Seducidos polo sabor doce? -...

a revista do socio consumidor

Seducidos polo sabor doce?

Conxelar óvulosAndar en bicicleta ten premio

Año XLII - Época IV - Nº 217 MARZO 2017 • www.consumer.es

Abdominoplastia A importancia de doar sangue

O pan, moito máis ca salSementes na dieta

benestaralimentación saúde

sumarioBENESTAR E VIDA COTIÁ 4 novastecnologías

GOOGLE 6 dereitos 8 quenosinteresou 10 expertosnutricionistas

AZUCRE E EDULCORANTES 30 entrevistadobre

ELECTRICIDADE NO FOGAR

INfORmES: 22 alimentación / O pAN, MOITO MáIS CA SAL 34 alimentación / INCLUÍR SEMENTES NA DIETA 36 economía doméstica / AFORRO NO LAvADO DA ROUpA 38 saúde / AbDOMINOpLASTIA, CIRURXÍA NO AbDOME 40 economía doméstica / O CUSTO DE MORRER 46 bebé / A CONGELAXIóN DE óvULOS 48 saúde / A IMpORTANCIA DE DOAR SANGUE 50 medio natural / ANDAR EN bICICLETA TEN pREMIO

21712 GUÍA DE COmPRA:

LURAS, POLBO E LURIÑAS EN LATAEste formato mantén todas as propiedades nutricionais e de sabor dos moluscos, cuxo consumo recomendado é de aproximadamente unha vez á semana.

34 INCLUÍR SEmENTES NA DIETAAs sementes de chía, liño e papoula ou as pipas de cabaza teñen un interesante perfil nutricional.

42 RECEITAS. Menú para maiores.

50 ANDAR EN BICICLETA TEN PREmIO. varias iniciativas e aplicacións promoven a bicicleta para uso diario mediante recompensas e concursos.

34

12

24

Azucre e edulcorantes,o poder do doce

Estudio sobrE o consumo E o gasto En azucrE E EdulcorantE da poboación Española, a partir dE datos do panEl dE consumo alimEntario do mapama

www.consumer.esEROSKI CONSUMER é a revista do socio consumidor de EROSKI. A cooperativa EROSKI é unha asociación de consumidores que, desde hai máis de vinte e cinco anos, dedica os seus esforzos á formación e á información dos consumidores. EROSKI CONSUMER defende os dereitos recoñecidos aos consumidores de bens e servizos, co fin de que os poidan exercer de xeito responsable e esixir o seu cumprimento. EROSKI CONSUMER é un medio de comunicación comprometido coa promoción de hábitos de vida saudables, co consumo sustentable e coa conservación do medio. EROSKI CONSUMER publica informacións sobre iniciativas de responsabilidade social de EROSKI e sobre os produtos das marcas de EROSKI e, excepcionalmente, transmitirá informacións que EROSKI considere de grande interese para os seus socios e clientes.

a revista do socio consumidor

Edita: EROSKI S. Coop., co patrocinio de FUNDACIÓN EROSKI • Marzo 2017 - N.º 217 • Tiraxe: 12.000 exemplares

dirEctor: Alejandro Martínez BerriochoasubdirEctora: María HoyosrEdactora XEfa: Rosa Cuevascoordinación dE rEdacción E Edición En intErnEt: Miren Rodríguez Edición En galEgo: Secretaría Xeral de Política Lingüística, Xunta de Galicia

distribución: Rosa Cuevas

inVEstigación “a fondo”: Equipo de EROSKI CONSUmER Responsable: Rosa Cuevas Deseño e elaboración: Cristina Leciñana

outros contidos: Novas tecnoloxías (coordinación): Elena Santos Entrevistas: Álex Fernández MuerzaAlimentación: Laura Caorsi, Marisa Gómez e Juan Carlos MonteroSaúde: Montse ArboixEconomía doméstica: Blanca ÁlvarezBebé: Cristian Vázquezmedio ambiente: Álex Fernández Muerza

dEsEño, maquEtación E prEimprEsión: DUPLO Comunicación Gráfica (www.duplografic.es) fotografía: Rubén García e Becky Lawton Impresión: MCC Graphics

rEdacción E administración dE ErosKi consumEr: Eroski Publicaciones. B. San Agustín, s/n 48230 Elorrio (Biscaia)

Telf.: 946 211 627_fax: 946 211 222

Depósito legal: SS-907-2012 • ISSN: 2254-6480

novastecnoloxíasGOOGLE

Desde o seu nacemento en 1996, Goo-gle creceu ata converterse nun xigan-te tecnolóxico que abarca multitude de campos, desde sistemas operativos móbiles coma Android, ata aplicacións en liña coma Google Docs ou Google Maps. O seu alcance chegou a esten-derse tanto que preocupa a cantidade de datos que garda dos seus usuarios.

Aínda que o seu produto básico é o bus-cador, Google esconde numerosas fun-cionalidades que fan desta aplicación unha ferramenta aínda máis rica á que lle sacar partido. Velaquí algunha delas:

3. Comprobar a carteleira do cineGoogle pode axudar a escoller título, cinema e sesión de carte-leira. É tan sinxelo como escribir no campo de busca a palabra “carteleira”, seguida do nome da cidade onde interese consultar a programación cinematográfica. Desta maneira, Google mostrará un resumo dos filmes que se están proxectando nela. Logo, ao facer clic nalgún título, pódese obter máis información, como saber os cines nos que están poñendo a película, os horarios das sesións, un pequeno resumo da longa-metraxe e as súas puntuacións nalgúns sitios web especializados.

4. Seguir o fútbolBasta con escribir “resultado”, seguido do nome dun equipo, no campo de busca e Google mostrará o resultado do seu úl-timo encontro na liga. Ademais, unha ligazón ao calendario na parte inferior despregará unha táboa cos resultados de todos os partidos que ese equipo leve disputados na liga.

5. Obter a previsión do tempoOutro dato moi útil que achega Google cunha sinxela busca é a previsión meteorolóxica. É tan sinxelo como buscar a palabra “tempo”, seguida do nome da cidade da que interese saber que tempo fará nos próximos días. Como sucede co resto de opcións xa comentadas, Google mostrará a súa lista de resultados, pero por encima deles colocará unha caixa de deseño especial coa informa-ción solicitada: temperatura, preci-pitacións, humidade e previsión a unha semana vista.

6. Xestionar voos e reservas de hotelSe se ten unha conta de Gmail, desde o propio buscador é posible xestionar as compras de billetes de avión e reservas de hotel, a condición de que se usase o enderezo de Gmail nesas compras e reservas. Este truco só funciona en inglés e con google.com. Para iso, hai que escribir “my flights” ou “my reservations”. Deste xeito, poderase acceder á lista de billetes de avión e reservas hostaleiras almacenadas en Gmail. Estes datos só son visibles para o usuario que os busca.

7. Comprobar o enderezo IPOutra función práctica de Google é a de comprobar o enderezo IP co que se está navegando nese momento. Esta utilidade só funcio-na se se ten configurado Google en inglés, polo que hai que escribir “my IP” no campo de busca e Google mostrara ao momento por encima do resto de resultados.

Google:máis ca un buscadorGoogle garda certos trucos e funcións que se poden activar facendo buscas coas palabras clave adecuadas

8. Aprender datos curiososA versión en inglés de Google inclúe outras funcionalidades que non están dispoñibles noutros idiomas. Unha delas é a posibili-dade de acceder a unha serie de datos curiosos sobre os temas máis diversos que se mostran nos resultados ao facer unha busca coas palabras “fun facts”. Desta for-ma, é posible saber se o chocolate ten cafeína, cantos días dorme unha persoa de media en toda a súa vida, cando gañaron The Beat-les o seu primeiro Grammy ou se é malo comer as etiquetas pegadas nas pezas de froita.

9. Ver como era Google en 1998Un último truco reservado á versión en inglés de Google é a de ver como era esta páxina hai case 20 anos. Para iso só hai que teclear as palabras “Google in 1998” no buscador e os resultados mostra-ranse co deseño de Google da época, incluído o seu logo.

10. Atopar un móbil Android perdidoEsta función de Google, exclusiva para terminais Android, non é máis que a integración do administra-dor de dispositivos de Android no buscador. Se se escribe “atopa o meu móbil” no campo de busca, é posible localizar o teléfono extra-viado, facelo soar ou protexelo de accesos non autorizados mediante o bloqueo remoto da pantalla ou o borrado de datos. //

1. Conversións de medidas ou de moedaUnha das funcións máis básicas de Google, ademais da busca, son as conversións de unidades. Isto inclúe non só unidades de medida de campos diversos coma lonxitude, velocidade, volume ou temperatura, entre moitas outras, senón tamén conversións entre moedas de distintos países.

Para facer unha conversión de medidas en Google, basta con introducir o valor e as unidades de orixe e destino, como esta estrutura: “6 pés en metros”. Coas divisas úsase a mesma estrutura: “20 dólares en euros”.

2. Operacións matemáticasOutra función moi práctica de Goo-gle é a das operacións matemáticas. É posible realizar operacións moi sinxelas, como unha simple mul-tiplicación, ou cálculos un pouco máis complexos, como facer raíces cadradas ou logaritmos.

Para levar a cabo estes cálculos hai dúas opcións: unha é introducir a operación en cuestión no campo de busca (por exemplo, “38 por 6”) e a outra é escribir “calculadora” para que Google mostre unha nos seus resultados e realizar as operacións nela.

54

Sent

enza

s

Un caso similar pode merecer Unha sentenza distinta

Esta sección recolle sentenzas dos nosos tribunais que, polo seu contido, afectan os consumidores e os usuarios de todo tipo de produtos e servizos. Non hai que esquecer que, ante feitos similares, as cuestións de proba, as circunstancias concretas das partes implicadas e ata o tribunal que sexa competente na causa pode determinar sentenzas distintas.

der

eito

s

DÚBIDAS [email protected]

Se tes dúbidas legais, mándanos un correo electrónico. Tras estudar as posibilidades de cada caso, os servizos xurídicos de EROSKI CONSUMER suxiren as actuacións máis adecuadas para cada situación. Trátase só dunha orientación, posto que as cuestións xudiciais son complexas e están cheas de circunstancias que condicionan os casos e inflúen nas sentenzas. Recorda que a única contestación ás consultas que se reciban será a publicada nestas páxinas.

Consultorio

Cales son os gastos de constitución dunha hipoteca e como se reclaman? É certo que, segundo unha sentenza do Tribunal Su-premo, se lle poden reclamar ao banco no caso de que este os cobrase?

Teño unha cociña de gas marca Balay, fabricada por BSH. Non teño claro se é unha das que teñen risco de fuga ou de explo-sión, segundo unha alerta recente. Como podo sabelo? E, se é unha delas, a quen debo dirixirme para que ma cambie, ao ven-dedor ou ao fabricante?

Os principais gastos de constitución e rexistro dunha hipoteca son o imposto sobre actos xu-rídicos documentados, os gastos de notaría e a inscrición no Rexistro da Propiedade. Estes su-poñen, de media, entre un 2 % e un 2,5 % sobre o importe do préstamo hipotecario. Por exem-plo, para unha hipoteca de 150.000 euros eses gastos estarían entre os 3000 e os 3750 euros. Os bancos obrigaron a maioría dos hipoteca-dos a sufragar eses gastos, práctica que foi con-siderada abusiva polo Tribunal Supremo nunha sentenza de decembro de 2015. Segundo o de-vandito tribunal, o prestamista (é dicir, o banco) é o principal interesado en que se realicen estes trámites, xa que lle garanten a propiedade do in-moble en caso de que non se pague o préstamo. Pero non só por iso, tamén porque as cláusulas que establecen que sexa o prestameiro (é dicir, o cliente) quen afronte eses gastos non son nego-

ciadas de forma individual, senón que están im-postas en contratos de adhesión. Para reclamar a devolución deses gastos, pida na notaría a escritura de constitución da hipote-ca, a factura do notario, o xustificante de pago do imposto de actos xurídicos documentados e a factura do rexistro da propiedade. Con eses docu-mentos diríxase ao servizo de atención ao cliente do seu banco. Convén que, antes de acudir, se ase-sore nunha asociación de consumidores ou ben a través dun avogado especializado nestes temas. Se o banco rexeita a súa reclamación, pode pedirlles axuda ás oficinas públicas de atención ao consu-midor para que tenten unha mediación ou, direc-tamente, e sempre ben asesorado, presentar unha demanda xudicial. Por mor da citada sentenza do Tribunal Supremo, están proliferando os xuízos deste tipo con sentenzas favorables aos deman-dantes na maioría dos casos.

As cociñas de gas sobre as que saltou a alarma teñen un defecto rexistrado no adaptador da conexión de gas, o que en determinadas cir-cunstancias podería provocar unha fuga e, en casos excepcionais, incluso unha explosión. Trátase de varios modelos fabricados por BSH entre 2006 e 2011 e comercializados por Balay, Bosch e Siemens. Foi o propio fabricante quen alertou do defecto e este ofrécelles aos afecta-dos a substitución gratuíta da peza defectuosa (que non do electrodoméstico completo) nun-ha visita dun técnico a domicilio.

BSH habilitou o teléfono gratuíto 900 555 060 para que os clientes poidan consultar se a súa cociña é unha das defectuosas. Tamén na súa

páxina web (www.gascookingsafety.com/es-es/) ofrece a lista dos modelos con ese problema e mostra gráficos que sinalan en que parte das cociñas se atopa a “etiqueta” do modelo, refe-rencia que debe constar así mesmo na factura de compra do electrodoméstico. Así, nas co-ciñas de gas marca Balay, os modelos afecta-dos son: 3CGB462B, 3CGB462BT, 3CGX462B, 3CGX462BT, 3CGX466B, 3CGX466BT, 3CGX468B e 3CGX468BT. Os modelos de Bosch afectados son: HSG222020Z, HSG322020P e HSG322050P. E os de Siemens: HG322200P, HG322500P, HG322500P e HM725200T. Segun-do informou o propio fabricante, as unidades defectuosas de Balay son 5699, as de Bosch 35 e as de Siemens 11.

LIBERALIZACIÓN DE MÓBILES

Condenan unha empresa de telefonía a lles devolver o diñeiro cobrado aos seus clientes por liberalizar os móbiles ao rematar a permanencia

Unha asociación de consumidores, unha entidade pública e va-rios particulares presentaron unha demanda xudicial ante o Xulga-do do Mercantil n.º 1 na Coruña contra unha cláusula considerada abusiva que establecera unha compañía de teléfonos. A través de-la, a empresa cobraba un importe por liberar os móbiles que adqui-riran os seus clientes unha vez rematada a permanencia. A cláusula incumpría varios artigos da Lei xeral para a defensa dos consumido-res, polo que o tribunal, nunha sentenza emitida o 22 de novembro de 2016, declarouna nula e condenou a empresa a lles devolver o di-ñeiro do desbloqueo (máis xuros) a todos os clientes aos que llelo cobrou (non só aos demandantes) e a deixar de incluír esta cláusula nos seus contratos futuros.

MOLESTIAS EN COMUNIDADES DE VECIÑOS

Pechan un asador de polos por molestias e perigo de incendio e condenan os seus responsables e o arrendador do local a indem-nizar con 6000 euros a veciñanza

Unha comunidade de veciños de Madrid soportou durante tres anos ruídos, fumes, mal olor, calor e mesmo perigo de incendio, todo iso causado por un asador de polos nun baixo do edificio. A pesar das reiteradas queixas ao establecemento, ao propietario e ao arrendador do local e ao Concello da capital, as molestias non cesaron ata que o Xulgado de 1.ª Instancia de Madrid ordenou o peche do asador e condenou os seus propietarios, e tamén o arrendador, a indemnizar solidariamente con 6000 euros a comu-nidade demandante. O arrendador recorreu contra esta sentenza, emitida en 2014, ante a Audiencia Provincial de Madrid alegan-do a súa falta de responsabilidade. Porén, a Audiencia ratificouna en maio de 2015 e para iso apoiouse no artigo 7.2 da Lei de pro-piedade horizontal, que prima o interese comunitario fronte ao particular. Engade que, aínda que non sexa el quen realiza a acti-vidade molesta, está legalmente obrigado a administrar os seus bens sen prexudicar o resto, segundo establece o artigo 1908 do Código civil.

COMISIÓNS POR POSICIÓNS DEBEDORAS

O Tribunal Superior de Xustiza do País Vasco confirma unha sanción de 30.000 euros a un banco por cobrar 35 euros por cada falta de pagamento de cota de hipoteca

Kontsumobide-Instituto Vasco de Consumo impúxolle unha san-ción administrativa de 30.000 euros a un banco por cometer unha infracción grave en materia de consumo. Esta consistía en cobrar 35 euros por lles comunicar aos clientes que non pagaran unha cota de hipoteca. A entidade bancaria recorreu contra a sanción imposta pola organización ante o Xulgado do Contencioso-Ad-ministrativo de Vitoria-Gasteiz en maio de 2016. Pero o xulgado desestimou o recurso e deulle a razón a Kontsumobide sobre o abusivo e desproporcionado da comisión. Segundo a institución, tratábase dunha cantidade fixa e inxustificable polo mero envío dunha carta xerada por ordenador ou unha comunicación por móbil ou Internet, e máis aínda cando o cliente, ao incorrer nunha posición debedora, xa debe afrontar o pago dos xuros moratorios. En decembro de 2016, o Tribunal Superior de Xustiza do País Vas-co ratificou esta sentenza.

76

quenosinteresou Faite o noso amigo e síguenos nas redes

Os responsables da revista EROSKI CONSUMER atendemos directamente as inquietudes en EROSKI CONSUMER, RESPONDE.Os responsables da revista EROSKI CONSUMER atendemos as inquietudes, suxestións e impresións dos lectores sobre os contidos da publicación. A súa opinión é moi valiosa para nós e queremos contar coa súa colaboración para mellorar.

Pode contactar connosco:Por teléfono: de luns a venres, de 10:00 a 12:00 horas, en 946 211 627 e 946 211 487. Por correo electrónico: [email protected] redes sociais: a través do noso perfil en facebook e en twitter (ler as normas de uso).

Os que máis gustan no noso Facebook

Twitter é a outra rede social na que EROSKI CONSUMER (@eroskiconsumer, @E_CONSUMERma –con información espe-cífica sobre o medio natural– e @caminoasantiago –o twitter da Guía do Camiño de Santiago–) ten unha presenza moi activa. Esta é a relación dos nosos tuits máis retuiteados:

1. - Manteiga ou margarina: o debate está na mesa

2. - 5 propósitos alimentarios diferentes para 2017

3. - A froita, a lactación materna e os bebés

o noso Top

Reca

nto

do le

ctor

Hixiene na cociña: nove pasos que se deben ter en conta

A 112 persoas gústalles isto

Té verde, negro, vermello... Cales son as súas propiedades e en que se diferencian?


