Per encara mai de contengut - lodiari.com · Mas avant d’escriure aquela lenga prestida de lum,...
28
o diari de l’IEO MP L Numerò 21 - Prima de 2014 DUAS NOVÈLAS RUBRICAS ! Per encara mai de contengut EVENIMENT L’Occitanada de Carbona torna
Transcript of Per encara mai de contengut - lodiari.com · Mas avant d’escriure aquela lenga prestida de lum,...
o diaride l’IEO MPL
Numerò 21 - Prima de 2014
DUAS NOVÈLAS RUBRICAS !Per encara mai de contengut
EVENIMENTL’Occitanada de Carbona torna
2 Lo diari de l’IEO MP n°21
« A la prima tot que renaveish »
En aqueth moment tan complèxe per la len-ga, aqueth numero de « Lo Diari » que pòt semblar un senhalòt d’esper.« Lo Diari » aqueste, que v’arresèrva per la prima un numerò qu’arrepresenta, a de bo-nas, l’accion de l’IEO en Meidia-Pirenèus.A la grana question, qu’ei aquò l’IEO en Meidia-Pireneas ? Qu’ei enveja d’arrespóner, que son associacions (de basa) e personas qui hèn : qui hèn per l’occitan, qui hèn entà parlar e qui hèn dens la lenga. Vist atau, los nivèus superiors de l’IEO que deven estar vists coma los nivèus facilitators de l’accion de la basa e arrepresentatius d’aquera basa.L’accion de las nostas associacions que deven estar encoratjadas, per’mor que se’n vau la pèna. En efèit, aquera accion qu’ei tostemps mes importanta (encara mes de 80 eveni-ments a l’agenda) e mes variadas. Que tòca tostemps mes de monde (960 aderents 2013).Alavetz, entà hèr-s l’arrebat vertadèr d’aquera accion lo noste jornau qu’a a evolu-ar. D’ara enlà, que trobaratz duas navèras arrubricas. Ua arrubrica « vita de las asso-ciacions » (ua associacion que’vs prespausarà en occitan quauquarren arrepresentatiu de ua de las suas activitats regularas) e ua arru-brica « rendut-compte » (un aderent que’ns presentarà un article relatiu a un tribalh de recèrca o a la sua vision critica d’un libe, d’un espectacle occitan o d’un eveniment occitan).Atau, aqueth còp, entà començar dab aqueste navèth format, que poderatz gaudir de : la recèpta de las micas rotladas deu Cercle de
SomariLa letra del directornòvas 3
edicions 7
eveniment 8
servici de l’emplec 10
vita de las associacions 12
renduts-comptes 13
lenga 20
agenda 21
contactes 26
mèdias 27
Lavercan-tière, la segui-da deu rendut-compte deu collòqui d’Albi per M. Ta-yac e d’un rendut-compte de F. Ber-nissan sus eth denombrament deus locu-tors de l’occitan.
Sebastian Pugin
Cap-redactor : Sebastian PuginMaqueta : Ivanna Jeune
Fòto de cubèrta : Aldric Hagège
3Lo diari de l’IEO MP n°21
nòvas
Camins de guerra
Aquel que seriá lo traductor del Nov-el Testament, dels Salmes e de
l’incomparabla òbra sacerdotala Òme de Diu donèt antanben las versions occitanas de Romeo e Julieta e dels Contes de la Vièlha França que non coneisson enquèra duèi cap d’egal dins justessa dels mòts e dels sons. Mas avant d’escriure aquela lenga prestida de lum, Juli Cubainas fèt la Granda Guèrra e per ne pèrdre pas la memòria ne consig-nèt sos sovenirs dins sos carnets de guèrra. Camins de guèrra es lo nom d’aquela òbra,
escleta, justa mirada sus la pena e l’orror d’aquelas annadas, justa paraula d’un òme que tot donat a Diu n’èra a pas mens de carn e d’òsses per sentir tot lo malcòr e lo desan d’una umanitat que cujèt se pèrdre de voler s’afrontar totjorn mai.De vertat Juli Cubainas d’a Sant Alari de l’Albenca es un òme coma totses amb una paraula fòra nòrma : nos a volgut daissar sos escriches que l’IEO d’Òlt plan simplament se prepausa d’editar per tal donar un bocin mai de saba e de còr a las letras d’òc.
« Ibos en Bigorre, Entre mutations et mythes », un succès deus bèths
Lo divés 31 de gèr a Ibòs que’s tengó a la sala Comet la presentacion deu darrèr
filme de Nosauts de Bigòrra : « Ibos en Big-orre entre mutation et mythe ».Aquera permèra projeccion qu’estè un suc-cès popular, entre 400 e 500 personas que assistèn ad aquera serada. Au programa : la projeccion deu filme, un temps de debat e questions, e per segur, un petit veire de l’amistat.Entà realisar aqueste film, Fabrici Bernissan qu’estè assisitit d’un grope de pilotatge de la memòria de la comuna e de Jean Salles (lo President deths Plantagulhas, organisator de la Hesteyade de Bigòrra).Lo filme « Ibos en Bigorre », comandat per la comuna, qu’ei basat sus un collectatge de mes d’ua annada qui permetescó a Fabrice Bernissan d’arrecuélher anecdòtas, mites,
legendas e reflexions ligadas a las muta-cions deu villatge, e, a còps, de la societat.Pendent quasi ua òra e lo mes sovent en occitan, los actors, 36 abitants deu vilatge qu’evocan l’istòria deu vilatge, lo sué pres-ent e lo sué avier…Lo filme qu’estè unanimament apreciat e la horrèra deus abitants deu vilatge que se’n tornèn satisfèits.Per pròva, 200 DVD qu’estón venuts tanlèu aquera serada de presentacion.Se, vos tanben, e voletz crompar aqueste filme, n’esitetz pas a contactar Nosauts de Bigòrra.DVD « Ibos en Bigòrre »15 €, 55 minutas.Sostitolatge : francés e occitan-gasconContacte : [email protected]
4 Lo diari de l’IEO MP n°214 Lo diari de l’IEO MP n°21
nòvas
La « prima occitana » a La Baraca : tornarà lo printemps !
Aquò fa qualques annadas que l’IEO 12 organiza de primas occitanas, a Rodés,
Luc-La Primauba, Olemps, Santa Radegon-da, Sebasac. Ongan : la Baraca del Fraisse (Baraqueville), Manhac Moirasés.Pendent un mes, just abans la prima, l’objectiu es de far grelhar las raices occita-nas del país. Coma ditz en francés lo per-sonatge de Farrebique : « Que tu es bête, ça revient toujours le printemps ! »La prima de la lenga, aquò’s plan segur una mesada d’animacions (espectacles, musica, lecturas, exposicions, escambis...). E benlèu mai qu’aquò : un èime, un esperit. Bufar sus las brasas amagadas del recaliu, reviscolar
se i a besonh de reviscolar, prene conscién-cia, far descobrir lenga e cultura occitanas. Amassa. Es a dire amb las comunas, amb las asso-ciacions localas que vòlon participar, amb – e aquò’s important – los joves e los mens joves, totas las generacions ensemble... En partenariat amb la mission departamentala de la cultura d’Avairon.Aital far la demostracion de la dignitat e de la vitalitat de la lenga nòstra e de la cultura nòstra, una cultura enrasigada e a l’encòp plan modèrna.E, plan segur, tornarà la prima...
5Lo diari de l’IEO MP n°21 5Lo diari de l’IEO MP n°21
nòvas
Autras nòvasAnimacions sul legendari carcinòl
Del mes de febrièr al mes de mai, l’animator en lenga de l’IEO d’Òlt farà 5 animacions dins 5 establiments de retirada de contes e racon-tes sul legendari carcinòl per acompanhar la circulacion de la mòstra facha pels servicis etnologiques del Conselh General a-n aquel
sicut. Aqueles establiments son las EHPAD de Gordon, Caurs, Gramat, Limonha e Prais-sac e mai lo foguièr lòtjament d’a Biars. Aquelas animacions son dubèrtas a totes e per ne conéisser melhor las datas, podètz telefonar a l’animator referent de cada es-tructura.
D’occitan pel camin d’interpretacion patrimoniala del
País dels Pirenèus Catars
Le País dels Pirenèus Catars qu’obtenguèc fin de 2008, del Ministèri de la Cultura
e de la Comunicacion, le labèl País d’art e d’istòria a per objectius màgers de fèr coné-isher e de valorizar le sieu patrimòni. Es atal que, per ac fèr descobrir o melhor conéisher, tant al monde de l’endreit coma a aquelis que s’i venon passejar, fusquèc imaginat un camin d’interpretacion patrimoniala.Començat en 2011, le projècte prenguèc forma dins mès de cent panèls (almens un per caduna de las 56 comunas del país) qu’assabentan sus tres tematicas principa-las : le païsatge, l’industria e le catarisme. S’aquelis panèls son escrits en francés, s’acompanhan d’un resumit dins tres len-gas : l’occitan, l’espanhòl e l’anglés. E es al servici lingüistic de l’Institut d’Estudis Oc-citans d’Arièja, que fusquèc fisada la ver-sion en lenga nòstra. Ja pensam – quitament se le tèxt occitan es botat suls panèls amb las lengas estrangièras...– qu’ac cal fèr sapier.
