CONSELLERÍA DE XUSTIZA, INTERIOR E ADMINISTRACIÓN LOCAL Dirección Xeral de Interior e Protección Civil Subdirección Xeral de Protección Civil

Rúa da Algalia de Arriba, 31 15781 SANTIAGO DE COMPOSTELA (A Coruña) Teléfonos: 981 546 000 – 981 546 001 Telefax: 981 546 002 – 981 546 004

Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en Galicia

Resolución do 13 de marzo de 2002, da Dirección Xeral de Interior e Protección

Civil, pola que se dispón a publicación do Plan Especial de Protección Civil ante o

Risco de Inundacións en Galicia.

2

1. FUNDAMENTOS................................................................................................................ 11

1.1. INTRODUCCIÓN ....................................................................................................... 11 1.2. OBXECTO E ÁMBITO................................................................................................ 12

1.2.1. Obxecto ............................................................................................................. 12 1.2.2. Ámbito ............................................................................................................... 12

1.3. MARCO LEGAL E COMPETENCIAL......................................................................... 12 1.3.1. Marco legal........................................................................................................ 12

A) Administración xeral do Estado:........................................................................ 12 B) Comunidade Autónoma de Galicia: .................................................................. 13

1.3.2. Marco competencial .......................................................................................... 14 1.3.2.1. Do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia ...................... 14 1.3.2.2. Dos plans de actuación municipais ante o risco de inundacións ............. 14 1.3.2.3. Os plans de emerxencias de encoros ...................................................... 14

1.4. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL/COMARCAL ........................................... 14 1.4.1. Concepto ........................................................................................................... 15 1.4.2. Funcións............................................................................................................ 15 1.4.3. Contido mínimo ................................................................................................. 16

1.5. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS.......................................................... 16 1.5.1. Concepto ........................................................................................................... 16 1.5.2. Clasificación dos encoros en función do risco potencial. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia ........................................................................................ 16

1.5.2.1. Clasificación dos encoros en función do risco potencial .......................... 16 1.5.2.2. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia........................ 17

1.5.3. Funcións............................................................................................................ 17 1.5.4. Contido mínimo ................................................................................................. 17

1.6. DEFINICIÓNS E GLOSARIO DE TERMOS............................................................... 18

2. PRINCIPIOS BÁSICOS PARA A PLANIFICACIÓN DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA................................................................................... 19

2.1. OBXECTO E ÁMBITO................................................................................................ 19 2.1.1. Obxectivos específicos...................................................................................... 19 2.1.2. Ámbito ............................................................................................................... 20

2.2. INFORMACIÓN TERRITORIAL................................................................................. 20 2.2.1. Localización....................................................................................................... 20 2.2.2. Superficie .......................................................................................................... 20 2.2.3. Relevo ............................................................................................................... 20

2.2.3.1. Litoral e rías .............................................................................................. 21 2.2.3.2. Superficies de aplanamento ..................................................................... 22 2.2.3.3. Depresións tectónicas .............................................................................. 23 2.2.3.4. Serras ....................................................................................................... 23

A) As serras orientais e sudorientais:................................................................ 24 B) As serras setentrionais e centroccidentais. .................................................. 24

2.2.3.5. Vales......................................................................................................... 24 2.2.4. Caracteres xeolóxicos e xeomorfolóxicos......................................................... 25 2.2.5. Cuberta vexetal ................................................................................................. 26 2.2.6. Usos do territorio ............................................................................................... 27 2.2.7. Actividades económicas.................................................................................... 28

Agricultura: ................................................................................................................. 28 Gandería: ................................................................................................................... 29 Pesca, marisqueo e acuicultura:................................................................................ 29 Sector extractivo e mineiro: ....................................................................................... 29

2.3. REDE HIDROGRÁFICA DE GALICIA E RÉXIME HIDROLÓXICO............................ 29 2.3.1. Galicia-Costa..................................................................................................... 30

2.3.1.1. Bacías da vertente cantábrica .................................................................. 31 2.3.1.2. Bacías do Arco Ártabro, Fisterrán ............................................................ 31 2.3.1.3. Bacías das Rías Baixas............................................................................ 32

2.3.2. Galicia-interior ................................................................................................... 32 2.3.3. Limia, Támega e Mente..................................................................................... 34 2.3.4. As lagoas........................................................................................................... 34 2.3.5. Vales fluviais ..................................................................................................... 34 2.3.6. Bacía do río Miño .............................................................................................. 35 2.3.7. Bacía do río Sil .................................................................................................. 36 2.3.8. Ríos meridionais da bacía do Douro................................................................. 36

3

2.3.9. Bacía do Limia................................................................................................... 36 2.4. APROVEITAMENTO HIDROLÓXICO: ENCOROS E MINICENTRAIS HIDROELÉCTRICAS.............................................................................................................. 36

2.4.1. Encoros ............................................................................................................. 37 Bacía Galicia-Costa:....................................................................................................... 37 Bacía do Sil: ................................................................................................................... 37 Bacía do Miño: ............................................................................................................... 38 Bacías que achegan ó Sil e ó Miño:............................................................................... 38 Conca do Limia: ............................................................................................................. 38 Conca do Navia:............................................................................................................. 39

2.4.2. Minicentrais hidroeléctricas............................................................................... 39 2.5. CARACTERIZACIÓN XERAL DO CLIMA.................................................................. 39

2.5.1. Trazos climáticos xerais .................................................................................... 39 2.5.2. Trazos pluviométricos ....................................................................................... 42

2.6. IDENTIFICACIÓN E CLASIFICACIÓN DAS INUNDACIÓNS.................................... 43 Zonas de inundación frecuente:..................................................................................... 44

A Coruña: ................................................................................................................... 44 Lugo: .......................................................................................................................... 44 Pontevedra:................................................................................................................ 44

Zonas de inundación ocasional:..................................................................................... 44 A Coruña: ................................................................................................................... 44 Lugo: .......................................................................................................................... 45 Ourense: .................................................................................................................... 45 Pontevedra:................................................................................................................ 45

Zonas de inundación excepcional:................................................................................. 45 A Coruña: ................................................................................................................... 46 Lugo: .......................................................................................................................... 46 Ourense: .................................................................................................................... 46 Pontevedra:................................................................................................................ 46

Galicia–Costa: ................................................................................................................ 47 Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 47 Provincia da Coruña: ................................................................................................. 47 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 47

Miño-Sil:.......................................................................................................................... 47 Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 47 Provincia de Ourense: ............................................................................................... 47 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 48

Támega: ......................................................................................................................... 48 Limia: .............................................................................................................................. 48

2.7. TIPOLOXÍA DAS INUNDACIÓNS.............................................................................. 48 2.8. ZONAS E MAPA DE RISCO HISTÓRICO DE INUNDACIÓNS ................................. 50

Mapa de risco histórico de inundacións..................................................................... 51 2.9. O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA ............................................................... 51

2.9.1. Antecedentes .................................................................................................... 51 2.9.2. Bacías. Criterios. Zonas de risco ...................................................................... 52

Coeficientes de risco por bacía (c. risco)................................................................... 53 Galicia-Costa.................................................................................................................. 54 Miño–Sil.......................................................................................................................... 54 Limia e Támega.............................................................................................................. 54

2.9.3. Concellos/ríos. Criterios. Zonas de risco .......................................................... 54 Categorías dos danos producidos pola inundación:.................................................. 55 Avaliación da vulnerabilidade: ................................................................................... 55 Factor de danos indirectos:........................................................................................ 56 Avaliación do impacto: ............................................................................................... 56

2.9.3.1. Zonas A, de risco alto............................................................................... 57 A 1: risco alto frecuente: ............................................................................................ 57 A2: risco alto ocasional: ............................................................................................. 57 A3: risco alto excepcional: ......................................................................................... 58

2.9.3.2. Zonas B, de risco significativo .................................................................. 58 2.9.3.4. Zonas C, de risco baixo............................................................................ 59

Provincia de Lugo: ..................................................................................................... 59 Provincia da Coruña: ................................................................................................. 60 Provincia de Pontevedra:........................................................................................... 60 Provincia de Ourense: ............................................................................................... 60

4

2.9.4. Criterios para encoros ....................................................................................... 60 2.10. RISCO DE INUNDACIÓNS: SUPERFICIE, USOS DO SOLO E POBOACIÓN AFECTADA............................................................................................................................. 60

2.10.2. Usos do solo inundable en función do risco...................................................... 61 2.10.3. Poboación afectada........................................................................................... 62

Habitantes .................................................................................................................. 62 2.10.4. Concellos con risco ........................................................................................... 62

Concellos con risco.................................................................................................... 62 2.11. PUNTOS CONFLICTIVOS DE INUNDACIÓNS .................................................... 63

I. Tramos de vías de comunicación terrestre................................................................ 63 II. Zonas ou centros habitados/habitables ..................................................................... 63

II.1. Zonas de campamentos:................................................................................... 63 II.2. Zonas escolares, educativas, centros de formación:........................................ 63 II.3. Centros asistenciais: ......................................................................................... 63 II.4. Centros de balneoterapia: ................................................................................. 63 II.5. Centros residenciais:......................................................................................... 63 II.6. Centros de concorrencia pública:...................................................................... 63

III. Outras instalacións ................................................................................................ 64 2.12. RISCOS XEOLÓXICOS ASOCIADOS AS PRECIPITACIÓNS INTENSAS: ESVARAMENTOS E DESPRENDEMENTOS ........................................................................ 64 2.13. REDE DE INFORMACIÓN METEOROLÓXICA .................................................... 64 2.14. PUNTOS DE OBSERVACIÓN FORONÓMICA..................................................... 67

3. ESTRUCTURA XERAL E ORGANIZACIÓN DO PLAN.................................................... 67

3.1. CLASIFICACIÓN DE EMERXENCIAS: FASES DE PREEMERXENCIA (ALERTA), EMERXENCIA E NORMALIZACIÓN ...................................................................................... 67

3.1.1. Fase de preemerxencia (alerta) ........................................................................ 67 3.1.1.1. Alerta derivada de aviso meteorolóxico ................................................... 68 3.1.1.2. Seguimento pluvihidrolóxico..................................................................... 68

3.1.2. Fase de emerxencia.......................................................................................... 69 3.1.2.1. Situación 0 ................................................................................................ 69 3.1.2.2. Situación 1 ................................................................................................ 69 3.1.2.3. Situación 2 ................................................................................................ 69 3.1.2.4. Situación 3 ................................................................................................ 70

3.1.3. Fase de normalización ...................................................................................... 70 3.2. ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓN DO PLAN.......................................................... 70

3.2.1. Director do plan. Comité de dirección ............................................................... 70 3.2.2. Funcións do director do plan e do comité de dirección..................................... 70

3.3. COMITÉ ASESOR ..................................................................................................... 71 3.3.1. Composición...................................................................................................... 71 3.3.2. Funcións............................................................................................................ 72

3.4. GABINETE DE INFORMACIÓN................................................................................. 73 3.4.1. Composición...................................................................................................... 74 3.4.2. Funcións............................................................................................................ 74

3.5. CENTRO DE COORDINACIÓN OPERATIVO (CECOP)........................................... 74 3.5.1. Funcións ................................................................................................................... 74 3.5.2. Cecopi (Centro de Coordinación Operativo Integrado)..................................... 75

3.6. POSTO DE MANDO AVANZADO (PMA)................................................................... 75 3.6.1. Funcións do director técnico do PMA ............................................................... 76

3.7. GRUPOS DE ACCIÓN............................................................................................... 76 3.7.1. Grupo de intervención....................................................................................... 77

Composición:.................................................................................................................. 77 As súas funcións son: .................................................................................................... 77 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 77 Medios especiais:........................................................................................................... 78

3.7.2. Grupo sanitario.................................................................................................. 78 Composición:.................................................................................................................. 78

Subgrupo de actividades asistenciais:....................................................................... 78 Subgrupo de actividades de saúde pública: .............................................................. 78

Funcións: ........................................................................................................................ 78 Subgrupo de actividades asistenciais:....................................................................... 78 Subgrupo de actividades de saúde pública: .............................................................. 79

Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 79 3.7.3. Grupo de transmisións ...................................................................................... 79

5

Os obxectivos son: ......................................................................................................... 79 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 80

3.7.4. Grupo de seguridade......................................................................................... 80 Composición:.................................................................................................................. 80 Funcións: ........................................................................................................................ 80 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 80

3.7.5. Grupo loxístico .................................................................................................. 81 Funcións: ........................................................................................................................ 81 Medios: ........................................................................................................................... 82

3.7.6. Grupo de rehabilitación de servicios públicos................................................... 82 As súas funcións son: .................................................................................................... 82 Medios materiais que mobilizan:.................................................................................... 82

3.8. COORDINACIÓN DOS GRUPOS DE ACCIÓN NO TERREO................................... 84 3.9. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL. O CECOPAL .......................................... 84 3.10. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS ..................................................... 85

3.10.1. Escenarios de seguridade e de perigo de rotura de encoros ........................... 85 3.10.1.1. Escenario 0............................................................................................... 85 3.10.1.2. Escenario 1............................................................................................... 85 3.10.1.3. Escenario 2............................................................................................... 85 3.10.1.4. Escenario 3............................................................................................... 85

3.10.2. Dirección dos plans de emerxencias de encoros ............................................. 85 3.10.2.1. Director dos plans de emerxencia de encoros ......................................... 85 3.10.2.2. Funcións ................................................................................................... 86

3.10.3. Interfase co plan especial.................................................................................. 86

4. OPERATIVIDADE .............................................................................................................. 86

4.1. PREEMERXENCIA (ALERTA)................................................................................... 87 4.1.1. Preemerxencia (alerta) derivada do aviso meteorolóxico................................. 87

a) Tipos de boletíns: .................................................................................................. 88 b) Situacións que xeran alerta: .................................................................................. 88 c) Notificación do aviso e alerta:................................................................................ 89

Boletíns de curto e moi curto prazo: .......................................................................... 89 Boletíns de moi curto prazo con predicción a menos de 6 horas:............................. 89

4.1.2. Seguimento pluviohidrolóxico ........................................................................... 89 4.2. EMERXENCIA ........................................................................................................... 90

4.2.1. Sistemática xeral de actuación no Cecop-Galicia (112) ................................... 90 4.2.2. Situación de emerxencia 0................................................................................ 90

Alerta hidrolóxica............................................................................................................ 90 Alerta hidrolóxica en ríos:............................................................................................... 91 Alerta hidrolóxica de previsión de enchentes:................................................................ 91

4.2.3. Situación de emerxencia 1................................................................................ 92 4.2.4. Situación de emerxencia 2................................................................................ 92

4.3. GRUPOS DE ACCIÓN............................................................................................... 92 4.3.1. Notificación........................................................................................................ 92

a) Notificación da situación de alerta:........................................................................ 92 b) Notificación de situación de emerxencia: .............................................................. 93

4.3.2. Mobilización....................................................................................................... 93 4.3.3. Integración dos recursos municipais................................................................. 93

4.4. EMERXENCIAS POR INCIDENCIAS EN ENCOROS ............................................... 94 4.4.1. Interfase entre o Plan de emerxencia de Encoros e o plan especial................ 94 4.4.2. Escenario 0 ....................................................................................................... 94 4.4.3. Escenario 1 ....................................................................................................... 94 4.4.4. Escenario 2 ....................................................................................................... 94 4.4.5. Escenario 3 ....................................................................................................... 95

4.5. REPOSICIÓN DE SERVICIOS BÁSICOS OU ESENCIAIS E VOLTA Á NORMALIDADE...................................................................................................................... 95

4.5.1. Reposición de servicios básicos ou esenciais .................................................. 96 4.5.2. Volta á normalidade .......................................................................................... 97

4.6. MEDIDAS DE PROTECCIÓN.................................................................................... 97 Servicio de salvamento:...................................................................................................... 98 Servicio de sanidade: ......................................................................................................... 98 Servicio de asistencia e albergue:...................................................................................... 98 Medidas operativas:............................................................................................................ 99

Control de accesos:........................................................................................................ 99

6

Avisos á poboación: ....................................................................................................... 99 Lugares de refuxio ou illamento: .................................................................................... 99 Evacuación:.................................................................................................................. 100 Protección de bens:...................................................................................................... 100 Medidas reparadoras: .................................................................................................. 100

4.6.1. Medidas de protección á poboación ............................................................... 103 4.6.2. Medidas de protección para os grupos de acción .......................................... 105

4.7. PLAN DE TRANSMISIÓNS...................................................................................... 105 4.8. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS................................................................ 106 4.9. DIRECTORIO........................................................................................................... 106

5. IMPLANTACIÓN E MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE........................................... 107

5.1. INTRODUCCIÓN ..................................................................................................... 107 5.2. IMPLANTACIÓN ...................................................................................................... 108

5.2.1. Verificación da infraestructura do plan especial ............................................. 108 5.2.2. Formación do persoal dos servicios implicados no plan especial .................. 108 5.2.3. Información á poboación................................................................................. 109

5.3. MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE ................................................................... 110 5.3.1. Actualización. Revisión ................................................................................... 110 5.3.2. Formación permanente ................................................................................... 110 5.3.3. Información: divulgación periódica á poboación ............................................. 111 5.3.4. Información: divulgación periódica ós concellos............................................. 111

ANEXO I. CONCELLOS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA QUE TEÑEN RISCO DE INUNDACIÓNS....................................................................................................... 112

ANEXO II. DIRECTRICES PARA A PLANIFICACIÓN A NIVEL LOCAL....................... 116

Obxecto e funcións básicas do plan de actuación municipal/comarcal ........................... 116 Ámbito xeográfico ............................................................................................................. 116 Estructura, organización e funcións ................................................................................. 117

ANEXO III. CAUDAIS E SUPERFICIES AFORADAS DAS CONCAS DE GALICIA .. 118

CAUDAL ABSOLUTO DOS RÍOS GALEGOS (M3/SEG) ........................................................ 118 SUPERFICIE AFORADA (EN KM2)......................................................................................... 120

ANEXO IV. INFORMACIÓN DETALLADA DAS BACÍAS HIDROGRÁFICAS DE GALICIA 121

BACÍA CANTÁBRICA ........................................................................................................... 121 Río: Navia ......................................................................................................................... 121 Río: Eo.............................................................................................................................. 121 Río: Masma ...................................................................................................................... 121 Río: Ouro .......................................................................................................................... 122 Río: Landro ....................................................................................................................... 122 Río: Sor............................................................................................................................. 122 Río: Baleo ......................................................................................................................... 122 Río: Mera .......................................................................................................................... 122 Outras pequenas bacías................................................................................................... 122

BACÍA COSTA ATLÁNTICA ................................................................................................. 123 Río: río Grande de Xubia.................................................................................................. 123 Río: Eume......................................................................................................................... 123 Río: Lambre ...................................................................................................................... 123 Río: Mandeo ..................................................................................................................... 123 Río: Mendo ....................................................................................................................... 123 Río: Mero .......................................................................................................................... 123 Río: Anllóns ...................................................................................................................... 124 Río: Grande ...................................................................................................................... 124 Río: Xallas ........................................................................................................................ 124 Río: Tambre...................................................................................................................... 124 Río: Ulla ............................................................................................................................ 125 Río: Umia.......................................................................................................................... 125 Río: Lérez ......................................................................................................................... 125 Río: Verdugo e Oitavén .................................................................................................... 125 Outras pequenas bacías................................................................................................... 126

BACÍA RÍO MIÑO.................................................................................................................. 126

7

Río: Miño .......................................................................................................................... 126 Alto curso do Miño (ata Portomarín) ............................................................................ 126 Curso medio alto do Miño (Portomarín a Peares) ....................................................... 127 Bacía do Sil (en Galicia)............................................................................................... 127 Curso medio baixo do Miño (Os Peares-Ribeiro) ........................................................ 127 Baixo curso do Miño (Ribeiro a desembocadura) ........................................................ 128 Estacións do aforo: 13 (Galicia) ................................................................................... 128

BACÍA DO LIMIA................................................................................................................... 129 Río: Limia.......................................................................................................................... 129

BACÍA DO DOURO............................................................................................................... 129 Ríos: Támega, Mente e Moas .......................................................................................... 129

ANEXO V. INFORMACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA ............................................... 130

BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 130 BACÍA DO LIMIA................................................................................................................... 130 BACÍA DO NAVIA.................................................................................................................. 130 BACÍA GALICIA-COSTA....................................................................................................... 131 RESUMO POR BACÍAS........................................................................................................ 131

ANEXO VI. MINICENTRAIS DA BACÍA GALICIA-COSTA.......................................... 132

RELACIÓN DE MINICENTRAIS DE GALICIA COSTA......................................................... 132

ANEXO VII. MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL ...................................................... 133

RELACIÓN DE MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL......................................................... 133

ANEXO VIII. DATOS PLUVIOMÉTRICOS DE GALICIA NOS DERRADEIROS ANOS. DATOS PLUVIOMÉTRICOS REXISTRADOS NOS DERRADEIROS MESES DO ANO 2000 E PRIMEIROS DEO 2001 ............................................................................................................ 134

ANEXO IX. DATOS HISTÓRICOS DAS INUNDACIÓNS............................................. 136

ANEXO X. CRITERIOS E COEFICIENTES DE RISCO POR BACÍA.............................. 143

CURSO MEDIO DO EO ........................................................................................................ 143 CURSO DO MASMA............................................................................................................. 143 CURSO DO COVO: ENCORO DE RÍO COVO ..................................................................... 144 CURSO DO LANDRO ........................................................................................................... 144 CURSO DO SOR .................................................................................................................. 145 AS FORCADAS..................................................................................................................... 145 RÍA DE FERROL................................................................................................................... 146 CURSO MEDIO DO EUME ................................................................................................... 146 CURSO BAIXO DO EUME.................................................................................................... 147 CURSO BAIXO DO MANDEO .............................................................................................. 147 CURSO BAIXO DO MERO ................................................................................................... 148 CURSO DO SEIXEDO .......................................................................................................... 148 CURSO DO ANLLÓNS ......................................................................................................... 149 CURSO DO XALLAS............................................................................................................. 149 CURSOS BAIXOS DO TINES E DONAS.............................................................................. 150 CURSO MEDIO DO TAMBRE .............................................................................................. 150 CURSO BAIXO DO TAMBRE ............................................................................................... 151 CURSO DO SAR................................................................................................................... 151 CURSO MEDIO-BAIXO DO ULLA ........................................................................................ 152 CURSO MEDIO-BAIXO DO UMIA ........................................................................................ 152 CURSOS ALTOS DO VERDUGO E OITAVÉN..................................................................... 153 CURSO BAIXO DO OITAVÉN. ENCORO DE EIRAS ........................................................... 154 VIGO (RÍOS LAGARES, BARXA, EIFONSO, GANDARIÑA E OUTROS) ............................ 154 ENCORO DE ZAMÁNS. CURSO DO ZAMÁNS.................................................................... 155 CURSO DO MIÑO: LUGO..................................................................................................... 155 CURSO DO SARRIA............................................................................................................. 156 CURSO DO LADRA: TERRA CHÁ........................................................................................ 156 CURSO DO NEIRA ............................................................................................................... 157 CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE BELESAR E VELLE................................... 157 CURSO DO SIL: ENCOROS DE PENARRUBIA E PUMARES............................................. 158 CURSO DO CASOIO ............................................................................................................ 158 CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE PUMARES E SANTIAGO .............................. 159

8

CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE SANTIAGO E SANTO ESTEVO .................... 159 CURSO DO CABE: MONFORTE DE LEMOS ...................................................................... 160 CURSO DO EDO: SAN MARTIÑO, CASTRO CALDELAS................................................... 160 CURSO DO SIL: ENCOROS DE SEQUEIROS A SANTO ESTEVO DE RIBAS DE SIL....... 161 CURSO DO MIÑO: ENCOROS DOS PEARES A SAN PEDRO ........................................... 161 CURSO DO MIÑO, OURENSE: ENCOROS DE VELLE A CASTRELO DE MIÑO ............... 162 CURSO DO ARNOIA: VILAR DE BARRIO, ARNOIA............................................................ 162 CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE CASTRELO DE MIÑO E A FRIEIRA.......... 163 CURSO MEDIO DO AVIA: ENCORO DE ALBARELLOS ..................................................... 163 CURSO BAIXO DO MIÑO: ENTRE O ENCORO DE FRIEIRA E A SÚA DESEMBOCADURA.............................................................................................................................................. 164 CURSO DO TEA, PONTEAREAS......................................................................................... 164 CURSO DO LOURO, O PORRIÑO....................................................................................... 165 CURSO DO LIMIA, XINZO DE LIMIA.................................................................................... 165 CURSOS DO LIMIA E SALAS, AUGAS ABAIXO DOS ENCOROS DAS CONCHAS E SALAS.............................................................................................................................................. 166 CURSO DO TÁMEGA, VERÍN .............................................................................................. 166

ANEXO XI. INFORMACIÓN METEOROLÓXICA DE GALICIA ................................... 168

ANEXO XII. ESTACIÓNS DE MEDIDA DE LEITOS DE RÍOS EN GALICIA................ 169

REDE SAICA DO MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE EN GALICIA.................................. 169 Miño-Sil ............................................................................................................................. 169 Bacía do Limia .................................................................................................................. 169 Organismo autónomo Augas de Galicia........................................................................... 169 Galicia-Costa .................................................................................................................... 169 Titulares dos encoros e minicentrais de Galicia............................................................... 169

ANEXO XIII. LIMIARES E PROCEDEMENTO QUE SE DEBEN SEGUIR ANTE UN AVISO DE FENÓMENOS METEOROLÓXICOS ADVERSOS ................................................ 170

ANEXO XIV. TREITOS INUNDABLES DA REDE DE ESTRADAS DE GALICIA.......... 172

A CORUÑA ........................................................................................................................... 172 LUGO .................................................................................................................................... 175 OURENSE ............................................................................................................................ 176 PONTEVEDRA ..................................................................................................................... 176

ANEXO XV. CLASIFICACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA CONFORME A DIRECTRIZ BÁSICA DE RISCO DE INUNDACIÓNS.................................................................................. 177

BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 177 GALICIA-COSTA .................................................................................................................. 178 BACÍA MIÑO-SIL................................................................................................................... 178

ANEXO XVI. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS ................................................. 179

1. SEGUIMENTO PLUVIOHIDROLÓXICO...................................................................... 179 2. ENCOROS DE GALICIA .............................................................................................. 179 3. GRUPOS DE INTERVENCIÓN.................................................................................... 180 4. GRUPO DE SEGURIDADE.......................................................................................... 181 5. GRUPO DE INTERVENCIÓN ...................................................................................... 181 6. GRUPO DE EVACUACIÓN.......................................................................................... 181 7. GRUPO DE REHABILITACIÓN.................................................................................... 182 8. GRUPO SANITARIO .................................................................................................... 182 9. GRUPO LOXÍSTICO .................................................................................................... 182 10. OUTROS MEDIOS OU RECURSOS QUE POLA SÚA ESPECIAL IMPORTANCIA SEXA NECESARIO CATALOGAR E QUE NON ESTEAN INCLUÍDOS DENTRO DOS PUNTOS OU SUBPUNTOS ANTERIORES. ........................................................................ 182

ANEXO XVI BIS. ABREVIATURAS................................................................................ 183

ANEXO XVII. MAPAS................................................................................................... 184

Mapa 1. Mapa de relevo de Galicia .......................................................................... 184 ANEXO XVII.1.1. ................................................................................................................... 185

Mapa 1.1. Usos do solo ........................................................................................... 185 ANEXO XVII.1.2. ................................................................................................................... 186

9

Mapa 1.2. Esquema xeomorfolóxico de Galicia ...................................................... 186 ANEXO XVII.2. ...................................................................................................................... 187

Mapa 2. Rede hidrolóxica de Galicia ........................................................................ 187 ANEXO XVII.3 (A).................................................................................................................. 188

Mapa 3 (a) Bacía de Galicia-Costa (Norte)............................................................... 188 ANEXO XVII.3 (B).................................................................................................................. 189

Mapa 3 (b) Bacía de Galicia-Costa........................................................................... 189 ANEXO XVII.4.1. ................................................................................................................... 190

Mapa 4.1. Bacía Miño-Sil......................................................................................... 190 ANEXO XVII.4.2. ................................................................................................................... 191

Mapa 4.2. Bacías intracomunitarias de Galicia-Principado de Asturias (ríos Eo e Navia) 191

ANEXO XVII.4.3. ................................................................................................................... 192 Mapa 4.3. Bacías internacionais con Portugal (ríos Limia, Támega e Mente)........ 192

ANEXO XVII.5. ...................................................................................................................... 193 Mapa 5. Encoros de Galicia...................................................................................... 193

ANEXO XVII.6. ...................................................................................................................... 194 Mapa 6. Dominios climáticos de Galicia ................................................................... 194

ANEXO XVII.7. ...................................................................................................................... 195 Mapa 7. Precipitacións máximas en 24 horas. Períodos de retorno 5 anos ............ 195

ANEXO XVII.7.1. ................................................................................................................... 196 Mapa 7.1. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 25 anos........ 196

ANEXO XVII.7.2. ................................................................................................................... 197 Mapa 7.2. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 50 anos........ 197

ANEXO XVII.7.3. ................................................................................................................... 198 Mapa 7.3. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 100 anos...... 198

ANEXO XVII.7.4. ................................................................................................................... 199 Mapa 7.4. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 250 anos...... 199

ANEXO XVII.8 ....................................................................................................................... 200 Mapa 8. Risco de xeadas ......................................................................................... 200

ANEXO XVII.9 ....................................................................................................................... 201 Mapa 9. Mapa pluviométrico. Precipitacións anuais................................................. 201

ANEXO XVII.10 ..................................................................................................................... 202 Mapa 10. Mapa de temperaturas medias anuais ....................................................... 202

ANEXO XVII.11 ..................................................................................................................... 203 Mapa 11. Zonas de inundacións en Galicia: áreas frecuentes; ocasionais e excepcionais 203

ANEXO XVII.11.1. ................................................................................................................. 204 Mapa 11.1. Ríos desbordados nos temporais do 7-12-2000 e do 5-1-2001............. 204

ANEXO XVII.12 ..................................................................................................................... 205 Mapa 12 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) (finais do ano 2000 principios de 2001) ...................................................................................... 205

ANEXO XVII.12.1 .................................................................................................................. 206 Mapa 12.1 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) A Coruña (finais do ano 2000 principios de 2001)............................................................... 206

ANEXO XVII.12.2 .................................................................................................................. 207 Mapa 12.2 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Lugo (finais do ano 2000 principios de 2001) .................................................................. 207

ANEXO XVII.12.3 .................................................................................................................. 208 Mapa 12.3 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Ourense (finais do ano 2000 principios de 2001)............................................................. 208

ANEXO XVII.12.4 .................................................................................................................. 209 Mapa 12.4 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Pontevedra (finais do ano 2000 principios de 2001) ........................................................ 209

ANEXO XVII.13 ..................................................................................................................... 210 Mapa 13 Risco histórico de inundacións de Galicia (500 anos)................................ 210

ANEXO XVII.14 ..................................................................................................................... 211 Mapa 14 Zonas de inundacións potenciais ............................................................... 211

ANEXO XVII.15 ..................................................................................................................... 212 Mapa 15 Clasificación de riscos por concellos .......................................................... 212

ANEXO XVII.15.1 .................................................................................................................. 213 Mapa 15.1 Clasificación de riscos por concellos A Coruña ..................................... 213

ANEXO XVII.15.2 .................................................................................................................. 214 Mapa 15.2 Clasificación de riscos por concellos Lugo............................................. 214

10

ANEXO XVII.15.3 .................................................................................................................. 215 Mapa 15.3 Clasificación de riscos por concellos Ourense....................................... 215

ANEXO XVII.15.4 .................................................................................................................. 216 Mapa 15.4 Clasificación de riscos por concellos Pontevedra .................................. 216

ANEXO XVII.16 ..................................................................................................................... 217 Mapa 16 Zona de risco por encoros .......................................................................... 217

ANEXO XVII.17 ..................................................................................................................... 218 Mapa 17 Zonas de risco de esvaramentos e desprendementos en ladeiras............ 218

ANEXO XVII.18 ..................................................................................................................... 219 Mapa 18 Puntos de observación da rede foronómica ............................................... 219

11

1. FUNDAMENTOS

1.1. INTRODUCCIÓN

As inundacións constitúen en Galicia, polas súas características orográficas e

singulares, un fenómeno natural que se manifesta con relativa frecuencia, orixinando

situacións de grave risco colectivo ou catástrofe contempladas na Lei 2/1985, do 21 de

xaneiro, de protección civil.

As inundacións, conforme a Norma Básica de Protección Civil, son obxecto de

planificación especial. Así considéranse na Norma Básica de Protección Civil, aprobada

por Real decreto 407/1992, do 24 de abril, na que determina no seu punto 6 que o risco

de inundacións será obxecto de plans especiais naqueles ámbitos territoriais que o

requiran.

Posteriormente promulgouse unha norma específica en tal sentido (Resolución

do 31 de xaneiro de 1995), na que se aproba a Directriz Básica de Planificación de

Protección Civil ante o Risco de Inundacións (BOE número 38, do 14 de febreiro).

Para cumpri-lo imperativo legal que se indica na Norma Básica de Protección

Civil, a Comunidade Autónoma de Galicia no ano 1994 elaborou o Plan Territorial de

Protección Civil de Galicia (Platerga).

O Platerga aprobouse no Consello da Xunta de Galicia no mes de xullo do ano

1994, unha vez que recibiu informe favorable emitido pola Comisión Galega de

Protección Civil, e foi homologado posteriormente o 30 de setembro de 1994 pola

Comisión Nacional de Protección Civil, sendo publicado inicialmente no DOG nº 236,

do 9 de decembro. Recentemente por refundición normativa en materia de protección

civil da Xunta de Galicia publicouse como anexo I do Decreto 56/2000, do 3 de marzo,

(DOG nº 62, do 29 de marzo).

No capítulo primeiro do Platerga contémplase que os plans de ámbito inferior ó

Platerga, para integrarse neste, deberán ser aprobados ou homologados, se é o caso, polo

órgano competente que regulamentariamente se determine, e publicada a aprobación ou

homologación no Diario Oficial de Galicia.

O presente Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en

Galicia cumpre cos requisitos mínimos para a súa aprobación e homologación como

plan especial, segundo se establece na directriz básica de planificación fronte ó risco de

inundacións.

A inclusión dos plans de emerxencia de encoros que se encontren no ámbito

12

territorial de Galicia conforme se vaian elaborando e aprobando, así como a

actualización ou incorporación de datos referentes á análise do risco, e puntos

conflictivos posteriores á aprobación e homologación do presente plan, serán efectivas

co único requisito favorable da Comisión Galega de Protección Civil, logo do informe

da Comisión Galega para o Risco de Inundacións e Situacións de Seca.

Quedarán integrados neste Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de

Inundacións en Galicia os plans de actuación municipal/comarcais que se deberán

elaborar, así como os plans de emerxencia de encoros que deben realiza-los titulares

destas, que se encontren no ámbito territorial de Galicia, unha vez aprobados e

homologados conforme a normativa vixente.

1.2. OBXECTO E ÁMBITO

1.2.1. Obxecto

O Plan de Protección Civil ante os Riscos de Inundacións en Galicia é un

instrumento técnico que establece a organización e procedementos de actuación dos

recursos e servicios a titularidade dos cales corresponda á Comunidade Autónoma de

Galicia, e os que poden ser asignados a el por outras administracións públicas e doutros

pertencentes a actividades públicas ou privadas. Comprende un conxunto de normas que

constitúen o sistema e dispositivo de resposta e actuación fronte a calquera situación de

emerxencia provocada por inundacións.

1.2.2. Ámbito

O presente plan especial aplicarase a calquera situación de emerxencia

producida por inundacións no territorio da Comunidade Autónoma de Galicia.

1.3. MARCO LEGAL E COMPETENCIAL

1.3.1. Marco legal

Para a elaboración deste plan especial tívose en conta a lexislación estatal e da

Comunidade Autónoma de Galicia vixente.

O marco regulamentario do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de

Inundacións na Comunidade Autónoma de Galicia é o seguinte:

A) Administración xeral do Estado:

• Lei 2/1985, do 21 de xaneiro, sobre protección civil.

• Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das bases de réxime local.

13

• Lei 29/1985, do 2 de agosto, de augas.

• Lei 22/1988, do 28 de xullo, de costas.

• Real decreto 849/1986, do 11 de abril, polo que se aproba o Regulamento do

dominio público hidráulico, que desenvolve os títulos Preliminar, I, IV, V,

VI e VII da Lei de augas. No seu artigo 14 define as zonas que se inundan, e

as atribucións do Goberno para establece-las limitacións no uso delas que

garantan a seguridade das persoas e bens.

• Real decreto lexislativo do 18 de abril de 1986, que aproba o texto refundido

das disposicións legais en materia de réxime local.

• Real decreto 927/1988, do 29 de xullo, polo que se aproba o Regulamento da

Administración pública de auga e da planificación hidrolóxica, en

desenvolvemento dos títulos II e III da Lei de augas.

• Lei sobre réxime do solo e ordenación urbana aprobado polo Real decreto

lexislativo 1/1992, do 26 de xuño.

• Real decreto 407/1992, do 24 de abril, polo que se aproba a Norma Básica de

Protección Civil.

• Resolución do 4 de xullo de 1994, da Secretaría do Estado de Interior, pola

que se dispón a publicación do Acordo do Consello de Ministros sobre

criterios de asignación de medios e recursos de titularidade estatal ós plans

territoriais de protección civil.

• Resolución do 31 de xaneiro de 1995 da Secretaría de Estado de Interior,

pola que se dispón a publicación do Acordo do Consello de Ministros polo

que se aproba a Directriz básica de planificación de protección civil ante o

risco de inundacións.

• Orde do 12 de marzo de 1996 pola que se aproba o Regulamento técnico

sobre seguridade de presas e encoros.

• Lei 6/1998, do 13 de abril, de réxime de solo e valoracións.

• Lei 46/1999, de modificación da Lei de augas.

B) Comunidade Autónoma de Galicia:

• Lei orgánica 1/1981, do 6 de abril. Estatuto de autonomía da Comunidade

Autónoma de Galicia.

• Lei 1/1983, do 22 de febreiro, reguladora da Xunta e do seu presidente,

modificada pola Lei 11/1988, do 20 de outubro.

• Lei 8/1993, do 23 de xuño. Administración hidráulica de Galicia.

• Decreto 54/1996, do 12 de xaneiro, da Consellería da Presidencia e

14

Administración Pública, sobre asignación de funcións ante emerxencias

motivadas por variacións extraordinarias no réxime hidrolóxico.

• Lei 1/1997, do 24 de marzo, do solo de Galicia.

• Lei 5/1997, do 22 de xullo, de Administración local de Galicia (DOG nº 149,

do 5 de agosto).

• Decreto 56/2000, do 3 de marzo (DOG nº 62, do 29 de marzo). Plan

Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga).

• Decreto 160/2000, do 29 de xuño, (DOG nº 128, do 3 de xullo) polo que se

modifica o Decreto 351/1997, do 10 de decembro, polo que se fixa a

estructura orgánica dos departamentos da Xunta de Galicia.

1.3.2. Marco competencial

1.3.2.1. Do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia

Conforme coa Lei de protección civil e a Norma Básica de Protección Civil

(artigo 8, 2), corresponde á Comunidade Autónoma de Galicia a responsabilidade de

elaborar e aproba-lo Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en

Galicia, logo do informe da Comisión Galega de Protección Civil (Decreto 56/2000.

Capítulo III, artigos 74, 75, 76 e 77).

1.3.2.2. Dos plans de actuación municipais ante o risco de inundacións

Este plan especial será o director da planificación territorial de ámbito inferior

ante ese risco, e establecerá tanto as funcións básicas como o contido mínimo dos plans

de actuación municipais, así como o marco de organización que posibilite a plena

integración no Plan Especial da Comunidade Autónoma Galega.

Os plans de actuación municipais integraranse na operativa por bacías previstas

neste plan.

1.3.2.3. Os plans de emerxencias de encoros

A elaboración dos plans de emerxencias de encoros é responsabilidade dos seus

titulares.

A súa aprobación correspóndelle á Dirección Xeral de Obras Hidráulicas, logo

do informe da Comisión Nacional de Protección Civil, para as situadas nas bacías Miño,

Sil, Eo, Navia e as do Limia, Mente e Támega.

As situadas nas concas de Galicia-Costa corresponde ó organismo Autónomo

Augas de Galicia, logo do informe da Comisión Galega de Protección Civil.

1.4. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL/COMARCAL

15

1.4.1. Concepto

Os plans de actuación municipal/comarcal ante o risco de inundacións,

establecerán a organización e actuacións dos recursos e servicios propios, con obxecto

de facer fronte ás emerxencias por inundacións dentro do seu ámbito territorial.

A súa elaboración e aprobación correspóndelle ó órgano de goberno

municipal/comarcal. A súa homologación será realizada pola Comisión Galega de

Protección Civil.

No anexo 1 cítanse os municipios da Comunidade Autónoma de Galicia que se

considera teñen risco de inundacións (zonas que se inundan descritas neste plan

especial); nos municipios con risco medio e alto debe elaborarse o plan de actuación

municipal/comarcal correspondente, sen prexuízo de que posteriores estudios ou

modificacións na defensa contra inundacións impliquen variacións, e sen menoscabo da

capacidade doutros municipios para elaborar e dispoñer de plans o efecto.

Os plans de emerxencia de encoros establecerán, na análise de risco, os

concellos afectados por risco de rotura de encoros, que deberán así mesmo elabora-lo

plan de actuación municipal/comarcal para o efecto.

1.4.2. Funcións

As funcións básicas dos plans de actuación municipal/comarcal son as seguintes:

A) Preve-la estructura de organización e os procedementos para a intervención

en emerxencias por inundacións, dentro do territorio municipal/comarcal.

B) Catalogar elementos vulnerables e zonifica-lo territorio en función do risco,

en concordancia co establecido neste plan especial, así como delimitar áreas

segundo posibles requirimentos de intervención ou actuacións para a

protección de persoas ou bens.

C) Especificar procedementos de información e alerta á poboación.

D) Cataloga-los medios e recursos específicos para a posta en práctica das

actividades previstas.

Nos plans de actuación daqueles concellos afectados por un plan de emerxencia

de encoro de ámbito territorial que pode verse afectado nun intervalo de tempo de dúas

horas ou inferior, contado desde o momento hipotético da rotura, deberán de

contemplarse os seguintes aspectos:

a) Delimitación de zonas de inundación, de acordo co establecido no

correspondente plan de emerxencia de encoro.

b) Previsión dos medios e procedementos de alerta e alarma á poboación e de

comunicación co Centro de Coordinación Operativa de Galicia (Cecop-

16

Galicia: 112).

c) Previsión das vías e medios que serán empregados pola poboación para o seu

afastamento inmediato das áreas de perigo.

1.4.3. Contido mínimo

O contido mínimo dos plans de actuación de ámbito local (municipal ou

comarcal) será o establecido no anexo 2.

1.5. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS

1.5.1. Concepto

A directriz básica establece a figura dos plans de emerxencia de encoros, para a

previsión de emerxencias producidas por rotura ou avaría de encoros.

Os ditos plans serán elaborados e implantados polos titulares dos encoros, e

establecerán a organización dos recursos humanos e materiais necesarios para o control

dos factores de risco que poidan compromete-la seguridade do encoro de que se trate.

Así mesmo, estableceranse os sistemas de información, alerta e alarma dos servicios e

recursos que vaian intervir para a protección da poboación en caso de rotura ou avaría

grave do encoro, e posibilitar que a poboación potencialmente afectada adopte as

medidas de autoprotección necesarias.

Os encoros clasifícanse en tres categorías (A, B e C) en función da gravidade

dos danos que poidan producir en caso de accidente (descríbese posteriormente neste

plan).

Os plans de emerxencia de encoros de galicia, para as bacías do Miño-Sil, do

Limia e do Támega, serán aprobados pola Dirección Xeral de Obras Hidráulicas, logo

do informe da Comisión Nacional de Protección Civil, para as bacías de Galicia-Costa

serán aprobados polo organismo autónomo de Augas de Galicia, logo do informe da

Comisión Galega de Protección Civil.

Os plans de emerxencia de encoros que afecten o territorio da Comunidade

Autónoma de Galicia quedarán integrados no presente plan especial e, en caso de

emerxencia de interese nacional, no plan estatal.

1.5.2. Clasificación dos encoros en función do risco potencial. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia

1.5.2.1. Clasificación dos encoros en función do risco potencial

A directriz básica establece tres categorías de encoros en función da gravidade

dos danos que poden producir en caso de rotura ou funcionamento incorrecto:

17

• Categoría A: encoros dos que as súas roturas ou funcionamento incorrecto

poidan afectar gravemente a núcleos urbanos ou servicios esenciais, ou

producir danos materiais ou ambientais moi importantes.

• Categoría B: encoros que poden ocasionar danos materiais ou ambientais.

• Categoría C: encoros que poden producir danos materiais de moderada

importancia e só incidentalmente perda de vidas humanas. En todo caso, a

esta categoría pertencerán tódolos encoros non incluídos nas categorías A ou

B.

A clasificación efectuarase mediante resolución da Dirección Xeral de Obras

Hidráulicas, ou do organismo autónomo Augas de Galicia que informarán

respectivamente a Comisión Nacional de Protección Civil ou a Comisión Galega de

Protección Civil.