Teño unha hipoteca, que gastos me ten que devolver o banco?


Obxectivo: a saúde O novo consumidor é máis ecolóxico

Trucos para lles restrinxir Internet aos nenos

Influencia do leite materno na alimentación posterior do neno

É importante que cada cidadán elabore o seu propio calendario de saúde e que incorpore un hábito diario cada mes. A continuación, realízase unha proposta. − Xaneiro. Inclúa cada día unha peza de froita no almorzo e na cea. − Febreiro. Ademais, incorpore unha guarnición de verdura na comida ou na cea. − Marzo. Tome tamén unha froita para a merenda. − Abril. Tome outra froita máis na par-va da mañá. Xa temos cinco. Mantéñao. − Maio. Deixe de coller o ascensor e suba escaleiras. − Xuño. Aproveite para ir á piscina e fa-ga uns longos. − Xullo. Cada mañá, tras lavar a cara, poña un protector solar co maior factor posible, e faga isto todos os días. − Agosto. Substitúa os refrescos e as bebidas azucradas industriais por zu-mes de froita, picados, batidos... Hidrá-tese sen deixar de inxerir froita. − Setembro. Camiñe cada día 30 mi-nutos. Baixe do autobús unha parada antes do seu destino, saia dar un paseo despois de cear, vaia ao traballo andan-do se pode.− Outubro. Perdeu algún bo hábito polo camiño? Recupéreo. − Novembro. Cada día, antes de du-charse, bote unha ollada ao espello. Re-pase a súa pel por se hai un lunar novo ou por se algún cambiou. Se é así, ensí-nello ao médico. − Decembro. Beba auga. Un vasiño de cando en vez. E, se substitúe algún re-fresco azucrado por un refrescante e saudable vaso de auga, moito mellor. Máis información en www.consumer.es/salud

Diversos informes apuntan que os ci-dadáns en España se preocupan ca-da vez máis polo medio ambiente nos seus hábitos de vida e de consumo diarios. Velaquí algún exemplo: − O consumo de produtos ecolóxi-cos no noso país aumentou un 24 % en 2015 respecto do ano anterior, se-gundo datos do MAPAMA (Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente). − O 85 % dos españois declárase preocupado polo medio ambiente e o 71 % afirma que está persoalmente implicado no seu coidado, como reco-lle unha enquisa da Asociación Espa-ñola de Fabricantes de Pasta, Papel e Cartón (Aspapel), centrada no consu-mo de bolsas de papel. − Catro de cada cinco cidadáns do no-so país están dispostos a cambiar os seus hábitos de compra pola susten-tabilidade dos océanos e seis de cada dez prefiren peixes e produtos do mar ecoetiquetados, de acordo cun estu-do da consultora GlobeScan para o selo de certificación de pesca susten-table MSC. − O 74 % dos españois está disposto a pagar máis por un restaurante sus-tentable, segundo unha sondaxe da organización xestora da reciclaxe de vidro, Ecovidrio, e a guía de restauran-tes ElTenedor. Porén, e malia os avances logrados, o consumo ecolóxico en España ten aín-da desafíos que superar. O portavoz de FSC asume que España vai con atra-so con respecto aos países máis avan-zados en consumo sustentable, coma Francia, Austria, Alemaña ou Estados Unidos, pero cre que é unha tendencia cada vez maior. Máis información en www.consumer.es/medio-ambiente

En contra da crenza habitual, os nenos non son nativos dixitais, necesitan que se lles dean unhas pautas de utiliza-ción da Rede e das novas tecnoloxías. As claves para iso son a educación e a comunicación:− Como controlar Internet para os nenos? Os expertos consideran que os programas e filtros do sistema ope-rativo para restrinxir Internet non son a solución idónea e que deben aplicarse só en casos extremos. Antes de chegar a ese punto, aconsellan outras pautas, como colocar o ordenador nun cuarto común (o salón) para que a súa utiliza-ción sexa compartida entre pais e fillos de forma natural. Porén, onde si cren que estes programas e filtros son útiles é na restrición de horarios, posto que os pequenos tenden a pasar demasia-das horas ao día navegando por Inter-net ou xogando aos videoxogos.− Programas de control parental de Internet. En caso de querer optar por un software de control parental, un dos máis recomendados é Qusto-dio, un sistema de vixilancia que fun-ciona en múltiples sistemas operativos, tanto de ordenador coma de teléfo-no. Tras crear unha conta de usuario en Qustodio, pódese configurar pa-ra bloquear páxinas web con contido non apropiado, supervisar o empre-go de redes sociais, filtrar resultados de procura, comprobar que aplica-cións se utilizan ou definir límites ho-rarios no uso do ordenador. Ten unha versión gratuíta que se pode descar-gar sen compromiso ningún e, logo, se se requiren funcións avanzadas (como xestionar tamén o smartphone do ne-no), pódese contratar o plan Premium a partir de 38,95 euros ao ano. Máis información en www.consumer.es/tecnologia

O leite humano contén partículas que producen efectos químico-sensoriais nos bebés e que, ademais, se relacio-nan coa súa aceptación posterior de novos alimentos. O interesante é que isto non só sucede cos sabores habi-tuais na dieta da nai, que podería facer pensar que o neno os acepta mellor cando empeza a alimentación com-plementaria porque xa estivo exposto a eses sabores. Os bebés alimentados con lactación materna aceptan me-llor mesmo sabores de alimentos que a nai non consumía. Porén, os peque-nos alimentados con leite de fórmula non experimentan esas variacións de sabor, textura e composición durante o período de lactación exclusiva; o seu alimento é sempre igual e, polo tanto, non teñen esa vantaxe adaptativa. Así pois, aínda que a dieta da nai varía o sabor do leite (xa que hai compostos responsables do sabor e do aroma que chegan a ela), non é posible estable-cer un patrón claro dieta-sabor. Ade-mais das variacións individuais de cada muller, isto depende de máis factores, como a cantidade de alimento consu-mido, o resto da dieta, a composición nutricional do leite nese momento etc. No entanto, convén alentar a que se si-ga unha dieta saudable, non xa polo que inflúa no sabor e na composición do leite, senón polo exemplo que os hábitos da nai e do pai poidan trans-mitir aos fillos e polas repercusións na súa saúde futura. Por suposto, é im-portante lembrar unha vez máis que a lactación materna é sempre a mellor opción e que debería ser exclusiva ata os seis meses. Máis información en www.consumer.es/alimentacion

98

os expertos nutricionistasDE EROSKI CONSUMER RESPONDEN

O obxecto do Consultorio Nutricional é ofrecer unha resposta ás dúbidas que lles poden xurdir aos consumidores sobre calquera aspecto vinculado coa alimentación, nutrición e dietética. Os nosos expertos nutricionistas seleccionarán de entre todas as cuestións que cheguen a través do consultorio en liña, dispoñible en www.consumer.es/alimentacion, dúas consultas, que se responderán nesta sección da revista.

ABC DA NUTRICION

Ovo branco ou vermello?O ovo é un dos alimentos máis completos e nutritivos que existen. As súas reco-mendacións de consumo va-riaron nos últimos anos e son xa moitas as investigacións que confirman que consumir un ovo ao día non aumenta o risco cardiovascular. Na úl-tima edición do Curso de Nu-trición da UIMP (Universidade Internacional Menéndez Pe-layo), que tivo lugar o pasa-do outubro, presentáronse os últimos estudos relevan-tes sobre o consumo de ovos e a súa relación coa saúde cardiovascular. Nel concluíu-se que o consumo dun ovo diario non incrementa o ris-co de padecer enfermidades cardiovasculares nos adul-tos sans. Outro dos aspectos que crea confusión sobre a calida-de do ovo é a cor da casca. Nos últimos anos, o consu-mo dos ovos de galiña bran-cos diminuíu, o que deixou espazo aos de cor máis aver-mellada. As diferenzas nu-tricionais entre ambos os tipos de ovos son moi esca-sas e non xustifican a subs-titución dos brancos polos vermellos. A cor da casca do ovo depende simplemente de factores xenéticos e vén determinado pola raza á que pertenza a galiña. O interior do ovo non cambia, con in-dependencia da súa cor, xa que depende da alimenta-ción da galiña. Segundo o Instituto de Estudos do Ovo, unha entidade cuxo obxec-tivo é promover a investiga-ción e a divulgación do ovo como alimento e o seu ade-cuado manexo, esta discri-minación alimentaria é unha cuestión de preferencias, xa que non hai ningunha dife-renza nutricional.

FÁLASE DE…

Ámbito social e alimentaciónA ciencia mostrou ao lon-go dos anos como inflúe na saúde dunha persoa o ámbi-to en que vive e como afecta o que come e os alimentos que compra. Pode parecer evidente que a riqueza dun barrio teña relación directa co seu nivel de saúde, pero tamén pode influír a cantida-de de alimentos saudables dispoñibles na zona ou a dis-tribución das infraestruturas, entre outros factores. Así o pon de manifesto o traballo Photovoice Villaverde, un in-novador proxecto de saúde pública que se desenvolve en varios barrios de Madrid desde hai dous anos. A súa finalidade é coñecer como inflúen as características fí-sicas e sociais dunha cidade na saúde dos seus habitantes e facer partícipes os propios cidadáns para comprender mellor a relación entre o ám-bito, a dieta ou a obesidade, entre outros.De acordo coa investigación, os participan-tes destacaron a diversida-de cultural, a pobreza, a crise económica e os comercios de alimentación como facto-res clave para entender tanto os barrios como a alimenta-ción que se realiza neles e, deste xeito, desenvolver es-tratexias de saúde pública para poder mellorala.

OS CONSELLOS DO MES

Reducir a presenza de acrilamidaA acrilamida é unha substancia química que se crea de forma na-tural en produtos alimenticios que conteñen amidón, durante os procesos de cocción a altas temperaturas, frituras, asados e ta-mén durante procesos industriais a 120 ºC e a baixa humidade. Nos alimentos, a acrilamida fórmase durante un proceso térmico denominado reacción de Maillard, que explica que algúns produ-tos fritos ou enfornados acaben tomando unha cor dourada, co-mo as patacas fritas, as galletas ou o pan. A Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA), tras unha rigorosa avaliación do risco da presenza de acrilamida en alimentos realizada en 2015, revelou baseándose en estudos con animais que a acrilamida en alimentos aumenta de forma potencial o risco de desenvolver cancro nos consumidores de todas as idades. No entanto, aínda que os estudos epidemioló-xicos en humanos non confirmaron que a acrilamida sexa can-ceríxena para o home, os niveis de exposición actuais a través da dieta supoñen unha preocupación. Os grupos de alimen-tos máis importantes que contribúen á exposición á acrilamida son as patacas fritas, o café, as galletas, as galletas salgadas, o pan crocante e o brando. Pola súa banda, a Axencia Británica de Normas Alimentarias (FSA), o organismo do Goberno británico para a seguridade alimentaria, afirmou hai pouco que cociñar en exceso alimentos como as patacas ou as torradas produce a aparición de acrilamida. Desaconsella, por tanto, o consumo frecuente de produtos como as torradas de pan ben enforna-das, de cor marrón, ou as patacas á brasa pola súa relación con certos tipos de cancro. A FSA fixo unha particular advertencia no caso das torradas, ao considerar que canto máis escuro é o ton que adquira o pan ao quentalo máis elevada é a concentración de acrilamida. No en-tanto, pouco despois, a organización británica Cancer Research puntualizou que non está probado este vínculo entre a acrilami-da e certos tipos de cancro nos humanos.

Planificar os menús para mellorar a alimentación infantilEn toda planificación dietética é importante ter en conta unha serie de ferramentas: modelos, calendarios de menús ou listaxes de pratos, e tamén recomendacións para cubrir os requirimentos de cada grupo de alimentos. Aínda que sinxelo, a falta de tempo adoita ser o problema á hora de planificar a alimentación da fa-milia durante a semana.Entidades dedicadas á promoción da saúde e dos bos hábitos ali-mentarios, como o Hospital Sant Joan de Déu e a Fundación Ali-cia, colaboraron no desenvolvemento dunha ferramenta útil para planificar os menús chamada Menuario. Trátase dun xogo familiar que fomenta a alimentación saudable e equilibrada entre os ne-nos, asegurando as racións de cada grupo de alimentos que reco-mendan as pautas da dieta mediterránea. Os menús distribúense de forma que poidan cubrir as necesidades enerxéticas ao longo do día, de maneira que se evite a improvisación e que se coma de forma equilibrada e variada sen que iso supoña demasiado esfor-zo. Ademais, o obxectivo deste tipo de iniciativas é que os nenos participen e que se impliquen, que entendan por que deben co-mer certas cousas e que aprendan conceptos básicos dunha ali-mentación equilibrada.

Son moi afeccionado ao café. Lin nalgunhas revistas que é moi prexudicial para a saúde, sobre todo para o fígado, pero noutras desaconséllase tomalo polo azucre. Tamén hai blogueiros que din que o café é un antioxidante. Cal é a información correcta?O café non é só un poderoso estimulante e,

segundo numerosas investigacións, pa-rece que provoca un efecto preventi-vo na aparición de enfermidades como a diabetes ou algúns tipos de cancro e enfermidades cardiovasculares ou neuro-dexenerativas. Porén, os expertos comen-tan que os beneficios se obteñen sempre cun consumo moderado. O doutor Frank Hu, investigador e profe-sor da Escola de Medicina de Harvard, le-va 20 anos dirixindo unha investigación sobre as vantaxes e os inconvenientes do consumo de café. Concluíron que os be-bedores de café teñen un menor risco de padecer enfermidades cardiovasculares e neurodexenerativas. Ademais, en estu-dos anteriores demostraron que o consu-mo regular de café está relacionado con menos posibilidades de desenvolver dia-betes, enfermidade de Párkinson ou pro-blemas do fígado, incluída a cirrose ou o cancro, pero tamén advertiron que non

todo o mundo responde ao café da mes-ma maneira. Aclaran que non é o mesmo dicir que o café pode conter compoñen-tes interesantes para a saúde ca afirmar que é tan bo que debe beberse. Doutra banda, un novo estudo do Instituto Nacional do Cancro en Bethesda (EUA) re-velou que tamén é beneficioso para o fíga-do e demostrou que os participantes que bebían 3 ou 4 cuncas de café ao día tiñan niveis máis baixos de todos os marcadores da función hepática, en comparación cos que non consumían café nunca. Por tanto, a conclusión é que o consumo moderado de café pode ter efectos beneficiosos para a nosa saúde. O recomendable é non pasarse das 3 ou 4 cuncas ao día. Aínda que os estudos actuais parecen ser favorables ao café polos seus in-gredientes potencialmente saudables, tamén deixan claro que quen non toma esta bebida pode obter os mesmos beneficios para a súa saúde provenientes doutros alimentos.

Como todos os días no comedor da empresa. Normalmente escollo os purés e as sopas, pero o outro día unha compañeira de traballo reveloume que botaban nata nos purés e pastillas con concentrado de polo ou peixe nas sopas. Ata que punto é prexu-dicial un prato con este tipo de ingredientes? Adoita ser habitual agregarlles aos purés un ele-

mento graxo como a nata, e mesmo leite, para lles dar maior consistencia e sabor. No caso das sopas ou caldos, engádense pas-tillas de carne ou peixe para conseguir po-tenciar o seu sabor. As pastillas de caldo ou peixe levan glutamato, un aditivo que se utiliza como potenciador de sabor e cuxo consumo non está recomendado de forma habitual. Pero o maior problema das pasti-llas é o seu elevado contido en sal, xa que é o seu principal ingrediente. Posúen ao re-dor de 5 g de sal por pastilla. Actualmente, o consumo de sal recomendado pola Or-ganización Mundial da Saúde (OMS) é de 5

g ao día, o que contén unha soa pastilla de caldo. Por tanto, este tipo de produto non é recomendable para un consumo frecuente e debería de reservarse o seu uso para oca-sións esporádicas.O efecto sobre a saúde deste tipo de ingre-dientes depende da frecuencia coa que se consuman e da calidade do resto de ingre-dientes cos que se elabora o prato. Se ten diferentes opcións de menú, recomendá-moslle que combine os legumes e a pas-ta cos purés e coas sopas, de maneira que a dieta sexa máis variada e equilibrada, á vez que reduce o consumo dos ingredientes que menciona.

10 11

gu

ía d

e co

mp

ra L

uras

, pol

bo

e lu

riñas

A conservación dos alimentos foi un dos gran-des retos do ser humano para poder asegurar o seu sustento e a dificultade de facerse con alimentos en momentos de escaseza ou fóra de tempada foi un dos motores máis importan-tes que experimentou a industria alimentaria. A refrixeración e a conxelación, o moído e a conversión de cereais en fariñas ou as conser-vas de peixe, marisco, vexetais ou legumes son exemplos deste progreso.Os maiores crecementos rexistrados na produ-ción e venda da industria conserveira estiveron vinculados aos períodos de guerra. De feito, o mantemento dos alimentos en bo estado duran-te un tempo prolongado non deu froitos ata a época da Revolución Francesa. Foi entón cando se atopou a solución definitiva grazas á invención do francés Nicolas Appert que tivo a idea de cocer os alimentos en auga fervendo en envases de vidro selados herme-ticamente. Deste xeito, asegurábase a con-servación do alimento sen necesidade dunhas condicións especiais de almacenamento, algo novo naquela época.

O descubrimento adquiriu sona en toda Eu-ropa, onde comezou a xurdir unha incipiente industria conserveira. Inglaterra achegou o re-cipiente metálico (folla de lata), que permitía introducir o alimento aínda quente e pechalo hermeticamente cunha tapa do mesmo mate-rial. A folla de lata ofrecía importantes mello-ras con respecto ao cristal; entre elas, unha mellor protección fronte á luz.O proceso mellorou de maneira considerable coa invención do autoclave, un aparello para esterilizar alimentos que permitía elevar as temperaturas de cocción en grandes potas por encima dos 100 ºC. O aforro nos tempos de pro-dución e a rapidez e eficacia na destrución mi-crobiana permitían elevar as garantías en canto a seguridade alimentaria do produto final.A conserva enlatada propagouse moi rápido por España, onde a industria conserveira creceu en moi poucos anos, o que aumentou a calidade e converteu o noso país nunha referencia no eido mundial. Hoxe en día, España é un dos maiores produtores mundiais de conservas de peixes e mariscos, e conta cun enorme recoñecemento no ámbito internacional.