Qu’arriba sovent que, fòra de tota logica, se parla del país e de la sieu vida en ignorant del tot la sieu lenga prumièra !Per ne sapier mès :http://pyreneescathares.canalblog.comhttp://patrimoine.midipyrenees.frhttp://www.an-patrimoine.org
6 Lo diari de l’IEO MP n°216 Lo diari de l’IEO MP n°21
nòvas
Es gratuït e tot lo monde i pòt participar. Sufís de mandar la vòstra participacion
abans lo 1èr de setembre de 2014 en seguis-sent los critèris seguents :- Los tèxtes devon èsser escrits en occitan, o bilingue occitan-francés. Lo lengadocian es aconselhat.- Los tèxtes se devon adreçar a un lectorat jove : de 3 a 16 ans, a la causida del participant.- Lo format es liure : podètz escriure un ro-man, un conte, de teatre, de poësia, de novè-las… Lo tèma es liure tanben.- Lo tèxte deu far al mens 50 paginas A4 en Times New Roman, 12, interlinha 1,5 e mar-gas de 2,5 cm. Per la poësia, lo minimum es de 20 paginas. I a pas de maximum.- Los tèxtes devon aver un títol mas pas èss-er signats.
Cada tèxte mandat deu èsser una òbra origi-nala escrita pel participant e pas jamai publi-cada ni mai difusada, quitament sus internet.
Podètz mandar mantunas participacions s’aquò vos agrada.
En mai del vòstre texte, vos cal mandar una còpia de vòstra carta d’identitat e une fica d’entressenhas signada amb lo vòstre nom, adreça, numèro e mail, data de naissença, trabalh, una autobiografia corteta, lo nom-bre de participacions mandadas amb lo tí-tol, lo nombre de paginas, l’atge ciblat e una pichona descripcion de cada tèxte.Pels menors, cal tanben mandar una autor-izacion dels parents.
Tot aquò deu èsser mandat abans lo 1er de setembre per mail a l’adreça [email protected] e per corrièr en cinc exemplaris a :IEO MPOstal d’Occitània11, carrièra Malcosinat31000 Tolosa
La jurada, compausada d’un editor e de personas acostumadas al mitan occitan e lit-erari, causirà los ganhants segon mantunes critèris :- Originalitat del tèma causit- Narracion- Respècte dels critèris- Estíl de l’autor- Lenga
I aurà tres prèmis : lo primièr serà la publi-cacion de l’òbra per l’IEO d’Òlt, lo 2nd una inscripcion a un cors o un talhièr de causir dins una seleccion e lo 3n qualques libres.
Mai d’informacions a venir sul site de l’IEO MP : www.ieomp.com
L’IEO d’Òlt organiza un concors d’escritura joinessa !
7Lo diari de l’IEO MP n°21 7Lo diari de l’IEO MP n°21
edicions
L’IEO-Arièja torna editar pel cinquen còp Los vèrbs conjugats de Patrici Pojada. Serà disponible a partir del mes d’abril a 9 €uros l’exemplar. De comandar a IEO-Arièja.
Espaci occitan 11, car. Enric Fabre 09100 Pàmias [email protected]
Los vèrbs conjugats. Memento verbal de l’occitan« Qu’ei ua sintèsi doblaments engatjada de qui mos auhreish uei – dab eth seriosèr e era compe-téncia de qui l’au se coneish – Patrici POJADA, subera morfologia verbau occitana.Engatjada bèth prumèr, per amor qu’ei eth desir patriotic de veir a arrecaptar era lor autonomia lingüistica peths occitans, toti parçans abarreja, de qui a empent e portat aqueth estudi.Mès engatjada tanben, per amor qu’aqueste arre-hilh dera tèrra d’Arièja, a on lengadocian, catalan e gascon e frairejan dempús tostemps, be sap que non i pòt aver cap d’unitat vertadèra qu’ena di-versitat.Que’n sia frairauments arregraciat ! »
Bernat ARROUS, professor d’occitan
Aquò’s la cinquena edicion d’aquela aisina que voldrián èsser Los vèrbs conjugats. Memen-to verbal de l’occitan dempuèi la primièra edicion, vint ans a. En mai dels paradigmas complèts d’un centenat de vèrbs e dels quadres de las variantas regionalas, de nòtas donan de precisions sus la conjugason de tal o tal vèrb. Atal, lo memento se pòt utilizar a dos nivèls: lo primièr, en s’apiejant suls quadres, per trobar una informacion rapida a partir dels modèls prepausats; lo segond en permetent de retrobar una forma mai locala e tan-plan autentica de conjugason.
Patrici POJADA
Cinquena edicion
Institut d’Estudis Occitans
LOS VÈRBS CONJUGATS
Memento verbal de l’occitan
Los vèrbs conjugats, 5e edicion
8 Lo diari de l’IEO MP n°218 Lo diari de l’IEO MP n°21
eveniment
L’Occitanada de
Le Cercle Occitan de Carbona e deu Volvestre organisa cada dus
ans le hestau de l’Occitanada de Car-bona. A l’occasion d’aquera tresena edicion tà le 28 de junh de 2014, le COCeVo serà sus l’empont.L’equipa de Michel Pezé es a pre-parar aquera jornada a l’entorn de la cultura e de la lenga Occitana.
Un programa que le COCeVo vau hestiu e agradiu per totes les que venguen participar a la hèsta.Le hestau se debanerà coma tot còp dins l’airau agradiu deu centre socio-culturel deu Bòsc de Castra.
- Tanlèu 9 oras les estagis e la passe-jada botanica començan.- Danças : sala de la « Gym » Bòsc de Castra ambe Paulette Faucon Claudine Labrande e Jean-Claude Maurette. ! Portatz les cauçons de - ritmica- (10 €) - Musica : sala Laveran còsta la co-muna. (10 €)
- Cants : sala Dupau còsta la comuna, dab Eric Fraj. (5 €)- Passejada botanica a broa de Garona ont cadun pòt intervénguer e partici-par per un escambi sus las plantas : coma se disiàn, en que servissiàn... (Gratuit)Se cau inscríver au COCeVo : [email protected],[email protected], [email protected] L’ensemble deus estagis serviràn ende animar l’aperitiu de fin de jor-nada devath la hala deu centre vila. Un aperitiu ofèrt per le COCeVo !A 11 oras e mieja un passa carrèras se harà per la vila, les comerçants son sollicitats per apolidar las botigas a las colors Occitanas, le COCeVo les ajuda dab les drapets, camisets, afichas...La preséncia deus Gigants de la Ca-landreta de Murèth es esperada, seràn acompanhats deus musicaires deu COMDT. Un repaus plan meritat permeterà de reprénguer vam a l’entorn d’un re-paish conviviau.Le vrèspe, tot es gratuit, les mainat-ges auràn jòcs tradicionaus gratuits a lor portada.Un debat : « Quina plaça per la len-ga occitana ? » menat per Eric Fraj e Jaume Albarède, ont cadun poirà in-tervénguer, pausar questions…
“Le CoceVo vos promet una jornada rica de cultura Occitana”
Programa
9Lo diari de l’IEO MP n°21 9Lo diari de l’IEO MP n°21
eveniment
E les contes per totes en seguida nos menaràn de cap l’ora de la demon-stracion de las danças des mainatges. Le monde se recamparàn devath la hala deu mielh de la vila endé préngu-er l’aperitiu animat. Le COCeVo vos acuelherà dab un véser de l’amistat. Serà l’ocasion de véser tot çò que s’es hèit aus estagis pendent la jornada.Le sopar se harà au Bòsc de Castra ende una pausa plan ganhada. In-scripcion obligatòria avants le 23 de junh : 06 23 14 61 20
E apèi devès las 9 oras le grand bal de la nèit començarà, animat ambe
Castanhas e Vinovèl e Folc e Pic entà s’acabar de cap a 3 oras. (10 €)
Prètz-hèit : disnar + sopar + bal deu ser 35 € Informacions : 05 61 97 35 04 o 05 61 87 08 27
Le CoceVo vos promet una jornada rica de cultura Occitana e benlèu las camas cançadas ? Aquò rai, man-quetz pas l’Occitanada de Carbona le 28 de junh de 2014 tre 9 oras !
Gisèla Lafargue
Carbona torna !
I a dos ans, los gigants de la Calandreta de Murèth avián dançat jos la hala de Carbona...
10 Lo diari de l’IEO MP n°2110 Lo diari de l’IEO MP n°21
Lo « Servici de l’Emplec » qu’ei un projècte de l’IEO que’s fixa l’objectiu de participar a l’integracion de l’occitan dens l’economia en tot favorizar l’encontre de l’aufèrta e de la demanda d’emplec en « occitan ».
Entà facilitar la visibilitat de las aufèrtas d’emplec en occitan, lo « Servici de l’Emplec » que vos prepausa de centralizar e de difusar aqueras aufèrtas.
