Programación de Física 2º Bacharelato CURSO 2015-16 · ciencia como fonte de cambio social....

Programación deFísica

2º Bacharelato

CURSO 2015-16

Programación Física 2º Bach. IES de Vilalonga 2.015-16 1

1. INTRODUCCIÓN........................................................................................................................ 32. OBXECTIVOS XERAIS...............................................................................................................43. CONTIDOS COMÚNS................................................................................................................54. DESCRICIÓN DAS UNIDADES DIDÁCTICAS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN........................6

Unidade 1. Repaso xeral de Cinemática, Dinámica, Traballo e Enerxía............................7Unidade 2. Gravitación ......................................................................................................8Unidade 3. Electromagnetismo........................................................................................10Unidade 4. Vibracións e ondas........................................................................................12Unidade 5. Óptica............................................................................................................14Unidade 6. Física moderna..............................................................................................18Unidade 7. Prácticas........................................................................................................18

5. METODOLOXÍA ....................................................................................................................... 196. CRITERIOS DE AVALIACIÓN ................................................................................................ 217. OBXECTIVOS MÍNIMOS .........................................................................................................24


1. INTRODUCCIÓN

O sistema educativo ten como finalidade dotar o alumnado dunha formación coherente coasnecesidades e cos retos nos que se desenvolve a sociedade.A física contribúe a este obxectivo, interpretan do o Universo e buscando unha explicación científicapara todos os fenómenos observables, desde a escala máis grande, como son as galaxias e estrelas,pasando por escalas intermedias moi relacionadas co contorno cotián, ata a máis pequena, como osátomos ou as partículas elementais.

Como todas as ciencias, a física constitúe un elemento fundamental da cultura do noso tempo.Coñecer o desenvolvemento producido nos últimos sécalos é esencial para comprender a sociedadeactual, inmersa, no caso das sociedades occidentais, nun nivel de benestar que está intimamenterelacionado cos avances científicos e tecnolóxicos. Este feito pode constatarse nas complexasinteraccións entre física, tecnoloxía, sociedade e ambiente (ciencia-tecnoloxía-sociedade-medionatural), xa que o desenvolvemento científico está directamente relacionado co desenvolvementoindustrial, co poder adquisitivo dunha sociedade; desenvolve un importante papel como fonte docambio social e ten implicacións directas e indirectas sobre o medio natural.

A física deberá formar o alumnado para analizar a información de diferentes fontes econtrastala cos coñecementos adquiridos. Este feito contribúe a crear persoas competentes paraexercer os seus dereitos cidadáns con plena autonomía e para participar en problemas de interesesocial, xa que capacita para ter unha visión analítica e crítica da realidade.

O currículo de física debe incluír contidos, de diverso tipo, que contribúan á formación integraldo alumnado e que paralelamente permitan desenvolver con éxito estudos posteriores. Ao desenvolvereste currículo é aconsellable incluír unha perspectiva histórica, que explicite o importante papel destaciencia como fonte de cambio social. Tamén se debe facer especial referencia ao relevante papel dasmulleres no desenvolvemento da ciencia e da tecnoloxía, que non é unicamente un fenómeno recente,a pesar de que en moitos casos as súas achegas non foron difundidas e valoradas comoconsecuencia dunha discriminación secular.

A materia deste segundo curso amplía os coñecementos do primeiro, estruturados arredor damecánica e da electricidade, e organízase en tres grandes áreas de coñecemento: mecánica,electromagnetismo e física moderna. A secuencia de contidos disponse en seis bloques que constitúeneixes integradores de coñecemento: contidos comúns, interacción gravitatoria, vibracións e ondas,óptica, interacción electromagnética e física moderna.

O primeiro bloque recolle contidos relacionados co feito de construír a ciencia e de transmitir ocoñecemento científico. Ten un carácter transversal e deberá ser desenvolvido e avaliado da formamáis integrada posible xunto co resto dos contidos deste curso.

O segundo bloque amplía os conceptos básicos de mecánica traballados en primeiro,especialmente a dinámica do movemento circular uniforme, a gravitación universal e a súa aplicaciónpara explicar os movementos de planetas e satélites.

Seguidamente introdúcense as vibracións e as ondas, comezando pola construción dun modeloteórico e particularizando posteriormente para as ondas sonoras e para a luz, que pola controversiahistórica sobre a súa natureza e a súa importancia constitúe un bloque independente.A continuación trabállase o electromagnetismo, eixe fundamental da física clásica xunto coa mecánica,que se organiza arredor dos conceptos da interacción electromagnética, indución e ecuacións deMaxwell.

Finalmente inclúese un bloque relativo á física moderna no que se introduce a física cuántica, arelatividade e, finalmente, unhas pinceladas sobre a física de partículas e algunhas investigacións queactualmente se están a desenvolver, desde unha perspectiva cualitativa.

A física require dun complexo tratamento matemático que en numerosas ocasións lle dificultaao alumnado a comprensión dos conceptos. Pódese minimizar esta complexidade nalgúns aspectos, erealmente o currículo actual de física está deseñado para que así sexa, pero sen esquecer que asmatemáticas son a linguaxe coa que podemos expresar con maior precisión os conceptos da física.


2. OBXECTIVOS XERAIS

1. Utilizar correctamente estratexias de investigación propias das ciencias (formulación de problemas,emisión de hipóteses fundamentadas, procura de información, elaboración de estratexias deresolución e de deseños experimentais, realización de experimentos en condicións controladas ereproducibles, análise de resultados, elaboración e comunicación de conclusións) relacionando oscoñecementos aprendidos con outros xa coñecidos.

2. Comprender os principais conceptos, leis, modelos e teorías da física para poder articulalos encorpos coherentes do coñecemento.

3. Obter unha formación científica básica que contribúa a xerar interese para desenvolver estudosposteriores máis específicos.

4. Recoñecer a importancia do coñecemento científico para a formación integral das persoas, asícomo para participar, como integrantes da cidadanía e, se é o caso, futuras científicas e futuroscientíficos, na necesaria toma de decisións fundamentadas sobre problemas tanto locais comoglobais.

5. Comprender as complexas interaccións actuais da física coa sociedade, o desenvolvementotecnolóxico e o medio natural (ciencia-tecnoloxía-sociedade-medio natural), valorando anecesidade de traballar para lograr un desenvolvemento sustentable e satisfactorio para oconxunto da humanidade.

