PRIMARIA · SEGUNDO CICLO LINGUA GALEGA CADERNO 4 · Índice Unidade 1 Empezamos ben .....4...
Transcript of PRIMARIA · SEGUNDO CICLO LINGUA GALEGA CADERNO 4 · Índice Unidade 1 Empezamos ben .....4...
ÍndiceUnidade 1 Empezamos ben ........................................................ 4
Vocabulario: En familia. O dicionario
Ortografía: O acento
Gramática: A comunicación
Unidade 2 ¿Como se fai? .......................................................... 10
Vocabulario: A nosa saúde. Sinónimos e antónimos
Ortografía: Palabras agudas
Gramática: Letras e palabras. Dígrafos
Unidade 3 O porqué das cousas ................................................ 16
Vocabulario: Cargadas de froitos. Palabras polisémicas
Ortografía: Palabras graves e esdrúxulas
Gramática: Clases de oracións
Unidade 4 Letras para durmir .................................................... 22
Vocabulario: De tal pai... Palabras homófonas
Ortografía: Os ditongos
Gramática: Suxeito e predicado
Unidade 5 O regalo dos deuses ................................................. 28
Vocabulario: ¡Que rico! Palabras compostas
Ortografía: As maiúsculas
Gramática: O nome
Unidade 6 Chegou o correo ....................................................... 34
Vocabulario: Rumbo ás estrelas. Prefixos
Ortografía: Palabras con bu-, bur-, bus-
Gramática: Xénero e número
Unidade 7 O ritmo das palabras ................................................ 40
Vocabulario: As estacións. Prefixos
Ortografía: Adxectivos con v
Gramática: O adxectivo
Unidade 8 Con boas maneiras ................................................... 46
Vocabulario: Cheo de flores. Sufixos
Ortografía: Outras palabras con v
Gramática: Determinantes (1): Artigos e demostrativos
Unidade 9 ¿E ti que opinas? ...................................................... 52
Vocabulario: Imos de compras. Prefixos e sufixos
Ortografía: Palabras con ll e con i
Gramática: Determinantes (2): Posesivos e numerais
Unidade 10 Historias cotiás ....................................................... 58
Vocabulario: ¿Que poño? Palabras derivadas
Ortografía: Algunhas terminacións (-axe, -ite, -se)
Gramática: O pronome persoal
Unidade 11 De fábula .............................................................. 64
Vocabulario: Voa alto. Os xentilicios
Ortografía: Palabras con b
Gramática: O verbo (1): Persoa e número
Unidade 12 Versos salgados ..................................................... 70
Vocabulario: Baixo o mar. Familia léxica
Ortografía: Outros verbos con b
Gramática: O verbo (2): Os tempos verbais
Unidade 13 Unha noticia sensacional ......................................... 76
Vocabulario: ¡A traballar! Campo semántico
Ortografía: O seseo e a gheada
Gramática: O verbo (3): Modelos de conxugación
Unidade 14 Cara ao público ..................................................... 82
Vocabulario: A nosa casa. Castelanismos
Ortografía: Palabras abreviadas
Gramática: Algúns adverbios
4
Empezamos ben1Vocabulario: En familia
Completa:
– O meu avó é o ............... da miña nai ou do meu pai.
– A miña bisavoa é a ................ do meu avó ou da miña ............... .
– O meu tío é o .................. da miña nai ou de meu ............... .
– A miña curmá é a ................ da miña ............ ou do meu tío.
– O meu pai é o ................. da miña nai.
1
Escribe as palabras onde corresponda:noivos – xemelgos – meniño – rapaza – mozo
3
Fíxate no exemplo e relaciona:bisavoa sobriñoavó noratía netosogro fillonai afilladamadriña bisneta
2
............................ ............................
............................ ............................
............................
mozo rapaza
noivos xemelgos
meniño
pai
nai
irmán
filla tía
marido
pai
avoa
5
Busca no dicionario e escribe a palabra que vai a continuación decada unha destas:
familia .............................. avó ..............................
bebé .............................. solteiro ..............................
papá .............................. cría ..............................
5
Escribe as palabras que terás que buscar no dicionario para saberque significan estas:
casarei .............................. orfa ..............................
rapaciño .............................. padriños ..............................
buscamos .............................. amigas ..............................
6
Coloca as letras de cada palabra por orde alfabética e obterás ou-tras novas:
RAMO .............................. ÍFO ..............................
EBLO .............................. ZUL ..............................
7
As palabras tamén teñen as súas familias. Complétaas:
FILLO Ý FILL , FILL T , FILL D
PADRE Ý PADR Ñ , PADR T , PADR Ñ
8
Busca na sopa de letras as oito palabras definidas:4
M A D R I Ñ A T O
S V I Ú V A F Í C
E N T S U M L A U
Z A X O T B O E Ñ
D I F G S U N O A
Q C U R M Á N A D
V X S O B R I Ñ O
A irmá da miña nai.
O irmán do meu marido.
O fillo dos meus tíos.
Muller á que lle morreu o marido.
A muller que me regala o ovo de Pascua.
O pai da miña muller.
A muller que me deu a vida.
O fillo da miña irmá.
famoso
bebedeiro
papada
avogado
solto
criado
casar
rapaz
buscar
or fo
padriño
amigo
AMOR
BELO
FÍO
LUZ
Respos ta modelo
a par tir doPequeno
dicionarioXerais da
Lingua
A
I O A S O A I A R
A S R O A A O
números
átona átona tónica átona átona
6
Ortografía: O acento
Completa:1
Coloca onde corresponda as sílabas das seguintes palabras, tendoen conta a súa sílaba tónica:
3
Une as sílabas tónicas destas palabras e forma outras novas:
campá, cadriños, española .............................................
víbora, uva, vaca .............................................
sofá, camiño, liana .............................................
4
Escribe os nomes dos seguintes debuxos e rodea con vermello assílabas tónicas:
2
Nunha palabra, a ................... que se pronuncia con ...................
intensidade chámase sílaba tónica.
amigos
abrazar
cariño
bico
irmanciños
xoguetón
nú me ros
a mi gos
a bra zar
ca ri ño
bi co
ir man ci ños
xo gue tón
......................... ......................... ......................... .........................
sílaba maior
corazón estrela azul compás
padriño
viúva
familia
7
1
No seguinte texto, subliña con vermello as palabras trisílabas e conazul as polisílabas:
Había unha vez un dromedario que estaba moi descontento.
Na véspera dixéralles aos seus amigos: «Mañá vou co meu pai emais a miña nai a unha conferencia, ¡sonvos así!».
Non durmira en toda a noite dominado pola impaciencia, e ago-ra sentía un gran descontento, porque a conferencia non era oque el imaxinara: non había música e sentíase decepcionado, abu-rríase moito e tiña ganas de chorar.
Jacques Prévert: Contos para rapaces pillabáns, Xerais (adaptación)
6
Copia os monosílabos que hai no segundo parágrafo do texto an-terior.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
7
Escribe todas as palabras do texto anterior que leven acento gráfi-co.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
8
Completa:5
O acento gráfico é un ................... que levan algunhas palabras
sobre a vogal ........................ para marcar a intensidade.
signo
tónica
Na , seus, vou , co, meu , pai , e , mais, a , nai , a .
Había , véspera , dixéralles, mañá, así, sentía , había , músi-
ca , sentíase , aburríase .
8
Gramática: A comunicación
Completa:1
Indica que comunican estas situacións:2
Escribe outras formas de comunicarse diferentes das palabras. Fí-xate no exemplo:
3
A comunicación máis habitual entre os seres humanos é a tra-
vés das ......................... .
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
....................................................
Medio de comunicación Comunica...
Petar na porta. Pedir permiso para entrar.
Aplauso. Gus toume moito.
Mover unha man no alto. Saúdo.
Bocexar. Ter moito sono.
palabras
¡Que f río! Aquí hai unha farmacia .
¡Falta ! Bota os papeis na
papeleira .
Respos ta modelo.
9
1
¿Saberías dicir que lingua se fala nestes lugares?
Castela e León ........................ Inglaterra ........................
Galicia ........................ Colombia ........................
Andalucía ........................ Francia ........................
Cataluña ........................ Alemaña ........................
País Vasco ........................ Estados Unidos ........................
6
¿Coñeces alguén que fale habitualmente noutra lingua distinta átúa? ¿Onde vive? ¿Que lingua fala?
..............................................................................................................
..............................................................................................................
7
Investiga e escribe tres maneiras distintas de saudar noutras treslinguas diferentes á túa.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
8
Di en cales destas situacións se emprega a lingua escrita e en calesse emprega a lingua oral:
Chamas a un amigo por teléfono. ..........................................
Chateas cunha amiga polo ordenador. ..........................................
Recitas un poema. ..........................................
Cantas unha canción. ..........................................
Escribes unha postal á túa curmá. ..........................................
5
Completa:4
A lingua de Galicia é o ................. . Tamén se fala o .................... .galego cas telán
oral
escrita
oral
oral
escrita
cas telán
galego
español
catalán
éuscaro
inglés
español
f rancés
alemán
inglés
Hola , buenos días (cas telán). Hola , bon día (catalán).
Kaixo, egun on (éuscaro). Salut , bonjour (f rancés). Hello,
good morning (inglés). Hallo, guten morgen (alemán).
Resposta aberta.
Resposta modelo.
10
¿Como se fai?2Vocabulario: A nosa saúde
Elixe as sílabas adecuadas do recadro e forma con elas as palabraspara completar as frases:
1
Coas sílabas que che sobraron no exercicio anterior, poderás for-mar unha frase; escríbea:
..............................................................................................................
2
Escribe ao lado de cada médico as enfermidades que trata:
pediatra Ý ...........................................................................................
cardiólogo Ý ......................................................................................
dermatóloga Ý ...................................................................................
dentista Ý ...........................................................................................
oculista Ý ............................................................................................
3
XA CO TE PÍ
LU QUE RO MÓ
DA DAR RIN O
AL SO ME COR
MOS
COI
GA
TRO
PE
XI
NO
HOL
TER
VEN
LAS
PO
– Desinfecteille a ferida cun pouco de .
– Este vaiche facer ben para esa tose.
– A enfermeira colleu a e púxolle a inxección.
– Torcín o nocelo e mamá púxome unha .
– Estas de limón son moi boas para a gorxa.
– Pon o a ver se tes febre. tromemóter
laslupí
daven
garinxi
peroxa
holcoal
Temos que coidar o noso corpo.
enfermidades infantís
enfermidades do corazón
enfermidades da pel
enfermidades dos dentes
enfermidades dos ollos.
11
Escribe os antónimos destas palabras engadindo in-, im-, ou i-:
posible ................................... sensato ...................................
realizable ................................... cómodo ...................................
paciente ................................... real ...................................
6
Debuxa os contrarios e escribe os antónimos:7
Substitúe as palabras subliñadas por un sinónimo do recadro:5
Completa:4
As ........................... que teñen o mesmo ...................................
chámanse sinónimos.
As palabras que teñen o significado contrario chámanse
................................... .
fermosa fraco faciana ombreiro botar envelleceu larpeiro
– Come pouco e está delgado, pero é moi lambón.
..............................................................................................................
– Fíxose dano no ombro ao tirar a pelota.
..............................................................................................................
– Ten unha cara moi bonita, pero avellentou moito.
..............................................................................................................
contento tris te cheo baleiro
palabras significado
antónimos
Come pouco e es tá f raco , pero é moi larpeiro .
Fíxose dano no ombreiro ao botar a pelota .
Ten unha faciana moi fermosa , pero envelleceu moito.
imposible
irrealizable
impaciente
insensato
incómodo
irreal
12
Ortografía: Palabras agudas
Completa:1
Escribe o nome dos debuxos. Rodea a sílaba tónica:2
Subliña as palabras que sexan agudas:
árbore doutor sinal leóns
tellado inxección parede así
Portugal España Xapón México
vento mandil tamén doer
3
Escribe tres exemplos de palabras agudas rematadas...
...en vogal ......................... ......................... .........................
...en -n ......................... ......................... .........................
...en -s ......................... ......................... .........................
...en -ns ......................... ......................... .........................
