O Plurilingüismo e o Decreto do plurilingüismo

Mariló Candedo Gunturiz Educación e linguas en Galicia ­ 2012

Facultade de C. da Educación ­ USC 

Reflexións

1. O camiño da normalización lingüística.

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o Plurilingüismo no sistema non universitario de Galicia.

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación. 

4. En clave de futuro… 

1.O camiño da normalización lingüística

• 1981: Estatuto de Autonomía de Galicia.• 1983: Lei de Normalización Lingüística.• 1995: Decreto 247/1995 polo que se desenvolve a LNL para a súa aplicación ao ensino en lingua galega nas ensinanzas de réxime xeral…

• 2004: Plan xeral de Normalización  da Lingua Galega.

• 2007: Decreto 124/2007 de promoción do galego no ensino.

• 2010: Decreto 79/2010 do Plurilingüismo no sistema non universitario de Galicia.

1.O camiño da normalización lingüística

LOGROS IMPORTANTES:• Mellora do estatus da lingua galega.  • Mellora das competencias lingüísticas. • Aumento de recursos e iniciativas.• Ampliación de espazos de uso para o galego.• Sinerxías entre o mundo cultural e educativo. • Percepción da cultura galega como motor económico.

1.O camiño da normalización lingüística

EIVAS PRINCIPAIS: • Escaso e tardío labor de planificación lingüística.• Insuficiente e deficiente formación do profesorado e doutros axentes educativos.

• Laxitude na aplicación das normas.• Escaso apoio de ámbitos externos ao ensino.• Persistencia de prexuízos sobre a lingua. • Diverxencias políticas claras sobre o alcance da normalización nos planos social e educativo.

1.O camiño da normalización lingüística

1.O camiño da normalización lingüística

1.O camiño da normalización lingüística

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

• Contexto político­mediático.• Consulta lingüística ás familias (xuño 2009).• Bases para a elaboración do decreto do plurilingüismo (decembro 2009).

• Proceso de consultas. • Rexeitamento institucional. • Mobilizacións cidadás. • Publicación do decreto (maio 2010).

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

• Proxecta a idea dun “equilibrio lingüístico” entre as linguas cooficiais e de  afondamento no plurilingüismo como necesidade derivada da nosa integración na realidade social europea, nun contexto de  globalización e de mobilidade laboral. 

• Couta, desde esa perspectiva, a “ameaza” da lexislación anterior sobre o modelo de conxunción de linguas “socialmente aceptado”.   

BASEAMENTO LEGAL: ­ LNL 1983: • mandato de progresividade na súa  protección?• coñecemento oral e escrito en igualdade co castelán?

­ CELMR 2001: • compromisos para as distintas etapas educativas?

­ PXNLG 2004: • Papel normalizador do ensino e ampliación de espazos de uso para o galego  ? 

­ LOE 2006:• Adquisición de competencias lingüísticas efectivas? 

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

Principios: Art. 4 • Garantía da adquisición dunha competencia semellante nas dúas linguas oficiais. 

• Garantía do máximo equilibrio posible nas horas semanais e nas materias impartidas nas dúas linguas oficiais de Galicia.

• Adquisición dun coñecemento efectivo en lingua(s) estranxeira(s), nun marco xeral de promoción do plurilingüismo no sistema educativo de Galicia. 

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

Principios: Art. 4 • Participación e colaboración das familias nas decisións que atinxen ao sistema educativo co obxectivo de contribuír á consecución dos seus obxectivos. (*)

• Promoción da dinamización da lingua galega nos centros de ensino. 

(*) Lei de Convivencia e Participación da Comunidade Educativa.

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

• Ausencia de alicerce científico (pedagoxía­sociolingüística).

• Carácter regresivo e renuncia a obxectivos normalizadores.

• Límites ao galego por mor do “equilibrio lingüístico”: máx. 50% e tendencia ao 33%. 

• Afástase o galego do ámbito científico­tecnolóxico.

• En Educación Infantil, a lingua materna predominante na aula baixo a determinación das familias.

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

• Liberdade de escolla do alumnado para usaren a lingua da súa preferencia.

• Non hai opción a proxectos experimentais nin vías de transición. 

• A normalización desaparece en aras da dinamización lingüística.

2. Normalización versus Plurilingüismo. O Decreto 79/2010 para o plurilingüismo.

• Pérdese a  orientación normalizadora, logo da súa demonización ao asociarse á imposición lingüística. 

• Ao propor un tratamento en pé de igualdade de linguas desiguais (galego/castelán/inglés) renuncia declaradamente a que, a través do ensino, se poida facer un esforzo particular e compensatorio para a  protección e o fomento da lingua propia, en situación de desvantaxe social. 

