A POBOACIN ESPAOLA (1797-2008)Escaso crecementonas dcadas iniciais:guerras, crisesagrarias e epidemias

Incremento dapoboacin por maiorprodutividade de alimentos coincidindo coa revolucin agrarialiberal

ltima crisedemogrfica:guerra civil1936-1939

Mximo boomdemogrfico

Os excedentes de poboacin da periferia martima orientronse cara a ultramar(Amrica e norte de frica), mentres o das provincias do interior se orientacara a determinadas cidades espaolas en crecementoEmigracin caraa Alxeria, desdeAlacante, Murciae Almera. En 1881 vivan 114.000 espaoisEn AlxeriaEmigracin caraa Amrica, desdeGalicia, Asturias,Cantabria e PasVasco, Cataluae Illas Canarias

Emigracin caraa Francia

Evolucin dapoboacin activa en Espaa(1797-1877)

Ludismo

Fases do movemento obreiroLudismoMutualismo(orde de 1839)Ilegalizacin das sociedades obreiras(1844)Sublevacin das masas campesias(Loja, 1861)I Internacional(Sexenio democrtico)Socialismo eAnarquismo(Restauracin)

Sindicalismocatlico(Restauracin)Conflitividadenos inicios do s.XX:folga xeral de1917

SITUACIN DA MULLER E MOVEMENTOS FEMINISTAS

Menor presencia einfluencia do feminismoen Espaa, por mor dasociedade atrasadapredominante

Maiora de mulleresno sector txtil catalne nas fbricas de tabacosRegulacin tarda do traballo feminino: en1892 promlgase unha leipola que se prohibe o traballo das mulleresembarazadas na industria e na mineraA poboacin activafeminina pasa de menos do 10% en 1877 a mis do30% en 1930A igual traballo,unha muller cobrao 50-60% do salariodun home

Participacin moiescasa das mulleresnos sindicatosMOVEMENTO OBREIROE CONCIENCIA FEMINISTAMaior incidencia das reivindicacins sociaisno feminismo espaol:dereito educacine ao traballoOrixes do feminismo:arredor dos krausistase a Institucin Librede Enseanza edos CongresosPedagxicos de 1882e 1892

A partir dos anos 1920, o feminismo espaol adquiriuunha dimensin mis ampla.1918: Creacin da Asociacin Nacional de Mulleres Espaolas,presidida por Mara Espinosa.

O AGRARISMO GALEGO

Principais reivindicacins

Supresin do sistema foralProcura desolucins aominifundismoOrganizacins agraristas

SociedadesagrariasSindicatosagrcolasEtapas do agrarismo

Ata 1912-13.Xurden SolidariedadeGalega (1907) e oDirectorio antiforista de Teis1917-23:Maior radicalidade,centrada na redencin dos foros

Ditadura dePrimo de Rivera:Proliferacin desindicatos catlicos

PENSAMENTO E EDUCACINEclecticismo francs oudoutrinarismoKrausismo

Defensa de:soberana da razn, monarquaconstitucional,Parlamento bicameral esufraxio restrinxidoInspiracin nafilosofa alemana

Francisco Giner de los Ros e a Institucin Librede Enseanza(1876)Pensamentotradicionalista

Reaccin contraas ideas ilustradas

Neocatlicos

Control do ensinoen todos os niveis e enfrontamentocoas novas tendencias pedagxicas

Xeracinde 1914

ORGANIZACIN DO SISTEMAEDUCATIVOLei Pidal (1845)Tres niveisdocentes

Ordenacindo profesoradoe gobernodos centrosEnsino pblico/privadoDecretos de Ruiz Zorrilla:Recoecemento da liberdade de ctedrano sexenio democrticoLei Moyano(1857)Marqus de Orovio:Recuperacin por parteda Igrexa de boa parteda sa influencia no ensinodurante a RestauracinFrancisco Giner de los Ros e a Institucin Librede Enseanza(1876)

A educacinfeminina1910: Derrogacindo requisito previode consultar superioridade aposibilidade dematricularse acalquera muller naUniversidade

