ORGANIZACIÓN E ESTRUTURA DOSORGANIZACIÓN E ESTRUTURA DOS

SERES VIVOS (II): SERES VIVOS (II):

A CÉLULAA CÉLULA

I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía.

Modificacións: Adán Gonçalves

1.- A TEORÍA CELULAR1.- A TEORÍA CELULAR

MOMENTOS HISTÓRICOS NA OBSERVACIÓN MOMENTOS HISTÓRICOS NA OBSERVACIÓN E BIOLOXÍA CELULARE BIOLOXÍA CELULAR

Microscopio utilizado por Robert Hooke (1665)

Descubre no corcho pequenas celdiñas ás que chamou células

En 1674 Leeuwenhoek observou hematías, espermatozoides, protozoos e mesmo describiu unha bacteria.

Esquemas dos microorganismos obsevados por Leuwenhoek

A teoría celular está vencellada á invención das lentes e á construcción dos microscopios que permitiron ter unha visión moi ampliada destas estructuras, podendo observar características totalmente imperceptibles ó ollo humano.

En 1838-39 Schleiden e Schwann enuncian a primeira teoría celular segundo a cal, a célula é a unidade estructural e a célula é a unidade estructural e funcional dos seres vivos,funcional dos seres vivos, capaz de manter unha existencia propia e independente

1858 Virchow completa o postulado anterior afirmando que todas as células se orixinan a partir dunha preexistente.

A teoría celular resúmese nos seguintes puntos:

1. A célula é a unidade estrutural e funcional de

todos os seres vivos.

2. A actividade dun organismo é o resultado da

actividade das células que o forman.

3. As células xorden por división doutras

preexistententes.

Durante case 50 anos a aplicación da teoría celular a todos os tecidos animais e vexetais aínda mantivo un punto de dúbida: o tecido nervioso, polo seu aparente aspecto de rede continua.

O español Ramón y Cajal demostrou a individualidade da célula nerviosa e polo tanto a xeralización da Teoría celular a todos os tecidoss.

CUESTIÓN DE TAMAÑOCUESTIÓN DE TAMAÑO

● Micra ou micrómetro (µm): 10-3mm● Nanómetro (nm): 10-6

mm● Angstrom (Ä): 10-7mm

O MICROSCOPIO ÓPTICOO MICROSCOPIO ÓPTICOSISTEMA ÓPTICOSISTEMA ÓPTICO

OCULAR: Lente situada cerca do ollo do

observador. Amplía a imaxe do obxectivo.

OBXECTIVO: Lente situada cerca da

preparación que amplía a súa imaxe.

CONDENSADOR: Lente que concentra os

raios luminosos sobre a preparación.

DIAFRAGMA: Regula a cantidade de luz

que entra no condensador.

FOCO: Dirixe os raios luminosos ó

condensador.

O MICROSCOPIO ÓPTICOO MICROSCOPIO ÓPTICO

SISTEMA MECÁNICOSISTEMA MECÁNICO

SOPORTE: Mantén a parte óptica. Ten dúas

partes: o pe ou base e o brazo.

PLATINA: Lugar onde se deposita a preparación.

CABEZAL: Contén os sistemas de lentes oculares.

Pode ser monocular, binocular...

REVÓLVER: Contén os sistemas de lentes

obxectivos. Permite, ó xirar, cambiar os

obxectivos.

TORNILLOS DE ENFOQUE: Macrométrico que

aproxima o enfoque e micrométrico que consigue

o enfoque correcto.

O Microscopio Electrónico de Transmisión (MET)  

O Microscopio Electrónico de Varrido (MEV) 

O MET e o MEB teñen un límite de resolución de cerca de 2 nm, fronte as 0,2 micras do óptico. Obsérvanse células mortas despois de ser fixadas e tinguidas  con ións de metais pesados.   

MICROSCOPIO ÓPTICOMICROSCOPIO ÓPTICO MICROSCOPIO ELECTRÓNICOMICROSCOPIO ELECTRÓNICO

Aumentos de ata 2500 veces Aumentos de ata 500 000 veces

A preparación é atravesada polos raios de luz

A preparación é atravesada polos electróns

As lentes son de cristal As lentes son campos magnéticos

A imaxe é captada directamente polo ollo

A imaxe é recollida nunha pantalla

As mostras deben ter un grosor medio de 5 a 15 µm

As mostras deben ter un grosor medio de 0,5 µm

Poden observarse células vivas Non poden observarse células vivas

Permite unha visión de conxunto. Non poden observarse moitos dos orgánulos e

estructuras subcelulares

Pode observarse a estructura fina das células

Poden utilizarse colorantes ou observarse a coloración real

A intensa manipulación a que se someten as células fai más frecuente a aparición de

estructuras artificiais (artefactos)

2. 2. AS CÉLULASAS CÉLULAS

En que se parecen?

