3/19/2014

1

Ths. Châu Liễu Trinh

Bộ môn Tổ chức – Quản lý Y tế

Trường Đại học Y Dược Cần Thơ

1. Trình bày được khái niệm tình cảm và xúc cảm

2. Trình bày được hoạt động tình cảm và mức độ

tình cảm

3. Trình bày được các quy luật tình cảm, vận dụng

vào trong công tác GD- CSSKBĐ, quản lý YT

Khái niệm

Vai trò của xúc cảm, tình cảm

Các mức độ của đời sống tình cảm

Những qui luật của tình cảm

Là những hiện tượng tâm lý biểu thị thái độ

của con người đối với những sự vật và hiện

tượng có liên quan đến nhu cầu của họ dưới

hình thức rung cảm.

Hoạt động tình cảm của con người

phản ánh tình cảm

Cảm xúc là những thái độ rung cảm của con

người với những sự vật và hiện tượng có liên

quan đến việc thỏa mãn hay không thỏa mãn

những nhu cầu cá nhân

Tình cảm là thái độ cảm xúc ổn định của con

người với hiện thực xung quanh và đối cới

bản thân mình, nó như là một thuộc tính ổn

định của nhân cách

Đối tượng phản ánh

quá trình nhận thức phản ánh bản thân sự

vật, hiện tượng trong hiện thực khách quan

xúc cảm, tình cảm lại phản ánh mối quan

hệ giữa các sự vật, hiện tượng trong hiện

thực khách quan với nhu cầu của con

người, chứ không phải phản ánh bản thân

các sự vật, hiện tượng.

3/19/2014

2

Phạm vi phản ánh

tình cảm có tính lựa chọn, chỉ có những sự

vật hiện tượng có liên quan đến sự thỏa

mãn hoặc không thỏa mãn một nhu cầu nào

đó của con người mới gây nên tình cảm,

cảm xúc

Phương thức phản ánh

Nhận thức phản ánh hiện thực khách quan

dưới hình thức những hình ảnh, biểu

tượng, khái niệm

Cảm xúc, tình cảm thì phản ánh hiện thực

khách quan dưới hình thức những rung

động, thể nghiệm.

Tính chủ thể

mức độ thể hiện tính chủ thể của xúc cảm,

tình cảm cao hơn nhiều so với nhận thức

Quá trình hình thành

quá trình hình thành của xúc cảm, tình cảm

lâu dài hơn nhiều so với quá trình nhận

thức

Vô cùng phong phú, phức tạp

Thể hiện dưới nhiều hình thức

nhiều mức độ khác nhau

Ảnh hưởng sâu sắc đến toàn bộ các quá

trình và hiện tượng tâm lý khác của con

người, là một đặc trưng của tâm lý người

Đều là thái độ của con người với sự vật,

hiện tượng có liên quan đến nhu cầu

Đều có cơ sở vật chất là não bộ

Đều phản ánh mối quan hệ của con người

với hiện thực

Điểm giống nhau

Điểm khác nhau

Xúc cảm Tình cảm

- Quá trình tâm lý - Thuộc tính tâm lý

- Có tính nhất thời phụ thuộc

vào tình huống

- Có tính ổn định lâu dài

- Luôn ở trạng thái hiện thực

- Ở trạng thái tiềm tàng

- Xuất hiện trước - Xuất hiện sau

- Thực hiện chức năng SV - Thực hiện chức năng XH

- Con người và động vật - Chỉ có ở người

3/19/2014

3

Tình cảm được hình thành trên cơ sở sự tổng

hợp, khái quát những xúc cảm đồng loạt

Xúc cảm là sự thể hiện của tình cảm

Tình cảm biểu hiện ra bên ngoài thông qua

những xúc cảm

TC chi phối vì ảnh hưởng mạnh mẽ đến xúc cảm

Thúc đẩy con người hoạt động

Khắc phục những khó khăn, trở ngại

Tăng/ giảm sức mạnh VC & TT của con người, ảnh

hưởng trực tiếp đến các quá trình sinh lý cơ thể (tim

đập nhanh hơn, tay chân run rẩy, mặt đỏ bừng, khó thở…

Có 1 ý nghĩa đặc biệt trong sáng tạo

- trạng thái hưng phấn, sáng suốt ,cảm hứng sáng

tạo, tươi trẻ, hoạt bát… hoặc ngược lại nó làm cho con

người trở nên mụ mẫm, chán nản, mất hết sinh khí … Làm

cho con người khỏe hơn, chóng khỏi bệnh hơn, sống lâu

hơn… hoặc ngược lại…

Con người trở nên cao thượng, nhân đạo,

hoặc ngược lại

Tăng hoặc giảm khả năng nhận thức

Tác động mạnh hoạt động của con người,

nhưng cũng có thể làm cho người ta yếu

đuối, dễ sa ngã . Bị chinh phục trong “lĩnh

vực tình cảm”