4
As palabras agudas levan o acento na ......................... sílaba.
Coloca o til nas palabras que deban levalo:
Inés Bartolomé Xosé Xavier
xadrez cordón irmán irmanciño
sofá correr dragón amor
cadrís avestruz verán maletín
5
........................ ........................ ........................ ........................
última
Esper tador mazás algodón alcohol
bebé
ref rán
ventás
camións
esquí
violín
cafés
cancións
dominó
almacén
sofás
leóns
13
2Explica por que levan ou non levan acento gráfico:
curar: ...................................................................................................
avión: ...................................................................................................
puré: ....................................................................................................
vigués: ..................................................................................................
andaluz: ...............................................................................................
xersei: ..................................................................................................
azul: .....................................................................................................
azuis: ....................................................................................................
hospital: ...............................................................................................
6
Completa os versos coas palabras agudas do recadro:7
Completa as seguintes palabras con estas sílabas e formarás pala-bras agudas:
8
A princesiña do ........................
........................ co seu zapato de ........................
tomando un ........................
coas damas nun gran ........................ .
(Ana M.ª Fernández)
tacón está tupé salón canapé
carbón animal esquimó calor
recoller coliflor divertir chorar
comedor francés feliz bambán
dormal
florlor
bóncés
llerrar
liztir
bánmó
Non , porque remata en consoante dis tinta de -n ou -s.
Si , porque remata en -n .
Si , porque remata en vogal .
Si , porque remata en -s.
Non , porque remata en consoante distinta de -n ou -s.
Non , porque remata en ditongo decrecente .
Non , porque remata en consoante dis tinta de -n ou -s.
Non , porque remata en ditongo decrecente + s.
Non , porque remata en consoante distinta de -n ou -s.
tupé
es tá
canapé
salón
tacón
14
Gramática: Letras e palabras
Completa:1
Ordena estas palabras de menor a maior segundo o número de le-tras:algodón, só, esparadrapo, tesoiras, venda, sandar, bebé, inxección,san.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
2
Completa coas consoantes, seguindo as definicións:
Sinónimo de cuberto.
Antónimo de leves.
Sinónimo de balón.
Antónimo de pequeno.
Sinónimo de pregar.
Antónimo de abrir.
Antónimo de enriba.
3
Ordena as sílabas e forma palabras relacionadas coa saúde:
DA MI EN FER DE .....................................................
QUI FA RÓ NO .....................................................
PA CONS DO TI .....................................................
MA CA CÉU TI FAR .....................................................
FEC DES TAN IN TE .....................................................
TE VE NA RI RIO .....................................................
4
Unha palabra é un conxunto de ..................... ordenadas que
ten significado.
T A P A D O
G R A V E S
P E L O T A
G R A N D E
D O B R A R
P E C H A R
A B A I X O
letras
Só, san , bebé, venda , sandar, algodón , tesoiras, inxección ,
esparadrapo.
enfermidade
quirófano
cons tipado
farmacéutica
desinfectante
veterinario
15
2Cambiando só unha letra, transforma uns nomes noutros:5
Busca as sílabas adecuadas e escribe seis palabras con dígrafos. 8
........................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
Completa:6
Un dígrafo é un conxunto de ............... letras que representan
un único ............. .
Fíxate na definición, ordena as letras e escribe palabras con gu:7
TUIGARAR ..........................................
SUEGAN ..........................................
LUNGÓLAI ..........................................
EDLGELAUS ..........................................
UDNGIA ..........................................
Instrumento musicalde corda.
Líquido vermello do noso corpo.
Agulla dalgúns insectos.
Mata de pelo longo eenredado.
Variedade de cereixavermella.
BI ES PAN TA
QUI MAN GUEI RA
NI TE RRA ZA
CAR BA LLEI RA
LLO
NIN
GU
NHA
........................ ........................ ........................Ý Ý Ý
........................ ........................ ........................Ý Ý
gato pato rato xato
cebra cabra cobra
dúas
son
GUITARRA
SANGUE
AGUILLÓN
GUEDELLAS
GUINDA
BIQUINI
NINGUNHA
TERRAZ A
ESPANTALLO
CARBALLEIRA
MANGUEIRA
................................
................................
................................
................................
16
O porqué das cousas3Vocabulario: Cargadas de froitos
Escribe o nome destes froitos:1
Busca nesta sopa de letras o nome das árbores que dan os froitosanteriores e emparéllaos:
2
Z O L I V E I R A C
P R A Q E R T I B L
E G R H L Ñ P O E I
R F A D A Z X C L M
E O N L M N B V E O
I P X I Q A Z X I E
R T E U R D S C R I
A F I G U E I R A R
C E R D E I R A M O
I M A C E I R A U R
....................................................................
....................................................................
....................................................................
....................................................................
....................................................................
....................................................................
....................................................................
....................................................................
................................
................................
................................
................................
oliveira – oliva
figueira – figo
cerdeira – cereixa
maceira – mazá
pereira – pera
laranxeira – laranxa
abeleira – abelás
limoeiro – limón
pera
mazá
cereixas
limón
abelás
figo
oliva
laranxa
17
Escribe dous significados de cada palabra:
copa ..............................................................................................
..............................................................................................
banco ..............................................................................................
..............................................................................................
planta ..............................................................................................
..............................................................................................
5
Explica os significados da palabra ollo nestes debuxos:6
Completa con -eira ou -eiral os nomes de lugar onde abundan es-tas árbores ou plantas:
3
Completa:4
As palabras polisémicas teñen ..................................................... .
1. ..........................................................................................................
2. ..........................................................................................................
3. ..........................................................................................................
4. ..........................................................................................................
5. ..........................................................................................................
1 2 3 4
5
xunco xunqueira
piñeiro piñeiral
salgueiro salgueiral
silva silveira
carballo carballeira
toxo toxeira
pereira pereiral
castiñeiro castiñeiral
varios significados
1. Vaso alto con pé.
2. Conxunto de ramas e follas dunha árbore .
1. Asento longo e es treito para varias persoas.
2. Institución económica que garda e empresta diñeiro.
1. Nome que recibe en xeral calquera ser vexetal .
2. Andar dun edificio. 3. Par te inferior do pé.
Par te externa do órgano da vis ta .
Arco dunha ponte .
Buracos que ten o miolo do pan .
Oco dunha pechadura ou fecho.
Oco dunha agulla , por onde se pasa o fío.
18
Ortografía: Palabras graves e esdrúxulas
Completa:1
Acentúa cando corresponda estas palabras graves:
andoriña néctar aula carballo hábil
cónsul réptil cebola móbil mártir
chave inútil bíceps castaña túnel
3
Ordena as sílabas e forma palabras esdrúxulas; ponlles o til:
fo cro mi no ................................ la li cu pe ................................
bra te ver ................................ res co mer ................................
los go tre ................................ ba do sa ................................
pa lam da ................................ ga ro xil ................................
4
Completa agora o cadro con estas palabras graves:fermosa fácil martes paseabanabeto carácter cómic álbum
2
As palabras graves levan o acento na ................................ sílaba;
as palabras esdrúxulas, na ...................................... sílaba.
Sen til Con til Remata en...
fermosa -a
fácil -l
mar tes -s
paseaban -n
abeto -o (vogal)
cómic -c
carácter -r
álbum -m
penúltima
antepenúltima
micrófono
vér tebra
lós trego
lámpada
película
mércores
sábado
xílgaro.
flo res
19
3Subliña no poema todas as palabras de máis dunha sílaba. Escríbeasnos recadros tendo en conta a sílaba tónica, coma nos exemplos:
5
Clasifica:areal domingo península harmónica alumnohospital víbora estudar abelá bágoasheroe portátil salón cárcere esquís
Agudas: .................................................................................................
Graves: .................................................................................................
Esdrúxulas: ..........................................................................................
..............................................................................................................
6
E G A
se rá
co va
A lí
Ba bá
co ro as
ra ios
E G A
al fom bras
ca ra me los
ri cos
sa bo res
á bre te
Sé sa mo
a pa re ce rá
¿Que será será
o que hai na cova de Alí Babá?
Coroas de raios,
alfombras de flores,
ricos caramelos
de moitos sabores.
¿Que será será
o que hai na cova de Alí Babá?
¡Ábrete Sésamo
e aparecerá!
Ana M.ª Fernández: A casa de habíaunha vez, Ed. Xerais (adaptación)
areal , hospital , es tudar, abelá, salón , esquís
domingo, alumno, heroe , por tátil
península , harmónica , víbora , bágoas, cárcere
20
Gramática: Clases de oracións
Ordena as palabras de cada debuxo e escribe oracións:1
Escribe unha oración negativa con cada serie de palabras:
bicicleta – vella – pedalear
..............................................................................................................
bosque – noite – camiñar
..............................................................................................................
casa – alta – construír
..............................................................................................................
2
Escribe unha oración interrogativa para preguntar:
– onde queda o pavillón de deportes;
..............................................................................................................
– cando pasa o autobús por esa parada;
..............................................................................................................
– a nota do último exame de lingua.
..............................................................................................................
3
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Ana
florespolo
campo
recollía
facíaseu
as
niñoO as
abeto
pólas eno
entrepaxariñoO
follasnon
perde
inverno
Ana recollía flores polo campo.
O paxariño facía o seu niño entre as pólas.
O abeto non perde as follas en inverno.
Con es ta bicicleta vella non se pedalea ben .
Non camiñes só de noite polo bosque .
No meu barrio non cons trúen moitas casas altas.
Por favor, ¿podería dicirme por onde queda o pavillón ?
¿Sabe a que hora pasa o bus por es ta parada ?
¿Podería dicirme a nota do meu último exame ?
Resposta modelo.
Resposta modelo.
21
3
Agora transforma estoutras en exclamativas; engade as palabrasnecesarias para darlles maior expresividade:
Encóntrome mal.
..............................................................................................................
Non deixes iso aí.
..............................................................................................................
Sempre estades discutindo.
..............................................................................................................
Chovía moito cando chegamos.
..............................................................................................................
5
Clasifica as seguintes oracións:
¿Quen chamou por teléfono? ..................................................
Alicia nunca chega tarde a clase. ..................................................
¡Non saltes desde aí! ..................................................
Vin un coello branco na horta. ..................................................
¿Non che gustou a película? ..................................................
6
Pasa estas oracións enunciativas a interrogativas:
Xogamos un partido todas as semanas.
..............................................................................................................
Creo que Xoana xa se encontra ben.
..............................................................................................................
Estás preparada para correr na carreira do sábado.
..............................................................................................................
Vou ir con miña nai á piscina.
..............................................................................................................
4
Resposta modelo.
Resposta modelo.
¿Xogamos todas as semanas un par tido?
¿Sabes se Xoana xa se encontra ben ?
¿Es tás preparada para correr na carreira do sábado?
¿Irei con miña nai a piscina ?
¡Que mal me encontro!
¡Non deixes iso aí!
¡E que sempre es tades discutindo!
¡Como chovía cando chegamos!
Interrogativa afirmativa
Enunciativa negativa
Exclamativa negativa
Enunciativa afirmativa
Interrogativa negativa
22
Letras para durmir4Vocabulario: De tal pai...
Escribe unha sílaba en cada casa. Traslada as sílabas tónicas ás li-ñas de abaixo e debuxa os animais resultantes.
1
Escribe os nomes do pai e da nai das crías anteriores.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
2
CÁ MA RA
BU FO
TI XO LA
CA BA LO
CO PA
CHOU RI ZO
MI ÑO CA
COR DA
CA DEI RA
RO SA
1. ..........................................................
2. ..........................................................
3. ..........................................................
Cabuxo
Bacoriño
Cordeiro
Cabra e cas trón , porco e porca , ovella e carneiro.
23
Escribe agora cadansúa oración coas palabras homófonas das an-teriores:ben Ý Se fas ben as cousas, rematarás antes.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
6
Relaciona con frechas os sinónimos:
bago tenreira
vago descubrir
baca lacazán
vaca portaequipaxes
rebelar sublevar
revelar uva
4
Todas estas son formas verbais. Escribe ao lado a que verbo co-rresponden:
ven ............................ cavo ............................
voa ............................ varro ............................
vota ............................ hai ............................