Todas as células teñen en común:

- Membrana Membrana

plasmáticaplasmática

- CitoplasmaCitoplasma

- ADNADN que contén

a información

xenética da célula

Membrana plasmáticaMembrana plasmática : é unha bicapa lipídica con proteínas que rodea a célula

e regula o paso de substancias entre o interior e o exterior celular.

CitoplasmaCitoplasma : é o medio interno da célula. Está constituido por un medio

acuoso (hialoplasma) no que están inmersos os orgánulos.

Material xenéticoMaterial xenético : son as moléculas de ADN que hai na célula. No ADN

almacénase e transmítese a información xenética que permite o

funcionamento de calquera ser vivo.

ORGANIZACIÓN CELULARORGANIZACIÓN CELULAR

Existen dous grandes modelos de organización

celular: A célula procariotacélula procariota A célula eucariotacélula eucariota

Células procariotasCélulas procariotasCélulas procariotasCélulas procariotas

Características procariotas:Características procariotas: Máis sinxelas.Máis sinxelas. Carecen de verdadeiro núcleo.Carecen de verdadeiro núcleo. Apenas posúen orgánulos Apenas posúen orgánulos (ribosomas, mesosomas)(ribosomas, mesosomas) Son bacterias e similares. Reino Son bacterias e similares. Reino Moneras.Moneras. Unicelulares ou colonias.Unicelulares ou colonias.

Archaeas. Bacterias extremófilas

Lactobacillus bulgaricusBacteria do iogur

• Menor tamaño (1-10 micras)

• Máis sinxelas

• Presentan:

- Parede bacterianaParede bacteriana: envoltura grosa e ríxida formada por glícidos e proteínas que confire forma a célula. Algunhas bacteria posúen unha capa máis externa denominada Cápsula bacteriana.

- Membrana plasmáticaMembrana plasmática: Por dentro da parede. Formada por unha bicapa lipídica con proteínas. Controla a entrada e saída de substancias e intervén no metabolismo (respiración) e na duplicación do ADN.

- Cromosoma bacterianoCromosoma bacteriano: unha molécula de ADN circular dobre localizada nunha rexión que non posúe membrana denominada nucleoide.

Células procariotasCélulas procariotas

- RibosomasRibosomas: orgánulos onde se produce a síntese proteica. Son máis pequenos que

en eucariotas.

- Flaxelos- Flaxelos: prolongacións citoplamáticas que interveñen no desprazamento. Non

aparecen en todas as bacterias.

- FimbriasFimbrias: estruturas curtas e numerosas que son mecanismos de anclaxe.

- Mesosomas: invaxinacións internas da membrana plasmática relacionados co

intercambio de substancia e que posúen numerosos enzimas. Algúns autores os

consideran artefactos das preparacións e dubidan da súa existencia.

Células procariotasCélulas procariotas

Células procariotasCélulas procariotas

Características eucariotas:Características eucariotas:

Son máis complexas.

Posúen verdadeiro núcleo, con envoltura nuclear.

Numerosos orgánulos.

Poden ser uni ou pluricelulares.

Conforman os reinos restantes: Protoctista, fungo,

vexetal e animal.

Células eucariotasCélulas eucariotas

Células eucariotas

Organismo unicelular ameba Organismo

unicelular ciliado

Organismo pluricelularTecido animal (cartilaxinoso)

Organismo pluricelular Tecidos vexetais (folla piñeiro)

Células eucariotasCélulas eucariotas• Derivan das procariotas.

• Maior tamaño (10-100 micras).

• Maior complexidade estrutural.

• Presentan:

- Membrana plasmáticaMembrana plasmática: bicapa lipídica con proteínas que da

forma e protexe a célula. Regula o intercambio de substancias.

- CitoplasmaCitoplasma: Citosol + orgánulos

O citoplasma é a rexión comprendida entre a m.pl. e o núcleo.

Está formada por un medio acuoso chamado citosol e numerosos

orgánulos (mitocondrias, aparello de Golgi...). Nel tamén atopamos

o citoesqueleto e o centrosoma.