1.5.2.2. Encoros que teñen que dispoñer de plan de emerxencia

Deberán dispoñer do seu plan de emerxencia de encoros tódolos que foron

clasificados nas categorías A ou B.

Os ditos plans incorpóranse ó plan especial logo do informe da Comisión Galega

de Protección Civil.

A súa clasificación actualizada na data de aprobación deste plan indícase no

anexo 3.

1.5.3. Funcións

As funcións básicas dos referidos plans establecidas na directriz son as

seguintes:

a) Determinar, trala correspondente análise de seguridade, as estratexias de

intervención para o control de situacións que poidan implicar riscos de rotura

ou de avaría grave do encoro e establece-la organización axeitada para o seu

desenvolvemento.

b) Determina-la zona que se inunda en caso de rotura, indicando os tempos de

propagación da onda de enchente e efectua-la correspondente análise de

riscos.

c) Dispoñe-la organización e medios adecuados para obter e comunica-la

información sobre incidentes, a comunicación de alertas e a posta en

funcionamento, en caso necesario, dos sistemas de alarma que se establezan.

1.5.4. Contido mínimo

A directriz básica establece como contido mínimo dos plans do encoro:

18

a) Análise de seguridade do encoro: estudio dos fenómenos que poidan

producir unha emerxencia.

b) Zonificación territorial e análise dos riscos xerados pola rotura do encoro.

c) Normas de actuación adecuadas para a reducción ou eliminación do risco.

d) Organización dos recursos humanos e materiais necesarios para a posta en

práctica das actuacións previstas.

e) Medios e recursos de que dispón o plan e medios técnicos necesarios.

1.6. DEFINICIÓNS E GLOSARIO DE TERMOS

Neste plan considéranse as seguintes definicións:

Cartografía oficial: a realizada de acordo coas prescricións da Lei 7/1986, de

ordenamento da cartografía, polas administracións públicas ou baixo a súa dirección e

control.

Cecop-Galicia: Central de Coordinación para Operativos da Comunidade

Autónoma de Galicia. A Central de Emerxencias 112 SOS-Galicia, transfórmase no

Cecop-Galicia.

Cecop: Centro de Coordinación Operativo. Está composto polo Comité de

Dirección, Comité Asesor e os medios técnicos do Cetra, o Sacop e o Cin.

Cecopi: Centro de Coordinación Operativo Integrado.

Cetra: Centro de Transmisións.

Cin: Centro de Información.

CPTOPV: Consellería de Política Territorial, Obras Públicas e Vivenda.

Elementos en risco: poboación, edificacións, obras de enxeñería civil,

actividades económicas, servicios públicos, elementos ambientais e outros usos do

territorio que se encontren en perigo nunha zona determinada.

Enchente: aumento inusual do caudal de auga no leito que pode ou non producir

desbordamento ou inundacións.

Inundacións: anegación temporal de terreos normalmente secos como

consecuencia da achega inusual e máis ou menos repentina dunha cantidade de auga

superior á que é normal nunha zona determinada.

Mobilización: conxunto de operacións e tarefas para poñer en actividade os

medios, recursos e servicios que teñan que intervir nas emerxencias por inundacións.

Perigosidade: probabilidade de ocorrencia dunha inundación, dentro dun período

de tempo determinado e unha área dada.

Período estatístico de retorno: inverso da probabilidade de que nun ano se

presente unha enchente superior a un valor dado.

19

Risco: número esperado de víctimas, danos materiais e desorganización da

actividade económica subseguinte a unha inundación.

Un, un, dous (112): Central de Emerxencias de Galicia.

Vulnerabilidade: grao de probabilidade de perda dun elemento en risco dado,

expresado nunha escala de 0 (sen dano) a 1 (perda total), que resulta dunha inundación

de características determinadas.

2. PRINCIPIOS BÁSICOS PARA A PLANIFICACIÓN DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA

2.1. OBXECTO E ÁMBITO

O obxectivo principal do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de

Inundacións en Galicia é dar unha resposta rápida, consensuada e eficaz naqueles

lugares da Comunidade Autónoma de Galicia afectados por unha inundación e de fixa-

lo marco de organización e de competencias deste.

Preténdese con este plan especial que as actuacións en emerxencias producidas

por inundacións, non sexan froito da improvisación e que os procedementos de

actuación e mobilización dos recursos de titularidade da Comunidade Autónoma, así

como os de titularidade doutras administracións públicas e entidades públicas e

privadas, que poidan ser asignados a este, estean preestablecidos.

2.1.1. Obxectivos específicos

Coa realización deste plan preténdese principalmente:

a) Minimiza-los riscos nas zonas inundadas.

b) Prever e reducir no posible os accidentes e os danos acontecidos.

c) Dispoñer de medios de evacuación e de lugares de aloxamento para os

evacuados.

d) Dispoñer de medios de asistencia sanitaria.

e) Dispoñer de medios e mecanismos de restauración das vías de comunicación

afectadas.

f) Establecer vías alternativas de comunicación.

g) Manter e restablecer no menor tempo posible os servicios básicos:

alimentación, teléfono, luz, auga.

h) Reducir no posible as perturbacións por modificacións na vida cotiá, tales

como paralización da vida escolar, de comunicacións, etc.

20

i) Manter informada A poboación.

2.1.2. Ámbito

O ámbito de competencias deste plan especial abarca todo o territorio da

Comunidade Autónoma de Galicia.

2.2. INFORMACIÓN TERRITORIAL

2.2.1. Localización

Co Norte de Portugal ata o río Douro, forma Galicia unha soa rexión natural

claramente definida polos seus carácteres xeolóxicos e xeográficos. Aínda se podería

considerar ampliada esta rexión natural por parte do territorio asturiano, ó oeste da serra

do Rañadoiro (de constitución análoga á galega), e polo país de transición do Bierzo,

que ofrece nos seus vales e montañas trazos do solo e ambiente que se identifican en

boa parte cos de Galicia.

A organización político-administrativa vixente obriga, sen embargo, a considerar

Galicia comprendendo estrictamente o territorio das catro provincias da Coruña, Lugo,

Ourense e Pontevedra e, así, aparece encadrada polos paralelos de 41º 50' (confluencia

do Támega co río do Porto en Feces) e 43º 47' 25'' de latitude norte (Estaca de Bares) e

os meridianos de 9º 18' 18'' (Cabo Touriñán) e de 6º 51' lonxitude oeste de Greenwich

(Cuña da serra do Eixe xunto ós confíns das provincias de Zamora, León e Ourense).

Galicia limita ó Norte co mar Cantábrico e o Océano Atlántico, nos que se

acordou que a divisoria sexa o cabo de Estaca de Bares; ó oeste polo Atlántico; ó sur

polo curso do Miño e a raia seca de Portugal; e ó leste por Asturias e as provincias de

León e Zamora.

2.2.2. Superficie

A extensión superficial de Galicia cífrase en 29.154 km2 repartida así entre as

catro provincias: A Coruña 7.903, Lugo 9.881, Ourense 6.979 e Pontevedra 4.391 km2

respectivamente.

Galicia representa, pola súa extensión, o 5'78% da superficie total de España.

A poboación en Galicia é de 2.727.337 habitantes repartidos da seguinte maneira

nas catro provincias galegas: A Coruña 1.108.980, Lugo 366.934, Ourense 345.620 e

Pontevedra 908.803 (Censo de 1999).

2.2.3. Relevo

En Galicia a gama de formas do seu relevo é moi ampla. A superficie xeográfica

21

galega presenta unha gran variedade de formas e altitudes, podéndose resumir en cinco

grandes unidades morfolóxicas: o litoral, as superficies de aplanamento, as depresións

tectónicas, as serras e, como nexo de unión entre elas, os vales.

O relevo actual de Galicia é o resultado da intercalación da litoloxía tectónica,

sistemas morfoxenéticos (sucesión climática) e a acción humana a través do tempo.

As unidades morfolóxicas de Galicia (ou áreas que teñen certas características

semellantes) son as seguintes (indícanse no mapa 1):

A costa (engadindo nela o litoral, as áreas que aparecen entre o litoral e as serras

occidentais ou setentrionais).

As serras occidentais (Suído; Faro de Avión) e setentrionais (Xistral).

Superficies de aplanamento e as depresións tectónicas de Galicia interior (Terra

Chá; Monforte; A Limia; Bergantiños; Val do Dubra; Maceda...).

Serras orientais e sudorientais (Os Ancares; O Courel; Eixo; Macizo de

Manzaneda).

A disposición das unidades orográficas, cunha orla montañosa e occidental

discorrendo próxima ó litoral desde a serra do Xistral ata a do Faro de Avión, e un máis

destacado conxunto oriental e sudoriental, desde a serra de Meira ata a do Xurés, facilita

a configuración de abundantes centros dispersores de augas, que envían en tódalas

direccións multitude de cursos fluviais, aínda que de cuorto percorrido, agás o río Miño.

2.2.3.1. Litoral e rías

A costa do litoral galego presenta toda unha serie de formas e microformas

realmente grande. Tramos acantilados, zonas areosas ou lacustres, rías amplas ou

pequenas. Estudiado a grande escala, o litoral ofrécesenos moito máis variado do que a

primeira vista poida parecer.

Comprende dúas zonas con diferentes características, a das Rías Altas, que vai

desde Ribadeo ata Fisterra, e as Rías Baixas, que se prolonga ata a desembocadura do

río Miño. A lonxitude total da Costa Galega é de 1.195 quilómetros.

A) Arco Cantábrico: esténdese desde a ría de Ribadeo ata Estaca de Bares.

Altérnanse rías, calas, acantilados e 25 km de area de praias. As rías máis

sobresaíntes son as de Viveiro e Ribadeo.

B) Arco Ártabro: abarca desde Estaca de Bares ata o Cabo de Santo Adrián e as

illas Sisargas. As rías máis sobresaíntes son as de Ortigueira, Cedeira, Ferrol,

Ares, Betanzos e A Coruña.

C) Arco de Fisterra e Costa da Morte: comeza no cabo de San Adrián e chega

ata Fisterra, punto máis occidental da Península Ibérica. Caracterízase polo

22

litoral alto e rochoso. As penetracións máis pronunciadas son as rías de Laxe,

Camariñas e Corcubión.

D) Rías Baixas: comprenden desde o cabo Fisterra ata o cabo Silleiro.

Sobresaen as rías de Muros e Noia na provincia da Coruña, e as de Arousa,

Pontevedra e Vigo en Pontevedra.

Todo o litoral galego, moi preto da súa costa, está salpicado de pequenas illas e

illotes. Destacan as illas de Coelleira e Lobeira (entrada da ría de Ares e Viveiro

respectivamente); Os Farallóns (San Cibrao); illa de San Martiño (esteiro do río Sor) e

Illa de San Vicente (ría de Ortigueira); illas Sisargas; Cortegada, A Toxa e A Illa de

Arousa (ría de Arousa); Tambo (ría de Pontevedra); San Simón e Toralla (ría de Vigo);

e illas de Sálvora, Ons e Cíes.

En Galicia hai 774 praias marítimas, repartidas da seguinte maneira: 294 na

provincia de Pontevedra, 409 na provincia da Coruña e 71 na provincia de Lugo, que

corresponden respectivamente a 94, 155 e 24 quilómetros, que fan un total de 273

quilómetros de praia en relación ós 1.195 quilómetros de litoral galego.

2.2.3.2. Superficies de aplanamento

Entre o litoral e as serras centro-occidentais, ou na Galicia interior, unha unidade

destaca sobre as demais: son as superficies aplanadas (as grandes planicies galegas, que

se gradúan desde os 100 ós 700 m). A horizontalidade, máis ou menos cortada pola

incisión das bacías de auga, é a súa nota máis característica.

Cerca do litoral, o encaixonamento da rede fluvial enxendra un relevo movido de

vales e outros encadeados. Exemplos desta horizontalidade son: A Terra Chá, extensas

zonas de Bergantiños, Curtis, Ordes, A Estrada, Lalín, Monterroso, Palas, Friol,

Celanova, O Carballiño e Montederramo, entre outras.

Galicia é unha terra de ríos. A abundancia de precipitacións en boa parte do seu

territorio xera unha gran cantidade de regatos e ríos que ó longo da historia foron

desecando o espacio, labrando vales de tódalas formas.

As características tectónicas e morfolóxicas do país galego e os seus trazados

climáticos, pluviométricos en particular, son os dous grandes factores que condicionan o

dispositivo hídrico da nosa rexión.

As precipitacións abundantes e, polo xeral, ben distribuídas ó longo do ano, son

a circunstancia que posibilita a existencia dunha ampla e densa rede fluvial.

Ademais, ó se-las choivas as que normalmente constitúen a única fonte de

alimentación dos ríos estes amosan un réxime de tipo pluvial atlántico ou oceánico,

caracterizado pola abundancia e regularidade dos caudais, con augas altas no inverno e

23

moderado estiaxe nos meses de verán. Tan só nos cursos fluviais procedentes das serras

orientais e suborientais, cunha nubosidade importante nos meses máis fríos do ano,

aparece un factor de alimentación engadido, de carácter nival que proporciona a estes

ríos un réxime de tipo pluvionival, con augas altas invernais provocadas polas choivas,

que se continúan durante a primavera debido á incorporación a tales canais fluviais de

auga procedente da fusión das neves.

Así mesmo, hai en Galicia moitas lagoas que son invernais e desaparecen no

verán, e outras son cabeceiras de regatos, praderías e terreos pantanosos, destacando

como as máis significativas as seguintes:

Antela, Maside, Sobrado dos Monxes, Fonmiñá (no comezo do Miño), Gándara

(no Valadouro), Bendiá (en Castro de Rei), Ollo (en Gaioso), Estebañón (cerca de

Viveiro), Fonteo (en Baleira), Samesugos (río Anllóns), Alcaián (na serra de

Coristanco), Baroña (en Porto do Son), Carregal (en Ribeira), Louro, Doniños e A

Frouxeira.

Os nosos ríos constitúen unha expresión dos carácteres climáticos de Galicia e

traducen directamente nos seus réximes esas mesmas variables climáticas, existindo

bacías fluviais importantes con características ben definidas.

2.2.3.3. Depresións tectónicas

A horizontalidade é tamén a característica común ás depresións tectónicas. Sen

embargo, mentres nas superficies aplanadas o que sobresae é a erosión, a acción de lixa

e posterior levantamento, nas depresións o que hai son bloques fundidos e recheos de

materiais do Terciario e o Cuaternario. Así pois, atopámonos con dúas formas

semellantes que teñen unha orixe diferente.

As depresións tectónicas que hai en Galicia son: a depresión Meridiana, que se

alonga desde Baldaio (ó norte de Carballo) ata Tui, formando unha cadea de áreas

fundidas, surcadas entre outros polos ríos Anllóns, Dubra, Sar, Ulla, Lérez e Louro.

Paralelas á gran depresión Meridiana atópanse outras máis pequenas, como as do Toxa e

do Tea; ó leste as depresións tectónicas da Terra Chá, Monforte, Maceda, Limia,

Monterrei, Valdeorras e Quiroga, e no noroeste as das Pontes e Meirama.

A orixe das depresións entróncase cos basculamentos producidos en Galicia

desde mediados do Terciario ata o Cuaternario.

2.2.3.4. Serras

Os bloques máis altos de Galicia constitúen as serras, situadas en xeral por riba

dos 700 metros, e como cota máxima chega ós 2.124 metros, en Pena Trevinca; por riba

dos dous mil metros están tamén Pena Rubia e Cuíña.

24

Hai pequenas serras por debaixo desta altitude, diferenciándose as serras

centrooccidentais, as setentrionais e as orientais e sudorientais.

As serras centro-occidentais esténdese de norte a sur, desde A Faladoira ata o

Faro de Avión, pasando por Serra da Loba, Cova da Serpe, O Careón, O Farelo, O Faro,

O Suído e Montes de Testeiro.

Nas serras setentrionais destaca o macizo do Xistral, e nas orientais, tanto polo

seu volume como pola súa altitude, a Serra dos Ancares, O Courel, O Eixe, o macizo de

Manzaneda, o macizo de Trevinca, a Serra de Queixa, a Serra de San Mamede, O

Burgo, As Corzas e o monte do Invernadeiro.

En conxunto, nas serras, especialmente nas orientais e nas sudorientais, atópanse

as condicións máis duras de vida. O clima frío, a abundancia de precipitacións, as fortes

pendentes e as malas comunicacións condicionan fortemente a actividade humana.

Os núcleos orográficos máis destacables de Galicia son:

A) As serras orientais e sudorientais:

Polo oeste os límites veñen marcados pola serra de Meira, serra do Puñago, Pena

do Pico, montes de Albela, serra A Trapa, depresión de Maceda, depresión do Limia e

altas terras do río Salas, Lobeira e Entrimo. Polo leste, terras de Asturias, León e

Zamora. Polo norte o río Eo e o Cantábrico; polo sur terras de Portugal.

As serras, montes e macizos máis destacables son: serras de Meira, Monciro,

Mirador, Puñago, Oribio, montes de Albela, Lóuzara e A Trapa; serras do Courel, do

Xurés, Leboreiro, Pazo, Portelo, Pedruñales, Foncuberta, Calamouco, Os Ancares, O

Piornal, Rañadoiro, Cabalos e O Courel; macizo de Manzaneda (serra de Queixa, serra

de San Mamede, Burgo, Corzas e os montes do Invernadeiro); serras do Eixe e A Carba

que forman parte do Macizo de Trevinca; serras de Penas Libres, Larouco e Xurés.

B) As serras setentrionais e centroccidentais.

Ó sur do prelitoral Cantábrico e ó leste do Atlántico levántase un volume de

serras que marcan con claridade o tránsito entre a Galicia costeira e a Galicia interior.

B.1) As serras setentrionais.

Montes Guriscado, O Xistral e Cordal de Neda.

B.2) As serras centro-occidentais: a Dorsal galega.

Serras da Faladoira, Curiscada, A Loba, O Cordal de Montouto, A Cova da

Serpe e O Careón, do Farelo, O Faro, Martiñá; Montes do Testeiro, Canduán, Faro de

Avión, O Suído, Cando, O Seixo e A Paradanta.

2.2.3.5. Vales

En Galicia son numerosísimos os vales fluviais, con multitude de formas:

25

amplos, pechados, con lenes ladeiras ou con fortes pendentes.

Os vales galegos, pola súa disposición respecto ó mar, representan un medio

natural de penetración da influencia oceánica no interior; acostuman a se-la

continuación das rías que achegan os ventos atlánticos e cantábricos. Pero os vales

poden traer outras influencias distintas ás mariñas e, así, os vales do Sil e do Támega

permiten o paso dos caracteres mediterráneos ata a depresión do Lemos.

A influencia oceánica déixase notar moito máis nos grandes vales con

orientación O-E, como o Tambre, o Ulla e o Miño, e mostra diso é a suavidade do clima

do baixo Deza ou do Mandeo.

Nos vales sudorientais a sequidade do verán únese ás elevadas temperaturas,

mentres no inverno son moi frecuentes as inversións térmicas e por isto as néboas

persistentes, de forma que son habituais os días nos que o val está cuberto, e uns 300

metros máis arriba loce o sol en todo o seu esplendor.

2.2.4. Caracteres xeolóxicos e xeomorfolóxicos

A extraordinaria variedade de rochas, con grandes diferencias na súa textura, e

sobre todo na súa composición química e mineralóxica, constitúe un factor importante

da diversidade de tipoloxía e propiedades edáficas existentes en Galicia. As máis

significativas son: granitos e gneises, xistos, lousas, peridotitas, piroxenitas, gabros,

anfibolitas, granulitas, ecloxitas, serpentinas, filitas, cuarcitas, areniscas, calcarias,

dolomías e un gran número de sedimentos de distinta textura, composición e idade.

Os materiais xeolóxicos máis abundantes en Galicia son: as rochas metamórficas

pobres en cuarzo; rochas metamórficas ricas en cuarzo; rochas graníticas; rochas básicas

e sedimentos.

As rochas graníticas representan o 45% da superficie, porcentaxe semellante ó

das rochas metamórficas de baixo grao (xistos, lousas, filitas...).

Na distribución:

• Solos formados sobre rochas graníticas.

• Solos sobre rochas básicas e ultrabásicas.

• Solos sobre xistos e lousas.

• Solos sobre areniscas e cuarcitas.

• Solos sobre sedimentos.

A distribución dos solos en Galicia é aproximadamente coincidente coa da

vexetación e ligada ós tipos de climas. A natureza da rocha madre é o principal factor de

diferenciación das propiedades dos solos.

Os principais solos existentes en Galicia son:

26

Litosol; ranker; histosol; vertisol; fluvisol; xelisol; andosol; arenosol; regosol;

podsol; luvisol; acrisol e cambisol.

A evolución xeomorfolóxica de Galicia está vinculada a factores derivados da

xeomorfoloxía estructural e xeomorfoloxía climática.

O actual relevo de Galicia caracterízase por unha graduación de superficies

aplanadas e pola profunda incisión dos leitos de auga. Esta graduación materialízanse

en:

Áreas afundidas (depresións).

Elevacións (serras ou áreas aplanadas) cortadas por gran número de vales.

Litoral: variada gama (acantilados, areais, lagoas, rías).

Os primeiros momentos da evolución de Galicia hai que situalos hai case 200

millóns de anos. De maneira resumida a evolución foi a seguinte:

Hercínico (1.000 millóns de anos). Os materiais rochosos son desta etapa.

Finais do Precámbrico: 650 millóns de anos. Aparecen dúas canles. Deposítanse

miles de metros de sedimentos xisto-areosos.

Cámbrico: 650-550 millóns de anos. Iníciase o xeosinclinal galego.

Finais do Precámbrico. Hai un pequeno pregamento. Aparece o complexo xisto-

gramáquico.

Durante o Ordovícico inferior (500 millóns de anos), o mar cubriuno todo.

Silúrico: (400 millóns de anos). Series xistosas moi finas con graptolitos.

Devónico: materiais devónico-dinantienses.

O relevo actual galego é pois o resultado da intercalación litolóxica tectónica -

sistemas morfoxenéticos sucesión climática- acción humana ó longo do tempo.

2.2.5. Cuberta vexetal

A cuberta vexetal en Galicia é consecuencia da evolución tanto xeolóxica como

climática ó longo dos tempos presentando marcadas diferencias en función de ditos

factores e das distintas composicións da rocha madre.

Na actualidade asistimos a unha regresión da acción do home sobre o terreo, que

marcou durante séculos unha evolución tanto na flora como na fauna e que contribuíu a

unha biodiversidade moi elevada tanto nas zonas altas de montaña como nos vales de

aluvión.

Pode dicirse que a maioría dos ecosistemas da península atópanse representados

na nosa Comunidade Autónoma, desde zonas de altitude superior ós 1.000 m. cunha

flora específica adaptada a solos de pouca profundidade, a maioría graníticos, e que

sofren períodos de seca estival en canto pasan dous meses sen choiva, ata zonas

27

lacustres cunha ampla rede de humidades de augas permanentes ó longo do ano. Desde

zonas expostas ó sur de altas pendentes e que o home foi modelando para cultivalas

evitando ó mesmo tempo a súa erosión, perigosa por outra parte dada a escasa

profundidade do seu solo, ata zonas chás con problemas de inundacións periódicas

invernais ou de primavera, pasando por vales con terreos de aluvión e climatoloxía

cálida máis propia doutras rexións e que permiten cultivos tropicais.

En cada unha desas zonas a vexetación espontánea ou inducida foise adaptando

dando lugar a comunidades vexetais específicas: pradeiras e frondosas nas zonas baixas,

chás ou de pouca pendente na metade norte de Galicia; cultivos de vide, piñeirais, masas

de acacias na metade sur; zonas sen arboredo con vexetación arbustiva de toxos, uces e

xestas nas zonas altas ou de pendente, carballeiras en zonas de terreos profundos en toda

a superficie galega, masas de castiñeiros nas vertentes norte e noroeste das zonas

montañosas.

A todo isto hai que engadirlle a acción do home, de novo, na formación da

cuberta aérea; é dicir, nas masas arboradas con piñeirais nas zonas de interior e, sobre

todo, na franxa litoral, a que cada vez máis vai sendo desprazada polas repoboacións de

eucaliptos ata altitudes aproximadas ós 400 metros.

Esta gran diversidade compleméntase con frondosas nas marxes dos ríos e

incluso con faiedos nas escasas zonas calcarias que existen en Galicia.

Por último, cabe sinalar unha vexetación costeira propia e moi variada se se

comparan zonas baixas e de dunas con acantilados expostos a fortes temporais unha boa

parte do ano.

Todo este conxunto de ecosistemas vexetais ten unha importancia transcendental

como elemento amortecedor das abundantes choivas, tanto no seu aspecto de retención

da auga e consecuente alimentación de acuíferos subterráneos, non de alto caudal pero

si moi abundantes, como no control da posible erosión que as ditas choivas, poucas

veces torrenciais, poderían causar na superficie do terreo. Cando a dita vexetación

desaparece, como consecuencia de incendios xeralmente, o proceso de erosión

acentúase deixando a rocha ó descuberto e producindo arrastres que colmatan os

pantanos e encoros dos nosos ríos.

2.2.6. Usos do territorio

A distribución da superficie ou do solo en Galicia indicase no cadro seguinte, no

que se pode observar que máis do 70% o representa o forestal (arborado e non

arborado). O solo ocupado por auga representa unicamente o 0,59% do total (ver mapa

1.1).

28

Uso do solo en Galicia

Uso Superficie total

Galicia (hectáreas)

% Respecto total comunidade

Poboación, industrial, comercial e minas 56.408,24 1,91SAU (solo agrario útil) 958.067,68 32,39Forestal arborado 1.170.548,41 39,58Forestal desarborado 745.872,35 25,22Praias, dunas, areais e marismas 9.296,60 0,31Ríos, encoros, lagos e lagoas 17.451,44 0,59Total 2.957.644,72 100

A Coruña Lugo Ourense Pontevedra Uso

Superficie % Total Galicia Superficie % Total

Galicia Superficie % Total Galicia Superficie % Total

Galicia

Poboación industrial, comercial e minas

27.158 0,92 6.019 0,20 5.950 0,20 17.280 0,58

SAU (solo agrario) 289.875 9,80 344.392 11,64 181.310 6,13 142.490 4,82

Forestal arborado 355.980 12,04 401.276 13,57 230.833 7,80 182.458 6,17

Forestal desarborado 112.684 3,81 228.657 7,73 300.944 10,18 103.537 3,50

Praias, dunas, areais e marismas 6.174 0,21 1.090 0,04 _ _ 2.032 0,07

Ríos, encoros, lagos e lagoas 4.463 0,15 3.574 0,12 7.415 0,25 1.997 0,07

Totais 796.334 26,93 985.008 33,30 726.452 24,56 449.794 15,21

2.2.7. Actividades económicas

Agricultura:

O clima de Galicia, pola súa temperatura e humidade é favorable ó

desenvolvemento da agricultura e gandería, aínda que existen grandes diferencias entre

bisbarras, determinadas principalmente polo relevo.

A agricultura galega é intensiva e de policultivos. Diferéncianse diversas

bisbarras agrícolas:

Costa norte, entre a meseta central e o Cantábrico (lácteos); costa atlántica

(vide); meseta central (leite, vacún); montaña nororiental (autoconsumo; vacún e

caprino); montaña sudocidental (vacún); depresións interiores (Támega e Viana:

29

viticultura; cereais; pataca...); media montaña e montaña suroriental (policultivo,

centeo,...).

Gandería:

Vacún principalmente (leite e carne), porcino (representa o 5% do gando

nacional), aves (polos; representa o 12% da nacional), ovino e caprino, como as máis

importantes.

Pesca, marisqueo e acuicultura:

Galicia é a primeira zona pesqueira española.

Sector extractivo e mineiro:

Galicia ten reservas de ferro, chumbo, magnesita, titanio e volframio como os

máis importantes.

Industria agroalimentaria; cárnica; láctea; vinícola; conserveira; da madeira;

granito e lousa; e téxtil.

2.3. REDE HIDROGRÁFICA DE GALICIA E RÉXIME HIDROLÓXICO

En Galicia hai unha marcada diferencia entre os sectores costeiros e do interior

tanto polos caudais de auga como pola densidade da súa rede fluvial.

Algúns trazos significativos da rede fluvial de Galicia son a estreita relación que

teñen as canles de auga coa fracturación do terreo, o seu curto percorrido (agás o Miño),

e a bipolaridade costa/interior.

A presencia das serras formando unha orla continua entre a costa e o interior

propicia a existencia de ríos de corto percorrido: Eo, Masma, Ouro, Landro, Mera,

Grande de Xubia, Anllóns, Xallas, Lérez, Verdugo-Oitavén (estes non exceden

raramente os 50 km). Soamente o Tambre e o Ulla superan estas distancias.

No interior, o Miño ten un percorrido por riba dos 300 km, cunha clara

morfoloxía na súa bacía, que fai doada a acumulación de auga nunha canle única.

As características morfolóxicas de Galicia central son bastante diferentes

(aparecen con maior asiduidade as terras chás rodeadas de serras). Un exemplo ocorre

co Miño, desde A Terra Chá recolle as augas que baixan das serras; O Ladra e o Parga

recollen da Serra da Loba; o Anllóns dos somontes do Xistral, o Ferreira, o Neira...

todos achegan o seu caudal para ir formando a gran arteria galega. O Sil realiza idéntica

función coas augas dalgunhas depresións e serras sudorientais, posteriormente chéganlle

as augas dos ríos Avia e Arnoia, que tamén nacen no corazón da Galicia central.

Un factor importante dos ríos galegos é o seu réxime:

Os ríos costeiros (os que nacen na unidade denominada costa), teñen un clásico

30

réxime pluvial cun máximo en outono e no inverno.

Os ríos do interior, que nacen nas serras occidentais e setentrionais (nas áreas do

interior), teñen semellantes características que os costeiros.

Os ríos que nacen nas serras orientais e sudorientais ofrecen un réxime pluvio-

nival caracterizado por dous máximos, un no outono-inverno, que é o máis importante, e

outro en primavera.

Existen en Galicia varias bacías fluviais cun gran número de ríos, (ver mapas 2,

3 e 4) que para os efectos hidrolóxicos poden dividirse en dúas zonas, con

características distintas.

2.3.1. Galicia-Costa

Constituída por tódalas bacías hidrográficas dos ríos que discorren integramente

polo territorio da Comunidade Autónoma e que desembocan nas costas galegas, sen ser

fronteirizos con Portugal.

Son as setentrionais ou cantábricas, e as occidentais ou atlánticas.

Os materiais xeolóxicos das bacías destes ríos son principalmente as rochas

graníticas e xistos, aínda que os da parte máis oriental están constituídos por un

conxunto de materiais de lousa, xistos e cuarcitas.

A climatoloxía destas bacías pode considerarse englobada dentro da denominada

Iberia Verde, que se caracteriza polos seus invernos suaves, veráns frescos, aire húmido,

abundante nubosidade e precipitacións frecuentes durante todo o ano, agás nos meses de

xullo e agosto, sobre todo na parte occidental e sur da zona.

As temperaturas caracterízanse pola súa suavidade e por manter pequenas

oscilacións ó longo do ano. Así, a temperatura media oscila entre os 10,2º C en Abadín

e os 14,9º C en Pontevedra e Vigo, cunha amplitude térmica anual entre os 6º C e 15º C.

A precipitación media anual oscila entre os 781 mm da estación pluviométrica

de Foz, e os 3.045 mm en Dodro. Os valores máis baixos (800-1.300 mm) alcánzanse

naquelas zonas onde se producen fenómenos de abrigo, puntos costeiros como Estaca de

Bares, cabos Fisterra e Corrubedo, etc., e os máis altos rexístranse particularmente na

serra de Avión e demais altitudes da franxa montañosa da costa oeste que actúa como

barreira fronte ás depresións procedentes do oeste-sudoeste, productoras de abundantes

choivas.

O núcleo de altas precipitacións máis importante, con valores superiores na

isohieta media anual ós 2.600 mm, atópase ó leste de Pontevedra, desde a cabeceira do

Lérez, ó norte, ata o Oitavén, ó sur. Un segundo núcleo, con alturas de isohieta

superiores ós 2.400 mm, atópase na parte máis occidental da Coruña, entre os ríos

31

Grande e Xallas. Un terceiro núcleo máis concentrado, con valores superiores ós 2.600

mm, está situado na desembocadura do Ulla e península do Barbanza.

No borde litoral lucense, desde Ribadeo ata Cervo, a precipitación chega a

descender por debaixo dos 800 mm. Tamén na zona de Betanzos se alcanzan valores

inferiores ós 900 mm.

O clima en Galicia-Costa dá orixe a solos e sedimentos que evolucionan

rapidamente cara a condicións de pH ácido, elevado contido de formas de Al activo e

pobreza de nutrientes.

As actividades agrícolas principais son as praderías, cultivo de millo, lúpulo,

trigo, centeo, cultivos hortícolas e silvicultura (basicamente o pino). Así mesmo, o

sector agropecuario ten unha importancia elevada na economía desta zona.

Pola súa vez, a zona de Galicia-Costa pode dividirse nas seguintes bacías.

2.3.1.1. Bacías da vertente cantábrica

Son as comprendidas entre Ribadeo e Cabo Ortegal. Mostran o clima máis

puramente oceánico de Galicia ofrecendo, polo tanto, a maior regularidade térmica e

pluviométrica, e os ríos responden perfectamente a estas condicións.

En efecto, estas correntes fluviais presentan un caudal relativo medio anual cun

termo medio de 26 l/seg/km2, en canto que a medida dos seus coeficientes mensuais de

caudal correspondentes á estiaxe é de 0,28. Comprende os seguintes ríos:

• Navia (sector galego).

• Eo (sector galego).

• Masma.

• Ouro.

• Landro.

• Sor.

• Baleo.

• Mera.

As súas bacías esténdense entre as serras nororientais e setentrionais e o mar. Os

Ancares (2.000 m), Xistral (1.000 m) e Faladoira (700 m) son os lugares desde os que as

augas se esparexen cara á vertente norte.

2.3.1.2. Bacías do Arco Ártabro, Fisterrán

Son as comprendidas entre os cabos Ortegal e Fisterra. Como era de esperar, os

ríos de Arco Ártabro-Fisterrán manteñen unha posición intermedia: o seu caudal

relativo anual permítenos obter un termo medio de 29 l/seg/km2, mentres os coeficientes

mensuais de caudal correspondentes ás respectivas estiaxes proporciónanos unha media

32

de 0,20. Comprende os seguintes ríos:

• Río Grande de Xubia.

• Eume.

• Lambre.

• Mandeo.

• Mendo.

• Mero.

• Anllóns.

• Grande.

• Castro.

2.3.1.3. Bacías das Rías Baixas

Pola contra, os ríos que desembocan nas Rías Baixas (desde o cabo de Fisterra

ata A Guarda), sometidos xa a notables influencias mediterráneas a pesar de recibir de

cheo as depresións atlánticas, acusan apreciables estiaxes. Desta forma, o termo medio

dos coeficientes mensuais de caudal no período de augas máis baixas é nestes cursos

fluviais de tan só 0,13, cando os seus caudais relativos medios anuais ofrecen unha

media duns 40 l/seg/km2. Comprende os seguintes ríos:

• Xallas.

• Tambre.

• Ulla.

• Umia.

• Lérez.

• Verdugo-Oitavén.

• Miñor.

2.3.2. Galicia-interior

Nela englóbanse os ríos de maior lonxitude de Galicia. Esta bacía localízase na

súa totalidade sobre terreos hercínicos do Macizo Hespérico e, polo tanto, a maior parte

dos seus afloramentos corresponden a formacións precámbricas, paleozoicas e

cristalinas, agás dalgúns recubrimentos miocenos e cuaternarios, que afloran dunha

forma descontinua.

A xénese destes ríos e o seu forte labor erosivo sobre materiais en xeral moi

resistentes determinaron a formación de vales profundos, estreitos e pendentes, que só

se abren e suavizan cando enfilan algunha depresión intramontañosa. É o caso do Miño

ó cruza-la lucense Terra Chá ou o do seu afluente, o Sarria, cando recolle as augas de

33

escorrentía da bacía deste nome. Ocorre o mesmo co Sil cando atravesa a depresión do

Bierzo, así coma o seu tributario dereito, o Cabe, ó face-lo propio na de Monforte.

Deste modo as bacías do Miño, o Sil e a pequena parte española do Limia teñen

unha ordenación basicamente lineal, co río principal relativamente centrado en cada

unha delas e numerosos tributarios -moitos deles de orde menor- que aflúen por ambas

marxes.

Dentro dunha clasificación moi xeral o ámbito que nos ocupa situaríase na Iberia

Verde, onde o clima, a grandes rasgos, está caracterizado por invernos suaves e veráns

frescos, aire húmido, abundante nubosidade e precipitacións frecuentes entre outubro e

xuño. Un maior detalle nesta primeira aproximación conduce á individualización de

áreas de características diferentes, xa que, en definitiva, son diferentes os parámetros

que guían o clima das distintas comarcas que constitúen as bacías dos ríos Miño, Sil e

Limia.

A pluviometría ten un amplo rango de variación, oscilando entre 700 e 1.900

mm/ano. Os valores máximos alcánzanse en Cabeza de Manzaneda (1.778 m), entre o

Navea e o Bibei, na serra dos Ancares (2.214 m) e no val inferior do Miño. Reciben

tamén altas precipitacións as serras de San Mamede (1.618 m) e Queixa (1.707 m), onde

se forman as cabeceiras do xa citado Navea, do Camba e do Arnoia, e tamén algo máis

ó Sur na zona alta da bacía do Limia. No outro extremo -entre 700 e 900 mm de choiva

anual- sitúanse as depresións de Monforte e a área de Ourense.

A distribución anual destas precipitacións é a normal nestes ámbitos norteños da

península, cun máximo en decembro-xaneiro, que se amplía ata novembro e febreiro, e

un mínimo en xullo, seguido de agosto. Adoita producirse, ademais, outro máximo

relativo en primavera. Pásase dun réxime temperado-cálido no litoral ata un marítimo

fresco terra dentro, acadándose un pirenaico frío nas áreas montañosas de maior altitude

da cabeceira do Sil.

A evapotranspiración potencial oscila entre preto de 600 mm e algo máis de 750,

sendo máxima nas depresións intramontañosas e no sector inferior do val do Miño.

O factor neve, aínda que importante en case tódalas áreas montañosas por riba

dos 1.000 m de altitude, ten incidencia máxima, polos volumes recibidos e a súa

persistencia, nos macizos máis elevados, en particular, aqueles abertos ós ventos dos

cuadrantes terceiro e cuarto. É o caso do nó de Pena Trevinca, Cabeza de Manzaneda, a

serra de Queixa, Os Ancares e, sobre todo, na cabeceira do Sil, ó longo da cordilleira

cantábrica.

En Lugo a actividade case exclusiva é a agropecuaria. A poboación está moi

diseminada; destacan unicamente dous núcleos, ademais da capital, que son Sarria e

34

Monforte. Serve de soporte ós encoros de Belesar (655 hm3) e Os Peares (182 hm3) que

regulan o río Miño.

En Ourense, coma en Lugo, a actividade fundamental é a agropecuaria. Serve de

soporte o aproveitamento hidroeléctrico de varios ríos, cunha producción significativa.

Pódese dicir que tódolos seus ríos están regulados. A poboación está moi diseminada

destacando, xunto coa capital, os núcleos do Carballiño, A Rúa e O Barco de

Valdeorras.

En Pontevedra, aínda que a actividade fundamental é a agropecuaria, é a máis

activa das áreas galegas cun importante polígono industrial no Porriño. A poboación

está moi diseminada destacando os núcleos de Ponteareas, Salvaterra de Miño, A

Guarda, Tui e O Porriño.

As principais infraestructuras hidráulicas públicas corresponden ós sistemas de

regadío xestionados pola Confederación Hidrográfica do Norte no Val de Lemos.

Os regadíos do Val de Lemos empregan auga do río Cabe fluentes e do río Mao

reguladas no encoro de Vilasouto.

As tres canles: Bóveda de 31,5 km e capacidades desde 5,5 m3/s no seu tramo

inicial ata 1,1 m3/s no seu tramo final; marxe esquerda de 25 km e entre 2 e 1,6 m3/s; e

marxe dereita de 22 km e entre 2,1 e 0,2 m3/s, dominan unha superficie de 4.700 ha,

regándose 1.700 ha. A rede de quenllas secundarias realizada aproxímase ós 150 km de

lonxitude.

2.3.3. Limia, Támega e Mente

O Limia nace na depresión do seu nome para ir recollendo as augas do Limia

alto e baixo antes de chegar a Portugal e desembocar en Viana do Castelo.

O Támega nace na serra de Mamede, e drena na depresión de Monterrei

recibindo a achega do Bubal e do Porto. As súas augas desembocan no Douro.

O Mente recolle as augas do sudoeste para levalas ó Douro.

2.3.4. As lagoas

Non son abundantes e as poucas que existían foron desaparecendo. As máis

importantes son a lagoa de Antela (Xinzo de Limia, Ourense) e a de Cospeito (Cospeito,

Lugo), actualmente case desecadas.

Pequenas lagoas costeiras: A Frouxeira (Valdoviño, A Coruña); Doniños (Ferrol,

A Coruña); Louro (Muros, A Coruña) e Xuño en Corrubedo (Ribeira, A Coruña).

2.3.5. Vales fluviais

Os vales galegos aparecen enmarcados por superficies de aplanamento e polas

serras, ofrecendo no seu percorrido cambios bruscos de dirección, propios dos macizos

35

cristalinos.

• O Miño, no Ribeiro.

• O Castro nas proximidades das Pontes de García Rodríguez.

• Arenteiro.

• Bibei.

• Lérez.

• Ulla.

2.3.6. Bacía do río Miño

É a bacía máis extensa de tódalas que drenan o territorio galego. Os ríos

principais son:

• Río Miño (do nacemento a Lugo).

• Río Miño (de Lugo ós Peares).

• Sil.

• Río Miño (dos Peares a Frieira).

• Río Miño (de Frieira á desembocadura).

O curso alto do río Miño caracterízase pola súa amplitude morfolóxica e pola

gran densidade da rede fluvial. En todo o sector situado ó norte de Lugo predomina a

morfoloxía aplanada situada entre 400 e 500 m, característica da Terra Chá; o Miño e os

seus afluentes deambulan sen a penas encaixarse, sendo frecuentes as canles de auga

que se parten en varios brazos e as zonas anegadas.

Augas abaixo de Lugo o relevo comeza a ser diferente. Desaparecen as grandes

superficies aplanadas, combinándose as áreas chás con zonas montañosas e depresións

tectónicas. É a partir de Portomarín cando o Miño empeza a encaixarse a medida que se

acerca ós Peares, estreitándose a súa bacía, sendo os bancais un elemento característico

dela.

Desde Os Peares o Miño baixa coas augas do seu afluente Sil. Así, ata Ribadavia

o Val do Miño ofrece características cambiantes desde o punto de vista morfolóxico; os

sectores de morfoloxía pechada encadéanse con outros nos que domina a amplitude. Os

materiais graníticos dominantes favorecen a aparición de ladeiras descarnadas xunto a

zonas cultivadas, principalmente dedicadas á vide.

Entre O Ribeiro e a súa desembocadura a bacía do Miño vaise estreitando, con

intensa fracturación do terreo, o que facilita a chegada de augas de pequenos afluentes.

Un afluente importante nesta zona é o río Arnoia. Isto fai que neste sector apareza un

claro contraste entre os vales, en moitos casos de fondo plano, e os interfluvios,

caracterizados por vertentes desgastadas e cumios aplanados. Xa preto da súa

36

desembocadura, o enganche entre as diferentes depresións tectónicas orixina no Val do

Miño unha apertura morfolóxica que chega ata o treito final do seu percorrido.

2.3.7. Bacía do río Sil

O outro río importante, o Sil, caracterízase por ter na bacía unha sucesión de

vales encaixados entre os que se introduce, ocasionalmente, a horizontalidade de

diferentes depresións tectónicas. Isto fai que, desde Montefurado ata Os Peares,

principalmente a partir da desembocadura do seu afluente Lor, se observen os canóns

máis impresionantes do espacio xeográfico galego. O encaixoamento do Sil enxendrou

un val fondo e estreito con ladeiras fortemente inclinadas (en ocasións chegan ata o 70%

de pendente) o que dificulta a ocupación humana e o desenvolvemento agrícola, aínda

que nos bancais das ladeiras se cultiva baixo condicións heroicas a vide.

2.3.8. Ríos meridionais da bacía do Douro

Son ríos que a pesar de nacer en Galicia desembocan no veciño Portugal, sendo

os seguintes:

• Támega.

• Mente.

As bacías do Támega, que descende encaixado ata Laza para abrirse

posteriormente (por Verín, Oímbra, Monterrei), e o Mente, que forma amplos vales na

zona de Riós, indican que hai un claro contraste entre as altas terras montañosas e os

vales aplanados que dominan o percorrido por territorio español ata a súa penetración en

Portugal.

2.3.9. Bacía do Limia

A bacía do Limia, no seu percorrido por Galicia, ofrece dous treitos moi

diferenciados. A bacía alta, que discorre pola depresión da Limia, de gran

horizontalidade e a bacía máis próxima a Portugal, a cal se vai estreitando

paulatinamente.

