutón, Eris, Makemake, Haumea, Sedna e Ceres), asteroides, lunas, cometas... así como o espazo interplanetario comprendido entre eles.

Relaciona:

Corpos celestes os primeiros en formarse tras o Big Bang

Corpo sólido que órbita alrededor dunha estrela

Astro que orbita alrededor dun planeta e o acompaña no seu recorrido alrededor dunha estrela

Estrela

Satélite

Planeta O sol

A Terra

A lúa

1. Universo

2. Estrela

3. Galaxia

4. Planeta

5. Satélite

6. Sistema Solar

Astro que orbita alrededor dun planeta e o acompaña no seu recorrido alrededor dunha estrela

Corpo sólido que órbita alrededor dunha estrela

Agrupación de estrellas, gases e polvo. Polo xeral en forma elíptica ou espiral.

Corpos celestes os primeiros en formarse tras o Big Bang

Corpo celeste que brilla no ceo con luz propia.

É o conxunto constituido por unha estrela central e planetas, satélites, asteroides, cometas ou otros corpos celestes que xiran o seu alrededor.

Completa:

• O___________ xurdiu fai uns_________ millóns de anos, debido a unha grande explosión de materia e enerxía, denominada_____________, que provocou unha xigantesca nube de polvo e gas de elevada temperatura. Posteriormente esta inmensa nube foi enfriándose orixinándose os diversos ___________ que o forman.

O sistema solar esta integrado por__________ planetas

O ________ é o astro alrededor do cal xira a terra e os demais planetas do Sistema Solar.

O primeiro planeta dende o Sol, no sistema solar chámase_______ e o último________

__________ é o planeta do Sistema Solar con máis satélites, en total ten 16 satélites coñecidos.

Pon os nomes os planetas

O PLANETA TERRA

A Terra é o terceiro planeta do Sistema Solar. Esta situación orbital e as súas características de masa a converten nun planeta privilexiado, cunha temperatura media duns 15º C, auga en forma líquida e unha atmósfera con oxígeno, condicións imprescindibles para o desenrolo da vida.

Fai uns 4.600 millóns de anos a corteza da Terra comenzou a consolidarse e as erupcións dos volcáns empezaron a formar a atmósfera, o vapor de auga e os océanos.

O progresivo enfriamento da auga e da atmósfera permitiu o nacemento da vida, iniciada no mar en forma de bacterias e algas, das que derivamos todos os seres vivos que habitamos hoxe o noso planeta tras un longo proceso de evolución bióloxica.

CREACIÓN DA TERRA

OS MOVEMENTOS

DA TERRA

A Terra cada 24 horas, exactamente cada 23 h 56 minutos, da unha volta completa aredor dun eixe ideal que pasa polos polos, en dirección Oeste-Este, en sentido directo (contrario ó das agullas do reloxio).

A este movimento, denominado rotación, débeselle a sucesión de días e noites, sendo de día o tiempo en que o noso horizonte aparece iluminado polo Sol, e de noite cando o horizonte permanece oculto ós raios solares.

A metade do globo terrestre quedará iluminada, en dita mitad é de día mentras que no lado oscuro é de noit.

No seu movemento de rotación, os distintos continentes pasan do día á noite e da noite ó día.

OS DÍAS E AS NOITES

MOVEMENTO DE ROTACIÓN E AS

SÚAS CONSECUENCIAS

• Como dixemos antes, a Terra rota sobre o seu propio eixe da unha volta completa cada 24 horas ocasionando os días e as noites.

• Ó dividir os 360º da esfera terrestre entre as 24 horas do día danos como resultado que a cada hora lle corresponden 15º .

• Si representamos nun mapa mundi 24 franxas iguais obtemos un mapa que recibe o nome de fusos horarios onde cada franxa equivale a unha hora.

• Esas franxas empezan a contarse a partir do meridiano de Greenwich 0º.

• Cara o este de 0º hai que adiantar o reloxo unha hora por cada fuso horario

• Cara o oeste de 0º hai que retrasar o reloxo unha hora por cada fuso horario

OS FUSOS HORARIOS

Fíxate no debuxo cómo se vai levantando o Sol dende o amanecer ata o mediodía e ata o anoitecer:  ¿En cal destas posicións o Sol proporciona maior calor? ¿Por qué?¿En cal destas posicións o Sol proporciona menos calor? ¿Por qué?¿Por qué o Sol sae polo Este e ponse polo Oeste?¿Onde se sitúan os puntos cardinais simples e compostos nun mapa? 

MOVEMENTO DE TRASLACIÓN E AS

SÚAS CONSECUENCIAS

A Terra na súa viaxe aredor do Sol tarda en dar unha volta completa 365 días e 6 horas, aproximadamente. Este é o denominado movimento de traslación, que corresponde co ano solar.

Polo movemento de traslación a Terra móvese aredor do Sol impulsada pola gravitación, e nun tempo de 365 días, 5 horas e 57 minutos, equivalente a un ano.

O noso planeta describe unha traxectoria elíptica.

A velocidade da Terra polo espazo é de 29,5 kilómetros por segundo, recorrendo 106.000 kilómetros por hora, o 2.544.000 kilómetros por día.

A órbita terrestre fai variar a distancia entre a Terra e o Sol no transcurso dun ano, por isto a primeiros de xaneiro a Terra alcanza a súa máxima proximidade ó Sol e a primeiros de xullo chega a súa máxima lexanía.

AS ESTACIÓNS

• En dúas ocasións as diferezas entre o día e a noite son máximas, so os solsticios.

• O solsticio de verán (21 de xuño) é o día máis longo do ano no hemisferio norte. No hemisferio sur é o solsticio de inverno.

• O solsticio de inverno (22 de decembro) é o día mais curto do ano no hemisferio norte. No hemisferio sur é o solsticio de verán.