Alavetz, se las vòstas estructuras desiran recrutar un navèth emplegat, n’esitetz pas a nos contactar entà hèr passar las vòstas aufèrtas peu noste site.
Que trobaratz çai-devath la lista de las aufèrtas d’emplec en Meidia-Pireneas actuaument vegedera peu site www.emplec.com.
Contacte : Servici de l’EmplecOstal d’Occitània,11 rue Malcousinat 31000 Toulouse09-62-56-09-91 / [email protected]
servici de l’emplec
MissionLa persona recrutada aurà la responsabilitat d’una classa.Competéncias requesidasBon relacional amb los mainatges, capacitats d’acuèlh dels mainatges e dels parents. Co-neissença del mestièr de regent e dels pro-gramas de l’educacion nacionala. Bona mes-tresa de la lenga occitana, parlada e escricha.Nivèu d’occitan : Mestresa correntaDescripcion complementària emplegaireCDDDebut del contracte : lo 12 de maiDurada del contracte : fins al 7 de julhet de 2014Nombre d’oras per setmana : mièg-tempsSalari mensual : 750 € brutNivèl d’estudi desirat : LicénciaExperiéncia demandada : Debutant acceptatRodésContacte :[email protected]
MissionLa persona recrutada aurà la responsabilitat d’una classa de mairalaCompeténcias requesidasBon relacional amb los mainatges, capacitats d’acuèlh dels mainatges e dels parents. Co-neissença del mestièr de regent e dels pro-gramas de l’educacion nacionala. Bona mes-tresa de la lenga occitana, parlada e escricha.Label niveau oc : Mestresa correntaDescripcion complementària emplegaireTipe de contracte : CDDDebut del contracte : 12 de mai de 2014 fins al 7Nombre d’oras per setmana : temps plenSalari mensual : 1500 € brutNivèl d’estudi desirat : LicénciaExperiéncia demandada : Debutants acceptatsVila d’emplec : L’UnionContacte :[email protected]
Regenta/Regent Regenta/Regent
11Lo diari de l’IEO MP n°21 11Lo diari de l’IEO MP n°21
servici de l’emplec
Lo Marcat de l’emplec 2013 en Meidia-Pireneas
Avant de liurar la sintèsi de l’analisi de l’emplec occitan en 2013 en Meidia-Pi-
reneas, qu’avem a considerar e a presentar los limites deu noste estudi.De la ua part, maugrat que lo site www.emplec.com e sia reconeishuts per ua grana part deus emplegaires, totas las auhèrtas « d’emplec en occitan » n’estèn pas postadas suu site. De l’auta part, que i a hèras dadas qui serén interessantas de coné-isher e que lo « Servici de l’Emplec » no pòt hornir : Quantas auhèrtas d’emplec non-pervedidas ? Quant de temps e cau entà arrecrutar ? Quines tipes de demandaires d’emplec ? Quantas creacions (e destruc-cions) netas de pòstes de tribalh ? etc.Totun que podem botar en davant tendén-cias importantas :- Ua manca relativa de candidats per rap-port au nivèu de l’auhèrta d’emplec en occi-tan, mes que tot sus pòstes que demandan ua mestresa courenta de l’occitan e ua tecnicitat.Aquera manca de candidats formats que concerneish tanben lo «sector stable» de l’emplec occitan. Aquerò que’s pòt con-statar dab los pòstes de regent(a)s de las classas bilingües de l’Education Nationale. Pòstes de qualitat en tèrme de carrèra pro-fessionau e que n’estèn pas tots pervedits a l’ocasion deu concors deu CRDP especific de 2013. Qu’existeish doncas ua necessitat hòrta de formacion en occitan e ua comuni-cacion ligada a la formacion e a las possibili-tats d’emplec.- Un arrecors au CDI hèra feble (15 %) per rapòrt au marcat globau francés (32 %).- Ua concentracion hèra importanta
de l’emplec occitan sus dus sectors d’activitats (l’ensenhament e las asso-ciacions de socialisacion de l’occitan (tipe ieo, cfpo, etc) qu’arrepresentan 95 % de las creacions d’emplec occitan en 2012. - Ua mestresa de la lenga qu’ei requesida per 83 % deus pòstes prepausats.- Un arrecors au temps plen per 43 % deus cas, hèra inferior ad aqueste deu marcat globau.- Ua disparitat geografica hèra hòrta. Meidia-Pireneas qu’arrepresenta exact-ament ua creacion d’emplec de duas. En Meidia-Pireneas, la disparitat entre depar-taments qu’ei hèra importanta tanben : lo rapòrt entre l’Arièja e la Hauta-Garona qu’ei de 1 a 24. - Un marcat de l’emplec duau : en efèit l’emplec occitan que’s caracterisa per la coabitacion d’un ensemble d’emplecs stables (en CDI e meslèu remunerats de plan) dab un ensemble d’emplecs precaris caracterisats peu temps parciau e remuneracion au SMIC. - Emplecs stables (13 %) : a l’encòp contrat de CDI, a temps plen dab un sal-ari de 1,5 a 2 SMIC. Que son emplecs de l’Educacion Nacionau en màger part. - Emplec precaris : CDD sovent car-acterisats per salaris pròches deu SMIC e lo temps parciau. - Quauques auhèrtas plan pagadas mès pas que quauques oras per setmanas e qui poden constituïr un bon complement d’activitat (8 % de las auhèrtas).
Lo Servici de l’EmplecInstitut d’Estudis Occitans,
Toulouse, le 7 mars 2013.
12 Lo diari de l’IEO MP n°2112 Lo diari de l’IEO MP n°21
la vita de las associacions
- Mesclar la sal e la farina dins una terrina.- Far un potz dins la farina.- I copar los uòus, ajustar l’aiga de vida e prestir en ajustant l’aiga pauc a pauc dusca al moment o tota la farina serà incorporada.- La pasta se deu destacar de pels dets e del plat.- Contunhar de prestir la pasta mièja (½) ora al mens, deu èstre sopla.- La cal daissar pausar al mens 2 oras, plega-da dins un linge (o dins un plastic onchegut).- Estirar la pasta a la man sus la taula ( cal per aquò una taula pro bèla : 1,8 m/1,2 m) acatada d’una toalha o d’un vièlh lençòl sec e enfarinat.- Sus aquela pasta estirada que deu èstre plan fina, espalmar de graissa fonduda.- Rotlar la pasta sus ela-meteissa dins lo sens de la longor, copar aquel rotlèu en tal-hons d’apr’aquí 20 centimètres e sarrar a cada cap.- Botar a còire dins lo bolhon que deu bulir.
- Lo bollhon es aprestat amb qualques le-gums que podètz cambiar segon lo gost de cadun : patanas (trufas), pòrres, caulets… lo salat (ventresca) e un talhon de cambajon.
…e ara : bon apetís !
La mica rotlada de la Bouyguejona
La pasta
Per uèch personas
- 3 uòus- 1 culhièr a cafè d’aiga de vida (aigardent)- de l’aiga justa caudeta (1 a 2 veires)- 1 pichon culhieron de sal- 1 quilò de farina
Ingredients
13Lo diari de l’IEO MP n°21 13Lo diari de l’IEO MP n°21
renduts-comptes
Lo denombrament deus locutors d’ua lenga qu’ei hèra mes complèx que çò qui sembla.
Aquera question qu’interèssa las nombrosas lengas minoritàrias que l’arc roman e compta. Aqueras lengas que son estudiadas de faiçon inegau e lo comput deus locutors que’s resu-meish a estimacions vagas.Que ns’avisam que los qui formulèn proposicions chifradas deu nombre de locu-tors de l’occitan an sovent emberogit la real-itat. A titou d’exemple, la basa de dadas deu World atlas of language structures (WALS) e l’editor Ethnologue languages of the world qu’indican que i auré 1 940 000 locutors en includir l’Italia, l’Espanha e Monègue. Que mesuram aquiu a quin punt aqueras dadas e son luenh d’èster hidablas.En permèr, que conveng d’essegurar-s deu sens que dam au mot « locutor ». Qu’avem prepausat ua categorisacion dens laquina dis-tingueishem (natius e neo-lucotors) de la ua part, e de l’auta part, los non-locutors (hèra impregnats de la lenga o drin impregnats).D’un punt de vista numeric, l’occitan qu’ei
en pèrta de locutors au mens desempuish 1914. L’abandon progressiu de la transmis-sion familiau que s’ei generalisat desem-puish las vilas e dinc a las campanhas, los vilatges, los bordalats e aquerò dinc a la dusau guèrra mondiau.En l’espaci d’ua generacion, entre 1920 e 1940, tot un pòble que renonciè a la sua lenga. En un sègle l’occitan que passè de 9 milions de locutors a 100 000. Dens vint ans, l’occitan que deuré comptar de cap a 30 000 locutors. Dens quaranta ans que seràn a pena 20 000. Aqueras estimacions chifradas que son lo frut d’un trabalh de terrenh miat en Gasconha dempuish 2001 auprès deus abitants. De mes en mes, lingüistes coma M. Glessgen o los experts de l’UNESCO, que s’acordan sus l’estat reau e extremament preocupant de la lenga. Aqueste constat que deu èster assumit per cadun.