Luras, polbo e luriñas en lata, proteína ao momentoEste formato mantén todas as propiedades nutricionais e de sabor dos moluscos, cuxo consumo recomendado é de aproximadamente unha vez á semana

1312

gu

ía d

e co

mp

ra L

uras

, pol

bo

e lu

riñas

Todos iso demostra a importancia deste sector que, ademais de facilitarnos a vida, comporta un importante tecido humano e empresarial. Aínda así, non todas as zonas españolas teñen a mesma importancia respecto da produción de conservas. Por tradición, Galicia é a comunida-de autónoma con maior volume produtivo, cun 85,5 % do total. Tamén Andalucía, Cantabria e o País Vasco contan cunha importante industria.

Diferenzas entre especiesA luriña, a lura e o polbo son alimentos simila-res, pero non idénticos. Por unha banda, o pol-bo (Octopus vulgaris) é un molusco cefalópodo que se caracteriza por ter oito tentáculos dota-dos de dúas filas de ventosas. Vive nos fondos rochosos das zonas litorais, en profundidades inferiores aos 200 metros. Aliméntase sobre to-do de bivalvos, peixes e pequenos crustáceos e captúrase con nasas (cestas de boca estreita que levan os pescadores para botar a pesca) deseñadas para o efecto.Pola súa banda, cando falamos de luras e de luriñas, referímonos en ambos os casos á lura común, ao que a ciencia bautizou como Loligo vulgaris. E que diferenza hai entre a lura e a pota? Para poder diferencialas hai que fixarse nas dúas aletas que conteñen na parte final do tubo; as aletas da lura ocupan arredor de dous terzos da lonxitude do seu corpo unha vez eliminada a cabeza, mentres que as aletas da pota ocupan unha terceira parte. Outra diferenza atopámola na cor da pel (antes de limpar), xa que a pota ten manchas violáceas, máis escuras que as manchas rosadas da lura.

En realidade, a pota engloba varias especies: a pota común (Todarodes sagittatus), a pota voa-dora (Illex coindetii), que é de tamaño pequeno, ou a pota arxentina (Illex argentinus), de maior calidade. En Galicia, a pota tamén se coñece como lura pota.As propiedades nutritivas da pota son as mesmas que as da lura en canto á súa achega proteica. Destacan as vitaminas B3 e B12, mi-nerais coma o fósforo, o potasio e o magnesio e a súa baixa achega en graxas. O seu sabor e a súa textura é máis ruda e, aínda que hai distintas calidades de pota, ningunha supera a da lura.E temos, por outra banda, a xiba (Sepia offi-cinalis), de corpo ovado e groso, que tamén se coñece cos nomes de sepia, choco ou chopo. Todas estas especies forman parte da mesma familia.

O seu lugar na Dieta

O consumo de conservas de peixes e maris-cos rexistrou en 2015 un aumento dun 9 % con respecto a 2010, ata alcanzar os 4,5 quilos por habitante. Por tanto, estes produtos eríxense como o único produto da pesca e da acuicultura que incrementou o seu consumo per cápita no últimos seis anos. Lembremos que o primeiro posto lle corresponde ao peixe fresco, que re-presenta o 45 % do peixe consumido nos fogares españois.Segundo datos da Asociación de Nacional de Fabricantes de Conservas (Anfaco-Cecopesca), o pasado ano os fogares españois consumiron en total máis de 1,15 millóns de toneladas de

produtos de pesca e acuicultura, por un valor de case 9000 millóns de euros. Destas cifras, as conservas e os mariscos supuxeron o 17,3 % e o 20,4 %, respectivamente, con case 200 toneladas e un valor de máis de 1800 millóns.A ración estándar e recomendable destas con-servas rolda os 115 gramos, que é a cantida-de que se inclúe nos envases clásicos. É unha forma moi fácil e accesible de incluír unha boa cantidade de proteínas a través dun produ-to saudable, e a súa frecuencia de consumo aconsellada é de, aproximadamente, unha vez á semana.

análise nutriciOnalCales son os ingredientes que adoitan estar presentes nas conservas destes moluscos-cefalópodos? Ademais da principal materia prima, que constitúe unha excelente fonte de proteínas, estes son outros dos ingredientes habituais:

sal. Aínda que son produtos seguros, teñen certas características que xustifican unha inxestión limitada, dentro dun equilibrio ali-mentario. Desde o punto de vista nutricional, a principal limitación é o contido de sal, in-grediente que se usa como aditivo conser-vante en todas elas (100 gramos de peixe en conserva achegan arredor de seis veces máis sodio que a mesma cantidade de peixe fresco). Nas conservas analizadas, os valores para a ración fixada en 115 g oscilan entre 0,7 g e 1,95 g (esta última cifra representaría case un 40 % da inxestión recomendada dia-ria deste aditivo). É importante sinalar que as conservas de peixe se comercializan cada vez cun menor contido en sal, xa que non se engade durante a súa elaboración. Isto per-mite reducir nalgúns casos ata o 65 % o seu contido en sal, en comparación cunha conser-va de peixe normal. Metais pesados. En cuestión de segurida-de alimentaria, os metais pesados (mercu-rio, chumbo, cadmio) que acumulan os peixes grandes xustifican o consello de non centrar o consumo en conservas de peixes (por exem-plo, atúns e bonitos) e de alternar con outros de similar perfil nutricional pero de menor tamaño (sardiñas, anchoas, xarda e zurdo li-so). Este consello é moi importante para o caso dos nenos, das mulleres embarazadas e das nais lactantes. O grupo de marisco que inclúe crustáceos e moluscos, tanto bivalvos coma cefalópodos, amplía as nosas opcións á hora de consumir produtos do mar, neste ca-so enlatados, pero con algunhas precaucións. Convén incluír a xiba, a lura ou o polbo na dieta con moderación fronte aos bivalvos, xa que estes filtran naturalmente a contamina-ción do mar (arsénico que excretamos polos ouriños en 2 ou 3 días). Hai que ter en conta

O medio ambiente e os produtos químicosO sector conserveiro ten moita responsabilidade co medio ambiente, xa que a independencia da refrixeración para a súa conservación xera un importante aforro de enerxía, ademais de que emprega envases reciclables.

Como explicabamos, pola súa fabricación e elaboración, a produción de latas de conserva ten beneficios tanxibles para a seguridade ambiental. En primeiro lugar, o envase que contén este alimento, así como a caixa na que vén empaquetada, respecta todas as normas de reciclaxe. As latas están feitas co metal que máis se recicla do mundo e, tras sufrir un proceso de transformación, reutilízanse. Ademais, para manter unhas garantías óptimas de con-servación non necesitan estar refrixeradas, polo que se produce un importante aforro de enerxía. E iso, nos tem-pos nos que vivimos, ten dous beneficios: o económico, para o consumidor, e o ambiental. Neste sentido, o sector das conservas continúa traballando no respecto ao medio ambiente durante todos os procesos produtivos, desde a pesca das especies ata o seu posterior envasado.

No referente aos compostos químicos tóxicos, o bisfenol A ou BPA é un derivado plástico moi utilizado na industria alimentaria como material de recubrimento de latas de bebidas de refrescos, latas de conservas ou cartóns. Este plastificado evita que o contido da lata se oxide, forma parte dos materiais en contacto cos alimentos e segue en continua avaliación o risco de migración aos alimentos. Este risco potencial de contaminación evítase se se esco-llen conservas envasadas en botes de cristal.

A Unión Europea, a través da Axencia Europea de Segurida-de Alimentaria (EFSA), ten regulado o nivel máximo desta substancia, e os límites establecidos son seguros para a poboación, aínda que en certos países, coma Francia, a regulación é se cabe máis restritiva. Aínda así, nos últimos tempos estase exercendo presión desde a Asociación de Fabricantes (Anfaco) cara aos produtores. Deste xeito, é cada vez maior a porcentaxe de latas que se comercializan libres de BPA, e estase investindo no estudo e na mellora dos devanditos envases.

1514

gu

ía d

e co

mp

ra L

uras

, pol

bo

e lu

riñas

que na segunda o aceite de oliva é un ingre-diente secundario na composición da conserva e o aceite principal adoita ser outro, que pode ser por exemplo de soia ou de xirasol.auga. Nas conservas “ao natural” non se in-clúe o aceite como líquido de cobertura, tan só auga de cocción do produto e sal como sa-borizante e conservante. É fácil deducir que achegan menos calorías ca os seus equiva-lentes “en aceite”. En calquera caso, entre as conservas de cefalópodos é máis habitual atopar as versións en aceite ou con distintas salsas.conservantes e colorantes. Unha das ca-racterísticas das conservas, polo seu proce-so de elaboración, é que non levan aditivos conservantes ou que se usan en pequenas cantidades. En paralelo, poden almacenarse a temperatura ambiente e pódense abrir e degustar en múltiples lugares e situacións. Entre os colorantes usados máis comunmente están o E-153 e o E-160c; o primeiro achega a cor negra-carbón e o segundo é o extracto de pemento (paprica).

que o nivel de toxicidade depende de múlti-ples factores, como poden ser o mar onde se pescou, o tipo de peixe, a estación e a época de reprodución.colesterol. A lura ten ata tres veces máis cantidade de colesterol que calquera molus-co (pero menos ca outras especies como as gambas ou os lagostinos), aínda que polo seu perfil lipídico (ácidos graxos na súa maio-ría insaturados) non supoñen tanto prexuízo para a saúde, dentro sempre dun patrón de consumo moderado. Aínda que o noso fígado se encarga de limitar parcialmente a absor-ción de colesterol esóxeno (o procedente dos alimentos), isto non nos exime da respon-sabilidade de facer un consumo moderado e de escoller intelixentemente os alimentos que conforman a nosa dieta, sempre que os equilibremos cunha boa achega de produtos vexetais frescos.aceites. Atopámonos con conservas que in-clúen a lenda “en aceite de oliva” ou “con aceite de oliva”. A primeira significa que o líquido de cobertura é aceite de oliva nun 100 %, mentres

O seu contido en graxas saturadas é inferior ás versións en salsas máis elaboradas, como a americana, que á súa vez son máis altas en azucres e sal. Estas opcións máis saudables son idóneas para llelas ofrecer aos máis pe-quenos ou para os membros da familia que, por cuestión de saúde, necesitan manter baixo control a inxestión de sal/sodio e graxas.Tamén cómpre salientar a achega de proteínas destas conservas, xa que unha ración de 115 gramos presenta uns valores que oscilan entre os 7,8 g e os 30 g. Trátase dunhas marxes moi amplas que fan máis que recomendable ler con atención a etiquetaxe. As conservas con menos proteínas conteñen, en xeral, menos cantidade do ingrediente principal (cefalópodos).

As luriñas na súa tinta e en salsa america-na conteñen ingredientes comúns coma tomate, aceite de oliva ou xirasol, cebola, amidón mo-dificado ou especias, ademais de sal, azucre e, nalgúns casos, os colorantes mencionados.As luras reenchidas elabóranse enchéndoas cos seus propios tentáculos picados, acompa-ñados de diferentes salsas (americana, aceite de oliva, ao allo, á galega...), que lles confiren toques diferentes —picante, doce, especiado etc.— para realzar o seu sabor.O polbo preséntase polo xeral en preparacións máis sinxelas, con aceite de oliva ou ao allo. Elabórase a partir dos tentáculos do molusco, cortados á man, o que permite gozar do seu auténtico e característico sabor.

seMáfOrO nutriciOnalDe todas as opcións e variedades que atopamos no mercado, convén destacar que os mellores valores nutricionais os achegan as conservas con menos ingredientes e elaboracións máis sinxelas, coma o polbo e as luriñas en anacos, xa sexan ao allo ou en aceite de oliva.

PRINCIPAIS PROPIEDADES DAS LURAS, POLBO E LURIÑAS EN LATAQUE NOS MOSTRA O SEMÁFORO NUTRICIONAL?*

Nunha ración de produto: 115 g

ENERXÍA GRAXA GRAXA SATURADAS AZUCRES SAL FIBRA

(kcal) % IR(1) (g) % IR(1) (g) % IR(1) (g) % IR(1) (g) % IR(1) (g) % IR(1)

Luriñas enteiras reenchidas na súa tinta CALVOen aceite de oliva

220 11,0 13,8 19,7 2,1 10,5 1,5 1,7 0,8 16,0 0,0 0,0

Luriñas enteiras reenchidas CALVO en aceite de oliva 207 10,4 13,8 19,7 2,1 10,5 1,1 1,2 1,8 36,0 0,0 0,0

Lura na súa tinta CALVO (3 x 80 g ou 1 x 115 g) 247 12,4 16,1 23,0 2,5 12,5 0,0 0,0 2,0 39,0 0,0 0,0

Polbo en aceite de oliva 111 g FRINSA 152 7,6 1,7 2,4 0,4 1,8 0,0 0,0 1,7 34,0 0,0 0,0

Polbo ao allo en aceite de oliva 115 g VALCARCEL 152 7,6 5,4 7,7 0,9 4,5 0,0 0,0 1,7 34,0 0,0 0,0

Luras anacos en salsa americana 115 g ou 3 x 80 g EROSKI 259 13,0 20,7 29,6 2,3 11,5 4,9 5,4 1,1 22,0 0,0 0,0

Luras anacos na súa tinta 115 g ou 3 x 80 g EROSKI 258 12,9 21,9 31,3 2,3 11,5 4,4 4,9 1,0 19,6 0,0 0,0

Tentáculos de lura en anacos ao allo 115 g EROSKI 176 8,8 6,1 8,7 0,8 4,0 0,0 0,0 1,7 34,0 0,0 0,0

Tentáculos de lura en anacos en aceite xirasol 3 x 85 g EROSKI

176 8,8 6,1 8,7 0,8 4,0 0,0 0,0 1,7 34,0 0,0 0,0

Luriñas enteiras reenchidas en aceite de oliva EROSKI 111 g 268 13,4 17,3 24,7 2,9 14,5 0,0 0,0 1,0 20,0 0,2 0,8

Lura reenchida en aceite de oliva DANI 190 9,5 10,4 14,9 1,8 9,0 0,0 0,0 0,7 14,0 0,0 0,0

Tacos de potón do Pacífico en salsa galega DANI(2 x 78 g ou 1 x 111 g)

178 8,9 6,9 9,9 1,2 6,0 0,0 0,0 1,6 32,0 0,0 0,0

Luriña reenchida na súa tinta CUCA 115 g 271 13,6 20,9 29,9 4,1 20,5 0,0 0,0 0,7 14,0 0,0 0,0

Luriña reenchida en aceite de oliva CUCA 115 g 212 10,6 10,8 15,4 1,2 6,0 0,0 0,0 0,7 14,0 0,0 0,0

Cómo se enlatanA conserva é un proceso térmico de cocción e esterilización que mantén todas as propiedades nutricionais e de sabor do peixe ou do marisco.

> Recepción da materia prima. O cumprimento das normativas que regulan o acceso aos recursos pesqueiros e o seu aproveitamento máximo levou a ofrecer ao mercado conservas de peixes e mariscos que respectan os principios de sustentabilidade. Cando a materia prima chega á fábrica, e antes do seu almacena-mento ou procesamento, realí-zanse xa os primeiros controis que decidirán a súa validez para elaborar a conserva. Os paráme-tros de seguridade e calidade son avaliados e controlados por persoal cualificado.

> Limpeza, selección e lava-do. A materia prima lávase e límpase para eliminar calquera sucidade, así como racións non comerciais, coma cunchas, cabezas etc. O proceso pódese facer á man ou realizar con sistemas automati-zados. A lura require dun manexo diferente; primeiro, sepárase a boca do corpo da lura. Despois retírase a pel da lura e, en canto ás aletas do tubo, pódense retirar ou non. A continuación, quítase a plu-miña (unha especie de exoesquele-to) do interior e dáselle a volta ao

tubo para limpalo ben e eliminar calquera residuo. Despois retírase a boca da lura e a zona dos ollos, e tamén parte do estómago.

> Cocción. Tras a limpeza e a pre-paración dos cefalópodos, lévase a cabo un proceso de deshidratación mediante unha cocción, a vapor ou por inmersión en auga ou salmoira. Nesta etapa contrólanse en todo momento os tempos e as variables do proceso, como son a temperatura, o nivel de salinida-de e as características propias da materia prima. O proceso de elabo-ración dos cefalópodos require o seu xusto punto de cocción.

> Arrefriado e limpeza. É necesario que o produto se deixe arrefriar ata que atinxa unha tem-peratura que permita unha ade-cuada manipulación. Deste xeito, é posible limpar e adaptar o pro-duto á modalidade de envasado e presentación desexados (enteiro, en anacos, recheo etc.).

> Envasado e adición do líquido de cobertura. O envasado do produto e a adición do líquido de cobertura (aceite, salmoira, salsas...) pódese realizar de forma manual ou mediante sistemas automáticos. O envasado sempre se realiza nas condicións adecuadas para evitar desviacións sensoriais do produto e deforma-

cións nos envases debido ás altas temperaturas empregadas durante o proceso de esterilización.

> Pechado de latas e este-rilización. Tras o proceso de reenchido, os envases péchanse hermeticamente e procédese á súa esterilización mediante vapor ou auga a altas temperaturas, para a eliminación total dos microorga-nismos sensibles á temperatura e de todas as bacterias patóxe-nas resistentes á calor. Durante a esterilización, sométense os peixes e os mariscos a unha temperatura de entre 110 ºC e 121 ºC, durante períodos de tempo estritamente controlados e especí-ficos para cada tipo de produto e presentación.

> Lavado de latas e alma-cenaxe. Por último, os envases arrefríanse, lávanse e, unha vez secos, segundo a súa presentación, pódense introducir en estoxos de cartón e almacenarse. O control de calidade da empresa asegura en todo momento que calquera envase que presente un defecto sexa retirado de forma inmediata e todos os lotes son controlados antes de que saian ao mercado, polo que se garante o cumprimen-to dos parámetros de seguridade.

*Semáforo nutricional resultante de comprar 14 tipos de moluscos enlatados (lura, polbo e luriña), segundo unha ración de consumo: 115 g. (1) Indica a proporción achegada respecto da inxestión de referencia (IR) que unha persoa adulta necesita inxerir de cada nutriente: 2000 kcal, 70 g de graxa, 20 g de graxa saturada, 90 g de azucres, 5 g de sal e 24 g de fibra. O semáforo nutricional baséase nun sistema de cores: verde-baixa cantidade (a achega é menos do 7,5 % da IR), amarelo-cantidade media (entre o 7,5 % e o 20 %) e laranxa-cantidade alta (máis do 20 %).