Os caudais e superficies aforadas das bacías descritas anteriormente recóllense

no anexo 3.

Unha descrición detallada das bacías hidrográficas de Galicia indícase no anexo

4.

2.4. APROVEITAMENTO HIDROLÓXICO: ENCOROS E MINICENTRAIS

HIDROELÉCTRICAS

Debido á peculiar orografía galega construíronse nun número importante de

37

bacías un gran número de encoros e de minicentrais hidroeléctricas distribuídas por toda

Galicia.

2.4.1. Encoros

Os encoros máis importantes son os seguintes:

Bacía Galicia-Costa:

Cecebre, Eiras, A Fervenza, Santa Uxía, Eume, A Ribeira, As Forcadas,

Zamáns, Portodemouros, Barrié de la Maza, Vilagudín. A distribución dos encoros máis

importantes en función dos ríos é a seguinte:

Río Encoro Titular

Covo Rio Covo Alúmina-Aluminio

Mero Cecebre Abastec. A Coruña

Meicende Meicende Inespal Metal

Oitavén Eiras Abastec. Vigo

Xallas A Fervenza Ferroatlántica

Xallas Castrelo Ferroatlántica

Xallas Santa Uxía Ferroatlántica

Xallas Ponte Olveira Ferroatlántica

Eume Eume Endesa

Eume A Ribeira Endesa

Forcadas As Forcadas Abastec. Ferrol

Con Con Abastec. Vilagarcía

Lérez Pontillón de Castro Abastec. Pontevedra Zamáns Zamáns Abastec. Vigo

Ulla Portodemouros Unión Fenosa

Tambre Barrié de la Maza Unión Fenosa

Viduído Vilagudín Unión Fenosa

Pórtigo S. Cosmade (Vilasenín) Unión Fenosa

Umia Caldas de Reis Xunta de Galicia

Bacía do Sil:

Penarrubia, Pumares, Sobradelo, Santiago Sil, San Martiño, Sequeiros, San

Estevo e San Pedro.

Encoro Titular

Penarrubia Endesa

Pumares-Sobradelo Iberdrola

38

Santiago-Sil Iberdrola

San Martiño Iberdrola

Sequeiros Iberdrola

Santo Estevo Iberdrola

San Pedro Iberdrola

Bacía do Miño:

Belesar, Os Peares, Velle, Castrelo e Frieira.

Encoro Titular

Belesar Unión Fenosa

Os Peares Unión Fenosa

Velle Unión Fenosa

Castrelo Unión Fenosa

Frieira Unión Fenosa

Bacías que achegan ó Sil e ó Miño:

Río Encoro Titular

Navea Chandrexa Iberdrola

Guístolas Iberdrola

Gaiola Cachamuíña Abastec. de Ourense

Cenza Cenza Iberdrola

Camba Portas-Conso Iberdrola

Bibei Montefurado Iberdrola

Bibei S. Miguel Iberdrola

Pias Endesa

Vao-Bibei Iberdrola

San Sebastián Iberdrola

Xares Santa Eulalia Iberdrola

Prada Baia Endesa

Avia-Viñao Albarellos Unión Fenosa

Mao Leboreiro Unión Fenosa

Mao Vilasouto-Mao Unión Fenosa

Edrada Edrada Unión Fenosa

Casaio Casaio Endesa

Conca do Limia:

As Conchas e Salas.

39

Conca do Navia:

Salime.

Unha relación máis completa e ampliada de encoros, coas súas características

máis sobresaíntes indícanse no anexo 5, e identifícanse no mapa 5.

2.4.2. Minicentrais hidroeléctricas

O número de minicentrais hidroeléctricas de Galicia é importante, estando

distribuídas en diferentes bacías, sendo as máis numerosas nas do Miño-Sil e nalgúns

ríos de Galicia-Costa.

As características que diferencian os encoros das minicentrais desde o punto de

vista de riscos potenciais e de planificación de protección son a capacidade de

encoramento, a altura do azude e a situación xeográfica.

As minicentrais atópanse situadas nos ríos de pequeno caudal e en zonas de

difícil acceso, que minimizan o risco en caso de accidente de rotura de azude ou mal

funcionamento dela.

Tamén as zonas habitables ou transitables augas abaixo da localización das

minicentrais son dunhas características singulares, de tal xeito que, practicamente nunha

zona de varios quilómetros augas abaixo delas non se atopan zonas de poboación e

estas, se aparecen, son núcleos illados no medio rural.

O risco maior que poden presentar é o aumento brusco do caudal do río debido a

que se estea turbinando para a producción de enerxía, coincidente coa presencia nas

súas marxes de persoas que realicen actividades recreativas (pesca fluvial, deportes que

precisen o uso de embarcacións, natación...).

A Comunidade Autónoma de Galicia promulgou unha normativa legal, pola que

o titular da minicentral hidroeléctrica debe dispoñer de medios ou sistemas de aviso ós

posibles usuarios no leito augas abaixo da localización da minicentral, indicando e

informando dos posibles aumentos do caudal debido ás circunstancias anteriormente

indicadas.

Nos anexos 6 y 7 indícanse as minicentrais hidroeléctricas existentes

respectivamente en Galicia Costa e na bacía do Miño-Sil.

2.5. CARACTERIZACIÓN XERAL DO CLIMA

2.5.1. Trazos climáticos xerais

A Comunidade Autónoma de Galicia ocupa, como é sabido, o extremo

noroccidental da Península Ibérica. Esta situación xeográfica fai que se atope sometida,

40

polo oeste, á influencia do Océano Atlántico e, polo norte, á do Mar Cantábrico, dobre

influencia que condiciona moi notablemente o clima da rexión, facendo que esta estea

plenamente inserta dentro do que deu en chamarse a España húmida.

De acordo coa división da Península Ibérica en rexións climáticas establecida

por I. Font, Galicia pertence enteiramente á denominada zona verde (caracterizada por

un clima de tipo europeo occidental), estando atravesada pola divisoria entre as

denominadas rexións marítima e semimarítima, que veñen a corresponder,

respectivamente, á zona relativamente próxima ó litoral (tanto atlántico como

cantábrico) e á zona interior da rexión que nos ocupa. Máis concretamente, á rexión

marítima pertencen a provincia da Coruña, metade norte da de Lugo e a de Pontevedra

na súa maior parte, mentres que o resto da comunidade galega pertence xa á rexión

semimarítima. (A mencionada división climático-rexional da nosa península baséase

fundamentalmente nos índices de continentalidade de Gorezynski e hídrico anual de

Thornthwaite, así como no réxime pluviométrico).

A diferencia do que ocorre no resto da península, a rexión marítima, en Galicia,

esténdese considerablemente cara ó interior, debido á orientación das Rías Baixas na

fachada atlántica, que facilita a penetración dos ventos cálidos e húmidos do sudoeste,

os que, á vez que achegan abundantes choivas, contribúen a amortece-las oscilacións

térmicas. Pola contra, na rexión semimarítima, é maior a amplitude das oscilacións

anual e diúrna da temperatura, sendo máxima a continentalidade na meseta lucense e

nas terras altas de Ourense.

Por outra banda, e segundo a clasificación climática de Köppen, toda a rexión

galaica caracterízase por un clima de tipo C (clima temperado-cálido), predominando,

dentro del, a variedade Cfb (clima temperado húmido con verán cálido e sen estación

seca), se ben algunhas áreas máis reducidas -de maior extensión nas provincias de

Ourense e Pontevedra- responden á variedade Csb (clima temperado chuvioso con verán

seco e cálido).

Con referencia ás características termométricas de Galicia e á vista dos mapas

que figuran no Atlas Nacional de España (A.N.E., Climatoloxía; I.G.N., 1992),

confeccionados a partir dos valores medios do período 1956/1985, na maior parte de

Galicia a temperatura media anual presenta valores comprendidos entre 10º C e 15º C.

Non obstante, este último valor é superado nunha franxa próxima ó litoral occidental da

rexión, mentres que nas zonas máis montañosas das provincias de Lugo (serras dos

Ancares e do Courel) e Ourense (serras de Queixa, San Mamede, O Eixe e Segundeira),

os valores do mencionado parámetro permanecen por debaixo dos 10º C (e incluso, en

torno a Cabeza de Manzaneda, dentro da Serra de Queixa, ditos valores son inferiores a

41

7,5º C).

O mes máis frío do ano é, xeralmente, xaneiro, no que a temperatura media -

acusando os efectos da relativa continentalidade e altitude- presenta valores inferiores a

7,5º C en toda a Galicia interior, valores que descenden por debaixo dos 5º C nas súas

zonas máis elevadas (acercándose xa ós 0º C nas serras de Queixa e dos Ancares). En

cambio, nas zonas prelitorais da rexión o citado mes invernal presenta temperaturas

máis suaves -con valores medios superiores a 7,5º C-, especialmente nas Rías Baixas,

onde as medias correspondentes chegan a supera-los 10º C.

Pola súa parte, o mes máis caloroso adoita ser xullo (aínda que, nalgúns lugares,

pode ser agosto), no que a temperatura media presenta os seus valores máis elevados -

por riba dos 20º C- en torno ás Rías Baixas, bacía inferior do Miño e val do Sil, mentres

que nas terras altas do interior da rexión (meseta luguesa e zonas montañosas de

Ourense) as medias termométricas do citado mes estival mantéñense entre 15º C e 17,5º

C.

Por outro lado, a amplitude media anual da oscilación térmica diaria presenta

valores que van desde os inferiores a 8º C que encontramos nas zonas costeiras das

provincias de Lugo e A Coruña, ata os superiores a 12º C que se dan na maior parte da

provincia de Ourense (aínda que no seu tercio oriental, é dicir, na parte máis montañosa,

os valores son algo inferiores ó último sinalado) e no borde meridional da de Lugo.

A abundancia da nubosidade e a frecuencia das néboas fan que, en Galicia, os

índices de insolación efectiva sexan relativamente baixos. Así, na maior parte da rexión,

as medias de insolación están comprendidas entre as 1.800 e 2.200 horas de sol anuais.

Sen embargo, non se acada o primeiro deses valores nos tercios setentrionais das

provincias de Lugo e A Coruña e, en cambio, supérase a segunda cifra sinalada en torno

ás rías de Pontevedra e Vigo e na bacía inferior do Miño.

Ten carácter especialmente ventoso a zona litoral comprendida entre Estaca de

Bares e Fisterra, na que son frecuentes os temporais con refachos de vento que superan

os 100 km/h e onde a velocidade media anual deste chega a ser de 25 km/h.

No mapa 6 indícanse os dominios climáticos de Galicia: os climas de fachada do

litoral, do interior e finalmente de montaña.

Nos mapas 7.1, 7.2, 7.3 e 7.4 indícanse as precipitacións máximas nun período

de retorno de 5, 25, 50, 100 e 250 anos, respectivamente.

No mapa 8 indícase as xeadas de Galicia.

As precipitacións anuais (pluviométrico), indícanse no mapa 9, e as temperaturas

medias anuais de Galicia, no mapa 10.

42

2.5.2. Trazos pluviométricos

A frecuencia e abundancia das precipitacións que recibe fan que, como é ben

sabido, Galicia sexa unha das rexións máis chuviosas do noso país. Ditas precipitacións

distribúense de modo sensiblemente uniforme ó longo do ano, non habendo unha

estación propiamente seca, pero cun mínimo ben acusado nos meses centrais do verán.

Na maior parte da rexión, a precipitación anual media supera os 1.400 mm, chegando a

rebordarse ós 2.000 mm nalgunhas áreas das zonas máis expostas ós ventos húmidos.

Aínda que predominan, en xeral, as choivas de carácter continuo e persistente,

tamén se rexistran, con relativa frecuencia, precipitacións de carácter tormentoso, as

cales -en canto á orixe das tormentas e as zonas afectadas- distribúense desigualmente,

segundo a época do ano. Así, durante o verán, as tormentas adoitan ser de tipo

convectivo local (tormentas de calor), sendo máis frecuentes en zonas do interior da

rexión, principalmente en áreas montañosas nas que o efecto orográfico vén reforza-los

ascensos convectivos. En cambio, no inverno e na primavera predominan as tormentas

de tipo frontal, fenómenos que se producen con maior frecuencia en áreas próximas ás

Rías Baixas e ó litoral noroccidental da rexión. É, curiosamente, nestas zonas onde,

dentro de España, se rexistra o maior número anual medio de días de pedrazo (nalgúns

lugares ata 15 días).

Examinando o mapa da precipitación anual media referida ó período 1956-1985

que figura no Atlas Nacional de España (A.N.E., Climatoloxía; I.G.N. 1992), podemos

apreciar algúns dos trazos pluviométricos que caracterizan a rexión galega. Así, en dito

mapa obsérvase que -como parte da denominada España húmida- toda Galicia está

incluída dentro dunha área limitada pola isohieta de 800 mm, superándose amplamente

o dito valor en case toda a rexión.

Así mesmo, podemos ver que os maiores valores de precipitación anual media se

acadan dentro das zonas seguintes:

a) Zona sudoccidental da provincia da Coruña, Rías Baixas e serras prelitorais

próximas a elas, onde, dentro dunha área relativamente estensa, se superan os

1.800 mm, destacando a presencia dun núcleo con máis de 2.000 mm.

A orientación de cara ó SW que esta zona presenta facilita a penetración dos

eficaces sistemas frontais procedentes desa dirección, a actividade dos cales

se ve reforzada pola presencia da barreira montañosa prelitoral.

b) Serra de Queixa, onde, nunha área máis reducida cá anterior, se superan, así

mesmo, os 1.800 mm e, incluso, nalgúns núcleos os 2.000 mm.

c) Serra Segundeira, cunha área na que encontramos valores superiores ós

43

1.600 mm, que van aumentando coa altitude ata reborda-los 2.000 mm nos

puntos máis elevados.

d) Serra dos Ancares, onde aparece unha área na que se superan os 1.600 mm,

incluíndo un núcleo con máis de 1.800 mm, cerca do límite entre as

provincias de Lugo, Asturias e León.

Estas tres últimas áreas sitúanse en zonas montañosas, con altitude superior a

1.400 m, acadándose a máxima cota (2.124 m) en Pena Trevinca (confluencia entre os

límites provinciais de Ourense, León e Zamora), dentro da Serra Segundeira.

Por outra parte os valores inferiores da precipitación anual media, dentro da

rexión galega, localízanse nas zonas que a continuación se indican:

1. Os valores máis baixos do mencionado parámetro -inferiores a 1.000 mm-

localízanse en torno ó curso medio do río Sil, ó seu paso pola comarca de

Valdeorras, así como na bacía do río Limia (sudoeste da provincia de

Ourense), aparecendo tamén valores da mesma orde en parte da meseta

lucense.

2. En torno ás rías de Ferrol, Betanzos e A Coruña, por una parte, así como, por

outra, nas proximidades do litoral máis setentrional da rexión, encontramos

sendas áreas onde a precipitación anual media presenta valores

comprendidos entre 1.000 e 1.200 mm.

Estas dúas últimas áreas sitúanse dentro de zonas relativamente pouco expostas

ás situacións do SW (en contraposición ó caso das Rías Baixas, ás que os ventos

húmidos desa procedencia achegan gran abundancia de precipitacións), mentres que as

primeiras corresponden a vales rodeados por cadeas montañosas máis ou menos

notables (efectos de sombra pluviométrica).

Os datos pluviométricos de Galicia dos últimos anos, así coma as precipitacións

intensas e frecuentes rexistradas nos últimos meses do ano 2000 e primeiros días de

2001 indícanse no anexo 8.

2.6. IDENTIFICACIÓN E CLASIFICACIÓN DAS INUNDACIÓNS

O risco é o resultado da composición da función frecuencia de que se produza

unha inundación coa función vulnerabilidade e os elementos expostos ó risco.

A definición de risco debe ter en conta tanto a probabilidade de ocorrencia da

inundación, coma os niveis alcanzados.

En canto ós niveis de frecuencia, seguíronse os establecidos na directriz básica:

• Zonas de inundación frecuente. Correspóndese con zonas sometidas a

inundacións de período de retorno inferior a 50 anos, ou o que é o mesmo,

44

probabilidade de sufrir unha inundación un ano calquera igual ou superior ó

2%.

• Zonas de inundación ocasional. Son aquelas zonas que sofren inundacións

entre 50 e 100 anos de período de retorno, é dicir, probabilidade de

inundación entre o 2% e o 1%.

• Zonas de inundación excepcional. Correspóndense con zonas inundadas con

crecidas de 100 ata 500 anos de período de retorno. En termos de

probabilidade de inundación, entre o 1% e 0,2%.

Cando se clasifican as inundacións hai que ter en conta sempre o período

estatístico de retorno ou intervalo medio de tempo, número de anos, ó cabo do que é

previsible que se produza un suceso de características dadas. En función deste criterio,

tendo en conta os datos dos últimos 500 anos, as zonas que se inundan en Galicia

pódense clasificar, por razóns de risco, baixo tres formas ben diferenciadas e

delimitadas (ver mapa 11):

Zonas de inundación frecuente:

Son zonas que se inundan para enchentes de período de retorno de 50 anos.

Destacan as seguintes:

A Coruña:

• As zonas ribeirás do río Sar desde o seu nacemento ata a súa desembocadura

no río Ulla, con especial incidencia no concello de Santiago de Compostela.

• As ribeiras do Ulla, especialmente na súa desembocadura en Padrón.

• As ribeiras do Tambre ó seu paso polo Val do Dubra.

Lugo:

• A comarca da Terra Chá (Lachá e Fabilos), Vilalba e Begonte.

Pontevedra:

• As ribeiras do Umia, con especial importancia na zona de Caldas de Reis.

Zonas de inundación ocasional:

Son zonas inundables para enchentes de período de retorno entre 50 e 100 años.

Hai que destacar:

A Coruña:

• A zona da ría de Ferrol que comprende o contorno de Ferrol e o termo

municipal de Neda no río Belelle.

• Ámbalas marxes do curso baixo do Mandeo, incluíndo o termo municipal de

45

Betanzos na súa desembocadura na ría do mesmo nome.

• Curso do río Anllóns ó seu paso por Carballo e Ponteceso.

• As zonas ribeirás dos cursos baixos do Tines e o Donas no entorno municipal

de Serra de Outes.

Lugo:

• As zonas ribeirás do Miño ó seu paso pola cidade de Lugo.

• O río Támega ó seu paso polo termo municipal de Cospeito.

• O río Azúmara nos termos municipais de Castro de Rei e Pol.

• Os ríos Miño, Pequeno e Madanela na zona de Pastoriza e Castro Ribeiras de

Lea.

• O río Landro no termo de Viveiro, especialmente na localidade de Landrove.

• O río Eo ó seu paso por A Pontenova.

• O río Cabe ó seu paso por Monforte de Lemos.

Ourense:

• Ámbalas marxes do río Avia desde o encoro de Albarellos ata a súa

desembocadura no Miño, especialmente nos termos municipais de Leiro e

Ribadavia.

• O río Sil na confluencia co Casoio, no termo municipal de Carballeda de

Valdeorras.

• As marxes do Támega no seu paso polos termos municipais de Monterrei,

Castrelo do Val, Verín e Laza.

• As marxes do Limia ó seu paso polos termos municipais de Xinzo de Limia

e Sandiás.

Pontevedra:

• As zonas ribeirás do Umia, agás Caldas de Reis.

• Ámbalas marxes dos cursos dos ríos Verdugo e Oitavén, nos contornos de

Ponte Caldelas e Fornelos de Montes ata a desembocadura en Arcade.

• O entorno do río Lagares en Vigo.

• Ambas ribeiras do río Tea ó seu paso polo termo municipal de Ponteareas.

• Augas abaixo do río Zamáns despois do encoro do mesmo nome ata o núcleo

de Gondomar.

Zonas de inundación excepcional:

Son aquelas zonas inundables para enchentes de período de retorno entre 100 e

500 anos. Hai que destacar:

46

A Coruña:

• As zonas ribeirás do río Forcadas, desde o encoro das Forcadas ata a súa

desembocadura na ría de Cedeira.

• O curso medio do Eume entre os encoros da Ribeira e do Eume.

• Ámbalas marxes do río Eume entre o encoro do mesmo nome ata a súa

desembocadura en Pontedeume.

• As dúas ribeiras do curso baixo do Mero, desde Cambre ata a súa

desembocadura no Atlántico.

• Ámbalas marxes do Seixedo, desde augas abaixo do encoro do Rosadoiro ata

a desembocadura no Atlántico (Arteixo).

• Ámbalas marxes do Xallas, desde o encoro de Fervenza ata a súa

desembocadura.

• O río Tállara no termo municipal de Noia ata a súa desembocadura na ría de

Muros e Noia.

• Ambas ribeiras do curso baixo do Tambre, desde o encoro de Barrié da Maza

ata a súa desembocadura na ría de Muros e Noia.

• As ribeiras do curso medio do Ulla, desde o encoro de Portodemouros ata o

río Pereiro (Vedra).

Lugo:

• Ambas ribeiras do río Sarria, entre Samos e Sarria.

• O río Miño no tramo comprendido entre os encoros de Velle e Belesar.

• Os ríos Mao e Cabe desde o encoro de Vilasouto ata a súa desembocadura no

Sil.

Ourense:

• As ribeiras do Sil entre os encoros de Santiago e Santo Estevo, incluíndo o

río Bibei.

• O río Edo ó seu paso polo termo municipal de Castro Caldelas.

• As ribeiras do Miño, entre os encoros de Velle e A Frieira, así coma o curso

desde o encoro de Cachamuíña ata a súa chegada en Ourense.

• As ribeiras do Arenteiro no seu paso polo termo municipal do Carballiño.

• As ribeiras do Limia desde o seu paso por Xinzo de Limia.

• O río Arnoia ó seu paso por Baños de Molgas, Allariz e Celanova.

Pontevedra:

• As ribeiras do Lérez no seu curso baixo.

47

• As ribeiras do Oitavén, desde o encoro das Eiras ata a súa unión co Verdugo,

ata a desembocadura.

• As zonas ribeirás do Louro, desde Mos ó Porriño.

• As zonas ribeirás do Miño augas abaixo do encoro da Frieira ata a súa

desembocadura.

Na década dos anos 1990-2000 (últimos 10 anos) tiveron lugar diversos

episodios de inundacións; os máis significativos e recentes tiveron lugar a finais do ano

2000 (decembro) e principios do ano 2001 (xaneiro).

Seguidamente, indícanse os concellos que tiveron ultimamente inundacións en

Galicia. (Ver mapa 12).

Galicia–Costa:

Provincia de Lugo:

Viveiro: desbordamento na desembocadura do río Masma.

Provincia da Coruña:

Betanzos: zonas próximas ó río Mandeo; Cambre: augas abaixo do encoro de

Cecebre; Val do Dubra, desbordamento dos ríos Dubra e Tambre ó seu paso polo

concello; Oroso (Sigüeiro); concellos de Carnota, Muros, Noia, A Pobra do Caramiñal

(e en xeral os da comarca do Barbanza). Desbordamento do río Sar: concellos de

Padrón, Rois, Brión, Ames e Bertamiráns; anegamentos nos concellos de Negreira,

Carballo, Tordoia, Zas, Dodro e Arzúa; desbordamento do río Ulla: concellos de Teo,

Vedra, A Estrada e Padrón.

Provincia de Pontevedra:

Pontecesures: desbordamento do río Ulla; Valga: desbordamento do río Valga;

Cuntis e Caldas de Reis: desbordamento do río Umia e os seus afluentes; anegamentos

na comarca do Salnés; río Lérez (ó seu paso por Pontevedra); anegamentos no concello

de Redondela; Vigo: desbordamento do río Lagares; anegamentos no concello de

Gondomar.

Miño-Sil:

Provincia de Lugo:

Desbordamento do Miño en Lugo capital; o río Eo ó seu paso pola Pontenova;

anegamentos na Terra Chá; río Sarria (Sarria e Samos); río Cabe ó seu paso por

Monforte de Lemos.

Provincia de Ourense:

48

Ourense cidade: desbordamento do Miño; comarca do Ribeiro: desbordamento

do Avia (desde o encoro de Albarellos ata o Miño); O Carballiño (río Arenteiro).

Provincia de Pontevedra:

Ponteareas: desbordamento do Tea; Salvaterra do Miño e Tui: desbordamento do

Miño.

Támega:

Desbordamento na comarca de Verín: concellos de Laza, Verín, Oímbra e

Monterrei.

Limia:

Desbordamento na comarca do Limia (Xinzo de Limia principalmente).

2.7. TIPOLOXÍA DAS INUNDACIÓNS

Ó se-los plans de protección civil documentos continuamente revisables, os

estudios que se elaboren sobre zonas inundables deberán ir conformando, completando

e, nalgúns casos, modificando a base teórico-práctica sobre a que hoxe en día se apoia o

estudio da análise de risco deste plan.

A incorporación de datos resultantes de novos estudios sobre a inundabilidade

do territorio, así como para a actualización dos datos existentes sobre zonas inundables

e a vulnerabilidade territorial, farase no seo da Comisión Galega para os Riscos de

Inundacións e Situacións de Seca (Decreto 56/2000, artigo 46 e seguintes), que

colaborou activamente na elaboración deste plan especial, e posteriormente emitirá

informe sobre a pola Comisión Galega de Protección Civil (CGPC).

A información territorial básica para a análise de risco está dispoñible no Centro

de Coordinación Operativa: Cecop: Cecop-Galicia (Centro de Emerxencias 112 SOS-

Galicia), onde se especifican o asentamento, litoloxía, principais usos do solo e datos

básicos da bacía. Tamén se dispón da análise hidráulica que determina as capacidades

dos leitos e, en consecuencia, os puntos de desbordamento e as áreas inundables, todo

iso para cada período de retorno (50, 100 e 500 años). Os ditos datos son os utilizados

en caso necesario polo Cecop-Galicia para a mellor operatividade do plan especial.

Polo que respecta ós puntos de información foronómica e pluviométrica, están

contidos na base de datos para a xestión de emerxencias por inundacións dispoñible no

Cecop-Galicia (112).

Unha inundación prodúcese cando a capacidade de desaugamento do territorio é

insuficiente (ou incluso nula) fronte a unhas precipitacións importantes sobre a bacía de

drenaxe. Esta menor capacidade de desaugamento pode ter motivos naturais, ou ser

49

causada por accidentes con orixe independente da actividade antrópica, ou estar

inducida polo home mediante a ocupación parcial ou total do leito fluvial.

Nunha inundación os elementos de risco son as poboacións ou núcleos

habitados, as edificacións, obras de enxeñería civil, actividades económicas e servicios

públicos que se atopan en perigo nunha determinada zona xeográfica.

As inundacións poden ter diferente orixe:

a) Inundacións debidas a choivas in situ.

b) Inundacións producidas polos desbordamentos dos ríos, potenciados por:

* Precipitacións: intensas en curto período de tempo; prolongadas

durante un certo tempo; acumulativas nun determinado espacio de

tempo.

* Fusión da neve ou desxeo.

* Obstruccións dos leitos naturais ou artificiais.

* Invasión dos leitos, aterramentos ou dificultade de drenaxe.

* Acción das mareas.

c) Inundacións ocasionadas pola rotura de presas ou a incorrecta manipulación

da infraestructura hidráulica.

Para efectos da planificación de Protección Civil ante este tipo de sucesos, hai

que considerar como áreas de perigo de inundacións aquelas zonas que ó longo do

rexistro histórico se viron afectadas por este fenómeno, así como outras que aínda que

non suxerisen nunca unha inundación, están potencialmente expostas a este risco, de

acordo cos estudios técnicos realizados.

Os períodos de retorno das inundacións teñen un valor relativo, nalgúns casos

non volveron producir debido á realización de obras de infraestructura que tiveron como

efecto que non volveran acontecer en determinados lugares este tipo de episodios.

Como exemplo podemos citar a canle de derivación feita en Padrón (A Coruña)

onde o río Sar producía inundacións que tiñan como consecuencia perdas materiais.

Desde o ano 1991 en que entrou en funcionamento a citada canle de derivación non

volveu producir ningún episodio de inundacións no casco urbano de Padrón.

Da mesma forma a construcción de determinadas presas permite controla-las

enchentes dalgúns ríos.

Por outro lado hai outras que poden interferir na ocorrencia de inundacións,

como son: construccións en canles, travesía de ríos, etc.

Tamén en Galicia se producen inundacións puntuais en determinadas zonas

costeiras motivadas polas mareas debido a que se cegaron ou derivaron pequenos

regatos ou efluentes que vertían ó mar, ó realizar obras de infraestructura e edificacións

50

ou canalizacións.

Indicar tamén que a mediados da década dos anos 90 tivo lugar un episodio de

gota fría na comarca de Muros (A Coruña), cunha crecida rápida dos pequenos ríos e

efluentes que finalizaban no mar. As inundacións foron importantes en toda a comarca

con especial incidencia no núcleo urbano de Muros, motivadas polas fortes

precipitacións en moi curto espacio de tempo e a achega rápida de auga recollida en

zonas altas das montañas próximas.

Salvo algún caso de inundación puntual por unha precipitación intensa moi forte

en curto período de tempo, as inundacións que teñen lugar en Galicia sempre van

precedidas de períodos de choiva continua en períodos de tempo longos e un ou varios

días a continuación con fortes precipitacións en períodos de tempo curtos.

Polo que neste plan especial se van ter en conta as inundacións dos últimos anos,

zonas potencialmente inundables, co obxecto de establece-lo sistema de aviso,

prevención, organización e coordinación en casos de emerxencia.

2.8. ZONAS E MAPA DE RISCO HISTÓRICO DE INUNDACIÓNS

As zonas de risco histórico de inundacións considéranse para un período de

retorno de 500 anos. A análise é basicamente unha síntese do traballo realizado pola

Comisión Técnica de Inundacións (CTEI 1983) para a Comunidade Autónoma de

Galicia. O resumo de inundacións de Galicia neste período de retorno indícase

seguidamente, e con máis detalle indícase no anexo 9.

Ano Mes Río Localidades afectadas

1584 Inverno Mandeo Betanzos

1595 Abril Eume Pontedeume

1656 Setembro Miño Ventosela, Castrelo

1683 Marzo Eume Pontedeume

1684 Novembro Marea A Coruña

1724 Decembro Temporal Mariño A Coruña

1782 Xaneiro Eume Pontedeume

1804 Maio Eume Pontedeume

1811 Maio Eume Pontedeume

1870 Xaneiro Eume Pontedeume

1909 Decembro Miño, Sil, Ulla Lugo, Tui, Sobradelo, Padrón

1909 Decembro Marea A Coruña

1914 Decembro Lagares Vigo

51

1914 Decembro Ulla, Sar, Tea Padrón, Ponteareas

1935 Febreiro Sil Sobradelo e zonas próximas

1939 Xaneiro Sil, Lérez, Ulla, Alvedosa, Miño, Lagares

Sobradelo, O Burgo, Redondela, Tui, Vigo, Padrón

1947 Febreiro Miño, Ulla, Sil Santiago de Compostela, Padrón, Pontevea, Sobradelo

1959 Decembro Sil, Sar, Ulla, Mazuzo, Verdugo, Miño

Os Peares, Padrón, Pontecesures, Arzúa, Ponte Caldelas, Salvaterra, Porto

1962 Marzo Sil, Casoio Sobradelo, Casoio, Lardeiras

1970 Xaneiro Tea, Miño, Ulla Ponteareas, Vigo, Padrón

1972 Febreiro Louro, Lagares, Tea O Porriño, Vigo, Ponteareas

1976 Decembro Lagares Vigo

1978 Decembro Parada, Chaín, Miño, Sarria, Arenteiro, Avia

Fornelos de Montes, Portas, Lugo, Sarria, O Carballiño, Leiro, Ribadavia

1978 Decembro Tambre, Sar, Lagares, Lérez Padrón; Rois; Dodro; Santiago; Vigo; Pontevedra; Redondela

1989 Decembro Cambre; Mero; Tambre; Dubra; Anllóns; Ulla; Umia; Zamáns; Ladra.

O Vicedo; Betanzos; Cambre; Carballo; Brión; Ames; Tordoia; Negreira; Noia; Padrón; Caldas de Reis; Vigo; Gondomar e outros.

1994 Novembro Ríos e regatos que desembocan nos concellos afectados. Carnota, Muros, Outes, Mazaricos

1995 Decembro Ladra; Miño; Sar; Támega; Arnoia;

Terra Chá; Lugo; Caldas de Reis; Barbanza; Ribadavia; Verín; Padrón; Mazaricos; Outes; O Barco de Valdeorras; Tui

2000 Novembro e decembro

Concas De Galicia Costa (Sar, Ulla, Umia, Tambre, Mero); Miño-Sil; Támega; Ladra; Zamáns...

Numerosísimas nas catro provincias galegas.

2001 Xaneiro Bacías Galicia-Costa (Sar; Ulla; Umia; Tambre; Mero; Limia; Tea...); Miño-Sil; Arnoia.

Numerosísimas nas catro provincias galegas.

Mapa de risco histórico de inundacións

O mapa de risco histórico de inundacións (mapa 13) confecciónase a partir dos

datos indicados anteriormente, sinalando nel as situacións nas que se produciron

víctimas e os puntos nos que tiveron lugar polo menos dúas inundacións importantes.

2.9. O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA

2.9.1. Antecedentes

52

As inundacións son un aspecto importante nas relacións clima-auga e territorio e

un problema importante na xestión dun recurso que ocasionalmente pode dar lugar a

sucesos catastróficos.

En Galicia desencadéanse inundacións en áreas cunhas particularidades

xeomorfolóxicas, xeolóxicas e edáficas (substratos permeables) que as fan

especialmente susceptibles.

A pesar da frecuencia de precipitación na fachada atlántica (a terceira parte dos

días do ano poden considerarse como chuviosos) e dunha certa homoxeneidade nos

mecanismos atmosféricos implicados, algúns períodos chuviosos teñen que considerarse

como de elevada precipitación. Esta situación débese a unha alta intensidade

pluviométrica en períodos curtos de tempo, ou a unha duración prolongada do período

chuvioso que comporta unha alta achega global.

Dos diferentes tipos nos que se pode clasifica-la orixe das precipitacións, os que

en Galicia poden dar lugar a precipitacións intensas son:

a) Precipitacións ó paso de borrascas -tipo ciclónico.

b) Precipitacións convectivas.

Sen entrar en detalle, podemos asegurar que arredor do 85 ó 90% da

precipitación que se rexistra en Galicia é de tipo ciclónico e a maior parte ocorre ó paso

dos sistemas frontais asociados ás borrascas que ó longo de case todo o ano cruzan

Galicia, sobre todo entre os meses de outubro a marzo.

A precipitación debida a núcleos convectivos, que non estean asociados á

circulación ciclónica, é soamente significativa durante o verán e máis nas zonas do

interior que nas costeiras.

En Galicia, as inundacións desencadéanse por razóns puramente climáticas;

requiren unha cuantiosa achega de precipitación. A partir de aquí entran en xogo outra

serie de factores (achegas hídricas en días anteriores, drenaxe, mareas vivas, como as

máis notables e importantes). Exemplos típicos de precipitacións de alta intensidade

poden ser de 120 litros metro cadrado en 24 horas.

A maior parte das inundacións en Galicia veñen precedidas dun período

prolongado de chuvias anteriormente e fortes precipitacións nun ou varios días. As

zonas nas que se producen inundacións repítense con relativa frecuencia.

2.9.2. Bacías. Criterios. Zonas de risco

Para a avaliación do risco tense en conta:

Perda de vidas humanas.

Afectación de:

53

* Vías de comunicación.

* Infraestructuras de abastecemento e saneamento de augas.

* Infraestructura urbana.

* Infraestructura do abastecemento de enerxía.

* Redes de rego e drenaxe.

* Infraestructura de telecomunicacións.

* Industrias.

* Áreas agropecuarias.

O coeficiente empregado en cada zona seleccionouse, entre os valores que se

indican posteriormente, en función da frecuencia observada nas inundacións históricas,

cando este é o caso, e da propia probabilidade de que se produza o fenómeno, no resto

das zonas, á vista dos datos dos parámetros hidrolóxicos. É evidente que, a fin de

contas, o valor final elíxese cunha porcentaxe importante de subxectividade. Os catro

valores utilizados son os que se indican a continuación:

Tipo de inundación Coeficiente

Normal; períodos de retorno da orde de 50 a 100 anos 1

Extraordinaria; períodos de retorno superiores 0,5

Frecuente; períodos de retorno inferiores 1,5

Accidentes en encoros 0,05

Os criterios, e os coeficientes de risco obtidos para cada bacía indícanse no

anexo 10.

A continuación indícanse resumidamente os coeficientes de risco por bacía.

Coeficientes de risco por bacía (c. risco)

Bacía C. risco Bacía C.

risco Bacía C. risco

Medio do Eo 0,5 Medio/baixo Umia 1,5 Arnoia 0,5

Curso do Masma 0,5 Alto Verdugo. Oitavén 0,5 Miño (Cast-Frie) 0,5

Curso do Covo (Rio Covo)

0,05 Baixo Oitavén. Eiras 0,05 Medio Avia (Albarellos) 1,0

Curso do Landro 0,5 Vigo (Lagares) 1,0 Baixo Miño 1,0

Curso do Sor 0,5 Encoro de Zamáns 0,05 Tea (Ponteareas) 1,0

As Forcadas 0,05 Miño. Lugo 1,0 Louro (O Porriño) 1,0

Ría de Ferrol 1,0 Sarria 0,5 Limia (Xinzo) 1,0

Curso medio Eume 0,05 Ladra. Terra Chá 1,0 Limia e Salas 0,05

Curso baixo Eume 0,05 Neira 0,5 Támega (Verín) 1,0

54

Curso baixo Mandeo 1,0 Miño (Belesar-Velle) 0,05

Curso baixo Mero 0,05 Sil (Penar-Pumar) 0,05

Curso Seixedo 0,05 Casoio 0,5

Curso Anllóns 0,5 Sil (Puma-Stgo) 0,05

Curso Xallas 0,5 Sil (Stgo-S. Este) 0,05

Baixo Tines/Donas 0,5 Cabe 1,0

Medio Tambre 1,5 Edo 0,5

Baixo Tambre 0,05 Sil (Seq-S. Este) 0,05

Sar 1,5 Miño (Pear-S. Ped) 0,05

Medio/baixo Ulla 0,5 Miño (Our-Velle) 1,0

En función dos episodios que tiveron lugar nos últimos anos e da actual

experiencia indícanse seguidamente as zonas de inundacións potenciais (ver mapa 14).

Galicia-Costa

Curso dos ríos:

• Provincia de Lugo: Landro (curso final).

• Provincia da Coruña: Mandeo; Mero; Anllóns; Tambre; Sar e Ulla.

• Provincia de Pontevedra: Umia, Lagares e Zamáns.

Miño–Sil

Curso dos ríos:

• Provincia de Lugo: Miño ó seu paso pola capital; Sarria; Ladra (Terra Chá).

• Provincia de Ourense: Miño ó seu paso pola capital; Avia (Comarca de

Ribadavia).

• Provincia de Pontevedra: Tea (Ponteareas) e Louro (O Porriño).

Limia e Támega

Ós seus pasos respectivos polas comarcas de Limia e de Verín.

2.9.3. Concellos/ríos. Criterios. Zonas de risco

Clasificáronse como zonas de risco alto, significativo (risco medio) e risco

baixo, tendo en conta o tipo de uso do solo ou os elementos en risco afectados.

Os datos obtidos clasificáronse por concellos presentándose as superficies

afectadas por cada tipo de risco, todo isto para cada unha das zonas inundables en

función da orixe da inundación que afecta o concello.

A presentación cartográfica realízase no nivel de Galicia e en mapas provinciais.

(Mapas 15; 15.1; 15.2; 15.3 e 15.4), con diferente tipo de información.

55

Finalmente, e para avalia-lo grao de risco de cada concello, inclúese a análise do

que se definiu como impacto: dano medio que potencialmente poden produci-las

inundacións. O proceso de avaliación descríbese a continuación.

Categorías dos danos producidos pola inundación:

a) Danos directos:

* Danos sobre propiedades, infraestructuras e contidos almacenados que

son afectados pola lámina de inundación.

* Custos de intervención no control da enchente, evacuación de

poboacións afectadas, abastecementos de emerxencia, etc.

b) Danos indirectos, de difícil avaliación económica como:

* Danos producidos pola interrupción temporal do servicio de

infraestructuras e servicios públicos sobre poboacións non

directamente afectadas pola inundación.

* Danos secundarios producidos pola interrupción da actividade

económica.

* Custo de incerteza asociado á frecuencia e repetición de fenómenos

catastróficos sobre unha mesma zona.

c) Danos intanxibles non traducibles en termos monetarios ligados a aspectos

sociais e culturais provocados pola alteración das condicións de vida nas

zonas afectadas.

Estes danos por unidade de superficie son maiores ou menores en función da

magnitude da inundación e da vulnerabilidade do territorio, de tal maneira que pode

falarse de curvas de danos en función da magnitude.

Existen diversos aspectos relacionados coa magnitude que inciden nos danos

finais como son a altura da auga acadada, a velocidade do fluxo, a duración da

inundación, a maior ou menor presencia de sedimentos. Para o estudio de

inundabilidade, só se ten en conta a altura da lámina de auga.

En canto á vulnerabilidade do territorio, esta depende fundamentalmente da

tipoloxía de uso que teña e da súa intensidade, aínda que en realidade sempre existen

particularidades que fan os danos moi distintos dentro dunha mesma categoría.

Avaliación da vulnerabilidade:

a) Usos residenciais. A porcentaxe de dano para cada tipoloxía de uso e calado

da auga obtívose das curvas de vulnerabilidade utilizadas pola Federal

Insurance Agency Norteamericana, mentres que o valor por metro cadrado

adoptado é función da densidade de edificación.

56

b) Usos industriais. Mesmas consideracións pero distinguindo só alta e baixa

densidade de uso.

c) Usos comerciais. Para o seu cálculo considerouse a oferta comercial de cada

concello e que os comercios se reparten uniformemente no uso residencial. O

resultado é un factor maior dos danos producidos nos usos residenciais e que

depende do concello.

d) Usos agrícolas. A estimación de danos elaborouse tendo como referencia os

valores das primas base establecidas nos seguros agrarios. Nos danos

agrícolas non se fixo distinción en función do calado acadado.

e) Usos de acuicultura. A estimación de danos elaborouse tendo como

referencia os valores dos cultivos.

Estes danos, que se avalían en termos monetarios, dimensionáronse entre os

valores 0 e 1. Para a avaliación do risco en cada concello e para os efectos do presente

plan especial, non se tomaron en conta os danos agrícolas, nin en acuicultura.

Factor de danos indirectos:

Para cada concello obtense un factor de danos indirectos (variable entre 1 e 1,55)

en función dos seguintes factores:

a) Poboación total do termo municipal.

b) Porcentaxe da superficie afectada pola inundación.

c) Densidade de poboación.

d) Número de entidades de poboación.

e) Valor e composición do parque de vivendas.

f) Entidade dos sectores productivos localizados.

g) Porcentaxe de poboación activa ligada á agricultura.

Avaliación do impacto:

Con todo o anterior pódese avalia-lo dano producido por unha inundación

concreta nunha parte do territorio. Sen embargo, en realidade o que se pretende é

calcula-lo dano medio que provocan as inundacións ó longo do tempo, é dicir, o

impacto de risco de inundación. Para iso hai que introduci-la frecuencia con que se

producen as inundacións, de tal maneira que o impacto por unidade de superficie (D)

obtense como o producto seguinte:

D = V x F x I x C

Onde:

V= vulnerabilidade en función do uso do solo e do risco de inundación (en

realidade só da magnitude).

57

F= factor de frecuencia, que é función do risco de inundación (en realidade só da

frecuencia).

I= factor de danos indirectos, que depende do concello.

C= factor de danos nos comercios, que depende do concello e só é distinto de I

nos usos residenciais.

A partir dos datos obtidos, estableceuse o grao de risco municipal diferenciando

alto, medio e baixo, en función dos danos esperados. Así mesmo, tivéronse en conta os

datos dispoñibles sobre inundacións históricas para o establecemento do dito nivel de

risco.

2.9.3.1. Zonas A, de risco alto

Son aquelas nas que as crecidas de 50, 100 ou 500 anos producirán graves danos

a núcleos de poboacións importantes. Tamén se consideran incluídas aquelas nas que a

crecida de 50 anos produciría danos a vivendas illadas ou a instalacións

comerciais/industriais e ós servicios básicos.

Pola súa vez clasifícanse en tres subgrupos:

• A1: risco alto frecuente: enchentes de 50 anos producirán graves danos a

núcleos urbanos.

• A2: risco alto ocasional: enchentes de 100 anos producirán graves danos a

núcleos urbanos.

• A3: riscos alto excepcionais: enchentes de 500 anos producirán graves danos

a núcleos urbanos.

A 1: risco alto frecuente:

Río Tambre (augas arriba da cola do encoro Barrié de la Maza, zona de

Portomouros e o curso do río Dubra e os seus afluentes). Concello de Val do Dubra.

Río Sar (desde Santiago de Compostela ata Padrón). Concellos de Santiago de

Compostela; Ames; Brión; Rois e Padrón.