2. Normalización versus Plurilingüismo.

Que viña pretendendo logo a normalización ? 

­ susténtase nunha ética de restitución de dereitos e oportunidades para o conxunto da poboación, non para un sector da mesma.

­ as iniciativas normalizadoras apóianse en accións de discriminación positiva encamiñadas a corrixir asimetrías e remover os obstáculos que impiden o exercicio de dereitos fundamentais.

2. Normalización versus Plurilingüismo.

O ensino é  un campo privilexiado para a normalización lingüística,  pola súa contribución á consecución de tres obxectivos fundamentais:• Dotar o alumnado de competencia lingüística plena en galego. • Dotar o alumnado de actitudes favorables para a lingua galega e para o seu proceso de recuperación social. • Adquirir usos lingüísticos a prol da lingua galega. 

2. Normalización versus Plurilingüismo.

O Plurilingüismo:• Pretende o encontro intercultural ao servizo da equidade.

• É necesariamente respectuoso coa diversidade lingüística. 

• A competencia plurilingüe constrúese desde a lingua propia e minorada, como  primeira e principal do currículo.

• O ensino plurilingüe democratiza o acceso a mellores oportunidades para o coñecemento.

2. Normalización versus Plurilingüismo.

Compatibilidades:• A defensa de maiores espazos de uso para o idioma propio até acadar unha situación de normalidade non pecha as portas á presenza asumida doutra(s) lingua(s) estranxeiras no currículo. 

• A potenciación do plurilingüismo non se debe procurar en detrimento das linguas minoradas (CELRM, Consello de Europa). 

• Os obxectivos da normalización non se deben contrapoñer aos do plurilingüismo, entendido en clave inclusiva e ecolingüística.

• Cómpre procurar unha orientación curricular e didáctica superadora de confrontacións asimétricas entre linguas. 

2. Normalización versus Plurilingüismo.

Interferencias • O plurilingüismo non é asimilable ao reducionismo da aprendizaxe do inglés como lingua franca e exclusiva, por motivacións económicas e de prestixio social. 

• Non debe servir de coartada para incorporar máis prexuízos sobre a utilidade das linguas, senón para desbotalos.

• Non debe ser un pretexto para a segregación escolar e social. • Non debe estar ao servizo da manipulación política. • Debe ser compatible con outros obxectivos do sistema: igualdade de oportunidades, atención á diversidade, promoción de valores asociados á interculturalidade… 

2. Normalización versus Plurilingüismo.

2. Normalización versus Plurilingüismo.

2. Normalización versus Plurilingüismo.

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• Por que hai unha proporción maior de centros plurilingües na rede privada ca na pública? 

• Que datos temos sobre a situación das diferentes linguas do currículo nestes dous cursos de aplicación do decreto? 

• Abonda coa impartición dunha materia non lingüística para que un centro poida exhibir pomposamente a súa condición de plurilingüe? 

• Posúe o alumnado de primaria e de secundaria o nivel de competencia lingüística para seguir integramente as ensinanzas dunha materia en inglés? 

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• Os dereitos do conxunto do alumnado aos beneficios dunha educación plurilingüe poden depender das posibilidades e vontade dos centros educativos sen que a administración educativa teña a obriga de evitar agravios comparativos entre público/privado, rural/urbano? 

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• Para a elección das materias, estase seguindo un criterio baseado exclusivamente na dispoñibilidade e vontade do profesorado ou considérase o tipo de competencias que se pretenden desenvolver de maneira coordinada, así como a proxección destas decisións respecto do prestixio social das distintas linguas? 

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• Cando se incorpora para a docencia en lingua estranxeira unha materia que o decreto reserva para o galego, garántese que se mantén o “equilibrio” indicado no decreto? 

• Abonda con que sexa por outra de “igual carga lectiva”, sen maiores matices? 

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• O dominio das linguas estranxeiras asóciase coa mediación intercultural e coa calidade das oportunidades laborais. Pode aceptarse sen máis a omnipresenza do inglés, ignorando oportunidades derivadas da proximidade do portugués, lingua de países emerxentes? 

3. Algúns interrogantes sobre a súa aplicación

• A formación do profesorado contempla estes retos do sistema de maneira integrada e facéndoos compatibles con outros?  

4. En clave de futuro...

• Posibles mudanzas LOMCE.  Criterios sobre Plurilingüismo. Cambios en materias.  Especialización curricular dos centros. 

• Novos enfoques para a Educación Plurilingüe. Orientación curricular TIL.  Retos derivados das avaliacións. …

4. En clave de futuro...

4. En clave de futuro...

4. En clave de futuro...

MOITAS GRAZAS!