O turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais

Máster Universitario en Desenvolvemento Rexional e Integración Económica – Curso 2010-11 Desenvolvemento Rural: Innovación, Actividade Económica e Espazo Rural

Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

1

TEMA 8

O Turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable

8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental

8.3. Axentes e políticas de turismo sustentable en espazos rurais

8.4. Produtos e destinos de turismo sustentable en espazos rurais

8.5. Os indicadores de sustentabilidade turística: metodoloxía de cálculo

8.6. Turismo e ordenación do territorio en espazos rurais

Tema 8: limiar

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable

2

Desenvolvemento sustentable

É un modelo de desenvolvemento fundado baixo a idea de que a

sociedade, o medio ambiente e a economía dependen os uns dos outros

e teñen a mesma importancia.

Defínese como “o desenvolvemento que satisfai as necesidades da

xeneración presente sen comprometer a capacidade de futuras xeneracións

de satisfacer as súas propias”.

Comisión Brundtland (Comisión Mundial do Medio Ambiente e o

Desenvolvemento): “O noso futuro común”. Oxford, 1987.

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

28.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o concepto de desenvolvemento sustentable

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

3

Concepto de desenvolvemento sustentable

Equidade intraxeneracional + interxeneracional

Informe BRUNDTLAND: contén dous elementos clave:

- necesidades humanas - limitacións do ecosistema global

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o Informe Brundtlandt

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

4

Perlora (Asturias)

Benidorm (Alicante)

Cullera (Valencia)

Para reflexionarmos sobre o concepto de sustentabilidade en Turismo…

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: reflexións sobre a sustentabilidade e o Turismo

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

ESTILOS DE VIDA SUSTENTABLES(Concepto de lifestyles)

Son patróns de acción e consumo utilizados polas persoas para afiliarse e diferenciarse doutras persoas (incluíndo o consumo)

Características dos estilos de vida sustentables:1. Satisfan as nosas necesidades básicas

2. Proveen una mellor calidad de vida

3. Minimizan o uso de recursos naturais e emisións

contaminantes ao longo do ciclo de vida dos produtos

4. Non poñen en perifo a satisfacción das necesidades de

xeracións futuras

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: os BoBos e o concepto de estilos de vida sustentábeis

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

1992: Cimeira de Rio- Cimeira da Terra

- Reunión sen precedentes de gobernos, empresas e sociedades

civís

- Resultado de Rio: 178 gobernos asinaron o Plano de Acción

Global, AXENDA 21

2002: Cimeira de Johannesburgo- Cimeira Mundial de Desenvolvemento Sustantable

- Aumento de actividades a prol desarrollo sostenible en todo el

mundo

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: os fitos das Cimeiras de Rio e Johannesburgo

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 para a industria do turismo e as viaxes d

AGENDA 21 para la industria del turismo y los viajes

TURISMO SOSTENIBLEEs el turismo que se desarrolla enfrentando las necesidades de los turistas y las regiones anfitrionas, al mismo tiempo que protege y realza las oportunidades hacia el futuro

Implica la gestión de todos los recursos de tal forma que las necesidades económicas, sociales y estéticas pueden ser cubiertas mientras se mantiene:

- la integridad cultural- los procesos ecológicos esenciales- la diversidad biológica- los sistemas de soporte de la vida

Los productos de desarrollo turístico sostenible operan en armonía con el entorno local, las comunidades y las culturas, de tal modo que ésos son beneficiarios y no víctimas del desarrollo turístico

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d


Introducir nuevas leyes, o reforzar las que ya existen, para asegurar la protección de la salud humana y el medio ambiente (ECOTASA)

Se contempla un importante papel de la regulación, sobre todo en casos donde otras medidas carezcan de efectividad o el medio ambiente vaya a quedar inevitablemente dañado

Implementación de programas voluntarios liderados por la industria, para asegurar la gestión responsable y ética de productos y procesos, desde el punto de vista de la salud y seguridad de los aspectos ambientales

Estos programas deberán ser guiados eficazmente por normas, protocolos y códigos de conducta que integren protección medioambiental con elementos de gestión empresarial, y toma de decisiones, promoviendo apertura y diálogo con los empleados y el público Concertación público-privada

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 para a industria do turismo e as viaxes

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

Oekotel, un exemplo en Austria

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: o exemplo dos Ecohoteis

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d


PRINCIPIOS FUNDAMENTALES

1. Viajes y turismo deben ayudar a las personas a incrementar la riqueza y la productividad en armonía con la naturaleza

2. Viajes y turismo deben contribuir a la conservación, protección y restauración de los ecosistemas de la Tierra

3. Viajes y turismo deben basarse en patrones de producción y consumo sostenibles

4. Los estados deberían cooperar para promover un sistema económico abierto, en que la industria de los viajes y el turismo se pueden desarrollar sobre una base sostenible