6. Utilizar correctamente a terminoloxía científica e empregala de xeito habitual ao expresarse noámbito da física, aplicando diferentes modelos de representación: gráficas, táboas, diagramas,expresións matemáticas, etc.

7. Empregar as tecnoloxías da información e da comunicación (TIC) na interpretación e simulación deconceptos, modelos, leis ou teorías; na obtención e tratamento de datos; na procura de informaciónde diferentes fontes; na avaliación do seu contido e na elaboración e comunicación de conclusións,fomentando no alumnado a formación dunha opinión propia e dunha actitude crítica fronte aoobxecto de estudo.

8. Comprender e valorar o carácter complexo e dinámico da física e as súas achegas aodesenvolvemento do pensamento humano, evitando posicións dogmáticas e considerando unhavisión global da historia desta ciencia que permita identificar e situar no seu contexto ospersonaxes máis relevantes.

9. Deseñar e realizar experimentos físicos, utilizando correctamente o instrumental básico dolaboratorio, respectando as normas de seguridade das instalacións e aplicando un tratamento deresiduos axeitado.

10. Coñecer os principais retos que ten que abordar a investigación neste campo da ciencia naactualidade, apreciando as súas perspectivas de desenvolvemento.

11. Valorar as achegas das mulleres ao desenvolvemento científico e tecnolóxico, desde unhaperspectiva de xénero ao longo do tempo.

12. Comprender o carácter fundamental da física no desenvolvemento doutras ciencias e tecnoloxías.

13. Valorar o carácter colectivo e cooperativo da ciencia, fomentando actitudes de creatividade,flexibilidade, iniciativa persoal, autoestima e sentido crítico a través do traballo en equipo.


3. CONTIDOS COMÚNS

Contidos comúns a todos as unidades Utilización de estratexias básicas da actividade científica tales como a formulación de problemas, a toma de

decisións acerca da conveniencia ou non do seu estudo, a emisión de hipóteses, a elaboración de estratexiasde resolución, de deseños experimentais, a análise dos resultados e a verificación da súa fiabilidade.

Busca, selección e comunicación de información e de conclusións utilizando diferentes recursos eempregando a terminoloxía axeitada.

Emprego das TIC como ferramentas de axuda na interpretación de conceptos, na obtención, tratamento erepresentación de datos, na procura de información e na elaboración de conclusións.

Repercusión dos diferentes achados científicos na sociedade e valoración da importancia da ciencia sobre anosa calidade de vida. Análise crítica do carácter científico dunha información.

Recoñecemento da necesidade dun desenvolvemento sustentable e valoración das consecuencias ambientaisda evolución tecnolóxica. Aplicación á realidade galega.

Interese pola interpretación científica dous fenómenos físicos-químicos, utilizando as leis e conceptos defísica y química

Valoración das aplicacions tecnolóxicas dá fisica e dá química, así como da súa repercusiónsobre a calidade da vida e ou desenvolvemento económico.

Actitude reflexiva diante de fenómenos tidos por obvios e a disposición ó análise critico dás distintasinformacións sobre un mesmo feito, proporcionadas por distintas fontes.

Interese pola realización correcta de experencias, confección de informes, representación dedatos , etc.

Cuidado do material e instrumentos de laboratorio, respecto por as normas de utilización, asecomo as normas de seguridade no laboratorio.

Cooperación no traballo en equipo, respecto por as persoas e tolerancia coas peculiaridadesindividuais.


4. DESCRIPCIÓN DAS UNIDADES DIDÁCTICAS E CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Tomando como fonte o Decreto 126/2008, do 19 de xuño, polo que se establece a ordenación e o currículode bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia (DOG do 23 de xuño de 2008) e tendo en conta asorientacións xerais da CIUG para o curso 2.015-16 (http://ciug.cesga.es/grupos/fisicaorientacions.php)en canto asPAAU, dividímo-la programación nas seguintes unidades didácticas:


http://ciug.cesga.es/grupos/fisicaorientacions.php

http://ciug.cesga.es/PDF/ReferenciasLegais/Decreto126-2008curriculoBacharelatoLOEGalicia.pdf

UNIDADE 1. REPASO XERAL DE CINEMÁTICA, DINÁMICA, TRABALLO E ENERXÍA.

Este tema pretende que os alumnos recorden os aspectos principias de Cinemática, Dinámicae de Traballo e Enerxía, impartidos no curso anterior.

Revisaranse resumidamente os conceptos básicos necesarios de cada unha destas disciplinase aplicaranse a moitos dos exercicios típicos, xa que os alumnos deben adquirir soltura no manexodestes conceptos e na resolución dos problemas básicos asociados a eles, que por outra parte sonprecisos para varios dos temas que se van impartir.

Así recordarase e traballarase con conceptos tales como: Sistemas de referencia, velocidade,aceleración e as súas compoñentes intrínsecas, MRU, MRUA, composición de movementos, MCU,MCUA, forza, forzas nos movementos circulares, traballo, enerxía cinética, enerxía potencial eprincipio de conservación da enerxía.

Tempo estimado: 3 semanas


UNIDADE 2. GRAVITACIÓN

A análise da extensiva acumulación de información experimental sobre as posiciónsastronómicas de corpos celestes no tempo levou á dedución de tres leis empíricas, que permitiron aformulación dun modelo celeste como descrición interpretativa. Este modelo implica a acción atractivadunha forza central neta e formula o problema da interacción de dous, tres e máis corpos; así mesmoconduce á introdución dunha enerxía posicional asociada.

A consecuente xeneralización da interacción a calquera partícula ou corpo unifica a Física dosCeos coa Física da Terra, e proporcionaralle ó alumnado un corpo de coñecementos consistente paraentende–las regularidades de funcionamento do Universo. A interacción gravitatoria é a máis débil detódalas interaccións coñecidas da natureza e, se ben ten unha grande incidencia a nivel macroscópico,xoga un nimio papel no que respecta ó mantemento da estructura básica da materia, o que se pon demanifesto ó correlacionar estes contidos cos do bloque seis. Os principios de conservación da enerxíae do momento angular precisan, para calquera corpo celeste, a órbita e a súa excentricidade;igualmente, posibilitan a navegación espacial, en traxectorias de transferencia, ó minimiza–lacantidade de enerxía requirida. Todo isto permitiralles ós alumnos e ás alumnas analiza–lasaplicacións espaciais da actualidade e formular hipóteses sobre as posibilidades futuras.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS

Analiza-la evolución da Ciencia na explicación dos fenómenos naturais. Interpreta-las forzas gravitatorias e a súa consecuencia na orde do universo. Establece-los conceptos necesarios para o estudo das interaccións a distancia. Identifica-la interacción gravitatoria como unha interacción de tipo conservativo e establece-las

magnitudes que a caracterizan. Coñece-las características e as leis que rexen o movemento xeral dun corpo no campo

gravitatorio e relacionalo coa enerxía. Relaciona-los avances científicos, derivados do estudo das forzas gravitatorias, coa exploración

actual do universo.