1716

gu

ía d

e co

mp

ra L

uras

, pol

bo

e lu

riñas

suxestións De cOMpra As conservas poden atoparse no mercado tanto en enva-se de lata coma en envase de cristal. A elección entre un ou outro non sempre é sinxela, pois hai que ter en conta aspectos que van desde a resistencia do envase, a posibi-lidade de ver o contido e os ingredientes, ata a marca, a calidade e, tamén, a cantidade de produto que conteñen.

O mellor para comer como primeiro prato Aínda que a elección dependerá dos gustos persoais, ofrecemos dúas ape-titosas suxestións. A primeira, unhas luriñas en salsa negra, que podemos servir cun sinxelo arroz. A segunda, unha conserva de polbo, ideal para acompañar cunhas ricas patacas co-cidas, un fiíño de aceite de oliva e un toque de pemento.

O mellor para utilizar de aperitivoCalquera das conservas resulta unha boa opción para tomar como aperi-tivo, pois basta con abrir a lata ou o tarro. E unhas luras cun toque de picante poden resultar moi vistosas e orixinais á hora de preparar ou ofrecer un petisco.

O mellor para as persoas diabéticas A versión máis saudable sempre é a máis simple, ao natural, ao allo ou en aceite de oliva, xa sexa de polbo ou luriñas, e sen azucres engadidos. É dicir, debemos evitar as conservas con salsas elaboradas que inclúan este ingrediente. Podemos mesmo mellorar a experiencia escorrendo o líquido ou o aceite de cobertura e engadir unhas pingas de aceite de oliva virxe extra e un chisco de pemento.

O mellor para os nenos As conservas máis sinxelas e con menos salsas ou especias engadidas son as máis adecuadas para os nenos. Deste xeito, poderemos ofrecerlles sabores suaves e, se queremos, darlles un toque máis persoal.

Conservas: da solución rápida ao luxo gastrónomoDispoñer dunha lata de peixe en conserva na nosa cociña salvounos moitas veces de ter que investir o noso máis que axustado tempo en facer pratos máis elaborados. E a realidade é que, cada vez máis, a riqueza gastronómica dos produtos envasados permítenos ampliar as posibilida-des deste tipo de alimento. A razón é, por unha banda, a incorporación dunha variedade considerable de especies en conserva ao mercado que antes non existía. Por outra, moitos dos máis importantes cociñeiros do mundo fóro-nas engadindo de forma paulatina ás súas receitas, o que lle deu unha notoriedade especial a un alimento que en poucos anos ampliou as súas expectativas de uso dunha

forma espectacular. En definitiva, as conservas xa non son só de andar pola casa, senón que coas súas

gamas de luxo convertéronse en alimentos de alta gama que lle ofrecen ao consumidor infinitas

posibilidades.

1918

gu

ía d

e co

mp

ra L

uras

, pol

bo

e lu

riñas

Apuntamentos para o aforro As conservas de luras, luriñas e polbo non son alimentos imprescindibles para a dieta cotiá. Con todo, son excelentes comodíns para ter na despensa e gozar dunha comida ou dun aperitivo rico, sinxelo e saudable. Calquera destas latas pódese consumir tal cal, servirse como aperitivo ou utilizarse como parte dalgún prato máis ou menos elaborado. A principal calidade destes produtos, ademais do perfil nutricional, é que aforran moito tempo na cociña e que a súa con-servación non require ningún gasto especial.

O custo destes alimentos varía —e bastante— segundo a marca, a especie do animal e as salsas ou líquidos que se empregan para presentalos e

CESTA CONTIDO PESO/CANTIDADE PREZO

Luriña na súa tinta EROSKI 222 g 5,50 euros Polbiño en aceite de oliva DANI 180 g 9,45 euros Lura na súa tinta EROSKI 345 g 2,10 euros Luras en salsa americana CALVO, paquete 3 x 80 g 720 g 5,19 euros

TOTAL 1.467 g 22,24 euros

Luriña reenchida en salsa americana DANI 306 g 8,67 euros Polbo á galega EROSKI 345 g 10,65 euros Lura na súa tinta D’KAY 448 g 4,80 euros Tentáculo de lura ao allo EROSKI 345 g 4,65 euros


Luriña reenchida en salsa americana DANI 408 g 11,56 euros Polbo en aceite de oliva EROSKI 345 g 10,65 euros Lura en anacos á americana ALBO 336 g 6,45 euros Luriña reenchida na súa tinta ALBO 345 g 14,97 euros


Luriña reenchida en aceite de oliva CUCA 480 g 23,00 euros Polbo en aceite de oliva ALBO 360 g 15,15 euros Lura reenchida en aceite de oliva DANI 272 g 13,96 euros Polbo á mariñeira ALBO 360 g 15,87 euros


CONSUMO MENSUAL: 460 g por persoaTOTAL = 1.380 g

FAMILIA A: 2 ADULTOS + 1 NENO

CESTA CONTIDO PESO/CANTIDADE PREZO

Luriña na súa tinta EROSKI 333 g 8,25 euros Polbiño en aceite de oliva DANI 180 g 9,45 euros Lura na súa tinta EROSKI 690 g 4,20 euros Luras en salsa americana CALVO, paquete 3 x 80 g 1.200 g 8,65 euros


Luriña reenchida en salsa americana DANI 510 g 14,45 euros Polbo á galega EROSKI 690 g 21,30 euros Lura na súa tinta D’KAY 560 g 6,00 euros Tentáculo de lura ao allo EROSKI 575 g 7,75 euros


Luriña reenchida en salsa americana DANI 510 g 14,45 euros Polbo en aceite de oliva EROSKI 690 g 21,30 euros Lura en anacos á americana ALBO 560 g 10,75 euros Luriña reenchida na súa tinta ALBO 575 g 24,95 euros


Luriña reenchida en aceite de oliva CUCA 720 g 34,50 euros Polbo en aceite de oliva ALBO 600 g 25,25 euros Lura reenchida en aceite de oliva DANI 408 g 20,94 euros Polbo á mariñeira ALBO 600 g 26,45 euros


CONSUMO MENSUAL: 460 g por persoaTOTAL = 2.300 g

FAMILIA A: 3 ADULTOS + 2 NENO

A variedade de prezos é ampla: a elección dun ou doutro produto pode supoñer ata un 70 % de aforro no prezo final

conservalos. A variedade de prezos é moi ampla, vai dos 5,50 euros/kg da lura na súa tinta EROSKI aos 51 euros/kg da lura reenchida en aceite de oliva DANI. As cestas da compra mostran esta variación de maneira clara, e as eleccións duns ou doutros produtos poden supoñer ata un 70 % de aforro no prezo final.

En xeral, as luriñas son máis caras que as luras e o polbo. Tamén son máis caras as presentacións en aceite de oliva. Así, para economizar na nosa cesta da compra podemos escoller os produtos máis económicos para aqueles pratos nos que non sexan protagonistas (por exemplo, no caso de que se usen como recheos ou como patés) e deixar os máis custosos ou selectos para as ocasións espe-ciais ou para as preparacións máis elaboradas.

www.consumer.es

2120

alimentación

A importAnciA dA fibrAOs expertos en nutrición e alimen-tación téñeno claro: o mellor pan é o integral. De feito, aumentar o consumo de cereais e pan integrais a diario é unha das recomendacións dos nutricionistas para levar unha dieta saudable. Incluso a Organi-zación Mundial da Saúde (OMS) o aconsella como unha estratexia para reducir o risco de obesidade, enfermidades cardiovasculares e diabetes. A continuación, enuméran-se algunhas das bondades de tomar pan integral:• AxuDA A cOMbAter O eStrInxI-

MentO. A fibra permítelle ao organismo aumentar o volume fecal, estimular o movemento intestinal (peristaltismo) e facilitar a evacuación.

• PAcIenteS cOn DIAbeteS. Os alimentos con fibra conteñen un índice glicémico inferior ao dos refi-nados e despois de inxerilos non aparecen picos elevados de glicosa no sangue e diminúe a demanda de insulina. Ademais, estes produtos preveñen a aparición da diabetes tipo 2, debido a que o consumo regular de fibra promove a secreción de insulina, a hormona encargada de regular a cantidade de azucre no sangue.

• exercen un IMPOrtAnte PAPel nA PrevencIón DO cAncrO De cOlOn, xa que favorece que as substancias carcinóxenas sexan expulsadas xunto coas feces.

• PrODucen MAIOr SenSAcIón De SAcIeDADe, o que diminúe a sensación de fame entre horas e, deste xeito, evítase a inxestión doutros alimentos máis calóricos, o que redunda nun mellor control do peso.

Todo o sal que se consome debe ser iodado —é dicir, enriquecido con iodo—, o que é esencial para un desenvolvemento san do cere-bro do feto e do neno pequeno, así como para optimizar as fun-cións mentais en xeral.

Acordos e investigaciónsEn 2004, o Ministerio de Sanidade acordou coa Confederación Españo-la de Organizacións de Panaderías (Ceopan) e a Asociación Española de Fabricantes de Masas Conxeladas (Asemac) reducir a proporción de sal utilizado para a elaboración do pan. Debía pasar dos 22 g de NaCI ou clo-ruro de sodio (sal común ou sal de mesa) por quilogramo de fariña ata un máximo de 18 gramos nun período de 4 anos (1 gramo cada ano).Cinco anos despois, mediante un es-tudo elaborado pola Aecosan en 2008, confirmouse que se reduciu a canti-dade de sal engadido no proceso de elaboración do pan. En concreto, as análises indicaron que o contido me-dio de NaCl se situaba en 16,3 g por kg de fariña panificable.

O pan é un incondicional nas no-sas mesas e resúltanos difícil

pensar nunha comida sen un anaquiño de pan xunto aos cubertos. Segundo o Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Ma-pama), cada español consumiu 35 kg de pan durante 2015, nos que gastou 84,79 euros.A pirámide nutricional sitúa o pan entre os alimentos que a poboación pode incluír na súa dieta a diario. Porén, a Axencia Española de Con-sumo, Seguridade Alimentaria e Nutrición (Aecosan) detectou que en España, dentro dos alimentos procesados, o pan era unha das fon-tes importantes de sal na poboación adulta, xa que achegaba o 19 % do total do sodio inxerido. A este respecto, os organismos in-ternacionais de saúde autorizados re-comendan unha serie de medidas que deben implantarse de forma inmedia-ta para previr enfermidades crónicas como as cardiovasculares, cuxo factor de risco entre outros é a hipertensión arterial. Unha delas é reducir o con-tido de sal dos alimentos.

E é que o pan branco contén de me-dia 19 g de sal por quilo de pan. Unha barra (250 gramos) ten 4,7 g de sal, o que supón case a canti-dade máxima diaria que recomenda inxerir a Organización Mundial da Saúde (OMS), que é de 5 gramos ao día por persoa.Precisamente, a OMS proporciona unha serie de consellos co fin de re-ducir o consumo de sal nos alimen-tos de maior consumo:

Para os adultos: recoméndase consumir menos de 5 gramos (un pouco menos que unha culler de té) de sal por día.

Para os nenos: para os nenos de 2 a 15 anos, aconséllase axustar á baixa a inxestión máxima reco-mendada para os adultos en fun-ción das necesidades enerxéticas en relación coas dos adultos. Esta recomendación non comprende o período de lactación natural ex-clusiva (de 0 a 6 meses), nin o de alimentación complementaria da lactación natural (de 6 a 24 meses).

Aecosan volveu analizar en 2012 o contido de sal dalgúns alimentos en España. Esta vez, entre outros, incluía os pans industriais; é dicir, o pan de molde branco, integral e de sementes; o de hamburguesas e bocadillos de salchicha; o tostado e os paíños bran-cos e integrais (non así o pan común). Comprobouse que entre 2009 e 2012 este tipo de pans industriais diminuí-ran o seu contido en sal nun 7 %.A investigación concluía resaltando a importancia da reformulación dos alimentos como un dos puntais máis importantes na redución da inxes-tión de sal. Aínda así, indicaba que non se deben planear reducións do consumo de sal por igual en todos os alimentos: “O sal, ademais dun po-tenciador do sabor, cumpre funcións de seguridade alimentaria pola súa capacidade de conservación para determinados produtos e prevén a contaminación por microorganismos. Por iso, antes de planificar interven-cións de redución, é necesario coñe-cer as características do alimento e coñecer cales son os límites de se-guridade na redución”.

Por outra banda, destacaba as bon-dades de facer reducións progresivas, aínda que pequenas e prolongadas no tempo, posto que segundo Aecosan o padal humano vaise afacendo facil-mente a cambios pequenos no contido de sal.

Outros nutrientesAgora ben, o pan é moito máis que sal e a súa inxestión é necesaria na nosa dieta. Hai que ter en conta que o principal nutriente que atopamos no pan son os hidratos de carbono, un-ha fonte de enerxía para o organismo. Non só iso, é un alimento rico en vi-taminas e minerais. En concreto, é un alimento rico en vitaminas do grupo B e en minerais coma o sodio, o po-tasio ou o calcio. No caso dos pans integrais, súmaselle a alta achega en fibra e outros compoñentes vexetais para o noso organismo. Ademais, ape-nas contén graxas, polo que permite a súa inxestión varias veces ao día.

www.consumer.es

O pan, moito máis ca salUnha barra (250 g) ten 4,7 g de sal, case a cantidade máxima diaria que recomenda a Organización Mundial da Saúde

2322

Estudo sobrE o consumo E o gasto En azucrE E EdulcorantE da poboación Española a partir dE datos do panEl dE consumo alimEntario do mapama afondo

O sabor doce atráenos e á gran maioría resúltanos moi difícil prescin-dir del. Segundo a Asociación Internacional de Edulcorantes, os seres humanos temos unha preferencia innata polo sabor doce que, ademais, inflúe no seu comportamento.No entanto, tamén é certo que a poboación cada vez se preocupa máis pola súa saúde e que se cuestiona, en ocasións con certa esaxeración, certos alimentos. É o caso do azucre, cuxo abuso na alimentación occi-dental está demostrado que ameaza a saúde. De feito, a Organización Mundial da Saúde (OMS) reduciu o seu consumo recomendado diario a 50 gramos ao día.Malia todo, somos incapaces de renunciar a ese sabor doce que tanto nos atrae. E aquí entran en xogo os edulcorantes acalóricos ou baixos en calorías, uns aditivos alimentarios que teñen un poder adozante moi su-perior ao da sacarosa ou do azucre común. A súa principal vantaxe é que achegan moi poucas calorías, ou ningunha, e que non inflúen nos niveis de azucre no sangue, ademais de que permiten controlar a carie dental. Desde o seu nacemento, os edulcorantes foron obxecto de debate entre aqueles que os cren prexudiciais e quen mantén que o seu consumo é seguro. A Fundación Vasca para a Seguridade Alimentaria, Elika lem-bra que o uso de edulcorantes artificiais está regulado e que todos os que están autorizados foron avaliados polas autoridades de Seguridade Alimentaria, que fixaron inxestións diarias adecuadas para cada un de-les. Por tanto, a súa inxestión moderada non causa problemas de saúde.

•CadaCidadántomaaodíaun22%doConsumomáximoreComendadodeazuCre(50gramos)eun67%dainxestióndiariaadmitidadeedulCorantes(unhamediade0,93gramosnunadultoCunpesode70kg)

•CadaCidadánpagou4,28CéntimosdeeuroporCadadosemáximareComendadadeazuCreeunhamediade1,03CéntimospoladeedulCorante

Azucre e edulcorantes,

o poder do doce

24 25


Doutra banda, tamén destaca o económico que é comprar azucre e edulcorante. Entre 2015 e 2016, cada persoa apenas gastou 4,28 céntimos de euro por cada 50 gramos de azucre (o máximo recomen-dado pola OMS) e 1,03 céntimos por 0,93 gramos de edulcorante (a media admitida pola EFSA nun adulto de 70 kg).

VolumeConsumidoOs fogares españois consumiron, entre xullo de 2015 e xullo de 2016, un volume total de 4524.410 kg de edulcorante e de 180.294.310 kg de azucre. É dicir, que cada día se inxeriron aproximadamente 12.000 kg de edulcorante e 493.000 kg de azucre. A primeira vista, as diferenzas entre ambos os produtos son moi amplas. En concreto, o volume de consumo de azucre en España é case 40 veces maior ca o do edulcorante. Ademais, en tres anos a evolución de ambos os tipos de alimentos foi dis-par. Por unha banda, o volume consumido de azu-cre diminuíu un 13 %, mentres que o do edulcorante aumentou un 11,7 %. Por comunidade autónoma, Andalucía e Madrid son os dous territorios onde máis volume de azu-cre (a primeira) e de edulcorante (a segunda) se consumiu en total (arredor do 16 % en ambos os casos). No lado oposto, atópanse os rioxanos, os cántabros e os navarros, que roldan o 1 % do vo-lume total de azucre e de edulcorante consumido en España.

ConsumoporpersoaEntre xullo de 2015 e xullo de 2016, cada persoa consumiu 11,07 gramos de azucre ao día e 0,36 gramos de edulcorante ao día. É dicir, en peso, consómese 31 veces máis azucre ca edulcorante. E, en tres anos, a evolución do consumo de azu-

cre foi negativa (un -12 %), aínda que respecto do edulcorante non se produciron movementos.Así pois, nun día, coa cantidade de azucre consu-mido (11,07 gramos ao día), cada español inxeriu 11 unidades de dozura (1 gramo de sacarosa ten un poder adozante de 1), mentres que cos apenas 0,36 gramos de edulcorante inxeríronse entre 14 e 214 unidades de dozura; 14 se se tratase de ciclamato, 71 de acesulfame k ou aspartamo, 89 de estevia, 142 de sacarina ou 214 de sucralosa. Tendo en conta as cantidades de consumo máximas recomendadas, os 11,07 gramos consumidos ao día por cada cidadán supoñen un 22 % da inxestión diaria de azucre recomendada pola OMS. A iso hai que lle engadir os 0,36 gramos de edulcorante inxe-ridos por cada cidadán, que supoñen o 56 % da IDA de acesulfame k, o 13 % da de aspartamo, o 73 % da de ciclamato, o 102 % da de sacarina, o 34 % da de sucralosa e o 127 % da de estevia (en función do edulcorante que se tome).

E é que, nas últimas décadas, a maioría do azucre e do edulcorante que se inxire provén do que lles engade a industria alimentaria aos alimentos pro-cesados. Aínda que a Enquisa nacional de inxes-tión dietética española (ENIDE) estima que un 20 % da inxestión dos españois procede dos hidratos de carbono denominados azucres (azucre, choco-late e derivados, bebidas non lácteas e miscelá-nea), descoñécese a cantidade concreta de azucre e edulcorante que inxire a poboación de maneira externa e interna. Non existe un estudo que analice, por exemplo, a inxestión de azucre, a pesar de que é unha pe-tición realizada por varios sectores; entre eles, o Instituto de Estudos do Azucre e a Remolacha (IEDAR). Segundo a súa directora, Isabel Vasserot, levan moitos anos pedíndolle ao Goberno que faga un estudo de inxestión de azucre. Tan só dispoñe-mos de datos da produción da industria e o azucre ten moitos usos que non son o uso alimentario. Ao parecer, a Fundación Española da Nutrición (FEN) vai publicar proximamente un estudo res-pecto desta cuestión.