5
Completa cada oración coa palabra correcta:3
votas – botas – botar – votar
– O meu irmán xa pode ...................... nas eleccións.
– Xurxo sabe ...................... moi ben o balón mentres corre.
– Se limpas ben as ......................, parecerán novas.
– ¿E ti por quen ...................... para delegado de clase?
– Se lle ...................... un pouco máis de arroz, seguro que o come.
votar
botar
botas
votas
botas
ver
voar
votar
cavar
varrer
haber
Resposta aber ta . Os alumnos e as alumnas debe-rán escribir cadansúa frase con estas palabras:
ben , cabo, boa , barro, bota , ai
24
Ortografía: Os ditongos
Completa:1
Subliña as palabras que teñan ditongos:
suave saber sabia moito noite
oito leite terra caderno televisor
2
Escribe os nomes dos debuxos; ten en conta os ditongos que teñen:3
Escribe os meses do ano que teñan ditongo no seu nome:
..............................................................................................................
4
Un ditongo é a unión de dúas ....................... que se pronuncian
xuntas na mesma ...................... . Unha desas vogais debe ser
sempre ........ ou ....... .
................................ ................................ ................................
ou ei ou
................................ ................................ ................................
ai ei ie
vogais
sílaba
i u
toupa eiruga ourizo
gaivota reiseñor hiena
Xaneiro, febreiro, maio, outubro.
25
4Separa en sílabas as seguintes palabras:
lúa ................................... aceite ...................................
violeta ................................... coello ...................................
vehículo ................................... astronauta ...................................
paisaxe ................................... caer ...................................
dourado ................................... pasear ...................................
5
Escribe tres palabras con cada ditongo:
AI Ý ............................... ............................... ...............................
IA Ý ............................... ............................... ...............................
EI Ý ............................... ............................... ...............................
IE Ý ............................... ............................... ...............................
OI Ý ............................... ............................... ...............................
IO Ý ............................... ............................... ...............................
IU Ý ............................... ............................... ...............................
UI Ý ............................... ............................... ...............................
OU Ý ............................... ............................... ...............................
7
Clasifica as palabras anteriores:6
Palabras con ditongo Palabras sen ditongo
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
lú-a
vio-le -ta
ve -hí-cu -lo
pai -sa -xe
dou -ra -do
a -cei -te
co-e -llo
as-tro-nau -ta
ca -er
pa -se -ar
aceite
violeta
as tronauta
paisaxe
dourado
lúa
coello
vehículo
caer
pasear
Resposta modelo.
baixar
ciencia
carreira
ambiente
moitos
camión
seguiu
azuis
loura
Xaime
viaxar
peitear
dieta
loita
es tación
par tiu
puido
mouro
baile
ancián
deitarse
sociedade
oito
cambio
fuxiu
bilingüismo
chourizo
26
Gramática: Suxeito e predicado
Completa:1
Subliña o suxeito das seguintes oracións e rodea o núcleo:
– A señora do pano na cabeza daba de comer aos animais.
– Todas as noites, a cadela ládralle á lúa.
– Na excursión estaban tamén os alumnos de terceiro.
– ¿Ti prefires que quedemos na casa?
– Talvez aínda non chegara a túa irmá.
2
Agora subliña os predicados e rodea o seu núcleo:
– As arañeiras estendíanse por todo o faiado.
– André gañou o partido de tenis do sábado.
– Marta, a amiga de Cris, aínda non chegou de clase.
– A neve cubría o campo durante todo o inverno.
3
O núcleo do suxeito é un ....................... . O núcleo do predica-
do é sempre un ..................... .
Forma unha palabra coas sílabas iniciais dos nomes destes debu-xos. Completa con ela a seguinte frase:
4
............. ............. .............+ +
O suxeito e o predicado deben .................... en xénero e número.
nome
verbo
concordar
Conto corda dardo
27
4Escribe unha oración con cada verbo e subliña con distintas coreso suxeito e o predicado:
saber Ý ...............................................................................................
durmir Ý .............................................................................................
caer Ý .................................................................................................
estar Ý .................................................................................................
5
Fíxate na ilustración. Escribe seis oracións nas que os suxeitos se-xan os personaxes do debuxo e os predicados as accións que rea-lizan.
6
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Resposta aberta.
Resposta aberta.
28
O regalo dos deuses5Vocabulario: ¡Que rico!
Ordena as letras e forma os nomes destas hortalizas e verduras:1
Coloca os seguintes alimentos onde corresponda:queixo, cabaza, feixóns, xeado, grelos, iogur, mazá, touciño, espi-nacas, acelgas, ostras, robaliza, dátiles, hamburguesa, salchicha,navallas, uvas, berberechos, vieira, laranxa, zamburiña, pizza.
acelgas berberechos cabaza
dátiles espinacas feixóns
grelos hamburguesa iogur
laranxa mazá navallas
ostras pizza queixo
robaliza salchicha touciño
uvas vieira xeado
zamburiña
2
.................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. ..................................
t m
t
e
ao
p o
e n
em
t
e r
l
o
op
l at
g
ieu
nr
ae
iocc
p
t
a
aa
tomate pemento repolo
leituga cenoria pataca
29
Escribe o nome das catro comidas do día:3
Fíxate: todas estas palabras son verbos; forma con elas palabrascompostas engadindo as correspondentes do recadro.
abrelatas pisapapeis crebacabezas
lavalouza afialapis pararraios
gardacostas contacontos cortacéspede
quitaneves cataventos pasatempos
6
Resolve os xeroglíficos:7
Escribe as palabras compostas que atopes nesta listaxe:benvido, corredor, lucecú, paraugas, sumidoiro, coliflor, floreiro,milfollas, xirasol, solaina, espantallo, parasol, cempés.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
5
........................ ........................ ........................ ........................
Completa:4
As palabras compostas están formadas por ................ ou máis
........................ simples.
lapispapeis
raiosventos
latasneves
cabezascostas
louzacontos
céspedetempos
Deulle un .................................. Dálle 3 gotas co ........................
almorzo xantar merenda cea
dúas
palabras
puntapé contagotas
Benvido, lucecú, paraugas, coliflor, milfollas, xirasol , para-
sol , cempés.
Fágalles verque algunhaspalabras cam-bian a acen-tuación ao
converterse encompostas
(afialapis) oumodifican a
súa ortografía(pararraios)
Agudas
30
Ortografía: As maiúsculas
Pensa e escribe:
– Dous nomes propios de home: .....................................................
– Dous nomes propios de muller: ....................................................
– Dous nomes propios de animais: ..................................................
– Dous nomes de montañas: .............................................................
– Dous nomes de ríos: .......................................................................
– Dous nomes de vilas: ......................................................................
– Dous nomes de autonomías: .........................................................
– Dous nomes de países: ...................................................................
– Dous nomes de rúas: ......................................................................
– Dous nomes de comercios: ............................................................
– O título dunha película: ................................................................
– O título dun libro: ..........................................................................
– O nome dun periódico: .................................................................
– O nome dunha revista: ..................................................................
1
Escribe estes apelidos en maiúscula e no lugar adecuado:álvarez, branco, montes, gonzález, meilán, bermúdez, fontán, bar-bón, fernández, conde, galán, pastor, lázaro, ferrer, lamela, sánchez.
2
Pas tor
Ferrer
Meilán
Fontán
Barbón
Galán
Branco
Montes
Conde
Lamela
González
Bermúdez
Fernández
Sánchez
Álvarez
Lázaro
Graves
Sen til Con tilEsdrúxulas
Sen til Con til
Resposta aberta.
31
5Completa o seguinte texto con estas palabras:3
Copia o seguinte texto poñendo as maiúsculas necesarias:¡como se aburría o mexillón gumersindo! se aínda estivese nas illascíes e non na costa de fisterra... Un día, sen despedirse sequera, es-varou rocha abaixo ata caer na auga. sería o primeiro mexillón na-vegante do mundo. chegaría a china e comprobaría se alí os me-xillóns son amarelos. pero gumersindo navegaba contra corrente.as ondas do océano atlántico levábano cara á praia.
Paula Carballeira: Correo urxente, Ed. Rodeira (adaptación)
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
4
....................... unha vez un avión que se chamaba ............................
e facía a liña de ....................... a ....................... . ...........................
o día tiña bastante traballo, aínda que era máis caro que os barcos
de pasaxe. ................... tamén era máis rápido, e sempre había xen-
te que tiña présa.
.................. faltaban tampouco caprichosos que querían ver a pon-
te de .......................... desde o aire, sobre todo as fins de semana.
Darío Xohán Cabana: O avión de Cangas, Ed. Xerais
CangasNon
BelarminoDurante
HabíaRande
VigoPero
Había Belarmino
Vigo Cangas Durante
Pero
Non
Rande
¡Como se aburría o mexillón Gumersindo! Se aínda es tivese
nas illas Cíes e non na cos ta de Fi s terra .. . Un día , sen des-
pedirse sequera , esvarou rocha abaixo ata caer na auga .
Sería o primeiro mexillón navegante do mundo. Chegaría a
China e comprobaría se alí os mexillóns son amarelos. Pero
Gumersindo navegaba contra corrente . As ondas do océano
Atlántico levábano cara á praia .
Le o seguinte texto e resolve as cuestións:
Piquín é un canario amareliño que non vive enningunha gaiola porque ten unha casa na fraga deMontañas Brancas. Ao seu lado viven tamén moi-tos paxaros, esquíos, xenetas, raposos, donicelas...
Piquín sempre quixo ter un circo, así que apren-deu a dicir mirándose no espello:
—¡Nenos e nenas! O circo de Piquín presentapara todos vós: pallasos, domadores, equilibris-tas, músicos...
Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta, Ed. Xerais (adaptación)
a)Subliña e clasifica os nomes comúns:
2
32
Gramática: O nome
Completa:1
Os nomes poden ser comúns ou .........................., individuais ou
............................... .
b)Escribe os nomes propios que aparecen no texto: ......................
..............................................................................................................
c) Busca e escribe un nome colectivo: ..............................................
Nomes de persoa Nomes de animais Nomes de cousas
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
propios
colectivos
nenos
nenas
pallasos
domadores
equilibris tas
músicos
canario
paxaros
esquíos
xenetas
raposos
donicelas
gaiola
casa
f raga
lado
circo
espello
Piquín ,
Montañas Brancas.
Fraga
33
5Escribe o nome común que corresponde a estes propios:
Helena ................................ Atlántico ................................
Cíes ................................ Vigo ................................
Marte ................................ Sil ................................
3
Ordena as seguintes letras destes nomes comúns de maneira queformen nomes de persoa; non teñas en conta os acentos:
xanela ................................ rima ................................
río ................................ lago ................................
4
Relaciona cada nome individual co correspondente colectivo:5
Fíxate no exemplo e clasifica:
xogador: común, individual
Xurxo: .................................................................................................
árbore: .................................................................................................
rabaño: ................................................................................................
Europa: ................................................................................................
orquestra: ............................................................................................
6
Resolve os xeroglíficos:7
Colectivo: .................................. Nome propio: ...........................
illa libro xunco dente óso prato
biblioteca dentadura
arquipélago
esqueleto
vaixela xunqueira
muller
illas
planeta
Ánxela
Roi
Irma ou Mari
Olga
océano
vila
río
propio
común individual
común colectivo
propio
común colectivo
manda Marisol
Se o exercicio re-sulta complicado,índiquelles a letraou sílaba pola quecomeza: xanela,rima, río, lago.
34
Chegou o correo6Vocabulario: Rumbo ás estrelas
Fíxate nas pistas e completa coas consoantes que faltan:
1. Viaxa polo espazo.
2. Vén do espazo e pode chegar á Terra.
3. A Lúa é o noso.
4. Navega polo espazo.
5. É como aterrar, pero no mar.
6. O mesmo, pero na lúa.
7. Se ves a lúa así, pide un desexo.
8. Dá luz e calor.
1
Relaciona:
planeta solaina
Lúa estrelecido
Sol luar
estrela terrícola
Terra planetario
2
Busca no dicionario as palabras da segunda columna e escribeunha oración con cada unha:
solaina: ................................................................................................
estrelecido: ..........................................................................................
luar: .....................................................................................................
terrícola: ..............................................................................................
planetario: ...........................................................................................