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: AXENDA 21 – os seus principios fundamentais

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

5. Viajes y turismo, paz, desarrollo y la protección medioambiental son interdependientes

6. El proteccionismo en viajes y turismo debe ser detenido o paliado

7. La protección ambiental debe constituir una parte integral del proceso de desarrollo turístico

8. Las cuestiones de desarrollo turístico deben ser gestionadas con la participación de los ciudadanos implicados, a partir de decisiones tomadas a nivel local

9. Los estados deben cooperar en la lucha contra riesgos que afecten a las áreas turísticas


2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

10. Las industrias de viajes y turismo deben contribuir a crear

empleo para mujeres y población nativa en la medida de lo

posible

11. El desarrollo turístico debe reconocer y apoyar la identidad,

cultura e intereses de los pueblos indígenas en la medida de todo

lo posible

12. Las leyes internacionales de protección del medioambiente

deben ser respetadas por la industria de los viajes y el turismo


CASO DE ESTUDO: Turismo sustentable en Muros e Noia

Turistas fotografando hórreos en Carnota

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Vista da Ría de Muros

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Antigas casas de pescadores de Muros

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Soportais das antigas casas de pescadores de Muros

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


A fortaleza da oferta gastronómica

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Ría de Muros e Noia dende o Faro de Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Pías e formacións xeomorfolóxicas nas inmediacións do Faro de Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Faro de Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Vexetación atlántica (toxos) no Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Vexetación atlántica no Faro de Monte Louro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Faro de Monte Louro: patrimonio por rehabilitar e acondicionar

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Turismo mariñeiro: unha boa opción de desenvolvemento turístico

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Posibilidade de roteiros dos faros e litorais

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Faro de Lariño

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Segundas residencias no litoral de Lariño

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Roteiros de sendeirismo

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


As pegadas do Prestige

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Roteiro dos faros

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


A ameaza das plantas de acuicultura

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Stolt Sea Farm, granxa de Rodaballos

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Mar de Lira, experiencia de Turismo Mariñeiro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Disonancias nas paisaxes

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Panel informativo de Mar de Lira

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Panel informativo do porto de Lira e Lonxanet

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Lira

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Caseta de Pepe do Cuco

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Caseta do Mariñeiro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Hórreo en Carnota. Ao fondo, o Monte Pindo

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Turistas no grande hórreo de Carnota

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Turistas no Hórreo de Carnota

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


O Hórreo de Carnota

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Costa Celta Inmobiliaria

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade

LOS INDICADORES DE SOSTENIBILIDAD

¿Por qué existen los indicadores de sostenibilidad?

Carácter pluridimensional de la sostenibilidad

Es necesario definir unos criterios: permitirán conocer si la evolución del

territorio entra dentro de los parámetros de la sostenibilidad o no

Contraposición a la economía clásica

Sistemas clásicos de medida de la economía: SISTEMA NACIONAL DE

CUENTAS de la ONU

Instrumento de información macroeconómica

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

Aún no se ha encontrado una medida única para evaluar si una economía es sostenible

Creación de un conjunto de indicadores que incluyen medidas en cada uno de los ámbitos que definen la sostenibilidad (triple)

Diversidad de indicadores

PERO

Medición común que los haga comparables entre sí

Definición

Los indicadores de sostenibilidad se definen como herramientas de análisis objetivos, útiles y claros para la comunicación de resultados comparables (entre diferentes espacios y a lo largo del tiempo), con la capacidad de permitir las relaciones entre diferentes variables

La metodología de desarrollo de estos indicadores tiene su base en la atención a las variables económicas, sociales y ambientales, que no contemplan los análisis económicos tradicionales, y que se conciben como la base a partir de los cuales se define la sostenibilidad

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d

Uso de indicadores: relación con GESTIÓN AMBIENTAL y PLANIFICACIÓN ESTRATÉGICA

AEMA (Agencia Europea de Medio Ambiente):

- Establece un sistema de indicadores

- Finalidad: mostrar el estado del medio ambiente

- Proporcionar información relevante a la hora de orientar el proceso político y la toma de decisiones

INDICADORES constituyen información para agentes sociales: ciudadanos, ONGs, políticos, empresas, etc

Los planes de acción de las Agendas Locales 21 suelen contener sistemas de indicadores como herramientas de comunicación y participación