Desde muller casada, a perna crebada, son innumerables os refrns espaois que limitan a actividade da muller ao crculo dos quefaceres domsticos, e, na nosa clase media, esta idea est profundamente arraigada (...) a preparacin da muller para algo que non sexa estritamente o matrimonio, aparece anda maiora das xentes como unha cousa inslita e que, non s non debe ser tomada en consideracin, senn que debe ser severamente reprobada ou -o que peor- ridiculizada

NELKEN, Margarita. A condicin social da muller .1919.Emilia Pardo Bazn Concepcin ArenalO luns 7 do actual houbo un pronunciamento de mulleres na fbrica da Palloza desta cidade. Parece que en lugar dos cigarros que se facan antes nesta fbrica estn agora ensaiando a construcin doutros de diferente feitura e cunhas follas que van engomadas, suprimndollelas virxinias ou comns e os de capa habana ou mixtos; e en vez destes crearon un obradoiro de pitillos cunha mquina para picar tabaco. Como mbalas das operacins son novas, non se prestan nin se axeitan a elas as cigarreiras, porque non saben facelos, tardando tanto en elaboralos que a penas sacan a terceira parte do xornal a que estaban afeitas. Isto, e o pouco satisfeitas que estn co director da fbrica, alporizounas en termos que o expresado da 7, sobre a unha da ma,alborotronse aquelas 4.000 mulleres, arremeteron contra os xefes e empregados do establecemento, destruron todo o tabaco picado, pitillos e folla que tiveran a man, e o que haba tempo que estaban elaborando, pisndoo e botndoo ao mar, rompendo en mil anacos as mquinas novas para picar o tabaco, e que din que custaron 14.000 pesos, botndoas ao mar, o mesmo cs mobles, papeis, libros de caixa e efectos que atoparon nas habitacins do director.

(Xornal El Pais, Pontevedra, n 16, 13/12/1857)4. Considerar muller elixible para cargos populares pblicos.6. Detido estudo dos dereitos que corresponden muller no vixente Cdigo Civil para amosar a sa condicin precaria esolicitar da Comisin de Cdigos a reforma de aqueles artigos do Civil que moi especialmente se refiren ao matrimonio, patria potestade e administracin de bens conxugais.7. Solicitar para a muller o dereito de formar parte do Xurado, especialmente nos delictos cometidos polas do seu sexo,ou no que sexa vtima.

Programa da Asociacin de Mulleres Espaolas, 1918Un da advertiron (os labregos galegos) que o chan que fecundaban coa suor da sa fronte ase das sas mans, porqueo seor cos seus foros, e o prestamista coa usura, e o cacique con tributos e mil alimaas mis coas sas rapinas, eranuns homes de insaciables tragadeiras e de tan pouco pudor que non saban outra cousa que reducir a vida a este sproblema: a emigracin. Pero este da, feliz e ventureiro, dronse conta de que o seu nmero era enorme e de que naunin resida a forza. E asocironse. E aquel da, na metade do campo galego, escoitouse un canto de redencin basto erudo como un alarido celta, que estremeceu a terra e sacudiu as almas de todos os explotados, fundidas nunha soa etremenda aspiracin: Libermonos!Basilio Alvarez (1911)

O traballo da intelixencia est lonxe de ser unha cousa espontnea no home. O temor, a necesidade, o clculo, o amor gloria, vencen a natural repugnancia que polo comn inspiran as fatigas do entendemento. O profesor e o discpuloprecisan un esforzo grande polo xeral, para poderse habituar aos estudios graves e s meditacins profundas. Como asmulleres vencern esta resistencia natural, cando para vencela non ven obxecto; cando se lles di que non a poden nin adeben vencer, e cando teen para iso ata imposibilidade material?.