3
A S T
TM
S
F
T L T
G T
RRM
L R
HC
S L
R N
R T
TO A U
E E O I
A É I
O U E
A A A
A U A
E
O
A
E
E
O
A
A vella adormeceu na solaina da súa casa .
Gústame mirar o ceo estrelecido nas noites de verán .
O luar iluminaba as torres da catedral .
Os marcianos comunicáronse cos terrícolas.
Onte fomos co colexio ao planetario.
Resposta modelo.
ante-
anti-
35
Completa o seguinte cadro:4
Coloca cada palabra no lugar adecuado:prenatal preescolar prehistórico
6
Elixe o elemento adecuado e forma palabras novas:5
Palabra Significa...
educar Educar de novo.
facer Volver facer algo.
caer Volver caer.
quentar
re- + palabra
reeducar
refacer
recaer
requentar Volver quentar algo que quedou f río.
cambiar recambiar Volver cambiar algo.
admitir readmitir Volver admitir alguén.
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
............................................................
conxelante
ollos
heroe
brazo
poñer
tabaco
sala
faz
.................................. .................................. ..................................
anticonxelante
anteollos
antiheroe
antebrazo
antepoñer
antitabaco
antesala
ante faz
prehis tórico preescolar prenatal
36
Ortografía: Bu-, bur-, bus-
Escribe dúas palabras con cada comezo:2
Escribe unha oración con cada parella de palabras:
buscar – búfalo
..............................................................................................................
buque – autobús
..............................................................................................................
butacas – bulicio
..............................................................................................................
3
Fíxate nas definicións e completa as palabras:
Ave nocturna de cor parda. BU
Oco, abertura. BU
Cría da cabra. BU
Claxon dos coches. BU
Manancial de auga quente, en Ourense. BUR
Tratar de atopar algo. BUS RAC
SAG
ANIC
OXAC
OCAR
OF
4
Completa: 1
Todas as palabras que comezan por bu-, ............. e ............ se
escriben con ..... .
................................
................................
................................
................................
................................
................................
bu- bur- bus-
bur- bus-
b
buxaina
bulebule
burlarse
burgo
buscar
bus to
O explorador buscaba a manda de búfalos.
Para coller o buque no por to, antes tes que coller ese autobús.
No patio de butacas armouse un gran bulicio cando entrou Brad Pitt.
Resposta modelo.
Resposta modelo.
37
6
Completa as oracións coas palabras das follas:
– O rapaz abriu a neveira e fixo un ................................. fantástico:
alí había un enorme xeado.................................. de chocolate.
– O grumete limpaba a ................................. do barco; alí o seu mó-
bil non tiña ................................. .
– A vila estaba ................................. . A calor e a seca facían dela un
lugar .................................. . Os seus .................................. mar-
charan á cidade. Todos menos Carlos, que vivía só nunha in-
mensa casa de dezaoito ................................. .
– As escaleiras comezaban ................................. do tellado e chega-
ban ata o soto, ................................. de todo.
– Mañá irei de ................................., quero comprar unha saia.
– En Galicia hai moitos pescadores de ................................. .
5
descubrimento
recuber to
cuber ta
cober tura
deshabitada
inhabitable habitantes
habitacións
debaixo
abaixo
rebaixas
baixura
38
Gramática: Xénero e número
Completa:1
Escribe o xénero dos seguintes nomes:
planeta ................................ luz ................................
Sol ................................ universo ................................
calor ................................ estrela ................................
2
Cambia estes nomes masculinos a femininos:
o pato ................................ o mestre ................................
o señor ................................ o doutor ................................
un rapaz ................................ un elefante ................................
3
Escribe os nomes:4
• Os nomes que rematan en o ou en e fan o feminino en ...... .
Os nomes que acaban en .................................. engaden un a.
• Os nomes rematados en vogal ou en ....... fan o plural enga-
dindo ....... . Os que rematan noutra consoante engaden ......... .
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................
a
consoante
masculino
masculino
feminino
a pata
a señora
unha rapaza
o galo e
a galiña
o rei e
a raíña
o príncipe e
a princesa
o can e
a cadela
a mes tra
a doutora
unha elefanta
feminino
masculino
feminino
n
s es
39
6Escribe en plural:
nariz ................................ príncipe ................................
aula ................................ león ................................
barco ................................ ventá ................................
doutor ................................ muller ................................
noz ................................ sol ................................
5
Todos estes nomes rematan en -s, pero non todos están en plural.Escribe ao lado un, unha, uns, unhas:
6
Completa o cadro:7
Masculino Feminino Masculino Feminino
Singular Plural
rapaz
tradutor
home
rei
irmán
avó
pai
actor
campión
duque
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
.........................
................ calcetíns
................ estrelas
................ avións
................ oasis
................ venres
................ cruces
................ paraugas
................ lapis
................ virus
................ cartas
................ deus
................ irmás
narices
aulas
barcos
doutores
noces
príncipes
leóns
ventás
mulleres
soles
uns
unhas
uns
un
un
unhas
un
un
un
unhas
un
unhas
rapaza
tradutora
muller
raíña
irmá
avoa
nai
actriz
campioa
duquesa
rapaces
tradutores
homes
reis
irmáns
avós
pais
actores
campións
duques
rapazas
tradutoras
mulleres
raíñas
irmás
avoas
nais
actrices
campioas
duquesas
40
O ritmo das palabras7Vocabulario: As estacións
Describe o debuxo. Utiliza os nomes de to-dos os elementos numerados:
1
Substitúe as palabras subliñadas por sinónimos do recadro:2
– No verán, adoita haber néboa sobre esta parte da ría.
..............................................................................................................
– A sarabia estragou todas as flores do meu xardín.
..............................................................................................................
– O ceo está moi anubrado; vai caer unha boa treboada.
..............................................................................................................
– Durante a tormenta, os lóstregos iluminaban o ceo.
..............................................................................................................
estío encapotado alustros pedrazo brétema trebón
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
.......................................................................
No es tío , adoita haber brétema sobre es ta par te da ría .
O pedrazo es tragou todas as flores do meu xardín .
O ceo es tá moi encapotado ; vai caer un bo trebón .
Durante a tormenta , os alus tros iluminaban o ceo.
Resposta aberta. Os alum-nos e as alumnas deben
utilizar estes nomes na súadescrición: chuvasqueiro,paraugas, vento, chuvia,
raio, nuboeiros.
tempo
inverno
semana
mes
ano
41
Forma palabras novas engadindo -al ou -oso:3
Relaciona cada palabra co seu significado:4
Fíxate nas definicións e forma as palabras correspondentes:5
Explica o significado destas frases:
Chove a mares. ...................................................................................
¡Xa choveu! .........................................................................................
6
................................
................................
................................
................................
................................
+ al
calor
brétema
chuvia
nube
tormenta
................................
................................
................................
................................
................................
+ -oso/-a
supervivente
desxear
extrasensorial
superdotado
n Desfacerse o xeo e converterse en auga.
n De intelixencia superior ao normal.
n Persoa que saíu con vida dun accidente.
n Que non se realiza a través dos sentidos.
Prefixo
hiper-
super-
extra-
Palabra Significado
Máis fino do normal.
Autoservizo onde se venden pro-dutos alimentarios.
Tensión moi alta.
Autoservizo de grandes dimensiónse gran variedade de produtos.
Máis grande do normal.
Ordenador moi bo.
temporal
invernal
semanal
mensual
anual
caloroso
bretemoso
chuvioso
nuboso
tormentoso
Chove moito e con forza .
Diso hai moitísimo tempo.
extrafino
supermercado
hiper tensión
hipermercado
extragrande
superordenador
42
Ortografía: Adxectivos con v
Completa:1
Completa a palabra en masculino e escribe o feminino:2
Fíxate no exemplo e continúa:
Que ten decisión decisivo
Que fai deporte ........................................
Que agrede ........................................
Que decora ........................................
Que nutre ........................................
Que ten imaxinación ........................................
Que é un abuso ........................................
Que produce emoción ........................................
Que é adoptado ........................................
Que atrae ........................................
3
Os ................................ rematados en -ava/-avo, -ave, -eva/-evo,
-eve, -iva/-ivo, -ova/-ovo escríbense con ...... .
festivo
................................
bravo
................................
escravo
................................
adxectivos
v
fes tiva brava escrava
depor tivo
agresivo
decorativo
nutritivo
imaxinativo
abusivo
emotivo
adoptivo
atractivo
43
7Escribe os antónimos tendo en conta que son todas palabras coasterminacións anteriores:
4
Completa con b ou con v. Fíxate ben, hai cinco nomes e escríben-se con b:
lavabo cativa árabe inofensivas
caritativo recibo iugoslavo sílaba
nabo nativo expresiva interrogativo
6
Escribe con letra:8
Completa segundo o exemplo:9
longo ................................
activo ................................
áspero ................................
vello ................................
manso .....................................
grave .....................................
negativa .....................................
aumentativo .....................................
9 ............................................
29 ............................................
20 ............................................
8º ............................................
once onceavo
trece ....................................
quince ....................................
doce ....................................
catorce ....................................
dezaseis ....................................
Completa:7
Os nomes dos números tamén se escriben con ...... .
Relaciona cada nome cun adxectivo. Usa o diccionario se o preci-sas:
5
falta curso espello carta persoa tabaco
emotiva leve nocivo intensivo cóncavo lonxeva
breve
pasivo
suave
novo
bravo
leve
afirmativa
diminutivo
v
nove
vinte e nove
vinte
oitavo
treceavo
quinceavo
doceavo
catorceavo
dezaseisavo
44
Gramática: O adxectivo
Completa:1
Subliña os adxectivos deste poema:
Anda o sol moi orgulloso
namoriscado da lúa,
da branca lúa de prata
que brilla na noite escura.
O sol espera impaciente
que chegue o final do día
por darlle un bico amoroso
nas meixelas redondiñas.
E mentres, pasea nervioso
co seu vestido amarelo,
as mans metidas nos petos
do seu chaleco vermello.
2
Emparella cada adxectivo subliñado co nome correspondente:
sol – orgulloso, ....................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
3
O adxectivo acompaña ao ............................ e indica ..................
é ou .................. está.
nome como
como
sol – namoriscado, lúa – branca , noite – es-
cura , sol – impaciente , bico – amoroso, meixelas – redondi-
ñas, sol – nervioso, vestido – amarelo, chaleco – vermello.
45
7Escribe ao lado de cada nome un adxectivo de color:4
Relaciona e escribe. Fíxate no exemplo:
nariz fina nariz chato
boca azuis ..........................................................
cabelos chato ..........................................................
corpo pequenas ..........................................................
ollos castaños ..........................................................
orellas miúdo ..........................................................
pernas vermello ..........................................................
zapatos baixos ..........................................................
xersei longas ..........................................................
saia curta ..........................................................
5
Debuxa unha rapaza coas características anteriores.6
neve ...............................
mar ...............................
cenoria ...............................
merlo ...............................
herba ...............................
sol ...............................
carapucha ...............................
zapatos ...............................
branca
azul
laranxa
negro
verde
amarelo
vermella
marróns
boca fina
cabelos cas taños
corpo miúdo
ollos azuis
orellas pequenas
pernas longas
zapatos baixos
xersei vermello
saia cur ta
Respos ta modelo.
Respos ta de aplicación práctica .
46
Con boas maneiras8Vocabulario: Cheo de flores
Busca na sopa de letras dez nomes de flores e escribe:1
Ordena as letras, escribe as partes da planta e debuxa:2
T U L I P Á N Q H A
C I O X I R A S O L
A T A E S D M F R E
M C A R A V E L T L
E S X A S M Í N E Í
L H D N S A D Q N E
I X U I Ñ P E N S Z
A D R O S A R E I G
M A R G A R I D A F
............................... ...............................