8.1. Turismo e desenvolvemento sustentable: Indicadores de sustentabilidade

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


MODELO PER (Presión-Estado-Respuesta)

Propuesto por la OCDE

Establece indicadores para evaluar:

Presiones sobre el medio: aumento producción residuos, aumento

población, consumo agua, etc

Estado del medio: recursos disponibles, que cambian en función de las

presiones recibidas

Respuestas o reacciones a cargo de los gobiernos o agentes sociales para

cambiar el estado del medio

PRINCIPAL PROBLEMA de los indicadores: fiabilidad de fuentes y

disponibilidad de la información

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


Criterios que definen un buen indicador:

1. Procedimientos de cálculo objetivos y científicos

2. Relacionados con objetivos políticos y de interés público

3. Útiles a diferentes ámbitos: decisiones políticas, investigación y público en general

4. Claros y fáciles de entender por los no especializados en la materia

5. Comprensibles en toda su complejidad

6. Comparables con indicadores de otros lugares

7. Comparables a lo largo de una serie temporal

Moffat (1996), Hanley (1999), Verbruggen (1999)

Ámbitos de referencia de los indicadores: económico, social y ambiental

Hay que disponer de un conjunto de indicadores, en función del uso o el objetivo establecido

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


Ámbito Presión Estado Respuesta

Demografía Índice de presión humana

Indicador de presión turística

Capacidad de alojamiento

Entrada de pasajeros vía aeropuerto

Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 1. INDICADORES DEMOGRÁFICOS

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)



Mundo laboral Equilibrio laboral

Estabilidad laboral

Estacionalidad laboral

Población activa y tasa de paro

Evolución de los salarios

Distribución de la riqueza

Vivienda Precio de la vivienda

Acceso a la vivienda

Inversiones Balanza exterior

Empresa privada

Implantación de sistemas de gestión ambiental

Producción agraria ecológica

Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares

2. INDICADORES SOCIOECONÓMICOS

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)



Vehículo Parque móvil de vehículos

Disponibilidad de viario

Disponibilidad de viario en la ciudad de Palma

Embarcaciones Parque de embarcaciones de recreo

Disponibilidad de amarres

Playas Demanda real y potencial

Número de usuarios totales diarios

Superficie disponible de playa

Índice de saturación turística

Banderas azules

Desarrollo turístico

Índice de eficiencia turística

Sanidad Acceso a los servicios sanitarios

Formación Acceso a la formación en turismo

Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 2. INDICADORES SOCIOECONÓMICOS

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)



Territorio Cambios en los usos del suelo

Cambios en los usos del suelo en la CAIB

Ocupación urbana

Cambios en los usos del suelo en los municipios

Ocupación litoral

Cambios en los usos del suelo en el litoral

Cambios en los usos del suelo en las playas

Urbanización

Edificación

Infraestructuras viarias y ferroviarias

Espacios naturales

Incendios forestales Superficie reforestada y repoblada

Frecuentación ENP (ocio y turismo)

Evolución de la superficie de ENP

Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 3. INDICADORES AMBIENTALES

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)



Agua Consumo urbano de agua

Balance hídrico Depuración de aguas

Energía Consumo bruto de energía

Consumo de electricidad

Índice de intensidad energética

Indicador de energías renovables

Emisiones de CO2

Huella ecológica del consumo energético

Residuos Producción de residuos

Reciclaje de residuos

Construcción Consumo aparente de cemento

Indicadores de sostenibilidad del turismo en las Islas Baleares 3. INDICADORES AMBIENTALES

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)

d8.2. A tripla dimensión da sustentabilidade: social, económica e ambiental

Toma de decisiones: deben integrarse las partes interesadas en el

espacio concreto

Autoridades locales

Residentes

Empresas turísticas

Organizaciones medioambientales

Industria

turística

Sector

medioambiental

Municipio

Administración

Industria

turística

Sector

medioambiental

Municipio

Administración

Turismo sostenibleTurismo anterior

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


¿Quiénes son los agentes?

