Información e imaxes: Dicionario dos seres míticos Galegos

Editorial Xerais Xoán R. Cuba/Antonio Reigosa/Xosé Miranda

É unha rapaza fermosísima, esbelta,

pálida, loura, que ten uns longos cabelos

enguedellados en algas, sensual, que aparece

entre a escuma do mar nos días de mareira

ou tempestade, ou entre as furnas, ou

asomando só a cabeza, ou andando ao lonxe

sobre o mar. Ten figura totalmente humana.

Comunica desgrazas. Cando se ve, vai

ocorrer un naufraxio. É, pois, un agoiro de

morte. Pero tamén pode agoirar mala pesca

ou mar revolto. Parece como se fose un ser

benéfico que avisa. É muda, non fala senón

que emite voces similares ós chíos das

gaivotas.

Persoa que coa ollada, consciente ou

inconcientemente, querendo o usen querer,

causa dano e mal de ollo. Normalmente

faino por envexa, pero non sempre. O

aollador deixa saír fóra os seus malos

desexos e ambicións; non sabe controlarse e

verque no mundo o abismo da súa alma.

Calquera veciño, que non sospeitamos,

pode ser o aollador, pero moitas veces

sábese quen é: unha bruxa, unha vella…

Dise que teñen moita forza na vista,

tanta que poden chegar a matar. Para evitar

facer dano non poden mirar de fronte nin ás

persoas nin aos animais.

Pedro Chosco ten figura de home de

barba branca, de maneiras doces e de voz

grave. É o encargado de facer durmir aos

nenos con suaves aloumiños. Tamén pode

enredar ás mozas e criadas de servir,

impedíndolles traballar.

Os nenos ven a Pedro Chosco cando xa

teñen un ollo pechado e o outro non o poden

abrir.

É un trasno. Caracterízase polas

falcatruadas ou trasnadas que fai.

Pode ter figura de home pequeno

vestido con sotana moura e un par de

cornos, de anano saltarín que sempre está

rindo, con barbas longas e pucho

encarnado,… ou moitas máis.

Tamén se nota a súa presenza de varias

maneiras: asústanse os animais sen motivo,

chegas á casa sen traer o que ías buscar,

séntense ruídos estranos nos faiados das

casas pola noite, ábrense as ventás de xeito

inexplicable,…

Actúa sobre todo na casa.

Son demos familiares, moi pequenos,

invisibles, maliciosos, aliados das bruxas,

causantes de meigallos e enfermidades. Son

os culpables dos ruídos inexplicables, dos

fenómenos estranos,…

Teñen a mesma orixe que os demos: son

anxos expulsados do Paraíso. Dicir que alguén ten os demachiños é o

mesmo que dicir que está enmeigado.

As bruxas devecen por teren a caixa dos

demachiños, aínda que só a teñen as bruxas

poderosas.

As bruxas aliméntanos con leite, carne de pita e sangue.

Meiga nocturna que entra nas casas para

zugar o sangue dos nenos e dos maiores. Os

nenos van mirrando e enfraquecen ata

morrer esmirriados, esbrancuxados, sen

cara onde se persignar.

Non se debe crer que a meiga chuchona

sexa distinta doutras meigas ou bruxas. De

feito, é o mesmo ser, que unhas veces fai

esta maldade, como fai outra.

É un home ou muller que se transforma

en lobo. Pode ser por maldición dos pais ou

doutra xente (Lobo da Xente), debido a ter

nacido nas noites de Nadal ou Venres Santo,

ou mesmo por un meigallo ou como froito

dunha envexa.

Cando anda de lobo non hai arma que o

poida ferir ou matar, adicándose a atacar,

matar e devorar nenos e maiores.

O Lobo da Xente ten unha pelica de

lobo, que cando a quita é persoa e cando a

pon é lobo.

Algúns teñen que estar sete anos de

lobos. Existe forma desfacer a maldición.

Ou Procesión das Ánimas en pena que

anda de noite polos camiños de Galicia. Os

defuntos de cada parroquia levántanse e

póñense a andar polos camiños.

Van en dúas ringleiras, descalzos e con

sudario branco. Levan luces, candeas e ósos

ardendo, ademais da cruz, auga bendita,

campaíña, peto das ánimas,…

O portador da cruz é un vivo, condenado

a portar con ela ata que consiga pasarlla a

outro vivo que atopen no camiño.

Entre a Compaña ten que haber un Coxo da Compaña.

É un home que agarda nas noites de

inverno aos nenos que saen do colexio e

volven á casa e se entreteñen polo camiño.

Cae a noite e o chupasangues espéraos

nunha esquina, nun lugar pouco iluminado.

Mátaos e chúpalle o sangue. Se cadra é o

home do saco.

O chupasangues é un coco para asustar a

nenos e nenas.

É ben clara a súa relación coa Meiga Chuchona.

Aquí aparecen algún dos moitos seres míticos galegos, coas explicacións que

deles nos dan no libro do que está sacada a información, da Ed. Xerais. Outros

serían:

O sacaúntos: pode ser un boticario ou un vello cun saco ó lombo para meter nel

os nenos malos coa intención de matalos e logo vender o unto, para facer

medicinas. É un coco para asustar ós nenos e que non se arreden.

O papón: é xigante, ten enorme boca, ollos de lume que revolve furioso,

bandullo de forno ardente.

Agoreiras: cando o crego que bautiza a unha nena se equivoca e en vez de poñer

o óleo dos vivos lle pon o óleo dos defuntos, déixaa marcada. En chegando a

vella poderá predecir e ver a morte roldando unha persoa, aínda que se atope

lonxe.

Meniñeiros: trasnos familiares que fan sorrir ós nenos moi pequenos e que os

demais non podemos ver. Por iso, non sabemos como son.

Poderíamos falar tamén do mal da paletilla, mal de ollo, do aire, da sombra,…

EQUIPO DINAMIZADOR DA LINGUA GALEGA – EQUIPO DA BIBLIOTECA CEP Pilar Maestú Sierra – A POBRA DO CARAMIÑAL