ConClusiónsprinCipaisCada cidadán no noso país consumiu 11,07 gramos de azucre ao día e 0,36 gramos de edulcorante en-tre xullo de 2015 e xullo de 2016. Isto supón o 22 % do recomendado para o azucre e o 67 % do ad-mitido de edulcorante. E estas cifras non teñen en conta os produtos procesados que inclúen azucre ou edulcorante entre os seus ingredientes.O doce ten, por tanto, un papel fundamental na nosa alimentación, sexa no formato que sexa. Cústanos renunciar a el. Pero os expertos nutricionistas aler-tan a poboación de que o consumo de alimentos doces está a desprazar o dos produtos saudables. Falan mesmo dunha adicción ao doce.

Con todo, tal e como sentenciaba o nutricionista Julio Basulto nunha entrevista realizada en 2015 no programa radiofónico Ser consumidor, nin o azucre é veleno nin os edulcorantes artificiais son a pana-cea, e ao revés.

oestudoEROSKI CONSUMER quixo estudar o consumo e o gasto actual que realiza a poboación espa-ñola en edulcorantes e azucre. Para iso, durante o pasado mes de febreiro analizáronse os últi-mos datos de consumo nos fogares de azucre e edulcorantes publicados no Panel de consumo do Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Mapama). En concreto, estudouse a cantidade ou volume (en miles de kg), o consumo e gasto per cápita e o prezo medio do quilogramo entre xullo de 2013 e xullo de 2016.Segundo o Mapama, dentro da categoría de edul-corantes incluíuse a sacarina e outros aditamentos químicos que proporcionan sabor doce, xa sexa en pastillas ou comprimidos, líquido, granulado etc. Ao descoñecer o resto de aditamentos químicos utili-zados, ademais da sacarina, neste estudo tomáron-se como referentes os edulcorantes sen calorías ou baixos en calorías máis consumidos en Europa, segundo a revista Nutrición hospitalaria, que son o acesulfame K, o aspartamo, o ciclamato, a sacarina, a sucralosa e o glicósido de esteviol ou estevia.Outro aspecto fundamental que convén ter en conta nesta investigación é que os datos publicados polo Mapama tan só teñen en conta as cantidades de azucre e edulcorante externas que adquire a po-boación española. Déixanse a un lado os produtos procesados que levan incorporados ambos os ali-mentos (galletas, caramelos, chocolates, refrescos, marmelada etc.).

Importancia do poder adozanteO azucre e o edulcorante non adozan dunha manei-ra proporcional, polo que a investigación quedaría incompleta se só se tivese en conta o peso. E é que é fundamental ter en conta o número de veces que os edulcorantes superan en dozura o azucre, o que se denomina “poder adozante”.

Se atendemos aos edul-corantes sen calorías ou baixos en calorías escolli-dos para esta análise (son os máis consumidos en Europa segundo a revista Nutrición hospitalaria), o seu poder adozante con

respecto ao azucre distri-búese da seguinte maneira:

O acesulfame K e o aspartamo son 200 veces máis potentes.

O ciclamato é entre 30 e 50 veces máis potente.

A sacarina é entre 300 e 500 veces máis potente.

A sucralosa é 600 veces máis potente.

A estevia é entre 200 e 300 veces máis potente.

Con todo, máis alá das unidades de dozura, utili-záronse as recomendacións de consumo máximo de

azucre e de edulcorante establecidas polos diferen-tes organismos de saúde autorizados, como unidades de medida máis clarificado-ras e proporcionais á hora de realizar unha análise:

Azucre: un máximo ao día de 50 gramos (límite instaurado pola OMS).

Edulcorantes: unha inxestión diaria admisible (IDA) de 9 mg por quilo-gramo de peso corporal de acesulfame K, 40 mg de aspartamo, 7 mg de cicla-mato, 5 mg de sacarina, 15

mg de sucralosa e 4 mg de estevia (valores máximos decretados pola Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA nas súas siglas en inglés). Se se ten en conta que 70,2 kg é o peso medio dun adulto maior de 15 anos (segundo os últimos datos do Instituto Nacional de Estatística, INE), a IDA dos edulcorantes seleccionados para esta análise será: 0,63 g de acesulfame K, 2,8 g de aspartamo, 0,49 g de cicla-mato, 0,35 g de sacarina, 1,05 g de sucralosa e 0,28 g de estevia.

2726

dozuraeinxestiónadmitidadeedulCorantes*Potenciaadozante(1)

IDA(2)/kg de peso (mg)

IDA(2)/Por 70 kg(3) (en mg)

IDA/Por 70 kg(3) (en g)

AcesulfA me K 200 9 630 0,63

AspArtAmo 200 40 2.800 2,80

ciclAmAto 30-50 7 490 0,49

sAcArinA 300-500 5 350 0,35

sucrAlosA 600 15 1.050 1,05

esteviA 200-300 4 280 0,28

*Tipos de edulcorantes máis consumidos en Europa segundo a revista Nutrición hospitalaria. (1) Medida utilizada para medir a capacidade adozante dunha substancia comparada coa sacarosa ou azucre de mesa (X veces máis doce ca o azucre, 1 g de sacarosa ten un poder adozante de 1). (2) IDA: inxestión diaria admisible por quilogramo de peso corporal, establecida pola Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA nas súas siglas en inglés). (3) Peso corporal medio establecido polo Instituto Nacional de Estatística (INE).


2015 e xullo de 2016. De novo, a primeira vista, repí-tense as amplas diferenzas entre ambos os alimen-tos; o diñeiro investido en azucre é 2 veces maior ca o desembolsado en edulcorante.Por comunidades, o gasto en azucre foi maior na Rioxa (5,20 euros) e menor en Canarias (2,2 euros). En canto ao edulcorante, o desembolso máximo por persoa realizouse en Aragón (1,95 euros), men-tres que o menor realizouse en Castela e León e Estremadura (menos de 1 euro).A evolución en tres anos do gasto por cidadán ten-deu á baixa en canto ao azucre (descendeu un 26 %) e aumentou en edulcorante (13 %). Pero, de novo, é importante ter en conta que o uso que se realiza dun e doutro alimento é ben diferen-te debido ás súas potencias adozantes. Convén lem-brar que os edulcorantes son moito máis potentes ca o azucre. Por tanto, para este estudo analizouse o investimento dos cidadáns na cantidade máxima recomendada de azucre e IDA de edulcorantes.Así, cada cidadán pagou 4,28 céntimos de euro por cada 50 gramos de azucre, mentres que o desem-bolso por cada IDA de edulcorante variaba e sitúa-se entre os 3,10 e 0,31 céntimos: 3,10 céntimos en aspartamo, 1,16 en sucralosa, 0,70 en acesulfame k, 0,54 en ciclamato, 0,39 en sacarina e 0,31 en es-tevia. Como se pode observar, o desembolso é moi reducido en ambos os casos. É dicir, adozar custa moi pouco.

atraCCiónpolosabordoCeEstes datos de consumo evidencian que nos custa concibir a nosa alimentación sen o sabor doce. Este está moi presente na nosa alimentación, xa sexa en forma de azucre ou como edulcorante. E iso que na análise non se inclúen os azucres e os edulcorantes engadidos aos produtos envasados.Segundo María Colomer, dietista-nutricionis-ta do Comité Asesor da Academia Española de Nutrición e Dietética, o doce é un sabor que á maioría das persoas nos resulta agradable e gús-tanos experimentar o agradable cantas máis veces mellor. Asegura, mesmo, que xa se empeza a falar de adicción ao sabor doce. De feito, engade que o sabor doce, veña do azucre ou veña dun edul-corante, incrementa o apetito e ten un efecto de retroalimentación; é dicir, canto máis sabor doce máis doce queremos.Os edulcorantes baixos en calorías ou sen calorías parécennos a opción máis viable á hora de evitar as calorías dos produtos azucrados. De feito, o nu-tricionista Julio Basulto lembraba na entrevista ra-diofónica a conveniencia de substituír o azucre por un edulcorante artificial no caso de estar tomando moita cantidade de azucre e ter carie e exceso de peso, aínda que tamén afirma que outra cousa é atribuírlle a ese edulcorante a máxica capacidade de adelgazar ou de curar unha diabetes, cousa que non fai ningún deles.

prezodoquilogramoO prezo medio do quilo de azucre situábase en 0,85 euros entre xullo de 2015 e xullo de 2016, men-tres que o do edulcorante era case 17 veces maior (14,21 euros). En tres anos, o prezo do quilo de azu-cre diminuíu un 17 %, mentres que o do edulcorante non se moveu.Cataluña, País Vasco e Madrid teñen a media do prezo do azucre máis caro (custou máis de 0,90 eu-ros o quilo), mentres que Castela e León e Canarias teñen o máis barato (por debaixo dos 0,80 euros). En canto ao edulcorante, A Rioxa e Cantabria con-tan co prezo máis oneroso (ao redor dos 22 euros) e Madrid, Murcia e Navarra o máis económico (ao redor dos 11 euros).De novo, realizouse unha análise do custo medio tendo en conta o consumo máximo diario e a IDA que debe facerse do azucre e do edulcorante, res-pectivamente. Por tanto, os 50 gramos de azucre teñen un prezo medio de 4,25 céntimos de euro, mentres que as diferentes IDA dos edulcorantes máis consumidos en Europa se sitúan entre os 3,98 e os 0,40 céntimos de euro: 3,98 céntimos en aspar-tamo, 1,49 en sucralosa, 0,90 en acesulfame k, 0,70 en ciclamato, 0,50 en sacarina e 0,40 en estevia.

www.consumer.es

Segundo Colomer, confúndese saudable con achega ou non de calorías e a achega de máis ou menos calorías non fai que un alimento sexa máis sauda-ble. Que nutrientes nos proporcionan o azucre ou os edulcorantes? Ningún que teña unha importancia para a saúde. Por tanto, non podemos dicir que un edulcorante sexa máis saudable ca o azucre. Neste sentido, Colomer lembra que o que nos debe preocupar, sobre todo, é se o consumo de alimentos doces cunha baixa achega nutricional despraza o consumo de alimentos saudables, e parece que é así. Así que non só non teñen un valor nutricional, senón que dificultan que o resto da alimentación o teña.Pola súa banda, Basulto asegura que existen estu-dos científicos que observan que a xente que toma a miúdo edulcorantes artificiais e bebidas lixeiras acaba engordando por dúas razóns, a primeira é que é xente que adoita engordar co tempo, a pesar de tomar o edulcorante artificial, e a segunda é que estes edulcorantes ou aditivos son moi doces. Cando alguén toma habitualmente unha bebida lixeira que está moi doce, a froita e a verdura non lle saben a nada porque o seu padal necesita cantidades máis elevadas de alimentos doces para sentirse saciado.

gastoporpersoaCada español gastou 3,46 euros en azucre e 1,44 euros por cada quilo de edulcorante entre xullo de

50g

0,93g

Consumo E GAsto PoR PERsoA En AZuCRE E EDuLCoRAntE*

AZUCRE

EDULCORANTE(1)

CONSUMO DIARIO

*Elaboración propia a partir de datos obtidos no Panel de consumo alimentario do Ministerio de Agricultura e Pesca, Alimentación e Medio Ambiente (Mapama). Os datos refírense ao consumo e gasto realizado entre xullo de 2015 e xullo de 2016, e non inclúen o que se fai de produtos procesados nos que a industria alimentaria engade azucre ou edulcorante.

(1) Segundo o Mapama, na categoría de edulcorantes incluíuse a sacarina e outros aditamentos químicos que proporcionan sabor doce, xa sexa en pastillas ou comprimidos, líquido, granulado etc. Como se descoñece o resto de aditamentos químicos utilizados ademais da sacarina, neste estudo tomáronse como referentes os edulcorantes sen calorías ou baixos en calorías máis consumidos en Europa, segundo revista Nutrición Hospitalaria: acesulfame K, aspartamo, ciclamato, sacarina, sucralosa e glicósido de esteviol ou estevia.

11,07 g

0,36 g 67 %

22 % 11

100

(2) Utilizáronse as recomendacións autorizadas de consumo máximo de azucre e de edulcorante. Por unha banda, a do azucre: 50 gramos diarios como máximo establecidos pola OMS. Doutra banda, a inxestión diaria admisible ou IDA de 9 mg por kg de peso corporal de acesulfame K, 40 mg de aspartamo, 7 mg de ciclamato, 5 mg de sacarina, 15 mg de sucralosa e 4 mg de estevia (valores máximos decretados pola EFSA). Se se ten en conta que 70,2 kg é o peso medio dun adulto maior de 15 anos (segundo os últimos datos do INE, a IDA dos edulcorantes seleccionados para esta análise será: 0,63 g de acesulfame K, 2,8 g de aspartamo, 0,49 g de ciclamato, 0,35 g de sacarina, 1,05 g de sucralosa e 0,28 g de estevia. 0,93 g é a media destes valores.

(3) Os edulcorantes superan amplamente en dozura ao azucre. Mentres 1 gramo de sacarosa ten un poder adozante de 1, os edulcorantes sen calorías ou baixos en calorías escollidos para esta análise teñen un poder adozante respecto do azucre moito máis potente: o acesulfame K e o aspartamo son 200 veces máis potentes, o ciclamato entre 30 e 50 veces, a sacarina entre 300 e 500 veces, a sucralosa 600 veces e a estevia entre 200 e 300 veces. 100 unidades de dulzor é a media de dozura é a media obtida.

22 % dos 50 g máximos recomendados cada día(2)

67 % dos 0,93 g admitidos ao día(2)

Consumo diario

Consumo diario

11 unidades de dozura(3)

100 unidades de dozura(3)

AZUCRE

EDULCORANTE(1)

GASTO ANUAL

Gasto anual

Gasto anual

Gasto polos 50 g máximos recomendados cada día(2)

Gasto polos 0,93 g máximos recomendados cada día(2)

3,46 euros

1,44 euros

4,28 céntimos

1,03 céntimos

2928

cara a caraELECTRICIDADE No foGAR

“O Goberno debería cambiar as regras do mercado enerxético para

que haxa prezos máis estables”As considerables subidas do prezo da electricidade explícanse porque o mercado enerxético no noso país está mal deseñado. Asegúrao Jorge Morales, experto en enerxía, que tamén sostén que o Goberno pode-ría modificalo e que as enerxías re-novables son a solución, aínda que segundo el depende dos políticos que o sexan o máis pronto posible. Morales traballa tamén contra a pobreza enerxética desde a Plata-forma por un Novo Modelo Ener-xético que, xunto á Alianza contra a Pobreza Enerxética en Cataluña, fixo unha proposta para mellorar o deseño do bono social.Por que subiu o prezo da enerxía? É certo que houbo unha menor xera-ción de enerxías renovables ca outros anos, sobre todo eólica e hidráulica, por cuestións meteorolóxicas, e un maior consumo pola onda de frío. Pero isto non xustifica as enormes subidas nos prezos. En decembro, a produción de renovables foi mesmo inferior á de xaneiro e, con todo, o prezo foi notable-mente inferior ao de xaneiro. A cuestión é que as regras de xogo do mercado eléctrico están mal deseñadas.Cales son esas regras? Todos os días as centrais eléctricas ofertan a súa enerxía para o día seguinte e a oferta máis cara para satisfacer a de-manda fixa o prezo de todas. É o que se chama un mercado marxinalista. Nun mercado normal con certa com-petencia aparecerían competidores que baixarían ese prezo. Nunha gran parte do mercado enerxético español non hai competencia. Por exemplo, as nucleares, que supoñen o 20 % da enerxía eléctrica do país, non teñen competencia e os seus operadores es-tiveron cobrando 70 euros o megawatt hora (MWh), cando en abril do ano pasado cobraban 24.