1. Empresas turísticas

2. Agencias gubernamentales

3. Agencias de viaje

4. Operadores turísticos

5. ONGs

6. Etc

Desarrollo turismo sostenible creación de consorcios público-privados

Considerar la triple dimensión de la sostenibilidad

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


Tipo de impacto Consecuencias potenciales

Beneficios Impuestos gubernamentales

Beneficios obtenidos por las instalaciones turísticas de primera directamente de los visitantes (hoteles, restaurantes, taxis, etc)

Beneficios obtenidos por los proveedores y servicios de apoyo a los establecimientos turísticos

Renta obtenida por la población residente en forma de salarios, dividendos e intereses

Beneficios relacionados con la actividad turística

Creación de empleo Empleo directo en instalaciones turísticas

Empleo indirecto en el sector turístico

Empleo inducido, creado por los ingresos procedentes del turismo

Conexión con otros sectores empresariales

Aumento de la demanda de bienes locales

Aumento de infraestructuras

Competencia del turismo con otros sectores económicos

Nivel de vida Aumento de la renta

Mejora de la distribución de la renta

Costes Costes de oportunidad (desperdiciada al utilizar recursos para usos alternativos)

Costes derivados de las fluctuaciones de la demanda turística

Posible inflación derivada de la actividad turística

Pérdida de beneficios económicos potenciales (cuando los inversores son extranjeros)

PRINCIPALES IMPACTOS ECONÓMICOS DEL TURISMO

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


IMPACTOS SOCIOCULTURALES

Turismo: marco en el que entran en contacto personas de bagajes socioeconómicos muy diferentes

Impactos socioculturales --- tradición de analizarlos de forma negativa

Pero el turismo también puede aportar grandes beneficios al fomentar el contacto entre comunidades diferentes

Los impactos socioculturales en un destino turístico son resultado de las relaciones sociales mantenidas entre turistas y residentes

La intensidad y duración se ve afectada por factores espaciales y temporales restringidos

Diversas fases en la relación población local - turismo

2

Tem

a 8:

O T

uri

smo

co

mo

act

ivid

ade

din

amiz

ado

ra d

os

esp

azo

s ru

rais


Pro

feso

r: M

igu

el P

azo

s O

tón

(D

epar

tam

ento

de

Xeo

gra

fía)


Tipo de impacto Consecuencias potenciales

Historia y arte Preservación y rehabilitación de monumentos, edificios, lugares históricos

Creación de museos de interés cultural

Revitalización de formas de arte tradicional: música, literatura, teatro, danza, etc

Tradiciones y costumbres

Revitalización de las tradiciones locales: artesanía, festivales, folklore, gastronomía, etc

Revitalización de las lenguas minoritarias

Mercantilización extrema de las tradiciones locales

Creencias, valores y normas

Intercambio cultural entre visitantes y residentes

Cambio en valores sociales y creencias religiosas

Cambios en la estructura económica y roles sociales

Aumento de problemas sociales: crimen, prostitución, etc

PRINCIPALES IMPACTOS SOCIOCULTURALES DEL TURISMO

Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural

• Relación entre infraestructuras de transporte e paisaxe

• Dous conceptos cada día máis confrontados e alonxados

• Cómpre reconcilalos o antes posible


A valoración das paisaxes rurais e a súa posta en valor como recurso turístico

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Para a Xeografía, a PAISAXE é un concepto fundamental

• Paisaxes naturais, paisaxes culturais

• Paisaxes como construcción humana ao longo do tempo

• A Paisaxe como representación territorial dos valores culturais e sociais

• A Paisaxe e os actores

• A posta en valor das Paisaxes

• As Paisaxes e o turismo

• A xestión sustentable das paisaxes

• As Paisaxes e a estética


A importancia do concepto de Paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Unha sociedade recoñécese a si mesma na medida en que recoñece

as súas paisaxes, e estas teñen harmonía, equilibrio e estética


Paisaxe do Courel

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Santo André de Teixido

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Viveiro

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


A Ría de Ferrol

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

É preciso un novo punto de vista na relación

entre infraestructuras e paisaxe

que permita a compatibilidade entre

o desprazamento e o desfrute estético


Necesidade dun replantexamento para apreciar a paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Joan Nogué

As estradas non son unicamente vías de transporte,

senon que se teñen convertido na plataforma fundamental

da percepción e desfrute da paisaxe para a inmensa

maioría dos cidadáns


Joan Nogué, Director do Observatori del Paisatge de Catalunya

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O ferrocarril, un pioneiro

As vías férreas son excelentes eixos vertebradores de percursos e incursións a través das paisaxes

No imaxinario colectivo, a vía férrea e o ferrocarril en xeral

teñen sido asociados coa observación e o desfrute da paisaxe


O Ferrocarril e a Paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


O Ferrocarril e a Paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Transcanadiano


Grandes trens escénicos do mundo: o Canadian

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Grandes trens escénicos do mundo: o Canadian

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Indian Pacific


Grandes trens escénicos do mundo: o Indian Pacific australiano

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Indian Pacific



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Jungfrau


Grandes trens escénicos do mundo: o Jungfraubahn, en Suíza

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Ferrocarril de Sóller


Grandes trens escénicos do mundo: o Ferrocarril de Sóller (Mallorca)