CONTIDOS

1. Modelos do universo. Revisión histórica. 2. Forzas centrais.

2.1. Momento angular dunha partícula. 2.2. Teorema do momento angular. Principio de conservación.

3. Leis de Kepler 4. Lei da Gravitación Universal

4.1. Constante "G". 4.2. Período de revolución dun planeta. 4.3. Interacción dun conxunto de masas puntuais. Principio de superposición.

5. Concepto de "campo" 5.1. Campos escalares 5.2. Campos vectoriais 5.3. Campos conservativos 5.4. Forzas conservativas

6. Enerxía potencial 6.1. Enerxía potencial nun punto 6.2. Traballo e diferenza de enerxía potencial 6.3. Conservación da enerxía mecánica 6.4. Intensidade do campo gravitatorio nun punto 6.5. Potencial gravitatorio

7. Aplicacións ó estudo do campo gravitatorio terrestre 7.1. Intensidade do campo gravitatorio terrestre 7.2. Variación da "g" coa altura, a profundidade e a latitude 7.3. Enerxía potencial gravitatoria terrestre


7.4. Satélites: velocidade orbital e velocidade de escape.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

• Interpretar e analiza-lo concepto de campo gravitatorio. Preténdese comprobar se o alumnado é quén de comprende-lo concepto físico de campoextendendo o devandito concepto ó estudo do campo gravitatorio, analizando de xeito particularas características dos campos de forzas conservativos.

• Establecer e analiza-las magnitudes básicas relativas ó campo gravitatorio. Preténdese verificar que os alumnos son capaces de interpretar e analizar diferentes magnitudesdo campo gravitatorio en cuestións e problemas, tales como forza e intensidade de campo,enerxía potencial e potencial, tanto referidos a campos creados pola Terra coma por outroscorpos celestes, incluíndo o estudo gráfico e analítico destes.Tamén se inclúe neste apartado ó estudo gráfico e analítico das interaccións entre masaspuntuais.

• Enunciar e interpreta-las leis Kepler do movemento planetario e aplicalas para o caso deórbitas circulares.

O alumnado debe ser quén de interpretar e enuncia-las leis de Kepler, profundizando na súautilización para a resolución de cuestións e problemas.

• Analizar e avaliar diferentes situacións-problema contemplando aspectos cinemáticos,dinámicos e enerxéticos relativos ó campo gravitatorio.

Con este criterio preténdese avaliar se o alumnado é capaz de resolver problemas e cuestiónsrelativos a corpos situados nas proximidades de superficies planetarias, en estado demovemento ou de repouso, para aplicar e valora-los aspectos cinemáticos, dinámicos eenerxéticos apropiados. Inclúense neste apartado diferentes situacións relativas á velocidade deescape e a enerxía total dun corpo en traxectoria orbital.



UNIDADE 3. ELECTROMAGNETISMO

A dinámica da interacción culombiana do campo eléctrico pola produción da corrente eléctricaposibilita introducir, de modo operativo, o campo magnético e estudia–las accións, no seo de camposuniformes, sobre partículas estáticas e en movemento e sobre correntes. O tratamento dos conceptosque caracterizan o campo magnético, fluxo e circulación, e a análise da indución electromagnéticapermitirán achega–los alumnos e as alumnas a unha visión elemental da simetría; así como quepoidan desenvolver parcialmente a teoría xeral do electromagnetismo, que concluiría para eles cunhaprimeira aproximación elemental ás ecuacións de Maxwell, marco unificador de síntese descritiva ecompacta.

O estudio dos principios de transformación interformas da enerxía, coa producción de camposeléctricos e magnéticos en conductores, a expensas de movemento ou viceversa, conduciraos a unhaprimeira análise das correntes eléctricas variables periodicamente no tempo e á súa interpretacióncomo resonancia dun oscilador harmónico.

Os átomos, as moléculas e os estados da materia son o resultado de forzas de interacciónelectromagnética entre núcleos e electróns.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS Analizar, resolver e representar (se é o caso): as interaccións electrostáticas e o campo

electrostático, potencial e a enerxía , xerados por cargas eléctricas puntuais. Identifica-los campos de esferas condutoras, planos e fíos infinitos. Analizar, resolver e representar (se é o caso): as interaccións entre cargas en movemento e

campos magnéticos e entre correntes eléctricas entre si. Determina-lo campo creado por fíos infinitos e bobinas. Defini-la lei de indución de Faraday e a lei de Lenz. Analiza-los fundamentos do xerador de corrente alterna. Valora-las analoxías e diferenzas entre os campos gravitatorio, eléctrico e magnético.

CONTIDOS

1. Forza electrostática. 1.1. Descrición dos fenómenos electrostáticos. Condutores e illantes.1.2. Carga eléctrica. 1.3. Forza entre cargas en repouso; lei de Coulomb. Superposición.

2. Campo electrostático.2.1. Campo dunha carga puntual. Superposición. 2.2. Campo dunha distribución de n cargas. 2.3. Campo dunha distribución continua de cargas: esfera, plano e fío infinito.

3. Enerxía potencial electrostática 3.1. Traballo de desprazamento dunha carga puntual no campo central creado por outra

carga. 3.2. Definición de enerxía potencial; definición de potencial electrostático. 3.3. Relación entre campo e potencial electrostáticos; (relación unidimensional: evita-lo

concepto de gradiente). 3.4. Potencial de esferas condutoras.

4. Campo magnético no baleiro. 4.1. As cargas en movemento como orixe do campo magnético: experiencias de Oersted. 4.2. Forza magnética sobre unha carga en movemento no seo dun campo magnético: lei de

Lorentz.4.2.1. Definición e unidades de B: movemento de cargas nun campo magnético

uniforme. 4.3. Descrición dos imáns naturais como creadores de campo magnético. Correntes

microscópicas. 4.4. Campo magnético creado por correntes eléctricas.