Fabrice BernissanNosauts de Bigòrra
Université de Paris Sorbonne
Quantes locutors e compte l’occitan en 2012 ?
Entà èster l’arrebat tostemps mes fidèu de l’activitat de las associacions de l’Institut d’Estudis Occitans en Meidia-Pireneas, lo Diari que prepausa ua navèra arrubrica « renduts-comptes ». Aquera arrubrica que serà dedicada a la difusion de comptes-renduts relatius a las activitats de recèrcas deus nostes aderents e de las nostas associacions e, tanben, a renduts-comptes de libes, conferéncias o desbat d’interès per la nosta lenga.
Entà aquera permèra, que’vs prepausam lo rendut-compte d’un article de Fabrice Bernissan, titulat « Combien de locuteurs compte l’occitan en 2012 ? » pareishut a la « Revue de Linguistique Romane » de julhet-deceme 2012.
Que podetz consultar l’integralitat de l’article per internet au site de l’IEO MP.
14 Lo diari de l’IEO MP n°2114 Lo diari de l’IEO MP n°21
renduts-comptes
Collòqui d’Albi : una politica sociolingüistica per l’occitan
« Politica lingüistica o esquèma de desvo-lopament ? Es qu’aquò es trencat ? Politica lingüistica o esquèma n°2 » ? Fòrgas ques-tiona los presents.Per J.P. Becvort, l’esquèma es estada una avançada importanta, mas una politica lingüistica es quicòm mai que çò que vesèm.G. Latrubessa confirma.
« Donc second esquèma de desvolopament (represa de Fòrgas) ; tres nivèls d’accion son a considerar, mas la reflexion se deu far a l’escala del collectiu suls processús de re-coneissença de la lenga occitana a un nivèl politic, al delà de l’esquèma. De costuma, una politica lingüistica se definís a l’escala del nacional ; es que la region es prèsta per menar a son nivèl una politica lingüistica re-gionala en l’abséncia del nacional ? I a tot lo trabalh que se pòt far amb la societat civila, lo mitan associatiu, tanben amb las famil-has, dins l’esfèra privada.Quna fòrma de reconeissença vòl Occità-nia ? Qual es lo subjèct, qun es l’objèt de la demanda ? Un depend de l’autre : se lo subjèct, politic, es mal organizat o sofrís de pauc de vitalitat, la lucha per la reconeissen-ça risca de balhar pas gaire de resultats ; una
collectivitat fòrtament assimilada es dins una posicion frèula per faire de demandas culturalas e lingüisticas ; la reconeissen-ça depend de condicions extèrnas, coma l’Euròpa o lo govèrn s’o vòl. La question es cossí afortir lo sentiment identitari occitan, cossí definir los mecanismes intèrnes que permeton de formar un subjèct politic, los organes de representacion de l’Occitània, qual parla al nom de l’Occitània ? S’agís de clarificar lo ròtle de cadun, de reconéisser los interlocutors. D’unes elements de re-sponsa se trapan dins l’enquista socio-lin-guistica de 2012. Que volèm far reconéisser : la lenga e la cultura, las personas que parlan la lenga o anar pus luènh e far reconéisser una comunautat ? Al Canadà, se parla mai de comunautat, aicí, s’agís mai de protegir la lenga, d’assegurar de dreits individuals a parlar la lenga o a recebre una formacion ». Fòrgas cita aquí una frasa de Crestian La-garda : « Es que la sola volontat individuala pòt far reconéisser son drech imprescrip-tible de non discriminacion en rason de sa lenga ? Pas segur ; per contra un collectiu es mai susceptible d’i capitar ; aquel collectiu es de fach, emai se lo mot es geinant dins sas connotacions, una nacion culturala ». « Es donc pus aisit de far reconéisser de dreits individuals se los individús s’inscrivon dins una collectivitat ; coma siái sociològ, siái obligat de pensar l’individú dins sa societat
Albi – 19 d’octobre de 20132e partida
Pistas de reflexion sus l’avenidor de l’Occitània : Eric Fòrgas
15Lo diari de l’IEO MP n°21 15Lo diari de l’IEO MP n°21
(es un postulat) ; cal nuançar en ensagent de definir de quna collectivitat s’agís. D’aquí se pausa tota la construccion de la legitimitat : una question que se deu pausar sul tarrenc, dins lo concrèt, dins lo long tèrme, al prèp de la populacion o dels partenaris, del govèrn ; balhi una citacion còrsa per mostrar qu’òm pòt èsser pron optimist sus l’evolucion de la legitimitat : « sus un periòd recent, dempuèi qualquas annadas, es incontestable que l’opinion còrsa a prigondament evoluit, las idèias ièr avançadas e defendudas pels sols nacionalistas an largament penetrat la soci-etat insulària e fan sovent l’objèct d’un larg consensús. » Çò qu’es estat bon en Còrsa se pòt passar endacòm mai. »
Aquí seguís una intervencion pron longa de F. Lesgorga que balha son vejaire sus la situ-acion lingüistica e sus las amenaças actua-las sus las ikastolas ; denóncia l’utilizacion a carga de certans mots : comunautarisme, balcanizacion, etnizacion, per los politics, la premsa o lo sistèma educatiu. S’agís de culpabilizar lo monde ; per el, l’objectiu demòra la basquizacion del pòble basc. A la fin de son intervencion, pausa lo cas de l’Irlanda, que sa lenga venguda oficiala es pas utilizada per autant.
Per ne tornar a l’esquèma que ven, es que es estat prevesit d’avalorar l’obtension dels resultats ?
Responsa de G. Latrubessa : l’esquèma tal que es es perlongat d’una annada, de tal bi-ais d’esperar la mesa en plaça de l’OPLO ; i a ajut una primièra avaloracion de mièg par-cors ; precisa, sus la question de las comu-nautats, que l’apròcha de la Region es una apròcha territoriala ; parla de lengas indigè-
nas a considerar diferentament de las lengas de l’immigracion ; denóncia una volontat de tot emmesclar de la part de l’estat que parla de lengas de França ; trapa la denominacion de lengas minorizadas de la carta europen-ca mai confòrma a son apròcha territoriala. Constata que la lei francesa qu’empacha de desvolopar de politicas comunautàrias es d’un biais contornada per arribar a l’objectiu recercat de 30 % de locutors en occitan, çò qu’es un biais de comunautat de locutors occitans.
Fòrgas torna sus la question de l’avaloracion dels resultats per insistir sus l’importança de la recèrca, e de l’accès a las donadas : « Al Canadà, l’Agéncia Nacionala d’Estatisticas inclusís l’usatge de l’ensemble de las len-gas e de lor utilizacion a l’ostal, al trabalh. Aquò sembla plan mancar aicí (levat una excepcion en 1999). Aquò còsta car mas es indispensable per navigar pas « a vista ». En Acadia, s’es desvolopat un trabalh de recèr-ca seguit d’accions dins lo domeni de la san-tat ; aquò se pòt far se i a los finançaments necessaris, lo demai seguís.Caldriá tornar sus la question dels objectius de la 1era esquèma, far créisser lo nombre de locutors, afortir la coesion sociala e la personalitat regionala : es que cal gardar los meteisses o n’ajustar de novèls ? Qunes pro-cessús se cal donar per respondre a la ques-tion ? Segur, los expèrts pòdon aver una idèia, melhor es d’anar veire la populacion. Se balhar una vision collectiva abans de par-lar d’objectius.Es important d’envisatjar la lenga dins son contèxte cultural : se transmet pas sola-ment una lenga, tanben una cultura e una memòria. Se cal demandar cossí se pòt far, a l’encòp cultura e lenga. Aquí una es-
renduts-comptes
16 Lo diari de l’IEO MP n°2116 Lo diari de l’IEO MP n°21
casença de conscientizar los individús e los aprenents a la situacion e a la problematica lingüistica. Sus aquel objectiu, se cal de-mandar qun ròtle pòt jogar la familha (entre generacions), cossí se pòt encoratjar aquela transmission. Es un desfís que de dintrar dins l’esfèra privada, es benlèu pus accessi-ble per los poders publics de crear d’espacis de proximitat socializants, per la transmis-sion e lo manten de la lenga. Partir de çò fach aquí dessús e anar mai luènh en apro-fiechant de l’experiéncia passada.Cal renfortir los mecanismes de collabora-cion entre los actors e apevar lo trabalh de las associacions cap a la populacion ; cal gardar lo ligam amb la populacion, s’aquel
ligam es encara a desvolopar, cal lor bal-har l’escomesa de s’exprimir, d’espacis de paraulas (ex : lo collòqui de duèi) tot en lor faguent comprene que çò que diràn serà pres en compte dins las discussions per l’elaboracion de l’esquèma.(Mai qu’una consultacion, una presa en compte).Cossí trabalhar ensemble, favorisar lo trab-alh de collaboracion amb las associacions, trabalhar dins lo novèl espaci inter-orga-nizacional (pluralitat d’associacions), tot aquò es un aprendissatge, o foguèt per nosautres, l’es estat per los organismes francofònes Acadians ; las condicions que favorizan lo trabalh inter-organizacional son la fisença, la transparéncia ; la dimen-sion volontària obliga a un enquadrament que siá pas autoritari, o ierarquic. Cal aver una apròcha mai flexibla, mai sopla, que permete de responsabilizar tot lo monde, per que cadun pòsque interiorizar çò qu’es esperat d’el. Tot aquò demanda una divi-sion del trabalh, de las responsabilitats, una clarificacion dels ròtles e de las responsabili-tats de cadun, una apròcha de gestion la mai clara e mai precisa e rigorosa ; cal tanben una dubèrta a l’autre : emai se se trabalha per una causa comuna, fòrças realitats son vis-cudas a l’escala de cadun ; cal èsser sensible a las problematicas e als enjòcs viscuts per las autras associacions ; es d’aquí que se pòt establir lo dialòg e lo trabalhar ensemble. Los avantatges de la collaboracion son dins lo partatge d’expertisas e d’experiéncias, ca-dun amb son bagatge per lo profièch dels autres. I a un risc : a mai d’unes, s’avança mens vite mas mai segurament ; emai se totes trabalhan pas dins la meteissa direcci-on, cal assegurar una coesion, una coeréncia entre las diferentas activitats d’un esquèma.