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Oslo-Bergen


Grandes trens escénicos do mundo: o tren Oslo-Bergen

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Trens escénicos en Noruega

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Grandes trens escénicos do mundo: o tren Oslo-Bergen

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Trens de vapor no Reino Unido


Os trens históricos, un grande potencial para o turismo asociado á paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Os trens históricos e o turismo asociado á paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

The Flying Scotsman



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

The Flying Scotsman


Os trens históricos o turismo asociado á paisaxe

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

The Flying Scotsman



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



O Museo Nacional do Ferrocarril, en York (Reino Unido)

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Montserrat


O Cremalleira de Montserrat

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Edinburgh-Thurso


Tren escénico do Norte de Escocia

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Settle-CarlisleEstudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento rural

Unha das grandes liñas escénicas do mundo: Settle-Carlisle

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Settle-Carlisle

Estudo de detalle: Paisaxe, transporte e desenvolvemento ruralT

em

a 8

: O

Tu

ris

mo

co

mo

ac

tiv

ida

de

din

am

iza

do

ra d

os

es

pa

zos

ru

rais

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Settle-Carlisle


Settle-Carlisle


em

a 8

: O

Tu

ris

mo

co

mo

ac

tiv

ida

de

din

am

iza

do

ra d

os

es

pa

zos

ru

rais

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Londres-Penzance


em

a 8

: O

Tu

ris

mo

co

mo

ac

tiv

ida

de

din

am

iza

do

ra d

os

es

pa

zos

ru

rais

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Londres-Penzance, un clásico

Ferrocarril a St. Moritz


Trens escénicos suízos

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Pilatus


Pilatus, un funicular de alta montaña

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

The Blue Train (Cape Town-Pretoria)


Tren escénico sudafricano

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Infraestructuras lineais viarias

As estradas, importantes eixos a partir dos cales o desprazamento permite coñecer e desfrutar da beleza das paisaxes

“Scenic routes” californianas


Estradas escénicas que valorizan e permiten apreciar as paisaxes rurais

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Estrada do Grossglockner (Austria)


Estradas escénicas de alta montaña

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

FRANCIA

Tradición normativa que ten en conta a paisaxe como obxecto de protección

Lei de Protección e Posta en Valor das Paisaxes (1993)

Considera o conxunto das paisaxes para definir as políticas de OT

Lei sobre o Reforzo da Protección da Natureza (1995)

Declara á paisaxe como patrimonio común

Anima á participación cidadá

Convención Europea da Paisaxe (2000)


A protección e posta en valor das paisaxes en Francia

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

FRANCIA

Equipos pluridisciplinares en proxectos de novas infraestructuras

Arquitectos paisaxistas, enxeñeiros, xeógrafos, especialistas en estética, etc

Estudo do impacto paisaxístico en planta, perfil e ao longo da traza da obra


A protección e posta en valor das paisaxes en Francia

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

FRANCIA

Acción “1 % paysage et développement “Implicación da cidadanía na protección, xestión, conservación e mantemento das paisaxes

Poderes públicos e privados, locais e rexionais, unidos

Unha paisaxe de calidade é fundamental para atraer un turismo de calidade

¿Como funciona?• O Estado reserva o 1 % do orzamento dedicado a unha estrada concreta para realizar unha análise territorial e paisaxística

• Punto de partida para poñer en marcha medidas de valorización e desenvolvemento


Francia: a acción “1 % paysage et développement”

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

FRANCIA

Acción “1 % paysage et développement “

Realización de mapas do itinerario. Fixación liñas mestras OT

Concretización das posibilidades de mobilización dos actores locais

Lánzase programa de accións elixibles, subvencionadas polo Estado

☞ Deben contribuir ao reforzamento da cualidade estética

e a protección da paisaxe



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Accións subvencionables:

• Actuacións sobre espazos naturais, urbanos, paisaxes ou monumentos

• Actuacións sobre o desenvolvemento turístico

• Actuacións sobre edificios públicos ou privados

• Actuacións sobre liñas aéreas eléctricas e telefónicas

• Actuacións sobre a calidade paisaxística dos terreos situados en torno ao eixo da estrada

Fortalecemento da gobernanza efectiva do territorio



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

As Villages-étape e os Itineraires de découverte

• Pártese de que a velocidade é dificilmente conciliable co desfrute da paisaxe

• Animar ao automobilista a deixar momentaneamente a autoestrada

• É necesaria a promoción dos recursos paisaxísticos e turísticos



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

As Villages-étape

• Alternativa ás áreas de servizo das autoestradas

• Proceso de desenolvemento local e de reposicionamento económico

• Condicións de localización (8-20 kms)