............................... ...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
t
l
oa p
o
a
sé
lt
l
a
f
ols
e r
a
c
í
s
tulipán
xirasol
caravel
xasmín
rosa
margarida
camelia
xeranio
hor tensia
alelí
talo pétalos
follas raíces
Resposta aberta. Osalumnos e as alumnasdeberán debuxar unhaplanta sinalando estaspartes: talo, pétalos, fo-
llas, raíces.
abeleira
47
Escribe unha oración con cada palabra:
recender ......................................................................................
cheirar ......................................................................................
sementar ......................................................................................
3
Completa o cadro coas palabras adecuadas:4
Forma os diminutivos das seguintes palabras:5
Escribe unha oración con cada unha das seguintes palabras ex-presando cariño:
filliño ............................................................................................
olliños ............................................................................................
mamaíña ............................................................................................
6
Sufixo
-eiro
-eira
Palabra
regadeira
moedeiro
floreiro
xardineiro
por teiro
coelleira
Significado
Utensilio para regar.
Bolsiña para gardar as moedas.
Recipiente para colocar flores.
Home que coida do xardín.
Quen para os goles.
Sitio onde se crían os coellos.
Árbore que dá abelás.
home ......................................
praza ......................................
árbore ......................................
avó ......................................
bebé ......................................
muller ......................................
caixa ......................................
testo ......................................
ramo ......................................
sombra ......................................
O xardín recendía a rosas.
¡Que mal cheira ese peixe podre !
Miña nai sementou uns alelís na xardineira .
homiño
praciña
arboriña
avoíño
bebeciño
mulleriña
caixiña
tes tiño
ramiño
sombriña
¡Ai , filliño! ¡Canto medraches!
Pecha os olliños e durme , meu rei .
¡Anda , mamaíña ! Déixame ir á fes ta .. .
Respos ta modelo.
Respos ta modelo.
48
Ortografía: Outras palabras con v
Completa:1
Fíxate no exemplo e continúa:
Os animais que comen carne son carnívoros.
Os que comen herba son ...................................................................
Os que comen insectos son ...............................................................
Os que comen gran son .....................................................................
2
Completa as seguintes oracións con palabras que comecen por pri-e enche con elas o encrucillado:
3
Escríbense con v:
– as palabras rematadas en -ívoro, .............., excepto ...............;
– moitas palabras que comezan por .............. .
P
R
P R I M A V E R A L
M
P R I V I L E X I O
T
P R I V A D O
V
O
S
4t
3 t
1 t
2 t
1. Hoxe dá gusto: está un tempo ..................................... . 2. É para nós un ..................................... recibilo hoxe na nosa casa.3. Nesa porta do restaurante pon «.....................................», non se
pode pasar.4. En África aínda existen pobos ..................................... , que viven
como hai séculos.
-ívora víbora
pri -
herbívoros.
insectívoros.
granívoros.
primaveralprivilexio
privado
primitivos
49
8Escribe os nomes dos debuxos e forma unha oración con cada pa-rella de palabras:
4
Completa as seguintes palabras con nv ou mb:
embarcar invitado envase embruxado
embotellar embolsar inválido inventor
investigar enviar ambulancia invisible
pomba envolver envelenar combinar
converter ambición convento invasión
5
Fíxate nas palabras anteriores e completa a seguinte regra:
Despois de n escríbese sempre ........... .
6
................................ ................................
..............................................................................................................
................................ ................................
..............................................................................................................
................................ ................................
..............................................................................................................
................................ ................................
..............................................................................................................
corvo ovo
escaravello acivro
vasoira gravata
avó verzas
v
Atopei tres ovos no niño do corvo.
¡Mira que escaravello hai entre as follas do acivro!
Saca a gravata e colle a vasoira , que tes que varrer.
Meu avó anda na hor ta apañando unhas verzas.
Respos ta modelo.
50
Gramática: Determinantes (1)
Completa:1
Completa o cadro das contraccións:2
Completa coas contraccións indicadas entre parénteses:
– Falou (con + unhas) ..................... rapazas toda a tarde.
– Roi vén (con + uns) ................. amigos (en + o) ......... tren.
– Non subas (a + as) ......... árbores, que vas caer.
– Dálles recordos (de + os) ............ meus pais.
– Chegou (de + a) ......... excursión (con + a) .............. mochila rota.
– O gato camiñaba (por + o) ................. bordo do tellado.
– (En + a) .......... clase hai dúas nenas (de + o) ......... Brasil.
3
Os artigos poden ser:
– determinados: o, ....., ......., as
– indeterminados: ........., unha, ..........., unhas
en
de
con
a
por
o a os as
no na nos nas
do da dos das
co coa cos coas
ao/ó á aos/ós ás
polo pola polos polas
en
de
con
un unha uns unhas
nun nunha nuns nunhas
dun dunha duns dunhas
cun cunha cuns cunhas
a os
un uns
cunhas
cuns no
ás
dos
da coa
polo
Na do
51
8Completa o cadro dos demostrativos:
Relaciona con frechas:5
Define os demostrativos anteriores coma no exemplo:
esta: feminino singular, distancia cerca.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
6
Pasa estas oracións a plural:
– Ese colexio está pechado porque houbo unha inundación.
..............................................................................................................
– Esta empanada está moi salgada.
..............................................................................................................
– Aquel neno é o irmán de Xoán.
..............................................................................................................
– Esa campá soa mellor que aquela.
..............................................................................................................
7
4
este
ese eses esa esas
es tes es ta es tas
aqueles aquela aquelasaquel
Masculino Feminino
Singular Plural Singular Plural
esta flor
eses xardín
aquel testos
esas plantas
este margaridas
aquelas pétalo
eses: masculino plural , dis tancia media .
aquel : masculino singular, dis tancia lonxe .
esas: feminino plural , dis tancia media .
es te : masculino singular, dis tancia cerca .
aquelas: feminino plural , dis tancia lonxe .
Eses colexios están pechados porque houbo unha inundación .
Es tas empanadas es tán moi salgadas.
Aqueles nenos son os irmáns de Xoán .
Esas campás soan mellor que aquelas.
52
¿E ti que opinas?9Vocabulario: Imos de compras
a)Le o seguinte texto:
Un día chegaron os obreiros ao fondo do mar e colocaron no me-dio e medio un semáforo para organizar o tráfico dos peixes.Aos peixes que saían de compras cos paquetes, o semáforo axudá-balles a que atravesasen a rúa sen problemas. E xa non digo nadase eran pescadas... Porque as pescadas andan sempre de tendas.Son moi presumidas e mercan aneis, colares, pendentes e zapatosde taco. Son ademais moi larpeiras e compran xeados, filloas, ros-quillas e caramelos. E, como son instruídas, tamén mercan libros,revistas, discos...
Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta
b)Clasifica as compras da señora Pescada e engade dous produtosmáis en cada establecemento:
Zapatería: ............................................................................................
Xoiería: ................................................................................................
Pastelería: ............................................................................................
Lambetadas: ........................................................................................
Librería-papelería: ..............................................................................
1
¿Sabes que comprei onte no hipermercado?2
Unha ........................................ e un .......................................... .
zapatos de taco, sandalias, zapatillas.
aneis, colares, pendentes, pulseiras, reloxos.
xeados, filloas, rosquillas, pasteis, tor tas.
caramelos, goma de mascar, regalicia .
libros, revistas, cadernos, bolígrafos.
vasoira mar telo
As palabrasengadidas son
suxestións.
53
Fíxate que casualidade: todo o que compramos remata en -eiro.Completa os nomes:
3
Completa estes verbos cos prefixos do recrado:5
S A L
H A V
M B R
I S T
U
C
O
V
A
S
E
R
R
AP G U
EIRO
Mete no carro da compra utensilios rematados en -dor:
Que serve para espertar espertador
Que serve para flotar flotador
Que serve para coar coador
Que serve para bater batedor
Que serve para aspirar aspirador
Que serve para calzar calzador
Que serve para recoller recolledor
4
refacer desfacer
envolver revolver
prever entrever
convivir sobrevivir
expoñer repoñer
encoller recoller
re
des
en
re
pre
entre
con
sobre
ex
re
en
re
54
Ortografía: Palabras con ll e con i
Fuga de vogais. Completas estas palabras:
gaiola saia praia xoia maio
faiado iate rei ioga raios
xersei iogur iodo raia boi
1
Fai un debuxo no que aparezan cinco dos nomes anteriores.2
Escribe unha oración con cada parella de palabras:
sortella – vermella
..............................................................................................................
espello – orellas
..............................................................................................................
pallaso – coello
..............................................................................................................
baralla – toalla
..............................................................................................................
fillo – ollos
..............................................................................................................
3
Miña irmá comprou unha sor tella vermella preciosa .
Luís mirábase no espello para ver se tiña as orellas limpas.
O pallaso sacou un coello do zapatón .
Seca a baralla con es ta toalla , que es tá mollada .
O teu fillo ten uns ollos enormes.
Respos ta de aplicación práctica .
Respos ta modelo.
55
9Escribe ao lado de cada definición a palabra correspondente:
..................................: Conxunto de dúas cousas ou persoas.
..................................: Boneco para espantar os paxaros.
..................................: Norma que hai que cumprir.
..................................: Anel para o dedo.
..................................: Máis grande.
..................................: Insecto que fabrica o mel.
..................................: Que non está seco.
4
Rodea as palabras anteriores que se escriban con i.5
Entre as seguintes palabras con ll coáronse oito con x. Compléta-as e clasifícaas:
antollo burbulla tellado xoguete reixa
inxección migalla xema enxesar palla
caixa atallo cella proxectil tallo
bacallau aparello agulla lentellas traxe
Escríbense con ll: ................................................................................
..............................................................................................................
Escríbense con x: ................................................................................
..............................................................................................................
6
Estas palabras non levan ll nin x nin i. Fíxate e complétaas:7
............................. ............................. ............................. .............................chave selo camelo chuvia
parella
espantallo
lei
sor tella
maior
abella
mollado
antollo, burbulla , tellado, migalla , palla ,
atallo, cella , tallo, bacallau , aparello, agulla , lentellas.
xoguete , reixa , inxección , xema , enxesar,
caixa , proxectil , traxe .
56
Gramática: Determinantes (2)
Escribe os posesivos que indican un só posuidor:1
Completa estas oracións cos posesivos anteriores:
– O .................. colexio está preto da .................. casa.
– A .................. rapaza vai na mesma clase que o .................. sobriño.
– Os .................. gatos xogan sempre coas .................. cadelas.
– O capitán deixou o .................. barco na ría da .................. vila.
2
Corrixe os erros e copia:
Por aí veñen meu amigo e túa amiga.
..............................................................................................................
A miña pai é médico e traballa nas nosa vila.
..............................................................................................................
O profesor perdeu a súa bolígrafo e tiven que deixarlle meu lapis.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
4
Escribe agora os posesivos que indican varios posuidores:3
Masculino
Un só posuidor
Singular Plural
meu teu seu meus teus seus
Feminino miña túa súa miñas túas súas
Masculino
Varios posuidores
Singular Plural
noso voso seu nosos vosos seus
Feminino nosa vosa súa nosas vosas súas
Por aí veñen o meu amigo e a túa amiga .
O meu pai é médico e traballa na nosa vila .
O profesor perdeu o seu bolígrafo e tiven que deixarlle o
meu lapis.
Respos ta modelo.meu túa
miña teu
meus súas
seu súa
57
9
Completa cos numerais que queiras e debuxa unpersonaxe cos trazos indicados:
8
Escribe en letra os números indicados:6
Escribe en letra os seguintes ordinais:7
............ ollos ............ narices
............ orellas ............ pelos
............ pés ............ cellas
............ bocas ............ lunar
Completa:5
Os numerais poden ser:
– cardinais, que indican unha ........................... .
– ordinais, que indican a ........................... na que aparece un
elemento nunha ..................... .
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
1º .............................
2º .............................
4º .............................
5º .............................
7º .............................
8º .............................................................
10º .............................................................
11º .............................................................
12º .............................................................
100º .............................................................
primeiro
segundo
cuar to
quinto
sétimo
oitavo
décimo
undécimo / décimo primeiro
duodécimo / décimo segundo
centésimo
trinta e un de xaneiro
vinte e sete de febreiro
oito de marzo
dezaseis de abril
dezanove de maio
vinte e dous de agos to
cantidade
orde
serie
Respos ta aber ta .