Là nguồn động lực mạnh mẽ kích thích con

người hành động, tìm tòi chân lý, chi phối

toàn bộ các thuộc tính tâm lý khác của con

người

Đóng vai trò điều hòa đời sống cá nhân, làm

cho cuộc sống của cá nhân có ý nghĩa hơn

Là chất liệu cơ bản cho quá trình sáng tạo

nghệ thuật

Đời sống tình cảm tạo nên phẩm chất đặc

biệt của con người

là dấu hiệu quan trọng của tính người của

con người trong XH

Con người không có cảm xúc, tình cảm thì

không thể tồn tại được

Màu sắc cảm xúc

Cảm xúc

Tình cảm

3/19/2014

4

Là 1 sắc thái cảm xúc đi kèm với quá trình cảm

giác. Phản ánh thái độ chủ quan của con

người khi có cảm giác nào đó

Là những cảm xúc thoáng qua, chủ thể có khi

chưa nhận thức rõ ràng. Nó phản ánh rất cụ

những thuộc tính riêng lẻ của sự vật.

Mức độ thấp nhất của tình cảm

Quá trình tâm lý diễn ra trong thời gian ngắn

Thường có cường độ tương đối mạnh

Được chủ thể nhận biết rõ rệt hơn các màu

sắc cảm xúc

Chia 2 loại

Xúc động

Tâm trạng

Tuỳ theo cường độ, thời gian tồn tại và tính ý thức Là xúc cảm có cường độ mạnh/rất mạnh

Diễn ra trong thời gian ngắn (theo từng cơn), ảnh

hưởng mạnh đến con người

mất đi sự sáng suốt của trí tuệ quyết định sai

lầm (cả giận mất khôn)

tạo nên trạng thái sinh lý (ngất xỉu, tay chân run

rẩy, mặt “tái đi” (cơn giận, cơn ghen)

Nguyên nhân

do những kích thích quá mạnh làm cho các trung

khu ở võ não bị hưng phấn/ức chế vượt ngưỡng lan tỏa

rất nhanh mất khả năng phân tích tổng hợp thay đổi đột

ngột về sinh lý cơ thể

Trạng thái cảm xúc có cường độ vừa phải/ yếu

Tồn tại trong thời gian lâu dài ảnh hưởng đến

toàn bộ hoạt động của con người

Có 2 loại

- Tâm trạng tích cực:

hào hứng, phấn khởi, lạc quan, tin tưởng

- Tâm trạng tiêu cực:

chán nản, bi quan, uể oải, bơ phờ…

SK, năng suất lao động, hiệu quả công tác

Trạng thái căng thẳng nguy hiểm/khẩn cấp

Là thuộc tính tâm lý ổn định bền vững của nhân

cách, nói lên thái độ của cá nhân

Có tính khái quát, ổn định, ý thức rõ ràng

Có cường độ mạnh say mê

- say mê tích cực (học tập, nghiên cứu)