4.4.1. Aplicacións: 4.4.1.1. Campo creado por un fío infinito. 4.4.1.2. Campo creado por un solenoide


4.5. Forza magnética sobre unha corrente rectilínea. 4.6. Forza magnética entre dúas correntes rectilíneas indefinidas: Definición internacional

de amperio. 4.7. Definición de coeficiente de autoindución dunha bobina (relación Fluxo/Intensidade).

Unidades. 4.8. Forza electromotriz inducida. Lei de Lenz-Faraday.

5. Analoxías e diferenzas entre campos gravitatorio, eléctrico e magnético. 6. Produción de correntes alternas. Descrición dun xerador elemental.


• Analizar, resolver e representar (se é o caso) as interaccións electrostáticas e campoelectrostático, potencial e a enerxía, xerados por cargas eléctricas puntuais.

Trátase de comprobar que o alumnado é quen de relacionar e analizar en distribucións sinxelasde cargas puntuais, conceptos relativos a forzas electrostáticas, campo, potencial e enerxíapotencial.

• Aplicar e representar (se é o caso) o campo creado por esferas condutoras.Preténdese verifica-lo coñecemento do concepto de campo en distribucións continuas de cargas,así como establece-la relación entre campo e potencial.

• Analizar, resolver e representar (se é o caso) as interaccións magnéticas entre cargas enmovemento e campos magnéticos entre correntes eléctricas entre si.

Preténdese verifica-lo grao de coñecemento do alumnado sobre o resultado das interacciónsmagnéticas entre cargas en movemento e campos magnéticos a través da resolución decuestións e problemas.

• Analiza-lo campo creado por fíos infinitos e solenoides. Preténdese que o alumnado coñeza e calcule, de forma sinxela, o campo magnético creado porfíos infinitos e solenoides, tanto en cuestións coma en problemas.

• Analiza-las leis de indución de Faraday e a lei de Lenz. Preténdese valora-la capacidade do alumnado para interpreta-lo enunciado das leis de Faraday ede Lenz, recoñecendo a súa transcendencia para a explicación dos fenómenoselectromagnéticos.

• Analiza-la produción de corrente alterna a partir da comprensión dos fundamentos dunxerador.

Preténdese que o alumnado sexa quen de analizar e interpreta-la orixe da corrente alterna apartir da indución electromagnética.

• Valora-las analoxías e diferenzas entre os campos gravitatorio, eléctrico e magnético. O alumnado valorará de xeito comparativo as características do campo gravitatorio, magnético eeléctrico, en canto aos módulos dos campos, as unidades e as propiedades vectoriais.



UNIDADE 4. VIBRACIÓNS E ONDAS

Se unha forza, que actúa sobre unha partícula, varía periodicamente de forma directa eproporcional ó desprazamento, con respecto á súa posición de equilibrio, a velocidade e a aceleracióntenden tamén a cambiar deste xeito, producíndose un movemento oscilatorio. O concepto de onda,como a propagación dunha perturbación no tempo, posibilita a interpretación e a descriciónmatemática dunha grande variedade de situacións fenomenolóxicas.

A comprensión polos alumnos e polas alumnas da ecuación de ondas e de que unha ondatransporta enerxía e momento cinético permitiralles interpreta–las modificacións que experimentan asondas ó cambiar de medio, cando se interpón un obstáculo na súa propagación e cando varias ondascoinciden nunha mesma rexión do espazo.

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS Identifica-las características xerais do MHS e aplicalas a resolución de problemas

contemplando os aspectos cinemáticos, dinámicos e enerxéticos. Comprende-las características xerais do movemento ondulatorio e distinguir entre os diferentes

tipos de ondas. Identifica-las magnitudes que aparecen na ecuación dunha onda harmónica, así como as

relacións entre elas. Comprende-los conceptos de intensidade e enerxía dunha onda e explica-lo fenómeno do amortecemento.

Explicar de forma cualitativa os fenómenos de reflexión, refracción, difracción, polarización, interferencia e resonancia.

Comprobar experimentalmente o cumprimento da lei de Hooke, analizando as características do movemento oscilatorio dun resorte e determinando a constante elástica polos métodos estático e dinámico.

Determinar experimentalmente os factores dos que depende o período dun péndulo simple e determina-lo valor da gravidade no laboratorio, analizando e discutindo os valores obtidos.

CONTIDOS

1. Coñecementos previos. Movemento harmónico simple. 1.1. Características xerais e conceptos previos. 1.2. Estudo cinemático, dinámico e enerxético do MHS. 1.3. Aplicación dos conceptos teóricos á análise experimental de movementos harmónicos

simples: o resorte elástico e o péndulo simple. 2. Ondas harmónicas planas.

2.1. Propagación de perturbacións en medios materiais elásticos. 2.2. Tipos de ondas: ondas lonxitudinais e transversais; ondas materiais e

electromagnéticas. 2.3. Magnitudes características: lonxitude de onda, frecuencia, amplitude e número de

onda.2.4. Velocidade de propagación. Factores dos que depende.

3. Ecuación dunha onda harmónica plana. 3.1. Dobre periodicidade espacial-temporal. 3.2. Distintas expresións da ecuación de ondas.

4. Enerxía e intensidade do movemento ondulatorio. Atenuación e absorción polomedio.

5. Principio de Huygens. 6. Propiedades das ondas:

6.1. Reflexión. 6.2. Refracción. 6.3. Difracción. 6.4. Interferencias.

6.4.1. Principio de superposición. Interferencia construtiva e destrutiva: descricióncualitativa.

6.4.2. Ondas estacionarias.


6.5. Polarización: descrición cualitativa. 7. O son.

7.1. Propagación do son. Velocidade de propagación do son. 7.2. Calidades do son: ton, intensidade e timbre. 7.3. Percepción do son.

8. Resonancia: concepto e descrición cualitativa mediante exemplificacións.


• Determinar e avalia-las características xerais do movemento harmónico simple.Preténdese constatar se o alumnado é capaz de analiza-las consideracións cinemáticas,dinámicas e enerxéticas que caracterizan un movemento harmónico simple, para aplicalas áresolución de problemas e cuestións relativas ó resorte elástico e péndulo simple.

• Estima-las características do movemento ondulatorio e clasifica-los diferentes tipos de ondasen función dos distintos criterios.