Van seguir subindo os prezos? Non o sabemos, son unhas regras de xogo moi sibilinas. Calquera pequena va-riación pode aumentalos ou mesmo afundilos, coma na primavera pasada. Os que marcan os prezos máis caros, o gas e o carbón, non dependen de nós, senón da cotización do petróleo. Pero se o petróleo sobe, o normal é que os prezos suban. Que debería facerse para que non suban máis? O primeiro é que o Go-berno debería cambiar as regras de xogo para que haxa prezos máis es-tables, coma noutros países. En Fran-cia ou en Alemaña, por exemplo, on-de os prezos do mercado grosista da enerxía son mesmo superiores aos de España, o traslado á factura final do consumidor non ten nada que ver co que acontece no noso país. Que podemos facer os cidadáns? Tentar ser o máis autosuficientes posibles, poñendo por exemplo unha placa solar. E votar cada catro anos a proposta política que realmente pode cambiar o sistema. Pero a lei fai, na práctica, inviable o autoconsumo enerxético. Non diría inviable, pero si moi dificultoso. Por iso convén formular tamén a posibili-dade de cambiar a lei. E, mentres, que podemos facer? Contratar a mellor tarifa posible, non deixarnos enganar por ofertas que logo nos fan pagar máis ca antes e, en definitiva, non malgastar enerxía. Unha vez feito iso, as posibilidades son moi pequenas, polo que dicía do mercado.Por que non se utilizan máis ener-xías renovables en España? Non o sei porque, ademais de ser máis limpas, agora son máis baratas ca o resto de enerxías, coma o carbón, o gas e, por suposto, máis que a nu-

clear. Estamos inmersos nunha tran-sición enerxética sen precedentes que fará o noso sistema 100 % renovable. Que non lle caiba a ninguén a menor dúbida, a cuestión é en canto tempo ocorre. Os políticos teñen unha enor-me responsabilidade de acelerar ou atrasar esa transición.Fálase moito dos prezos da electri-cidade, pero non tanto dos do gas, que tamén supón un gasto importan-te para os consumidores, sobre todo nos meses de máis frío. Por que? Su-poño que, como estamos afeitos a que os prezos dos hidrocarburos se fixan noutros países, a xente acaba por ve-lo como algo normal, mentres que a electricidade a producimos aquí e a pesar diso sobe. Tamén traballa contra a pobreza enerxética. Que habería que facer para evitala? A única axuda oficial —o bono social eléctrico, que su-pón un desconto do 25 % na factura da luz— leva mal deseñada desde que se creou, en 2009. E é moi im-portante a cuestión de quen o ten que financiar; respecto deste debate, todas as empresas grandes queren que vaia a cargo dos orzamentos xe-rais do Estado.Como debería deseñarse esta axu-da? Non só debería referirse á elec-tricidade, porque gran parte dos pro-blemas de pobreza enerxética derivan do frío no inverno e a maior parte da xente ten calefacción a gas. Por tanto, habería que estendelo, como mínimo, ao gas e ao butano. Deberían terse en conta os niveis de renda e bonifi-carlles o 100 % ás familias con menos ingresos, que teñen as mesmas difi-cultades para pagar 100 euros ca para pagar 75. Nisto estamos a traballar as organizacións sociais desde hai bas-tante tempo.

experto en enerxía

3130

cara a caraELECTRICIDADE No foGAR

“Cada vivenda malgasta en España un 20 % da enerxía que consome”

experta do IDAE, do Ministerio

de Enerxía

Aforrar enerxía permítenos pagar menos nas facturas, cuxos pre-zos non paran de subir, e tamén contribuiría a coidar o medio am-biente. Explícao Cristina Cañada, técnico do Departamento Domés-tico e Edificios do Instituto para a Diversificación e Aforro da Enerxía (IDAE), do Ministerio de Enerxía, Turismo e Axenda Dixital.Como beneficia o aforro de enerxía ao medio ambiente? Se se consome menos enerxía, prodúcese menos e contamínase menos. Segundo datos de rede eléctrica española de 2016, dun total de 100 xigawatts (GW) de potencia instalada en España, 46 GW corresponden a centrais eléctri-cas que funcionan con combustibles fósiles, os cales producen os gases de efecto invernadoiro implicados no cambio climático.O prezo da luz subiu. Que podemos facer para gastar menos? Para afo-rrar enerxía eléctrica, o IDAE ofrece moitos consellos na súa Guía práctica da enerxía (guiaenergia.idae.es). Por exemplo, comprar electrodomésticos do tamaño que se necesite, aproveitar ao máximo a súa capacidade e que dispoña da etiquetaxe enerxética da clase máis eficiente. Tamén abrir o menos posible o frigorífico e non in-troducir produtos quentes, usar pro-gramas de baixa temperatura e uti-lizar o centrifugado da lavadora e a calor do sol para secar a roupa. Se se ten contratada a tarifa con discrimi-nación horaria, convén utilizar o maior número posible de electrodomésticos nas horas de desconto, activar os pro-gramas económicos do lavalouzas, atender o seu nivel de sal e abrillan-tador e un longo etcétera.Aconsella aparellos de alta eficien-cia, pero son máis caros. Merece a pena o investimento? Si, tanto ao substituír un electrodoméstico como ao compralo por primeira vez. A eti-quetaxe enerxética axuda e informa o

consumidor a coñecer o seu “gasto” enerxético. A longo prazo, é tan im-portante coma un bo uso e mante-mento destes aparellos.Desde diversos lugares recoménda-selles aos consumidores que baixen a potencia eléctrica contratada pa-ra pagar menos na factura. Isto é aconsellable? Si. Gran parte do peso “cativo” da factura eléctrica débese ao termo de potencia que se paga mensualmente, haxa consumo ou non. Para iso, debemos facer de auditores da nosa propia factura e organizar-nos ben na casa. Temos que evitar o funcionamento simultáneo dos apare-llos de maior potencia eléctrica. Por exemplo, se pasamos o ferro mentres se pon o forno eléctrico, demandamos da rede uns 3 ou 4 kW que, sumado aos consumos permanentes do fogar (frigorífico, stand-by etc.), necesitaría un mínimo de 4,4 kW. Ao facelo pa-gamos cada mes aproximadamente 15 euros antes de impostos. Se non face-mos isto habitualmente, bastaría con 3,3 kW, co que pagariamos 11 euros e medio. Como se pode reducir a potencia? A potencia contratada vai por tramos, xa que en realidade, coa compañía eléc-trica, o que se contrata é a intensida-de, que se ofrece en tramos de 5 en 5 amperes (A). Por exemplo, se a ten-sión de subministración é de 220 vol-tios (V) e temos 4,40 kW (20 A), o se-guinte tramo que poderiamos baixar sería a 3,30 kW (15 A). En caso de ter 230 V e 4,60 kW (20 A), poderíase baixar a 3,45 kW (15 V). Para baixalo hai que contactar coa nosa compañía eléctrica e, aínda que se incorre nun pequeno gasto pola xestión do técnico (uns 9 euros por ir tocar o contador), paga a pena.Que axudas hai para reducir o noso consumo enerxético? Ocasionalmen-te convócanse programas de axudas por cada comunidade autónoma. Por iso é recomendable consultar os seus

organismos competentes en materia de enerxía. Por exemplo, o IDAE con-voca un programa para melloras do comportamento enerxético do edificio, o Pareer-Crece.Canta enerxía malgastamos os cida-dáns por non ter sistemas de aforro e eficiencia? Como podemos evitalo? Como media, e en cada vivenda, rolda o 20 %. Hai que ter presente que a enerxía, xunto coa vivenda e o vehí-culo privado, son os gastos que máis comprometen o noso consumo. Por iso é moi importante que os sistemas de climatización e de iluminación sexan de baixo consumo e que equipemos o noso fogar con electrodomésticos da mellor clase de eficiencia.Sae moi caro montar na casa algún sistema baseado en enerxías renova-bles para aforrar? O mellor é adquirir unha vivenda construída ou reformada con data posterior a 2007, pois a partir desa data a lexislación garante unha redución do consumo de enerxía en climatización e iluminación. E igual-mente convén considerar a opción de instalar sistemas eficientes ou renova-bles. Pero como non sempre é posible, haberá que incorporar melloras para as que non hai “receitas” únicas. Cada caso ofrece unha posible solución ou varias, pois interveñen factores coma o clima, a dispoñibilidade de espazo pa-ra as instalacións, aproveitar instala-cións anteriores, respectar a estrutura do edificio, o orzamento etc. Por exem-plo, hai vivendas cuxa cuberta permite a instalación de captadores solares térmicos que xeran auga quente gra-tuíta e que a incorporan ao circuíto de auga quente sanitaria, o que evita o consumo dalgún combustible neste proceso. O retorno do investimento pode conseguirse en 3 ou 4 anos. Con outras tecnoloxías as solucións son di-versas. Sexa como for, o mellor é con-sultar cun experto.

www.consumer.es

32 33

alimentación

Uso na cociña

As sementes incorpóranse como acompañamento ou aderezo en ensaladas, sopas ou purés (ensa-lada de tomate e queixo fresco con sementes de chía ou puré de coliflor con sementes de sésamo torradas). Algunhas persoas prefi-ren utilizalas con lácteos (semen-tes de liño con iogur). Nalgunhas ocasións úsanse como cuberta da carne ou do peixe. Tamén se poden usar en repostería. Con independencia do uso que se faga, convén lembrar que non é nece-sario poñer a remollo as semen-tes, senón que se utilizan secas e torradas para resaltar o seu sabor.

As sementes de chía, de liño e de papoula, as pipas de cabaza ou

as sementes de sésamo son alimentos que non forman parte da nosa ali-mentación básica, pero que se están poñendo de moda debido ao auxe que tivo o seu consumo nos últimos anos en certos sectores da poboación.O seu contido nutricional fainas moi atractivas para conseguir un maior equilibrio dietético ou para enrique-cer a dieta nalgúns nutrientes esen-ciais. Isto promoveu o seu consumo en certos grupos de poboación que limitan a inxestión dalgúns alimen-tos, como pode ser a xente que segue dietas vexetarianas. Aínda así, iso non xustifica que estes alimentos deban ser denominados “superalimentos”, un termo moi de moda que se utiliza en moitas oca-sións sen fundamento, cando se lle queren conferir a un alimento pro-piedades nutricionais que o fan moi recomendable desde o punto de vista da prevención ou do tratamento dal-gunhas enfermidades. A razón é que

o equilibrio alimentario-nutricional non vén dado só por un ou varios grupos de alimentos, senón que é o patrón alimentario global o respon-sable dunha óptima alimentación.Segundo datos da National Nutrient Database for Standard Reference (USDA), o contido nutricional das se-mentes máis comunmente utilizadas é o seguinte:1. Sementes de chía. A súa achega

calórica é elevada e comparable á doutras sementes (486 kcal/100 g). Son ricas en proteína vexetal (16,54 g/100 g) e en graxa (30,74 g/100 g), onde predominan as gra-xas poliinsaturadas (23,66 g/100 g), especialmente o ácido omega-3. Destaca o seu contido en calcio (631 mg/100 g), fósforo (860 mg/100 g) e magnesio (335 mg/100 g). Po-súen 34,4 g de fibra dietética por cada 100 g de alimento.

2. Sementes de sésamo. O seu con-tido calórico é similar ao resto das sementes (573 kcal/100 g). Sobre-sae, de novo, a achega de proteí-

nas (17,73 g/100 g) e de graxas (49,67 g/100 g), sobre todo mono e poliinsaturadas. A súa achega de fibra é máis moderada (14 g/100 g). Destaca o seu contido en cal-cio (989 mg/100 g) e fósforo (629 mg/100 g).

3. Sementes de cabaza. De conti-do calórico un pouco máis baixo (446 kcal/100 g), son tamén ricas en proteína vexetal (18,55 g/100 g), cunha achega de graxas máis mo-derada (19,4 g/100 g) e máis ricas en carbohidratos (53,75 g/100 g). Posúen 18,4 g de fibra por cada 100 g. A súa achega de calcio é moito menor (55 mg/100 g).

4. Sementes de liño. Achegan unhas 460 kcal/100 g e son, á vez, ricas en proteína (15 g/100 g), carbohidra-tos (30,77 g/100 g) e graxas (30,77 g/100 g). Destaca a súa elevada cantidade de fibra dietética (30,8 g/100 g). O seu contido en calcio é nulo.

5. Sementes de papoula. Teñen un elevado contido calórico (525

kcal/100 g) e son fonte de pro-teína (17,99 g/100 g), carbohidra-tos (28,13 g/100 g) e graxas (41,56 g/100 g), en especial poliinsatura-das. Son moi ricas en calcio (1400 mg/100 g). Achegan 19,5 g de fibra por cada 100 g.

Así pois, as sementes son ricas en gra-xas e non posúen colesterol. Son fonte de fibra e proteína vexetal. Algunhas teñen máis calcio ca outras e, noutras, destaca o seu contido en omega-3.

Por que é saudable o seu consumo?Enriquecer a dieta con fibra significa promover un óptimo tránsito dixestivo. Aumentar o consumo de sementes po-de mellorar este tránsito e contribuír tamén a unha maior prevención de enfermidades relacionadas cun déficit de fibra na alimentación, como certos tipos de cancros, enfermidades cardio-vasculares e obesidade, entre outras. Pero esta calidade non converte as sementes nun “superalimento”, pos-to que o seu efecto é o mesmo ca o

doutros alimentos ricos en fibra, co-mo froitas ou verduras. A achega de proteínas vexetais tamén é algo que hai que ter en conta, xa que hoxe en día existe un exceso de inxestión de proteína de orixe animal.Así, o consumo de certas sementes (papoula, sésamo e chía) pode contri-buír á achega de calcio en individuos que limiten o consumo de lácteos, coma no caso dos intolerantes á lac-tosa. Pero é preciso observar que, no caso das sementes, a cantidade de alimento que se toma non é moi im-portante (non é habitual comer 100 g de sementes de sésamo por exem-plo, senón 10 ou 20 g). Por tanto, en moitas ocasións é difícil conseguir a inxestión de calcio recomendada só con estes alimentos.Outro dos seus beneficios máis sa-lientables é o seu efecto, grazas á fibra que conteñen. As sementes pó-dense incorporar a aquelas dietas nas que queira controlarse a canti-dade de alimentos inxerida.

www.consumer.es

Incluír sementes na dietaAs sementes de chía, de liño e de papoula ou as pipas de cabaza teñen un interesante perfil nutricional

1 2 3 4 5

3534

economíadoméstica

ManteMento

A lavadora necesita coida-dos específicos para que non consuma máis da conta. O primei-ro que se debe facer é botarlle unha ollada ao filtro. Aquí pode haber desde pelos e peluxes ata pinzas; en definitiva, todo o que se engancha á roupa ou queda esquecido nos petos.

Outros puntos que se deben manter limpos son a caixiña do xabón e o tambor. Estes pasan máis inadvertidos. De todos os xeitos, un trapo húmido cun pouco de amoníaco axudará a eliminar o xabón restante, o que permitirá que a entrada de auga e de deter-xente sexa máis eficiente.

Por último, se se vive nunha zona onde a auga contén moito cal, convén utilizar produtos específi-cos de forma recorrente ou facer un lavado exclusivo con vinagre cada certo tempo. Isto fará que a lavadora non acabe chea de cal, o que esixiría un consumo superior.

Eficiencia e aforro no lavado da roupaCertos trucos permiten aforrar en todas as fases da coada e, asemade, usar a lavadora de forma máis eficiente

A lavadora é un dos electrodomés-ticos máis utilizados no fogar.

Moitas familias dispoñen de lavado-ras-secadoras ou secadoras, apare-llos moi útiles para secar as pezas de roupa durante os meses de máis frío e choiva. Con todo, teñen fama de gas-tar moita enerxía, un consumo que se reflicte irremediablemente na factura. Pero é posible aforrar electricidade con estes electrodomésticos e facer un consumo responsable dunha tarefa tan cotiá como facer a coada.

Antes de lavarPoñer a lavadora na casa é todo un ritual: recoller a roupa sucia de ca-da membro da familia, clasificar por cores ou tecidos e poñer o aparello unha e outra vez ata que todo quede limpo. Porén, se se quere evitar que a máquina consuma máis luz da conta, débense ter en conta varios factores. Entre os puntos máis importantes está a carga da coada. É dicir, non é recomendable apertar o botón da lavadora para lavar tres camisetas nin hai que poñer tanta cantidade de roupa como para que non poida filtrarse a auga. En definitiva, é esen-cial poñer a carga xusta para que a roupa quede limpa sen que a máqui-na faga un sobresforzo. Tampouco é útil mesturar tecidos (co-mo pantalóns vaqueiros con camisas de seda) ou pezas que non teñen o mesmo nivel de sucidade, xa que po-den pasar dúas cousas: que o que está máis sucio non acabe limpo ou que o que non necesita tanto tratamento se estrague. Para evitalo, separar a rou-pa en función destas dúas variables é máis práctico ca facelo por cores. Ademais, se un é cliente da tarifa de prezo voluntario pequeno consumi-dor (PVPC), a franxa horaria elixida será vital para aforrar. Por exemplo, o 17 de xaneiro a enerxía eléctrica foi máis barata ás cinco da mañá, men-tres que de oito a dez da noite subiu máis dun 40 %.

Durante o lavado Unha vez clasificada a roupa, é o mo-mento de facer a coada da forma máis económica posible. Para iso hai que ter en conta tres variables: xabón, programa e temperatura. Non é bo encher en exceso a lavadora de xa-bón. As máquinas actuais marcan con claridade ata onde se debe encher a caixiña, de igual forma que os pro-pios deterxentes teñen os seus me-didores nos tapóns. Hai que ter en conta que ao aparello lle custa máis traballar con escuma e, polo tanto, o motor acaba consumindo máis ener-xía, co encarecemento da factura que iso supón. Pola súa banda, o programa seleccio-nado é importante para que o lavado sexa eficiente. Se se ten unha lavado-ra relativamente nova, é posible que conte cun programa ECO. Porén, na-da como os trucos clásicos para evitar que a factura se dispare. Así, os ciclos curtos e a media carga evitarán con-sumos excesivos. Ademais, aconséllase que a tempe-ratura sexa baixa (30 ºC ou menos). Para facerse unha idea, un lavado a 90 ºC consome o dobre que a 60 ºC e catro veces máis que a 40 ºC. Isto débese só a que quentar a auga leva o 80 % do consumo eléctrico do la-vado. Por esta razón, convén valorar ata que punto a roupa está tan sucia e se non merece a pena poñela en remollo a véspera nun barreño para

que ao día seguinte se desprenda con maior facilidade a graxa incrus-tada ou as manchas.

Secado e pasada do ferroA última parte do proceso é o secado. É habitual que quen teña secadora a use a miúdo, pero antes de facelo convén facer unha reflexión sobre se é o momento máis adecuado, xa que o centrifugado a maiores revolucións da lavadora permite aforrar máis.Agora ben, se se lle quere pasar o ferro a toda a roupa, existen moitos trucos para baixar o consumo. Ade-mais de acumular o maior número de pezas que requiran pasada do ferro ou aproveitar a calor residual, hai tres estratexias de grande efectividade cos que recortar a factura eléctrica:

Utilizar o centrifugado suave para evitar que a roupa acabe engurrada e requira unha dose de ferro maior.

No tendal, canto máis estirada se deixe a peza menos custará darlle forma logo.

Poñer papel de aluminio baixo a funda da táboa de pasar o ferro fará que a calor se manteña nesta superficie e o repasado sexa máis rápido. No entanto, e para evitar accidentes domésticos, pódense adquirir fundas metalizadas con esta propiedade en calquera es-tablecemento.

www.consumer.es

3736

saúde

Abdominoplastia, cirurxía no abdomeEste procedemento cirúrxico, que reduce o aspecto bombeado do abdome, tan só o pode realizar un médico especialista en Cirurxía Plástica, Estética e Reparadora

Os embarazos, as variacións de pe-so e a distensión da musculatura

abdominal, entre outros, poden provocar unha zona abdominal pouco estética. Para reverter esta situación, nalgunhas ocasións non basta con practicar exerci-cio físico e seguir unha dieta equilibra-da. Nestes casos, a cirurxía de abdome é un procedemento que pode poñerlle remedio. Porén, é importante saber en que consiste a abdominoplastia, a que persoas se lles pode practicar e que recomendacións hai que seguir despois da intervención cirúrxica.

En que consiste?Segundo a Sociedade Española de Cirurxía Plástica Reparadora e Es-tética (SECPRE), este procedemento cirúrxico ten o obxectivo de reducir o aspecto bombeado do abdome. Para iso, o paciente debe someter-se a anestesia xeral ou epidural e nalgunhas variantes, como a miniab-dominoplastia e a liposución abdo-minal, pódese utilizar anestesia local e sedación. A intervención dura entre dúas e catro horas. Agora ben, antes de someterse a un-ha intervención de abdominoplastia é fundamental confirmar que o profe-sional ten o título oficial e homologa-do de médico especialista en Cirurxía Plástica, Estética e Reparadora.