- NúcleoNúcleo: nel reside a información xenética (ADN). Separado do resto da célula pola envoltura nuclear.

Hai dous modelos de eucariotas: célula vexetal e célula animalcélula vexetal e célula animal.

Células eucariotasCélulas eucariotas

Eucariota Animal Eucariota Vexetal

Orgánulos dunha célula eucariota:

Retículo endoplamáticoRetículo endoplamático: formado por un conxunto de sacos aplanados

e condutos tubulares. Hai dous tipos: rugoso e liso.

O R.E.R. continúase coa envoltura nuclear, posúe na súa cara externa

numerosos ribosomas adosados e a súa función é a síntese e

almacenamento de proteínas.

O R.E.L. carece de ribosomas e a súa principal función é a síntese e

transporte de lípidos.

Aparello de GolgiAparello de Golgi: formado por un conxunto de cisternas aplanadas

nas que se acumulan as substancias procedentes do R.E.; éstas son

segregadas a través de vesículas e distribuidas as partes da célula que o

precisen. Cada grupo de cisternas aplanadas denomínase dictiosomadictiosoma.

Orgánulos dunha célula eucariota: RibosomasRibosomas: pequenos orgánulos carentes de membrana cuxa misión é a síntese

proteica.

MitocondriasMitocondrias: orgánulos ovalados de dobre membrana que constitúen a “central

enerxética” da célula; xa que nelas realízase a respiración celular para obter

enerxía. Posúen ADN propio.

LisosomasLisosomas: vesículas membranosas con enzimas dixestivos que permiten a

hidrólese de moléculas complexas. Máis abundantes en animais.

Centrosoma: Centrosoma: non é propiamente un orgánulo e podemos falar simplemente de

estrutura subcelular. Está constituido pola reunión de fibras proteicas. Aparece

en células vexetais e animais, pero nestas últimas está composto por uns cilindros

dispostos perpendicularmente chamados centriolos centriolos formados por microtúbulos

proteicos e rodeados por fibras radiais denominadas fibras do ásterfibras do áster.

Orgánulos dunha célula eucariota: Vacúolos: Vacúolos: saco membranoso que almacena substancias. Interveñen na

nutrición celular e na regulación da auga e das sales. Son máis frecuentes nas

células vexetais onde nas células xóvenes son pequenos e numerosos e a

medida que madura a célula vanse fusionando ate orixinar un gran vacúolo que

chega ocupar a maior parte do interior celular.

Cloroplasto:Cloroplasto: orgánulo de dobre membrana exclusivo das células vexetais. A

membrana externa e lisa e a interna presenta unhas dobras denominadas

tilacoides. Neles atópase a clorofila e realízase a fotosíntese.tilacoides. Neles atópase a clorofila e realízase a fotosíntese.

Por último, a parede vexetal constituída por celulosaparede vexetal constituída por celulosa non é un orgánulo, pero

sí unha estrutura diferenciadora, xa que só aparece nas células eucariotas

vexetais. A súa función e dar consistencia e rixidez a célula.

É ademais moi diferente da parede bacteriana de procariotas.

Estrutura dun cloroplasto

Estrutura dunha mitocondria

DIFERENZAS CÉLULA ANIMAL-VEXETAL

CÉLULA ANIMALCÉLULA ANIMAL CÉLULA VEXETALCÉLULA VEXETAL

Non posúe cloroplastosNon posúe cloroplastos Posúe cloroplastoPosúe cloroplastoss

Vacúolos pequenos e Vacúolos pequenos e pouco numerosospouco numerosos

Vacúolos numerosos que Vacúolos numerosos que tenden a fusionarse nun tenden a fusionarse nun

só vacúolo grandesó vacúolo grande

Posúen centriolosPosúen centriolos Non posúe centriolosNon posúe centriolos

Sen parede celularSen parede celular Con parede celularCon parede celular

Webgrafía:Webgrafía:

Www. biologiaygeologiaguadalete.blogspot.com

www.biologiarubenurjc.wordpress.com

www.diariodeunracionalista.wordpress.com

www.e-ducativa.catedu.es

www.msdsalud.es

www.panel2ccnn.wordpress.com

www.recursostic.educacion.es

www.sobrecelulasmadre.com

www.slideshare.net/adaneco; Presentacións: “ Citoloxía: estrutura celular”; “ A Célula”; “Mantemento da vida”.