Trátase de verificar se o alumnado é quén de analiza-los factores que condicionan a existenciadun movemento ondulatorio, para distinguir entre os diferentes tipos de ondas, valorando oporqué desa clasificación.Así mesmo, deberá ser capaz de comparar distintos fenómenos ondulatorios da vida cotiá eclasificalos de acordo con criterios antes indicados.

• Analiza-las magnitudes que aparecen na ecuación da onda harmónica, así como as relaciónsentre elas.

Este criterio pretende comprobar se o alumnado é capaz de analiza-la ecuación dunha ondaharmónica, identificando as súas magnitudes e as relacións entre elas, para a súa aplicación naresolución de cuestións teóricas e numéricas (obtención dos valores de amplitude, velocidade,lonxitude de onda e frecuencia, a partir dunha ecuación de onda dada).

• Relaciona-los conceptos de intensidade e enerxía do movemento ondulatorio e explicar oamortecemento das ondas.

Preténdese verificar se os alumnos son capaces de determina-la intensidade e enerxía domovemento ondulatorio, e de xustificar cómo varían estas en función da distancia e do medio.

• Xustificar, dun xeito cualitativo, os fenómenos de reflexión, refracción, difracción,polarización, interferencia de ondas, resonancia.

Con este criterio pretendemos verificar se o alumnado é quén de discriminar entre os diferentestipos de fenómenos ondulatorios, analizando as leis que os regulan, e de xustificar segundo estasa resolución das cuestións formuladas. A analise destes fenómenos ondulatorios servirá de basepara o achegamento ó estudo das ondas sonoras e das características ondulatorias da luz.

• Contrastar experimentalmente o cumprimento da lei de Hooke, analizando as característicasdo movemento oscilatorio dun resorte e determinando a constante elástica polos métodosestático e dinámico.

Este criterio tenta verificar se os alumnos son capaces de deseñar e realizar unha montaxeexperimental que permita analiza-las características cinemáticas e dinámicas do movementoharmónico simple dun resorte elástico, tomando datos, presentando hipóteses e establecendoconclusións sobre a realización da experiencia.

• Avaliar experimentalmente os factores de que depende o período dun péndulo simple edetermina-lo valor da gravidade no laboratorio, analizando os resultados obtidos.

Trátase de constatar se o alumnado pode analiza-lo movemento harmónico simple dun péndulo,xustificando as desviacións experimentais do modelo teórico formulado, e aplica-los datosobtidos ó cálculo da aceleración da gravidade.



UNIDADE 5. ÓPTICA

O desenvolvemento do coñecemento sobre a luz exemplificaralles ós alumnos e ás alumnas,unha vez máis, a íntima relación entre a teoría e a experimentación na Física. Os modelos corpusculare ondulatorio interpretan parcialmente as fenomenoloxías de situacións experimentais.

A visión clásica da luz complétase, diante de calquera evidencia experimental, coa análise dasecuacións de síntese electromagnética que a sitúan como unha fracción do espectro das ondaselectromagnéticas. Aínda que estas ecuacións proporcionan un coñecemento detallado, a súaresolución é complicada en exceso, e unha información similar pode obterse recorrendo ásaproximacións xeométrica e ondulatoria, das que inmediatamente poderán identificar e interpretar unamplo número de aplicacións tecnolóxicas, de grande incidencia na sociedade.

A visión actual, ante a evidencia de que as ondas electromagnéticas transportan enerxía emomento cinético, completarase coa introdución no alumnado do concepto de fotón e da hipótese dodualismo corpúsculo–onda

OBXECTIVOS ESPECÍFICOS Diferencia-las teorías históricas acerca da natureza da luz. Aplica-las leis da reflexión e refracción da luz. Estudo de imaxes producidas por espellos e lentes. Calcula-la distancia focal dunha lente e estuda-la posición, natureza e tamaño da imaxe en

función da distancia entre o obxecto e a lente. Comprobar experimentalmente o mecanismo de formación de imaxes cunha lente delgada

converxente, identificando os conceptos básicos da óptica xeométrica (imaxes reais e virtuais,focos, aumento, …)

Distingui-las características ondulatorias da luz.

CONTIDOS

1. Natureza da luz: evolución histórica. 2. Aproximación xeométrica á luz.

2.1. Raio e feixe. 2.2. Propagación rectilínea. 2.3. Sombras e penumbra. 2.4. Leis da reflexión. Formación de imaxes por espellos. 2.5. Leis da refracción. Índice de refracción. Ángulo límite.2.6. Dioptrios. Formación de imaxes por lentes delgadas. 2.7. Instrumentos ópticos: ollo, lupa, microscopio e telescopio.

3. Aproximación ondulatoria. 3.1. Fenómenos ondulatorios na luz. Modelo ondulatorio. 3.2. Ondas electromagnéticas. Espectro e cor. 3.3. Aplicación das propiedades das ondas ó caso da luz: interferencia, difracción e

polarización.


• Establece-la diferenza entre Óptica Física e Óptica Xeométrica e resumi-las diferentes teoríasque ó longo da historia se propuxeron para explica-la natureza da luz.

Este criterio pretende verificar se o alumnado é quen de sintetiza-los feitos máis salientables daóptica ó longo da historia e de distinguir entre Óptica Física e Xeométrica, analizando asdiferentes teorías sobre a natureza da luz como eixe exemplificador da forma de construí-laciencia.

• Verifica-las leis da reflexión e refracción, e determina-las imaxes obtidas en espellos e lentes. Con este criterio valórase a capacidade dos alumnos e alumnas para analiza-las leis da reflexióne da refracción, inferindo a partir delas o comportamento de feixes de raios na formación de


imaxes en espellos e lentes; determinando graficamente se se trata de imaxes reais ou virtuais,dereitas ou invertidas e aumentadas ou reducidas.

• Aplica-la ecuación do construtor de lentes para determina-la distancia focal dunha lente apartir dos raios de curvatura das superficies.

Preténdese comprobar se o alumnado é capaz de situa-la imaxe formada por un espello ou porunha lente delgada e de aplica-la ecuación de espellos e lentes ó cálculo das magnitudescorrespondentes.

• Comprobar experimentalmente o mecanismo de formación de imaxes cunha lente delgada.Identifica-los conceptos básicos da óptica xeométrica (lentes, imaxes reais e virtuais, focos,aumentos etc), calcula-la distancia focal en lentes converxentes e estuda-la posición, naturezae tamaño da imaxe en función da distancia entre obxecto e lente. • Analizar cualitativamente os fenómenos de interferencias, difracción e polarización.