SOLSTICIOS

EQUINOCIOS

No Equinocio de Outono, 22 ou 23 de septembro, os días e as noites teñen igual duración en todo o planeta, ó situarse o Sol na vertical do Ecuador, comezando o outono no Hemisferio Norte e a primavera no Sur.

AS ZONAS CLIMÁTICAS DA TERRA:

Outra consecuencia do movemento de traslación da terra arredor do Sol é a división do planeta en grandes zonas térmicas e climáticas:

unha cálidadúas templadas dúas frías ou polares

Debido á cantidade e intensidade de radiación solar que chega asuperficie terrestre varían ca latitud e as estacións do ano

2.- ORIENTACIÓN E LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA

Para poder localizar un punto sobre a Terra con exactitude utilízanse coordenadas xeográficas formadas por liñas imaxinarias chamadas paralelos e meridianos.

Os paralelos máis importantes son o Ecuador (0º), os dos trópicos e os dos círculos polares.

E o meridiano máis importante é o de Greenwich (0º).

LATITUDE E LONXITUDE

Para localizar un lugar no mapa hai que:

➢ Decir a distancia en grados ata o paralelo 0º que é o Ecuador e si está no norte ou no sur. LATITUDE

➢ Decir a distancia en grados ata o meridiano 0º de Greenwich e si está no este ou o oeste.LONXITUDE

Indica se as seguintes frases son verdadeiras

a) O Ecuador divide a Terra en dous hemisferios iguais. ___

b) O planisferio é unha esfera que representa á Terra. ___

c) O meridiano 0º tamén se denomina ecuador. ___d) A lonxitude e a latitude mídense en grados. ___e) A latitude pode ser Este ou Oeste. ____f) O meridiano de Greenwich divide a Terra en dous

hemisferios___

Une ambas columnas:

Meridiano

Paralelo

Latitude

Lonxitude

Distancia dende un lugar ó meridiano de Greenwich

Distancia dende un lugar ó ecuador

Liña imaxinaria que divide á Terra en dous hemisferios

Liña imaxinaria que une ó polo Norte e o polo Sur

TIPOS DE PROXECCIÓNS

A proxección da Terra sobre un mapa nunca é totalmente perfecta. Por iso utilízanse tres formas diferentes de representala, según a zona que queiramos proxectar. Existen proxeccións cilíndricas que son as máis utilizadas (proxección de Mercator e proyección de Peters), cónicas e polares

TIPOS DE ESCALAS

NUMÉRICAExprésase mediante unha fracción que indica a proporción entre a distancia entre dous lugares sinalados no mapa e a realidad.

Normalmente expresase en relación ca unidade, así unha escala 1:50.000

1cm distancia no mapa

----------------------- 50.000 cm distancia na realidad

GRÁFICARepresenta o mesmo ca numérica, pero o fai mediante unha línea recta ou regra graduada. Colocando a escala sobre o mapa, pode calcularse a distancia real existente entre dous puntos.

0     50   100  150  200 |-----|-----|-----|-----| Km

A escala é a relación existente entre un obxecto real (por exemplo, a superficie da Terra) e a representación que del mesmo faise

3.- A ESTRUCTURA DA TERRA

Capa interna Espesor aproximado Estado físico

 Corteza   7-70 Km.  Sólido 

Manto superior  650-670 Km.  Plástico 

Manto inferior  2.230 Km.  Sólido 

Núcleo externo  2.220 Km.  Líquido 

Núcleo interno  1250 Km.  Sólido 

1.- Relaciona as distintas capas da Terra coas súas características mediante frechas:

A penas representa o 1% do total do planeta NÚCLEO Nela atopamos o magma

Fórmana rochas sólidas como o granitoMANTO Divídese unha capa sólida e noutra de materiais fundidos É a que se atopa na parte máis interna da TerraCODIA A súa parte máis externa emerxe en montañas

2.- Das frases seguintes, sinala cáles son verdadeiras (V) e cáles falsas (F).

Na Terra pódense distinguir a litosfera, a hidrosfera, a atmosfera e a biosfera

A litosfera é a capa formada polas augas do planeta

A atmosfe é acapa gasosa que envolve áTerra

Na Terra hai cinco continentes

Na Terra hai seis océanos

As terras emerxidas ocupan o 50% da superficie do planeta

A ATMÓSFERA

• A atmósfera é a capa gasosa que envolve a terra e permite a vida no noso planeta.

• A atmósfera divídese en cinco capas , dependendo de cánto varíe a temperatura co peso.

• A maioría dos estados do tempo e as nubes atópanse na primera capa.

PARTES DA TERRA

TECTÓNICA DE PLACAS

A litosfera e a capa externa da Tierra e está formada por materiales sólidos, engloba a corteza continental, de entre 20 e 70 Km. de espesor, e a corteza oceánica ou parte superficial do manto consolidado, duns 10 Km. de espesor.

As terras emerxidas son as que se sitúan sobre o nivel do mar e ocupan o 29% da superficie do planeta.

LITOSFERA

Preséntase dividida en placas tectónicas que se desprazan lentamente . Estas placas están feitas de rochas pero a roca é, polo xeral, moi liviana en comparación co denso fluído que ten debaixo. Isto permite que as placas "floten" sobre o material máis denso.

A HIDROSFERA• A auga atópase en moitos

lugares da Terra, incluindo a superficie do planeta, dentro de rochas debaixo da superficie, e na atmósfera.

• A agua desprázase por diferentes partes da Terra seguindo o ciclo da agua.

• Aproximadamente o 70% da superficie da Terra está cuberta de auga, e a maior parte está no océano.

• So unha pequena porción de auga da Terra é de auga doce, e ésta atópase en ríos, lagos, e augas subterráneas.