• MARCO XEOGRÁFICO: Xeografía do pobo romano.

• MARCO HISTÓRICO: Orixes. Entre a lenda e historia. Monarquía. República. Imperio.

• ROMANIZACIÓN DE HISPANIA: Conquista de Hispania. División dos territorios. Administración de Hispania. Personalidades Hispanas.

MARCO XEOGRÁFICO

MARCO HISTÓRICO

ORIXES. ENTRE A LENDA E A HISTORIA.FUNDACIÓN DA CIDADE

Os primeiros habitantes foron un conglomerado de xentes de distinta procedencia á marxe do desenvolvemento económico e cultural dos seus prósperos veciños, os etruscos ao Norte e os sabinos e os latinos ao Sur.Os arqueólogos descubriron os restos dun primitivo poboado correspondente ao século VIII a.C. no Palatino. A partir do núcleo orixinal, a poboación debeu ir extinguíndose polas ladeiras dos cumes próximos e, un século despois, polo val que había entre elas.As orixes remotas da cidade de Roma pérdense na lenda, sendo seguramente anteriores ao ano 753 a.C. Do mesmo xeito, as tradicións romanas posteriores adornaron a súa orixe con diversas lendas, que vinculan a orixe de Roma a unha liñaxe de deuses e heroes.

LENDA Un fillo do heroe troiano Eneas fundou sobre a beira

do río Tíber a cidade de Alba Longa, ata que reinaron Numitor e o seu irmán Amulio. Este último destronou a Numitor e condenou á súa filla Rea Silvia a permanecer virxe.

Moitos anos despois da desaparición de Eneas reinaba Numitor no trono de Alba Longa. O seu irmán Amulio decidiu derrocalo, e para que os seus sobriños non reclamasen o trono, decidiu eliminalos a todos menos á única filla, Rea Silvia. Con todo, Marte enxendrou en Rea Silvia aos xemelgos Rómulo e Remo. Ao nacer Rómulo e Remo foron abandonados no río Tíber dentro dunha canastra. Pero foron recollidos pola loba Luperca que os amamantou e coidou ata que foron encontrados e rescatados por un pastor.

Cando foron maiores os xemelgos reconstituíron a Numitor no trono de Alba Longa. Rómulo e Remo discutiron acerca do lugar onde fundar a cidade. Entón, Rómulo delimitou a nova cidade e xurou que mataría a quen a traspasase. Pero o seu irmán non obedeceu e cruzou a liña e o seu irmán deulle morte. Pronto asimilou que non había nada que puidese facer e sepultou ao seu irmán con todos os honores no cume do monte Aventino, quedando el como único e primeiro rei de Roma. Máis tarde tomou posesión da súa nova cidade.

En honor ao seu irmán chamouna Roma. Segundo a tradición, Roma fundouse o día 11 antes das calendas de maio, é dicir, o 21 de abril do 753 a.C.

Rómulo reinou durante trinta e tres anos.

• MONARQUÍA A monarquía romana foi a primeira

forma política de goberno da cidade-estado de Roma, desde o momento lendario da súa fundación o 21 de abril do 753, ata o final da monarquía no 510, cando o último rei Tarquinio o Soberbio foi expulsado, instaurándose a república romana.

A mitoloxía romana vincula a orixe de Roma e da institución monárquica ao heroe troiano Eneas, quen, fuxindo da destrución da súa cidade, navegou cara o Mediterráneo occidental ata chegar a Italia. Alí fundou a cidade de Lavinium, e posteriormente o seu fillo Iulo fundaría Alba Longa, de cuxa familia real descenderían os xemelgos Rómulo e Remo, os fundadores de Roma.

• REIS LENDARIOS E HISTÓRICOS

REIS LATINOS (Dinastía Latina): RÓMULO (753 - 716 a. C.) NUMA POMPILIO (715 - 674 a. C.) TULIO HOSTILIO (673 - 642 a. C.) ANCO MARCIO (642 - 617 a. C.) REIS ETRUSCOS (Dinastía Etrusca): LUCIO TARQUINO PRISCO (616 - 579 a. C.) SERVIO TULIO (578 - 535 a. C.) TARQUINO O SOBERBIO (535 – 509 a. C.)

