Osasuna
-
Upload
3ziklozuza -
Category
Education
-
view
742 -
download
2
Transcript of Osasuna
OSASUNA
Zer da osasuna?
Osasuna gorputza eta burua behar duten moduan funtzionatzea eta ondo egotea da. Baina hori ez da
bakarra, harreman ona izan behar dugu familiakoekin eta inguruko jendearekin. Kontuan hartuta osasuntsu egotea
ongizate fisikoa, mentala eta soziala izatea da.
Aurrea hartzea
Aurrea hartzea oso garantzitsua da. Gaixotzean medikuarengana joaten gara, baina osasuntsu egoteko beste gauza batzuk egin ahal ditugu,
horiei ohitura osasungarriak deituko diegu.JANARI OSASUNGARRIAK
Gaixotasun motak
Hainbat gaizotazun daude: akutuak, kronikoak, infekziosoak, ez-infekziosoak, esporagikoak,
epidemikoaK eta endemikoak.
Osasunerako arriskuak
Osasunean hainbat faktorek dute eragina. Batzuk zein diren ikasi duzu; besteak beste, elikadura, atsedena eta kirola. Alkohola, tabakoa, drogak
eta zirkulazio-istripuak osasunerako arrisku larriak dira.
Alkohola
Alkohola erabat zabalduta dago gizartean. Oso substantzia arriskutsua da osasunerako.
Alkoholdunetan dago, digestio aparatuaren bidez, odola garunera eramaten du. Alkohol
asko edanez gero gaixotasun kroniko bat harrapatu ahal duzu: alkoholismoa.
Tabakoa
Tabakoaren kontsumoa kalte handia egiten dio osasunari. Asko kontsumituz gero gaixotasun kroniko bat harrapatu ahal duzu: tabakismoa.Ez du bakarrik arnas aparatuan kalte egiten
zirkulazio-aparatuan ere, minbizi asko harrapatu ahal dituzu adibidez: biriketakoa. Baina ez du bakarrik erretzen duen pertsonari kalte egiten,
inguruan dauden pertsonei ere.
Drogak
Drogek garunaren funtzionamendua nahasten dute, pertsonen sensatsioak aldatzen dituzte,
gogo-aldartea eta portaerak ere aldatzen dituzte. Droga tipo asko daude
(marihuana,hachis, kokaina eta heroína, besteak-beste) bakoitzak ondorio jakin batzuk ditu. Droga guztiak osasunerako kaltegarriak dira, gainera gaixotasun asko harrapatu ahal
dira eta baita hil ere.
Zirkulazio-istripuak
Jende asko hiltzen da. Gehienetan beste gauza batzuk egiten ari direlako (irakurtzen ari
direlako, alkohol asko edan dutelako, tabako asko kontsumitu dutelako edo drogak
kontsumitu dutelako).
Gaixotasun infekziosoak
Beste pertsonei kontagiatu ahal diren gaixotasunak dira.
Gaixotasun infekziosoen motak
Gaixotasun mota asko daude: neumonia, tetanosa, salmonellosia, kandidiazia, atleta-oina, malaria, heste-zizareek, arkakusoek, gripea, astanafarreria, elgorria eta hiesa.
Infekzioei aurrea hartzea
Gaixotasunei aurrea hartzeko ohitura asko daude: eskuak garbitu; hortzak garbitu; ura ona ez
bada, ez edan; janaria garbitu; komunera joan eta gero eta mukiak kendu eta gero; eskuak garbitu; maskotak ardura handiz ibili behar
dugu; zauriak garbitu eta desinfektatu; etxea garbitu; besteen edalontzietik ez edan; besteen janari tresnekin ez jan; eta ez dugu oinutsik ibili
behar toki bustietan.
Sendagaiak
Gaixotasunei aurre hartzeko substantziei esaten zaie. Sendagaiek ondorio kaltegarriak izan
ditzakete.
Txertoak
Txertoak gaixotasun infekziosoak ez harrapatzeko jartzen dira.
Antibiotikoak
Substantziak toxikoak dira bakterioentzat, baina ez diete kalterik egiten pertsonei. Antibiotikoek birusei, protozoei eta onddoei aurre egiteko ez
dute balio.
Kirurgia
Gaixotasun batzuk ez dira sendagaien bidez sendatzen eta horregatik kirurgiaren bidez
tratatu behar izaten dira. Gaur-egun kirurgia-teknika batzuk oso erraz egiten dira.
Organo-transplanteak
Gaixotasun batzuk sendatzeko transplanteak egitea beharrezkoa da. Gaur-egun organo transplante asko egiten dira. Espainiak du
organo-emaile gehie; baina eskaintza eskaera baino askoz txikiagoa da.
Agur
Endika Ll.Endika V.
IratiAida