Río Ulla (curso baixo desde o encoro de Portodemouros ata Pontecesures).

Concellos de Vedra; Teo; A Estrada; Pontecesures; Padrón.

Río Umia (Caldas de Reis. Afluentes que verten ó Ulla en Caldas de Reis).

Concello de Caldas de Reis.

A2: risco alto ocasional:

Río Cambre (augas abaixo do encoro de Cecebre). Concello de Cambre.

Río Avia e os seus afluentes. (Desde o encoro de Albarellos ata a

desembocadura do Avia no Miño). Concellos de Ribadavia e Leiro.

Río Miño e os seus afluentes na zona próxima á desembocadura: Tui e

58

Salvaterra do Miño.

A3: risco alto excepcional:

Lugo cidade (zonas pretas ó río Miño). Concello de Lugo.

Ourense cidade (zonas pretas ó río Miño). Concello de Ourense.

Río Mandeo (o seu paso por Betanzos). Concello de Betanzos.

Río Tea (Ponteareas). Concello de Ponteareas.

Río Louro. Concello do Porriño e Mos.

Río Zamáns (desde o encoro de Zamáns ata Gondomar). Concello de Gondomar.

Río Cabe. Concello de Monforte de Lemos.

Río Támega. Concello de Verín.

Río Limia. Concello de Xinzo de Limia.

2.9.3.2. Zonas B, de risco significativo

Son aquelas non coincidentes coas zonas A, nas que as crecidas dos 100 anos

producirían impactos nas vivendas illadas e as crecidas de período de retorno superior

ós 100 anos, danos significativos a instalacións comerciais, industriais e/ou servicios

básicos. Destacan:

Río Anllóns (ó seu paso por Carballo e Ponteceso). Concellos de Carballo e

Ponteceso.

Río Tambre (no seu curso medio-alto). Concellos de Frades, Oroso e Trazo.

Río Ulla (curso medio, antes de chegar a Caldas de Reis). Concellos de Silleda,

A Estrada e Cuntis.

Río Ulla (curso baixo). Concellos de Portas e Ribadumia.

Río Lérez (curso baixo). Preto a Pontevedra. Concellos de Campo Lameiro e

Pontevedra.

Río Verdugo e Oitavén (curso baixo). Concellos de Ponte-Caldelas, Soutomaior

e Redondela.

Río Lagares. Concello de Vigo.

Río Ladra e os seus afluentes (Terra Chá). Concellos de Vilalba, Begonte e

Cospeito.

Río Sarria. Concellos de Sarria e Samos.

Río Eo. Concello da Pontenova.

Río Arenteiro. Concellos de Piñor e O Carballiño.

Río Landro. Concello de Viveiro.

Río Támega (Comarca de Verín). Concellos de Monterrei, Oímbra, Castrelo do

Val e Laza.

59

Río Cabe (Comarca de Lemos). Concellos de Pantón, Monforte de Lemos,

Bóveda e A Pobra de Brollón.

Río Miño. Concellos de Ribas de Sil (Lugo) e Tui (Pontevedra).

Río Arnoia. Concellos de Allariz, Baños de Molgas e Vilar de Barrio.

Río Sil. Concellos do Barco de Valdeorras, A Rúa, Rubiá e Ribas de Sil.

2.9.3.4. Zonas C, de risco baixo

Son aquelas non coincidentes coas zonas A e B, nas que as crecidas dos 500

anos producirían impactos nas vivendas illadas e as crecidas consideradas nos mapas de

inundación, danos pequenos a instalacións comerciais, industriais e/ou servicios básicos.

Destacan:

• Determinados ríos que desembocan na fachada Cantábrica e Atlántica (bacía

Galicia-Costa) non incluídos anteriormente.

• Concellos de: Barreiros; Cervo; Ortigueira; Cedeira; Narón; Ferrol;

Dumbría; Carnota; Muros; Serra de Outes; Noia; Ribeira; A Pobra do

Caramiñal; Boiro; Rianxo; Valga; Vilagarcía de Arousa; Vilanova de

Arousa; Meis; Meaño; Sanxenxo; Vilaboa; Nigrán e Baiona.

• Concellos interiores da provincia da Coruña: As Somozas; Cerdido;

Coristanco; Santa Comba; A Baña; Mazaricos e Curtis.

• Concellos interiores da provincia de Pontevedra: A Lama.

• Bacías do Deza e curso alto do Ulla: concellos de Arzúa; Santiso; Melide;

Toques; Vila de Cruces; Lalín e Agolada.

• Ríos que achegan á bacía do Miño-Sil (non incluídos anteriormente nos

puntos 2.9.3.1. e 2.9.3.2.).

• Concellos de: Arbo; Crecente; As Neves; Cortegada; Arnoia; Piñor; Toén;

Coles; Carballedo; Chantada; Monterroso; Guntín; Friol; Guitiriz; Castro de

Rei; Rábade; Outeiro de Rei; Abadín; A Pastoriza; Pol, Baralla; Vilamartín

de Valdeorras; Quiroga; Sober; Castro Caldelas e Viana do Bolo.

• Río Limia: concellos de Sandiás; A Porqueira, Transmirás e Lobios.

As zonas que sofren frecuentemente inundacións en Galicia son os seguintes

núcleos de poboación, concellos e/ou comarcas.

Provincia de Lugo:

Terra Chá. (Concellos da comarca, con especial incidencia os de Vilalba, A

Pastoriza, Meira, Castro de Rei e Cospeito).

Viveiro.

Lugo cidade, Outeiro de Rei e Begonte.

60

Sarria e Samos.

A Pontenova.

Monforte de Lemos.

Provincia da Coruña:

Concellos de: Betanzos, Cambre, Carballo, Val do Dubra, Oroso, Brión, Ames,

Rois, Padrón, Teo, Vedra e Santiago de Compostela.

Provincia de Pontevedra:

Concellos de: Pontecesures, Valga, Cuntis, Caldas de Reis, Gondomar, O

Porriño, Ponteareas, Ponte Caldelas, Salvaterra do Miño e Tui.

Provincia de Ourense:

Comarcas da Limia, de Verín e do Ribeiro.

Ourense capital.

2.9.4. Criterios para encoros

Así mesmo, en función do risco potencial que poida derivarse da posible rotura

ou funcionamento incorrecto de cada encoro, faise unha clasificación deste dentro de

tres categorías mediante resolución do organismo competente en materia hidráulica.

Xenericamente clasifícanse en:

Categoría A: correspóndelle a aqueles nos que unha rotura ou funcionamento

incorrecto poida afectar gravemente os núcleos urbanos ou servicios esenciais, ou

producir danos materiais ou ambientais moi importantes.

Categoría B: correspóndelle ós que unha rotura ou funcionamento incorrecto

pode ocasionar danos materiais ou ambientais importantes ou afectar un reducido

número de vivendas.

Categoría C: son aqueles encoros nos que unha rotura ou funcionamento

incorrecto poida ocasionar danos materiais ou ambientais moderados e só

ocasionalmente perdas de vidas humanas. En todo caso nesta categoría soamente os

encoros non incluídos nas categorías A e B.

No mapa 16 indícanse as zonas de risco dos encoros de Galicia.

2.10. RISCO DE INUNDACIÓNS: SUPERFICIE, USOS DO SOLO E

POBOACIÓN AFECTADA

2.10.1. Superficie A superficie de Galicia para efectos de inundabilidade é de 29.576 quilómetros

cadrados. Como resultado do estudio realizado a superficie inundable cun risco que hai

61

que considerar desde a planificación de protección civil non supera o 0,20% do

territorio da Comunidade Autónoma de Galicia.

Neste cálculo non se ten en conta nin a rede de leitos, nin a de encoros, nin a de

minicentrais hidroeléctricas, as que tal como se indica neste plan especial son zonas

unhas de alto risco e outras de risco significativo, as que aproximadamente poden

supoñer un 0,59% adicional en relación á superficie total da comunidade.

A maior parte da superficie con risco de inundación sitúase no sur da provincia

da Coruña, na fachada Atlántica da provincia de Pontevedra, no norte da provincia de

Lugo e na zona sudoccidental da de Ourense.

A bacía do río Miño-Sil, xa pola súa extensa lonxitude e polos seus caudais

representa a de maior risco, incluíndo na mesma algúns afluentes como o Avia, o Cabe,

o Ladra, o Sarria, o Neira, o Lor, o Arnoia e o Tea.

Na bacía Galicia-Costa destacan sobre o resto como os de maior risco os leitos

dos ríos Lagares, Lérez, Mandeo, Mero e fundamentalmente os do Umia, Ulla, Sar e

Tambre.

Tendo en conta as condicións climatolóxicas de Galicia, as zonas de maior

pluviosidade, o relevo da Comunidade Autónoma e as zonas de inundación frecuentes

son as que coinciden coas de maior probabilidade de pluviosidade. As provincias

costeiras da Coruña (con maior intensidade ó sur da provincia) e de Pontevedra son

zonas máis facilmente inundables que as do interior de Ourense e de Lugo, agás as

depresións e vales destas.

2.10.2. Usos do solo inundable en función do risco

A superficie total de Galicia para efectos de inundabilidade é de 29.576 km2,

repartidos por provincias: A Coruña 7.964 (26,9%); Lugo 9.850 (33,3%); Ourense 7.265

(24,6%) e Pontevedra 4.498 (15,2%).

Delas aproximadamente o 19,19% está dedicada ó cultivo, o 13,20% a pastos e

prados, o 65,80% a terreo forestal (39,58 ó forestal arborado e 25,22 ó desarborado) e o

2,81% é improductivo (entre os que se atopan ríos e lagos).

Os resultados aproximados de superficie inundables en función dos usos do solo,

clasificados en tres grandes grupos: zonas urbanas, zonas agrícola-forestais e outras

zonas non incluídas nos epígrafes anteriores (praias, dunas, areais, marismas, ríos, lagos

e lagoas) indícanse a continuación:

Superficie total (km2) Superficie inundable (km2)

Urbana Agr./gand./for. Outras Total Urbana Agri./gand./for. Outras Total

A Coruña 272 7.586 106 7.964 0,39 14,15 0,13 14,67

62

Lugo 60 9.744 46 9.850 0,18 12,20 0,06 12,44

Ourense 59 7.132 74 7.265 0,26 1,10 0,09 9,45

Pontevedra 173 3.280 41 4.498 0,31 13,15 0,08 13,54

Galicia 564 27.742 267 22.756 1,14 48,60 0,36 50,10

% 1,91 97,2 1,90 100

Do cadro dedúcese que as zonas máis inundables (as de maior vulnerabilidade)

son as clasificadas como agrícola-forestais.

Por provincias obtense que as superficies de inundabilidade non son moi

dispares, aínda tendo en conta a diferente proporción de superficie das catro.

2.10.3. Poboación afectada

Para coñece-la poboación afectada por inundacións pártese do censo de 1999 e

realízase o cálculo en función das zonas inundables en núcleos urbanos, así como no

medio rural galego.

Habitantes

Galicia A Coruña Lugo Ourense Pontevedra

Poboación1999 2.727.337 1.108.980 366.934 345.620 908.803

Poboación afectada 130.500 52.600 14.200 18.500 45.200

% poboación afectada 4,78 4,74 3,87 5,35 4,97

Os resultados aproximados de número de habitantes residentes en zonas

inundables en Galicia é superior ós cen mil habitantes e representan o 4,78% de

poboación que se atopa sometida a un risco apreciable por inundación.

2.10.4. Concellos con risco

Dun total de 315 concellos de Galicia, resultaron con risco de inundacións

aproximadamente a metade. O detalle pormenorizado dos concellos con risco alto,

medio e baixo indícase no anexo 1, e un resumo destes indícase de seguido.

Concellos con risco

Alto Medio Baixo Total % Total de Galicia

A Coruña 9 7 25 41 13,01

Lugo 2 9 19 30 9,52

Ourense 5 12 15 32 10,16

Pontevedra 8 11 18 37 11,75

Galicia 24 39 39 150

% Total de Galicia 7,61 12,38 12,8 47,62

63

2.11. PUNTOS CONFLICTIVOS DE INUNDACIÓNS

Os puntos conflictivos de inundacións indicados neste epígrafe modificaranse ó

longo do tempo en función dos novos datos dispoñibles. A adaptación destes novos

puntos ou modificación dos anteriores no presente plan especial será realizada pola

Comisión Galega para os Riscos de Inundacións e Situacións de Seca.

No presente plan especial, considéranse puntos conflictivos:

I. Tramos de vías de comunicación terrestre

Tramos de vías de comunicación <<estradas>> que poden verse afectados polo

desbordamento dos ríos: autoestradas; rede estatal; corredores; vías rápidas; rede

primaria básica; rede primaria complementaria e rede secundaria.

Tramos de vías de comunicación férrea (de ferrocarril ancho e de vía estreita)

que poidan verse afectados por inundacións.

II. Zonas ou centros habitados/habitables

II.1. Zonas de campamentos:

Aqueles que se encontran situados nas zonas próximas ós leitos dos ríos, de

encoros, ou doutras zonas que poidan quedar anegadas por enchentes, crecidas rápidas

do seu leito, ou por variacións extraordinarias no réxime pluviométrico ou hidrolóxico.

II.2. Zonas escolares, educativas, centros de formación:

Aquelas que estean próximas ós leitos dos ríos e que potencialmente queden

anegadas ou inundadas por enchentes ou subas dos leitos dos ríos.

II.3. Centros asistenciais:

Os centros asistenciais, tanto sanitarios como da terceira idade, que estando

situados en zonas achegadas a leitos de ríos, en determinadas condicións poden quedar

anegados ou inundados cando se produce unha suba importante do seu leito.

II.4. Centros de balneoterapia:

Estes polas súas singulares características e usos ós que se destinan algúns

atópanse situados nas proximidades dos ríos.

II.5. Centros residenciais:

En zonas pretas ós leitos que construíronse recentemente.

II.6. Centros de concorrencia pública:

Aqueles nos que polas súas características singulares en espacios de tempo

64

prolongados encóntranse habitados.

As zonas de campamentos, centros asistenciais, sanitarios, centros de

balneoterapia, centros residenciais, centros de concorrencia pública definidos neste

punto e que se encontran situados en zonas de dominio público hidráulico ou en zonas

de risco de inundacións, deberán elaborar un plan de autoprotección, que quedará, se é o

caso integrado, no plan de actuación municipal (PAM) e neste plan especial.

III. Outras instalacións

• Estacións de abastecemento de augas potables de consumo público.

• Estacións de depuración de augas residuais.

• Centros de transformación de enerxía.

No anexo 14 identifícanse treitos inundables da rede de estradas de Galicia.

2.12. RISCOS XEOLÓXICOS ASOCIADOS AS PRECIPITACIÓNS

INTENSAS: ESVARAMENTOS E DESPRENDEMENTOS

As situacións de precipitacións intensas poden acelerar, ou incluso desencadear,

procesos de movementos de ladeiras e desprendementos.

Tendo en conta que na Comunidade Galega predomina a superficie montañosa -

como indicativo cabe citar que aproximadamente o 65% da superficie total é zona

forestal-, con pendentes nas que o risco de esvaramentos e desprendementos está

presente nun amplo sector do territorio. A modo de exemplo, como zona de alto risco de

desprendemento as ladeiras das bacías do río Miño na zona dos Peares.

A Sociedade para o Desenvolvemento Comarcal de Galicia, a través de SITGA

(Sistema de Información Territorial de Galicia) elaborou unha cartografía a escala

1:250:000 (Mapa 17), nas que se indica o risco de esvaramentos e desprendementos

establecido a partir dos principais parámetros que os xeran: litoloxía, composición

petrográfica dela, pendentes topográficas, formas de relevos e pluviometría, así como a

intervención humana do medio (cambios nas condicións de estabilidade das pendentes e

cargas sobre o terreo).

A cartografía está dispoñible no Cecop-Galicia (112).

2.13. REDE DE INFORMACIÓN METEOROLÓXICA

En xeral considérase fenómeno meteorolóxico adverso a todo evento

atmosférico capaz de producir directa ou indirectamente danos a persoas ou danos

materiais de consideración. En sentido menos restrinxido, tamén pode considerarse

como tal calquera fenómeno susceptible de altera-la actividade humana, de forma

65

significativa, nun ámbito espacial determinado.

A medida que a actividade humana se tecnifica e adquire un maior grao de

complexidade, faise tamén máis sensible ante as adversidades meteorolóxicas. Isto

supuxo que a demanda de información meteorolóxica especializada, enfocada á

adopción de medidas de prevención contra as ditas adversidades, estea en continuo

aumento.

En Galicia disponse dunha ampla rede de estación meteorolóxicas distribuídas

por todo o territorio galego, nas catro provincias.

A titularidade das estacións é diversa: da Xunta de Galicia (Servicio de

Climatoloxía do Centro de Investigacións Forestais de Lourizán «Pontevedra»), do INM

(Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña. Galicia); servicio de climatoloxía das

centrais térmicas de galicia; servicios de climatoloxía das centrais hidroeléctricas de

Galicia; outros.

Rede de observación do INM (CMT-A Coruña)

Radar meteorolóxico, situado no monte Cedeira-Cerceda (A Coruña).

Exploracións cada 10 minutos. Modo normal 200 km de raio; modo Doppler 100 km de

raio.

14 estacións automáticas, enlazadas vía telefónica co Centro Meteorolóxico.

Toma de datos cada 10 minutos; módulo de vixilancia de aviso en caso de superación

do limiar definido. Acceso en tempo real. Situadas en:

• Estaca de Bares.

• Lugo-Rozas.

• A Coruña-CMT.

• Cabo Vilán.

• Fisterra.

• Corrubedo.

• Santiago-Astronómico.

• Padrón.

• Pontevedra.

• Vigo-Bouzas.

• O Carballiño.

• Ourense.

• A Pobra de Trives.

• Xinzo de Limia.

Rede de raios. Sensor situado en Santiago-aeroporto. Información en tempo real.

66

Observatorios sinópticos principais.

Siatuados na Coruña-CMT, A Coruña-Alvedro, Santiago-Aeroporto, Lugo-

Rozas, Montefaro-Ferrol, Pontevedra, Vigo-Aeroporto, Marín e Ourense.

Información cada 3 horas ou en tempo real en caso de alerta meteorolóxica.

Rede pluviométrica secundaria.

200 estacións que no caso de que observen algún fenómeno adverso o poden

comunicar ó grupo de vixilancia por medio de chamada telefónica de balde restrinxida.

Resumindo os umbrais de choiva establecidos no Plan Rexional de Fenómenos

Adversos son:

• Choiva acumulada en 1 hora: 30 litros por metro cadrado en toda Galicia.

• Choiva acumulada en 12 horas: 60 litros por metro cadrado en toda Galicia.

• Choiva acumulada en 36 horas: 130 litros por metro cadrado na metade sur

da provincia da Coruña e en toda a provincia de Pontevedra. 90 litros por

metro cadrado no resto de Galicia.

Léxico meteorolóxico.

Empregámo-lo léxico en vigor utilizado polo INM, así:

Para choiva:

• Intensidade:

* Moderadas: precipitación entre 2 y 15 mm/h.

* Fortes: precipitación entre 15 y 30 mm/h.

* Moi fortes: precipitación entre 30 y 60 mm/h.

* Torrenciais: precipitación superior a 60 mm/h.

• Distribución espacial:

* Illadas ou dispersas (para o caso de tormentas): cando o territorio

afectado sexa entre 10 e 30%.

* Xeneralizadas: cando o territorio afectado sexa maior do 60%.

• Distribución temporal: defínese con relación ó tanto por cento de tempo no

cal se van produci-las precipitacións respecto ó intervalo da predicción:

* Ocasionais: para unha duración inferior do 30%.

* Persistentes: se a duración é maior do 60%.

• Frecuencia do fenómeno:

* Frecuentes: que a presencia do fenómeno sexa superior á súa ausencia.

* Intermitentes: prodúcense de maneira case regular. Será

aproximadamente do 50%.

Diariamente en Galicia emítense boletíns de información meteorolóxica a través

67

do CTM-A Coruña e a Xunta de Galicia (Consellería de Medio Ambiente) en

colaboración coa Universidade de Santiago de Compostela.

Na situación de fenómenos meteorolóxicos adversos, o CTM-A Coruña emite un

boletín e segue o procedemento que se indica posteriormente neste Plan.

No anexo XI indícanse os valores meteorolóxicos máis significativos de Galicia.

2.14. PUNTOS DE OBSERVACIÓN FORONÓMICA

A rede fluvial de Galicia é moi extensa nas súas diferentes vertentes e bacías. A

maioría das bacías dispoñen dun ou varios puntos de observación foronómica.

Os puntos de observación foronómica indícanse no anexo XII e represéntanse no

mapa XVIII.

Tamén o Ministerio de Medio Ambiente, a través da Secretaria Xeral de Augas,

en Galicia, como o resto do Estado español, dispón dunha serie de estacións de

mostraxe da Rede SAICA en diferentes ríos e bacías que permite coñecer a tempo real o

caudal dos ríos e a súa evolución. Os puntos desta rede indícanse no anexo XII e

represéntanse no mapa XVIII.

Finalmente indicar que se dispón en cada un dos encoros e en determinadas

minicentrais hidroeléctricas de estacións de mostraxe que permiten tamén coñece-lo

caudal dos ríos á entrada destes.

3. ESTRUCTURA XERAL E ORGANIZACIÓN DO PLAN

3.1. CLASIFICACIÓN DE EMERXENCIAS: FASES DE PREEMERXENCIA

(ALERTA), EMERXENCIA E NORMALIZACIÓN

Seguindo a liña trazada no plan marco e director de Galicia (Platerga: Plan

Territorial de Protección Civil de Galicia), a estructura de organización do plan especial

debe enfocarse como unha estructura ascendente, esto é, aumentando os efectivos

designados para unha actuación en función da magnitude da emerxencia.

Nas emerxencias por inundacións considéranse varias fases:

• Preemerxencia (alerta).

• Emerxencia.

• Volta a normalidade.

3.1.1. Fase de preemerxencia (alerta)

É a fase identificada como unha situación que, por evolución desfavorable, pode

dar lugar a unha situación de emerxencia. O obxecto desta fase é alerta-las autoridades e

68

servicios implicados, así como informa-la poboación potencialmente afectada.

Iníciase coa recepción no Cecop-Galicia (112) dun aviso de boletín de

fenómenos meteorolóxicos adversos. Unha vez recibido este parte confírmase co Centro

Meteorolóxico Territorial da Coruña, así como con outros medios e recursos dispoñibles

a evolución do fenómeno meteorolóxico adverso, e se as previsións o confirman

pasaríase a alerta-las institucións, organismos, e poboación previsiblemente afectada,

creando un estado de atención e vixilancia sobre as circunstancias que provocan a

emerxencia e considerando as accións de previsión a levar a cabo co fin de diminuí-lo

tempo de resposta.

Na Comunidade Autónoma de Galicia a principal causa que pode provocar

inundacións son as precipitacións intensas, polo que neste punto se vai considerar

unicamente este aspecto. Outra das causas que poden provocar inundacións (avaría,

rotura de encoros ou desaugamento de encoros), desenvólvese posteriormente neste

plan.

A preemerxencia (alerta) estructúrase en dúas situacións que obedecen á

evolución habitual na xestión e control da situación:

• Alerta derivada de aviso meteorolóxico.

• Seguimento pluviohidrolóxico.

3.1.1.1. Alerta derivada de aviso meteorolóxico

É a acción de transmitir mensaxes de prevención e protección á poboación

potencialmente afectada, e instruccións a aqueles destinatarios que teñan algún tipo de

responsabilidade preventiva ou operativa asignada neste plan especial, acompañados do

propio aviso meteorolóxico que a xera.

3.1.1.2. Seguimento pluvihidrolóxico

É a fase seguinte á alerta derivada do aviso meteorolóxico consistente no

seguimento para confirmar ou non a situación de risco e a súa evolución. Esta fase pode

ser activada, independentemente da alerta derivada do aviso meteorolóxico, no caso de

producirse choivas intensas sen aviso meteorolóxico previo, así como podería se-lo caso

do alivio dun encoro.

Unha segunda etapa da fase de alerta é a confirmación do comezo previsible do

fenómeno meteorolóxico adverso, incidindo nos seguintes puntos: data e hora previsible

do comezo, a súa duración, intensidade prevista, zonas ou comarcas posiblemente

afectadas.

Nesta fase alértanse os medios humanos e materiais dispoñibles, estando estes

dispostos para actuar.

69

Esta fase prolóngase ata que a inundación sexa inminente, polo que se pasará á

fase de emerxencia, ou ben se produza a volta a normalidade.

3.1.2. Fase de emerxencia

Esta fase iníciase cando, da análise dos parámetros meteorolóxicos e

hidrolóxicos se conclúa que a inundación é inminente ou cando esta xa comezara. A

emerxencia prolongarase ata que estean tomadas tódalas medidas necesarias de

protección de persoas e bens e se restablezan os servicios básicos esenciais.

As diferentes situacións de emerxencia establécense en función da gravidade, da

extensión territorial e dos recursos necesarios para o control da emerxencia.

A fase de emerxencia iníciase coa activación do plan polo seu director. Nesta

fase adóptanse tódalas medidas necesarias para a protección de persoas e bens e

prolongarase ata que se restablezan os servicios esenciais.

A dirección do Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en

Galicia correspóndelle ó director xeral con competencias na materia de protección civil

da Xunta de Galicia.

De acordo coa directriz básica de planificación de protección civil ante o risco

de inundacións establécense catro situacións de emerxencia:

3.1.2.1. Situación 0

A emerxencia cualificarase como situación 0 cando os datos meteorolóxicos e

hidrolóxicos permitan preve-la inminencia de inundacións, con perigo para persoas e

bens.

Esta situación comporta a alerta hidrolóxica, que se realiza cando, polo

seguimento pluviohidrolóxico, se detecten choivas moi fortes ou torrenciais e enchentes

que fan previsible a inundación, con perigo para persoas e bens.

3.1.2.2. Situación 1

Situación na que se produciron inundacións en zonas localizadas, a atención das

cales pode quedar asegurada mediante o emprego dos medios e recursos dispoñibles nas

zonas afectadas, e aquelas situacións que, indirectamente, introducen riscos

coadxuvantes e poñen en perigo vidas ou bens.

3.1.2.3. Situación 2

Situación na que se produciron inundacións que superan a capacidade de

atención dos medios e recursos locais ou, aínda sen producirse esta última circunstancia,

os datos pluviométricos e hidrolóxicos e as prediccións meteorolóxicas permiten prever

unha extensión ou agravamento, e aquelas situacións que, indirectamente, introducen

70

riscos coadxuvantes e poñen en perigo vidas e bens.

3.1.2.4. Situación 3

Emerxencias que, considerando que está en xogo o interese nacional, así sexan

declaradas polo ministro do Interior, conforme a normativa vixente. Nesta situación a

dirección do plan corresponderá á persoa designada polo ministro do Interior, e aquelas

situacións que, indirectamente, introducen riscos coadxuvantes e poñen en perigo vidas

ou bens.

3.1.3. Fase de normalización

É unha fase posterior á de emerxencia, que se prolonga ata o restablecemento

das condicións mínimas imprescindibles para un retorno á normalidade nas zonas

afectadas pola inundación.

Durante esta fase realizaranse as primeiras tarefas de rehabilitación en ditas

zonas, consistentes fundamentalmente na inspección do estado de edificios, a limpeza

de vivendas e vías urbanas, a reparación dos danos máis relevantes e a rehabilitación

dos servicios básicos fundamentais.

3.2. ESTRUCTURA E ORGANIZACIÓN DO PLAN

3.2.1. Director do plan. Comité de dirección

O director do Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia é o director

xeral con competencias en materia de protección civil da Xunta de Galicia.

En caso de ausencia, será substituído polo delegado provincial da consellería con

competencias na materia de protección civil afectada, ou persoa en quen delegue.

A dirección do plan especial efectuarase en coordinación coa Administración

xeral do Estado e a Administración local.

En caso de constitución do Cecopi, a dirección e coordinación do plan especial

exerceraa o representante da Comunidade Autónoma (director do plan especial), dentro

dun comité de dirección ó que se incorporará un representante do Ministerio de Interior

(delegado do Goberno/subdelegado do Goberno) e os alcaldes (ou concelleiros nos que

estes deleguen) das zonas afectadas.

A declaración de interese nacional será efectuada polo ministro de Interior cando

se dean os supostos establecidos na Norma Básica de protección civil (R.D. 407/1992),

asumindo a dirección a persoa que designe o ministro.

3.2.2. Funcións do director do plan e do comité de dirección

As funcións de dirección do plan serán asumidas polo director xeral da Xunta de

71

Galicia con competencias en materia de protección civil, agás en caso de declaración de

interese nacional, no que a dirección será asumida polo representante do Ministerio do

Interior.

As funcións do director do plan son as que de seguido se indican:

• Decidi-la constitución do Cecop e, se é o caso, do Cecopi.

• Decidi-la alerta hidrolóxica nos ríos.

• Declara-las situacións de emerxencia.

• Activa-lo plan, determinando a estratexia xeral das actuacións.

• Activa-la estructura de organización do plan.

• Convoca-los compoñentes do comité asesor que considere.

• Decidir en cada momento, co consello do comité asesor, as actuacións máis

convenientes para facer fronte á emerxencia e á aplicación das medidas de

protección á poboación, ó ambiente, ós bens e ó persoal adscrito ó plan.

• Da-la orde de evacuación, en caso de considerarse necesaria esta medida.

• Determinar e coordina-la información á poboación, durante a emerxencia, a

través dos medios propios do plan (gabinete de información) e dos de

comunicación social. Inclúese aquí tanto a información destinada a adoptar

medidas de protección, como a información xeral sobre o suceso.

• Asegura-lo mantemento da eficacia, a operatividade e actualización do plan.

• Declara-lo final da emerxencia e a volta á normalidade.

• Garanti-lo enlace co plan estatal.

3.3. COMITÉ ASESOR

Apoia e aconsella o comité de dirección nos distintos aspectos relacionados coa

emerxencia.

3.3.1. Composición

Está formado por tódolos compoñentes da Comisión Galega para os Riscos de

Inundacións e Situacións de Seca (Decreto 56/2000, da Xunta de Galicia do 29 de

marzo do 2000), que son:

Un representante por cada unha das consellerías de Política Territorial, Obras

Públicas e Vivenda; Agricultura, Gandería e Política Agroalimentaria; Sanidade;

Industria e Comercio e Medio Ambiente; un representante pola Federación Galega de

Municipios e Provincias; dous representantes por parte dos titulares con maior número

de encoros e capacidade destes de Galicia-Costa (un da Coruña e outro de Pontevedra);

dous representantes dos titulares con maior número de encoros e capacidade destes, un

72

do Baixo Miño e outro do Sil; dous representantes das empresas de abastecemento de

augas máis significativas de Galicia e catro representantes da Administración xeral do

Estado en Galicia.

Así como os responsables dos diferentes grupos operativos que forman parte do

plan especial.

Ós que se poden unir, en función da magnitude da emerxencia, representantes

de:

• Organismo autónomo Augas de Galicia.

• As Confederacións Hidrográficas do Norte de España e do Douro.

• Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia (CMT de Galicia).

• Consellería de Medio Ambiente (Unidade de Vixilancia e Predicción

Meteorolóxica)

• Da unidade adscrita do Corpo Nacional de Policía na Comunidade

Autónoma de Galicia (UPA), ou persoa en quen delegue.

• Das Forzas Armadas.

• De cada un dos concellos afectados.

• Das distintas Administracións (persoal técnico) ou outras persoas que o

director do plan, ou, se é o caso, o comité de dirección, considere oportuno.

Normalmente estes representantes efectuarán as súas funcións desde o seu

propio centro de traballo. No caso de considerarse necesaria a súa incorporación puntual

sería no Cecop-Galicia (112).

3.3.2. Funcións

Correspóndelle ó comité asesor:

• Asesora-lo director do plan durante a emerxencia.

• Analiza-las incidencias e a evolución da emerxencia.

• Valora-la situación en cada momento e propoñer ó comité de dirección as

actuacións máis axeitadas.

• Avalia-la situación de risco e consegui-los datos pluviométricos e

hidrolóxicos necesarios para efectua-lo seguimento.

• Coñecemento da situación de emerxencia na súa vertente de evolución

meteorolóxico-pluviométrica en tempo real e acumulado.

• Evolución de caudais e situación de encoros en grandes ríos.

• Coñecemento das incidencias sobre o territorio por problemas nos servicios

básicos e estradas.

73

• Aconsella-lo director do plan, e, se é o caso, ó comité de dirección, sobre as

medidas de protección que se consideren necesarias.

• Apoio ós concellos das zonas afectadas. Información puntual sobre a

situación de risco ós alcaldes, ou persoas que designen, dos concellos

afectados.

• O representante de Augas de Galicia e os representantes das confederacións

hidrográficas, no caso de activarse un Plan de Emerxencia de Encoro, teñen

funcións concretas que serán levadas a cabo a medida que se incorporen os

ditos plans.

• Análise e valoración da información recibida sobre o estado da rede viaria.

• Facilitar información sobre o estado das estradas para a súa difusión á

poboación.

• Establecemento de rutas alternativas para os itinerarios inhabilitados,

incluídas as alternativas para o traslado de pasaxeiros de Renfe e Feve.

• Mantemento das redes viarias expeditas e en condicións de uso, en

coordinación co xefe do grupo de apoio loxístico.

• Dar cobertura das necesidades en materia de transporte.

• Evacuación de persoas.

• Transporte de recursos.

• O representante das Forzas Armadas informará o director do plan especial

das axudas que poidan proporciona-las Forzas Armadas, tanto en persoal

como en recursos materiais, transmitindo ós seus mandos respectivos as

solicitudes de axuda.

Dirixirá as actuacións dos seus medios no terreo, en coordinación co xefe do

grupo de apoio loxístico, no que se integrarán os medios desprazados ás zonas

afectadas.

3.4. GABINETE DE INFORMACIÓN

Depende directamente do director do plan e é o único órgano autorizado para

emiti-la información oficial nas tarefas de difusión da información en situación de

emerxencia.

Constituirase no lugar que designe o director do plan e, no seu defecto, nunha

sala do Cecop-Galicia (112), desde onde se tratará toda a información relacionada coa

emerxencia e se difundirá ós medios de comunicación, organismos, autoridades e

público en xeral.

74

3.4.1. Composición

O gabinete de información estará composto por persoal dos gabinetes de prensa

da:

• Consellería da Xunta de Galicia con competencias en materia de protección

civil.

• Presidencia da Xunta de Galicia.

• Delegación do Goberno en Galicia (cando se declare interese nacional).

Así como persoal asignado ó Servicio de Información e Formación de

Protección Civil da Xunta de Galicia.

Estará o seu cargo o xefe de prensa da consellería con competencia en materia

de protección civil, e no caso de declararse interese nacional, o representante da

Administración xeral do Estado.

Coa finalidade de conseguir coherencia informativa, considerarase información

oficial, fidedigna e contrastada, aquela facilitada directamente polo gabinete de

información, único órgano autorizado para emitila.

3.4.2. Funcións

• Difundi-las ordes, consignas e recomendacións dictadas polo director do

plan e, se é o caso polo, comité de dirección, a través dos medios de

comunicación social previstos neste plan especial.

• Recibir e recoller toda a información que se consiga sobre o suceso e a súa

evolución, en especial, localización exacta da emerxencia e a situación das

zonas afectadas.

• Centralizar, coordinar e prepara-la información xeral sobre a emerxencia e

facilitala ós medios de comunicación, de acordo co director do plan e, se é o

caso, do comité de dirección.

• Obter, centralizar e facilitar toda a información relativa ós posibles

afectados, permitindo os contactos familiares e a localización de persoas.

3.5. CENTRO DE COORDINACIÓN OPERATIVO (CECOP)

O Centro de Coordinación Operativo (Cecop) é o órgano onde se recibe toda a

información da emerxencia e onde se determinan, dirixen e coordinan as accións que hai

que executar.

3.5.1. Funcións

É o órgano de traballo do director do plan e para isto debe dispoñer do

75

equipamento necesario para exerce-las funcións que lle son propias.

A infraestructura do Cecop será a apropiada para:

• Se-lo centro permanente de información. Para isto debe dispoñer de

terminais que poidan dispoñer: información meteorolóxica, caudais de ríos,

estado de estradas e outros que permitan valorar continuamente o posible

risco da emerxencia por inundacións, activando, se é o caso, os mecanismos

de alerta.

• Se-lo centro de recepción e emisión de alertas, alarmas e xestión de tódolos

sistemas informáticos.

• Actuar de órgano de apoio ó director na toma de decisións e traslado de

ordes, procesando a información recibida en relación coa emerxencia.

O Cecop está situado no edificio de usos múltiples de San Marcos, onde está o

112. O Cecop é o Cecop-Galicia.

O Cecop-Galicia pódese transformar en Cecopi nas situacións previstas e

indicadas no presente plan especial.

O Cecop-Galicia consta de:

• Sala de Control de Operativos (Sacop).

• Centro de Transmisións (Cetra).

• Centro de Información (Cin).

3.5.2. Cecopi (Centro de Coordinación Operativo Integrado)

O Centro de Coordinación Operativo Integrado (Cecopi) é o órgano superior de

xestión de emerxencias, que se constituirá, de acordo co establecido no presente plan,

cando a situación da emerxencia o xustifique e, en todo caso, cando se declare o interese

nacional.

Está composto polo comité de dirección, o comité asesor e un gabinete de

información, todo isto situado no Cecop-Galicia.

O Cecopi constituirase no Cecop-Galicia, e alternativamente, se algún problema

o inhabilitara ou ante calquera emerxencia que o requira, no Cecop de Protección Civil

da Xunta de Galicia da provincia afectada.

3.6. POSTO DE MANDO AVANZADO (PMA)

O posto de mando avanzado é unha prolongación do Cecop-Galicia. É o órgano

de traballo do director do plan in situ.

Segundo as características das inundacións e a tipoloxía destas poderase crear

máis dun posto de mando avanzado.

76

O responsable do posto de mando avanzado será designado polo director do

plan. Sempre que sexa posible será un responsable de Protección Civil da

Administración autonómica ou, se é o caso, da Administración local.

O posto de mando avanzado disporá dun sistema de comunicación permanente

co Cecop-Galicia e cos xefes dos diferentes grupos de acción.

3.6.1. Funcións do director técnico do PMA

• Encargarase de transmitir e transforma-las directrices marcadas polo director

do plan en accións concretas a desenvolver polos grupos de acción.

• Coordinará as funcións autónomas dos citados grupos, encargándose de

evitar duplicidades.

• Como representante do director do plan in situ, é o responsable da

seguridade das persoas e bens das mesmas.

3.7. GRUPOS DE ACCIÓN

Son os grupos encargados dos servicios operativos ordinarios e están deseñados

para actuar coordinadamente e baixo unha dirección única, dentro do marco que

establece o plan.

Os medios que serven de base para a constitución destes grupos son, entre

outros:

• Os servicios municipais de protección civil.

• Os corpos de bombeiros e servicios contraincendios e salvamento; servicios

de emerxencia.

• As policías locais.

• Outros servicios municipais e autonómicos.

• A UPA.

• Os servicios sanitarios da rede pública e privada de Galicia.

• Os corpos e forzas de seguridade do Estado (Garda Civil, Policía Nacional).

• As agrupacións de voluntarios de protección civil (AVPC).

Establécense estes grupos de acción:

• Grupo de intervención.

• Grupo sanitario.

• Grupo de transmisións.

• Grupo de seguridade.

• Grupo loxístico.

77

• Grupo de rehabilitación de servicios públicos.

3.7.1. Grupo de intervención

Composición:

Unidades de bombeiros desprazadas ás zonas afectadas, unidades de emerxencia

e de intervención dirixidas desde o Cecop-Galicia (112) a través dos seus centros de

xestión respectivos e, se é o caso, desde o Cecopi cando este se constitúa.

O mando do servicio de bombeiros desprazado ó terreo, ou se é o caso un

responsable de emerxencias, será o coordinador do Grupo de Intervención e nun

primeiro momento dirixirá o PMA no caso de constituírse. Cando se despracen medios

doutras provincias á zona afectada, será asumido polo mando da provincia afectada.

Este grupo executará as medidas de intervención necesarias para reducir e

controla-los efectos da emerxencia, actuando naqueles puntos nos que se dean

circunstancias que requiran unha acción inmediata.

• Salvamento e rescate de persoas.

• Eliminar, reducir e controlar no posible as causas e efectos sobre persoas e

bens.

Desde o Cecop-Galicia solicitarase a actuación doutros grupos de acción

(sanitario e seguridade) en relación co rescate e salvamento: o grupo sanitario será

mobilizado desde o Servicio de Urxencias Sanitarias 061, e o grupo de seguridade será

dirixido desde os centros de xestión propios de seguridade de cada un deles (UPA,

Garda Civil, Policía Nacional, Policía Local), mantendo comunicación co Cecop-

Galicia (112).

As súas funcións son:

• Valorar e informar sobre o estado, a tempo real, da situación das inundacións

ó director do plan.

• Controlar, reducir ou neutraliza-los efectos da inundación.

• Busca, rescate e salvamento de persoas e bens.

• Recoñecemento e avaliación de riscos asociados.

• Determina-la área de intervención.

• Socorro de persoas illadas ou desaparecidas

• Impedi-lo colapso de estructuras.

Medios materiais que mobilizan:

Tódolos medios propios dos servicios que interveñen, como integrantes do

78

grupo.

Medios especiais:

Equipos públicos e privados de intervención en xeral, incluíndo maquinaria

pesada e de obras, equipos de rescate e salvamento.

3.7.2. Grupo sanitario

O obxectivo deste grupo é garanti-la actuación coordinada e eficaz de tódolos

recursos sanitarios existentes na Comunidade Autónoma de Galicia.

Este grupo executará as medidas de protección á poboación no referente a

primeiros auxilios, asistencia sanitaria e evacuación sanitaria e, se é o caso, as medidas

de protección e prevención da saúde pública.

O médico do equipo do 061 (Servicio de Urxencias Médicas) será o coordinador

do grupo sanitario; no caso de haber máis dun equipo, o 061 designará ó médico que

realizará as tarefas de coordinación do grupo sanitario.

Composición:

Subgrupo de actividades asistenciais:

• ·Equipo/s do 061.

• Recursos sanitarios de Atención Primaria. Estes recursos, por proximidade ó

lugar afectado, serán os recursos de resposta inmediata.

• Recursos de transporte sanitario.

Subgrupo de actividades de saúde pública:

• Recursos de Saúde Pública.

Funcións:

Subgrupo de actividades asistenciais:

• Informar da situación real a nivel sanitario ó director do plan.

• Asistencia sanitaria in situ; traslado e evacuación sanitaria.

• Asistencia sanitaria primaria.

• Constituí-lo posto de asistencia sanitaria e o centro de evacuación se

procede.

• Se fose o caso, identificación de cadáveres, en colaboración cos servicios

correspondentes.

• Colaborar co grupo de intervención prestando os primeiros auxilios ás

persoas illadas.

• Coordinar a través do 061 a evacuación das víctimas a centros hospitalarios.

79

Subgrupo de actividades de saúde pública:

• Control de abrochos epidemiolóxicos (contaminación da auga, alimentos,

vacinación masiva).

• Cobertura de necesidades farmacéuticas.

• Vixilancia e control da potabilidade da auga e hixiene dos alimentos.

• Información necesaria para establecer actuacións en sanidade ambiental,

saúde pública e calquera outro aspecto da actividade sanitaria.

Ante unha situación que así se requira e que afecte a poboación este subgrupo de

saúde pública debe propoñer ó director do plan especial a declaración de Servicio de

Alerta Epidemiolóxica de Galicia (SAEG).

Medios materiais que mobilizan:

• Servicios asistenciais dependentes do Sergas.

• Servicios hospitalarios dependentes do Sergas.

• Medios dependentes da Consellería de Sanidade.

• Medios e recursos de Saúde Pública.

• Fundación de Urxencias Sanitarias 061.

• Medios asistenciais sanitarios públicos e privados.

3.7.3. Grupo de transmisións

A misión do grupo de transmisións é dispoñe-los medios e equipos necesarios

que permitan contar cunha comunicación continua e ininterrompida a tempo real entre a

dirección do plan e os outros grupos de acción, co obxecto de coñecer e dispoñer de

información da situación exacta da emerxencia, así como a súa evolución.

O responsable deste grupo é o responsable do Servicio de Sistemas de

Información e Comunicacións de Protección Civil da Xunta de Galicia. Contará co

apoio e a colaboración da unidade con competencias en materia de comunicacións da

Xunta de Galicia, así como das empresas de comunicación de titularidade pública da

Administración autonómica da Xunta de Galicia.

Os obxectivos son:

• Asegura-las comunicacións entre os diferentes grupos de acción, así como

entre o posto de mando avanzado e o centro de coordinación operativa.

• Transmitir toda a información emitida polos diferentes grupos de acción.

• Establecer e implantar sistemas alternativos de transmisións onde sexan

necesarios.

80

Medios materiais que mobilizan:

• Equipos móbiles e fixos, propios dos servicios integrantes do grupo, así

como dos asignados ós diferentes grupos de acción.

• Redes de comunicacións e persoal adscrito a estas, de ámbito territorial na

Comunidade Autónoma de Galicia, de titularidade pública e/ou privada.