Este criterio intenta avaliar se o alumnado é capaz de explica-lo comportamento dual da luz enfenómenos tipicamente ondulatorios, como as interferencias e a difracción, establecendo de xeitocualitativo e experimental as características de interferencias, difracción e polarización de raiosluminosos.

Tempo estimado: 3 semanas.


UNIDADE 6. FÍSICA MODERNA

Se a velocidade da luz é a mesma para tódolos observadores inerciais, como parece indica–laevidencia experimental, as ecuacións espacio–tempo deben ser transformadas, o que implica unhanova forma de entende–lo significado destes conceptos nun continuo, levando os alumnos e asalumnas á reformulación da Física para o que cómpre partir da conservación do momento e dasrelacións masa–enerxía. Os constituíntes básicos son as partículas fundamentais que se agregan paraformar núcleos, átomos e moléculas que, á súa vez, se combinan constituíndo a materia.

Aínda que o movemento das partículas fundamentais obedece ós mesmos principios deconservación da Física Clásica, a análise require no alumnado a aproximación a un esquemaconceptual diferente, non determinista. Este é a teoría da Mecánica Cuántica, da que as súas ideasbásicas modelan a Física de hoxe. O núcleo, agregado estable de nucleóns, é o resultado dun campode forza media, no que as partículas se moven baixo a acción da interacción forte, que se poñerá demanifesto na análise, polos alumnos e polas alumnas, do reordenamento da enerxía e daconfiguración nos procesos elementais de desintegración radioactiva e nas reaccións nuclearessinxelas.

As partículas fundamentais, os portadores, as resonancias e as antipartículas, a súa xenealoxíae as interaccións que se observan entre eles parecen esixi–la introducción dunha cuarta forzafundamental, a interacción débil, coa perspectiva dunha complexa teoría cuántica de campos. Todoisto proporcionaralles ós alumnos e ás alumnas unha visión da Ciencia como tarefa inacabada que haique refacer continuamente.


Identifica-los postulados da teoría da relatividade e as súas consecuencias. Coñece-la natureza dos fenómenos cuánticos: dualidade onda-corpúsculo, efecto fotoeléctrico,

probabilidade fronte a determinismo, principio de indeterminación etc. Describi-las características do fenómeno da desintegración radiactiva e as leis que o regulan.

CONTIDOS

1. Mecánica relativista. 1.1. Relatividade de Galileo. Sistemas inerciais.1.2. Transformación de Lorentz. 1.3. Postulados de Einstein. 1.4. Masa e enerxía relativista.

2. Mecánica cuántica. 2.1. Orixes da teoría cuántica: radiación do corpo negro e hipótese de Planck. 2.2. Efecto fotoeléctrico. 2.3. Dualidade onda-corpúsculo. 2.4. Principio de Heisenberg.

3. Física nuclear. 3.1. O núcleo atómico. Constitución. 3.2. Forzas nucleares. Enerxía de enlace. 3.3. Radioactividade: desintegracións e transformacións nucleares. 3.4. Fisión e fusión nuclear.


• Enunciar e analiza-los postulados de Einstein da relatividade especial.Preténdese verifica-lo grao de coñecemento do alumnado sobre a física relativista, valorando afigura de Einstein no contexto da Física Moderna e as súas achegas. Será quen de enuncia-lospostulados básicos da teoría da relatividade especial e algunhas das súas implicacións, a travésde cuestións sinxelas.


• Coñece-las bases experimentais e teóricas da teoría cuántica.O alumnado será quén de recoñecer e interpreta-los feitos máis salientables que levaron áformulación da mecánica cuántica, como a teoría cuántica de Planck, a teoría fotónica deEinstein, a dualidade onda-corpúsculo, o principio de indeterminación de Heisemberg.

• Xustifica-la natureza cuántica da luz a partir da análise do efecto fotoeléctrico. Preténdese coñecer se o alumnado é quén de valora-las implicacións que se derivan do estudodo efecto fotoeléctrico respecto da natureza dual da luz. Así mesmo, deberá ser capaz decoñece-las características do fotón como partícula constituínte da luz e de aplica-la ecuaciónfotónica de Einstein á resolución de problemas e cuestións.

• Recoñece-los aspectos máis salientables no ámbito da física nuclear.

Preténdese verificar se o alumnado, a través da resolución de cuestións axeitadas, é quén deaplica-las ideas das interaccións fundamentais para xustifica-la estabilidade dos núcleosatómicos, e de identifica-la equivalencia masa-enerxía nos procesos radioactivos das reacciónsnucleares, así como de coñece-los diferentes tipos de desintegracións radioactivas e as leis queas rexen, aplicando estes coñecementos á resolución de exercicios numéricos e cuestións. Deberá ser quén de valorar e analiza-las aplicacións tecnolóxicas derivadas da enerxía nuclear.

Tempo estimado: 3 semanas.


UNIDADE 7. PRÁCTICAS


Adquirir destreza manipulativa no laboratorio. Expresa-las magnitudes medidas coa incerteza e as unidades Presentar un informe con resultados e gráficas Medir “g” de forma sinxela e precisa Valora-las similitudes e diferenzas entre os dous métodos de avaliación de ke Manexar instrumentos de óptica sinxelos

CONTIDOS

• Péndulo simple.

• Estudo estático do resorte elástico.

• Estudo dinámico do resorte elástico.

• Lentes converxentes.


• Valora-los factores dos que depende “g” medida no laboratorio.

Preténdese que o alumno sexa quen de avaliar experimentalmente os factores dos que depende operíodo dun péndulo simple e de determina-lo valor da gravidade no laboratorio, así como analizar osresultados obtidos.

• Medida experimental de ke polo método estático.

Trátase de que o alumnado contraste experimentalmente o cumprimento da lei de Hooke, e a partir deaí, desenvolver un método de análise do resorte.

• Medida experimental de ke polo método dinámico.

O alumnado analizará experimentalmente as características cinemáticas e dinámicas do MHS dunresorte elástico.

• Construír imaxes cunha lente converxente.

Mediranse as magnitudes básicas das lentes converxentes, como a focal e a posición, e a natureza eaumento das imaxes


5. METODOLOXÍA

Como moitas investigacións poñen de relieve, a consecución de aprendizaxes significativasrequire da interpretación das ideas previas, do establecimento de conexións cos coñecementosanteriores e da participación activa do alumnado no proceso de aprendizaxe. Todo isto se ten en contaá hora de desenvolver as clases.