(CONCEPCIN ARENAL, La mujer del porvenir, 1869).Mapa de xacementos de carbn segundo Schultz (1856) Mapa mineiro de Espaa a finais do sculo XIX Mapa de instalacins siderrxicas a finais do sculo XIXAnos Km. de va frreaSOCIEDADE E INDUSTRIALIZACIN (1830-1930)Evolucin da poboacin espaola -en miles de habitantes-(1797-2008)AnosAno

179710536

182111662

186015645

190018594

193023564

194025878

197033824

198137617

200140847

200845283

Esperanza media de vida ao nacer en Espaa(en nmero de anos)Ano

186029.1

190034.8

191041.7

193050

194050.1

195062.1

196069.9

197072.4

197573.3

Fonte: Julin Rodrguez Domnguez e Julin Rodrguez Gaviln Fonte: Josefa Otero (http://sauce.pntic.mec.es/jotero/)Fonte: Germn Rueda en Historia contempornea de Espaa, coordinada por Javier Paredes.Ademais do clero, os fidalgos campesos siificaban entn a gran reserva tradicional de fartura e denerxia. Eles seguan igoales a si mesmos. Algs, os mais sonados, botbanse loita politica e facian toladas por un partido, un amigo, unha ideia. Os do pazo da Seara de Trasouto non eran distes. Rematadas as compras na vila, salferidas as onzas, visitadas unhas cantas amizades voltaban s suas fartas casas, onde reciband e lonxe en lonxe, as visitas d'amigos soparados por lgoas de andadura. Pra iso estaban os criados e as bestas. Os froitos chegaban seu tempo, mainamente, en cicros litrxicos seguindo a decorrer das sazns. No setembre cobraban as rendas do pan. O largo de moitos das as riolas de carros de bestas e de xente, cruzabanpol-os logares carregando as fanegas de limpo centeio. Cada foro compra coas obrigas da sua constitucin ben precisada nas cartas forales e nos propietarios.

OTERO PEDRAYO, Romance de alento histrico: os camios da vida).S nalgunhas reas rexionais se deu o tipo de burgus occidental, entre elas Catalua cabeza. No resto do pas prevaleceu o que damos en chamar alta clase media, cuns intereses materiais e mentais que diferan non pouco dos daburguesa propiamente dita. A debilidade desta clase social explica a inmadurez e a fraxilidade da maiora das solucins pblicas e econmicas adoptadas entre 1812 e 1936. (...) Durante a Restauracin, a burguesa cobrou conciencia especfica da sa entidade como clase social (...) abandona as sas veleidades progresistas e refuxiase nos cmodos brazos da Restauracin, que co amparo do Exrcito, lle brindaba a consecucin dos seus ideais polticos e sociais. A carn da burguesa catal, constitese agora a estrutura da burguesa vasca venda de minerais de ferro, primeiros altos fornos, desenvolvemento da navegacin de altura. A grande poca burguesa caracterzase, tamn, pola aristocracia, xa sexa por ennobrecemento real, xa por enlaces matrimoniais directos. Deste modo incluso Madrid se aburguesa, anda que na capital contine prevalecendo o binomio poltica-latifundismo.

Vicens Vives, Historia social...Foi queimada a fbrica de tecidos e fundicin de ferro dos seores Bonaplata e Ca. As autoridades, cando se decataron de que tentaban este ataque os motinados, enviaron toda a forza de que se poda dispoer, co fin de atallar o incendio; mais en balde,xa que estaban determinados a facelo, convencidos de que os teares movidos por mquinas diminuan a producin do traballo manual. Os donos da fbrica, que tian hai das temores deste ataque, tomaran precaucins cunha garda dos seus propios dependentes, quen prematuramente fixeron fogo aos amotinados, cousa que exasperou a estes e aumentou a sa insolencia. A tropa que tia que contelos pxose de por medio e resultaron da refrega varios mortos e feridos. As lapas deste incendio afectaron algo fbrica de tabacos que, afortunadamente, e co auxilio de albaneis e bombas, pidose salvar, mais non cinco ou oito pequenas, pegadas mesma fbrica, que foronincendiadas

(Parte do xeneral Pastor sobre o incendio da fbrica de Vapor en Barcelona agosto de 1835).