3.7.4. Grupo de seguridade

O coordinador deste grupo será un mando da UPA. Cando a emerxencia é a

nivel provincial, será o máximo responsable a nivel provincial, e cando afecte a varias

provincias será o comisario xefe da UPA, ou persoa en quen delegue.

Este grupo é o responsable de garanti-la seguridade cidadá e a orde nas

situacións de emerxencia producidas como consecuencia das inundacións.

Deberá tamén este grupo controla-los accesos e regula-lo tráfico naqueles puntos

nos que, debido á emerxencia, se produza caos circulatorio.

Composición:

Persoal das Forzas e Corpos de Seguridade: UPA, Garda Civil, Corpo Nacional

de Policía e Policía Local. Así mesmo, incorporaranse a este grupo as empresas e o

persoal de seguridade privada que sexan mobilizados en caso necesario.

Funcións:

• Ordenación do tráfico para a evacuación.

• Avisos e información á poboación nunha primeira situación.

• Facilita-la evacuación urxente de persoas en perigo.

• Control de accesos e mantemento da orde nas áreas afectadas. Regulación do

tráfico.

• Garanti-lo control e a seguridade cidadá.

• Balizamento da zona de intervención.

* Sinalización de tramos de estradas deterioradas ou inundadas.

* Establecer rutas alternativas para os itinerarios inhabilitados.

* Mantemento de redes viarias en condicións expeditivas para o seu uso

durante a emerxencia.

• Protección de bens.

• ·E en xeral, cantos aspectos das catástrofes ou emerxencias que afecten á

seguridade das persoas e os bens.

Medios materiais que mobilizan:

81

• Medios propios dos corpos e servicios integrantes do grupo.

3.7.5. Grupo loxístico

A misión deste grupo é a provisión de equipamentos e abastecementos

necesarios para os grupos de acción, así como todo o relacionado coa área loxística.

Executará, tamén, as medidas de protección da poboación en canto á evacuación,

albergue de emerxencia e abastecemento de auga e alimentos.

O responsable deste grupo é un funcionario, con nivel directivo, con experiencia

da Xunta de Galicia, designado polo director do plan especial.

Así mesmo, no caso de mobiliza-las Forzas Armadas, os medios desprazados

integraranse neste grupo baixo o mando dos seus superiores e coordinados polo seu

representante integrado no Cecop ou, se é o caso, no Cecopi.

Funcións:

• Levantamento de diques provisionais e outros obstáculos que eviten ou

dificulten o paso das augas.

• Reparación de urxencia dos danos ocasionados en diques ou noutras obras de

protección e, se é o caso, en elementos naturais ou ambientais.

• Eliminación de obstáculos e obstruccións en puntos críticos dos leitos ou

apertura de vías alternativas de desaugamentos.

• Limpeza e saneamento das áreas afectadas.

• Restablecemento dos servicios básicos.

• Abastecemento. Recepción de solicitudes de axuda, e xestión e

abastecemento de recursos (avituallamento e abastecemento en xeral).

* Habilitar locais susceptibles de albergar a toda a poboación afectada.

* Resolve-los problemas de abastecemento de auga potable e alimentos.

* Abastecemento de mantas e roupa.

* Establece-la zona de operacións e os centros de distribución que sexan

necesarios.

* Organiza-los puntos de reunión de evacuados para o seu posterior

traslado.

* Distribución de víveres á poboación en colaboración cos servicios

municipais.

* Disposición de existencias mínimas de avituallamento.

• Transporte.

• Xestión e abastecemento de maquinaria para rehabilitación e reposición de

82

servicios.

* Subministración de iluminación para traballos nocturnos.

* Proporcionarlles ós demais grupos de acción todo o apoio loxístico

necesario, subministrándolles aqueles productos ou equipos necesarios

para poder levar a cabo o seu cometido.

• Proporcionar asistencia social ás persoas afectadas.

• Proporcionar apoio psicolóxico ós afectados.

Medios:

• Medios propios dos concellos.

• Medios propios da/s deputación/s provincial/is.

• Medios propios da Xunta de Galicia.

• Medios privados de intendencia e albergue.

• Empresas de servicios privadas.

3.7.6. Grupo de rehabilitación de servicios públicos

A misión deste grupo é a de rehabilita-los servicios públicos esenciais, no

mínimo período de tempo, buscando, ata a súa rehabilitación, solucións alternativas.

Ocuparase tamén do estudio de determinadas obras que eviten riscos asociados,

ou que minoren as súas consecuencias.

O responsable deste grupo é un funcionario con nivel directivo, con experiencia

da Xunta de Galicia, designado polo director do plan especial.

As súas funcións son:

• Avalia-las medidas necesarias para a rehabilitación de servicios públicos.

• Restablece-los servicios públicos esenciais, como son: auga, luz, teléfono e

gas.

• Propiciar solucións alternativas de carácter temporal.

Medios materiais que mobilizan:

• Medios propios dos concellos.

• Medios propios da deputación.

• Medios propios da Xunta de Galicia.

• Empresas de servicios de auga, luz, teléfono; así como outras, tales como

combustibles, gas, alimentos.

• Medios de estradas da CPTOPV.

• Medios de estradas das deputacións provinciais.

83

• Medios de estradas do Ministerio de Fomento.

• Empresas de construcción e obras públicas privadas.

ESTRUCTURA DA ORGANIZACIÓN DO PLAN ESPECIAL DE

PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE INUNDACIÓNS EN GALICIA

112 CECOP-GALICIA/CECOPI

GABINETE DE INFORMACIÓN

DIRECCIÓN TÉCNICA POSTO DE MANDO

AVANZADO

GRUPOS DE ACCIÓN

SANITARIO SEGURIDADE

INTERVENCIÓN TRANSMISIÓNS REHABILITACIÓN DOS SERVICIOS PÚBLICOS

LOXÍSTICO

DIRECTOR DO PLAN ESPECIAL DE PROTECCIÓN CIVIL ANTE O RISCO DE

INUNDACIÓNS EN GALICIA

COMITÉ ASESOR

84

3.8. COORDINACIÓN DOS GRUPOS DE ACCIÓN NO TERREO

As emerxencias por inundacións comportan, nos primeiros momentos, un gran

número de actuacións no terreo. Así mesmo, son emerxencias que poden abarcar un

ámbito territorial moi amplo (varios concellos ou unha ou varias comarcas, e incluso

varias provincias).

Nun primeiro momento, o funcionamento dos servicios no terreo será

coordinado desde o Cecop-Galicia. Cada servicio no terreo será xestionado desde os

seus respectivos centros de xestión (centrais dos servicios de bombeiros e outros

servicios de xestión de emerxencias), mobilizando os seus servicios por solicitude do

Cecop-Galicia e, se é o caso, coordinado no terreo desde o Cecopal do concello ó que se

trasladou, mentres o director do plan especial, por proposta do responsable do servicio

desprazado ó lugar da emerxencia, non considere necesaria a constitución dun ou varios

Pmas (postos de mando avanzados), nese caso o mando do responsable do servicio de

emerxencia desprazado asumiría a sús dirección técnica. Cando se despracen servicios

de emerxencias doutras provincias, a dirección do PMA efectuaraa o mando da

provincia afectada.

O mando de cada grupo no PMA asumirá as funcións propias de coordinación de

dito grupo.

O director do plan especial poderá decidir que a dirección dos Pmas sexa

asumida por un técnico de emerxencias da Xunta de Galicia.

3.9. OS PLANS DE ACTUACIÓN MUNICIPAL. O CECOPAL

O Cecopal (Centro de Coordinación Municipal) desempeñará un papel

fundamental na coordinación da emerxencia en cada concello.

Desde o Cecopal dirixiranse as actuacións dos servicios municipais,

estableceranse as prioridades de actuación no concello e tomaranse as medidas

necesarias de protección a persoas e bens. O director do Cecopal, ou a persoa por el

designada, realizará as peticións de medios e recursos externos ó Cecop-Galicia. O

Cecopal encargarase de que os medios mencionados e os recursos realicen as tarefas

que o Cecop-Galicia lles asigne no concello.

A constitución do Cecopal producirase en situacións de emerxencia, ou durante

a fase de alerta se o considera necesario polo alcalde como director deste.

Posteriormente indícanse determinadas funcións que serán desenvolvidas polas

autoridades locais tanto na fase de alerta como na de emerxencia.

85

3.10. OS PLANS DE EMERXENCIA DE ENCOROS

3.10.1. Escenarios de seguridade e de perigo de rotura de encoros

A directriz básica establece catro situacións definidas como escenarios de

seguridade e de perigo de rotura de encoros, para o establecemento das normas e

procedementos de comunicación e información cos organismos públicos implicados na

xestión da emerxencia.

3.10.1.1. Escenario 0

Escenario de control da seguridade.

As condicións existentes e as previsións aconsellan unha intensificación da

vixilancia e control do encoro, non requiríndose a posta en práctica de medidas de

intervención para a reducción do risco.

3.10.1.2. Escenario 1

Escenario de aplicación de medidas correctoras.

Producíronse acontecementos que de non aplicarse medidas de corrección

(técnicas, de explotación, desaugamento do encoro, outras), poderían ocasionar perigo

de avaría grave ou de rotura do encoro, se ben a situación pode resolverse con

seguridade mediante a aplicación das medidas previstas e os medios dispoñibles.

3.10.1.3. Escenario 2

Escenario excepcional.

Existe perigo de rotura ou avaría grave do encoro e non pode asegurarse con

certeza que poida ser controlado mediante a aplicación das medidas e os medios

dispoñibles.

3.10.1.4. Escenario 3

Escenario límite.

A probabilidade de rotura do encoro é elevada ou esta xa comezou, resultando

practicamente inevitable que se produza a onda de enchente xerada pola dita rotura.

Cando se produza unha das situacións definidas como escenario 2 ou 3, o

director do plan declarará a situación de emerxencia 2 e constituirá o Cecopi.

3.10.2. Dirección dos plans de emerxencias de encoros

3.10.2.1. Director dos plans de emerxencia de encoros

A dirección do plan estará a cargo da persoa á que lle corresponda a dirección da

explotación desta.

86

3.10.2.2. Funcións

As funcións básicas do director do plan serán as seguintes, tal como establece a

directriz básica:

• Intensifica-la vixilancia da presa en caso de acontecemento extraordinario.

• Dispoñe-la execución das medidas técnicas ou de explotación necesarias

para a diminución do risco.

• Manter permanentemente informados ós organismos públicos implicados na

xestión da emerxencia.

• Da-la alarma, en caso de perigo inminente de rotura do encoro ou, se é o

caso, da súa rotura, mediante comunicación ós organismos implicados na

xestión da emerxencia.

3.10.3. Interfase co plan especial

Desde o momento en que as circunstancias existentes no encoro requiran a

aplicación de medidas correctoras (escenario 1), o director do Plan de Emerxencia de

Encoros comunicará ó Cecop-Galicia (112) o tipo de emerxencia, as medidas

preventivas aplicadas e as previsións a curto e medio prazo.

O director do presente plan especial activarao, definindo a situación

correspondente.

4. OPERATIVIDADE

A operatividade constitúena o conxunto de procedementos previamente

planificados que permiten a posta en marcha do plan de inundacións e aseguran a

consecución dos seus obxectivos, diminuíndo os efectos adversos desta nunha elevada

porcentaxe.

Se se concreta a actuación ante determinadas situacións, mellora a coordinación

das accións en desenvolvemento da operatividade.

Para a activación do plan hai que considera-lo seguinte:

A planificación dos procedementos contempla:

• Avaliación das consecuencias.

• Situacións de alerta.

• Análise das zonas posiblemente afectadas.

• Niveis de actuación.

• Delimitación das zonas de operacións.

• Procedemento operativo (medidas de intervención, protección, socorro).

87

• Determina-los medios e recursos empregados.

As medidas que determinan a operatividade refírense a:

• Protección á poboación.

• Protección ós bens.

• Socorro e rescate.

• Intervención.

• Reparadoras.

4.1. PREEMERXENCIA (ALERTA)

Polo xeral, a alerta comeza desde o momento en que no Cecop-Galicia (112) se

recibe un aviso meteorolóxico con risco de precipitacións intensas. Por tanto, desde o

momento en que se produce a recepción do aviso meteorolóxico, o plan especial

actívase coa cadea de transmisións de alerta ós diversos organismos e servicios

implicados.

Tal como se describiu anteriormente, a fase de alerta estructúrase en dúas

situacións que obedecen á evolución habitual da xestión e control da situación:

• Alerta derivada de aviso meteorolóxico.

• Seguimento pluviohidrolóxico.

O sistema de predicción e vixilancia meteorolóxica para este plan está

constituído polas redes de observación e as unidades de predicción e vixilancia do

Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña (pertencente o INM), as da Xunta de

Galicia e as dos titulares dos encoros de Galicia, así como as doutros centros e

institucións, en coordinación co Sistema de Protección Civil de Galicia.

O sistema de previsión e información hidrolóxica (seguimento hidrolóxico) está

formado polos medios e recursos das Confederacións do Norte de España e do Douro,

do organismo autónomo Augas de Galicia, dos titulares dos encoros de Galicia,

destinados á obtención, transmisión e valoración de datos sobre caudais circundantes,

niveis alcanzados por augas e outros relevantes para a estimación do perigo de

enchentes e a presencia de áreas potencialmente afectadas en coordinación co Sistema

de Protección Civil de Galicia.

4.1.1. Preemerxencia (alerta) derivada do aviso meteorolóxico

A alerta realizarase cando o Instituto Nacional de Meteoroloxía, a través do

Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia, emita un boletín de aviso de fenómenos

meteorolóxicos adversos, sobre a posibilidade de que se superen os limiares

establecidos no plan rexional.

88

Estes limiares, así como o procedemento que hai que seguir indícanse no anexo

XIII.

a) Tipos de boletíns:

• Boletíns de medio prazo: prazo de predicción superior a 48 horas. Son

elaborados polo Centro Nacional de Predicción e difundidos polo CMT-

Galicia. Sempre terán a súa continuidade nos boletíns a curto prazo, ben para

a súa confirmación, ben para a súa anulación.

• Boletíns de curto e moi curto prazo: prazo de predicción inferior a 48 horas.

Cando a predicción a moi curto prazo sexa inferior a 6 horas, o CMT-

Galicia, ademais de emiti-lo boletín, efectuará o aviso telefonicamente/radio

ó Cecop-Galicia (112).

• Boletíns de fenómenos adversos observados: emitirase cando exista

constancia da aparición de choivas intensas sen que se emitira boletín previo

e, nalgúns casos, aínda que se emitira boletín, se o CMT-Galicia considera

conveniente a súa emisión.

Neste caso, ó igual que na predicción a menos de 6 horas, o CMT-Galicia

informará vía teléfono/radio ó Cecop-Galicia, ademais de realiza-la emisión

do boletín.

• Boletíns de actualización e fin de episodio: ademais dos boletíns citados, o

CMT-Galicia pode emitir boletíns de actualización nos que se modifica a

situación prevista, e os boletíns de fin de episodio, cando este se dea por

concluído.

En tódolos boletíns realízase unha aproximación ás características das

precipitacións: probabilidade (posible, probable), intensidade (feble, moderada, forte,

moi forte ou torrencial), a distribución espacial (illada, dispersa ou xeneralizada) e a súa

evolución temporal (ocasional, persistente, frecuente ou intermitente).

b) Situacións que xeran alerta:

Emitiranse boletíns sempre que se prevea que se van a supera-los limiares

establecidos no Plan Galego de Predicción e Vixilancia (anexo XIII).

• Choiva acumulada nunha hora: 30 l/m2 en Galicia, equivalente a intensidades

moi fortes.

• Choiva acumulada en 6 horas: 60 l/m2.

• Choiva acumulada en 12 horas: 130 l/m2, para o sur da Coruña e toda a

provincia de Pontevedra; 90 l/m2 para o resto de Galicia. Este limiar utilízase

para precipitacións de tipo persistente e normalmente extensas, con

89

intensidades ocasionalmente fortes.

De acordo con estes limiares, os boletíns de aviso de fenómenos meteorolóxicos

adversos emitiranse ante as seguintes situacións:

• Intensidade moi forte de carácter persistente e/ou xeneralizado.

• Intensidade moi forte de carácter local.

• Intensidade forte de carácter persistente e/ou xeneralizado.

• Intensidade moderada e localmente forte de carácter persistente e/ou

xeneralizado.

As situacións descritas son previsións meteorolóxicas que non implican

automaticamente situacións de protección civil, posto que na ocorrencia de inundacións

interveñen outros factores, tales como as precipitacións de datas anteriores, a situación

dos encoros e o grao de saturación do terreo.

c) Notificación do aviso e alerta:

Boletíns de curto e moi curto prazo:

O CMT Galicia remitirá o aviso ó Cecop-Galicia (112), que unha vez avaliado e

por orde do director do plan especial, ou persoa en quen delegue, o transmitirá vía fax

e/ou radio/telefonía ós organismos e responsables das zonas de risco; estes establecerán

a situación de alerta e informarán ó Cecop-Galicia, que notificará a alerta ó director do

plan especial.

Boletíns de moi curto prazo con predicción a menos de 6 horas:

O CMT Galicia efectuará o aviso telefonicamente/radio ó Cecop-Galicia, e

seguirase o mesmo procedemento anterior.

Boletíns de actualización e de fin de episodio:

Serán transmitidos a tódolos organismos alertados.

Desde o momento en que se realiza a alerta, ponse en marcha o seguimento

pluviohidrolóxico.

4.1.2. Seguimento pluviohidrolóxico

Consiste no seguimento, cuantitativo e/ou cualitativo, das precipitacións e niveis

de caudal en leitos, así como o suposto de alivio dun encoro.

Ten por obxecto confirmar ou non a previsión de choivas, a súa localización

xeográfica e a súa evolución, para preve-las bacías que poden resultar afectadas.

Esta fase pode ser activada independentemente de que se realizara ou non a

alerta derivada do aviso meteorolóxico, no caso de que se produzan choivas intensas sen

aviso previo.

90

O seguimento pluviohidrolóxico efectúase cos medios e recursos que dispoñen

os responsables das bacías hidrográficas e dos encoros de Galicia.

No Cecop-Galicia (112) disponse dunha base de datos coa información necesaria

para efectua-lo seguimento: relación de municipios por bacías, encoros existentes e

puntos de control pluviométricos e foronómicos (ver anexo XII).

4.2. EMERXENCIA

Esta fase iníciase cando, da análise dos parámetros meteorolóxicos e

hidrolóxicos, se conclúa que a inundación é inminente ou cando esta xa comezase.

4.2.1. Sistemática xeral de actuación no Cecop-Galicia (112)

Está previsto que a organización funcional do Cecop-Galicia varíe segundo a

gravidade da situación, a extensión territorial afectada e a cantidade de recursos que hai

que mobilizar. Este nivel de mobilizacións tamén se modificará dentro dunha mesma

situación de emerxencia, polo que deixa aberta a posibilidade de ir aumentando o

número de persoas que atenda a emerxencia segundo as características de cada

emerxencia.

Desde o momento en que comeza a emerxencia, as mobilizacións de recursos

solápanse coas actuacións para efectua-lo seguimento pluviohidrolóxico.

O persoal da Área do Servicio de Emerxencias do Cecop-Galicia (112), ademais

da mobilización dos recursos e das intervencións correspondentes, efectuará un

seguimento da situación, identificando os concellos, localizando a bacía da que se trate,

co fin de coñece-la situación nos concellos do contorno, para comproba-lo alcance da

situación (bacías afectadas e nivel de danos).

As actuacións do Cecop-Galicia descritas ata agora correspóndense

fundamentalmente coas situacións de emerxencia 0 e 1. A situación de emerxencia 2

comporta a constitución de grupos de acción no terreo e, se a situación se agrava, a

constitución do Cecopi.

4.2.2. Situación de emerxencia 0

Son aquelas emerxencias nas que, por unha evolución desfavorable da situación

meteorolóxica e hidrolóxica, se conclúe que a inundación é inminente ou xa comezou,

con perigo para persoas e bens, dando lugar á alerta hidrolóxica e a unha serie de

actuacións de emerxencia.

As situacións de emerxencia 0 son cualificadas polo director do plan especial.

Alerta hidrolóxica

91

A alerta hidrolóxica é a acción de comunicar ós concellos e organismos

implicados, o aviso sobre a posibilidade de que se produzan inundacións nalgunhas

zonas con perigo para persoas e bens, xunto con mensaxes de prevención e protección.

A alerta ós concellos será transmitida directamente ó alcalde ou autoridade en

quen delegue, así como á policía local, servicios de protección civil e de emerxencias

municipais.

Esta situación de emerxencia (situación 0) derivará do seguimento

pluviohidrolóxico, a través do que se observa que se están producindo precipitacións

moi fortes ou torrenciais, aumento do caudal en ríos con posibles desbordamentos.

Alerta hidrolóxica en ríos:

O organismo autónomo Augas de Galicia (bacía Galicia-Costa), así como a

CHN (Confederación Hidrográfica do Norte de España: bacía Miño-Sil, Eo, Navia e

Limia), e a Confederación Hidrográfica do Douro (bacía do Mente e do Támega)

afectado/a informará ó Cecop-Galicia do perigo de desbordamento. Tras informe e

consulta co director do plan a través do Cecop-Galicia (112):

• Informará inmediatamente ó/s concello/s previsiblemente afectados,

empregando a vía de comunicación máis rápida (radio rede troncal, telefonía,

outras).

• Informará o máis rápido posible a: organismos, institucións públicas e

privadas e asociacións implicadas.

Alerta hidrolóxica de previsión de enchentes:

En función dos niveis de alerta e perigo establecidos polas autoridades

competentes no momento actual da aprobación deste plan dos caudais medios de

previsión de enchentes de achega ós encoros situados na Comunidade Autónoma de

Galicia, os titulares responsables dos encoros situados en Galicia deben informa-lo

director do plan especial, a través da Central de Emerxencias 112, das variacións

hidrolóxicas que teñen lugar antes de que se acaden os valores de alerta e de perigo, ou

se supoña que poidan acadarse.

As autoridades competentes en materia de administración hidráulica, en

coordinación coas autoridades competentes de Protección Civil da Administración

autonómica de Galicia, revisarán, actualizarán e, se é o caso, establecerán os niveis de

alerta e de perigo na totalidade dos caudais medios de previsión de enchentes no ámbito

territorial de Galicia, coa colaboración da Comisión Galega para os Riscos de

Inundacións e Situacións de Seca.

92

4.2.3. Situación de emerxencia 1

É unha situación na que se produciron inundacións en zonas localizadas, nas que

a atención pode quedar asegurada cos recursos locais ou certos recursos de ámbito

superior, en primeira intervención (bombeiros, servicios de emerxencia, UPA, Garda

Civil, Corpo Nacional de Policía, policías locais, recursos sanitarios,...).

A cualificación e dirección de situacións de emerxencia 1 correspóndelle ó

director do plan especial.

A través do director do Cecopal canalizaranse as comunicacións co Cecop-

Galicia e coordinaranse as actuacións dos medios locais, así como a recepción dos

medios e recursos solicitados.

O Cecopal seguirá as actuacións concretas previstas no plan de actuación

municipal, encamiñadas á protección de persoas e bens.

Desde o Cecop-Galicia efectuaranse as mobilizacións solicitadas, continuando

co seguimento pluviohidrolóxico na bacía/s afectada/s, de acordo coa sistemática xeral

descrita no presente plan especial.

4.2.4. Situación de emerxencia 2

Son aquelas en que se produciron inundacións que superan a capacidade de

atención dos medios e recursos locais ou, aínda sen producirse esta última circunstancia,

os datos pluviométricos e hidrolóxicos e as prediccións meteorolóxicas permiten prever

unha extensión ou agravamento significativo daquelas. Estas situacións poderán

comporta-la constitución do Cecopi.

As emerxencias 0 ou 1 que para o seu control requiran a constitución do Cecopi,

sempre serán declaradas como emerxencias de situación 2, así como as que se definan

como escenario 2 e 3, con constitución do Cecopi.

A cualificación e dirección da situación de emerxencia 2 correspóndelle ó

director do plan especial. O responsable do Cecop-Galicia (112) dirixirá estas ata a

incorporación do director do plan especial ou os seus substitutos de acordo coas

previsións antes enunciadas. A constitución do Cecopi será decidida polo director do

plan especial cando, pola gravidade da emerxencia, se considere necesario.

O Cecopi constituírase sempre que a evolución da situación prevexa a

posibilidade de acada-la declaración de interese nacional.

4.3. GRUPOS DE ACCIÓN

4.3.1. Notificación

a) Notificación da situación de alerta:

93

A alerta derivada de aviso meteorolóxico levarase a cabo nas situacións

meteorolóxicas definidas no presente plan especial. Serán transmitidas vía fax desde o

Cecop-Galicia (112), complementándose coa alerta telefónica/radio ós coordinadores

dos grupos de acción e responsable do Gabinete de Prensa. Estes deberán permanecer

localizables mentres permaneza a situación de risco e ter coñecemento da evolución da

mesma.

Os responsables dos grupos de acción deberán alertar a súa vez ós compoñentes

do seu grupo.

b) Notificación de situación de emerxencia:

O Cecop-Galicia dispón dun protocolo para a notificación da situación de

emerxencia vía fax completado con alerta teléfono/radio a tódolos servicios actuantes

implicados, así como para a notificación do fin da emerxencia.

4.3.2. Mobilización

Nas situacións de emerxencia 0 e 1 mobilízanse os servicios necesarios, que

serán xestionados desde os seus respectivos servicios (bombeiros, emerxencias,

urxencias sanitarias...), e coordinados no terreo polo Cecop-Galicia a través do/s

Cecopal.

Cando se declare a situación de emerxencia 2, constituiranse os grupos de acción

que requira o director do plan especial. No momento en que así o decida o director do

plan especial, constituirase o Cecopi, debendo integrarse no mesmo os responsables de

cada grupo.

Desde a constitución do Cecopi, tódalas mobilizacións de medios serán

ordenadas desde o comité de dirección, co apoio do comité asesor.

En caso de constituírse un ou varios PMA, a súa dirección recaerá sobre o

coordinador do grupo de intervención na zona. O director do plan especial poderá

decidir que a dirección do PMA sexa asumida por un técnico de emerxencias da Xunta

de Galicia.

4.3.3. Integración dos recursos municipais

Desde o Cecopal coordinaranse os recursos municipais, que se integrarán nos

grupos de acción:

• A policía local integrarase no grupo de seguridade.

• O persoal con funcións de abastecemento, reparacións e obras, integrarase no

grupo de apoio loxístico.

• · O persoal voluntario integrarase nos grupos de acción que designe o

94

director do plan de actuación municipal, fundamentalmente no apoio

loxístico para colaborar en tarefas de avituallamento e nas de albergue e

asistencia nos centros de recepción de evacuados.

4.4. EMERXENCIAS POR INCIDENCIAS EN ENCOROS

4.4.1. Interfase entre o Plan de emerxencia de Encoros e o plan especial

Segundo o escenario que se presente de entre os definidos no presente plan

especial, o Plan de Emerxencia de Encoros establecerá as actuacións e as

comunicacións co plan especial, establecidas na directriz básica de planificación de

protección civil ante o risco de inundacións.

Establécese a sistemática de actuación no caso de que se produza algunha das

emerxencias descritas nos escenarios.

Desde o momento en que as circunstancias existentes no encoro requiran a

aplicación de medidas correctoras (escenario 1), o director do Plan de Emerxencia de

Encoros comunicaralle ó Cecop-Galicia (112) o tipo de emerxencia, as medidas

adoptadas e as previsións.

Nos casos en que deban producirse desaugamentos de encoros, comunicaráselle

ó Cecop-Galicia (112) coa suficiente antelación para que este alerte os concellos

afectados augas abaixo do encoro.

Obviamente os diferentes escenarios previstos poden producirse

independentemente de que exista unha situación de precipitacións intensas, xa que

poden darse situacións de risco producidas por diferentes causas.

4.4.2. Escenario 0

É aquel no que as condicións existentes e as previsións aconsellan unha

intensificación da vixilancia e o control do encoro, non requiríndose a posta en práctica

de medidas de intervención para a reducción do risco.

4.4.3. Escenario 1

Producíronse acontecementos que, de non aplicarse medidas de corrección

(técnicas, de explotación, desaugamento do encoro ou outras manobras), poderían

ocasionar perigo de avaría grave ou de rotura do encoro, se ben a situación pode

resolverse con seguridade mediante a aplicación das medidas previstas e os medios

dispoñibles.

4.4.4. Escenario 2

95

Existe perigo de rotura ou avaría grave do encoro e non pode asegurarse con

certeza que poida ser controlado mediante a aplicación das medidas e medios

dispoñibles.

O Director do Plan de Emerxencia de Encoros comunicarallo inmediatamente ó

Cecop-Galicia, que actuará igual que na situación de emerxencia 2, procedendo a

convoca-lo Cecopi, logo de notificación ó director do plan especial.

No Cecopi integrarase un representante do organismo de bacía que asesorará ó

comité de dirección e actuará de interlocutor co director do Plan de Emerxencia de

Encoros.

4.4.5. Escenario 3

A probabilidade de rotura do encoro é elevada ou esta xa comezou, resultando

practicamente inevitable que se produza a onda de enchente xerada por dita rotura.

O director do Plan de Emerxencia de Encoros comunicaralle inmediatamente a

situación ó Cecop-Galicia, que actuará como no escenario 2.

Nesta situación o Cecop-Galicia deberá alerta-las autoridades dos concellos

afectados.

A directriz básica de planificación de protección civil ante o risco de

inundacións prevé que no Plan de Emerxencia de Encoros se estableza un sistema de

alarma (acústica ou outros sistemas de aviso), co fin de que a poboación que poida verse

afectada pola inundación producida nun intervalo non superior a 30 minutos reciba a

alarma inmediatamente. Os sistemas de alarma, tanto na súa instalación como no seu

mantemento, serán obriga do titular do encoro, que tamén deberá informar e divulgar

entre a poboación previsiblemente afectada por un risco das medidas que deberá adoptar

no momento que se active o sistema.

Os sistemas de alerta deberán dispoñer dun sistema redundante de aviso á

poboación. Para iso deberán contar cos mecanismos axeitados que permitan a súa

conexión e intercomunicación co Cecop-Galicia (112) e, se é o caso, co/s Cecopal/S

correspondente/s.

Os sistemas de alarma que deban adoptarse en cada plan especial de encoros

serán informados pola Comisión Galega para os Riscos de Inundacións e Situacións de

Seca, e se é o caso homologados pola Comisión Galega de Protección Civil.

Ata que se implanten os ditos sistemas de alarma, esta será levada a cabo cos

recursos municipais, recibida a notificación correspondente.

4.5. REPOSICIÓN DE SERVICIOS BÁSICOS OU ESENCIAIS E VOLTA Á

NORMALIDADE

96

4.5.1. Reposición de servicios básicos ou esenciais

Como se indica no Plan Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga),

enténdese por servicios básicos ou esenciais aqueles nos que a súa carencia afecta

notablemente á calidade de vida dos cidadáns e ó recomezo dos servicios e actividades

industriais, podendo provocar en ocasións problemas de seguridade.

Principalmente inclúense neste tipo de servicios os seguintes:

• Subministración de auga potable.

• Subministración eléctrico.

• Servicio telefónico.

• Subministración de gas.

En situacións de emerxencia preséntanse problemas no restablecemento e

normalización dos servicios básicos nos concellos afectados, agravados polo progresivo

esgotamento dos recursos municipais e a frecuente inexistencia no termo municipal de

materiais e maquinaria especial para estas funcións.

Por tanto, corresponderá ó Cecop-Galicia (112), seguindo as directrices do

director do plan especial, coordina-los labores e actuacións tendentes ó apoio ós

recursos municipais na reposición dos servicios que son básicos ou esenciais para a

poboación.

Actuacións:

• De acordo cos protocolos existentes, o Cecop-Galicia establecerá os

contactos pertinentes coas persoas encargadas en cada un dos servicios de

efectua-los labores de restauración/recomezo da subministración.

• De acordo coas dispoñibilidades operativas e técnicas das respectivas

compañías abastecedoras, o Cecop-Galicia establecerá as prioridades na

cadencia de restauración/recomezo dos abastecementos.

• Manterase informados os concellos, a través do seu alcalde ou persoa en

quen delegue, das actuacións que desenvolvan as distintas compañías

abastecedoras, co fin de proporciona-la máxima información posible á

poboación afectada pola emerxencia. Ó mesmo tempo solicitarase dos

concellos afectados a información do estado dos abastecementos dos

diversos servicios co propósito de servir de información de retorno ós

responsables do seu recomezo.

• Transmitiranse ó comité asesor as peticións de recursos humanos e materiais

dos servicios operativos dependentes das diversas administracións que

poidan necesita-las compañías abastecedoras.

97

• En caso necesario coordinaranse e arbitraranse as solucións para prover de

servicios alternativos.

4.5.2. Volta á normalidade

Tras unha situación de emerxencia, a fase de volta á normalidade comprende a

reconstrucción de infraestructuras, a reparación de danos, a limpeza de zonas afectadas

(desentullamento, enterramento de animais...), e a reposición de servicios non esenciais.

4.6. MEDIDAS DE PROTECCIÓN

Considéranse medidas de protección os procedementos, actuacións e medios

previstos no presente plan especial, co fin de evitar ou atenua-las consecuencias das

inundacións, inmediatas e diferidas, para a poboación e o persoal interveniente no

terreo.

Considéranse como medidas de protección as accións que tenden a impedir ou

diminuí-los danos a persoas e bens materiais que puideran producirse, ou que se

producen na emerxencia; contémplanse as seguintes, sen excluí-la posibilidade de

adoptar outras diferentes que cada situación concreta puidera requirir:

Medidas de protección á poboación:

• Avisos á poboación afectada.

• Evacuación.

• Asistencia sanitaria.

• Confinamento en lugares de seguridade.

• Control de estradas.

Medidas de protección dos bens:

• Previndo as consecuencias dos riscos.

• Evitando riscos asociados.

Medidas de socorro e rescate:

• Busca, rescate e salvamento de persoas.

• Primeiros auxilios.

• Triaxe sanitario.

• Albergue de emerxencia.

• Abastecemento (roupa, alimentos, auga).

Medidas de intervención:

• Accións tendentes a combate-los sucesos.

• Habilitar accesos.

• Regulación de tráfico.

98

• Conducción de medios á zona de intervención.

Medidas reparadoras:

• Establecer sistemas alternativos de: electricidade, auga e comunicacións.

• Restablece-los servicios públicos afectados.

• Accións específicas para a volta á normalidade.

As medidas de protección dirixidas á salvagarda das persoas, estableceranse con

carácter prioritario a través dos procedementos operativos que racionalmente se poidan

utilizar, en función dos medios dispoñibles e que mellor se adecúen ás circunstancias.

Servicio de salvamento:

Os equipos de salvamento son os primeiros en acudir á zona, contribuíndo á

rehabilitación doutros servicios públicos esenciais afectados. Xeralmente, os integrantes

destes equipos son os corpos de bombeiros, os servicios de emerxencias e os de

salvamento pola súa preparación e medios dos que dispoñen.

Tamén se contará coas forzas de seguridade e grupos de submarinismo,

dependendo do ámbito de actuación.

Se estes equipos fosen afectados pola catástrofe e tardasen en chegar á zona

sinistrada ou fosen insuficientes polo tamaño da demanda, sería necesario preparar

outros equipos alternativos neste cometido.

Servicio de sanidade:

Encargaranse estes servicios sanitarios de asegurar, no posible, a boa condición

sanitaria das persoas, garantindo ademais o abastecemento de medicinas, servicios

mínimos de hixiene e selección de afectados pola súa gravidade.

Este servicio encargarase de informa-la dirección do plan especial sobre o uso da

auga e medidas que se tomarán no caso de que estea contaminada.

Encargarase tamén de dar solución, planificar e coordina-las doazóns de sangue,

se fose necesario, para os hospitais que a necesiten.

Servicio de asistencia e albergue:

Nas emerxencias que supoñan evacuación da poboación dos lugares de

residencia, os servicios de asistencia e albergue encargaranse de proporciona-los

aloxamentos alternativos necesarios en hoteis, residencias, albergues, escolas, igrexas,

naves industriais e recintos deportivos, entre outros.

Nestes albergues, os equipos de asistencia encargaranse de ter previsto, na

medida necesaria:

• Servicios de primeiros auxilios.

99

• Alimentos e auga.

• Servicios sanitarios.

• Mantas, abrigos e calefacción.

• Servicio de información ó público.

• Servicio de comunicacións.

Esta situación de provisionalidade en lugares de emerxencia prolongarase o

menos posible e unha vez restablecida a normalidade, pasarán ós seus domicilios.

Medidas operativas:

Control de accesos:

Realizarase o control de accesos ás zonas sinistradas ou ameazadas, tanto de

persoas como de vehículos, de maneira que non se entorpezan os traballos dos distintos

grupos que actúan na zona ou zonas afectadas e naquelas consideradas de risco. Tamén

será necesario, se é o caso, o control e reordenación do tráfico nas zonas adxacentes, co

obxecto de facilita-la chegada de novos medios de apoio mentres se manteña a situación

de emerxencia.

Con carácter xeral, este control farano os efectivos das policías locais e os

corpos de seguridade do Estado asignados ó plan, podendo ser encomendadas algunhas

funcións a membros da AVPC.

Avisos á poboación:

Nas distintas fases da emerxencia daranse avisos periódicos á poboación, e

aqueles outros puntuais que considere conveniente a dirección do plan especial, que

permitan mantela informada da situación e a súa evolución; poderán levarse a cabo

tamén a través de medios de transmisión, mensaxes, instruccións e recomendacións que

contribúan á colaboración das persoas e a súa autoprotección, e a evitar situacións de

pánico e comportamentos ou actuacións negativas.

Utilizaranse os medios de difusión públicos ou privados máis convenientes en

cada caso para os comunicados de ámbito xeral. En zonas reducidas esta función poderá

efectuala a Policía Local a través de megafonía manual ou instalada en vehículos.

Lugares de refuxio ou illamento:

Ante determinadas situacións que ameacen a súa integridade física ou a saúde da

poboación, poderá dispoñerse o seu traslado a lugares de seguridade nos que

permanecerán ata que se restitúan as condicións normais.

Preferentemente manteranse nas súas casas, se se consideran seguras cumprindo

normas apropiadas ou adoptando medidas específicas que lle serían transmitidas no

100

momento oportuno.

En calquera caso, manteríase un sistema de vixilancia que permitirá o

seguimento da evolución da súa situación e a prestación dos apoios que necesitasen.

Evacuación:

Acción fundamental, como medida de protección eficaz.

Consiste no traslado, previo desaloxo de se-lo caso, dun grupo de persoas

realizado dun modo ordenado e controlado a lugares considerados seguros.

Toda evacuación precisa dunha planificación.

Previamente ó desenvolvemento desta acción é necesario facer unha valoración

baseada no coñecemento dos feitos e proceder despois á activación dos medios e

recursos dispoñibles na proporción que se estime axeitada.

Para desenvolve-la acción propiamente dita de evacuar, habilitaranse unha ou

máis vías para uso exclusivo dos medios que interveñan na evacuación; dispoñeranse

medios de transporte axeitados para persoas e aparellos de primeira necesidade, feridos,

inválidos, etc., e designarase o persoal encargado do movemento das persoas. Tamén

poderá ser necesario dispor ou habilitar dependencias médicas e administrativas para o

control das persoas que son desprazadas a outros lugares.

Protección de bens:

De modo simultáneo, se é posible, tomaranse as medidas protectoras de bens que

poidan ser afectados pola inundación. Evidentemente a primeira preocupación dirixirase

á protección das persoas.

Trátase de rescatar ou salvagarda-los bens de maior valor ou importancia, tanto

material como cultural.

Ás veces será necesario aplicar medidas protectoras a bens que non teñan un

interese especial, pero que a súa deterioración poida ser orixe de novos riscos que

contribúan a aumenta-los danos xa producidos.

Medidas reparadoras:

Para a determinación das medidas reparadoras que proceda contemplar en cada

caso, previamente realizarase unha valoración dos danos producidos durante a

inundación.

A valoración destes danos levarase a cabo por parte dos técnicos

correspondentes dos distintos grupos operativos ou de acción intervenientes na

emerxencia, que informarán o director do plan especial, despois do recoñecemento da

zona de operacións.

101

Nos informes reflectiranse os distintos danos producidos ou os que puideran

producirse de continua-la emerxencia, especificando, dun lado os danos humanos e, por

outro, os bens materiais afectados.

A análise dos informes dos grupos de acción permitirá, ademais, avalia-los

riscos asociados, tales como instalacións de gas, electricidade, auga potable, entre

outros.

Da valoración dos danos ocasionados na zona afectada pola catástrofe,

determinarase o seu nivel de gravidade e, polo tanto, fixarase que medios e en que

cantidade son necesarios para atende-lo incidente. Do mesmo xeito, sinalaranse os

grupos de acción que é necesario que interveñan e o número de membros de cada un

deles.

Así mesmo, delimitarase a zona danada pola inundación, sinalando os seus

límites ou extensión e características topográficas do terreo (zona urbana ou rural).

Ademais, reflectirase o tipo de poboación afectada, número, idades, actividade, entre

outros parámetros que hai que considerar.

Determinarase tamén se se viron implicadas instalacións industriais que poidan,

pola súa vez, alterar nalgunha medida o ambiente da zona.

Con esta valoración tense en conta o principio de proporcionalidade entre a

necesidade que se pretende atender e os medios que se consideran axeitados para

atendela.

Da análise, por parte do director do plan especial, dos informes técnicos

realizados polos distintos grupos de acción, determinaranse as medidas de enxeñería

civil necesarias para facer fronte á rehabilitación dos servicios esenciais afectados, tales

como: auga, gas, electricidade, teléfonos, transporte, sanidade.

Outorgarase prioridade ós recursos de titularidade pública fronte ós de

titularidade privada.

Tódalas accións que se indican a continuación coordinaranse a través do Cecop-

Galicia 112 SOS-Galicia.

Os servicios e abastecementos esenciais ou básicos que hai que considerar son:

Abastecementos:

• Auga.

• Alimentos.

• Enerxía:

* Electricidade.

* Combustible.

Servicios:

102

• Salvamento.

• Asistencia e albergue.

• Sanidade e hixiene:

* Hospitais.

* Saneamento.

• Información.

Dada a interrelación existente entre algún dos abastecementos e servicios é

necesario establecer prioridades.

Abastecemento de auga:

As autoridades competentes, tanto municipais como da Administración

autonómica, garantirán o abastecemento e potabilidade da auga para o seu consumo. En

caso necesario, procederase ó abastecemento de auga potable mediante vehículos

cisterna. As autoridades sanitarias subministrarán á poboación aquelas normas

hixiénicas necesarias para evitar todo tipo de enfermidades.

Abastecemento de alimentos:

En situacións de inundación de curta duración o abastecemento de alimentación

é difícil que se corte, pero se a situación se prolonga pode supoñer un problema, polo

que se procederá a avalia-la situación, determinando a zona de poboación afectada,

tendo en conta o número de persoas, idades e outros parámetros.

Para a subministración de alimentos á poboación afectada serán mobilizados

estes, desde os centros de aprovisionamento polo grupo loxístico, mediante voluntarios.

Abastecemento de enerxía:

Mentres as operacións de reparación non rematen, procederase á utilización de

xeradores, grupos de electróxenos e calquera outro sistema que permita subministrar

enerxía, sobre todo a centros sanitarios, equipos de rescate, albergues, etc.

As empresas subministradoras de fluído eléctrico e combustible e os servicios

municipais encargaranse, mediante os seus equipos técnicos, de restablece-la

normalidade. Estes traballos serán coordinados pola autoridade competente.

Servicio de transporte:

Os servicios de transporte encargaranse de proporciona-los sistemas necesarios

de locomoción e transporte, tanto para os afectados, empregando vehículos de

emerxencia, como para o transporte de materiais de socorro e abastecemento á

poboación.

Contarase cos servicios públicos e privados de autobuses, camións, transportes

sanitarios, etc.

Terase presente:

103

• Mobilizar soamente os vehículos necesarios.

• Elixir unha vía de entrada e outra de saída cara a zona inundada.

• Establecer unha comunicación entre vehículos de transporte de feridos e os

centros de recepción.

En caso de graves dificultades de circulación, determinaranse zonas de aterraxe

de helicópteros como medios alternativos de transporte.

Servicio de comunicacións e información:

Estes servicios danados serán restablecidos coa maior brevidade posible polos

servicios de avarías das respectivas empresas públicas e privadas, os que se lles prestará

o máximo apoio desde a dirección do plan especial para cumpri-lo seu cometido o antes

posible.

4.6.1. Medidas de protección á poboación

As medidas de protección para a poboación concrétanse na preparación previa

desta mediante información sobre medidas de autoprotección, ou ben, o seu aviso ou

posta en marcha no caso de que preventivamente se decida o confinamento ou

evacuación ante unha posible evolución negativa da emerxencia.

A práctica totalidade das accións anteriores teñen carácter inmediato e só poden

ser levadas a cabo en primeira instancia cos recursos locais, é dicir, situados no

concello, apoiados por un primeiro nivel de recursos externos.