No desenvolvemento das distintas unidades do currículo, preténdese un afianzamiento dosconceptos xa traballados no curso anterior, a ampliación dos mesmos e a incorporación de novos,sempre na procura dun verdadeiro aprendizaxe, o que supón a aplicación de estratexias coherentescos procedementos da Ciencia e a estimulación de seu espírito crítico. En todo momento perseguiraseunha participación activa do alumnado, promovendo o plantexamento de dúbidas, a realización deexercicios, a corrección de erros cometidos polos compañeiros nun ambiente de respeto,co traballo engrupo na realización de prácticas de laboratorio, etc.

Fomentarase a visión da Física como unha actividade humana, ciencia en continua evolución,resultado da contribución de moitísimos científicos e estreitamente relacionada coa Sociedade e aTecnoloxía.

As estratexias metodolóxicas que se propoñen para desenvolver o currículo desta materia son as seguintes:

Seleccionar actividades variadas, con diferente grao de complexidade, establecendo unha secuencia axeitada,de tal maneira que se recollan actividades de introdución, de estruturación de conceptos, de síntese e deaplicación.

Partir, sempre que sexa posible, de situacións problemáticas abertas para recoñecer que cuestións soncientificamente investigables, decidir como precisalas e reflexionar sobre o seu posible interese comofacilitadoras da aprendizaxe.

Potenciar a dimensión colectiva da actividade científica organizando equipos de traballo, creando un ambientesemellante ao que podería ser unha investigación cooperativa en que conten as opinións de cada persoa,facendo ver como os resultados individuais ou dun equipo non abondan para verificar ou falsear unhahipótese e evitando toda discriminación por razóns éticas, sociais, sexuais, etc.

Propiciar a construción de aprendizaxes significativas a través de actividades que permitan analizar econtrastar as propias ideas coas cientificamente aceptadas para propiciar o cambio conceptual, metodolóxico eactitudinal.

Facilitar a interacción entre a estrutura da disciplina e a estrutura cognitiva do alumnado aplicando estratexiaspropias das ciencias na resolución de situacións-problema relevantes para influír na reestruturación eenriquecemento dos esquemas de coñecemento do alumnado, contribuíndo así a incrementar as súascapacidades.

Propoñer análises cualitativas, que axuden a formular preguntas operativas presentadas como hipóteses, queorienten o tratamento dos problemas como investigacións e contribúan a facer explícitas as preconcepcións.

Fomentar a autonomía, a iniciativa persoal, a creatividade e a competencia de aprender a aprender a través daplanificación, realización e avaliación de deseños experimentais por parte do alumnado, incluíndo aincorporación das tecnoloxías da información e da comunicación co obxecto de favorecer unha visión máisactual da actividade tecnolóxica e científica contemporánea.

A comunicación é un aspecto esencial da actividade científica e debe ser traballada, por exemplo, na recollidae análise de diversas informacións orais e escritas en relación cos temas tratados, a través da elaboración eexposición de memorias científicas do traballo realizado ou da lectura e comentario crítico de textoscientíficos. En concreto, a verbalización (rexeitando o operativismo mudo en relación co uso das ferramentasmatemáticas) require unha atención preferente.


Considerar as implicacións ciencia-tecnoloxíasociedade-medio natural dos problemas (posibles aplicacións,repercusións negativas, toma de decisións, ciencia e pseudociencia, etc.) e as posibles relacións con outroscampos do coñecemento.

Facer visibles as achegas tanto de mulleres como de homes á ciencia e á tecnoloxía, así como examinaraspectos androcéntricos nelas.

Non se fixa ningún libro de texto, aínda que se lles recomenda a posesión dalgún como elementoimportante de traballo, suxeríndose o de 2º de Bahcarelato de ANAYA.

Ó alumnado proporcionaránselle boletíns de exercicios que permitan a consecución dos obxectivosfixados. Nalgúns casos tamén se recorrerá o emprego de vídeos e simulacións de ordenador, así comoo recorrer aos recursos que encontramos en Internet.


6. CRITERIOS DE AVALIACIÓN XERAIS

1. Familiarizarse coas características básicas do traballo científico, valorando as súas posibles repercusións eimplicacións ciencia-tecnoloxía-sociedade-medio natural. Trátase de avaliar se o alumnado analiza situaciónse obtén información sobre fenómenos físicos utilizando as estratexias básicas do traballo científico tanto nacompresión de conceptos como na resolución de problemas e nos traballos experimentais. No marco destasestratexias debe valorarse a competencia dixital.

Este criterio debe ser avaliado en relación co resto dos criterios, para o que se precisan actividades queinclúan o interese das situacións, análises cualitativas, emisión de hipóteses fundamentadas, elaboración deestratexias, realización de experiencias en condicións controladas e reproducibles, análise detida deresultados, representacións gráficas, implicacións do estudo realizado (posibles aplicacións, transformaciónssociais, repercusións positivas e negativas), toma de decisións, actividades de síntese e de comunicación;tendo en conta o papel da historia da ciencia.

2. Interpretar as leis de Kepler e valorar a importancia da lei de gravitación universal para aplicalas á resoluciónde situacións de interese como a determinación de masas de corpos celestes, o tratamento da gravidadeterrestre e a análise do movemento de planetas e satélites.

Comprobarase se o alumnado aplica as leis de Kepler para a explicación das órbitas dos astros, valora aimportancia da lei de gravitación universal na unificación da dinámica terrestre e celeste e as súasrepercusións tanto teóricas (nas ideas sobre o universo) coma prácticas (nos satélites artificiais). Débeseconstatar que as alumnas e os alumnos comprenden e distinguen os conceptos que describen a interaccióngravitatoria (campo, enerxía e forza) e que saben aplicalos en diferentes situacións.

3. Construír un modelo teórico que permita explicar as vibracións da materia e a súa propagación (ondas) paraaplicalo á interpretación de diferentes fenómenos naturais e desenvolvementos tecnolóxicos.