Como se realiza?A extracción do exceso de pel e de graxa abdominal faise a través dun-ha incisión lonxitudinal dunha cadei-ra á outra na zona superior da pube e doutra incisión que se practica ao redor do embigo.

Despois, sepárase a pel da parede ab-dominal cara arriba ata as costelas, de maneira que quedan expostos os músculos abdominais. Estes músculos tensaranse e uniranse á liña media para conseguir unha parede abdomi-nal firme e unha cintura máis estreita. A pel separada estírase cara á pube e extírpase a sobrante. No caso de que o embigo quede demasiado cara abaixo, pódese recolocar posteriormente. Ao terminar, segundo información da SECPRE, sutúrase a zona e coló-case unha vendaxe cunha drenaxe temporal para facilitar a saída de fluídos que poden acumularse na zona da intervención.Na opción mini-abdominoplastia, a pel sepárase só entre a incisión e o embigo, extírpase a pel sobrante e realízanse as suturas.

Onde se realiza?Calquera das dúas técnicas débense levar a cabo nun quirófano coas máxi-mas medidas de asepsia. É máis, este tipo de procedemento de cirurxía ab-dominal require de ingreso hospita-lario de aproximadamente dous días, durante os que se empezará a andar tan pronto como sexa posible. Os puntos de sutura quítanse ás 2 ou 3 semanas. “Durante a recuperación, poden aplicarse apósitos e vendaxes elásticas sobre as incisións e póde-se recomendar o uso dunha faixa de compresión para minimizar a infla-mación e apoiar o abdome duran-te o proceso de curación”, sinala o doutor Julio Puig, cirurxián plástico, estético e reparador. Na maioría dos

casos, o tempo de recuperación é de dúas semanas.

Quen pode someterse a este procedemento?A abdominoplastia retira o exceso de pel e de graxa abdominal e corrixe a flaccidez muscular, características de persoas que sufriron un aumen-to de peso importante e unha perda posterior ou de mulleres que tiveron varios embarazos. O que se busca con este é conseguir un abdome máis plano e firme e unha cintura máis estreita.E quen pode optar a esta interven-ción cirúrxica? Un bo candidato para esta cirurxía ha de “estar fisicamente san e manter un peso estable, ter unhas expectativas realistas do que se pode conseguir coa intervención e, sobre todo, non fumar ou, polo me-nos, ser capaz de deixar de fumar cando o cirurxián llo indique”, expli-ca o experto. Tamén advirte de que, a pesar de que unha abdominoplastia non é unha técnica cirúrxica que estea recomen-dada para as estrías, estas poden ser eliminadas se se atopan nas áreas de exceso de pel que se quere extir-par, sobre todo as que están debaixo do embigo. As que quedan tamén van mellorado o seu aspecto ao tensar a pel do abdome

www.consumer.es

Riscos e complicacións

Malia que cada vez son menos os efectos adversos asociados a unha intervención deste tipo, como todo procedemento cirúr-xico, a abdominoplastia non está exenta de riscos.

As complicacións pola falta de experiencia do cirurxián poden evitarse se, desde o primeiro momento, a persoa se asegura de poñerse nas mans dun especialis-ta. Desde a SECPRE, insisten en que é importante confirmar que o profesional teña o título oficial e homologado de médico especia-lista en Cirurxía Plástica, Estética e Reparadora.

Como acontece noutras inter-vencións cirúrxicas, tamén está o perigo potencial de sufrir efectos adversos á anestesia ou desenvolver unha infección ou un trombo. Para a infección utilízanse antibióticos e drenaxe. Para minimizar a formación de trombos é moi importante erguerse da cama e andar tan pronto como sexa posible.

En canto aos riscos específicos da abdominoplastia, están a necrose da pel, a acumulación de líquido entre a pel e a parede muscular (seromas), alteracións no proceso de cicatrización (fumar é un factor que aumenta as probabilidades de sufrir complicacións e de enlen-tecer a cicatrización dos tecidos), un embigo pouco estético e unha alteración na sensibilidade da pel da zona.

3938

economíadoméstica

O custo de morrer Un falecemento en España pode exceder os 3000 euros e, aínda que hai gastos que se poden reducir, hai outros ineludibles como as taxas municipais

Un enterro supón un gasto moi avul-tado para as familias do falecido.

E é que non só se paga polo féretro, a lápida, as flores ou o enterro en si (polo que hai que aboar unha taxa), tamén hai que lles facer fronte a outros custos op-cionais, como alugar un nicho e contratar os servizos dun tanatorio e os dun coche fúnebre para trasladar os restos do de-funto ao cemiterio.

FéretroO prezo medio dun cadaleito achégase aos 1000 euros, aínda que o seu importe varía segundo os materiais. Na elección do féretro convén que axude un amigo ou familiar que non sexa demasiado próximo ao falecido. A razón é que a familia, ao vivir unha emoción tan intensa, quere o mellor para demostrar o seu agarimo e é probable que non repare en gastos. Para evitar pagos excesivos, a persoa de confianza debe facerse cargo dos gastos e aplicar a esta adquisición o mesmo cri-terio que fai con outro tipo de compras; é dicir, trátase de facer unha compra res-ponsable. Por tanto, convén saber que os cadaleitos máis sinxelos, os que non son de madeiras nobres ou están pouco orna-mentados, son máis económicos. O coche fúnebre para transportar o féretro rolda os 500 euros. Hai funerarias que ta-mén ofrecen un vehículo para familiares e achegados do defunto, servizos todos eles que encarecen a factura.

TanatorioOs gastos do tanatorio roldan os 600 euros. Alí encárganse de habilitar un-ha sala onde recibir as persoas que se acheguen a despedir o falecido e con-solar a súa familia. Tamén contan con capela e, se a familia o desexa, celébrase nela un oficio relixioso. Se se quere organizar un funeral econó-mico, é posible evitar este gasto e levar a cabo unha despedida sinxela, sen velorio.

Tamén cabe a posibilidade de facer un enterro directo no que se leve o falecido ao cemiterio.

Alugamento do nichoA opción máis estendida en España é alugar un nicho por un tempo. En xeral, este depende do concello en cuestión. Po-de custar 1000 euros por distintos perío-dos de tempo (20 anos, 50 anos...). Porén, desde que comezou a crise, en cidades coma Barcelona estendeuse a opción de contratar un alugamento por un período máis curto, o que resulta máis económico. Así, por 50 anos pódense pagar uns 1000 euros e por dous anos o nicho non chega aos 200 euros. En ambas as opcións, ademais deste pago inicial hai que lle pagar unha taxa de man-temento ao consistorio cada ano. E, cando vencen os prazos de alugamento, cóbrase a retirada e a incineración dos restos, cuxo custo oscila entre os 60 e os 300 euros.

LápidasOutro gasto inevitable se se opta por inhumar os restos do falecido é colocar unha lápida tras selar o nicho. Con isto sucede o mesmo ca no caso dos féretros. Non é preciso encargar a máis cara para demostrar o agarimo que se ten polo fa-lecido. O mercado das lápidas é inmenso e os importes dependen das letras esco-llidas, da decoración, do material, do tipo de cruz e gravado etc. Desde 250 euros poden atoparse lápidas de boa calidade.

IncineraciónAs cremacións ou incineracións supoñen xa o 35 % do total dos servizos funerarios, segundo estudos do sector, e o seu pre-zo ascende a uns 1200 euros, con urna cineraria incluída. A duración do proce-so é aproximadamente dúas horas. Estes servizos e as súas tarifas esixibles están regulados por normas establecidas polos gobernos locais e son moi parecidas en todos os municipios.

As cremacións, máis estendidas nas cida-des ca nos ámbitos rurais, aforran o gasto da inhumación, a lápida e o nicho, entre outros. Aínda así, a xeneralización das incineracións supuxo que en numerosos cemiterios haxa columbarios (para depo-sitar as cinzas), cuxo custo pode roldar os 300 euros durante períodos de 10 anos. Con todo, a maioría dos que optan pola cremación esparexen as cinzas do falecido nunha praia, nun cantil, nun bosque...; en definitiva, nun lugar querido por ambas as partes.

Taxas e certificados En canto aos certificados, os gastos de xestión roldan os 150 euros. A fami-lia pode obter o certificado médico de defunción, a inscrición da defunción no Rexistro Civil e a licenza de enterramen-to ou incineración que expide o Concello. Tamén se pode tramitar a través da em-presa funeraria, o que supón un sobre-custo, xa que ofrecen un servizo básico para todos estes trámites administrativos que rolda os 300 euros. A taxa de inhumación depende de cada consistorio, desde uns 50 euros en Za-mora ata os 200 de Madrid. Os operarios deben selar o nicho e, cando pasen uns días, colócase a lápida, traballo polo que tamén cobran.

Flores, recordatorios e necrolóxicas Os prezos das coroas de flores van dos 60 euros ata os 700 euros. Outro gasto común é o dos recordatorios, un detalle para lembrar o defunto e para lles en-tregar aos achegados; o seu importe é de 0,80 euros por tarxeta. A publicación dunha necrolóxica nos medios de comu-nicación ten un custo que comeza nos 400 euros nos xornais de tiraxe nacional. E ter unha mesa de sinaturas ascende a uns 50 euros.

www.consumer.es 4140

rece

itas

mar

zo2,34€prezo por persoa: *

Sabes como funciona o semáforo? É un sinxelo código de cores que indica se a cantidade dos nutrientes que compón a receita é alta, media ou baixa. Informa sobre as calorías e os nutrientes máis importantes desde o punto de vista da saúde: azucres, graxa, graxas saturadas e sal. As receitas pre-sentan normalmente ingredientes cuxa porcentaxe sobre a inxestión de referencia (IR) é alta; é dicir, predomina a cor amarela. Estes pratos están concibidos como prato principal dunha comida ou dunha cea. O seu tamaño de ración é superior e a súa achega nutricional é máis elevada. Por este motivo, as receitas teñen uns puntos de corte diferentes aos dos produtos.• A cor verde indica que a ración de consumo de cada nutriente achega menos do 10 % da inxestión de referencia; é dicir, unha cantidade baixa do nutriente. • A cor amarela indica que achega entre o 10 % e o 35 % da IR; é dicir, unha canti-dade media do nutriente. • A cor laranxa indica que achega máis do 35 % da IR; é dicir, unha cantidade alta do nutriente. * A inxestión de referencia para un adulto.

Unha ración contén: GRAXA CALORÍAS GRAXA SATURADA AZUCRES SAL 114 9g 1,5g 2,8g 0,5g

6 % 12 % 8 % 3 % 8 %

Como se elabora:En primeiro lugar, límpase o cardo de forma adecuada. Coa axuda dun coitelo, retíranse as partes duras que envolven a base do talo. Quítanse as follas e os filamentos que recobren o talo ata ato-par unha penca zumarenta e dunha cor verde esbrancuxada. Córtase en anacos e en porcións duns cinco centímetros e bótaselle zume de limón para que non se oxide nin se escureza. Despois, cócense esas porcións en auga fervendo con sal e un pouco de limón a lume medio durante 90 minutos nunha cazola normal. Se se fai nunha pota exprés, bastarán 30 minutos. Unha vez cocido o cardo, tápase e consér-vase coa auga de cocción ata o momento en que se vaia consumir. Á parte, faise un sofrito en dúas cullera-das de aceite de oliva con media cebola e un dente de allo, ambos cortados en

pequenos dados (á brunoise). Cando a cebola está amarelada, engádense unhas tiras de xamón curado e a cullerada de fariña. Esta disólvese dándolle voltas no salteado. O conxunto móllase cun cuarto de litro de caldo de cocción do cardo. A continuación, engádese o cardo cocido e déixase que ferva para que espese un pouco a salsa. Pódese terminar o prato esparexendo un pouco de perexil.

Comentario dietético:O cardo é unha verdura que, polo seu sabor lixeiramente amargo, favorece a función hepática. Desde a óptica nutri-tiva, é unha boa fonte de fibra e ten unha gran variedade de minerais. O uso xusto de condimentos, como neste caso un bo aceite de oliva, fai que o prato final non resulte moi calórico e que sexa apto para todos os públicos.

Ingredientes: 400 g de cardo en talos 50 g de cebola 1 dente de allo 25 g de xamón curado 40 ml de aceite de oliva 10 g de fariña Un chisco de sal Unhas follas de perexil

Primeiro pratoCardo á navarra

Primeiro pratoCardo á navarra

SobremesaBatIdo de Iogur Con froIta freSCa e froItoS SeCoS

Segundo pratoPeSCada á BIlBaína Con PementoS vermelloS

Menú para maiores Dentro do grupo de persoas maiores de 60 anos pódese atopar unha gran diversidade, desde persoas activas física e laboralmente falando ata persoas coa súa capacidade física ou mental máis deteriorada. De todos os xeitos, a partir desa idade o organismo adoita experi-mentar unha serie de cambios. Os máis habituais son problemas de mastigación e salivación, falta de apetito, cambios na composición do organismo (perda de masa muscular e de masa ósea e aumento do contido en graxa), estrinximento e menor actividade física, entre outros. Así pois, a dieta das persoas de idade avanzada debería ser suficientemente enerxética como para asegurar as súas necesidades, pero non moi calórica nin rica en graxas para evitar o aumento de peso e o exceso de colesterol e graxas saturadas. Debería achegar tamén suficientes proteínas e ser unha dieta variada para garantir unha alimentación pracenteira.

Cantas calorías necesitamos ao longo do día?% calorías totais A nostra proposta % calorías

ALMORZO 20-25 %(400-500 kcal)

- Iogur líquido de sabores- Muesli de arroz inflado con flocos de millo, pasas e améndoa moída

25 % (468 kcal)

MEDIA MAÑÁ 5-10 % (100-200 kcal)

Crema de plátano 10 % (188 kcal)

COMIDA 30-35 %(600-700 kcal)

- Cardo á navarra*- Pescada á bilbaína con pementos vermellos*- Batido de iogur con froita fresca e froitos secos*- Pan integral de trigo

33 % (642 kcal)

MERENDA 5-10 %(100-200 kcal)

- Compota de mazá 6 % (105 kcal)

CEA 20-25 %(400-500 kcal)

- Puré de verduras- Rolos de xamón york con salmón afumado- Pera

26 % (501 kcal)

MÁXIMO 2000 kcal

(*)Pratos preparados e explicados nesta revista

4 Fácil +60’ 0,26

4342

rece

itas

mar

zo

Sabes como funciona o semáforo? É un sinxelo código de cores que indica se a cantidade dos nutrientes que compón a receita é alta, media ou baixa. Informa sobre as calorías e os nutrientes máis importantes desde o punto de vista da saúde: azucres, graxa, graxas saturadas e sal. As receitas pre-sentan normalmente ingredientes cuxa porcentaxe sobre a inxestión de referencia (IR) é alta; é dicir, predomina a cor amarela. Estes pratos están concibidos como prato principal dunha comida ou dunha cea. O seu tamaño de ración é superior e a súa achega nutricional é máis elevada. Por este motivo, as receitas teñen uns puntos de corte diferentes aos dos produtos.• A cor verde indica que a ración de consumo de cada nutriente achega menos do 10 % da inxestión de referencia; é dicir, unha cantidade baixa do nutriente. • A cor amarela indica que achega entre o 10 % e o 35 % da IR; é dicir, unha canti-dade media do nutriente. • A cor laranxa indica que achega máis do 35 % da IR; é dicir, unha cantidade alta do nutriente.

Sabes como funciona o semáforo? É un sinxelo código de cores que indica se a cantidade dos nutrientes que compón a receita é alta, media ou baixa. Informa sobre as calorías e os nutrientes máis importantes desde o punto de vista da saúde: azucres, graxa, graxas saturadas e sal. As receitas pre-sentan normalmente ingredientes cuxa porcentaxe sobre a inxestión de referencia (IR) é alta; é dicir, predomina a cor amarela. Estes pratos están concibidos como prato principal dunha comida ou dunha cea. O seu tamaño de ración é superior e a súa achega nutricional é máis elevada. Por este motivo, as receitas teñen uns puntos de corte diferentes aos dos produtos.• A cor verde indica que a ración de consumo de cada nutriente achega menos do 10 % da inxestión de referencia; é dicir, unha cantidade baixa do nutriente. • A cor amarela indica que achega entre o 10 % e o 35 % da IR; é dicir, unha canti-dade media do nutriente. • A cor laranxa indica que achega máis do 35 % da IR; é dicir, unha cantidade alta do nutriente.* A inxestión de referencia para un adulto.

Unha ración contén: GRAXA CALORÍAS GRAXA SATURADA AZUCRES SAL 252 9g 1,9g 1,5g 0,5g

13 % 13 % 9 % 2 % 9 %

* A inxestión de referencia para un adulto.

Unha ración contén: GRAXA CALORÍAS GRAXA SATURADA AZUCRES SAL 211 8g 3g 27g 0,1g

11 % 11 % 14 % 30 % 2 %

Como se elabora:As peras e os plátanos pélanse e cór-tanse en toros. Coas dúas laranxas e o limón faise zume. Despois, coa axuda do batedor, tritúranse as peras, o plátano e o zume de laranxa e limón. Unha vez con-seguido o batido de froitas, engádense os iogures un por un ata conseguir a textura desexada. Despois, ponse o punto de azu-cre. Sérvense os batidos en cuncas indivi-duais e decóranse con anacos pequenos de froitos secos, coma noces, abelás tosta-das ou uvas pasas.

Comentario dietético:Este refrescante batido cuxos ingredien-tes principais son a pera, o plátano e a laranxa, ademais do iogur, resulta unha fonte importante de vitaminas como pro-vitamina A, ácido fólico, vitamina C e

minerais. O iogur enriquéceo en proteí-nas de boa calidade, calcio, vitaminas do grupo B e liposolubles A e D. As noces e as abelás incrementan o valor nutricional do prato e, sobre todo, as calorías pola súa riqueza en graxas. Ambos os tipos de froitos secos ofrecen numerosos benefi-cios, entre os que destaca a súa achega de graxa insaturada, que axuda a redu-cir o risco das enfermidades cardiovas-culares. As uvas pasas achegan hidratos de carbono sinxelos, polo que convén moderar o seu consumo en caso de ter diabetes. Aínda así, o consumo de froitas desecadas é beneficioso para as persoas que padecen estrinximento, xa que son alimentos ricos en fibra. Esta receita está aconsellada para todas as idades e, en especial, para fomentar o consumo de froitas e lácteos.