58
Historias cotiás10Vocabulario: ¿Que poño?
Le o texto e debuxa ao lado a rapaza vestida tal como se indica:1
Clasifica as palabras destacadas do texto anterior e engade ti dúasmáis en cada grupo:
Pezas de roupa: ...................................................................................
..............................................................................................................
Complementos: ...................................................................................
..............................................................................................................
2
Risca os nomes das pezas que non che servirán para facer a cama:
almofada albornoz cobertor braga manta calzón saba
3
Investiga que significa esta expresión:
Sempre vai de gorra. Ý .....................................................................
..............................................................................................................
4
Era a festa de fin de curso e Sandraestaba decidida a que Bruno se fixasenela. Puxo a saia lila cun gran peto dunlado, unha camiseta de raias e unhagravata escura de seu pai. Pediulle aoseu irmán a gorra vaqueira, e á súairmá maior, as modernas botas amare-las. Completou o atuendo cunhas me-dias rosas debuxadas con pequenaslúas, unhas luvas antigas, un pano deseda atado ao van, un anel enorme eprateado e dous colares de cores recha-mantes. Si, estaba segura de que cha-maría a atención.
saia , camiseta , gravata ; pantalón , ves tido,
chaqueta , abrigo, blusa .. .
gorra , botas, medias, luvas, pano, anel , co-
lares; pendentes, chapeu .
Sempre vai gratis, sen pagar nada .
Respos ta de aplicaciónpráctica .
59
Completa as seguintes oracións cunha palabra derivada destoutras:6
Le as definicións e forma palabras derivadas cos sufixos indicados:8
Forma palabras derivadas engadindo estes prefixos:
monopatín monosílaba televisión
policlínica aeroporto superhome
teletexto supervivencia polideportivo
7
Completa:5
As palabras derivadas proceden doutra ..................... á cal se lle
engaden prefixos ou ...................... .
Colle a percha e colga a chaqueta no .......................... .
roupa
Nuria levaba onte un ........................ moi bonito de volantes.
vestir
Para estar na casa, quita os zapatos e pon as ........................ .
zapato
Esa ........................ de raias vaiche ben co pantalón.
camisa
Gústame moito andar ........................ pola area.
calzar
tele-super-
aero-mono-
poli-
Sufixo
-al
-ón
-azo
-ame
-ario
Palabra
pelotazo
velame
areal
campanario
barrigón
Definición
Golpe dado cunha pelota.
Conxunto de velas dun barco.
Lugar onde hai moita area.
Torre onde están as campás.
Barriga moi grande.
descalza
camiseta
zapatillas
ves tido
roupeiro
sufixos
palabra
60
Ortografía: Algunhas terminacións
Completa:1
Completa o poema do pirata coas palabras do recadro:2
As palabras rematadas en -axe son de xénero ............................ .
carraxepaxe
linguaxeviaxe
abordaxetraxe
Coraxepaisaxe
personaxe
Era o capitán Coraxe
un pirata moi tranquilo;
cando saía de viaxe,
levaba sempre algún libro.
Gozaba vendo a paisaxe
do mar e do ceo limpo
e falaba unha linguaxe
de home culto e moi fino.
Vestía elegante traxe,
con chaqueta azul mariño
e zapatos tipo paxe
cunha fibela de vidro.
Era todo un personaxe
este pirata tímido:
cando gritaba ¡á abordaxe!,
vendo chegar o inimigo,
caíanlle coa carraxe
bágoas de crocodilo.
feminino
61
10
Transforma estas palabras engadíndolles -mente:6
Escribe as palabras anteriores poñendo diante o ou a:3
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
.................................
Completa:4
Completa as seguintes oracións coas palabras adecuadas:
– Non cantaba porque tiña (inflamación da farinxe) ........................ .
– Tiveron que operalo de (inflamación do apéndice) ......................... .
– Tose moito: ten unha (inflamación dos bronquios) ......................... .
– O catarro produciulle unha (inflamación do oído) ................... .
5
Completa estas oracións coas palabras do recadro e risca o artigoque estea mal empregado:
7
As palabras rematadas en -ite ou -se son de orixe ..................... .
cómodo ...............................
áxil ...............................
suave ...............................
tranquilo ...............................
sincero ...............................
rápido ...............................
– O ano pasado vimos un/unha .......................... de sol.
– Escribe a data entre os/as .......................... .
– Ese país está atravesando unha/un .......................... económica.
– Tes que tomar un/unha .......................... ao día dese xarope.
– O médico mandoume facer unha/un .......................... de sangue.
dose parénteses análise eclipse crise
grega
farinxite
apendicite
bronquite
otite
eclipse
parénteses
crise
dose
análise
a coraxe
a linguaxe
o/a personaxe
a viaxe
o traxe
a abordaxe
a paisaxe
o paxe
a carraxe
comodamente
axilmente
suavemente
tranquilamente
sinceramente
rapidamente
62
Gramática: O pronome persoal
Completa o cadro cos pronomes persoais anteriores:2
Subliña os pronomes persoais que hai nestas oracións:
– ¿Vós viredes con nós ao cine este sábado?
– El sempre conta o mesmo conto.
– Eles chegarán pronto, pero ela vai tardar.
– Cando eu cheguei, ti xa non estabas.
1
Cambia de singular a plural:
– Ela chegou canda ti.
..............................................................................................................
– Eu son máis novo ca el.
..............................................................................................................
– Ela ten unha bici e el ten uns patíns.
..............................................................................................................
4
Fíxate no exemplo e define ti igual os pronomes do exercicio 1:vós: segunda persoa do plural
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
3
1.ª persoa eu
ti
el, ela
nós
vós
eles, elas
2.ª persoa
3.ª persoa
Singular Plural
nós: primeira persoa do plural
el : terceira persoa de singular, masculino
eles : terceira persoa de plural , masculino
ela : terceira persoa de singular, feminino
eu : primeira persoa de singular
ti : segunda persoa de singular
Elas chegaron canda vós.
Nós somos máis novos ca eles.
Elas teñen unha bici e eles teñen uns patíns.
63
10Substitúe as frases subliñadas por un pronome e escribe:
O neno do patinete é o meu curmán.
..............................................................................................................
Clara e Sofía irán este verán á casa da súa avoa.
..............................................................................................................
Dálle o balón a María, Xoán xa ten unha pelota.
..............................................................................................................
Xabier e mais eu somos moi bos amigos.
..............................................................................................................
Pablo, Tareixa e ti non parades quietos nin un momento.
..............................................................................................................
5
Escribe unha oración con cada parella de palabras:
eu – paseo Ý .......................................................................................
..............................................................................................................
ti - atopas Ý ........................................................................................
..............................................................................................................
el e ela - saben Ý ................................................................................
..............................................................................................................
nós - corremos Ý ................................................................................
..............................................................................................................
6
Completa as oracións cos pronomes que consideres máis adecuados:
– ........... non salto tan alto coma ........... .
– Gústame moito como fixestes ........... o mural dos seres vivos.
– ........... chegaron moi tarde esta mañá.
– ¿Sabes como debuxamos ........... este círculo? Cun vaso.
7
El é o meu curmán .
Elas irán es te verán á casa dela .
Dálle o balón a ela , el xa ten unha pelota .
Nós somos moi bos amigos.
Vós non parades quietos nin un momento.
Eu ti
vós
Eles
nós
Resposta aberta.
64
De fábula11Vocabulario: Voa alto
Le o seguinte poema e completa os nomes das aves:1
Un parruliño
acaba de nacer:
ten brandiñas plumas,
ten pequenos pés.
Mide, dereito,
un dedo maimiño,
pero é máis escuro
cós outros patiños.
—Señora Pata
—fala unha oca—,
este parrulo
parece unha foca.
—Señora Pata
—fala a galiña,
este parrulo
é coma unha espiña.
O parruliño
chora a fartar:
—Sen pais nin veciños,
¡teño que escapar!
Marchou caladiño
nunha noite escura
e botou o inverno
de longa aventura.
E ao chegar mansiña
unha flor primeira,
o parrulo foise
lavar á ribeira.
E ao verse no espello
descobre, orgulloso,
que era en verdade
¡un cisne fermoso!
Ana M.ª Fernández: A casa de había unha vez,
Ed. Xerais
.......................
.............
........................
........................
.......................
peteiro
plumas
ás
cola
patas
65
Completa este cadro de xentilicios:4
Une as palabras adecuadamente e forma oracións:2
Escribe agora os xentilicios de:5
Europa .................................
América .................................
África .................................
Asia .................................
Australia .................................
España .................................
As andoriñasA cegoñaA aguia
A curuxa
axexacheganoulea
fai o niño
no campanario.coa primavera.
pola noite.a súa presa.
Completa:3
Os xentilicios son os nomes das ..................... que habitan nas
distintas ........................ .
Lugar
Ferrol
Arousa
Ourense
Arzúa
Vigo
Verín
Cambados
Noia
Viveiro
Cee
Poio
-án/-a
ferrolán/-á
arousán/-á
ourensán/-á
arzuán/-á
-és/-esa
vigués/-esa
verinés/-esa
cambadés/-esa
noiés/-esa
-ense
viveirense
ceense
poiense
persoas
localidades
europeo/-a
americano/-ana
af ricano/-ana
asiático/-ica
australiano/-ana
español/-ola
66
Ortografía: Palabras con b
Completa con ber ou ver e escribe unha oración con cada verbo:
caber Ý ..........................................................................................
saber Ý ..........................................................................................
mover Ý ..........................................................................................
deber Ý ..........................................................................................
ferver Ý ..........................................................................................
beber Ý ..........................................................................................
haber Ý ..........................................................................................
volver Ý ..........................................................................................
2
Busca no dicionario e escribe palabras derivadas destes verbos:
saber: ...................................................................................................
volver: ..................................................................................................
ver: .......................................................................................................
3
Completa con b ou con v:
fervenza haberes deberes bebedizo
resabido sabedoría previsto cabida
fervor sabichón remover envoltorio
bebedoiro devolver revista movemento
4
Completa:1
– Escríbense con b os verbos haber, beber, ........................., deber e
........................ .
– Escríbense con v os verbos ver, ........................, mover e ferver.
saber
caber
volver
sabedor, sabenza , sabio, sabichón , sabido, sabedoría .
volto, volta , envolver, devolver, revolver.
vidente , visible , visión , vis ta , visual , entrever, prever.
Resposta aberta.
67
11
Completa as seguintes oracións con haber ou a ver:
– ........................ se rematas eses exercicios dunha vez.
– Creo que vai ........................ un concurso de cancións.
– Non corras tanto, ........................ se vas caer.
– Nesa festa debe ........................ centos de persoas.
– Mira ........................ se está aí a miña bufanda.
6
Escribe ao lado das definicións a palabra correspondente:
Segundo mes do ano. ..............................................
O contrario de duro. ..............................................
Camisa de muller. ..............................................
Que non se pode crer. ..............................................
Examinar algo atentamente. ..............................................
Conseguir unha cousa. ..............................................
Que está baixo terra. ..............................................
Barriga, ventre. ..............................................
7
Fíxate no exemplo e completa: sensible Ý sensibilidade8
Clasifica as palabras anteriores:
Escríbense con b: ................................................................................
..............................................................................................................
Escríbense con v: ................................................................................
..............................................................................................................
5
probable Ý .................................
amable Ý .................................
hábil Ý .................................
débil Ý ..................................
estable Ý ..................................
posible Ý ..................................
A ver
haber
a ver
haber
a ver
febreiro
brando
blusa
incrible
observar
ob ter
subterráneo
abdome
probabilidade
amabilidade
habilidade
debilidade
es tabilidade
posibilidade
haberes, deberes, bebedizo, resabido, sabe-
doría , cabida , sabichón , bebedoiro.
fervenza , previs to, fervor, remover, en-
voltorio, devolver, revis ta , movemento.
68
Gramática: O verbo (1)
Escribe o verbo correspondente a cada definición:
Limpar coa vasoira.
Lavar os cacharros.
Tomar algo líquido.
Poñerse a roupa.
Lavar coa ducha.
Andar moi rápido.
Habitar nalgún sitio.
Cortar algo en anacos.
Alisar os cabelos.