- say mê tiêu cực (đam mê): cờ bạc, rượu chè…

3/19/2014

5

Tâm sinh lý

Môi trường xung quanh

Đam mê là một trong những biểu hiện của

đời sống tình cảm

cần phải hình thành những đam mê lành

mạnh bằng cách rèn luyện tâm lý và thể

chất trong những môi trường lành mạnh để

phát triển đam mê tích cực

Có 2 loại đặc biệt

Tình cảm cấp thấp nhu cầu sinh lý

báo hiệu trạng thái sinh lý cơ thể

Tình cảm cấp cao nhu cầu tinh thần

thái độ của con người đối với đời

sống xã hội mang tính xã hội

Tình cảm cấp cao

Tình cảm đạo đức

Tình cảm trí tuệ

Tình cảm thẩm mỹ

biểu thị thái độ của con người đối với

các yêu cầu đạo đức, hành vi đạo đức

trong quan hệ giữa người với người

- tình mẫu tử, tình cha con

- tình anh em …

được nảy sinh trong quá trình hoạt

động nhận thức

- học tập,

- nghiên cứu khoa học,

- sáng tạo nghệ thuật…

được hình thành từ cái đẹp do quá

trình tri giác tạo nên

3/19/2014

6

là một loại tình cảm đặc biệt

“Sự rung cảm sâu sắc của sự thống nhất về

nhiều mặt: mặt tự nhiên và xã hội, cơ thể và tinh

thần, thẩm mỹ và đạo đức, nhưng lại mang tính

cá nhân mạnh mẽ”.

(Theo Từ Điển Tâm lý học (2008) do GS.TS. Vũ Dũng)

phân chia thành nhiều loại

- Tình yêu chân chính,

- tình yêu đơn phương,

- tình yêu sét đánh…

Đời sống tình cảm con người thường bị

chi phối các quy luật sau:

Quy luật lây lan

Quy luật thích ứng

Quy luật tương phản

Quy luật pha trộn

Quy luật di chuyển

Quy luật về sự hình thành tình cảm

Tình cảm, xúc cảm lan truyền sang người

khác “vui lây”, “buồn lây, “cảm thông”

Hiện tượng tâm lý XH “hoảng loạn”

Cơ sở nguyên tắc “Giáo dục trong tập thể &

thông qua tập thể”

Lao động, học tập, chiến đấu…

Nếu 1 xúc cảm, 1 tình cảm nào đó được lặp đi

lặp lại nhiều lần (không thay đổi)

suy yếu

lắng xuống (chai sạn )

Đó là sự tác động qua lại giữa những tình

cảm, xúc cảm

âm tính và dương tính

tích cực và tiêu cực cùng một loại

3/19/2014

7

Tình cảm pha trộn là tình cảm mà màu sắc âm

tính của biểu tượng được kết hợp với màu

sắc dương tính của nó

màu sắc âm tính màu sắc dương tính

2 tình cảm đối lập có thể cùng tồn tại ở một

con người, chúng không loại trừ nhau, mà qui

định lẫn nhau

Quy luật này tính chất phức tạp, nhiều khi

mâu thuẫn của tình cảm con người

Sự thật những mâu thuẫn đó đều là phản ánh

tính phức tạp, đa dạng và mâu thuẫn có thực

trong thực tế khách quan mà thôi.

Xúc cảm, tình cảm di chuyển từ một đối

tượng này sang một đối tượng khác

chú ý kiểm soát thái độ xúc cảm của mình

trong cuộc sống hàng ngày, làm cho thái độ

đó mang tính có chọn lọc tích cực,

tránh tình trạng “vơ đũa cả nắm”, “giận cá

chém thớt” hoặc tình cảm “tràn lan”, “không

biên giới”

Tình cảm được hình thành từ các cảm xúc

cùng loại, do các cảm xúc cùng loại được

động hình hóa với nhau

Tình cảm được hình thành từ cảm xúc

nhưng khi đã được hình thành thì tình cảm

được biểu lộ qua cảm xúc, chi phối cảm xúc

Có 1 ý nghĩa to lớn:

Giải thích những sự kiện phức tạp/ tình cảm

con người

Điều khiển hoạt động tình cảm của người

& bản thân

Cần dè chừng, cảnh giác trước những cơn xúc động

giận giữ, mất bình tĩnh, quá lo âu, trạng thái căng thẳng

Tránh để tình cảm chi phối sự thiên lệch trong cư

xử, ấn tượng, thành kiến, thiếu khách quan khi đánh

giá con người

Giải quyết công việc một cách có lý có tình

Sử dụng nhân tố tình cảm trong khi tác động vào con

người, chú ý đến đời sống tình cảm của con người, cư

xử với mọi người bằng tình cảm yêu thương thân thiết,

cảm hóa con người

3/19/2014

8

1. Trường ĐHYD Cần Thơ, Khoa YTCC, Tài liệu học tập môn Tâm lý học

2. Trường Đại học Nông lâm Huế - Bài giảng Tâm lý học va giao tiếp cộng

đồng Người biên soạn: Nguyễn Bá Phu - Huế, 08/2009

Các bạn có câu hỏi

nào không?