• ORGANIZACIÓN SOCIAL. A sociedade romana dividíase en dous

grupos: os libres e os escravos. Dentro dos libres podiamos encontrar os cidadáns e os non cidadáns.

-Escravos: soían ser prisioneiros e de guerra ou fillos de escravos. Carecían de todos os dereitos. Moitos deles adicábanse á ensinanza. Os seus donos podían concederlles a liberdade, polo cal pasaban a denominarse libertos (homes libres pero sen a condición de cidadáns e sen dereitos). Os homes libres tamén sufrían as desigualdades e ademais dos libertos xa se dividían en:

.Patricios: descendentes dos fundadores de Roma. Tiñan un rango social superior e posuían grandes riquezas. Gozaban de plenos dereitos.

.Plebeios: orixinarios dos pobos dominados por Roma, non gozaban de tantos dereitos coma os patricios.

.Clientes: homes libres con dereitos civiles limitados. Acostumaban a estar nunha situación de pobreza ou inseguridade.

• ORGANIZACIÓN POLÍTICA -Rei: o cargo era electivo e tiña amplísimos

poderes políticos, militares e relixiosos. -Senado (Consello de Anciáns): integrado

polos xefes das familias fundadoras da cidade. Asesoraban ao Rei e asumían o goberno en períodos de transición entre a morte do Rei e a elección do sucesor.

-Comicios (Asemblea do pobo): tiñan certas funcións lexislativas e xudiciais. Tamén elixían a proposta do Senado.

• ECONOMÍA A economía baseábase na explotación da

terra, polo cal a maior parte da poboación era campesiños.

Como medio de cambio utilizouse o gando, pecus, en latín. Recén co proceso de expansión e conquista, estas características cambiaron dando lugar ao luxo e aos praceres.

Roma contou con algunhas riquezas minerais: as salinas na desembocadura do Tíber e minas de ouro e prata. Estes recursos axudaron moito para que dende os seus comezos tivera unha actividade comercial importante.

Os homes da cidade adicábanse á artesanía, carpintería, ferrería e outros como carniceiros, panadeiros e tendeiros.

• REPÚBLICA A República romana foi un período da historia

de Roma caracterizado polo réxime republicano como forma do goberno, que se estende desde o 509 a.C ata o 27 a.C

CLASES SOCIAIS Grupo privilexiado: -Orde senatorial: Formábana as grandes

familias patricias e plebeias. -Orde ecuestre (cabaleiros): Constituíana a

burguesía plebeia. Grupos sen privilexios: -Proletarii: Asalariados urbanos. -Pequenos propietarios das terras: Grupo

social cada vez máis pequeno xa que as dificultades económicas os conduciron á emigración das cidades.

-Clientes: Reciben protección, asistencia xurídica e víveres a cambio do apoio durante os períodos electorais.

-Libertos: Diversidade de oficios. Grupos con dereitos civís limitados: -Peregrinos (habitantes das provincias):

algunhas poboacións tiñan plenos dereitos civís mentres que ás outras se lles limitaban.

-Escravos: Grupo social. Realizan todo tipo de traballos.

• INSTITUCIÓNS POLÍTICAS E MAXISTRATURAS Tras a caída da monarquía instaurouse en Roma a

República, un réxime aristocrático dirixido por unhas corenta gens; os patricios, os descendentes das familias máis antigas de Roma ostentaron o poder. As principais institucións do novo réxime foron o Senado, as maxistraturas e os Comicios.

FIN DA REPÚBLICA: GUERRAS CIVÍS Primeira Guerra Civil (88 a.C.- 82 a.C.): Os Optimates e

Populares, liderados por Lucio Cornelio Sila e Cayo Mario, respectivamente. Competiron polos honores de liderar a guerra contra Mitrídates VI, que invadiu a provincia romana de Asia e asediou a miles de romanos.

Tivo lugar na República Romana, o vencedor foi vitoria optimate e o Casus Belli foi o golpe de estado popular.

-Segunda Guerra Civil (10 de enero 49 a.C.- 17 de marzo do 45 a.C.): Foi un conflito militar debido ao enfrontamento persoal entre Xulio César e o líder do Senado (Pompeyo Magno). A guerra finalizou coa morte de Pompeyo Magno e o ascenso definitivo de Xulio César como ditador romano.