Ingredientes: 4 iogures naturais 1 pera 1 plátano 2 laranxas 1 limón 40 g de azucre (ou 20 ml de edulcorante) 30 g de noces peladas, abelás tostadas e uvas pasas

SobremesaBatIdo de Iogur Con froIta freSCa e froItoS SeCoS

Segundo pratoPeSCada á BIlBaína Con PementoS vermelloS

Como se elabora:Ábrense os pementos pola metade, eli-mínanse as pebidas e córtanse en tiras anchas. Nunha cazola, cunha cullerada de aceite, dóuranse os allos cortados en láminas, colócanse os pementos do piquillo cortados en tiras grosas e déixase cociñar a un fervedura suave durante 10 minutos. Próbase o punto de sal e acidez dos pementos e, se estive-sen ácidos, pódese engadir unha cullera-diña de azucre.Mentres se cociñan os pementos, bátense os ovos ata conseguir unha mestura homoxénea. Enfaríñanse os lombos de pescada, bótase sal e pásanse polos ovos batidos. Frítese a pescada nunha tixola con dous decili-tros de aceite quente ata conseguir un ton dourado na superficie por ambos os lados dos lombos. Sácanse da tixola a unha fonte ou a un prato con papel de cociña para que eliminen o aceite da fri-tura e inmediatamente, sen que queden

fríos os lombos de pescada, colócanse na cazola dos pementos. Cocíñanse a lume suave ata que a pescada estea feita, o que lle levará arredor de 5 minu-tos. Sérvense os lombos de pescada sobre a cama de pementos do piquillo e empóanse cun chisco de perexil.

Comentario dietético:A pescada é un dos peixes brancos máis apreciados da nosa gastrono-mía. A súa carne posúe pouca graxa e é fonte de proteínas de alto valor bio-lóxico. Nesta receita a pescada prepá-rase frita, polo que haberá que ter en conta que o peixe vai absorber parte do aceite da fritura, o que aumen-tará a cantidade de graxa presente no prato. Por tanto, resulta conveniente non abusar do consumo de alimentos elaborados deste xeito. Para lle dar un toque de sabor e cor ao prato, engá-dense pementos do piquillo, unha boa fonte de vitaminas, minerais e substan-cias antioxidantes.

Ingredientes: 800 g de pescada 50 g de fariña 2 ovos 4 dentes de allo100 g de pemento vermello do piquillo200 ml de aceite de oliva Un chisco de sal

4 Fácil 20’-30’ 1,88 4 Fácil 10’-15’ 0,20

4544

bebé

Reimplante de tecido ováRico

Ao enumerar as técnicas de repro-dución asistida existentes, o Libro branco da Sociedade Española de Fertilidade cita tamén a conxela-ción de tecido ovárico. Esta técnica supón a preservación de tecido do ovario da muller, co fin de realizar un enxerto no futuro.

Segundo o documento, trátase dunha técnica cuxo risco/beneficio segue en dúbida, xa que requiri-ría de procedementos cirúrxicos de extracción e reimplantación do tecido ovárico. Nalgúns casos, engade o texto, tamén sería nece-saria a utilización de técnicas de fecundación in vitro para obter unha xestación e, ademais, o tecido podería sufrir unha dete-rioración como consecuencia da isquemia (diminución da irriga-ción sanguínea) que sofre o tecido transplantado. Ademais, apunta que os resultados xestacionais obtidos na actualidade poden considerarse anecdóticos.

Máis alá destas obxeccións, os resultados do implante de tecido ovárico poderían multiplicarse no futuro. En 2009, unha valenciana converteuse na primeira muller en España en dar a luz tras un implante de tecido ovárico e a primeira no mundo en ter, nesa situación, xemelgos. No seu caso, o procedemento aplicouse debido a que padeceu cancro de mama e previuse que a quimioterapia afec-taría a súa fertilidade.

As posibilidades da conxelación de óvulosOs especialistas sosteñen que a mellor idade para que unha muller conxele os seus óvulos é a comprendida entre os 20 e 35 anos

España é un dos países europeos onde as mulleres se converten

en nais con máis idade —30,6 anos de media; só Italia supera esta cifra, con 30,7 anos—, segundo un informe publicado en 2016 por Eurostat. O no-so país atópase tamén entre os que teñen unha media de fillos por muller máis baixo: 1,32, apenas por encima de Portugal (1,23), Grecia (1,30) e Chi-pre (1,31) e moi por debaixo da media europea (1,58).Ademais, unha de cada catro mu-lleres nadas en 1975 non terá fillos cando alcance os 50 anos de idade. Información que achega un informe elaborado polo Centro de Estudos Demográficos (CED) e publicado o ano pasado co título “A infecundidade en España: tic-tac, tic-tac, tic-tac!!!”. Esa xeración será, en consecuencia, a máis infecunda dos últimos 130 anos de historia, período do que se dispón de información estatística. Neste sentido, un dos maiores in-convenientes que supón o atraso da maternidade é a diminución da fertili-dade na muller. Por iso, cada vez con máis frecuencia recorren a tratamen-tos de fertilidade.

Vitrificación de ovocitosA conxelación de óvulos é un método efectivo para posibilitar que unha mu-ller, que por diversas circunstancias non pode ou non desexa ser nai nun determinado momento da súa etapa fértil, poida selo no futuro. A técnica que máis se utiliza na actua-lidade coñécese como vitrificación de ovocitos. O ovocito é a célula xerminal que, ao madurar, dá lugar ao óvulo. A vitrificación, a diferenza da conxela-ción tradicional, evita que se formen cristais de xeo ao redor destas células, o que eleva a taxa de supervivencia ao 97 % e permite obter “os mesmos resultados clínicos ca cos ovocitos en fresco”, segundo o Instituto Valenciano de Infertilidade (IVI).

Idade apropiadaA lexislación española (Lei 14/2006, do 26 de maio) establece que “toda muller maior de 18 anos e con plena capacidade de obrar” pode recorrer a esta técnica. Hai que ter en conta que postergar a maternidade non é o único motivo para conxelar óvulos, tamén se pode facer antes de seguir un tratamento oncolóxico ou por ou-tras razóns médicas, como antes da extirpación dun ovario. En canto á idade límite, todo depen-de da calidade dos ovocitos. Como indican os expertos do Instituto Ber-nabéu, é mellor vitrificar ovocitos de pacientes novos e que non presenten problemas de fertilidade ca ovocitos de pacientes de idade avanzada cuxo número e calidade diminuíu. A reco-

mendación é que o procedemento se realice entre os 20 e 40 anos de idade, aínda que é moito mellor se se efectúa antes dos 35.

O procedemento“A vitrificación é o proceso de crio-preservación usando altas concentra-cións de crioprotector para solidificar a célula nun estado similar ao cristal, sen a formación de xeo no seu inte-rior”. É a definición do Libro bran-co sociosanitario A infertilidade en España: situación actual e perspec-tivas, editado pola Sociedade Espa-ñola de Fertilidade (SEF) en 2011. Os ovocitos consérvanse mergullados en nitróxeno líquido a unha temperatura de -196 ºC. Para obter as células que se han de conxelar, os pasos previos son simi-lares aos dun ciclo de fertilización asistida. Requírese dunha estimula-ción ovárica, por medio de hormonas, para que se produza unha maduración múltiple de ovocitos. Isto non supón que se obteñan óvulos que estaban destinados a desenvolverse no futuro, senón que se utilizan algúns dos ao redor de mil que se perden durante cada ciclo menstrual. A SEF explica que as taxas de super-vivencia despois da conxelación, así como as de fecundación e posterior desenvolvemento embrionario, son si-milares ás dos ovocitos frescos. Con todo, as posibilidades de que o emba-razo prospere seguen sendo inferiores ás obtidas con ovocitos frescos.

www.consumer.es

4746

saúde

Como se utiliza o sangue?

Unha vez terminada a extracción de sangue, nas 24 horas seguin-tes procédese ao seu fraccionamento, e sepárase nos seus tres elementos principais:

• ConCentrados de hemaCias. estas células son as encarga-das do transporte de osíxeno e utilízanse para tratar a anemia aguda, provocada pola perda de sangue secundaria a procesos cirúrxicos e traumatismos, e a anemia crónica. Pódense almace-nar ata 42 días (a 4 ºC).

• ConCentrado de PlaqUetas. son pequenos fragmentos celulares que interveñen no proceso de coagulación. emprégan-se no tratamento da leucemia e transplantes de órganos, entre outros. Pódense gardar durante sete días (a 22 ºC).

• Plasma sangUíneo. É a parte líquida do sangue e contén os factores da coagulación. Úsase para o tratamento de problemas de sangrado producido por defectos da coagulación. tamén se utilizan para elaborar hemoderivados, medicamentos cunha ampla aplicación terapéutica, como a albumina, as inmunog-lobulinas, o factor Viii ou a antitrombina iii, entre outros, que se empregan no tratamento de enfermidades da coagulación, infecciosas ou de grandes queimados, entre outros. Pódese gardar ata dous anos (conxelado a -40 ºC).

Pero, como se reparte todo o sangue? a Fedsang explica que se distribúe en distintas áreas da seguinte maneira: ao redor dunha cuarta parte destínase a oncoloxía, un 23 % a interven-cións cirúrxicas, un 16 % a consumos crónicos, un 15 % a enfer-midades do sangue, un 12 % a transplantes de órganos e un 10 % á área de obstetricia.

A importancia de doar sangue Estímase que cada doazón de sangue axuda a salvar a vida de tres persoas, polo que é fundamental realizalas de maneira habitual

Condicións mínimasPara ser doador téñense que cum-prir unhas condicións mínimas, como ter máis de 18 anos e pesar máis de 50 kg, ademais de ter boa saúde e asinar o consentimento informado (requisito legal). En España, os homes poden doar san-gre catro veces ao ano e as mulleres tres, aínda que sempre se ha respec-tar o intervalo de dous meses entre elas. Isto débese a que os depósitos de ferro na muller diminúen cada mes coa menstruación. Así, estímase que ao cabo dun ano un home que doe catro veces e unha muller que doe tres veces perderán unha cantidade simi-lar de ferro. En principio, non hai que tomar me-didas excepcionais para doar san-

As doazóns de sangue permiten salvar moitas vidas e tamén

axudan nos máis diversos tratamen-tos: de cancro, de transplantes de órganos e por perdas sanguíneas en intervencións cirúrxicas ou as provo-cadas por traumatismos, entre outros. Por iso, é fundamental unha doazón desinteresada, solidaria e altruísta dos cidadáns.

Mínimas molestiasA doazón de sangue é un acto sinxe-lo, seguro e altruísta, que leva unhas mínimas molestias. As doazóns frac-ciónanse en distintos elementos, o que posibilita axudar a tres pacientes. Cunha doazón de sangue, que dura uns 10 ou 15 minutos, extráense 450 ml aproximadamente (cantidade de referencia para unha persoa de 50 kg).

A pesar dos avances tecnolóxicos e científicos, o sangue non ten substi-tuto viable nin se pode fabricar. De aí a extrema importancia de facer das doazóns un acto habitual e de desli-galo das situacións de emerxencia ou de traxedia. En España, segundo os datos do úl-timo informe publicado pola Federa-ción Española de Doantes de Sangue (Fedsang), durante o ano 2015 e con respecto ao ano anterior, o número de doazóns de sangue incrementou-se nun 0,78 %. En total, conseguíronse máis de 1705.000 doazóns, o que sitúa o índice de doazóns en 36,64 por cada 1000 habitantes. Con todo, estímase que para abastecer todas as necesi-dades do noso país sería preciso que a cifra alcanzase as 40 doazóns por cada 1000 habitantes e ano.

gue, aínda que desde Cruz Vermella Española recomendan durmir ben a noite anterior e non acudir en xaxún. O mellor é tomar unha comida pobre en graxas e, se se teñen niveis baixos de ferro, comer alimentos ricos nes-te mineral (carne, legumes ou froitos secos). Tamén aconsellan non fumar unha hora antes da extracción.

RepousoTras a doazón, hai que permanecer en repouso durante uns 10 ou 15 mi-nutos. Aconséllase tomar abundantes líquidos e evitar fumar e beber alcol ata que non transcorran como mínimo dúas horas. Recoméndase non realizar activida-des que esixan moita concentración ou un esforzo físico intenso (como de-portes, longa condución de vehículos ou traballos pesados) polo menos ata o día seguinte. Tamén é conveniente non coller pesos co brazo do que se extraeu o sangue para evitar a apari-ción dun hematoma. A pesar de que non ten maiores con-secuencias, algúns doadores pode-rían presentar efectos adversos, como mareo ou reacción vasovagal, dor ou aparición de hematoma no punto de punción ou lesión do nervio (moi ex-cepcionalmente). Despois da doazón, recupérase de ma-neira rápida a parte líquida do san-gue, sobre todo inxerindo líquidos, nas dúas horas seguintes. A parte celular (hemacias, plaquetas...) recupérase de forma progresiva ao longo dunhas se-manas. Pero hai que ter presente que doar sangue non prexudica nin debi-lita a saúde das persoas.

www.consumer.es

En 2015 conseguíronse 36,64 doazóns por cada 1000 habitantes, pero para abastecer todas as necesidades do noso país débense alcanzar ao ano 40 doazóns

4948

medionatural

Andar en bicicleta ten premioVarias iniciativas e aplicacións promoven a bicicleta para uso diario mediante recompensas e concursos

Ciclogreen: ciclos por premios e descontosCiclogreen é unha plataforma en liña que premia con descontos e agasallos a mobilidade sustentable en España: en bicicleta, a pé, correndo e en patíns. Creada por unha compañía sevillana, consiste nun sistema de puntos no que poden participar tanto traballadores coma cidadáns en xeral. “A idea inspí-rase en Recyclebank, unha empresa que tivo moito éxito e impacto ambien-tal positivo nos Estados Unidos incen-tivando a reciclaxe con descontos e pequenos agasallos”, explica Gregorio Magno Toral, CEO de Ciclogreen.

Como funciona?Os participantes elixen unha aplica-ción móbil gratuíta para o rexistro dos desprazamentos e conéctana con Ciclogreen. Cada vez que o usuario pedalea, camiña ou corre acumula puntos (“Ciclos”) que pode trocar des-pois por premios e descontos. Este sistema tamén propón unha serie de incentivos baseados en retos e re-compensas; é dicir, crea unha especie de competición entre os usuarios, de modo que o que gañe máis puntos conseguirá os premios.Segundo os seus responsables, Ci-clogreen conta xa con máis de 5000 usuarios rexistrados e utilízana va-rias empresas públicas, privadas, concellos e universidades de diver-sas cidades españolas. É o caso de

Ir en bicicleta a diario mellora a no-sa saúde, reduce a contaminación

das cidades e tamén permite lograr premios e recompensas. E é que di-versas iniciativas e aplicacións para o móbil incentivan mediante retos e agasallos a utilización deste medio de transporte sustentable, tanto para un uso cotián coma para ir traballar.

Valencia, co programa “Mou-te per València” ou de Córdoba. E tamén o Ministerio de Agricultura, Pesca, Ali-mentación e Medio Ambiente (MA-PAMA) e a Axencia de Obra Pública da Junta de Andalucía incentivan os seus empregados para que vaian en bicicleta ao traballo. Por iso, estas institucións recibiron varios premios, coma o Transition Ci-ties 2016 do Concello de Valencia e o Climate-KIC Accelerator 2016 do Instituto Europeo de Innovación e Tecnoloxía, a maior aceleradora de empresas de Europa para mitigar o cambio climático.Magno asegura que é un bo sistema para aquelas empresas que queiran cumprir os obxectivos do seu Plan de mobilidade sustentable e responsa-bilidade social corporativa. “Nume-rosos estudos demostraron que os empregados que van en bicicleta ou camiñando ao traballo son máis pro-dutivos e mostran un menor absen-tismo ca quen se despraza en coche, grazas a que gozan de mellor saúde debido ao exercicio moderado”, ase-gura o CEO de Ciclogreen. Engade que a empresa mellora a súa imaxe interna e externa e pode cuantificar a redución de emisións de dióxido de carbono (CO2) á atmos-fera resultante dos desprazamentos sustentables dos seus empregados, e tamén a súa achega á loita contra o cambio climático.

Máis proxectosEn España, o movemento cidadán “30 días en bicicleta” promove o uso cotián da bicicleta e anima os parti-cipantes a comprometerse a ir neste medio de transporte sustentable 30 días seguidos en abril e a compartir a súa experiencia nas redes sociais. O ano pasado, xunto a Ciclogreen, lanzou o “Reto 30 días en bicicleta”, cun grande “éxito de participación no ámbito nacional”, tal e como sinala Gregorio Magno Toral.No eido internacional tamén existen proxectos similares. En Francia, a Axencia do Medio Ambiente e Con-trol da Enerxía do Goberno galo puxo en marcha en 2014 un programa para incentivar o uso da bicicleta entre os empregados. Participaron 18 empre-sas e pagábanse 25 céntimos de euro por cada quilómetro percorrido. Tras cinco meses, os traballadores dupli-caron o emprego da bici de xeito que, se percorrían unha media de cinco quilómetros, recibían unha media de 40 euros ao mes.Os responsables da aplicación Biko comezaron en Bogotá (Colombia). Por cada quilómetro percorrido en bici-cleta, ofrécense “Bikos”, que se poden trocar por recompensas (entradas de cinema, promocións de restaurantes, descontos en tendas e centros comer-ciais etc.) e compartilas con outros usuarios. Tras o éxito logrado en Bo-gotá, saíron da capital colombiana e

agora tamén se atopan en Cidade de México e Vancouver (Canadá).En Chile, a empresa Kappo Bike des-envolveu unha aplicación que con-verte os desprazamentos en bicicleta pola cidade nun xogo. Os usuarios poden gañar diversas insignias e ac-cesorios ciclistas para personalizar a súa bicicleta virtual.

Desafíos Os principais desafíos destes sistemas proceden, en opinión do responsable de Ciclogreen, da falta de infraestru-turas (aparcabicis seguros) e da difi-cultade para chegar aos lugares de destino camiñando ou en bicicleta por falta de vías ciclistas e peonís. No entanto, segundo Gregorio Magno, as empresas están tomando concien-cia sobre a importancia da promoción da mobilidade sustentable entre os seus empregados e as cidades están a transformarse para lles devolver o espazo ao peón e ao ciclista. Un cambio necesario para reducir a po-lución do aire, o verdadeiro problema de saúde mundial que provoca máis de seis millóns de mortes prematuras no mundo.

www.consumer.es

5150

Un consumidor informado en 4 idiomas

QUE A LINGUA NON TE LIMITE! www.consumer.es

Accede con este código á revista en CASTELÁN

Accede con este código á revista en EÚSCARO

Accede con este código á revista en GALEGO

Accede con este código á revista en CATALÁN

Seducidos polo sabor doce? -...

Documents

Transcript of Seducidos polo sabor doce? -...