renduts-comptes
17Lo diari de l’IEO MP n°21 17Lo diari de l’IEO MP n°21
Se cal mesfisar d’un certan neo-corporat-isme, cadun arriba amb sos interès que deu defendre al prèp del governament ; aquí se pòt curar un valat de cap a la populacion ; i a un vertadièr dangièr. Tot aquò constituís un quadre conceptual per una soscadissa sus las estrategias e las accions collectivas de tarrenc. Çò qu’es recercat es lo creis de la vitalitat, aicí 30 % dels locutors ; lo cal sos-car dins un ensemble de contèxtes e es aquí tot lo ròtle que pòt jogar lo mitan associa-tiu. I a tanben l’espaci public que deu jogar un ròtle. Òm vòl tanben renfortir las iden-titats : per ieu, l’identitat, emai se la nocion es pròcha de la vitalitat, demòra quicòm de distinct e desseparat. Lo poder politic jòga tanben son ròtle dins tot lo processús.Torni a l’importança de l’organizacion co-munautària : qual es pòrta-paraula, cossí se prenon las decisions concerniguent lo des-volopament de l’Occitània, quna governan-ça cal metre a l’escala de la societat civila, qunes mecanismes se devon metre en plaça per prene las decisions ? S’èri occitanista, me pausariái aquestas questions per las an-nadas a venir, questions politicas, lo pro-jècte qu’òm vòl se donar : question màger. Ai pogut participar ièr als trabalhs de l’estructura en plaça en Miègjorn-Pirenèus, lo Conselh de Desvolopament, l’Amassada ; cal tanben sustot pas desbrembar la popula-cion, la reflexion es bona pel Canadà coma per aicí. La S.A.N.B. (l’Acadia del Novèl Brunsvick) per exemple compòrta dos fo-rums, un de concertacion dels organismes acadians e un dels ciutadans. Quand se mena una activitat al nivèl del forum dels ciutadans, per principi, tota la populacion es convidada. Cal çaquelà èsser acadian : los anglofònes, a mens d’èsser francofils, son pas invitats ; cal èsser engajats per l’idèia
acadiana. Lo monde pòdon tanben exerçar un ròtle de cap als organismes que los rep-resentan, en siaguent membre o a travèrs las estructuras de « membership » qu’existisson dins aqueles organismes. Per ara la dificul-tat es que, se lo forum de concertacion fon-ciona fòrt plan, pren la màger part de las de-cisions, lo forum dels ciutadans reussís pas o a de dificultats per mobilizar l’ensemble de la populacion, çò que balha un certan de-sacrocatge dels organismes per rapòrt a la populacion.
Conclusion. Rampèli los punts seguents : las activitats de transmission de la lenga, de la memòria e de la cultura que per-meton d’afortir la vitalitat e l’identitat, l’importància de desvolopar los espacis de proximitat socializanta, lo besonh de ren-fortir l’estatut de la lenga en li donant mai de visibilitat al nivèl del territòri, de des-volopar las capacitats d’analisi de la vitali-tat lingüistica (es per ieu un utís de trabalh important), de trabalhar amb los actors sus la planificacion. Pas doblidar de desvolo-par una estrategia d’accion politica (pas necessariament al dintre de l’esquèma de desvolopament), parli d’accions politicas menadas dins un contèxte democratic (siái pas brica sul tarrenc de las accions politi-cas violentas) per bastir la legitimitat de las demandas occitanas, per far reconéisser lo fach occitan e desvolopar d’aliganças amb los autres grops regionals ; deuriá i aver ide-alament un mecanisme de concertacion per desgatjar de posicions comunas sus la ques-tion de las lengas regionalas. »
Miquèl Taiac
renduts-comptes
18 Lo diari de l’IEO MP n°2118 Lo diari de l’IEO MP n°21
renduts-comptes
Quan acceptèi de préner la carga de pres-ident de la seccion regionau de l’I.E.O.
M.P. (en mai de l’an passat), qu’avèvi en cap de miar quauques pretzhèits coma aqueth d’obtier entau moviment occitan en M.P. un pòste au sen deu Cosselh Economic, Sociau e Enviroamentau Regionau.Los contacts de qui establim que nos per-metón de pagerar la coneishença de qui an, los servicis de l’Estat, de la realitat deu com-bat noste. Mès que nos amiè tanben e, lhèu, sustot, entà l’avier, ad auficialisar la Coor-dinacion Occitana de MP. Tad aquerò,que tornèm aurganisar aquera estructura entà qu’estóssie l’interlocutor arrepresentatiu de tot lo moviment a on l’I.E.O. M.P. e teng ua plaça essenciau, tà no pas díder màger.D’avéder obtengut un pòste ena segonda Crampa de la Region, la de las fòrças vivas de MP, après tres assais mancats, que pòt e que deu èster espiat coma un escaiuda.Mès aquerò, ua escaiuda, coma en d’autes domènis petits fracàs (l’associcion mancada de Parlem, per exemple), que demoran deg-uens lo camp deus mejans de qui emple-gam. Ne son pas a mespresar mès ne deven pas èster la mesura finau, de la nosta accion. Lo but noste que deuré clarament èster los arresultats de hèit deguens l’emplec de la lenca. E las evaluacions de las politicas, eras tanben, que deurén portar suus objectius finaus e pas sus las avançadas dens l’emplec deus mejans.[Que hè pensar a politicas en d’autes domè-nis coma l’industrialisacion, a on l’Estat & las administración e s’acontentan de pager-ar l’adequacion a objectius intermediaris en tot escóner la falhita globau deu dispositiu.]
Se volem avéder un indicator seriós, que cau préner l’evolucion deu nombre de locu-tors e de las diferentas practicas de la lenca e ena lenca.
Que ns’amia aquerò a dever expausar d’autes constats : lo combat occitanista que’s tròba complicat e, qu’at gausi díder, poirit per intervencions o intrusions de monde, de poders politics exteriors (Generalitat de Catalonha), d’associacions de qui mesclan, a voler, combat culturau e manòbras poli-ticianas.No vòu pas díder que lo combat occitanista n’a pas ua dimension politica, o diferentas orientacions politicas possiblas. Que voi díder que no podem pas demorar deguens la confusion entre èster ua associacion arre-coneguda d’utilitat publica e servir los in-terès de un partit politic.Tau coma, se volem sauvar las arreulas deu fonccionament democratic, e de la legitimi-tat, deguens lo moviment occitan en M.P., no podem acceptar que ua associacion de perimètre localisat (Convergéncia) agísquia e manifèstie ua volentat egemonica en de-hòra de las suas competéncias territoriaus. (E no parliem pas de las scientificas !)Shense comptar que, en més d’aquerò, dab l’empara de la Generaitat, aquera asso-ciacion tolosana e pretén a ua arreconeishen-ça de competencia suu territòri d’Occitània tota.
Suu projèct d’Ofici Public de la Lenga Oc-citana (O.P.L.O) la seccion regionau qu’ei estada miada a préner pausicions de qui’s demarcan completament d’aqueras de l’IEO
Arrapòrt morau
19Lo diari de l’IEO MP n°21 19Lo diari de l’IEO MP n°21
renduts-comptes
federau. E dab jo, forçadament, en permera linha. A tau punt de que’m caló engatjar’m ad ahrontar, au parat de l’AG federau d’Aush (mai de 2013), tot permer los ele-guits d’Aquitània e de Meidia Pireneas mès tanben la tèsta de l’I.E.O. federau. Tots dus qu’avévan hèit ua presentacion, faussa de cap en pè, de l’elaboracion, ça disèn demo-cratica, deu projèct.Lo discors politic de qui nos estó servit ei estat, en un permer temps qu’avèvan agit en associar las seccions regionaus a l’elaboracion deu projèct. Qu’ei faus ! Push, en un segond temps (junh e abòr de 2013) l’IEO federau qu’assagè de justificar aquera practica per dificultats intèrnas. Entà, en un tresau temps, afirmar que no cau, que n’avem pas a demandar ad èster associats a l’elaboracion d’aqueth Ofici, en permor de qu’ei l’ahèr deus « politics ». Aquerò sus un projèct d’Ofici PUBLIC, at cau tornar brem-bar ? Pensatz a çò de qui seré lo « dialòg so-ciau » dab principis parièrs.