-Terceira Guerra Civil (43 a.C.- 42 a.C.): Foi un conflito militar interno da República que enfrontou aos asasinos de César contra os seus sucesores.

Tivo lugar en Europa e Asia. O vencedor foi Octavio, Marco Antonio e Lepido.

-Cuarta Guerra Civil (32 a.C.- 30 a.C.): Conflito militar que propiciou o final da República e instauración do Imperio coa proclamación como emperador de Augusto. O enfrontamento foi controlado por Octavio que se enfrontou a Cleopatra e Marco Antonio.

-Fin da República romana: A República estaba inmersa nunha serie de guerras civís que a debilitaban. As tensións sociais comprometían a estabilidade das institucións. Para resolver os problemas cedeuse ao nomeamento dos ditadores.

IMPERIO ROMANO O Imperio romano foi unha etapa da

civilización romana na Antigüidade clásica caracterizada por unha forma de goberno autocrática. O nacemento do imperio vén precedido pola expansión da súa capital, Roma, que estendeu o seu control en torno ao Mar Mediterráneo.

Como sistema político, xurdiu tras as guerras civís que seguiron á morte de Xulio César, nos momentos finais da República romana. Alzouse como mandatario absoluto en Roma, facéndose nomear Ditador. Non agradou aos membros do Senado romano, que conspiraron contra el asasinándoo durante os Idus de marzo nas mesmas escalinatas do Senado, restablecendo así a República. Octavio Augusto, fillo adoptivo de César, sería enviado anos máis tarde a combater contra a ambiciosa alianza de Marco Antonio e Cleopatra.

Augusto (31 a.c.-14)

Alto Imperio

Tiberio (14-37 d.C.)

Dinastía Xulio-Claudia (14-69)

Calígula (37-41 d.C) Claudio (41-54 d.C.) Nerón (54-68 d.C.

GalbaOtón Vitelio

Dinastía Flavia (69-96 d.C.)

Vespasiano (69-79 d.C) Tito (79-81 d.C.) Domiciano (81-96 d.C.)Dinastía dos Antoninos

Nerva (96-98 d.C.) Trajano (98-117 d.C.) Adriano (117-138 d.C.)

Antonio Pío (138-161 d.C) Marco Aurelio (161-180 d.C) Cómodo (180-192 d.C.)

BAIXO IMPERIO Dinastía Severa

Septimio Severo (193-211) Caracalla (198-217) Geta (209-211)

Interrompidos por:

Macrino (Emperador, 217-218) Diadumeniano (César, 217-218)Heliogábalo (218-222)

Alejandro Severo (222-235)

Dominado de Diocleciano

Diocleciano

Tetrarquía

Galerio e Constantino Constantino I o Grande

A división do Imperio (395-476/1453)

Teodosio I (379-395) Diocleciano (284-305)

Arcadio recibiu o Imperio de Oriente

Honorio recibiu o Imperio de Occidente

FIN DO IMPERIO

IMPERIO ROMANO DE OCCIDENTEA principios do século V, as tribos xermánicas, empurradas cara ao Oeste pola presión dos pobos hunos, procedentes das estepas asiáticas, penetraron no Imperio Romano. As fronteiras cederon por falta de soldados que as defendesen e o exército non puido impedir que Roma fose saqueada por visigodos e vándalos. Cada un destes pobos se instalou nunha rexión do imperio, onde fundaron imperios independentes. Un dos máis importantes foi o Sacro Imperio Romano Xermánico.No 476 Odoacro destituíu a Rómulo Augústulo, un neno que foi o último emperador Romano de Occidente e enviou as insignias imperiais a Zenón.

IMPERIO ROMANO DE ORIENTECaeu no ano 1453, coa Caída de Constantinopla, que é conquistada polo Imperio turco.

PERSONALIDADES DE HISPANIA

Emperadores:

Trajano Adriano Marco Aurelio

Teodosio

Pensadores e escritores

Seneca e tamén o seu fillo

Columela

Pomponio Mela Quintiliano Marcial

Lucano

FIN