• Sinal con información de calidade na entrada

• Información as infraestructuras con que conta (hoteis, restaurantes, parkings, etc)

☞ Información sobre recursos paisaxísticos e culturais que ofrece ao viaxeiro, e que xustifican o desvío momentáneo da autoestrada


Francia: as Villages-étape

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Os Itineraires de découverte

• Animan ao desfrute da paisaxe a automobilistas que

transitan por autoestrada

• Circulación a menor velocidade por unha estrada

convencional

• Percurso paralelo dunha duración variable entre media

hora e unha hora

• Itinerarios están sinalados na autoestrada

• Permiten descubrir as paisaxes locais menos coñecidas

• Facilitan o retorno á autoestrada unha ou dúas saídas

despois


Francia: os “Itineraires de découverte”

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

CALIFORNIA

• Creación dun sistema coordenado de roteiros paisaxísticos (scenic routes)

• Rede de espazos abertos de interese paisaxístico

• Os corredores seleccionados deben percorrer itinerarios cun valor notable e consistente dende o punto de vista paisaxístico, estético e/ou histórico

• Priviléxianse fundamentalmente itinerarios que decorran por espazos con predominio das paisaxes naturais


Estradas escénicas en California

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Os espazos naturais protexidos en Galicia

Unha sociedade recoñécese a si mesma na medida en que recoñece

as súas paisaxes, e estas teñen harmonía, equilibrio e estética

Estudo de caso: Os espazos naturais protexidos en Galicia

Paisaxe do Courel

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Limiar•Introducción

•Orixe e discursos subxacentes dos ENPs

•A aparición dos ENPs en Galicia

•A década de 1970

•As dúas primeiras décadas da Galicia autónoma

•A mudanza

•O goberno 2005-2009

•Conclusións de conservación da natureza

•O desenvolvemento socioeconómico na rede de ENPs actual.

Unha valoración xeral


Estrutura do estudo de caso

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Introdución

• Os espacios naturais protexidos (ENPs) son un contido inevitable da ordenación territorial actual: nos planos nos discursos, na praxe administrativa, etc

•O primeiro caso recoñecido é Yellowstone (1872), nos Estados Unidos

•Desde entón houbo unha multiplicaçión dos ENP: 113.000 ENPs no mundo (2007), 80.000 dos cales en Europa (2008)


Os espazos naturais protexidos (ENPs)

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Áreas protexidas en Europa (1895-2009). Fonte: European Environment Agency <http://dataservice.eea.europa.eu/atlas/viewdata/viewpub.asp?id=4355>

(Consulta 12.10.2009).


Paisaxe do Courel

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

INTRODUCIÓN

•En Galicia houbo unha escasa atención científica aos ENPs. O obxectivo é expor as características dos ENPs galegos e as súas implicacións na ordenación territorial, nomeadamente na conservación da natureza e no desenvolvemento rural

•Non buscamos explicar cales son os ENPs ou a súa descrición biofísica, senon deconstruílos dende a perspectiva do ordenamento territorial


Obxectivos do estudo de caso

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

ORIXE E DISCURSOS SUBXACENTES DOS ENPs

•A nivel mundial, a protección da natureza non nace por motivacións naturalistas

•Surge polas ideas románticas, polos movementos nacionalistas, pela difusión do excursionismo e do montañismo... Em definitiva, por conotacións simbólicas, patrióticas, identitarias e nacionalistas

•En USA e nos outros “novos países” anglo-saxóns os ENPs representan un exemplo claro, segundo os estudos feitos, pois son novas nacións que crean ‘parques nacionais’ asociados a determinadas ‘virtudes nacionais’ (a ‘natureza pura’ fronte a ‘contaminación’ que representa a ‘colonización europea’)


Fundamentos dos Espazos Naturais Protexidos

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Yellowstone

Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

•En España o primeiro parque nacional nace claramente vinculado

á construción mítica e simbólica da nación española

•E hai dous grandes núcleos aglutinadores que demandan a

creación de parques nacionais: Madrid e Cataluña

•Madrid proxecta no Guadarrama, mentres que Catalunha fai o seu

propio percurso, no que se xera moita ideoloxía paisaxística mais non

se atinxe ningunha protección

•Pero cando o nacionalismo catalán consegue o goberno (unha vez

se re-instaura o goberno autonómico catalán) rapidamente crea as

paraxes de interese nacional catalás



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)




Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

•A partir da década de 1960, e nomeadamente na de 1970, nace a

ideoloxía ambiental, que interpreta os ENPs como algo fundamental

dentro da súa perspectiva. Aparece entón a idea de protexer sitios pola

súa contribución ao mantemento da biodiversidade ou á conservación

da natureza

•Mais o “mapa herdado” de ENPs responde en moitas ocasións a

argumentos e decisións de anteriores épocas, profundamente culturais

e non naturais

•Son momentos cruciais na aparición do paradigma ambiental: o

primeiro Relatorio Meadows (1970, Os límites do crecemento) e a

Conferencia de Estocolmo sobre o Home e o Medio Ambiente (1972)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


•Autores como Juan Ojeda cren que hai unha

distancia enorme entre cando xurden os grandes

problemas ambientais mundiais e cando xurde o

pensamento ambientalista, que de facto crea a

palabra ambiente ou medio ambiente. Esa distancia

ten que ver en parte coa instucionalización

•De calquera maneira, o tipo de ENPs que se tiñan

xerado nas décadas de 1970s-1980s e as políticas de

creación de ENPs na actualidade son moi distintas



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)


Vello e novo paradigma de ENPs. Fonte: Philips (2003).



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

A aparición dos ENPs en Galicia •A estrutura política española foi a que creou os primeiros ENPs en

España, mais concentrouse nos lugares significativos para o

pensamento dominante

•O galeguismo, a diferenza do nacionalismo catalán, tivo menos

potencia xeradora de discurso territorial e desde logo de incidir na

realidade

•Na década dos 1930 protéxense 4 pequenos espazos, cunha

visión turística madrileña da Galicia costeira e marítima. Son espazos

moi pequenos

•Durante toda a ditadura franquista (1936-1975) non se produce

ningunha declaración de ENP. O goberno español declara ENPs

(parques nacionais) en espazos vinculados ao turismo internacional

(Illas Canárias) ou á alta montaña



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

0 15 30 45 60 km

Cabo Vilán

A Curotiña

Estaca de Bares

Monte Aloia



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

146

A DÉCADA DE 1970

•Na década de 1970 recepciona-se rapidamente o pensamento ecologista, que aparece neste momento como tal. Na Galiza tem muita força porque se vincula ao nacionalismo de esquerdas

•Muitos dos espaços que anos depois se declarariam como ENP são activamente reivindicados pelo ecologismo

•Durante a transição à democracia, o governo espanhol declara os 2 primeiros parques naturais, muito pequenos, mas tinha a intenção de declarar outros mais que não chega a implementar porque se lhe concede a autonomia à Galiza e as competências passam de Madrid a Santiago de Compostela



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

AS DUAS PRIMEIRAS DÉCADAS DA GALIZA AUTÓNOMA

•Desde 1981, Galicia desfruta de autonomía. O goberno

autonomo galego, a diferenza doutros homólogos (o catalán,

por exemplo), non declara novos ENPs e de facto nen

sequera aplica os planos deseñados desde Madrid antes da

autonomía

•Os grupos ecoloxistas e os partidos nacionalistas son

extremadamente críticos co governo autónomo durante a

década de 1980 (en mans de partidos conservadores de

ámbito español) pola súa xestión da natureza, sen éxito



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

AS DÚAS PRIMEIRAS DÉCADAS DA GALICIA AUTÓNOMA •Na década de 1990, coa presidencia de Manuel Fraga

(PP, 1990-2005), decláranse 4 parques naturais galegos– 21.000 ha Baixa Limia-Serra do Xurés (1992)– Un moi pequeno, de 1.000 ha, pero obrigado pela

importancia das zonas húmidas (Dunas de Corrubedo e Lagoas de Carregal e Vixán) (1992)

– Unha enorme propiedade pública na montaña oriental galega (O Invernadeiro, 6.000 ha, 1997)

– Fragas do Eume (1997), de grande interese ao ser un dos escasos espazos de bosques caducifolios (carballeiras) que hai en Galicia (9.000 ha)

•En conclusión: os avances son moi modestos



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O CAMBIO•O verdadeiro cambio prodúcese porque Galicia ten que

responder a compromisos europeos, en especial á Directiva 92/43/CEE (Rede Natura 2000=Σ LICs), que obrigaba que cada estado enviase a súa lista en1995

•En parte a causa do atraso de moitos estados membros, a lista non se fai oficial até 2005 (rexión bioxeográfica atlántica) e 2006 (mediterránea)

•En Galicia prodúcese unha mudanza espectacular: da proteción do 2% do país pásase ao 12%