La pausicion de l’IEO MP qu’ei clara : que cau un Ofici Public. ÒC !Mès se volem que fonccione de plan, se’u vo-lem en presa dab la realitat – de qui ei agra-diua o pas – que’u cau pensar, bastir e gov-ernar dab lo moviment associatiu occitan. E aqueste, qu’ei un moviment militant ! E deg-uens lo moviment occitan l’I.E.O. de M.P. qu’ei ça’m par lo més bèth deus efectius.Que’u cau arrespectuós deu moviment as-sociatiu.E ne cau pas que sia centralisat e monopolista, de hèit coma de dret, se no volem pas que, a l’aucasion de ua crisi, au permer « clash » o trebuc d’importància, tot arrísquie de trobar’s per tèrra. Dab un teishut vueitat de tota carn e capacitats d’arresponsa, se totas las decisions
e son presas per un organa burocratic de qui despossedésquia los actors de terrenh.Aqueth fonccionament, que’u veiem pertot en partits politics coma en sendicats. E’u volem arrecopiar en noste combat tà la lenca ? Que seré l’assegurança de descoratjar e hèra viste hèr hóger lo monde ! Encòra un còp, espiatz çò de qui’s passa en partits e en sendicats.
Se cau, en tot aquerò, establir-nos ua linha entà las nostas accions, que seré d’assajar de destriar los buts deus mejans. Mès, malaüro-sament, ço de qui arriba, çò de qui naseja, volentariament o pas, çò de qui at ahuma tot, qu’ei que quauques uns assajan de her-nos préner l’escaiuda de la loas enterpresas (d’interès partisan o partidari) per lo com-bat d’interés comun.
Que n’arribam a un moment a on va caler destriar entre los de qui’s baten e de qui son au servici de la lenca e deus sués parlants, e los de qui prenen e meten lo combat per la lenca au servici deus loés ahèrs.
Pèir LobèraPresident de l’IEO MP
20 Lo diari de l’IEO MP n°2120 Lo diari de l’IEO MP n°21
lenga
Trobar
Al moment qu’escrivi aquestas linhas (matinada del dissabte 21 de decem-
bre de 2013), sabi pas perqué foguèt pas possible, arser, de captar sus internèt la novèla television occitana en compausant l’adreça octele.com. Mas, aqueste matin, legissi sus l’ecran : « Tornatz-nos trapar de 6h30 a 10h30 ». De segur, aquela corta nòta explicativa s’adreça a totes los espectators potencials, de Lescar a Niça e de Vielha a Clarmont-Ferrand. E doncas, quitament s’en Bearn se ditz « Tornatz-nos trobar », l’avertiment coma qué cal esperar encara un pauc es redigit dins un occitan que deu aver l’ambicion d’èsser lo mai general pos-sible. Deu èsser aquò qu’explica l’emplec del vèrbe trapar puslèu que trobar.Es vertat que trapar, ambe lo sens de « tro-bar », es lo mot que correspond a l’occitan del sud de l’Avairon, de la meitat occidenta-la de l’Erau e del nòrd-èst de l’Aude. (ALF, mapa 1339.) Es un airal plan pichon. Mas, es dins aquel occitan qu’escrívon dos escriv-ans importants : Ives Roqueta e Joan Larzac. E los que los an legits son benlèu portats a creire que trapar es lo mot vertadièirament general en occitan lengadocian. Es pas lo cas. Trapar es d’excellent occitan, mas es un localisme lengadocian. Trobar es lo mot im-mensament pus espandit, de Bordèu a Gap e de Vielha a Clarmont-Ferrand. Seriá es-tat un excellent occitan estandard de dire : « Tornatz-nos trobar de 6h30 a 10h30 ».Totes sèm d’acòrdi que los mots de l’« occi-tan estandard » coïncidísson sovent ambe los mots de l’occitan lengadocian, tot simplament per que lo domeni lengadocian es geografi-
c a m e n t central en Occitània. Disèm la sal en occi-tan estan-dard, non pas que siá la fòrma majoritària (en gascon, provençal, lemosin, auvernhat, se ditz la sau) mas per çò qu’es la fòrma centrala. Ara, de segur, quand los mots e los traches gramaticals de l’occitan estandard son causits « a vista de nas », es plan de bon compréner que se fà-gan d’errors. Ne senhali una segonda : un fum de gascons se figúran que dins un oc-citan « neutre e general » se ditz « Sap pas de qué dire ». Per Loís Alibèrt « Es una fòrma a defugir » (Gramatica occitana, 1935, p. 72.) Dins un occitan blos e natural se ditz : « Sap pas qué dire ».Trabalhar a codificar l’occitan estandard es un dels prètzfaches pus nòbles d’un lingüis-ta occitanista. Per i trabalhar eficaçament, i a doás condicions : la primièira es d’acceptar l’idèa que la causa es necessària per far vi-ure la lenga ; la segonda es de partir de la coneissença pus complèta possibla de la di-versitat lingüistica en diacronia e en sincro-nia. E solide qu’aquela diversitat es interes-santa e respectabla.
Jacme TaupiacLa Piboleta, dissabte 21 de decembre de 2013.
21Lo diari de l’IEO MP n°21 21Lo diari de l’IEO MP n°21
agenda
MarçMarçMòstraCentre Occitan RòcagudaClub de las quilhas d’Onet lo Castèl : « Quilhas de 8 »CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
25 de marçCommemoracionOrganizacion de commemo-racions divèrsas pels 100 ans de la mòrt de Mistral dins comunas divèrsas ont trobam plaças o carrièras F. Mistral. Son programadas pel moment las vilas de Rodés, Milhau, Es-palion, Sebazac, La Primaube, Agen d ‘Avairon e Severac.Avec le Grelh Roergas et l’EscloupetoCCOR05 65 68 18 [email protected]
28 de marçVelhada20h30Centre Occitan RòcagudaVelhada poesiasCCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
28 de marçPrima occitana18h30BaracavilaInauguracion de la prima, pre-sentacion de l’exposicion « De la natura de quauques bèstias » amb la corala « Au fil du temps »IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
28 de marçPrima occitana20h30
Creacion musicau dels escol-ans de l’escòla G. Brassens jos la direccion d’A. Cance. Contes amb l’Y. DurandIEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
Del 28/03 al 26/04Prima occitanaBaracavilaExposicion « de la natura de quauques bèstias »IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
29 de marçMièja-jornada de danças tradi-cionalasCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
Abril03 d’abrilBalèti20h30Bolegason (69 carrièra d’Auque - 81100 Castras)Balèti dubèrt a totes, amb Coriandre, grop del Lengadòc Rosselhon. Aquestes 5 music-aires son adèptes del Balèti Oc & folk. Aital, vos prepausaràn una musica Trad’actuelle Oc-citana, confida sur las ribas de la Mediterranèa, per vos far viatjar las aurelhas e per metre de brasas jos los vòstres pès.Entrada gratuita, participacion liuraCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
03 d’abrilConferéncia17h
CarmauçRamon Ginouillac e Miquèl Tayac « Escrivans del Calelh »CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
Del 03 al 06/04Viatge en CatalonhaReus e sa regionDescobèrta de Catalonha : cultura, lenga, istòria, gastro-nomia ; escambis oc-catalans435 €/p amb 30 personasADOC Tarn05 63 53 30 4106 19 93 45 [email protected]
4 d’abrilPrima occitana20h30
Creacion musicau dels escol-ans de l’escòla G. Brassens jos la direccion d’A. Cance.Concèrt amb Brick a DracIEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
05 d’abrilConferéncia « País castrés, l’environnement raconté par les noms de lieux »14h30Centre Nacional e Musèu Joan Jaurès (plaça Pélisson - 81100 Castras)Per fòrça personas, la lectura dels panèls de senhalizacion dels luòcs, de las cartas IGN… servisson de se localizar e es tot. Pasmens, los luòcs foguèron pas nomenats a l’azard, e la toponimia es un miralh dels païsatges o de las activitats umanas passadas,
22 Lo diari de l’IEO MP n°2122 Lo diari de l’IEO MP n°21
agendamantengudas ou desaparegu-das. E òc, los noms an de sens ! Es d’aquò, que Pèire Thouy vendrà nos parlar en francés.GratuitCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
05 d’abrilEstagi de danças9h/12hCentre de Lésers de Lambèrt (Camin del Saillnc - 81100 Castras)Elsà Chartres nos farà desco-brir los fandangòs e los congòs de Captieux. Estagi dubèrt a totes los nivèls dels dançaires.8 €/persona, 5 € pels joves, estudiants e caumaires, gratuit pels participants del talhièr de danças del Centre Occitan del País CastrésCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
06 d’abrilQuina occitanaAgen d’AvaironCCOR05 65 68 18 [email protected]