O Plan de Actuación Municipal deberá, polo tanto, conter un punto que prevexa

as medidas que se adoptarán en tales supostos.

A coordinación da actuación corresponderá ó Cecopal, colaborando nela as

forzas da orde pública no concello (UPA, Policía Local, Garda Civil ou Corpo Nacional

de Policía).

As medidas de protección á poboación, tal como detalla o Plan Territorial de

Protección Civil (Platerga), comprenden:

• Medidas de autoprotección persoal: son aquelas medidas sinxelas que poden

ser levadas a cabo pola propia poboación. Deberán divulgarse durante a fase

de implantación do Plan de Actuación Municipal.

• Confinamento: esta medida consiste no refuxio da poboación nos seus

propios domicilios, recintos ou habitáculos próximos no momento de

anunciarse a adopción da medida.

Deben complementarse coas medidas de autoprotección persoal.

• Aloxamento: consiste no traslado da poboación desde posicións expostas a

lugares seguros, xeralmente pouco distantes, utilizando os seus propios

104

medios.

• Evacuación: consiste no traslado da poboación que se atopa na zona de

maior risco a zonas afastadas dela. Trátase dunha medida definitiva, que se

xustifica unicamente se o perigo ó que está exposta a poboación e grande.

Se non existe un perigo inminente, o alcalde do concello proporá a evacuación ó

director do plan especial a través do Cecop-Galicia. Neste caso, a decisión de da-la orde

de evacuación correspóndelle ó director do presente plan especial. En tódolos casos, o

alcalde coordinará e dirixirá a evacuación no seu concello.

Ante a situación de perigo inminente, a orde para que se efectúe unha

evacuación poderá se dada polo alcalde do concello ou polo director do plan especial.

Obviamente, gran parte das medidas de protección á poboación serán levadas a

cabo polos distintos grupos de acción, tales como: control de accesos polo grupo de

seguridade e o control de alimentos, auga e a asistencia sanitaria polo grupo sanitario.

Os sistemas de aviso á poboación teñen por finalidade alerta-la poboación e

informala sobre a actuación máis conveniente en cada caso e sobre a aplicación das

medidas de protección antes enunciadas: autoprotección, confinamento, afastamento e

evacuación.

Nun primeiro nivel, os avisos á poboación efectuaranse mediante os sistemas de

megafonía, cos que se poderá informa-la poboación das medidas de protección de

aplicación inminente.

Estes sistemas de megafonía deberán estar previstos no plan de actuación

municipal, e dotar deles ás forzas e corpos de seguridade no municipio.

Nun segundo nivel, a información á poboación sobre a evolución da situación

realizarase a través dos medios de comunicación social (radio, televisión),

concretamente Radio-Galega, RNE, TVG, TVE-1, e se é o caso, as emisoras de radio ou

de TV que considere oportuno o director do plan especial, sendo facilitadas as mensaxes

que hai que difundir polo gabinete de información adscrito ó Cecop-Galicia, ou no seu

caso polo comité de dirección de Cecopi.

Informarase das emisoras de radio e de TV á poboación a través das campañas

de divulgación previstas na implantación.

Para facilitar información utilizarase o teléfono de emerxencia do 112.

O número telefónico asignado ó Centro de Información de Tráfico establecido

polo Ministerio do Interior e a rede de postes SOS, tamén poderán ser utilizados para os

efectos anteriormente aludidos.

Este centro de información colaborará na difusión das medidas que debe adoptar

en cada caso a poboación, de acordo coas instruccións que se establezan desde o Cecop-

105

Galicia, ou de se-lo caso, desde o Cecopi.

4.6.2. Medidas de protección para os grupos de acción

Estas medidas serán facilitadas polo Cecop-Galicia (112) e os diferentes

organismos implicados ós responsables dos grupos de acción.

Durante a fase de implantación deberá dotarse ós grupos de acción dos medios

de protección axeitados.

4.7. PLAN DE TRANSMISIÓNS

O Centro de Transmisións está instalado na sala de comunicacións do Cecop-

Galicia. Está encargado de centralizar e garantir, durante a activación do plan especial, a

comunicación permanente con:

• Os Cecop-provinciais da Xunta de Galicia e os Cecopal.

• Os grupos de acción no terreo e, se é o caso, o PMA.

• As deputacións provinciais.

• Os concellos/policías locais.

• Os medios de comunicación social.

• Organismos, entidades, autoridades directamente implicadas no plan.

O Cecop-Galicia dispón dun protocolo de transmisións no que figuran os medios

de comunicación existentes con tódolos organismos e servicios alertables e/ou

mobilizables en situacións de emerxencia no ámbito da Comunidade Autónoma de

Galicia, no que se atopan incluídos os organismos relacionados anteriormente.

Dito protocolo de transmisións utiliza como ferramenta de traballo unha

aplicación informática na que figura cada organismo/servicio, contendo os medios de

comunicación dispoñibles (teléfono/s, fax, radio, correo electrónico), con tódolos datos

necesarios para o seu funcionamento e especificándose ó medio de comunicación

prioritario.

As notificacións de previsión de situacións de risco de inundacións dirixiranse o

Cecop-Galicia vía fax/teléfono/radio.

Desde ó Cecop-Galicia realizaranse as notificacións ós diferentes organismos, de

acordo co presente plan especial.

Para o mantemento da operatividade do plan de transmisións, unha vez cada

trimestre comprobaranse as comunicacións por tódolos medios cos diferentes

organismos implicados no presente plan especial.

As probas rexistraranse e conservaranse. Notificaránselle ó director do plan

especial as anomalías detectadas a fin de que sexan corrixidas.

106

4.8. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS

Hai que diferenciar entre os medios e recursos existentes para o seguimento

pluviohidrolóxico e os medios e recursos mobilizables en caso de emerxencia.

Medios e recursos para o seguimento pluviohidrolóxico:

Son os diferentes puntos de control de choivas e caudais distribuídos no

territorio da Comunidade Autónoma de Galicia, de diferente titularidade, incluídos na

base de datos para xestión de inundacións do Cecop-Galicia.

Medios e recursos mobilizables en situación de emerxencia:

• Os recursos de tipo xeral (guindastres, vehículos especiais, recursos de

albergue e outros) atópanse incluídos no catálogo de medios e recursos do

Plan Territorial de Protección Civil de Galicia (Platerga).

• Os recursos municipais, públicos e privados, incluíranse nos plans de

actuación municipal.

• O Cecop-Galicia dispón dunha lista de empresas de maquinaria do sector

privado cos datos necesarios para a súa localización.

As normas para a asignación de medios e recursos de titularidade estatal a este

plan son as aprobadas polo acordo do Consello de Ministros do 6 de maio de 1994 para

os plans territoriais.

4.9. DIRECTORIO

O Plan de Transmisións do Cecop-Galicia (112) contén os medios de

comunicación con tódolos organismos e servicios implicados no presente plan especial.

Este directorio de organismos e servicios corresponde á fase preventiva (preemerxencia)

e á fase operativa (emerxencia), e abarca aqueles dos que se precisa recibir/solicitar

información (fundamentalmente pluviométrica e hidrolóxica) e ós que se debe informar

ou requiri-la súa intervención.

O directorio de organismos e servicios está constituído por organismos e

servicios de titularidade pública e privada con responsabilidade no ámbito da

Comunidade Autónoma de Galicia en: meteoroloxía, hidroloxía, concellos,

concesionarios de obras hidráulicas, concesionarios de abastecemento de augas e obras

públicas.

Así mesmo, en dito plan de transmisións está incluído o directorio das persoas

responsables implicadas neste plan especial. Este directorio constitúeno tódalas persoas

físicas que se contemplan no presente plan especial. Desígnase un titular e un suplente

sempre para cada un dos postos.

107

A bases de datos do directorio, ó estar constituída principalmente por persoas

físicas sofre unha variación importante no tempo, polo que cunha periodicidade

semestral se revisará e se actualizará o directorio do plan especial.

5. IMPLANTACIÓN E MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE

5.1. INTRODUCCIÓN

Unha vez aprobado o Plan Especial ante o Risco de Inundacións en Galicia e

homologado pola Comisión Nacional de Protección Civil, o órgano competente da

Xunta de Galicia promoverá as actuacións necesarias para a súa implantación e o

mantemento da súa operatividade. Este compromiso esténdese ós organismos

responsables implicados.

Para isto serán nomeados os membros do Consello Asesor, do Gabinete de

Información e dos grupos operativos.

Estes nomeamentos supoñen a designación dun titular e un suplente, así como os

medios e/ou sistemas necesarios para a súa localización.

En concreto, despois da entrada en vigor do presente plan especial establecerase

unha planificación anual das actividades que deban desenvolverse, tanto no que se refire

á dotación de medios, á divulgación e ós simulacros, como á súa actualización e

revisión periódica.

Elaboraranse informes sobre calquera episodio de choivas intensas ocorrido na

comunidade, e posteriormente serán revisados e actualizados pola Comisión Galega

para os Riscos de Inundacións e Situacións de Seca que participou na elaboración deste

plan especial, co fin de incorporar posibles melloras a este.

Outras accións que deben levarse a cabo son:

• Realización e sinatura de convenios necesarios cos organismos e entidades

que sexa preciso que participen na operatividade do plan.

• Establece-los sistemas de mobilización de medios e recursos.

• Elaboración de manuais operativos específicos de cada grupo de acción

(realizados polos integrantes do propio grupo).

• Comprobación da dispoñibilidade efectiva de tódolos medios e recursos

asignados ó plan especial.

• Confirmar e asegura-lo coñecemento do plan especial por tódolos

intervenientes nel.

• Establecer un programa anual das actividades de implantación que se

108

desenvolverá como ampliación de dotación de infraestructuras, divulgación

do plan especial, etc., e actualización desta información.

• Información á poboación.

5.2. IMPLANTACIÓN

5.2.1. Verificación da infraestructura do plan especial

A Xunta de Galicia verificará a existencia e idoneidade de funcionalidade dos

medios necesarios para o seu funcionamento, e en especial:

• Rede de transmisións: sistemas de comunicación entre servicios.

• Dotación de medios necesarios ó Cecop-Galicia e Gabinete de Información.

• Sistemas de avisos á poboación (dotación ó Grupo de Seguridade, e en

especial Policía Local). Os sistemas de avisos á poboación serán

comprobados a medida que se elaboren os plans de actuación municipal.

5.2.2. Formación do persoal dos servicios implicados no plan especial

Unha vez entre en vigor o plan especial desenvolveranse as súas fases de

implantación mesmo entre ó persoal implicado:

• Persoal do Cecop-Galicia, e, se é o caso, do Cecopi (Comité de Dirección,

Comité Asesor, Gabinete de Información).

• Persoal dos grupos de acción.

• Outros organismos implicados.

A implantación do plan especial entre o dito persoal implicado seguirá as

seguintes fases:

1. Remisión de copia do plan especial ó persoal anteriormente indicado e

reunións informativas co fin de aclarar posibles dúbidas.

2. Difusión do plan especial ós compoñentes dos grupos de acción por parte dos

xefes dos ditos grupos. Previamente, os responsables dos grupos de acción

confeccionarán os protocolos internos de funcionamento destes, segundo o

establecido no presente plan especial.

3. Cursos de formación e adestramento para os diferentes servicios implicados.

A organización dos ditos cursos será realizada conxuntamente polo órgano

competente en materia de protección civil da Xunta de Galicia e a Academia

Galega de Seguridade.

Os cursos de formación para os servicios de protección civil, de emerxencia,

de bombeiros, da UPA e de policías locais serán coordinados a través da

109

Academia Galega de Seguridade (AGS).

4. Realización de exercicios e simulacros (parciais e globais).

5.2.3. Información á poboación

Dentro da fase de implantación deberá seguirse unha política informativa de cara

á divulgación do plan especial entre a poboación, co fin de facilita-la familiarización

desta coas medidas de protección contempladas no presente plan especial.

A dita política informativa irá orientada a dar información:

a) Sobre o risco de inundacións:

Será unha información de tipo preventivo e na liña de conseguir unha

concienciación da poboación.

Deberá informarse á poboación sobre as medidas de autoprotección e protección

necesarias nos casos de emerxencia.

Así mesmo, informarase a través dos medios polos que se transmitirá a

información en caso de que ocorrese a emerxencia.

Orientarase en forma de campañas periódicas dirixidas a diferentes grupos de

poboación. Aproveitaranse os períodos con maior probabilidade de que se produza o

dito risco para informar sobre el.

b) Sobre a emerxencia cando xa se produciu:

Esta información facilitarase cando xa se produciu o fenómeno e sexa necesario

actuar de forma inmediata. Transmitirase información á poboación e ós medios de

comunicación social, todo isto a través do Gabinete de Información adscrito ó director

do plan especial, e se é o caso ó Comité de Dirección, mediante os sistemas de avisos á

poboación previstos no presente plan especial.

A poboación debe recibir unha información clara sobre o que debe facer e hai

que evitar en todo momento as informacións contradictorias que poidan provocar

reacciones negativas.

Darase información sobre:

• Situación real da emerxencia en cada momento.

• Medidas de protección.

• Previsións sobre a evolución.

• En caso de evacuación, informar sobre como se vai efectuar, lugar de

reunión e recomendacións que hai que seguir.

• Ó decidirse a emisión dunha mensaxe de alerta terase en conta:

* A quen vai dirixida.

* Sobre que perigo en concreto.

110

* De que forma se difunde.

* Cando se cancela.

As mensaxes de alerta, para seren máis efectivas, deberán ser asequibles e

concretas, coherentes, apremiantes, fiables e reiteradas.

O director do plan especial, e no seu caso o Comité de Dirección, decretará o fin

da emerxencia que se lle comunicará á poboación polos medios utilizados durante a fase

de emerxencia.

5.3. MANTEMENTO DA OPERATIVIDADE

5.3.1. Actualización. Revisión

Calquera alteración que afecte a organización do plan especial deberá ser

comunicada coa suficiente antelación á dirección xeral con competencias en materia de

protección civil da Xunta de Galicia, co fin de mante-la súa vixencia e operatividade,

por parte do órgano competente.

Así mesmo, este compromiso estenderase ós organismos responsables con

incidencia no plan especial e, en especial, no referente á revisión periódica do

directorio, a fin de manter sempre actualizado o plan de transmisións.

A dirección xeral con competencias na materia de protección civil da Xunta de

Galicia, polo menos unha vez ó ano, efectuará unha comprobación da dita

operatividade.

O plan especial será revisado anualmente mediante a realización, como mínimo,

dun simulacro de alerta e/ou emerxencia e sempre que se realicen modificacións que

supoñan variacións importantes del.

Aqueles aspectos do plan especial que, trala realización dos simulacros, se

demostren non eficaces serán modificados, incorporándose as ditas variacións ó seu

texto. Así mesmo, incorporaranse ó plan especial as ensinanzas xurdidas da actuación

fronte a emerxencias.

A incorporación de novos estudios e/ou variacións sobre os datos de risco

existentes realizarase logo de consenso da Comisión Galega para os Riscos de

Inundacións e Situacións de Seca e posterior informe á Comisión Galega de Protección

Civil.

5.3.2. Formación permanente

A formación do persoal implicado contemplada na fase de implantación debe ser

un labor continuado, xa que se trata dun documento vivo suxeito a constantes revisións

e actualizacións. A responsabilidade da dita formación recae sobre os responsables dos

111

grupos de acción, coa colaboración do órgano competente.

Así mesmo, a posta en marcha de simulacros periódicos formará parte da dita

labor de formación permanente.

5.3.3. Información: divulgación periódica á poboación

O mesmo que no caso da formación, a información á poboación programarase

dunha forma periódica anual e desenvolverase por medio de campañas.

5.3.4. Información: divulgación periódica ós concellos

Cada ano, con anterioridade a época de maior risco, difundirase entre os

concellos a información básica necesaria para o mantemento da operatividade.

112

ANEXO I. CONCELLOS DA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA QUE TEÑEN RISCO DE INUNDACIÓNS

Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo

A Coruña Ames

Brión

Cambre

Padrón

Rois

Santiago de Compostela

Teo

Val do Dubra

Vedra

Betanzos

Carballo

Frades

Negreira

Oroso

Ponteceso

Trazo

Arzúa

Baña, A

Boiro

Boqueixón

Carnota

Cedeira

Cerdido

Coristanco

Curtis

Dumbría

Ferrol

Mazaricos

Melide

Muros

Narón

Noia

Ortigueira

Ponteceso

Pobra do Caramiñal, A

Rianxo

Ribeira

Santa Comba

Santiso

Serra de Outes

Somozas, As

Toques

113

Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo

Lugo Lugo

Monforte

Begonte

Cospeito

Pantón

Pontenova, A

Ribas de Sil

Samos

Sarria

Vilalba

Viveiro

Abadín

Baralla

Barreiros

Bóveda

Carballedo

Castro de Rei

Cervo

Chantada

Friol

Guitiriz

Guntín

Monterroso

Outeiro de Rei

Pastoriza, A

Pobra de Brollón, A

Pol

Quiroga

Rábade

Sober

114

Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo

Ourense Leiro

Ourense

Ribadavia

Verín

Xinzo de Limia

Allariz

Baños de Molgas

Barco de Valdeorras

Carballiño, O

Celanova

Castrelo de Val

Laza

Monterrei

Oímbra

Piñor

Rúa, A

Rubiá

Vilar de Barrio

Arnoia

Beade

Carballeda de Valdeorras

Castro Caldelas

Coles

Cortegada

Lobios

Porqueira

Rairiz de Veiga

Sandiás

Toén

Trasmiras

Viana do Bolo

Vilamartín de Valdeorras

115

Provincia Risco alto Risco medio Risco baixo

Pontevedra Caldas de Reis

Estrada, A

Gondomar

Mos

Ponteareas

Porriño, O

Salvaterra

Tui

Campo Lameiro

Cuntis

Ponte Caldelas

Pontevedra

Portas

Redondela

Ribadumia

Silleda

Soutomaior

Tomiño

Vigo

Agolada

Arbo

Baiona

Barro

Crecente

Lalín

Lama, A

Meaño

Meis

Moraña

Neves, As

Nigrán

Ribadumia

Sanxenxo

Valga

Vila de Cruces

Vilaboa

Vilagarcía de Arousa

Vilanova de Arousa

116

ANEXO II. DIRECTRICES PARA A PLANIFICACIÓN A NIVEL LOCAL

Co fin de permiti-la integración dos plans locais de inundacións no plan da

Comunidade Autónoma, establécense as seguintes normas para a súa elaboración:

• Preverase a estructura organizativa e procedementos de intervención ante

calquera emerxencia por inundacións que teña lugar dentro do seu ámbito de

competencias. (Conforme o Platerga a zonificación territorial poderá ser de

ámbito municipal ou comarcal).

• Deberán cataloga-los elementos vulnerables e zonifica-lo territorio

competencia do concello en función do risco, así como delimitar áreas de

actuación.

• Especificar procedementos de alerta e información á poboación.

• Determinar medidas de actuación.

• Realiza-lo catálogo de medios e recursos de titularidade de ámbito local, que

poidan asignarse ó plan.

• Designa-lo director do plan.

• Establece-la operatividade do plan.

• Coordina-lo procedemento de integración no Plan Especial de Protección

Civil ante o Risco de Inundacións en Galicia.

Obxecto e funcións básicas do plan de actuación municipal/comarcal

O obxecto dos plans municipais/comarcais por Risco de Inundacións é que tanto

a Administración Local como a poboación dispoñan dunha guía de actuación e dun

dispositivo permanente de información, prevención, alerta e intervención ante as

emerxencias por inundacións, co fin de protexe-la poboación afectada e evitar ou

minora-los danos que poidan ocasionarse, non só ás persoas senón tamén os seus bens e

servicios esenciais, considerando os medios de titularidade municipal/comarcal e os

recursos locais.

Ámbito xeográfico

Delimita-lo territorio de competencias e describir:

• Situación e topografía.

• Climatoloxía.

• Vexetación.

117

• Demografía.

• Outros elementos de vulnerabilidade.

Estructura, organización e funcións

Defínese:

• Director do plan.

• Comité asesor.

• Grupos de acción.

Deberá preverse tamén a operatividade do plan cun programa de formación de

intervenientes e de realización de simulacros. Tamén se disporá de manuais operativos,

realizados polos propios intervenientes. Así mesmo, realizarase a catalogación dos

medios e recursos.

Ó plan municipal/comarcal por inundacións deberá xuntárselle a cartografía do

concello/comarca.

118

ANEXO III. CAUDAIS E SUPERFICIES AFORADAS DAS CONCAS DE GALICIA

CAUDAL ABSOLUTO DOS RÍOS GALEGOS (m3/seg)

Medidas mensuais e anuais

RÍO XAN. FEB. MAR. ABRI. MAI. XUÑ. XUL. AGO. SET. OUT. NOV. DEC. ANO Navia

Grandas de Salime

Desembocadura

92,6

127,9

120,1

155,7

76,7

103,3

62,7

85,0

54,8

66,8

29,1

37,7

12,8

18,0

6,8

14,5

5,1

14,8

15,8

25,6

34,8

60,1

76,4

104,3

48,58

67,29

Eo

A Pontenova

Desembocadura

28,7

44,2

31,3

50,8

21,3

38,7

19,0

32,5

15,3

22,8

10,1

16,1

7,1

11,5

4,6

8,7

3,6

7,6

6,6

8,9

17,6

18,2

23,8

34,9

15,185

24,44

Masma 6,8 8,2 5,7 4,4 4,2 3,5 2,8 2,2 2,1 2,9 3,5 6,3 4,375

Ouro

San Acisclo

7,7

9,5

6,9 5,2 4,5 3,2 2,0 1,4 1,6

2,6

3,5 6,4 4,52

Landro

San Pedro

11,3

13,9

9,5 8,7 7,2 5,0 3,9 3,3 3,1

4,5

6,2 13,0 7,45

Sor

Ribeiras do Sor

10,0

10,6

7,7 5,7 4,5 2,7 1,7 1,0 0,9

2,7

4,5 8,8 5,035

Mera

Santa María

10,9

12,9

6,7 4,3 3,3 2,2 1,6 0,7 0,7

1,9

5,0 10,8 5,04

Río Grande

San Sadurniño

Eume

A Capela

Presa

20,9

95,4

22,3

84,0

13,4

75,0

6,1

53,7

3,8

40,2

3,2

25,2

1,9

15,7

1,8

11,5

3,0

16,8

8,7

23,8

18,5

57,2

16,9

82,5

9,97

48,25

Mandeo

Irixoa

17,1

25,1

14,9 9,6 7,2 4,7 2,6 1,8 1,4

3,8

7,2 13,7 9,01

Mero

Cela de Cambre

12,1

21,2

13,4 6,2 4,8 3,0 2,2 1,5 1,2

2,3

4,9 7,6 6,62

Anllóns 21,0 22,8 16,3 10,6 9,0 5,9 3,9 2,6 2,5 4,8 6,7 13,8 9,93

Tambre

Portomouro

Presa Barrié

78,7

98,3

88,8

114,6

67,1

88,3

47,0

66,4

28,2

41,5

18,2

26,0

9,5

13,3

6,5

8,0

7,1

9,4

13,4

22,8

34,6

48,2

61,2

84,1

38,30

51,30

Ulla

Santiso

Pontevea

30,9

109,3

40,1

147,8

26,2

135,1

17,5

89,8

11,9

45,8

7,2

37,4

4,1

19,3

2,2

9,5

1,8

9,2

7,5

26,8

12,5

57,4

32,6

110,5

16,20

66,50

Furelos 12,4 14,6 9,5 5,3 4,1 2,0 1,1 0,8 0,9 4,5 6,5 14,5 6,36

119

Deza

Ponte Cira

38,8

44,8

28,4 21,0 13,2 7,3 4,1 2,1 2,8

9,2

15,3 37,5 18,60

Umia 17,8 25,5 12,0 8,0 7,2 4,6 3,3 1,7 1,8 5,1 5,6 14,8 8,96

Lérez 30,0 44,5 19,1 10,8 10,1 6,9 4,6 2,2 1,8 8,6 9,5 25,6 14,37

Oitavén 23,4 29,4 15,6 7,8 6,5 4,3 1,9 1,0 1,3 6,6 8,2 21,0 10,60

Miño

Lugo

Os Peares

86,1

186,0

92,5

213,0

70,3

177,0

49,1

129,9

32,1

75,5

19,5

58,3

9,7

37,4

7,0

31,1

9,1

35,7

15,4

48,4

36,6

85,1

77,9

145,4

42,10

102,00

Ladra 44,7 50,9 34,5 25,1 14,9 9,0 3,8 2,3 3,2 8,8 21,2 37,6 21,2

Neira 33,0 42,3 29,8 24,5 18,5 12,1 6,9 4,4 3,4 4,1 11,9 24,6 17,8

Sil

San Pedro

344,7

425,8

317,6 260,3 182,9 102,8 41,5 21,0 26,9

74,1

160,9 265,0 184,00

Bibei 76,5 88,4 73,9 56,6 40,8 21,5 8,2 3,5 4,9 16,9 34,9 70,0 41,20

Lor 24,0 34,1 20,3 18,9 13,4 8,7 4,6 2,7 2,4 7,4 11,9 25,1 14,45

Cabe 14,6 23,2 15,6 12,9 9,0 5,6 3,1 2,2 1,8 4,8 6,7 15,3 9,50

Miño

Ourense

Frieira

484,4

532,5

574,4

663,5

472,3

553,0

356,3

428,7

273,3

261,1

168,9

185,2

117,0

117,1

84,9

81,2

93,2

89,5

132,8

134,7

238,4

280,0

400,4

465,2

278,50

315,50

Avia 35,6 49,0 34,2 22,2 15,7 8,6 3,7 2,0 1,8 4,7 13,2 33,2 18,50

Deva 7,5 8,4 6,1 4,0 3,5 1,6 0,7 0,3 0,3 1,3 3,5 7,0 3,7

Tea 33,6 44,6 24,3 16,9 15,5 9,2 4,4 2,4 2,6 10,8 11,2 36,5 17,60

Louro 15,9 21,5 14,7 11,3 6,2 4,6 1,5 0,9 1,1 5,3 4,6 14,6 8,13

Limia 62,4 76,3 52,8 36,0 23,1 11,9 5,5 3,3 2,7 5,6 17,5 43,1 28,00

120

SUPERFICIE AFORADA (en km2)

NAVIA Gradas 1.766 Desembocadura 2.591 EO A Pontenova 575 Desembocadura 930 MASMA 145 OURO 163 LANDRO 192 SOR 169 MERA 102 RÍO GRANDE 108 EUME A Capela — Presa 402 MANDEO 248 MERO 277 ANLLÓNS 432 TAMBRE Portomouro 1.146 Presa Barrié 1.364 ULLA Santiso 565 Pontevea 2.291 DEZA 550 FURELOS 151 UMIA 288 LÉREZ 250 OITAVÉN 177 MIÑO Lugo 2.303 Os Peares 4.655 LADRA 889 NEIRA 831 SIL 7.982 BIBEI 1.560 LOR 337 CABE 737 MIÑO Ourense 12.983 Frieira 15.165 AVIA 673 DEVA 92 TEA 286 LOURO 153 LIMIA 1.329

121

ANEXO IV. INFORMACIÓN DETALLADA DAS BACÍAS HIDROGRÁFICAS DE GALICIA

BACÍA CANTÁBRICA

Río: Navia

Extensión: 2.572 km2.

Concellos que atravesa: Pedrafita, Becerreá, As Nogais, Cervantes, Navia de

Suarna, Negueira de Muñiz e A Fonsagrada.

Afluentes/regatos: Boullón, Valdeparada, Cervantes, Vara, Brego, Noceda,

Toural, Casas, Cancelada, Narón, Ferreiros, Quindós, Ser, Vilarpandín, Cantocia,r de

Moia, río de Rao, Valouta, Donsal, Bullán, Queizán, Mosteiro (en territorio galego).

Estacións de aforo: Salime (1.767 km2) e Doiras (2.289 km2).

Máximo caudal: febreiro e marzo. Salime (96,2 m3/seg.) e Doiras (139,9

m3/seg.).

Río: Eo

Extensión: 819 km2 (supera os 50 km de lonxitude).

Concellos que atravesa: Baleira, A Fonsagrada, Ribeira de Piquín, A Pontenova,

Riotorto, Trabada e Ribadeo.

Afluentes/regatos: Cadorra-Leñeira, Castiñeira, Abrairas, Regueira-Candal,

Rego do Castelo, Rego de Bonxe, Rego das Veigas, Medán, Piñeira, Martín, Rodiz,

Rego do Pousadoiro, Survial, Areais, A Chousa, O Louridal, Bidueiro, Xudán, Riotorto,

Carreira Chá, Vilaformán, Trabada, Ferrería.

Estacións de aforo: A Pontenova (575 km2) e San Tirso de Abres (712 km2).

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. A Pontenova (32,86 m3/seg.) e San

Tirso de Abres (39,6 m3/seg.).

Río: Masma

Extensión: 211 km2.

Concellos que atravesa: Abadín, Mondoñedo, Lourenzá, Barreiros e Foz.

Afluentes/regatos: Batán, Carballeira, Castelo, Costal, Rañeda, Polvoreiro, Baus,

Valiñares, Cesuras, Tronceda e Fraga Vella.

Estacións de aforo: Masma (145 km2).

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. Masma (7,58 m3/seg.).

122

Río: Ouro

Extensión: 188 km2.

Concellos que atravesa: O Valadouro, Alfoz e Foz.

Afluentes/regatos: Furna, Beloi, Bao e Ferreira.

Estacións de aforo: San Acisclo (163 km2).

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. San Acisclo (9 m3/seg.).

Río: Landro

Extensión: 268 km2.

Concellos que atravesa: Muras, Ourol e Viveiro.

Afluentes/regatos: Eirexa, Ribeira, Torres Vellas, Bacoras, Besteburiz, Balsadas,

Grandal, Boimente, Louro, Loureiro e Balsa/Fontecova.

Estacións de aforo: Viveiro (198 km2).

Máximo caudal: novembro. Viveiro (8,6 m3/seg.).

Río: Sor

Extensión: 189 km2.

Concellos que atravesa: Muras, As Pontes de García Rodríguez, Ortigueira e O

Vicedo.

Afluentes/regatos: Foxo, Tras da Serra, Bauza, Santar, Batán, Sonoso, Rediz,

Insua, Casadeite, Arganza, Os Castros, San Roque e Barral.

Estacións de aforo: Ribeiras do Sor (169 km2).

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Ribeiras do Sor (9,29 m3/seg.).

Río: Baleo

Concellos que atravesa: Ortigueira.

Afluentes/regatos: Reboredo, Castrillón e Foxo.

Río: Mera

Extensión: 120 km2.

Concellos que atravesa: Ortigueira, Somozas e Cedeira.

Afluentes/regatos: Merlán, Caseta, Seixo, Borrallas, Pulgueira e Loureiro.

Estacións de aforo: Santa María de Mera (102 km2).

Máximo caudal: xaneiro. Santa María de Mera (9,13 m3/seg.).

Outras pequenas bacías

Moreira, Xunco e Cabo/Regueira (entre as bacías do Ouro e Landro).

Esteiro/Callobae (entre as bacías do Lor e Baleo).

123

Lourida/Landoi (Serra da Capelada).

BACÍA COSTA ATLÁNTICA

Río: río Grande de Xubia

Extensión: 187 km2.

Concellos que atravesa: Moeche e San Sadurniño.

Afluentes/regatos: Castro.

Estacións de aforo: San Sadurniño (108 km2).

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. San Saduriño (9,01 m3/seg.).

Río: Eume

Concellos que atravesa: Muras, Xermade, As Pontes, A Capela, Monfero,

Pontedeume e Cabanas.

Afluentes/regatos: Ferradal, Pieles, Rebordelos, Bo, Cebollín, Casal, Castro,

Loba, Queixeiro, Labrada/Trimaz, Vilariño, Lambre, Montouto, Reboiras, Sarrión,

Ferreiras, Ponte da Pedra, Maciñeira, Pena de Traste, Cibeiro, Panceira, Calvella,

Rebordille, Frai Bermuz, Brea e San Bartolomé.

Río: Lambre

Concellos que atravesa: Monfero, Vilarmaior, Paderne e Miño.

Afluentes/regatos: Orballeira, Rioseco, Cal do Seixo e Veiga.

Río: Mandeo

Extensión: 448 km2.

Concellos que atravesa: Aranga, Curtis, Oza dos Ríos, Irixoa, Coirós, Paderne e

Betanzos.

Afluentes/regatos: Deo, Porto, Lombaos, Dombrete, Ramalleiro, Lentemil e

Portabenzos.

Estacións de aforo: Irixoa (248 km2).

Máximo caudal: febreiro. Irixoa (23,88 m3/seg.).

Río: Mendo

Concellos que atravesa: Curtis, Cesuras, Oza dos Ríos, Coirós e Betanzos.

Afluentes/regatos: Mundín/Porto, Minatos e Toraron.

Río: Mero

Extensión: 346 km2.

Concellos que atravesa: Cesuras, Oza dos Ríos, Abegondo, Cambre, Betanzos,

124

Oleiros e Culleredo.

Afluentes/regatos: Torres, Brates, Vilarensal, Pedra, Corbeira, Gafa, Mourelos,

Fontao, Govia, Barcés, Brexa e Valiñas.

Estacións de aforo: Cambre (277 km2).

Máximo caudal: febreiro. Cambre (20,95 m3/seg.).

Río: Anllóns

Extensión: 519 km2.

Concellos que atravesa: Laracha, Carballo, Coristanco e Cabana.

Afluentes/regatos: Grande, Graña, Quenxe, Acheiro, Abaixo, Queo, Bertón,

Gándara, Bandeira, Vao, Galvar, Portecelo, Batán, Lourido, Ponteceso, Prados, Bouzas

e Cundíns/Barcia.

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Estación de aforos (22,26 m3/seg.).

Río: Grande

Concellos que atravesa: Coristanco, Santa Comba, Zas, Cabana de Bergantiños,

Vimianzo e Camariñas.

Afluentes/regatos: Sixto, Mira, Teixidón, Baio, Zas, Riotorto, Ozón, S. Martiño,

Moraime, Castro, Brens e Miñóns.

Río: Xallas

Concellos que atravesa: Coristanco, Santa Comba, A Baña, Zas, Mazaricos e

Dumbría.

Afluentes/regatos: Bazar, Castiñeira, Regueira, Mira, Esternande, Ancha,

Dornas, Guisande, Vilar García e O Ézaro.

Río: Tambre

Extensión: 1.531 km2.

Concellos que atravesa: Sobrado, Curtis, Vilasantar, Boimorto, Mesía, Frades,

Arzúa, O Pino, Oroso, Ordes, Trazo, Tordoia, Santiago, Val do Dubra, Ames, A Baña,

Brión, Negreira, Outes, Mazaricos, Noia e Lousame.

Afluentes/regatos: Caxide, Canizos, Cabanas, Rodelo, Cabalar, Seixo, Muíños,

Gándaras, Maruzo, Gaiteiro, Samo, Cabeceiro, Noa, Mera, Lenguelle,

Portaferreiro/Sionlla, Dubra, Fontao/Tarruco, Pazo, Nandón, Barcala, Pequeño, Corzán

e Donas.

Estacións de aforo: unha no río Dubra, en Portomouro, e outra no propio río

Tambre, tamén en Portomouro.

125

Máximo caudal: no Dubra, xaneiro, decembro e febreiro (2,8 m3/seg.). No

Tambre, xaneiro e febreiro (79,24 m3/seg.).

Río: Ulla

Extensión: 2.764 km2.

Concellos que atravesa: Palas de Rei, Monterroso, Antas de Ulla, Dozón, Lalín,

Forcarei, Rodeiro, Silleda, Agolada, Santiso, Melide, Toques, Arzúa, Touro, Vila de

Cruces, A Estrada, Vedra, Boqueixón, Teo, Padrón, Santiago de Compostela, Ames,

Valga, Dodro, Catoira e Rianxo.

Afluentes/regatos: Rial, Riveiro, Ponte Vilela, Caragón, Barreiro, Peizal,

Pambre, Furelos, Beseña, Muíño, Arnego, Fontao, Lamarzas, Rión, Devesas, Leiras,

Rodeiro, Santa Mariña, Seixedo, Cantelle, Vilafría, Alemparte, Pedroso, Curgueiro,

Parada, Cadrón, Vilariño, Carmoega/Brántega, Deza, Trigueiro, Asneiro, Toxa, Marque,

Busos, Liñares, Bugueiras, Santa Lucía, Sar, Valga e Louro.

Estacións de aforo: Ponte Barzón (150 km2); Ponte Cira (545 km2) e Santiso

(517 km2).

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo. Ponte Barzón (11,06 m3/seg.); Ponte

Cira (24,56 m3/seg.) e Santiso (36 m3/seg.).

Río: Umia

Extensión: 404 km2.

Concellos que atravesa: Forcarei, Cerdedo, A Estrada, Cuntis, Campo Lameiro,

Moraña, Caldas de Reis, Portas, Barro, Vilanova de Arousa, Ribadumia e Meis.

Afluentes/regatos: Raigosa, Filloi, Alende, Grela, Gallo, Bendaña, Chaín, Sayar,

Candorra, Carballo e Maneiro Vello.

Estacións de aforo: Caldas de Reis.

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Caldas de Reis (20,07 m3/seg.).

Río: Lérez

Extensión: 409 km2.

Concellos que atravesa: Forcarei, Cerdedo, Campo Lameiro, Cotobade, Barro e

Pontevedra.

Afluentes/regatos: Ponte Freixeira, Seixo, Porto das Cubas, Grande, Castro,

Maneses, Verducido e Fomeza.

Estacións de aforo: Campo Lameiro (248 km2).

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Campo Lameiro (31,85 m3/seg.).

Río: Verdugo e Oitavén

126

Extensión: 176 km2.

Concellos que atravesa: A Lama, Fornelo de Montes, Ponte Caldelas, Pazos de

Borbén e Soutomaior.

Afluentes/regatos: As Ermitas, Xesta e Parada.

Estacións de aforo: Soutomaior.

Máximo caudal: xaneiro e febreiro. Soutomaior (26,64 m3/seg.).

Outras pequenas bacías

Condomiñas; río das Mestas; Porto do Cabo e Forcada (ría de Cedeira e Ferrol).

Belelle (Neda e Fene).

Vilariño (Miño).

Seixedo (Arteixo).

Rego de Traba.

Ozón; S. Martiño e Moirane (ría de Camariñas).

Brens (ría de Corcubión).

Vadebois, Arindos (Carnota).

Valdexería; A Ratería; Maior; Cernadas e Bendimán (marxe dereita ría de Muros

e Noia).

Soñora; Porqueira; Fállara; Ornanda; Caus; Quintáns; Maior (marxe esquerda ría

de Muros e Noia).

Arlés (Corrubedo).

Cabeiro; Lagares (ría de Vigo).

BACÍA RÍO MIÑO

Río: Miño

Extensión: 17.026 km2 (Miño e Sil).

Subconcas do Miño: Lacha, Narla, Parga, Fereira, Támega, Tordea, Neira,

Sarria, Lor, Sil, Bibei, Camba, Navea, Arnoia, Avia, Tea,...

Grandes áreas do Miño:

• Alto curso do Miño (ata Portomarín).

• Curso medio alto do Miño (Portomarín ós Peares).

• Curso medio baixo do Miño (Os Peares ata Ribeiro).

• Baixo curso do Miño (Ribeiro ata desembocadura).

Alto curso do Miño (ata Portomarín)

Concellos que atravesa: Xermade, Vilalba, Abadín, A Pastoriza, Meira, Guitiriz,

127

Cospeito, Castro de Rei, Pol, Castroverde, Lugo, Outeiro de Rei, Begonte, Friol,

Guntín, O Corgo, Baralla, Láncara e Sarria.

Afluentes/regatos: Rego de Porto da Pena, Xirómeno, Riolouxe, Madanela,

Miñotelo, Rigueira, Pequeño, Azúmara, Aullo, Támega, Rozas e Ladra.

Ladra: Madanela e Labrada.

Parga.

Narla.

Lagoa de Cospeito.

Ferreira: Lavadoira.

Neira: Sarria e Tórdea.

Curso medio alto do Miño (Portomarín a Peares)

Concellos que atravesa: Taboada, O Saviñao, Chantada, Carballeda e Pantón.

Afluentes: Asma.

Bubal.

Sardiñeira.

Bacía do Sil (en Galicia)

Concellos que atravesa: O Barco de Valdeorras, Vilamartín de Valdeorras, Petín,

A Rúa, Larouco, A Pobra de Brollón, Quiroga, O Bolo, Viana do Bolo, Vilariño de

Conso, Manzaneda, Carballeda, Rubián.

Afluentes/regatos: Entoma, Mariñán, Xulián, Leira, Pincheira, Casaio, Candíns e

Valado.

Bibei: Camba, Ribeira Grande e Ribeira Pequena.

Conso: Xares e Navea.

Soldón.

Quiroga.

Lor.

Cabe.

Mao.

Curso medio baixo do Miño (Os Peares-Ribeiro)

Concellos que atravesa: Ourense, O Pereiro de Aguiar, Esgos, Xunqueira de

Espadanedo, Maceda, Baños de Molgas, Allariz, Paderne de Allariz, A Bola, Celanova,

Ramirás, Gomesende, Cortegada, Arnoia, Castrelo de Miño, Toén, Barbadás, A Merca,

Taboadela, San Cibrao de Viñas, Coles, A Peroxa, Vilamarín, Amoeiro, Punxín,

Maside, San Amaro, O Carballiño, Cea, O Irixo, Boborás, Leiro, Carballeda de Avia,

128

Cenlle, Beade, Melón e Ribadumia.

Subbacías: Arnoia.

Barbantiño.

Avia.

Arnoia: Niñodaguía, Tioira, Ambia, Vilaboa, Toubes e Soia.

Barbantiño: Formigueiro.

Avia: Cartelle, Doado, Viñao e Arenteiro.

Outros: Armental-Barra, Loña, Barbaña, Porto, Val, Puga, Xestosa, Fragosa...

Baixo curso do Miño (Ribeiro a desembocadura)

Concellos que atravesa: Quintela de Leirado, Padrenda, Pontedeva, Crecente, A

Cañiza, Covelo, Mondariz, Mondariz-Balneario, Ponteareas, As Neves, Salvaterra de

Miño, Salceda de Caselas, O Porriño, Mos, Gondomar, Tomiño, Tui, Oia e O Rosal.

Afluentes: Deva, Termes, Tea, Louro e Tamuxe.

Cea, Crillana e Lavoeira/Caselas.

Estacións do aforo: 13 (Galicia)

Miño (4)

Lacha (1) Extensión: 889 km2 Aforo (Begonte): 840 km2

Parga (1) ” 331 km2 ” 301 km2

Sarria (1) ” 309 km2 ” (Sarria) 129 km2

Avia (1) ” 670 km2 ” (Pazos de Arenteiro) 348 km2

Tea (1) ” 411 km2 ” (Ponteareas) 286 km2

Louro (1) ” 156 km2 ” (Tui) 150 km2

Sil (3) ” 7.983 km2 ” (Sequeiros) 6.243 km2

” (San Estevo) 7.216 km2

” (San Pedro) 7.982 km2

Bibei (2) ” 1.569 km2 ” (Montefurado) 1.569 km2

” (As Ermitas) 794 km2

Xares (1) ” 329 km2 ” (A Portela) 306 km2

Navea (1) ” 255 km2 ” (Pechazas) 216 km2

Lor (1) ” 370 km2 ” (A Ponte) 337 km2

Cabe (1) ” 734 km2 ” (Monforte-Ribas Altas)353 km2

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e marzo, aínda que nalgúns casos tamén en

abril e maio.

129

Rábade (40,57 m3/seg.), Lugo (98,75 m3/seg.), Os Peares (155,35 m3/seg.),

Ourense (428 m3/seg.), río Ladra en Begonte (50,36 m3/seg.), río Parga en Begonte

(15,79 m3/seg.), Sarria (8,19 m3/seg.), Pazos de Arenteiro (45,2 m3/seg.), Ponteareas

(30,49 m3/seg.), Tui (8,85 m3/seg.), Quilos (*) (16,32 m3/seg.), Toral de los Vados (*)

(26,18 m3/seg.), Ponte de Domínguez Flórez (*) (17,59 m3/seg.), Sequeiros (229,9

m3/seg.), Santo Estevo (314,88 m3/seg.), San Pedro (324,48 m3/seg.), Montefurado

(78,05 m3/seg.), As Ermitas (43,85 m3/seg.), A Portela (11,87 m3/seg.), Pedrazas (15,18

m3/seg.), A Ponte (33,60 m3/seg.) e Ribas Altas (13,40 m3/seg.). (*) Pertencen ó Sil na provincia de León preto de Galicia.

BACÍA DO LIMIA

Río: Limia

Extensión: 2.387 km2 (Galicia-Portugal).

Concellos que atravesa: Sarreaus, Xunqueira de Ambía, Sandiás, Vilar de

Santos, Rairiz de Veiga, Porqueira, Xinzo de Limia, Trasmiras, Cualedro, Os Blancos,

Baltar, Calvos de Randín, Os Muíños, Bande, Lobeira, Entrimo e Lobios.