Comprobarase se o alumnado aplica os conceptos relacionados co movemento harmónico simple e omovemento ondulatorio a diferentes situacións, incluíndo montaxes experimentais. Así mesmo, preténdesevalorar se asocia o que percibe co modelo teórico, como por exemplo a intensidade coa amplitude ou o toncoa frecuencia. Avaliarase se sabe deducir os valores das magnitudes características dunha onda a partir dunhaecuación e viceversa, explicar cuantitativamente algunhas propiedades das ondas como a reflexión e arefracción e cualitativamente outras como interferencias, resonancia, difracción, efecto Doppler e aspectosenerxéticos (atenuación, absorción e amortecemento). Tamén se comprobará se o alumnado coñece os efectosda contaminación acústica na saúde, algunhas das principais aplicacións tecnolóxicas das ondas e a súainfluencia nas condicións de vida e no medio natural.

4. Utilizar os modelos corpuscular e ondulatorio para explicar as distintas propiedades da luz.

Trátase de avaliar se o alumnado coñece o debate histórico sobre a natureza da luz. Débese comprobar se équen de interpretar, utilizando un modelo de raios, a formación de imaxes obtidas experimentalmente conlentes delgadas, con espellos cóncavos e convexos e as procedentes dunha cámara escura. Tamén se valorará acapacidade do alumnado para construír algún instrumento óptico sinxelo e se comprende as numerosasaplicacións da óptica na nosa sociedade.

5. Usar os conceptos de campo eléctrico e magnético para superar as dificultades que presenta a interacción ádistancia e comprender a relación entre electricidade e magnetismo que levou a establecer a interacciónelectromagnética.

Con este criterio preténdese comprobar se os estudantes son capaces de determinar os campos eléctricos emagnéticos creados por cargas puntuais (unha ou dúas) e correntes rectilíneas, de recoñecer as forzas queexercen os ditos campos sobre outras cargas ou correntes, así como de xustificar o fundamento dalgunhasaplicacións prácticas: electroimáns, motores, instrumentos de medida, impresoras ou aceleradores departículas.


6. Explicar a produción de corrente eléctrica mediante variacións do fluxo magnético e a súa aplicación naobtención de enerxía eléctrica, así como a predición de ondas electromagnéticas a partir da síntese deMaxwell e a integración da óptica no electromagnetismo.

Trátase de avaliar se o alumnado comprende a indución electromagnética e utiliza a síntese de Maxwell paraexplicar a orixe do espectro da luz (das ondas de radio ata os raios gamma). Tamén se valorará se xustificacriticamente as aplicacións relevantes destes coñecementos e os problemas ambientais e de saúde derivadosdo uso destas tecnoloxías.

7. Coñecer a revolución científico-tecnolóxica que deu lugar ao nacemento da física cuántica.

Este criterio avaliará se o alumnado comprende que os fotóns e electróns non son ondas nin partículassegundo a noción clásica, senón que teñen un comportamento novo, o cuántico, e que para describilo foinecesario construír un novo corpo de coñecementos que permite unha maior comprensión da materia e docosmos: a física cuántica. Valorarase, así mesmo, se coñece o grande impulso desta revolución científica aodesenvolvemento tecnolóxico, por exemplo as células fotoeléctricas, os microscopios electrónicos, o láser e amicroelectrónica.

8. Utilizar os principios da relatividade especial para explicar unha serie de fenómenos como a dilatación dotempo, a contracción da lonxitude e a equivalencia masa-enerxía.

Preténdese comprobar se o alumnado coñece os postulados de Einstein para superar as limitacións da físicaclásica, o cambio que supuxo a teoría da relatividade na interpretación dos conceptos de espazo, tempo,cantidade de movemento e enerxía e as súas múltiples implicacións, non só no eido da ciencia, senón taménnoutros ámbitos.

9. Aplicar a equivalencia masa-enerxía para explicar a enerxía de enlace nos núcleos e a súa estabilidade, asreaccións nucleares, a radioactividade e formular elementais interpretacións co modelo de partículas.

Comprobarase se o alumnado é quen de interpretar a estabilidade dos núcleos a partir da enerxía de enlace eos procesos enerxéticos vinculados coa radioactividade e as reaccións nucleares. Ademais, valorarase queutiliza estes coñecementos para comprender e valorar problemas de interese como as aplicacións dosradioisótopos, o armamento e os reactores nucleares, tomando conciencia dos seus riscos e repercusións. Asímesmo, avaliarase se comprende a importancia das investigacións en física de partículas na busca dunhateoría unificada das interaccións fundamentais e dunha explicación da orixe e evolución do Universo.


7. PROBAS DE CONTROL E RECUPERACIÓN.

Con fin de comprobar os coñecementos acadados:a) Farase polo menos un exame por avaliación. Nos exames o 60% da puntuación

corresponderá a problemas e o 40% a teoría e prácticas. Aproba-lo exame esixe teraprobado cada unha das partes. Nos exames cada exercicio indicará o seu valor.

b) Ademais do citado anteriormente teranse en conta as notas de clase e en ocasiónsfarase unha ou varias probas sen avisar, que nunca superarán a duración de mediahora cada unha e que suporía dun 10 a un 15% da nota da avaliación.

A nota final da avaliación será a suma da nota de (a) e de (b)

Para aproba-lo exame de avaliación será preciso obter un mínimo de 5 puntos. Haberá unexame de recuperación para os que non superen esta nota, que será sempre da parte de teoría e dade problemas. Na terceira avaliación este exame de recuperación estará incluído no exame final.

Para determina-la nota media da asignatura será preciso que a nota mínima de calquera dasavaliacións non sexa inferior a 4 puntos e obter unha nota media cun valor igual ou superior a 5puntos.

Para os alumnos que non aproben a materia por avaliacións, haberá un exame final en maio, oque deberán presentarse os que teñan calquera das avaliacións suspensas, e que será da/savaliación/s completa/s (teoría e problemas) que teñan suspensa/s.

Tamén haberá un exame extraordinario en setembro ao que se deberá presentar pararecuperar toda a asignatura.


7. OBXECTIVOS MÍNIMOS

Son os que corresponden o coñecemento e uso dos conceptos desenvolvidos en cadaapartado dos diferentes temas, e a súa aplicación a nivel práctica (problemas e prácticas delaboratorio) e que serán esixidos nas probas de Selectividade.

Profesor responsable da materia:Francisco Casa Aguiño


Programación de Física 2º Bacharelato CURSO 2015-16 · ciencia como fonte de cambio social....

Documents

Transcript of Programación de Física 2º Bacharelato CURSO 2015-16 · ciencia como fonte de cambio social....