09 d’abril Rescontre de la Tuta d’Òc18h30Ostal d’Occitània (Tolosa)Presentacion del DVD Fecas e Godilhs en preséncia del real-isator Pèire Brun (Piget Prod.)GratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
11 d’abrilPrima occitana20h30ManhacTeatre per « l’occitan camusard theater » del Collègi A. Camus, Creacion musicala dels escol-ans del Collègi A. Camus e concèrt d’Arnaud Cance.IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
11 d’abrilTRIOC 4618h30Lo Grifol, 3, car. Perotty, AlbiDòna Chantal CelottoLiureADOC Tarn05 63 53 30 4106 19 93 45 [email protected]
11 d’abrilConferénciaMediatèca de Vilafranca de RoèrguePresentacion del diccionari de las exprimidas occitanas. Amb Maurici Romieu.IEO del Vilafrancat05 65 29 93 11
12 d’abril Assemblada Generau de l’IEO MP9h30Espaci occitan de Pàmias (11 carrièra Henry Fabre)IEO MP e IEO [email protected]
12 d’abrilPrima occitana11hMoirasèsPresentacion de l’exposicion « de la natura de quauques bèstias »IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
12 d’abrilOccitània21hAlbiasBalèti8 €IEO 8205 63 03 48 [email protected]
12 d’abrilMièja-jornada de danças tradi-cionalasCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
12 d’abrilCantParticipacion deu grop de cant
a « Barcelonne cherche son Fabuleux Talent 2014 »[email protected]://radiogasconha.fr/arcueilh_alavetz.htm
12 d’abrilConferéncia17hCentre Occitan RòcagudaPèire Thouy : « Lo monde de l’òrt »CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
Del 12 al 24 d’abrilPrima occitanaMoirasèsExposicion « de la natura de quauques bèstias »IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
16 d’abrilVesprada d’òc14h00BaracavilaContes e cants en occitan e en francés per P. Bony e Les Fais-seliersIEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
Lo 18 d’abrilEncontre literari20h30MoirasèsEncontre a l’entorn de la tematica del bestiari (en ligam dab l’exposicion)IEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
18 d’abrilLes Divendres de l’Espaci occitan18h30Espaci occitan a PàmiasConferéncia sul blat e sas sim-bolicas per Alan Vidal seguida d’un manja-dreitParticipacion liuraIEO 0905 61 69 60 96
23Lo diari de l’IEO MP n°21 23Lo diari de l’IEO MP n°21
agenda
Mai
[email protected]://ieoarieja.wordpress.com
19 d’abrilTrabol21hL’Onor de CòsUmorista8 €IEO 8205 63 03 48 [email protected]
23 d’abrilRescontre de la Tuta d’Òc18h30Ostal d’Occitània (Tolosa)GratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
24 d’abrilJòc de pista « Pieton dins la vila »14h/16hCentre Occitan del País Cas-trés (6 carrièra del Consolat - 81100 Castres)Lo servici dels Espòrts de Cas-tras e los educators esportius tòrnan organizar lo projècte de correguda-descobèrta dins Cas-tras per far descobrir als escolans de CE1 cossí se desplaçar dins la vila, mas en respectant la senha-lizacion. Acuèlh d’escolans pel lor presentar çò qu’es l’occitan
Reservat a las classas marcadas al prèp del servici dels EspòrtsCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
26 d’abrilPrima occitana20h30MoirasèsConcèrt-Balèti amb Brick a DracIEO 1205 65 68 18 75www.ieo12.org
25 d’abrilTeatre20h30Sala de la gara d’EspalionJan de TropUna creacion del teatre de la Rampa-TioCercle Occitan de Roè[email protected]
26 d’abrilConferéncia15hMontalbanClaude SicreLiureIEO 8205 63 03 48 [email protected]
27 d’abrilPassejada
Sant LeonSortida a Sant Leon, Micropò-lis e tot lo delà del LevesonCCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
30 d’abrilFèsta dels uòusMatin a partir de 10h e repais de miègjornDeganhacTradicion locala de la quista d’uòus autres còps practicada pels joves dins la nuèit del 30 d’abril al 1èr de mai e s’acabant per una gròssa moleta parte-jada. Los mainatges fan la quista d’uòus dins los ostals del borg, s’acompanhant de cants, de musicas, bruts divèrs-es... puèi repais pres en comun.Tarifa centre de lésersLos Barjacaires, Centre de lésers de Dégagnac, IEO
Abril-maiMòstraCentre Occitan RòcagudaClaudi Daveine : « Pichon monde de l’òrt » Estrena : 5/04/2014CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
02 de maiTRIOC 4718h30Lo Grifol, 3, car. Perotty, AlbiDònas Salvetat, Poyer, Porfa-CapletLiureADOC Tarn05 63 53 30 4106 19 93 45 [email protected]
03 de maiRepais dançantSala François Mitterrand a CarmauçCercle occitan de Carmauç
06 15 21 35 [email protected]
3 e 4 de maiEstagi de borrèiaLa Bastida de L’AvesqueAmb Sarah SérecSerada a l’entorn de la Borrèia (espectacle : « A cop de pè »),Bal amb lo duo « Artense », lo 3 al ser.Manifestacion en collabora-cion amb l’associacion del Martinets del Lézert.IEO del Vilafrancat05 65 29 93 11
04 de maiVoide jardinCanhac-las-MinasCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
14 de maiRescontre de la Tuta d’Òc18h30Ostal d’Occitània (Tolosa)Presentacion del CD Pireneus pel Duo Matta-RouchGratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
24 Lo diari de l’IEO MP n°2124 Lo diari de l’IEO MP n°21
agenda
16 de maiAmassada Generala17hCentre Occitan del País Cas-trés (6 carrièra del Consolat - 81100 Castres)Aqueste grop de musicaires besierencs pren de cançons e d’aires de dançar dins lo rep-ertòri tradicional occitan. Vièla, acordeon, cants e ritmes se mesclan per balhar un son dins l’esperit del balèti popular.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
17 de maiMièja-jornada de danças tradi-cionalasCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
17 de maiCantCinelux St-JuèriCançons occitanas : de la Revolucion a JaurèsCCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
18 de mai Passejada10hSent Joan del FalgarPassejada istorica e botanica organizada pel Cercle Occitan Prosper Estieu (repais tirat de la saqueta a miègjorn).Cercle occitan de Pàmias (Prospèr Estieu)05 61 69 60 [email protected]://ieoarieja.wordpress.com
21 de maiRescontre de la Tuta d’Òc18h30Ostal d’Occitània (Tolosa)GratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
23 de maiFestival Occitan « Escambis »Sent Seren (Òlt)
De 14h30 a 17h : recampament escolar, 18h00 : obèrtura del festenal ambe « Le coeur du Vigan », 19h30 : manja-dreit (reservacion obligatòria), 21h : concèrts amb « Castanha e vin novèl »Aquiloc (Sent Seret) en partenariat dab l’IEO d’Òlt06 73 62 64 63http://aquiloc.jimdo.com
24 de maiFestival Occitan « Escambis »Sent Seren (Òlt)10h : Contes de Carcin amb C. Boscarel, dinnar tirat de la saqueta, 14h30: lecturas-dedicaças de F. Daval e S. Hirondella, exposicion, 17h30 : conferéncia de P. Carbonne sus F. Mistral, teatre, mercat arte-sanal, animacions per carrièras, visita de la vila e repaisses sus reservacions. Possibilitat de se procurar una « carta pass » per la durada del Festenal.Aquiloc (sent Seret) en partenariat dab l’IEO d’Òlt06 73 62 64 63http://aquiloc.jimdo.com
24 de maiFestival Occitan « Escambis »Sent MiquèlBalèti TradicionalAquiloc (Sent Seret) en partenariat dab l’IEO d’Òlt06 73 62 64 63http://aquiloc.jimdo.com
24 de maiEstagi de danças14h/17hCentre de Lésers de Lambèrt (Camin del Saillnc - 81100 Castras)Francesa Vieussens nos farà descobrir los « sauts béar-nais ». Estagi dubèrt a totes los nivèls dels dançaires.8 €/persona, 5 € pels joves, estudiants e caumaires, gratuit pels participants del talhièr de danças del Centre Occitan del País CastrésCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 [email protected]
24 de maiPassejadaMont de LacaunaPassejada dins lo mont de Lacauna, visita del musèu de la vièlha CaunaCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
25 de maiFestival Occitan « Escambis »Sent Ceren9h : Mercat artisanau, 10h : vis-ita de la vila, 12h30 : aperotrad, 15h : Teatre a l’auditorium : Locasion del Casimir, 17h : concèrt de Nòu Sòrres.Aquiloc (Sent Seret) en partenariat dab l’IEO d’Òlt06 73 62 64 63
31 de maiConferéncia17hCentre Occitan RòcagudaRamon Ginouillac e Miquèl Tayac « De Ròcaguda a Fred-eric Mistral »CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
31 de mai Serada afro carcinòla amb Felip Rigal20h30Sala de las fèstas de BegosPhilippe Rigal (le griot quercy-nois) cantarà de cants occitans suls ritmes africans puèi se debanarà un concèrt-bal pel talhièr de musica tradicionala de la MJC.Cercle occitan de Begos Caòrs e Art en bulle