Facer a comida.
Cociñar nunha tixola.
Cociñar en auga fervendo. RECOC
RITIRF
RAÑICOC
RAETIEP
RITRAP
RIVIV
RERROC
RAHCUD
RITSEV
REBEB
RAGERF
RERRAV
2
Completa:1
Os verbos poden estar en 1ª, 2ª ou 3ª ....................... de singular
ou de .................. .
Clasifica os verbos anteriores:3
1ª Conxugación 2ª Conxugación 3ª Conxugación
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
persoa
plural
f regar
duchar
peitear
cociñar
varrer
beber
correr
cocer
ves tir
vivir
par tir
f ritir
ter
69
11Pon en plural os verbos e volve escribir as oracións:
Él miraba a estatua con moita atención.
Eles ......................................................................................................
Eu xogo sempre ás bólas á hora do recreo.
Nós .......................................................................................................
Ti cambiarás estes cromos repetidos.
Vós .......................................................................................................
4
Le o seguinte texto:
Ana entrou no comedor, onde xa estabantodos sentados.
—¿Por que tardaches tanto, Ana? —dixo amamá.
— Eu só quero un anaquiño de queixo.Todos miráronse estrañados, pero serví-
ronlle o queixo nun pratiño.—A ver se che gusta este queixo que te-
mos na casa, ratiño González —pensou Ana.Helena Villar Janeiro: Don Merlo con chaqueta,
Ed. Xerais
5
Fíxate nos verbos subliñados no texto anterior e enche o cadro:6
Verbo
entrou
es taban
tardaches
dixo
quero
miraron
serviron
temos
Infinitivo
entrar
es tar
tardar
dicir
querer
mirar
servir
Conx.
1ª
1ª
1ª
3ª
2ª
1ª
3ª
2ª
Persoa
3ª
3ª
2ª
3ª
1ª
3ª
3ª
1ª
Número
singular
plural
singular
singular
singular
plural
plural
plural
miraban a es tatua con moita atención .
xogamos sempre ás bólas á hora do recreo.
cambiaredes es tes cromos repetidos.
70
Versos salgados12Vocabulario: Baixo o mar
Ordena as letras e identifica cada peixe ou marisco co seu debuxo:1
Busca nesta sopa de letras sete palabras relacionadas co mar e es-críbeas acompañadas dun adxectivo:
2
l l a c a b u a ..................................
n o c e t a l ..................................
e m a x i a ..................................
a b u x o ..................................
x e m ó l l i n ..................................
m o l o l o l ..................................
B V E O I L L A
U P C Ñ M N V R
G B A Í A S A E
U B N T R F D A
I I T U I C X Z
N A I Q S E R B
A U L I C O P Ñ
Z N M R O C H A
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
Coa axuda do dicionario, explica que significan estas expresións:
mar aberto: .........................................................................................
mar de fondo: .....................................................................................
3
bacallau – 5
centola – 2
ameixa – 6
xouba – 4
mexillón – 3
ollomol – 1
illa afas tada
baía protexida
rocha dura
buguina es traña
cantil escarpado
marisco rico
area fina
Par te do mar que está lonxe da costa , sen abrigo.
Axitado, de ondas altas; presaxia tormenta .
Respos ta modelo.
71
Completa as casas con palabras da familia de mar:5
Todas estas palabras son da familia de pescar. Completa con elasas seguintes oracións:
6
Coa axuda do dicionario, continúa as familias léxicas de:
area, .....................................................................................................
pintar, ..................................................................................................
auga, ....................................................................................................
7
¿Sabes que collemos o outrodía nas rochas?
....................................................
8
Completa:4
Unha familia de palabras está formada por unha ........................
e todas as súas .......................... e compostas.
1 Ý
2 Ý
3 Ý
4 Ý
5 Ý
M A R I Ñ E I R
E M O T
I S C
I Ñ
E A
O
O
O
O
M
M
M
A R
A R
RA
M A R
1. Persoa que traballa nun barco.2. Terremoto no mar.3. Non son peixes, pero tamén viven no
mar e están moi ricos.4. Dise do azul moi escuro.5. Movemento de subida e baixada das
augas do mar.
pescador pesqueiro pescada pesca pesqueira
– Meu pai pescou unha ............................... e tres fanecas.
– Meu avó era un bo ...............................; cada amencer saía no seu
..............................., que se chamaba «A Pardela».
– A ............................... é o lugar onde abunda a pesca.
– ¿Queres que vaiamos de ............................... esta fin de semana?
palabra
derivadas
caramuxos
pescada
pescador
pesqueiro
pesqueira
pesca
areal , areeira , arear, areeiro, areento, areoso.
pintor, pintora , repintado, despintar, pinta , pintura ...
paraugas, augafor te , augardente , desaugar, augadoiro...
72
Ortografía: Outros verbos con b
Escribe os verbos correspondentes:
prohibido ............................... escritura ...............................
descrición ............................... subida ...............................
recibo ............................... exhibición ...............................
1
Completa as seguintes oracións coas palabras do recadro:3
Agrupa as palabras anteriores segundo o verbo do que procedan:
vivir: .....................................................................................................
servir: ...................................................................................................
vir: ........................................................................................................
4
Fíxate nos verbos anteriores e completa:2
Escríbense con b os ..................... rematados en .........., excepto
vir, servir e vivir.
– No programa de radio do ........................ sábado falaremos dos
seres ........................... . ¿Queres ........................... ti?
– Por favor, ¿onde queda o .......................... nesta cafetería?
– Estas vitaminas son boas para ........................... a gripe.
– Durante a acampada, quedamos sen ........................... e fomos co-
mer a un ........................... .
– Compramos esa árbore nun ........................... que hai preto da
miña ........................... . O home era moi ........................... .
vivendaprevir
servizoviveiro
vindeiroautoservizo
intervirvíveres
vivosservicial
prohibir
describir
recibir
verbos
vindeiro
vivos intervir
servizo
previr
víveres
autoservizo
viveiro
vivenda servicial
-bir
escribir
subir
exhibir
vivos, víveres, v iveiro, v ivenda
servizo, autoservizo, servicial
intervir, v indeiro, previr
73
12Completa:5
As terminacións -aba, ............., -aba, ........................., -abades,
............. do ....................... imperfecto dos verbos da ....................
conxugación escríbense con ..... .
Elixe un verbo para cada substantivo e forma oracións:6
Busca na sopa de letras sete verbos rematados en -aba. Escribe aolado o número e a persoa:
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
...................................................................
7
A R T Q S G S H L O
E Z X C V B O N M C
L Ñ C A M I Ñ A B A
P L E V A B A D E S
O R A T I N B E R A
U H B A I L A B A B
X C A V B N S M L A
C A N T A B A M O S
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
pianista cantante saltón profesor bolboreta público
cantaba explicaba escoitaba voaba brincaba tocaba
camiñaba : 1ª ou 3ª singular
levabades: 2ª plural
bailaba : 1ª ou 3ª singular
cantabamos: 1ª plural
ceaban : 3ª plural
soñabas: 2ª singular
casabas: 2ª singular
pianis ta – tocaba
cantante – cantaba
saltón – brincaba
profesor – explicaba
bolboreta – voaba
público – escoitaba
-abas -abamos
-aban pretérito
b
1ª
Oracións: respos taaber ta .
74
Gramática: O verbo (2)
Completa:1
Le o seguinte texto e clasifica as formas subliñadas:2
Os tempos verbais son presente, ...................... e ....................... .
No pasado podemos distinguir dous tempos verbais:
– pretérito ............................ .
– pretérito ............................ .
Christine Nöstlinger (adaptación)
Presente: ..............................................................................................
..............................................................................................................
Pretérito perfecto: ..............................................................................
Pretérito imperfecto: ..........................................................................
Futuro: .................................................................................................
7 de setembro
Eu pensaba que este diario non o usaría porque non
gardaba pensamentos secretos. Pero estaba equivocada.
Agora teño moitos segredos que nunca poderei con-
tar a ninguén, porque ninguén me comprende. Mamá
díxome: ¡Non sexas ridícula!. E papá comentou: «¡Xa
quixera eu ter esas preocupacións!».
Estou celosa, tanto que nin fago caso do que di a se-
ñorita. Miro continuamente para o terceiro pupitre da
fila da ventá, onde sentan Alexandre e Ana. Non paran
de rir. Seguro que no recreo tamén andarán xuntos,
coma onte.
pasado
per fecto
teño, comprende , es tou , fago, di , miro, sentan
dixo, comentou
pensaba , es taba
poderei , andarán
imper fecto
futuro
75
12Pon as oracións en presente, pasado e futuro:3
Pasado Presente Futuro
Esquecín todo. ......................... todo. ............................... todo.
.................... o autobús. .................... o autobús. Collerás o autobús.
....................... en bici. Ando en bici. ........................ en bici.
....................... os deberes. ....................... os deberes. Rematarei os deberes.
Subliña en azul as formas verbais que estean en pretérito imper-fecto, e en vermello as que estean en pretérito perfecto:
subía mirei cantaron encestaba nadastes
partiades dabamos arranxaches dicían servistes
mercabas vendín pescaba paseamos corrías
4
Define estes verbos coma no exemplo:bailei: 1ª persoa singular, pretérito perfecto
comen: .................................................................................................
atoparás: ..............................................................................................
cantabamos: ........................................................................................
sabedes: ...............................................................................................
soñarán: ...............................................................................................
saín: .....................................................................................................
6
Completa as oracións poñendo os verbos no tempo adecuado:
– Hai unhas horas (chegar) .......................... o meu tío de Arxentina.
– O próximo luns (xogar) .............................. contra o voso equipo.
– Cando era pequeno non (parar) ................................. de falar.
– Este ano (estudar) ................................. 4º de primaria; o ano que
vén (estudar) ................................. 5º.
5
Colliches
Esquezo Esquecerei
Colles
Remato
Andei Andarei
Rematei
chegou
xogaremos
paraba
es tudo
es tudarei
3ª persoa , plural , presente
2ª persoa , singular, futuro
1ª persoa , plural , pret . imper fecto
2ª persoa , plural , presente
3ª persoa , plural , futuro
1ª persoa , singular, pret . per fecto
-or/-ora
escritor/-ora
76
Unha noticia sensacional13
Vocabulario: ¡A traballar!
Escribe os nomes dos oficios, elixindo o sufixo adecuado:1
Busca estes oficios na sopa de letras e escribe a que se dedica cada un:2
escribir
taxi
mar
pescar
masaxes
xardín
deseñar
máquina
pan
nadar
pescador/-ora
deseñador/-ora
nadador/-ora
-eiro/-eira
mariñeiro/-eira
xardineiro/-eira
panadeiro/-eira
-ista
taxis ta
masaxis ta
maquinis ta
O apicultor ....................................................
O albanel ....................................................
O bedel ....................................................
O oleiro ....................................................
O labrego ....................................................
O gandeiro ....................................................
O xoieiro ....................................................
A P I C U L T O R
L C D G H L Ñ L X
B E D E L P U E O
A Z X C V B N I I
N M L Ñ F D A R E
E Q T E I P V O I
L A B R E G O C R
G A N D E I R O O
cría abellas para producir mel.
cons trúe as casas.
mantén a orde no colexio.
fai olas de barro.
cultiva a terra .
coida do gando.
fabrica ou vende xoias.
77
Agrupa estas profesións segundo o campo ao que se refiran:pescador, enfermeiro, redeira, albanel, mecanógrafo, actriz, médi-co, administrativa, apicultor, secretaria, electricista, dentista, pin-tora, agricultor, cociñeira, fontaneiro, pinche, mariscadora, cama-reiro, gandeiro, cantante.
Oficios do mar: ...................................................................................
Construción: .......................................................................................
Oficina: ................................................................................................
Sanidade: .............................................................................................
Artistas: ................................................................................................
Faenas do campo: ...............................................................................
Restaurante: ........................................................................................
3
Coloca cada palabra no campo semántico que lle corresponda:chuvia, profesor, mazás, recreo, frío, peras, aula, neve, melón.
5
Adiviña estes oficios:6
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
................................
Froitas Escola Tempo
Completa:4
Un campo semántico está formado por todas as ..........................
relacionadas cun mesmo ....................... .