•Pero o cambio, é importante insistir, prodúcese por un compromiso internacional e o goberno galego non oficializa na na propia Galicia a súa proposta enviada a Bruxelas até 2004

•Sexa como for, a superficie atinxida en 2004-2005 é significativa e constitue finalmente unha rede bastante coherente de espazos protexidos galegos que representa razoabelmente ben a biodiversidade do país



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O CAMBIO

•En 2001, finalmente, Galicia proclama a súa lei de

proteción da natureza (das 17 nacionalidades e rexións

autónomas en España, só 5 en 1999 aínda non tiñam feita

unha lei propia): a Lei 9/2001, do 21 de Agosto, de

conservación da natureza

•Na última lexislatura da presidencia de Fraga (2001-

2005), declárase tamén un 5º parque natural galego e o 1º

parque nacional, e 5 monumentos naturais protexidos

(figura que aínda non se tiña aplicado en Galicia)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O GOBERNO 2005-2009

•En 2005 hai un cambio de goberno até 2009,

cando perde as eleccións. Promete 4 novos

parques naturais e tamén ampliar a Rede Natura

2000 do 12 ao 20% do país

•Pero non se satisfacen esas promesas, aínda

que se comezan os trámites para alomenos 2 dos

novos parques naturais e fanse os estudos

preliminares

•Hai propostas de ampliación da Rede Natura

2000 pero ningunha se chega a aprobar



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O GOBERNO 2005-09

•Profundízase na gobernanza dos parques, por exemplo créase unha liña de axudas para o desenvolvemento socioeconómico das parroquias incluídas nos parques (até entón as axudas tiñan sido discrecionais)

– Parte das axudas van á sinalización turística

•E comeza unha promoción máis activa dos ENPs desde o punto de vista turístico, até entón moi tímida



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O GOBERNO 2005-2009•En 2008 faise unha aprobación inicial das

Directrices de Ordenación do Territorio de Galiza (DOTGa), non definitiva, na que os ENPs están chamados a xogar un rol moi destacable

•As DOTGa amplían a lista de ENPs, polo que podería ser a ampliación da Rede Natura 2000, aínda que non cartografía dita ampliación

•Pero as DOTGa non están aprobadas



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Conclusións de conservación da natureza •A conservación da natureza mediante ENPs é reclamada

pola sociedade civil desde hai décadas, pero o goberno

autónomo foi escasamente sensible á materia (en todas as

lexislaturas)

•Só polas esixencias de Bruxelas se produciu unha mudanza

significativa e nestes momentos seguramente a superficie

protexida xá é unha base de partida aceptable

•Aínda así, o que se atinxiu foi un aumento da superficie

protexida global, pero non unha xestión de toda a superficie

protexida (seguimos a ter 6 parques naturais e 1 nacional, que

son os entes verdadeiramente implantados no territorio)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

•Hai unha certa mudanza no goberno dos ENPs, pero aínda queda moito por traballar e de feito os espazos coa proteción mínima (a de Bruxelas) son extremadamente fracos ante eventuais presións (por exemplo, acuicultura e aeroxeradores)

•Presenza dunha certa confusión pola declaración masiva de reservas da biosfera (UNESCO) os últimos anos, que non son ENPs e que se fai probabelmente por motivos de tipo turístico, pero que pode producir insatisfación turística por falla de correspondencia entre as expectativas do consumidor e a realidade



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Conclusións de conservación da natureza



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

Desenvolvemento socioeconómico na rede actual•Os ENPs en Galicia corresponden maioritariamente con

áreas marxinais, sen actividade económica, coa fraqueza

demográfica, sen sector primario...

•Podería ser a existancia dun ENP un revulsivo para a

activación económica e social? Hai evidencias de que non o

están a ser e que de feito non contribúen a ese desenvolvemento

desexado

•A pesar dos esforzos, o turismo rural está desconectado dos

ENPs. A oferta regulamentada de turismo rural en Galicia

responde a outro tipo de motivacións

•Hai algunhas iniciativas interesantes de desenvolvemento

socioeconómico, algunhas delas sen apoio oficial



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

174



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

175



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

176



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

177



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

178



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

180



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)



Te

ma

8:

O T

uri

sm

o c

om

o a

cti

vid

ad

e d

ina

miz

ad

ora

do

s e

sp

azo

s r

ura

is

Pro

fes

or:

Mig

ue

l P

azo

s O

tón

(D

ep

art

am

en

to d

e X

eo

gra

fía

)

O turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais

Documents

Transcript of O turismo como actividade dinamizadora dos espazos rurais