Mai-junhParticipacion a las jornadas naturaCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
25Lo diari de l’IEO MP n°21 25Lo diari de l’IEO MP n°21
agenda
Junh04 de junhRescontre de la Tuta d’Òc18h30Ostal d’Occitània (Tolosa)GratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
06 de junhTRIOC 4818h30Lo Grifol, 3, rue Perotty, AlbiDòna Caruana ClémenceLiureADOC Tarn05 63 53 30 4106 19 93 45 [email protected]
06 de junhLes Divendres de l’Espaci occitan18h30Espaci occitan a PàmiasConferéncia sus « Las colors » per Gérard Wolf seguida d’un manja-dreit.Participacion liuraIEO [email protected]://ieoarieja.wordpress.com
07 de junhSeradaSerada de sosteng ende Ala-vetz : concèrt de « Boisson divine » (rock folk gascon), bal avec « tri’òc » (a confirmar) empont obè[email protected]://radiogasconha.fr/arcueilh_alavetz.htm
12 de junhSolenca del COCCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
14 de junhMièja-jornada de danças tradi-cionalasCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
14 de junhPresentacionCentre Occitan RòcagudaLa janada dins la literaturaCCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
14 de junh40 ans de JanadasPlaça Santa-Ceselha d’AlbiLo mot janada es vengut amb lo temps sinonim de fuòc de jòia, de fèsta.Totas fèstas a Albi, coma en-dacòm, èran l’escasença d’un fuòc sus la plaça publica.CCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
15 de junhParticipacion a las jornadas del centenari de la mòrt de JaurèsSala François MittérandAnimacion del pòl Jaurès e l’occitanCercle occitan de Carmauç06 15 21 35 [email protected]
20 de junhFèsta de la musica tradicionala20h repais, 21h30 musica e balSala de las fèstas e pati del castèl de LavercantièraRepais seguit d’animacions musicalas e bal tradicional amb Remy Geffroy, « Es per vos » e le trio « Timsahe »Reservacion obligatòria pel repais12 € repais + serada
Los Barjacaires amb lo Comitat de las Fèstas de Rampoux-LavercantièraMarie-Josée VILARD05.65.41.52.21
25 de junhRescontre de la Tuta d’Òc18hOstal d’Occitània (Tolosa)Remesa dels certificats als estudiants de l’IEO 31 amb espectacle de TrabolGratuitLa Tuta d’Òc - IEO [email protected]
28 de junh Fèsta occitana d’EstiuEspaci occitan a PàmiasConcors culinari : recèptas provençalasRepais (grasilhadas), dictada occitana dubèrta a totes, espe-ctacles amb los escolans de la Calandreta del País de Pàmias, Cants amb Pascala Respaud, danças amb Nicole Picard e Michèle Floch, remesa dels prèmis del concors culinari e de la dictada.Cercle occitan de Pàmias (Prospèr Estieu)05 61 69 60 [email protected]://ieoarieja.wordpress.com
Junh, julhet e agostMòstraCentre Occitan RòcagudaMistral e lo Felibritge dins AlbigésCCOA05 63 46 21 43centre-occitan-rochegude@orange.frwww.centre-occitan-rochegude.org
26 Lo diari de l’IEO MP n°2126 Lo diari de l’IEO MP n°21
ARIÈJA Seccion departamentala e Cercle Occitan de Pàmias Prospèr EstieuEspaci occitan11 carr. Henri Fabre09100 Pà[email protected]://ieoarieja.wordpress.com
Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange,16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 [email protected]
Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Co-serans09 200 Sent-Guironç[email protected]@ville-st.girons.fr
AVAIRONSeccion departamentala e Centre Cultural Occitan deRoèrgue Ostal del patrimòniPlace Foch 12000 [email protected]
Cercle local d’Espalion [email protected]
Cercle occitan del [email protected]
GARONA-NAUTASeccion departamentalaOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 [email protected]
Cercle occitan de CarbonaHôtel de Ville,Placa Jules Ferry,[email protected]
Cercle local de LegavinOstau de la Sava al Toish : 96 avenue de Gascogne, 31490 [email protected]
Bolègatoish (Tournefeuille)[email protected]
GÈRSSeccion departamentala [email protected]
Associacion Alavetz (Preishac d’Ador)[email protected]
Carnaval Gascon (L’Isla de Baish)[email protected]
ÒLTSeccion [email protected]
PIRENÈUS-NAUTSNosauts de BigòrraMairie, 65350 Bouilh-Pé[email protected]
TARNSeccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Ré[email protected]
Centre Cultural Occitan d’Albigés28, carrièra Rochegude, 81000 [email protected]
Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat,81100 [email protected]
ADOC Tarn« Lo Grifol » 3, Carrièra Perròtin81 000 [email protected]://adoctarn.free.fr/
Cercle Occitan de CarmauçMaison de la citoyenneté26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 [email protected]
TARN E GARONASeccion departamentala 307 avenguda de Montech,82000 [email protected]
IEO FEDERAUOstal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 [email protected]
IEO MIÈGJORN-PIRENÈUSOstal d’Occitània,11 rue Malcousinat 31000 [email protected]
contactes
Contactes de las seccions de l’IEO MP
27Lo diari de l’IEO MP n°21 27Lo diari de l’IEO MP n°21
mèdias
www.ieomp.comLo site de l’IEO MP
ieoarieja.wordpress.comLo site de l’IEO 09
www.ieo12.orgLo site de l’IEO 12
www.ieo31.comLo site de l’IEO 31
www.festivaloccitania.comLo site del festenal Occitània
institut-estuds-occitan32.jimdo.comLo site de l’IEO 32
http://www.re-tramontana.orgLo site de Tramontana
www.ieo-tarn.orgLo site de l’IEO 81
www.centre-occitan-rochegude.orgLo site del Centre Cultural Oc-citan d’Albigés
www.ccor.euLo site del Centre Cultural Oc-citan del Roèrgue
radiogasconha.fr/arcueilh_alavetz.htmLo site d’Alavetz, IEO Val d’Ador
www.ieo-oc.orgLo site de l’IEO
www.aprenemloccitan.free.frLo Site d’Aprenem l’occitan
www.emplec.comLo site deu servici de l’emplec
www.occitan-oc.orgLo site deu labèl òc per l’occitan
www.paginas-occitanas.comLo site de las Paginas Occitanas
Sites internet Emissions de ràdio
IEO Arièja sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia : 8h15, 12h00, 14h30.
Cercle occitan deth Coserans Radio Couserans, le dimars de 18 a 19 oras : Erà votz dera montanha,www.radiocouserans.com
IEO Avairon RTR (Ràdio Temps Rodés),107 FM cada dimars a 11h15;15h15; 17h15 e 20h15Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la lenga » : presentacion d’òbras e d’autors www.radiotemps.com
Centre Cultural Occitan de RoèrgueParticipacion a las emissions occitanas de Radio Totem :D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h00.www.radio-totem.net
Cercle occitan deu vilafrancat Las passejadas occitanas de CFM, cada dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). Cercle local de Carbona sus « Radio Galaxie », tota l’actualitat institucionala e tota l’actualitat culturala cada dissabte a 10h00, e redifusion cada dimècres. www.radiogalaxie31.com
Cercle local de Legavin sus « radio de la Save »,Occitània, emission mesadièra, difusada 4 còps per mes.
Associacion Alavetz Ràdio Gasconha,L’associacion Alavetz qu’assegura lo foncionament de la web-ràdio.www. radiogasconha.fr
IEO Gèrs Ràdio PaísParticipacion mensuau a las devisadas, de « las matiadas » de Ràdio País, de 7 oras a 10 oras deu matin,www.radio-pais.com
Centre Cultural Occitan d’Albigés Participacion a las emissions seguentas de« Ràdio Albi-gés » :
- « Setman’òc » a 8 h30 e lo repic a 15h30; - « Bal Occitan » : dimars a 10h30, e represa a 17h00, dijòus 19h30, dissabte 20h00, - « Tròç de Lenga » : diluns, dimècres, divendres a 9h00,e dimars, dijòus, dissabte a 14h00 oras, dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 o30 ; - « Un còp parlèron » : Los dimècres 10h30 e diven-dres 19h30 ; - « Dans l’air du Temps » : Los dimars 11h00, divendres 14h00, e dimenge 7h30.
Dimècres 9 d’Abril - Présentation du DVD «Fecas e
Godilhs» en présence du réalisateur Pierre Brun
Dimècres 14 de Mai - Présentation du CD
«Pirenèus» par le Duo Matta Rouch
Dimècres 25 de Junh - Remise des certificats aux
étudiants de l’IEO 31 suivi d’un spectacle de
Trabol
De doblidar pas tanben les dimécres 23 d’Abril, 21
de Mai e 4 de Junh!!!
05 61 12 30 53
LOS RENCONTRES DE LA TUTA D’ÒC
2ème trimestre 2014
www.ieo31.com
a L’Ostal d’Occitània
PROGRAMA - 18h30