Afluentes/regatos: Sas, Freixo, Lodoselo, Trasmiras, Faramontaos, Veiga, río da

Lagoa de Antela, Lamelas, Grande/Bidueiro, Salas, Bara, Ponte Nova, Mao, Cabaleiros,

Vilameá, Caldo, Currelo, Cadós, Sta. Cristina, Grou da Montaña/Agro.

Estacións de aforo: A Ponte Liñares (684 km2).

Máximo caudal: xaneiro, febreiro e maio. A Ponte Linares (18,8 m3/seg.).

BACÍA DO DOURO

Ríos: Támega, Mente e Moas

Extensión: sector importante da Galicia do sueste.

Concellos que atravesa: Laza, Verín, A Gudiña e A Mezquita.

Afluentes/regatos: Alvarellos, Villaza, Arbaiguitos, Parada, Marcelín,

Serranova, Regosende/Arzoa, Rigueiriña, Ribeira, Pereira, As Veigas e Azureira.

130

ANEXO V. INFORMACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA

BACÍA MIÑO-SIL

ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO

(Hm3) OBSERVACIÓNS

ALBARELLOS AVIA, VIÑAO 90,730000000 UNIÓN FENOSA BAO-BIBEI BIBEI 238,096598000 IBERDROLA BELESAR MIÑO 654,560000000 UNIÓN FENOSA CACHAMUÍÑA LOÑA 2,075000000 ABTO. OURENSE CASOIO CASOIO 0,290000000 IBERDROLA CASTADÓN LOÑA 0,220000000 ABTO. OURENSE CASTRELO MIÑO 60,200000000 UNIÓN FENOSA CENZA CENZA 40,230335000 IBERDROLA CHANDREXA NAVEA 60,606999400 IBERDROLA EDRADA CONSO 0,195000000 IBERDROLA EDRADA EDRADA/MAO 10,670000000 UNIÓN FENOSA FARAMONTAOS FARAMONTAOS 0,400000000 ABTO. XINZO DE LIMIA FRIEIRA MIÑO 44,410000000 UNIÓN FENOSA GUÍSTOLAS NAVEA 4,732985000 IBERDROLA LEBOREIRO MAO 3,670000000 UNIÓN FENOSA MONTEFURADO BIBEI 10,471675000 IBERDROLA OS PEARES MIÑO 182,000000000 UNIÓN FENOSA PENARRUBIA SIL 12,540000000 ENDESA PORTAS-CONSO CAMBA 535,711178000 IBERDROLA PRADA XARES 122,000000000 ENDESA PUMARES-SOBRADELO SIL 3,812467000 IBERDROLA S. SEBASTIÁN/PÍAS (S. AGUSTÍN) BIBEI 65,530000000 ENDESA SANTO ESTEVO SIL 213,232025000 IBERDROLA SAN MARTIÑO SIL 10,048000000 IBERDROLA SAN PEDRO SIL 5,737538000 IBERDROLA SANTIAGO SIL SIL 1,730500000 IBERDROLA SEQUEIROS SIL 10,600000000 IBERDROLA STA. BAIA XARES 10,082827000 IBERDROLA VELLE MIÑO 16,990000000 UNIÓN FENOSA TOTAIS 2411,573130000

BACÍA DO LIMIA

ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO

(HM3) OBSERVACIÓNS

AS CONCHAS LIMIA 78,330000000 UNIÓN FENOSA SALAS SALAS 86,870000000 UNIÓN FENOSA TOTAIS 165,200000000

BACÍA DO NAVIA

ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO

(Hm3) OBSERVACIÓNS

SALIME Navia 265,63000000 TOTAIS 265,63000000

131

BACÍA GALICIA-COSTA

ENCORO RÍO CAPACIDADE DO ENCORO

(Hm3) OBSERVACIÓNS

BAIONA BAÍÑA 0,480000000 ABASTEC. BAIONA BARRIÉ DE LA MAZA TAMBRE 30,200000000 UNIÓN FENOSA CALDAS DE REIS UMIA 6,150000000 XUNTA DE GALICIA CARANTOÑA GRANDE 1,400000000 FERROATLÁNTICA CASTRELO XALLAS 0,100000000 FERROATLÁNTICA CECEBRE MERO 21,690000000 ABASTEC. A CORUÑA CON CON 0,280000000 ABAS. VILAGARCíA EIRAS OITAVÉN 22,000000000 ABASTEC. VIGO EUME EUME 123,000000000 ENDESA FERVENZA XALLAS 104,000000000 FERROATLÁNTICA FORCADAS FORCADAS 7,650000000 ABASTEC. FERROL LAVANDEIRA LAVANDEIRA 0,300000000 CAOLÍN. VIMIANZO MEICENDE PASTORIZA 0,500000000 ALUMINI.GALICIA PONTE OLVEIRA XALLAS 0,700000000 FERROATLÁNTICA PONTILLÓN CASTRO LOURAL 1,400000000 ABTO. PONTEVEDRA PORTODEMOUROS ULLA 297,000000000 UNIÓN FENOSA RIBEIRA EUME 32,800000000 ENDESA RíO COVO COVO 5,680000000 ALUMN. ESPAÑOLA ROSADOIRO SEIXEDO 1,870000000 DEPUT. A CORUÑA SAN COSMADE POTIGA DE VILASENIN 1,400000000 UNIÓN FENOSA STA. UXÍA XALLAS 13,600000000 FERROATLÁNTICA VILAGUDÍN BIDUÍDO 18,380000000 MEIRAMA ZAMÁNS ZAMÁNS 0,020000000 ABASTEC. VIGO

TOTAIS 690,600000000

RESUMO POR BACÍAS

BACÍA CAPACIDADE ENCORO (Hm3)

GALICIA-COSTA 690,600000000

MIÑO-SIL 2411,573130000

LIMIA 165,200000000

NAVIA 265,630000000

TOTAIS 3533,003130000

132

ANEXO VI. MINICENTRAIS DA BACÍA GALICIA-COSTA

RELACIÓN DE MINICENTRAIS DE GALICIA COSTA

TITULAR DO APROVEITAMENTO RÍO CONCELLO DENOMINACIÓN ALTURA AZUDE (m)

HIDROELÉCTRICA DA FREIXA, S.L. VERDUGO PONTECALDELAS C.H. FEIXA I 2,00

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. VERDUGO PONTECALDELAS E SOUTOMAIOR C. H. DE PONTE INFERNO 10,00

HIDROELÉCTRICA DA FREIXA, S.L. VERDUGO PONTECALDELAS C.H. FEIXA II 5,50

FERNÁNDEZ VILAR, JOSÉ LAGARES VIGO SALTO LA CRISTINA 3,00

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. LÉREZ COTOBADE SALTO DE DORNA 2,00

HIDROELÉCTRICA DO FORCADAS, S.A LÉREZ CERDEDO C.H. DE CERDEDO 3,50

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. ALMOFREI COTOBADE C.H. DE ALMOFREI (FREIXA) 2,00

HIDROELÉCTRICA DE LUMYMEY, S.L. FURELOS MELIDE C. H. DE PORTODIZ 10,00

FOMENTO HISPANIA, S.L. TOXA SILLEDA C. H. DE MERZA 1,50

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. DEZA VILA DE CRUCES, SILLEDA C.H. DE CARBOEIRO 3,50

HIDROELÉCTRICA DE PONTEVILARIÑO ARNEGO AGOLADA C. H. DEL ARNEGO 4,58

TABOADA FERNÁNDEZ, MANUEL PAMBRE PALAS DE REI C.H. DEL PAMBRE 1,00

HIDROELÉCTRICA DE LALÍN, S.L. ABELLA LALÍN C.H. CASTELO 2,10

MADRIÑÁN MADRIÑÁN, EDUARDO DEZA SILLEDA, LALÍN C.H. PONTE TABOADA 3,75

FERRADÁS GÓMEZ, HORACIO RODEIRO RODEIRO C.H. DE PORTA-RÍOS 1,00

HIDROELÉCTRICA LUMYMEY, S.L. FURELOS MELIDE C. H. DE PORTOCHAO 4,00

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. TAMBRE VILASANTAR, BOIMORTO SAN PEDRO MEZONZO 5,00

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. TAMBRE TRAZO, SANTIAGO DE COMPOSTELA C. H. DE FECHA 7,10

BOTANA SUÁREZ, JOSÉ MARÍA SAMO MESÍA SALTO DE SAMO 0,90

SALTOS DE VILACOBA VILACOBA LOUSAME SALTO DE VILACOBA 1,07

SOUSA PÉREZ, ROSA E OUTROS GRANDE VIMIANZO C.H. DE FOXO 2,50

FERROATLÁNTICA, S.L. GRANDE VIMIANZO SALTO DE CARANTOÑA 6,8

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. ANLLÓNS PONTECESO C.H. DE ANLLÓNS 2,00

VALLE PAZ, SERGIO CALVAR OU REGO A BORDESECA CORISTANCO C.H. DO BATÁN 4,00

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. ANLLÓNS PONTECESO E CABANA C.H. DE CORCOESTO 4,90

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. LAMBRE VILAMAIOR E IRIXOA C.H. DE GÜIMIL 1,50

HIDROENER, S.A. GAMBAS REGO ARANGA MINICENTRAL DE BARREIRO 12,00

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. VEXO COIRÓS C.H. DE FERVENZAS 2,00

UNIÓN ELÉCTRICA FENOSA, S.A. MANDEO, ZARZO IRIXOA, PADERNE, ARANGA C.H. MANDEO-ZARZO 2,00

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. MANDEO ARANGA, CURTIS C.H. LA CASTELLANA 7,00

HIDROELÉCTRICA DO ZARZO, S.A. SAN BARTOLOMÉ MONFERO C.H. DE SAN BARTOLOMÉ 2,00

HIDROELÉCTRICA DE FORCADAS, S.A FORCADAS VALDOVIÑO C.H. DE FERRERÍAS 2,00

LOUREIRO SECO, LUIS CASTRO OU NARAHÍO SAN SADURNIÑO C.H. DEL NARAHÍO 6,00

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. BELELLE FENE C.H. DE FERVENZA 3,63

BOUZA PENA, VICTORINO POMBEIRO CERDIDO C.H. DO POMBEIRO 2,00

UNIÓN FENOSA GENERACIÓN, S.A. CONDOMINAS CEDEIRA C.H. DE CHIMPARRA 6,00

DURÁN VILLARNOVO, ÁNGEL LANDRO VIVEIRO C.H. DE CHAVÍN 5,00

BARRO POLO, JOSÉ LANDRO OUROL C.H. DE XERDIZ 4,00

AUXIME, S.A. BALSADAS OUROL C.H. DE SANTA MARIÑA 8,70

BARRAS ELÉCTRICAS GALAICO-ASTURIANAS, S.A TRONCEDA MONDOÑEDO C.H. DE TRONCEDA 2,00

133

ANEXO VII. MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL

RELACIÓN DE MINICENTRAIS DA BACÍA MIÑO-SIL

TITULAR DO APROVEITAMENTO RÍO CONCELLO PROVINCIA

ALUMINIOS CORTIZO ENVIANDE CHANTADA LUGO

ELECTRA DE VIESGO EO TRABADA LUGO

FENOSA NAVIA BECERREÁ (ORTA) LUGO

FENOSA NAVIA BECERREÁ (CASTRO) LUGO

FENOSA ASMA CHANTADA LUGO

HORTENSIO DÍAZ BECERRA CHAO NAVIA NAVIA DE SUARNA LUGO

ALUMINIOS CORTIZO COVAS TABOADA LUGO

MONASTERIO DE SAMOS SAMOS SAMOS LUGO

CONCELLO DE GUITIRIZ CANLE ESCURO GUITIRIZ LUGO

ESTADO (RIBASALTAS) CABE MONFORTE DE LEMOS LUGO

ALUMINIA ESPAÑOLA (COLLADO) COVO CERVO LUGO

ESTADO (TUIMIL) MAO BÓVEDA, O INCIO LUGO

HIDROELÉCTRICA SAN MIGUEL DEVA QUINTELA DE LEIRADO OURENSE

IBERDROLA S. MIGUEL MANZANEDA OURENSE

PROMOTORA DE RECURSO HIDROELÉCTRICO, S.A. EDO CASTRO CALDELAS OURENSE

ENERGÍA DE GALICIA, S.A. BARBANTIÑO MASIDE E AMOEIRO OURENSE

ENERGÍA DE ORENSANA, S.A. LIMIA BANDE OURENSE

CADOS 99, S.A. CADÓS BANDE OURENSE

APROVECHAMIENTOS HIDRÁULICOS GALLEGOS (ALDEMOURÁN) TUÑO CELANOVA E RAMIRÁNS OURENSE

FENOSA LOÑA PEREIRO DE AGUIAR OURENSE

FENOSA ARNOIA ARNOIA E GOMESENDE OURENSE

FENOSA CIERVES MELÓN E RIBADAVIA OURENSE

HIDROELÉCTRICA DEL LEIRA, S.A. LEIRA VILAMARTÍN DE VALDEORRAS OURENSE

FENOSA (CABANELAS) ARENTEIRO (AVIA) BOBORÁS/CARBALLIÑO OURENSE

FENOSA (CAMEIXA, VIÑAO) VEÑAO BOBORÁS OURENSE

IBERDROLA CEA MANZANEDA OURENSE

IBERDROLA CENZA VILARIÑO DE CONSO OURENSE

IBERDROLA EDRADA VILARIÑO DE CONSO OURENSE

ENDESA EIROS RUBIÁ OURENSE

IBERDROLA FRAGAS A GUDIÑA OURENSE

FENOSA (VILL) MAO MONTEDERRAMO E PARADA DO SIL OURENSE

SESTELO TEA PONTEAREAS PONTEVEDRA

ENERGÍA DE GALICIA, S.A. TEA COVELO PONTEVEDRA

HIDROTIDE VILACHÁN OIA PONTEVEDRA

HIDROMEDIA DEVA A CAÑIZA PONTEVEDRA

134

ANEXO VIII. DATOS PLUVIOMÉTRICOS DE GALICIA NOS DERRADEIROS ANOS. DATOS PLUVIOMÉTRICOS REXISTRADOS NOS DERRADEIROS MESES DO ANO 2000 E PRIMEIROS DEO 2001

Precipitacións

Período de 1975-1999 (25 anos)

Valores expresados en mm

Valores de estación Precipitación total anual Precipitación máxima 24 h. Días de choiva

Media Máxima Mínima Media Máxima Mínima Máxima Mínima

Montefaro (3) 1195,8 1356,1 1057,1 66,4 134,6 34,6 186 172

A Coruña (1) 993,3 1349,4 730,2 47,2 132,7 28,2 196 146

A Coruña (Aeroporto) (1) 1153,4 1506,3 884,7 51,9 110,6 33,7 203 145

Santiago (Aeroporto) (1) 1872,8 2761,3 1398,2 86,6 218,0 54,5 203 143

Pontevedra (2) 1619,5 1932,9 1291,7 71,5 105,0 47,8 174 133

Vigo (Aeroporto) (1) 1891,6 2494,1 1312,4 86,6 175 53,6 177 112

Lugo (Aeródromo) (2) 1034,6 1233,3 780,1 51,8 73,4 37,0 196 147

Ourense (1) 798,4 1108,8 542,9 45,3 73,5 28,9 184 105

(1) Estacións con datos de 25 anos.

(2) Estacións con datos no período de 1985-1999.

(3) Estación de Montefaro con datos no período 1995-1999.

135

Mes de decembro ano 2000

Precipitacións

Estación meteorolóxica Total mensual Datas de

precipitación Máxima en

24 horas Datas de máxima

precipitación

Montefaro 333,8 27 50,7 7; 1; 26

A Coruña 245,3 30 34,5 3; 7; 28

A Coruña (Aeroporto) 294,5 28 44,8 3; 7; 28

Santiago (Aeroporto) 635,3 30 65,3 5; 7; 31

Pontevedra 560,4 30 75,1 5; 7

Vigo (Aeroporto) 625,9 30 75,1 5; 7

Ourense 319,6 29 51,0 5; 7; 18

Lugo (Aeródromo) 342,0 30 58,9 5; 7

Os valores acumulados durante os dous últimos meses do ano 2000 (novembro e

decembro), así como o primeiro mes do ano 2001 (xaneiro), figuran entre os máis altos

das series correspondentes a cada observatorio. Os valores maiores de precipitacións

sitúanse na metade sur occidental da provincia da Coruña, provincia de Pontevedra, e

bisbarras montañosas das provincias de Ourense e de Lugo. Destácase como zona onde

máis choveu o extremo sur occidental de Pontevedra, e unha área que se estende desde a

península do Barbanza, polo Val do Dubra, ata Ponteceso.

136

ANEXO IX. DATOS HISTÓRICOS DAS INUNDACIÓNS

• Inverno 1584: unha enchente no río Mandeo producíu inundacións na zona

de Betanzos. As inundacións afectaron principalmente ás comunicacións.

• 1595: unha grande enchente do río Eume destruíu a ponte romana de

Pontedeume (A Coruña).

• 1656: o Miño rompeu o seu curso e inundou a veiga de Ventosela (Ourense),

deixándoa convertida nun areal á súa retirada. Ventosela e Castrelo foron as

poboacións máis afectadas, sendo os danos materiais cuantiosos.

• Marzo 1683: unha grande enchente do Eume anegou a cidade de

Pontedeume e causou serios danos na súa ponte.

• Novembro 1684: unha marea de elevación extraordinaria inundou

parcialmente a cidade da Coruña, destruíndo varios inmobles e causando

serios danos materiais.

• 1724: un gran temporal de mar, cunha elevación extraordinaria do nivel

durante a preamar, fixo que a auga penetrara na cidade da Coruña, anegando

amplas zonas, destruíndo casas e camiños e causando graves danos materiais.

Non houbo que lamentar desgracias persoais.

• 1728: unha enchente do río Eume provocou o derrubamento de nove arcos

da ponte de Pontedeume.

• 1804: unha grande enchente do río Eume causou graves danos na ponte de

Pontedeume. A auga desbordada do río inundou toda a zona próxima á súa

desembocadura.

• 1841: unha forte enchente do río Anllóns obstruíu varias pontes provocando

un desbordamento que inundou o val do Rus causando graves danos

materiais. San Xiés de Entrecruces foi o núcleo máis afectado polas augas.

• 1870: unha enchente do Eume inundou a zona de Pontedeume levando dous

arcos da ponte.

• 1875: unha enchente do río Umia derribou a ponte de Baión na actual estrada

C-531, inundando a zona. O pobo de Vilanoviña foi o que máis sufriu os

efectos da inundación.

• Decembro 1909: un forte temporal, con choivas e ventos furacanados

azoutou, a partir de Portugal, case toda Europa. As abondosas choivas

provocaron o desbordamento de moitos ríos.

A bacía norte foi en Galicia a zona máis castigada: o Miño e o Sil saíron do

137

seu leito en varios tramos.

O caudal estimado do Sil en Sobradelo foi de 2.720 m3/seg.

En Lugo as augas do Miño inundaron unha zona duns 60 km derrubando 30

casas na cidade e cortando a vía férrea Vigo-Monforte.

Na provincia de Pontevedra as veigas de Tui quedaron totalmente inundadas,

chegando a auga ós segundos andares das casas.

Na provincia de Ourense o Sil desbordou na zona de Sobradelo inundando as

súas augas as casas e campos próximos.

Na provincia da Coruña os danos foron cuantiosos; o Mero e afluentes

anegaron a cidade e pobos próximos destruíndo camiños e pontes e deixando

a zona illada.

O Ulla, desbordado, inundou Padrón e a súa veiga, destruíndo moitas das

súas casas e causando graves danos no campo.

• Decembro 1914: unha gran borrasca penetrou polo norte de Galicia,

varréndoa de norte a sur e provocando, ó seu paso, abundantes choivas que

se fixeron sentir en toda a rexión.

En Vigo inundáronse fábricas por deficiencias na drenaxe e o río Lagares

desbordou, penetrando as súas augas na cidade pola rúa do Areal; outros ríos

da bisbarra desbordaron tamén, inundando as partes baixas e deixando os

camiños intransitables.

Na provincia da Coruña desbordáronse os ríos Sar e Ulla, inundando Padrón,

nas súas rúas a auga acadou os 3 m de altura.

Na provincia de Pontevedra o río Tea desbordouse inundando unha extensa

zona, principalmente Ponteareas, onde os danos foron cuantiosos; ademais,

as súas embravecidas augas arrastraron unha ponte, perecendo no accidente

dous anciáns.

En moitos outros puntos de Galicia sufriuse o rigor do temporal; houbo

desprendementos de terras e afundimentos de edificacións; o máis grave

ocorreu en Feba onde ó derrubarse unha corte pereceron esmagadas tres

persoas.

• Febreiro 1935: unha grande enchente do Sil produciu unha inundación na

zona de Sobradelo que causou danos nas casas e campos adxacentes.

• Xaneiro 1939: fortes temporais, de choiva e vento, provocaron inundacións

en moitos puntos de Galicia.

En Pontevedra o río Lérez desbordou no Burgo inundando unha ampla zona;

o nivel da auga chegou a ser de 1 m nas rúas tendo os habitantes que se por a

138

salvo nos tellados. Outros ríos das proximidades saíronse dos seus leitos

provocando considerables danos.

O Alvedosa tamén se desbordou, inundando Redondela, nas súas rúas a auga

chegou a acadar 1 m de altura. A forza da auga foi tal que esnaquizou o cruce

coa estrada de Vigo e arrastrou árbores, aparellos e animais.

O Miño desbordouse en Tui inundando por completo a zona e formando “o

que pareceu máis ben unha baía”.

En Vigo o Lagares desbordouse inundando unha gran parte da cidade e

causando graves desperfectos.

O río Ulla desbordouse á altura de Padrón e as súas augas inundaron a cidade

e veiga.

• Febreiro 1947: durante os días 20 e 21 un temporal de choivas abateuse

sobre Galicia causando inundacións en varias zonas.

O volume total de auga caído foi da orde de 135 Hm3. En Ourense caeron 52

l/m2 en 24 horas.

O Miño desbordouse en varios lugares sendo Castadón a zona máis afectada.

O Sil inundou a bisbarra de Sobradelo causando graves danos en casas e

campos.

En Santiago de Compostela a cidade inundouse debido á choiva sendo os

danos cuantiosos.

O Ulla desbordouse en Padrón e Pontevea, acadando entre 2 e 3 m de altura

na primeira vila, esnaquizando casas e aparellos e causando gran mortandade

na cabana. As augas cortaron estradas e ferrocarril e a zona quedou illada.

• Xullo 1952: un temporal de choivas, que afectou a zona norte da península,

causou inundacións en puntos de Guipúscoa e Galicia.

En Ourense o Sil e o seu afluente o Casaio desbordáronse inundando as

parroquias de Casaio, Sobradelo, Riodolas e Lardeiras causando danos de

consideración en vivendas e agricultura.

• Decembro 1959: grandes enchentes produciron inundacións en Asturias e

principalmente en Galicia, onde varios ríos desbordaron, anegando campos,

casas e industrias e producindo cuantiosas perdas.

O Sil ó seu paso por Ponferrada ía moi crecido, as súas augas comezaron a

enche-lo encoro de Bárcenas, que se atopaba en construcción e a pesar de te-

los seus órganos de desaugamento abertos, cortaron a vía férrea á altura de

Santa Mariña; máis abaixo nas obras do encoro de Penarrubia a auga cortou a

estrada a Ourense.

139

Un desprendemento no P.K. 205 da vía de Palencia á Coruña fixo descarrilar

unha máquina eléctrica e interceptou o tráfico ferroviario. No barrio antigo

da vila de Páramo del Sil a auga produciu afundimentos na igrexa.

O Sil e o Miño desbordáronse na zona dos Peares, preto da súa unión.

O caudal estimado do Sil en Boca de Monte foi de 2.400 m3/seg.

O Miño inundou Salvaterra e Porto.

O Sar inundou Padrón e a súa veiga; a riada comezou ás 2 da madrugada do

día 25, durou ata as 8 da mañá do 26 chegando a auga a alcanzar 1 m de

altura nalgunhas rúas. O Ulla tamén se desbordou inundando Pontecesures.

O Mazuzo, afluente do Ulla, desbordou preto de Arzúa causando a morte

dunha persoa.

En Pontevedra o Verdugo causou a morte a dúas persoas en Ponte Caldelas.

• Marzo 1962: o río Sil, que presentou unha grande avenida, desbordouse ó

seu paso por Sobradelo, inundando as súas augas os baixos das casas

ribeirás.

A crecida, que persistiu toda a noite do 30 e case todo o día 31, inundou

amplas zonas próximas ó leito do río, causando graves danos materiais aínda

que non desgracias persoais.

O caudal estimado do Sil en Sobradelo foi de 2.400 m3/seg.

Ademais de Sobradelo, tamén sufriron os efectos da inundación Casaio e

Lardeiras.

• Novembro 1966: unha grande enchente do Casaio fixo que as súas augas e as

do Sil, na zona posterior á súa confluencia, desbordaran o leito anegando as

zonas próximas.

Sobradelo, Casaio e Lardeiras foron as zonas que máis sufriron as

consecuencias da inundación que causou danos en casas e campos.

• Setembro 1969: un temporal de choivas que afectou a zona noroccidental da

Península os días 11 a 15 produciu importantes inundacións que se viron

agravadas por unha marea de extraordinaria carreira.

O val de Viveiro sufriu tamén unha importante inundación ó desbordarse os

ríos Balcaria, Xunqueira, Loita, Cantarrana e Galdo. As augas chegaron a

acadar 2 m de altura no val. Inundáronse pobos e campos, a ponte romana de

Gomadoiro levouna a auga, así como postes de teléfono e electricidade.

O Miño desbordou na zona próxima á súa desembocadura inundando amplas

zonas próximas ó seu leito.

• Xaneiro 1970: un temporal de choivas descargou o día 13 unha gran

140

cantidade de auga sobre Galicia facendo que os seus ríos presentasen grandes

enchentes.

O Tea en Ponteareas acadou 4 m sobre o nivel normal.

O Miño sufriu tamén unha importante enchente.

En Vigo as drenaxes foron insuficientes para evacua-la auga caída

producíndose inundacións en moitas das súas rúas.

O Ulla desbordou inundando Padrón e a súa veiga, así como varias bisbarras

da súa ribeira.

• Febreiro 1972: un forte temporal de ventos furacanados e choiva desatouse o

día 5 sobre Galicia causando graves danos.

O río Louro, afluente do Miño, desbordou á altura de Porriño inundando as

veigas ribeirás e causando considerables danos materiais.

• Febreiro 1972: os 50 l/m2 que caeron na bisbarra de Vigo o día 11, fixeron

que o Lagares se desbordase inundando a zona que vai de Balaídos a San

André de Comesaña e Sárdoma, incluídos os accesos da estrada de Baiona ós

arredores da cidade.

O río Tea experimentou unha considerable crecida, ocasionando numerosos

desperfectos, en leiras e vivendas de planta baixa, ó seu paso por Ponteareas.

• Decembro 1976: unha precipitación próxima ós 60 l/m2 foi a causa de que o

río Lagares se desbordase, provocando diversas inundacións en Vigo, que

afectaron a numerosas vivendas, empresas e estradas.

A auga afectou o estadio municipal de Balaídos, cortou as estradas Baiona-

Vigo e A Coruña-Vigo e inundou diversas zonas da cidade, onde a auga

chegou a acadar 1 m de altura. Tamén foron numerosas as empresas

afectadas.

Non houbo que lamentar desgracias persoais.

• Decembro 1978: un forte temporal, que abateu sobre Galicia os días 26 e 27,

causou graves inundacións ó se desbordaren varios ríos como consecuencia

das choivas.

Foron numerosas as estradas que quedaron cortadas e grandes zonas

quedaron illadas. Dúas persoas resultaron afogadas, ó seren arrastrados polas

augas os vehículos nos que viaxaban, nas pontes dos concellos de Fornelos

de Montes, sobre o río Parada, e Portas, sobre o río Chaín, ámbalas dúas de

Pontevedra.

En Vigo producíronse anegamentos e cortes na circulación polo

desbordamento do río Lagares.

141

En Lugo as augas do Miño inundaron os barrios periféricos da cidade. O mal

funcionamento das drenaxes converteu nun lago o barrio de Paradai na

mesma cidade.

Os ríos Sarria e Cateiro inundaron varias rúas de Sarria e as terras do

contorno.

Leiro, San Cristobal e Ribadavia sufriron os danos da riada que causou

graves estragos en casas e campos, interceptando estradas e destruíndo

pontes, especialmente na zona próxima a Ribadavia, cidade que ademais de

sufrir considerables danos en edificios e industrias, quedou illada polas

augas. Os danos foron cuantiosos no Ribeiro, así como no Carballiño.

En Padrón máis de 500 hectáreas quedaron inundadas polo desbordamento

dos ríos Sar e Ulla. Foron elevados os danos ocasionados. A auga acadou

máis dun metro no núcleo urbano de Padrón. Cortadas varias estradas.

• Decembro de 1989: fortes choivas e ventos que afectaron principalmente ás

provincias da Coruña, Pontevedra e zona norte da de Lugo. As inundacións

máis importantes rexistráronse en Padrón e en Caldas de Reis, quedando

tamén afectados outros concellos como Noia, varios da Costa da Morte,

Betanzos, Cambre, Vigo e os da Mariña Lucense. Suspendéronse as

actividades escolares.

As precipitacións acadaron en Santiago os 200 litros por metro cadrado.

Foron numerosos os ríos que desbordaron.

• Novembro de 1994: unha gota fría de duración a penas superior a unha hora

afectou os concellos de Muros e Carnota principalmente. Foron importantes

os danos en vivendas, así como na rede viaria, quedando estragada unha

ponte en Muros.

• Decembro do 1995: Producíronse inundacións en diversas zonas de Galicia,

sendo as máis afectadas: Terra Chá en Lugo; comarca do Barbanza, comarca

de Santiago de Compostela. Na provincia de Ourense experimentaron fortes

crecidas os ríos Miño, Támega e Arnoia. Na provincia de Pontevedra os ríos

desbordáronse en varias zonas destacando os da bisbarra do Deza e de

Tabeiros-Terra de Montes, así como o Miño o seu paso por Tui e o Umia en

Caldas de Reis.

• Novembro, decembro de 2000, e xaneiro de 2001: continuas e persistentes

precipitacións en toda Galicia, afectando principalmente á fachada atlántica.

Durante estes tres meses, en cada un deles rexistráronse precipitacións en 28

días. Os peores días foron en decembro 6 e 7, e en xaneiro 5, con persistentes

142

precipitacións e ventos fortes, practicamente xeneralizados en toda Galicia.

As precipitacións foron semellantes ás dos anos 1978/79 e do ano 1959.

Os efectos foron de tres mortos producidos polas choivas, numerosas

estradas cortadas (superior a 45), gran número de concellos afectados

(superior a 50), máis de 15 ríos importantes desbordados; altos niveis de

auga en case tódolos encoros (con situacións de achegas excepcionais de

entrada a eles); innumerables anegamentos en baixos; importantes perdas no

sector agrícola, piscícola, acuicultura así como no industrial.

143

ANEXO X. CRITERIOS E COEFICIENTES DE RISCO POR BACÍA

Os criterios que se seguen para asignar coeficientes de risco, nos distintos ríos e

tramos de ríos, baséanse en:

• Ríos nos que existen encoros que regulan o seu caudal e as posibilidades de

enchentes.

• Resto dos ríos (onde non existen encoros de regulación).

CURSO MEDIO DO EO

Non se atopou nas referencias históricas que se producisen nunca desgracias

persoais.

Vías de comunicación: existen numerosas vías de comunicación e dous eixes

Norte-Sur, polo que sería doado restituí-lo servicio (C-640 e Feve: Ferrocarril Vía

Estreita).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: poderían producirse

danos importantes (A Pontenova).

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana non se vería afectada.

Infraestructura da subministración de enerxía: son de pouca importancia as liñas

eléctricas existentes.

Redes de rego e drenaxe: non existe unha infraestructura hidráulica importante.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: non existen industrias importantes.

Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios serían de relativa consideración.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO MASMA

Nos documentos consultados non existen referencias de desgracias persoais.

Vías de comunicación: se ben non hai noticias de interrupcións, a estrada que

percorre o leito podería inundarse, aínda que en xeral habería enlaces alternativos (C-

642).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura

afectada é só a dos núcleos de poboación (Lourenzá e Foz).

Infraestructura urbana: hai edificacións xunto o leito con risco de inundacións.

144

Infraestructura da subministración de enerxía: existen na zona liñas eléctricas en

servicio de 110-132 KV e unha central hidroeléctrica nas inmediacións.

Redes de rega e drenaxe: son de escasa importancia na zona.

Infraestructura de telecomunicación: non afectarían.

Industrias: non é zona industrial.

Áreas agropecuarias: inundaríanse os prados anexos, principalmente nun tramo

de 2 quilómetros entre Viloalle, Masma e Seara.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO COVO: ENCORO DE RÍO COVO

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

A rotura do encoro podería producir desgracias persoais.

Vías de comunicación: o ferrocarril de vía estreita (Feve) e a comarcal C-642

non teñen fácil reposición e son moi importantes para o servicio turístico e industrial.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: ademais do

abastecemento a Lieiro e San Cibrao interromperíase o abastecemento industrial

(ALCOA).

Infraestructura urbana: os núcleos de poboación augas abaixo da presa serían

gravemente danados.

Infraestructura da subministración de enerxía: ademais dun circuíto de 110-132

kV, que atravesa a zona, parten dunha subestación no interior da zona, dous circuítos de

380 kV.

Redes de rega e drenaxe: son de escasa importancia.

Infraestructura de telecomunicación: importantes.

Industrias: existen industrias de importancia (ALCOA e auxiliares).

Áreas agropecuarias: os danos serían relativamente importantes, ó se-lo cultivo o

uso dominante do solo.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO LANDRO

Non se encontraron referencias históricas con perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: poderían quedar afectados Feve e as comarcais C-640 e

C-642.

145

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: redúcense ás redes de

abastecemento e saneamento locais (Landrove; Magazos; Viveiro).

Infraestructura urbana: poderían quedar afectadas as poboacións.

Infraestructura de enerxía: non hai liñas de alta tensión importantes que crucen a

zona.

Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é inexistente.

Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.

Industrias: non hai industrias de relevancia.

Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO SOR

Non se detectaron referencias históricas de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: soamente podería quedar afectada a estrada local de

Muras a Ourol.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: redúcese ás redes de

abastecemento e saneamento locais.

Infraestructura urbana: non se detectarían danos nas poboacións.

Infraestructura da subministración de enerxía: non hai liñas de alta tensión.

Redes de rega e drenaxe: non hai redes de rega.

Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.

Industrias: non hai industrias.

Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

AS FORCADAS

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: unicamente podería quedar afectada a comarcal C-646.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: evidentemente

quedarían afectados tódolos núcleos que se abastecen do encoro, e produciríanse danos

cuantiosos.

Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro

produciría danos cuantiosos.

146

Infraestructura da subministración de enerxía: non hai redes de alta tensión na zona.

Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é inexistente.

Infraestructura de telecomunicación: non é importante.

Industrias: non hai industrias na zona.

Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes na

zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

RÍA DE FERROL

Vías de comunicación: as vías de comunicación veríanse seriamente afectadas.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: este tipo de

infraestructuras veríase afectada cunha relativa importancia.

Infraestructura urbana: dada a morfoloxía da zona nos bordos da ría, a

infraestructura urbana, que é abundante, veríase afectada.

Infraestructura da subministración de enerxía: existe unha ampla rede de

transporte de enerxía ás zonas industriais.

Redes de rega e drenaxe: pódense presentar problemas de drenaxe, pois parte da

zona é chá.

Infraestructura de telecomunicacións: quedaría seriamente danada.

Industrias: poderían verse afectadas as numerosas industrias.

Áreas agropecuarias: unha gran parte da zona está dedicada a cultivos.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO MEDIO DO EUME

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: o nó de estradas das Pontes de García Rodríguez sufriría

importantes danos se se producíse un accidente no encoro.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: quedarían afectadas as

redes de abastecemento e saneamento locais.

Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro

produciría danos importantes.

Infraestructura da subministración de enerxía: poderían quedar afectadas ás

147

centrais eléctricas e a importante rede de alta tensión da zona.

Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría moi danada.

Industrias: existen importantes xacigos mineiros e industrias.

Áreas agropecuarias: non se producirían perdas agropecuarias importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO BAIXO DO EUME

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: a estrada nacional N-VI, así como a autoestrada do

Atlántico e outras estradas da rede secundaria sufrirían importantes danos de producirse

algún accidente nos encoros situados augas arriba.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: quedarían afectadas as

redes de abastecemento e saneamento locais.

Infraestructura urbana: un accidente no encoro podería producir danos

importantes.

Infraestructura da subministración de enerxía: podería quedar afectada a central

do Eume.

Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.

Industrias: repercutiría nas da zona.

Áreas agropecuarias: non se producirían perdas en agricultura, pero si nos

bancos marisqueiros da ría de Pontedeume.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO BAIXO DO MANDEO

Vías de comunicación: Betanzos é un nó de comunicacións moi importante.

Veríanse afectadas estradas da rede principal e secundaria. Posiblemente tamén o

ferrocarril da Coruña a Monforte de Lemos.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: este tipo de

infraestructura veríase seriamente afectada.

Infraestructura urbana: dada a situación da cidade de Betanzos veríase

seriamente afectada a infraestructura urbana no caso de desbordamento.

148

Infraestructura da subministración de enerxía: non se aprecian liñas importantes

de transporte de enerxía eléctrica.

Redes de rega e drenaxe: na desembocadura poderían presentarse problemas de

drenaxe.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.

Industrias: afectadas algunhas industrias.

Áreas agropecuarias: a actividade agropecuaria da zona quedaría afectada.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO BAIXO DO MERO

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as vías de comunicación son moi importantes para a

zona.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: veríase seriamente

afectada.

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana, o se-la densidade de poboación

moi alta, sufriría danos importantes. Quedan inundadas as zonas próximas ó río despois

do encoro de Cecebre.

Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas eléctricas son de relativa

importancia.

Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son moi reducidas.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.

Industrias: zona industrializada.

Áreas agropecuarias: son moi poucas as zonas destinadas ó cultivo.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO SEIXEDO

Non se rexistraron historicamente perdas de vidas humanas na zona.

Vías de comunicación: Son relativamente importantes os danos que poderían

producirse.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: non existe

infraestructura deste tipo facilmente danable.

Infraestructura urbana: as poboacións non se encontran moi pretas ós leitos.

149

Infraestructura da subministración de enerxía: é de certa importancia.

Redes de rega e drenaxe: non teñen importancia.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: é de escasa importancia a industria nesta zona.

Áreas agropecuarias: non hai explotacións agropecuarias que puideran sufrir

danos.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO ANLLÓNS

Non hai ningunha referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.

Vías de comunicación: tanto a estrada C-552 como as estradas secundarias e

locais son de fácil reposición.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento

e saneamento é de ámbito local.

Infraestructura urbana: os danos na infraestructura urbana son de pouca

importancia.

Infraestructura da subministración de enerxía: o problema que se crearía sería

local.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de regas está pouco desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: pouco importante.

Industrias: non existen industrias importantes.

Áreas agropecuarias: non se producirían danos de consideración.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO XALLAS

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: poderíase ver afectada a estrada local que cruza o río

Xallas pola cola do encoro de Ponte Olveira, e a ponte da comarcal que existe na

desembocadura.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

ámbito local e de mínima importancia.

Infraestructura urbana: dada a mínima infraestructura urbana, os danos neste

punto serían mínimos.

150

Infraestructura da subministración de enerxía: existen varias liñas de subministro

de enerxía.

Redes de rega e drenaxe: practicamente teñen pouca importancia.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: só existen as de producción de enerxía eléctrica.

Áreas agropecuarias: dada a estructura da zona é posible a existencia de

pequenas explotacións agropecuarias que puidesen quedar afectadas.

Considerando os parámetros expresados: O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSOS BAIXOS DO TINES E DONAS

Vías de comunicación: no caso dunha enchente orixinaríanse incomunicacións ó

longo dos cursos dos ríos.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: serían danos de

repercusión local e de escasa importancia.

Infraestructura urbana: non existe excesiva densidade urbana, ademais está moi

diseminada.

Infraestructura da subministración de enerxía: independentemente da

subministración de enerxía á poboación existe liña de 45-100 kV.

Redes de rega e drenaxe: na desembocadura podería presentar problemas o

sumidoiro dos colectores de Serra de Outes.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: pouca actividade industrial.

Áreas agropecuarias: a parte da zona dedicada a actividades agropecuarias é

pequena.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO MEDIO DO TAMBRE

Vías de comunicación: vense afectadas numerosas vías tanto da rede principal

como da secundaria.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían

importante podendo afectar a Santiago de Compostela.

Infraestructura urbana: hai una infraestructura urbana importante. Os danos

serían importantes (principalmente nos concellos de Oroso e Val do Dubra).

Infraestructura da subministración de enerxía: liñas de alta tensión veríanse

151

afectadas.

Redes de rega e drenaxe: importantes problemas.

Infraestructura de telecomunicación: non moi importantes.

Industrias: hai industrias en zonas próximas do curso do río.

Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.

CURSO BAIXO DO TAMBRE

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: podería verse afectada a comarcal C-550 e algunhas

estradas locais e outras da rede secundaria.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

mínima importancia.

Infraestructura urbana: non existe a penas infraestructura urbana; os danos serían

mínimos.

Infraestructura da subministración de enerxía: a central eléctrica do Tambre

veríase afectada.

Redes de rega e drenaxe: as pendentes do terreo minimizan os problemas de

drenaxe.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: non hai industrias relevantes na zona agás as eléctricas.

Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO SAR

As inundacións prodúcense frecuentemente e son históricas.

Vías de comunicación: veríanse afectadas varias vías de comunicación, tanto da

rede principal como secundaria (como máis importante a comarcal C-543 Noia-Santiago

e a N-543 Vigo-Santiago).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos poderían ser

importantes. Colectores de Santiago, Ames e Padrón.

Infraestructura urbana: importante a infraestructura en determinadas zonas de

Santiago, o concello de Ames (Bertamiráns) e parroquias de Padrón (na Escravitude). O

152

núcleo urbano de Padrón non se vería afectado (debido á posta en servicio da canle de

derivación que o une co río Ulla).

Infraestructura da subministración de enerxía: afectaría liñas de alta tensión.

Redes de rega e drenaxe: mínima pendente. Pode provocar problemas.

Historicamente a falta de drenaxe produciu accidentes de consideración, unido ás

mareas altas.

Infraestructura de telecomunicación: importantes.

Industrias: hai industrias ó longo do curso do río desde Santiago ata Padrón.

Áreas agropecuarias: puidera verse afectada a da zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.

CURSO MEDIO-BAIXO DO ULLA

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: ademais dos cortes en comunicacións locais quedarían

cortadas a nacional N-525 e o ferrocarril que enlaza Santiago de Compostela e Ourense.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: a estructura urbana, aínda que diseminada, é de

intensidade media. Afectaría principalmente a Pontevea e zonas limítrofes, así como ás

zonas próximas á desembocadura en Padrón e Pontecesures, incrementándose cando se

produza unha enchente do río ou coincidindo con mareas altas.

Infraestructura da subministración de enerxía: a central augas abaixo do encoro

veríase moi afectada, así como as redes de transporte.

Redes de rega e drenaxe: a tipoloxía do terreo non fai prever problemas deste

tipo.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: non se aprecia, agás a de producción de enerxía, industria doutro tipo.

Áreas agropecuarias: área rural con agricultura e gandería media.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco é de 0,05.

CURSO MEDIO-BAIXO DO UMIA

Próximo a entrar en servicio un encoro achegado a Caldas de Reis.

Vías de comunicación: quedarían afectadas numerosas estradas, tanto da rede

153

principal como secundaria, incluída a N-525 ó seu paso por Caldas de Reis. Problemas

tamén na rede ferroviaria (normalmente ó seu paso por Portas: desprendementos de

terras).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: presentaríanse elevados

danos en abastecemento e saneamentos.

Infraestructura urbana: son de esperar danos de relativa importancia en

infraestructura urbana. Moi afectados núcleos urbanos de Cuntis e de Caldas de Reis

Infraestructura da subministración de enerxía: unha posible interrupción na

central de Tibo, así como nos seus numerosos enlaces, causaría grandes dificultades.

Redes de rega e drenaxe: a zona ribeirá do río Umia é chá, tanto as redes de rega

como a drenaxe presentarían serios problemas. Problemas secundarios coas mareas.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.

Industrias: na zona baixa hai industrias importantes.

Áreas agropecuarias: produciríanse notables perdas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,5.

CURSOS ALTOS DO VERDUGO E OITAVÉN

Segundo as publicacións analizadas detectáronse perdas de vidas humanas na

enchente de decembro de 1959. Desde ese ano ata a data actual son mínimas as

inundacións.

Vías de comunicación: veríanse afectadas vías secundarias principalmente. A

comarcal C-531 en Ponte Caldelas e algunhas estradas locais.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: o abastecemento dos

núcleos non sufriría danos importantes.

Infraestructura urbana: prodúcense inundacións en Ponte Caldelas bañada polo

río Verdugo.

Infraestructura da subministración de enerxía: non hai liñas nin subestacións

importantes na zona.

Redes de rega e drenaxe: non existe unha rede de rega desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: pouca incidencia.