.................................................... ....................................................
mazás
peras
melón
profesor
recreo
aula
chuvia
frío
neve
pescador, redeira , mariscadora
albanel , electricis ta , fontaneiro
mecanógrafo, adminis trativa , secretaria
enfermeiro, médico, dentis ta
actriz , pintora , cantante
apicultor, agricultor, gandeiro
cociñeira , pinche , camareiro
palabras
camareira . notario.
tema
78
Ortografía: O seseo e a gheada
Subliña as palabras con seseo nestes versos de Rosalía:
Vente, rapasa,
vente, meniña,
vente a lavar
no pilón da fontiña.
Ramo de flores parese
Muxía a das altas penas
con tanta rosa espallada
naquela branca ribeira,
con tanto caraveliño
que relose entre as areas,
con tanta xente que corre,
que corre e se sarandea.
2
Escribe, sen seseo, as palabras que subliñaches no poema.
..............................................................................................................
3
Completa con c, z ou s:
oficio sorte oposición gravación
pozo azoute recibir zapatilla
camisón aceite vez raíz
cereixa azucre ocasión solución
cepillo cazadora tesoiras zurdo
4
Completa:1
O seseo consiste en substituír os sons [ce], [.......] ou [.......] por
[.......], [si] ou [.......].
Rapaza , parece , reloce , zarandea .
ci
se s
z
79
13
Copia o seguinte texto sen gheada:
Un pequeno regheiro corre ata a ghran laghoa da Ghloria, pre-to das ghándaras de Tobío. Alí toman o sol, preghizosos, os sapos eos tritóns, que seghen o rastro dos insectos. Moi preto, na ghranxade Ghonzalo, os ghalos e as ghaliñas peteiran o millo e o ghato dor-me tranquilo xunto á porta.
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
6
Completa con g, gu ou gü:
figo figueira rego piragüista
seguir guitarra mago guedellas
pingüín lingua lingüista preguiza
lingüeta pinga gripe ungüento
7
Fíxate no mapa do libro e escribe o nome de tres lugares onde sefale con seseo e outros tres onde se fale con gheada:
seseo: ...................................................................................................
gheada: ................................................................................................
8
Completa:5
A gheada consiste en pronunciar o son [.....] (ga, ........, gu,
.........., gui) como [gh].
Un pequeno regueiro corre ata a gran lagoa da Gloria ,
preto das gándaras de Tobío. Alí toman o sol , preguizosos,
os sapos e os tritóns, que seguen o ras tro dos insectos. Moi
preto, na granxa de Gonzalo , os galos e as galiñas petei-
ran o millo e o gato dorme tranquilo xunto á por ta .
g go
gue
Resposta aberta.
80
Gramática: O verbo (3)
Escribe os tempos de presente:1
Completa estas oracións cos verbos anteriores:
– Ti sempre .................. dicindo que Laura e mais eu .......................
no mesmo edificio, pero ....................... estar confundida, porque
ela ................ nunha rúa e eu ................... noutra distinta.
– ¿Sabes por onde ....................... Lucía e María? Si, .........................
de estar xogando no parque.
– Vós ....................... de estar moi cansos, porque .......................
todo o día correndo de aquí para alá.
2
Escribe estas oracións en futuro:
Hoxe chove moito. Ý Mañá ..............................................................
Andamos cinco quilómetros. Ý O próximo sábado ........................
..............................................................................................................
Onte durmiches tranquila. Ý Esta noite ..........................................
..............................................................................................................
3
andar deber vivir
ando
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
debes
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
...............................
vive
...............................
...............................
...............................
andas
vivo
vives
vivimos
vivides
viven
andas
anda
andamos
andades
andan
debo
debe
debemos
debedes
deben
debes
vive
andan
debedes
choverá moito.
durmirás tranquila .
a n d a r e m o s
cinco quilómetros.
andamos
deben
vivo
vivimos
81
13Clasifica estas formas verbais:partiamos collías contabades indicaron tocabancolleu mercabas andei levaches erguía
Pretérito imperfecto: ..........................................................................
..............................................................................................................
Pretérito perfecto: ..............................................................................
4
Le o seguinte poema e coloca os verbos subliñados onde corres-ponda; escribe tamén o seu infinitivo:
Sobre o lombo do regueironavega unha xoaniñanunha folla de salgueiro.Dende o intre que embarcousente unha fonda morriñado prado onde se criou.Mentres deixaba o valdicía polo baixiño:«Volverei ao salgueiral».E unha mañá raioleira,por entre vimbios e fentas,voltou a xoaniña andeira.
Anisia Miranda: Cantarolas,Ed. Xerais (adaptación)
5
Infinitivo Presente Imperfecto P. Perfecto Futuro
navegar navega
embarcar embarcou
sentir sente
criar criou
deixar deixaba
dicir dicía
volver volverei
voltar voltou
par tiamos, collías, contabades, toca-
ban , mercabas, erguía .
indicaron , colleu , andei , levaches.
82
Cara ao público14Vocabulario: A nosa casa
Debuxa unha casa e sinala nela as seguintes partes:1
Busca na sopa de letras o nome destes utensilios de cociña:2
tellado
balcón
cheminea
porta
ventás
garaxe
adega
faiado
escaleira
solaina
C O I T E L O C
U R T I H N P O
N V B X E R R A
C A Z O L A A D
A S Z L A C T O
U O G A R F O R
C U L L E R I R
Respos ta de aplicaciónpráctica .
83
Risca as palabras desta serie que estean mal escritas:
paraugas cocina cheminea xaula xarrón
espexo petador testos bañera fumo
4
Escribe correctamente as palabras que estaban mal escritas:
..............................................................................................................
..............................................................................................................
5
Debuxa os elementos necesarios para decorar este salón e escribeos seus nomes.
6
Di en que cuarto colocarías cada un destes elementos:
floreiro ............................... trastos ...............................
ordenador ............................... televisor ...............................
microondas ............................... colonia ...............................
froiteiro ............................... paraugueiro ...............................
espertador ............................... moto ...............................
3
..................................................... .....................................................
..................................................... .....................................................
..................................................... .....................................................
salón
es tudio/cuar to
cociña
comedor
cuar to
Cociña , gaiola , floreiro, espello, bañeira , fume .
faiado
sala de es tar
cuar to de baño
ves tíbulo
garaxe
Respos ta de aplicaciónpráctica .
Respos ta modelo.
84
Ortografía: Palabras abreviadas
Completa:1
Relaciona cada abreviatura co seu significado:2
Completa estas oracións con algunhas das abreviaturas do exerci-cio anterior:
– Na ............ 132 do libro hai un ............ moi claro de oracións ex-
clamativas.
– A ............ María vive na ............ das Flores, ............ 4, na escalei-
ra ............ .
– O .......... Branco traballa no hospital da vila. ¿.......... non o coñe-
ce? Si home, presenteillo unha vez, chámase ........... Francisco.
– A palabra ela é un ............; rapaza é un ............ .
3
As abreviaturas son palabras acurtadas. Comezan sempre pola
..................................................... e rematan case sempre nun
.................. .
adv.
ex.
esq.
tel.
Sra.
Dr.
D.
Srta.
Vde.
páx.
don
adverbio
doutor
señorita
señora
vostede
páxina
esquerda
teléfono
exemplo
n.º
r/
fem.
masc.
pl.
pron.
avda.
gal.
dta.
subst.
plural
pronome
número
dereita
avenida
substantivo
feminino
galego
rúa
masculino
letra inicial da palabra
punto
páx. ex.
Sra .
Dr. Vde .
D.
pron . subs t .
esq./dta
avda . n.º
85
14¿Cales das abreviaturas do exercicio 2 se escriben con maiúscula?¿Por que?
..............................................................................................................
..............................................................................................................
4
Escribe os símbolos correspondentes a estas palabras:6
Escribe o remite deste sobre utilizando abreviaturas:Remite dona Sara Cabreiro López
rúa Os Regos, número 32, edificio Diana escaleira Bcódigo postal 15172 - Oleiros
7
leste ......... noroeste ......... sur ......... sueste .........
hora ......... quilo ......... metro ......... centímetro .........
Completa:5
Os símbolos son ..................................... iguais para case todas as
linguas. Non levan ...................... ao final.
..............................................................................................................
..................................................................................................
...................................................................................
...................................................................
................................................
Es tán en maiúscula Sra . Dr. D. Sr ta . Vde ., porque son for-
mas de tratamento.
abreviaturas
r te/ D.ª Sara Cabreiro López
r/ Os Regos, n .º 32, edif. Diana esc . B
c . p . 15172 - Oleiros
punto
L
h
NO
kg
S
m
SL
cm
86
Gramática: Algúns adverbios
Completa:1
Fíxate no debuxo e completa utilizando os adverbios de lugar:2
Os adverbios de lugar indican .................. está algo ou onde se
realiza a acción.
Os adverbios de tempo indican ..................... sucede algo.
....................... dorme Rosi. O seu cuarto queda ......................., ao
terminar as escaleiras. ....................... hai un xardín, que se ve moi
ben desde a súa ventá. A cama é moi cómoda. ....................... hai un
cadro que pintou ela. ....................... está a mesa de noite, que ten
tres caixóns; Rosi mete ....................... as cousas máis pequenas. A
porta está pintada de branco; ....................... colga a bata e algúns
bolsos. Gústalle o seu cuarto; ademais, desde ......................., os
seus pais non escoitan nada cando está coas amigas.
arriba fóra ao lado
dentro enfronte detrás
aquí abaixo
onde
cando
Aquí
Fóra
Enfronte
Ao lado
dentro
detrás
abaixo
arriba
87
14Escribe:
Tres adverbios de tempo: ...................................................................
Tres adverbios de lugar: .....................................................................
3
Completa con adverbios de tempo:4
Clasifica os seguintes adverbios:5
mañáonte
prontohoxe
semprexa
agoracedo
tardeaínda
nuncadespois
– ................... non teremos clase, porque é festa.
– .................. déronnos as notas.
– ............... está chovendo, pero seguro que .............. escampará.
– ............... non chegou o tren, así que teremos que esperar.
– ......... che dixen que ............ non podo ir ás actividades.
– Eu érgome moi .............. pola mañá; meu irmán, un pouquiño
máis ................ .
– A miña avoa ............... me da un agasallo cando vou vela.
– ................ acaba ................ o traballo, sempre tarda.
lonxenunca
pretoacotío
alílogo
dianteantonte atrás
daquela entóndebaixo
Adverbios de lugar: ............................................................................
..............................................................................................................
Adverbios de tempo: ..........................................................................
..............................................................................................................
lonxe , preto, alí, diante , debaixo, atrás
nunca , acotío, logo, antonte , daquela ,
entón
Mañá
Onte
Agora despois
Aínda
Xa hoxe
cedo
tarde
sempre
Nunca pronto
Resposta aberta.
As normas ortográficas e morfolóxicas seguidas neste proxecto son as establecidas pola Real Academia Galega e o Instituto da Lingua na última edición das Normas
ortográficas e morfolóxicas do idioma galego, de decembro de 2003.
DEIXA MARCA é un proxecto educativo de Anaya Educación para o Segundo Ciclo de Educación Primaria.
Na realización deste caderno interviñeron:
Edición:
Cristina Montes Posadas
Deseño de cubertas e interiores:
Miguel Ángel Pacheco e Javier Serrano
Tratamento infográfico do deseño:
Tae Mori e Alejandra Navarro
Ilustracións:
Alberto José García Ariza
Equipo técnico:
David Gómez González
© Do conxunto desta edición: GRUPO ANAYA, S.A., 2005 - Juan Ignacio Luca de Tena, 15 - 28027 Madrid.
Reservados todos os dereitos. O contido desta obra está protexido pola Lei, que establece penas de prisión e/ou multas, amais das co-
rrespondentes indemnizacións por perdas e danos, para quen reproduza, plaxie, distribúa ou comunique publicamente, en todo ou en
parte, unha obra literaria, artística ou científica, ou a súa transformación, interpretación ou execución artística fixada en calquera tipo
de soporte ou comunicada a través de calquera medio, sen a preceptiva autorización.