Industrias: non é moi importante a actividade industrial.

Áreas agropecuarias: as perdas agropecuarias son pouco significativas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

154

CURSO BAIXO DO OITAVÉN. ENCORO DE EIRAS

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: aínda que existen vías de comunicación importantes, os

eventuais cortes no servicio serían emendadas por medio de desvíos.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura

afectada é soamente a dos núcleos da zona.

Infraestructura urbana: non se produciron nunca danos deste tipo pero un

hipotético accidente no encoro podería ocasionar danos de moita consideración.

Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas de 45 a

100 kV e 220 kV.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.

Infraestructura de telecomunicación: non é importante.

Industrias: a industria na zona non é moi importante.

Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios non serían importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

VIGO (RÍOS LAGARES, BARXA, EIFONSO, GANDARIÑA E OUTROS)

Non hai referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.

Vías de comunicación: poderían verse afectadas as estradas C-550, N-120, N-

550 e a liña do ferrocarril, que causarían importantes problemas nas comunicacións. Un

número importante da rede secundaria e local. Tamén vías de comunicación da rede do

núcleo urbano de Vigo e zonas de acceso.

Infraestructura de abastecemento e saneamento da auga: os danos que puideran

ocasiona-las enchentes corresponden a captacións dos núcleos habitados da zona.

Infraestructura urbana: os danos que as inundacións ocasionarían na área de

influencia de Vigo serían importantes.

Infraestructura da subministración de enerxía: cruzan a zona varias liñas

eléctricas, pero non quedarían afectadas facilmente.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é moi importante.

Problemas de mareas.

Infraestructura de telecomunicación: seriamente afectada.

Industrias: a industria nesta zona é moi importante.

Áreas agropecuarias: produciríanse danos importantes en gandería e agricultura.

155

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1.

ENCORO DE ZAMÁNS. CURSO DO ZAMÁNS

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: quedaría afectada toda a rede troncal de Gondomar, e

probablemente a autoestrada de Vigo-Baiona, ademais da rede local e secundaria.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: evidentemente

quedarían afectados tódolos núcleos que se abastecen do encoro. Produciría danos

importantes.

Infraestructura urbana: aínda que non é probable, un accidente no encoro, se

produciría danos importantes, principalmente en Gondomar.

Infraestructura da subministración de enerxía: as redes de alta tensión na zona.

Redes de rega e drenaxe: a rede de rega é practicamente inexistente.

Infraestructura de telecomunicación: quedaría afectada.

Industrias: hai industrias na zona, concentradas en Gondomar e na comarca do

Val Miñor.

Áreas agropecuarias: produciríanse perdas agropecuarias importantes na zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO MIÑO: LUGO

Non hai ningunha referencia histórica que indique a perda de vidas humanas.

Vías de comunicación: o corte nas estradas N-VI e N-540 e no ferrocarril

procedente de Monforte de Lemos é grave, así coma pontes sobre vías de comunicación

da rede secundaria.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: o abastecemento ó

núcleo de poboación podería sufrir danos (estación de bombeo e depuradora de Lugo).

Infraestructura urbana: segundo a documentación analizada, as augas, en Lugo

capital, destruíron casas e inundaron barrios periféricos. Quedarían anegadas as

edificacións achegadas a marxe do río. Tamén se producen anegamentos nos concellos

de Outeiro de Rei e Rábade.

Infraestructura do abastecemento de enerxía: non se verían afectadas as liñas

eléctricas da zona.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega é de pouca importancia.

156

Infraestructura de telecomunicación: podería quedar afectada (antenas de

telefonía móbil).

Industrias: as industrias da zona non se verían seriamente afectadas, agás das

situadas nas zonas achegadas as marxes do río.

Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios serían considerables.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1.

CURSO DO SARRIA

Non existen reseñas históricas de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: infraestructura viaria e ferroviaria de tipo medio (FFCC

de Lugo a Monforte); C-546 (Lugo a Monforte).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de

poboación, co que os danos serían de tipo medio. Núcleo urbano de Sarria, incluíndo

centro sanitario e áreas recreativas.

Infraestructura do abastecemento de enerxía: a infraestructura de abastecemento

de enerxía non é importante.

Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son importantes.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.

Industrias: relacionadas coa madeira (mobles).

Áreas agropecuarias: a agricultura da zona e moi importante.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO LADRA: TERRA CHÁ

Non existen datos históricos de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: infraestructura viaria importante de tipo medio.

Numerosa rede secundaria e local moi afectada.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de

poboación, co que os danos serían de tipo medio. Anegamentos nos concellos de

Outeiro de Rei e Begonte.

Infraestructura do abastecemento de enerxía: a infraestructura da

157

subministración de enerxía non é importante.

Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son de tipo medio.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.

Industrias: non é zona industrial.

Áreas agropecuarias: a agricultura da zona é moi importante.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO DO NEIRA

Non existen datos históricos de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: infraestructura viaria de tipo medio. Importante rede

secundaria e local e N-VI.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana agrúpase en pequenos núcleos de

poboación, co que os danos serían de tipo medio. Anegamento nos concellos de Baralla

e Láncara.

Infraestructura da subministración de enerxía: a infraestructura de

abastecemento de enerxía non é importante.

Redes de rega e drenaxe: as redes de rega son pouco importantes.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca ou escasa importancia.

Industrias: non é zona industrial.

Áreas agropecuarias: a agricultura da zona é moi importante.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE BELESAR E VELLE

Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Belesar, pero no suposto pouco

probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: veríanse afectadas a N-120, a C-535 e a liña de

ferrocarril, así como un número importante da rede local e secundaria.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura

afectada é soamente a dos núcleos da zona.

Infraestructura urbana: non se produciron danos de este tipo, pero un accidente

no encoro podería producir perdas de consideración.

Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas

158

importantes que se verían afectadas, así como as propias centrais eléctricas.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega da zona veríase seriamente

afectada no caso de accidente.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia na zona.

Industrias: non existen industrias importantes.

Áreas agropecuarias: ó ser unha zona de cultivo os danos serían moi importantes

(viñedos).

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO SIL: ENCOROS DE PENARRUBIA E PUMARES

Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Penarrubia, pero no suposto pouco

probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: a infraestructura viaria e ferroviaria é importante.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura de

abastecemento e saneamento é moi reducida.

Infraestructura urbana: os núcleos de poboación son de escasa entidade.

Infraestructura da subministración de enerxía: a infraestructura é de pequena

importancia.

Redes de rega e drenaxe: practicamente inexistente.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

Industrias: practicamente non existen.

Áreas agropecuarias: a explotación agropecuaria é moi reducida.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO CASOIO

Non se teñen referencias de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: escasos danos en infraestructuras viarias.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: dada a baixa densidade

de poboación os danos non serían de grande importancia.

Infraestructura urbana: as perdas serían de mínima importancia.

Infraestructura da subministración de enerxía: non existen liñas importantes que

crucen a zona.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

159

Industrias: non existen industrias de gran importancia.

Áreas agropecuarias: os danos agropecuarios puideran ser significativos.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE PUMARES E SANTIAGO

Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Pumares, pero no suposto pouco

probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes.

N-120; C-536.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a densidade de

poboación é de tipo medio.

Infraestructura urbana: os danos serían de relativa importancia.

Infraestructura do abastecemento de enerxía: a zona está cruzada por liñas

eléctricas importantes.

Redes de rega e drenaxe: existen áreas de cultivo e explotación agropecuaria.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

Industrias: hai industrias importantes do sector da lousa, de carburos e

agroalimentación.

Áreas agropecuarias: existen explotacións agropecuarias de tipo medio.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO SIL: ENTRE OS ENCOROS DE SANTIAGO E SANTO ESTEVO

Nunca se rexistraron accidentes no encoro de Santiago, pero no suposto pouco

probable de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes.

N-120.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: existen importantes núcleos de poboación na zona, aínda

que ben protexidos. A Rúa, Quiroga e San Clodio.

Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de

enerxía da zona.

Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.

Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.

160

Industrias: as industrias extractivas e de transformación son importantes

(louseiras).

Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias son relativamente importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO CABE: MONFORTE DE LEMOS

Vías de comunicación: a zona encóntrase densamente poboada e a

infraestructura viaria é moi importante. C-546; FFCC de Lugo a Monforte.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos na

infraestructura de saneamento e abastecemento serían importantes.

Infraestructura urbana: zona densamente poboada, os danos serían graves.

Concellos de Bóveda e Monforte.

Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas eléctricas que cruzan a

zona non son moi importantes.

Redes de rega e drenaxe: existen numerosas explotacións agrarias e gran

cantidade de obras de drenaxe e rego (quenllas).

Infraestructura de telecomunicación: de relativa importancia.

Industrias: as industrias na área de Monforte de Lemos son de importancia.

Áreas agropecuarias: existe gran cantidade de explotacións agropecuarias que

poderían verse danadas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO DO EDO: SAN MARTIÑO, CASTRO CALDELAS

Non hai antecedentes históricos de perdas de vidas humanas na zona.

Vías de comunicación: a infraestructura viaria non é de grande importancia.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de

mínima importancia.

Infraestructura urbana: existe unha baixa densidade de poboación.

Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas de certa

importancia.

Redes de rega e drenaxe: non existen explotacións agropecuarias.

Infraestructura de telecomunicación: de pouca importancia.

Industrias: practicamente non existe industria na zona.

Áreas agropecuarias: as explotacións agropecuarias da zona son practicamente

161

insignificantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO SIL: ENCOROS DE SEQUEIROS A SANTO ESTEVO DE RIBAS

DE SIL

Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable

de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as infraestructuras viarias afectadas serían a N-120 e

FFCC (Monforte-Ponferrada).

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: non existen importantes núcleos de poboación na zona.

Concello de San Clodio.

Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de

enerxía da zona.

Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

Industrias: non hai industrias na zona.

Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias non son importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO MIÑO: ENCOROS DOS PEARES A SAN PEDRO

Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable

de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as infraestructuras viarias e de ferrocarril son pouco

importantes.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían de

relativa importancia.

Infraestructura urbana: non existen importantes núcleos de poboación na zona.

Infraestructura da subministración de enerxía: son importantes as liñas de

enerxía da zona.

Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

Industrias: non hai industrias na zona.

162

Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias que quedarían afectadas son de

escasa importancia.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,05.

CURSO DO MIÑO, OURENSE: ENCOROS DE VELLE A CASTRELO DE

MIÑO

Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable

de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as infraestructuras viaria e de ferrocarril son importantes,

incluído o núcleo urbano de Ourense nas zonas próximas ó río. N-120, C-531, OR-211,

OR-402.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: as perdas serían moi

importantes.

Infraestructura urbana: quedarían afectadas as zonas urbanas próximas ó río.

Infraestructura da subministración de enerxía: serían importantes.

Redes de rega e drenaxe: non son excesivamente importantes as redes de rega.

Infraestructura de telecomunicación: de grande importancia.

Industrias: quedarían afectadas as industrias achegadas as marxes do río ó seu

paso pola capital de Ourense.

Áreas agropecuarias: as áreas agropecuarias quedarían afectadas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO DO ARNOIA: VILAR DE BARRIO, ARNOIA

Non se teñen novas de desgracias persoais.

Vías de comunicación: soamente se verían afectadas estradas locais de fácil

reposición.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento

e saneamento é de repercusión local.

Infraestructura urbana: inúndase parte do núcleo urbano de Baños de Molgas,

Allariz, Armuíde, Porto e A Arnoia.

Infraestructura da subministración de enerxía: non existen liñas de transporte de

enerxía que poidan verse afectadas.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega está pouco desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: de escasa importancia.

163

Industrias: non existen industrias importantes.

Áreas agropecuarias: non se rexistraron danos de consideración.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO DO MIÑO: ENTRE OS ENCOROS DE CASTRELO DE MIÑO E A

FRIEIRA

Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable

de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: produciríanse cortes nas vías de comunicación na

comarca do Ribeiro.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura

potencialmente afectada é soamente a propia dos núcleos de poboación.

Infraestructura urbana: produciríanse danos nos núcleos urbanos, aínda que non

de demasiada importancia. Ribadavia e Francelos.

Infraestructura da subministración de enerxía: cruzan a zona varias liñas

eléctricas, pero non se ven afectadas polas inundacións facilmente.

Redes de rega e drenaxe: existe unha infraestructura de rega pouco

desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.

Industrias: pouco afectadas.

Áreas agropecuarias: producíronse perdas moi importantes nos viñedos da zona.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSO MEDIO DO AVIA: ENCORO DE ALBARELLOS

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: tanto o ferrocarril coma a estrada OUR-211 poderían

quedar afectadas e a súa reposición sería dificultosa. Tamén quedarían afectadas redes

locais e secundarias.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a rede de abastecemento

e saneamento é de repercusión local.

Infraestructura urbana: danos na infraestructura urbana de importancia,

principalmente nas marxes do río Avia no seu curso baixo (Leiro, Beade e parroquias de

Ribadavia).

164

Infraestructura da subministración de enerxía: o problema que se crearía sería

local.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega está pouco desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: de media importancia.

Industrias: quedarían afectadas as próximas ás marxes do río Avia.

Áreas agropecuarias: producíronse danos importantes en colleitas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO BAIXO DO MIÑO: ENTRE O ENCORO DE FRIEIRA E A SÚA

DESEMBOCADURA

Nunca se rexistraron accidentes neste encoro, pero no suposto pouco probable de

que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: as principais vías da zona son a N-550, A-9 e a C-550,

esta última transcorre paralela á canle do río; no caso de ser afectadas polas inundacións

poderíase dar servicio por outras estradas locais.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos por

inundacións non presentarían problemas especiais.

Infraestructura urbana: os danos a inmobles durante decembro de 1909 e xaneiro

de 1939 foron de consideración.

Infraestructura do subministro de enerxía: existen liñas de pouca importancia

que non sufriron danos.

Redes de rega e drenaxe: non hai unha rede de rego desenvolvida.

Infraestructura de telecomunicación: non é destacable.

Industrias: é destacable a actividade industrial.

Áreas agropecuarias: os danos deste tipo poderían ser de relevancia.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1.

CURSO DO TEA, PONTEAREAS

Perda de vidas humanas: durante a enchente de decembro de 1914 dúas persoas

pereceron ó ser arrastrada unha ponte en Ponteareas.

Vías de comunicación: a estrada nacional N-120 que une as cidades de Vigo e

Ourense podería verse afectada e orixinaría importantes problemas de comunicación.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: non son de esperar

danos importantes.

165

Infraestructura urbana: a infraestructura urbana afectada en varias ocasións foi

considerable, inundando a auga vivendas de planta baixa.

Infraestructura da subministración de enerxía: non existen centrais eléctricas e as

liñas non se verían afectadas.

Redes de rega e drenaxe: non hai redes de rega importantes.

Infraestructura de telecomunicación: non se vería afectada.

Industrias: non existen industrias importantes.

Áreas agropecuarias: as perdas agropecuarias serían considerables.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1.

CURSO DO LOURO, O PORRIÑO

Perda de vidas humanas: non hai referencias de perdas de vidas humanas.

Vías de comunicación: existe unha rede viaria tal como a N-120, N-550, estradas

comarcais e liña de ferrocarril que pode sufrir danos considerables.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: a infraestructura

potencialmente afectada non é moi importante.

Infraestructura urbana: non se teñen referencias históricas de infraestructura

urbana afectada, pero non se descarta esta posibilidade.

Infraestructura da subministración de enerxía: existe unha liña de 132 kV que

non sufriu danos.

Redes de rega e drenaxe: a infraestructura de rega non é importante.

Infraestructura de telecomunicación: poderían producirse problemas aínda que

non importantes.

Industrias: existe unha industria relativamente importante.

Áreas agropecuarias: producíronse danos de certa consideración.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO DO LIMIA, XINZO DE LIMIA

Perda de vidas humanas: historicamente non se produciron nunca perdas de

vidas humanas.

Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante; podería verse

afectada. OUR-301; OUR-304.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo

medio.

166

Infraestructura urbana: a densidade de poboación é media. Xinzo de Limia e

parroquias de Faramondaos, Paredes e Rebordacheo.

Infraestructura da subministración de enerxía: non cruza a zona ningunha liña

eléctrica de gran importancia.

Redes de rega e drenaxe: non se aprecian obras de rega, pero a zona está

dedicada por completo ó cultivo.

Infraestructura de telecomunicación: non é de importancia.

Industrias: a industria da zona é de escasa importancia.

Áreas agropecuarias: toda a zona está dedicada ó cultivo e os danos poderían ser

importantes.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 0,5.

CURSOS DO LIMIA E SALAS, AUGAS ABAIXO DOS ENCOROS DAS

CONCHAS E SALAS

Nunca se rexistraron accidentes nestes encoros, pero no suposto pouco probable

de que se produza un accidente podería desencadear desgracias persoais.

Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante e podería ser

afectada localmente.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo

medio.

Infraestructura urbana: a densidade de poboación é de tipo medio e os danos

poderían ser considerables. Núcleos urbanos do Concello de Lobios.

Infraestructura da subministración de enerxía: existen liñas eléctricas

importantes.

Redes de rega e drenaxe: non existe rede de rega.

Infraestructura de telecomunicación: non é de importancia.

Industrias: practicamente non existen industrias na zona.

Áreas agropecuarias: non existen explotacións agropecuarias destacables que

puideran quedar danadas.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

CURSO DO TÁMEGA, VERÍN

Perda de vidas humanas: non hai datos históricos que recollan perdas de vidas

humanas.

167

Vías de comunicación: a infraestructura viaria é importante e podería verse

afectada.

Infraestructura de abastecemento e saneamento de auga: os danos serían de tipo

medio.

Infraestructura urbana: a densidade de poboación é de tipo medio.

Infraestructura da subministración de enerxía: as liñas de enerxía eléctrica que

cruzan a zona non son importantes.

Redes de rega e drenaxe: danos de importancia en cultivos.

Infraestructura de telecomunicación: non son importantes.

Industrias: na zona hai industrias de extracción de áridos, fábricas de bloques,

industria de madeira.

Áreas agropecuarias: non existen explotacións agropecuarias.

Considerando os parámetros expresados:

O coeficiente de risco que se asigna é de 1,0.

168

ANEXO XI. INFORMACIÓN METEOROLÓXICA DE GALICIA

Dos datos de máis de 200 estacións de Galicia de rexistro de precipitacións nos

últimos trinta anos, repartidas nas catro provincias galegas, obtéñense os seguintes

resultados de precipitacións (expresadas en mm).

Provincia Número de estacións Valor mínimo Valor medio Valor máximo

A Coruña 56 900 1.400 2.200

Lugo 57 700 1.000 1.480

Ourense 68 750 1.000 1.550

Pontevedra 33 900 1.300 1.850

O valor medio anual de precipitación en Galicia é de aproximadamente 1.200

mm.

A porcentaxe da distribución aproximada de precipitacións nas catro provincias

e nas catro estacións é de:

Primavera: 20%; verán: 11 %; outono: 37%; inverno: 32%.

169

ANEXO XII. ESTACIÓNS DE MEDIDA DE LEITOS DE RÍOS EN GALICIA

REDE SAICA DO MINISTERIO DE MEDIO AMBIENTE EN GALICIA

Río Eo (San Tirso de Abres).

Miño-Sil

Río Cabe (azude de Ribasaltas).

Río Ladra (Begonte).

Río Neira (O Corgo).

Río Miño (Lugo).

Río Sil (O Barco de Valdeorras).

Río Miño (Ourense).

Río Avia (Ribadavia).

Río Tea (Ponteareas).

Bacía do Limia

Río Limia (A Ponte Linares).

Organismo autónomo Augas de Galicia

Galicia-Costa

Río Sar (Santiago de Compostela e Padrón).

Río Umia (Cuntis e Caldas de Reis).

Titulares dos encoros e minicentrais de Galicia

170

ANEXO XIII. LIMIARES E PROCEDEMENTO QUE SE DEBEN SEGUIR ANTE UN AVISO DE FENÓMENOS METEOROLÓXICOS ADVERSOS

Cando se recibe o boletín de fenómenos meteorolóxicos adversos por

precipitacións intensas, enviado desde o Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña

segundo o Sistema de Previsión e Alerta por Inundacións, procederase como se describe

a continuación:

1. Recepción do primeiro boletín de alerta de precipitacións intensas.

2. Comunicación e información.

2.1. Comunicación a organismos e institucións (vía fax, teléfono ou

radio).

2.2. Información: avisos á poboación (medios de comunicación

social, prensa, radio, televisión).

3. Activación do Plan de Inundacións nos seus distintos niveis.

4. Recepción de novos boletíns da evolución do episodio.

5. Boletíns de información de protección civil.

6. Fin do episodio.

Ó recibir no 112 SOS-Galicia o primeiro boletín de fenómenos meteorolóxicos

adversos por precipitacións intensas, procederase Ó seu estudio e análise: tipoloxía do

fenómeno, definición das zonas previsibles que poden quedar afectadas e alcance da

previsión.

Unha vez confirmada toda esta información, e logo de autorización do director

do plan especial, a persoa responsable fai a previsión de centros, organismos e

institucións a quen debe alertarse, vía fax, telefonicamente, se é o caso por vía radio.

E procede a actuar como segue:

• Ordena-lo envío de alerta ás institucións previstas.

• Ordena-la información do boletín meteorolóxico á poboación segundo a

evolución do episodio; á recepción dos seguintes boletíns o responsable

alertará ó director do plan especial, para que decida a súa activación e se

proceda, segundo queda especificado, convocando o Cecop, Comité Asesor,

Gabinete de Información e os grupos operativos necesarios.

Da mesma maneira e a criterio do director do plan especial, nomearase o xefe do

posto de mando avanzado (PMA). Se é o caso, e segundo a intensidade e distribución

territorial das inundacións, poderíanse nomear varios xefes do PMA.

171

Cando a evolución do episodio é desfavorable e segundo varíe a gravidade da

situación, a extensión territorial afectada e a cantidade e características dos recursos que

se van mobilizar, está previsto na organización funcional da Central de Emerxencias

112 SOS-Galicia a posibilidade de ir aumentando o número de persoas e técnicos que

atendan a emerxencia.

A mobilización de recursos está en función da evolución da predicción

meteorolóxica adversa e do seguimento e vixilancia pluvihidrolóxica.

Para efectuar este seguimento desde o 112 SOS-Galicia faise un seguimento da

situación e alcance desta nos concellos afectados, en coordinación co xefe local de

protección civil (alcalde). Da mesma maneira, o seguimento faise mantendo unha liña

aberta co predictor de garda do Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña, e cos

órganos responsables da predicción meteorolóxica dependentes da Xunta de Galicia.

O esquema de protocolo de seguimento das alertas meteorolóxicas é o seguinte:

BOLETÍN DE FENÓMENOS ADVERSOS

112 SOS-Galicia Director plan especial

Comité Asesor

Gabinete Información

PMA

Grupos operativos

Episodio controlado

SI NON

Fin emerxencia Situación 1, 2, 3

Concellos

172

ANEXO XIV. TREITOS INUNDABLES DA REDE DE ESTRADAS DE GALICIA

A CORUÑA

ESTRADA P.K. LUGAR C-540 26,800 PRÉSARAS C-540 45,400 TRASANDELOS C-540 58,300 AS CASCAS C-542 1,300 INFESTA C-542 3,000 MONTELLOS C-542 5,800 BELDOÑA-RÍO MERO C-542 11,000 ABEGONDO C-543 9,300/9,600 TRAVESÍA DE BERTAMIRÁNS C-543 34,000/34,200 TRAVESÍA DE NOIA C-552 8,000 MANANCIAL-OSEIRO C-552 9,000 REGO DE SEIXEDO-SABÓN C-552 11,400 RÍO ARTEIXO-ARTEIXO C-552 15,200 LAMAS C-552 17,800 PAIOSACO C-552 23,000 A LARACHA C-552 24,700 CANCELO-CABO VILANO C-552 25,300 REGO DE QUENXE-CABO VILANO C-552 28,200 ENTREIROS-REGO C-552 30,800 BERTUA-REGO C-552 33,300 RÍO ANLLÓNS-CARBALLO C-641 475,500 LUGAR DO PARAÑO C-641 487,500 LUGAR DE ESPIÑEREDO C-641 488,200 PENA DE EIRIZ C-641 495,200 IGREXAFEITA C-641 495,600 IGREXAFEITA C-642 619,900 ZONA PONTE DE SUBÍA C-642 622,092 PONTO C-642 623,340 FREIXEIRO C-642 625,200 PONTE DAS CABRAS C-646 0,150 CANIDO C-646 6,700 SAN MATEO C-646 10,300 RIOBÓ (VAL) C-646 12,700 MEIRAS C-646 20,800 MANEIRA

AC-100 4,200 VARES AC-115 617,200 NEDA (LAVADOIRO) AC-121 0,500 FILGUEIRAS

173

AC-121 1,500 SANDE AC-121 2,500 SANDE AC-121 4,000 GRAÑAS AC-121 4,900 GRAÑAS AC-122 6,600 RILO AC-122 7,100 RILO AC-124 3,200/3,500 REDES AC-130 0,700 ARES AC-130 3,400 MUGARDOS AC-142 19,600 GOENTE AC-142 21,600 PIÑEIRAS AC-144 1,300 HOMBRE AC-144 3,700 CABRIA AC-150 11,400 PONTE DA PEDRA AC-151 12,700 VILACHÁ AC-151 13,200 VILACHÁ AC-151 13,900 VILACHÁ AC-151 15,000 CASALVITO AC-151 16,000 REBORDELO AC-152 20,900 IRIXOA AC-152 21,100 IRIXOA AC-153 23,500 IRIXOA AC-160 3,800 BEMANTES AC-160 6,400 TRES AC-160 10,000 VILAMATEO AC-161 22,100 PONTÓN “MIUDELO” AC-164 6,900 POLÍGONO DE BERGONDO AC-170 6,000 SANTA MARTA AC-173 1,900 BASTIAGUEIRO-PASARELA AC-190 0,200 O CARBALLO AC-190 1,300 OS REGOS AC-190 2,000 CORUXO AC-211 600,100 ACEA DAMA AC-213 0,600 TANATORIO “O BURGO” AC-213 2,200 RÍO “LA TELVA” AC-220 18,200 RÍO MERO, A TELVA AC-221 3,100 REGO DE S. PEDRO AC-221 7,200 REGO DA GÁNDARA AC-221 9,200 APEADEIRO DE CECEBRE AC-222 1,900 REGO DE VEIRA AC-222 2,800 PEGO PALACIO SARANDÓNS AC-223 3,100 REGO DE VIZOÑO AC-223 8,000 VISANTOÑA AC-223 15,100 XANCEDA AC-223 16,200 FARMACIA (XANCEDA)

174

AC-224 2,800 XANCEDA RÍO BAITEIRO AC-224 4,800 REGO XANCEDA AC-224 12,200 RÍO SAMO, ABELLÁ AC-224 13,600 RÍO BUXÁN-PEÑASCO AC-224 18,500 RÍO CABRÓN-POULO AC-224 19,300 ORDES AC-231 14,300 VILAR DE MACEIRA AC-233 1,000 LAGOA DE SOBRADO AC-233 4,620 CANTERA AS PÍAS AC-400 20,200 PAZO-SIGRÁS AC-400 21,000 LUGAR DE VALIÑAS AC-400 21,900 O CASAL AC-400 24,200 VINSEIRA PEQUENA. LAVADOIRO AC-400 25,000 CELAS AC-400 25,600 RÍO VAÍÑAS-CELAS AC-400 26,000 PEIRO AC-400 30,800 RÍO ALLÓNS-SUANDRES AC-400 33,100 REIO MEIRAMA AC-401 38,800 RÍO COTOVIL-CERCEDA AC-401 43,900 FONTE-CERCEDA AC-401 46,100 LUGAR DE GOSENDE-REGO AC-401 47,300 A SILVA-REGO AC-401 47,700 LAVADOIRO-A SILVA AC-403 80,300/80,700 M.D. RÍO XALLAS NA PEDREIRA AC-410 3,800 A GRELA AC-410 7,000 A MACEIRA AC-411 11,300 PONTE DUBA-ARTEIXO AC-413 1,700 REGO-VERTEDOIRO LIXO-ORDES AC-413 6,700 LUGAR DE LESTA-REGO AC-413 8,700 RÍO BOICALVO-XESTEDA AC-413 10,900 RÍO CABALAR-XESTEDA AC-413 16,500 A SILVA-REGO AC-441 29,400/29,700 ENCORO DA FERVENZA AC-461 0,200 SIGÜEIRO (N-550-ESTACIÓN DE OROSO) CRG-11 7,400 ZONA PASO DE FEVE CRG-11 0,000 GLORIETA DE CATABOIS N-550 78,5 A ESCRAVITUDE (PADRÓN)

CP-201; CP-205 AMES (PONTE MACEIRA) CP-1914 VAL DO DUBRA LC-242 PADRÓN

CP-192; CP-2904 CORISTANCO

175

LUGO

ESTRADA P.K. LUGAR C-640 42,250/42,800 VIVEIRO-BETANZOS C-640 49,600/49,650 C-641 12,800/13,000 LUGO A FERROL POR VILALBA C-641 28,950/29,050 C-641 31,850/32,000 C-641 38,600/38,900 C-641 40,200/40,400

LU-111 6,200/6,350 RAMAL DA C-641 A COSPEITO LU-112 13,800/14,100 CAMIÑO DE COSPEITO A TUMBO LU-120 1,400/1,600 CAMIÑO DE VILALBA A PARAXES LU-120 7,700/8,150 LU-120 9,750/9,900 LU-120 12,900/13,000 LU-120 14,050/14,300 LU-120 18,500/18,700 LU-120 19,700/20,200 LU-121 18,700/20,100 CAMIÑO DE TUMBO A MONCELOS LU-124 12,100/12,300 CAMIÑO DE MONDOÑEDO A VILAMEA LU-124 22,600/22,700 LU-124 23,500/23,700 LU-150 0,350/0,400 ENLACE DA N-634 CON N-642 EN BARREIROS LU-152 9,700/9,800 CAMIÑO DE FOZ A FERREIRA DO VALADOURO LU-161 0,050/0,250 CAMIÑO LANDROVE A FERREIRA O VALADOURO LU-161 0,900/1,400 LU-170 1,500/1,600 RAMAL DA N-VI A MOMÁN LU-170 8,150/8,300 LU-170 15,600/15,700 LU-704 2,900/2,950 CAMIÑO DE VILAOUDRIZ A TARAMUNDI LU-710 5,450/5,600 CAMIÑO DE BARALLA A BALEIRA LU-710 7,100/7,200 LU-710 9,860/9,900 LU-710 10,600/10,700 LU-750 5,700/5,800 CAMIÑO DE MEIRA A BALEIRA LU-750 8,800/8,900 LU-750 16,600/16,800 LU-750 17,050/17,150 LU-601 0,300/0,600 NÚCLEO URBANO DE CHANTADA LU-622 8,800/7,000 PONTE RÍO MEIRA LU-633 1,100/1,800 NÚCLEO URBANO SARRIA LU-635 0,000/1,000 SARRIA C-533 143,300/143,500 NÚCLEO URBANO CHANTADA

176

C-533 117,000/118,000 NÚCLEO URBANO MONFORTE C-535 28,500/30,000 VILAR DE SARRIA C-535 30,250/30,400 VILAR DE SARRIA C-546 10,500/11,500 MACEDA CORGO C-546 12,000/12,500 A POBRA DE SAN XIAO

MALECÓN MONFORTE EN NÚCLEO URBANO TOTAL N-VI 525,00 PACIOS (BAAMONDE)

LU-P-1803 CHANTADA LU-P-0104 ABADÍN LU-P-1704 COSPEITO

OURENSE

ESTRADA P.K. LUGAR OU-110 3,600/3,900 VILAR DE BARRIO-LAZA OU-113 12,200/12,700 VERÍN-LAZA OU-210 5,100/4,800 RIBADAVIA-O CARBALLIÑO OU-301 7,100 GANADE (XINZO-BANDE) OU-210 9,700 N-120 557 a 564,8 ENTRE VELLE E OURENSE

PONTEVEDRA

ESTRADA P.K. LUGAR C-531 15,000 RÍO RONS (VILAGARCÍA-PONTEVEDRA) C-541 PONTEVEA, SOBRE RÍO ULLA, (SANTIAGO-A ESTRADA) C-550 1,500 PONTECESURES (PONTECESURES-VILAGARCIA)

PO-412 PONTE SOBRE RÍO TEA (SALCEDA DE CASELAS-SALVATERRA)

PO-300 PONTE ARNELAS SOBRE RÍO UMIA (NOGUEIRA-CAMBADOS)

C-550 180,400 A GUARDA-TUI (AS PATAS) PO-404 2,800 GUILLAREI-A RAÑADA (PÁRAMOS) PO-324 5,000 SAMIL-CANIDO (O VAO) N-640 225,5 a 226,8 CALDAS DE REIS EP-701 A ESTRADA

EP-2401; EP-8201 O PORRIÑO EP-8004 PORTAS EP-9403 MEIS EP-7020 A ESTRADA EP-9302 PONTEVEDRA

177

ANEXO XV. CLASIFICACIÓN DE ENCOROS DE GALICIA CONFORME A DIRECTRIZ BÁSICA DE RISCO DE INUNDACIÓNS

BACÍA MIÑO-SIL

PRESA TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORÍA

ALBARELLOS U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A

O VAO IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

BELESAR U. FENOSA LUGO 17/7/1998 A

CACHAMUÍÑA CONC. OURENSE OURENSE 17/7/1998 A

CASTADÓN CONC. OURENSE OURENSE 17/7/1998 A

CASTRELO U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A

CENZA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

CHANDREXA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

CONCHAS (As) U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A

FRIEIRA U. FENOSA OUR e PONTV 17/7/1998 A

AS GUÍSTOLAS IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

MONTEFURADO IBERDROLA LUGO 17/7/1998 A

PEARES (Os) U. FENOSA LUGO 17/7/1998 A

PENARRUBIA ENDESA OURENSE 17/7/1998 A

PORTAS (As) IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

PRADA ENDESA OURENSE 17/7/1998 A

PUMARES IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

SALAS U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A

SANTO ESTEVO IBERDROLA OUR/LUGO 17/7/1998 A

SAN MARTÍN IBERDROLA LUGO 17/7/1998 A

STA BAIA IBERDROLA OURENSE 17/7/1998 A

VELLE U. FENOSA OURENSE 17/7/1998 A

VILASOUTO CH. NORTE LUGO 03/9/1998 A

178

GALICIA-COSTA

PRESA TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORIA

CALDAS REIS XUNTA GALICIA PONTEVEDRA 11/2/1999 A

PONTILLÓN DE CASTRO

CONCELLO DE PONTEVEDRA PONTEVEDRA 27/11/2001 A

PORTODEMOUROS UNIÓN FENOSA CORUÑA/PONTEVEDRA 27/11/2001 A

AZUDE DE MEZONZO UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 C

SAN COSMADE UNIÓN FENOSA 27/11/2001 A

VILAGUDÍN UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 A

BARRIÉ DE LA MAZA UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 A

AZUDE DE GÜMIL UNIÓN FENOSA A CORUÑA 27/11/2001 C

FERVENZA FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 A

PONTE OLIVEIRA FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 C

CASTRELO FERROATLÁNTICA A CORUÑA 27/11/2001 C

RIBEIRA ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 A

PENAPURREIRA (FANGOS) ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 C

AZUDE C.T. DAS PONTES ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 C

EUME ENDESA A CORUÑA 27/11/2001 A

MEICENDE INESPAL METAL A CORUÑA 27/11/2001 A

RÍO COVO ALÚMINA ALUMINIO A CORUÑA 27/11/2001 A

BACÍA MIÑO-SIL

MINICENTRAL (azude) TITULAR PROVINCIA RESOLUCIÓN CATEGORÍA

RIBASALATAS (azude) CH NORTE LUGO 17/2/2000 C

TUIMIL (azude) CH NORTE LUGO 17/2/2000 C

CAMEIXA U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C

EDRADA U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C

CEBOREIRO/MAO U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C

VILL (azude) U. FENOSA OURENSE 17/2/2000 C

CABANELAS U. FENOSA OURENSE 23/4/2001 C

179

ANEXO XVI. CATÁLOGO DE MEDIOS E RECURSOS

Para os efectos de Catalogación enténdese por:

• Medios.- Son tódolos elementos humanos e materiais, de carácter

esencialmente móbil, que se incorporan ós grupos de actuación fronte a unha

emerxencia, que permitan afrontar cunha maior eficacia as tarefas

consideradas nos plans de protección civil previstos en cada caso.

• Recursos.- Son tódolos elementos naturais e artificiais, de carácter

esencialmente estático, nos que a súa dispoñibilidade fai posible ou mellora

os labores desenvolvidos polos servicios de protección civil ante situacións

de emerxencia.

No presente Plan Especial de Protección Civil ante o Risco de Inundacións en

Galicia encóntranse inventariados a seguinte relación de medios e recursos repartidos en

puntos para a súa mellor clasificación:

1. SEGUIMENTO PLUVIOHIDROLÓXICO

• Centro Meteorolóxico Territorial da Coruña. (CMT A Coruña)

• Sistema de Información Ambiental de Galicia (SIAM) Consellería de Medio

Ambiente - Grupo de Predicción Meteorolóxica da Universidade de Santiago

de Compostela.

• Organismo autónomo de augas da Xunta de Galicia.- Augas Galicia.

• Confederación Hidrográfica do Norte (CHN).

• Confederación Hidrográfica do Douro.

• Centros de control operativo e de xestión de emerxencias de empresas

hidroeléctricas e de encoros.

2. ENCOROS DE GALICIA

• Responsables dos encoros de Galicia que se inclúen no Plan Especial de

Protección Civil.

A continuación indícanse soamente os máis significativos polo número e

capacidade de encoramento.

• Fenosa.

• Iberdrola.

• Endesa.

• Ferroatlántica.

180

3. GRUPOS DE INTERVENCIÓN

• Bombeiros Municipais de:

* A Coruña.

* Lugo.

* Ourense.

* Pontevedra.

* Vigo.

* Santiago de Compostela.

* Ferrol.

• Bombeiros Comarcais de:

* Deza-Tabeirós.

* Terra de Montes.

* Valdeorras-Lemos.

* Todos aqueles que entren a prestar Servicio a partir da data.

• Servicios de emerxencias de Galicia:

* Grupos municipais de intervención rápida.

* Agrupacións de voluntarios de protección civil.

• Brigadas de obras dos concellos.

• Responsables de empresas subministradoras de auga de abastecemento

público.

• Responsables de empresas de subministración eléctrica:

* Fenosa.

* Barras Eléctricas do Noroeste.

• Responsables de empresas de telefonía fixa e móbil:

* Telefónica.

* Airtel.

* Amena.

* R.

• Responsables de conservación e mantemento de estradas de Galicia. Rede de

estradas das deputacións, autonómica e do Estado:

* Deputacións provinciais de:

– A Coruña.

– Lugo.

– Ourense.

– Pontevedra.

181

* Xunta de Galicia:

– Consellería de Política Territorial. Obras Públicas e Vivenda.

– Dirección Xeral de Obras Públicas.

– Subdirección Xeral de Estradas.

– Delegacións provinciais.

– Servicios provinciais de estradas.

* Ministerio de Fomento:

– Demarcación de Estradas do Estado.

– Autopista do Atlántico.

• Responsables de Protección Civil e seguridade de ferrocarril:

* Renfe.

* Feve.

• Responsables municipais:

* Alcaldes.

* Concelleiros de:

– Protección Civil.

– Seguridade.

– Tráfico.

– Obras.

4. GRUPO DE SEGURIDADE

• Garda Civil.

• Policía Autonómica.

• Policía Nacional.

• Policía Local.

5. GRUPO DE INTERVENCIÓN

• Grupos de submarinistas de Protección Civil.

• Grupo acuático da Garda Civil.

• Lanchas de salvamento do plan SAPRAGA.

• Medios das Forzas Armadas.

• Motobombas de incendios forestais dos Municipios de Galicia.

6. GRUPO DE EVACUACIÓN

• Empresas de autobuses.

182

• Hoteis.

• Hostais.

• Escolas.

• Polideportivos.

7. GRUPO DE REHABILITACIÓN

• Empresas de subministración de auga potable.

• Empresas de cisternas para o transporte de auga potable.

• Empresas subministradoras de racións alimentarias de emerxencia.

8. GRUPO SANITARIO

• Urxencias sanitarias 061.

• Servicios hospitalarios dependentes do Servicio Galego de Saúde (Sergas).

• Servicios asistenciais dependentes do Sergas.

• Medios e recursos da Consellería de Sanidade.

• Medios asistenciais públicos e privados.

9. GRUPO LOXÍSTICO

• Medios propios dos concellos.

• Medios propios das deputacións.

• Medios propios da Xunta de Galicia.

• Empresas de construcción e obras públicas privadas.

10. OUTROS MEDIOS OU RECURSOS QUE POLA SÚA ESPECIAL

IMPORTANCIA SEXA NECESARIO CATALOGAR E QUE NON

ESTEAN INCLUÍDOS DENTRO DOS PUNTOS OU SUBPUNTOS

ANTERIORES.

183

ANEXO XVI BIS. ABREVIATURAS

AVPC: Agrupación de Voluntarios de Protección Civil.

CMT-Galicia Centro Meteorolóxico Territorial de Galicia (A Coruña).

DOG: Diario Oficial de Galicia.

INM: Instituto Nacional de Meteoroloxía.

PMA: Posto de Mando Avanzado.

Platerga: Plan Territorial de Protección Civil de Galicia.

UPA: Unidade adscrita do Corpo Nacional de Policía na Comunidade Autónoma

de Galicia.

184

ANEXO XVII. MAPAS

Mapa 1. Mapa de relevo de Galicia

185

ANEXO XVII.1.1.

Mapa 1.1. Usos do solo

186

ANEXO XVII.1.2.

Mapa 1.2. Esquema xeomorfolóxico de Galicia

187

ANEXO XVII.2.

Mapa 2. Rede hidrolóxica de Galicia

188

ANEXO XVII.3 (a)

Mapa 3 (a) Bacía de Galicia-Costa (Norte)

189

ANEXO XVII.3 (b)

Mapa 3 (b) Bacía de Galicia-Costa

190

ANEXO XVII.4.1.

Mapa 4.1. Bacía Miño-Sil

191

ANEXO XVII.4.2.

Mapa 4.2. Bacías intracomunitarias de Galicia-Principado de Asturias (ríos Eo e Navia)

192

ANEXO XVII.4.3.

Mapa 4.3. Bacías internacionais con Portugal (ríos Limia, Támega e Mente)

193

ANEXO XVII.5.

Mapa 5. Encoros de Galicia

194

ANEXO XVII.6.

Mapa 6. Dominios climáticos de Galicia

195

ANEXO XVII.7.

Mapa 7. Precipitacións máximas en 24 horas. Períodos de retorno 5 anos

196

ANEXO XVII.7.1.

Mapa 7.1. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 25 anos

197

ANEXO XVII.7.2.

Mapa 7.2. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 50 anos

198

ANEXO XVII.7.3.

Mapa 7.3. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 100 anos

199

ANEXO XVII.7.4.

Mapa 7.4. Precipitacións máximas en 24 horas. Período de retorno 250 anos

200

ANEXO XVII.8

Mapa 8. Risco de xeadas

201

ANEXO XVII.9

Mapa 9. Mapa pluviométrico. Precipitacións anuais

202

ANEXO XVII.10

Mapa 10. Mapa de temperaturas medias anuais

203

ANEXO XVII.11

Mapa 11. Zonas de inundacións en Galicia: áreas frecuentes; ocasionais e excepcionais

204

ANEXO XVII.11.1.

Mapa 11.1. Ríos desbordados nos temporais do 7-12-2000 e do 5-1-2001

205

ANEXO XVII.12

Mapa 12 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) (finais do ano 2000 principios de 2001)

206

ANEXO XVII.12.1

Mapa 12.1 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) A Coruña (finais do ano 2000 principios de 2001)

207

ANEXO XVII.12.2

Mapa 12.2 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Lugo (finais do ano 2000 principios de 2001)

208

ANEXO XVII.12.3

Mapa 12.3 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Ourense (finais do ano 2000 principios de 2001)

209

ANEXO XVII.12.4

Mapa 12.4 Concellos de Galicia afectados polos últimos temporais (inundacións) Pontevedra (finais do ano 2000 principios de 2001)

210

ANEXO XVII.13

Mapa 13 Risco histórico de inundacións de Galicia (500 anos)

211

ANEXO XVII.14

Mapa 14 Zonas de inundacións potenciais

212

ANEXO XVII.15

Mapa 15 Clasificación de riscos por concellos

213

ANEXO XVII.15.1

Mapa 15.1 Clasificación de riscos por concellos A Coruña

214

ANEXO XVII.15.2

Mapa 15.2 Clasificación de riscos por concellos Lugo

215

ANEXO XVII.15.3

Mapa 15.3 Clasificación de riscos por concellos Ourense

216

ANEXO XVII.15.4

Mapa 15.4 Clasificación de riscos por concellos Pontevedra

217

ANEXO XVII.16

Mapa 16 Zona de risco por encoros

218

ANEXO XVII.17

Mapa 17 Zonas de risco de esvaramentos e desprendementos en ladeiras

219

ANEXO XVII.18

Mapa 18 Puntos de observación da rede foronómica