Tema 11. Tema 11. A descolonización e A descolonización e

Terceiro MundoTerceiro Mundo

Lección 1. O proceso de descolonización e as súas causas

Causas da descolonizaciónCausas da descolonización

A explosión demográfica das colonias debido a:◦ Descenso de mortalidade.◦ Mantemento da natalidade.◦ Expansión dos Europeos ás colonias no século XIX.

Os efectos das dúas Guerras Mundiais: o sufrimento e sacrificios sufridos polas colonias nas dúas guerras provocaron a independencia dalgunhas delas de facto, é dicir, non legalmente, pero sí a súa actuación de maneira independente do país colonizador orixinal.

As novas características do capitalismo, que xa non requería exercer un control político sobre as colonias para obter beneficios.

O xurdimento dun claro sentimento nacionalista nas colonias, reforzado pola aparición de líderes carismáticos, de sólida formación cultural e política (Gandhi, Lumumba,Sukarno).

As institucións internacionais promoven a mentalidade anticolonialista. Exemplo disto o temos na Declaración dos Dereitos Humanos da ONU que fala do dereito dos pobos a dispoñer de sí mesmos. O mesmo Papa, Xoan XXIII, declarou o apoio da Igrexa Católica ao proceso de descolonización.

A influencia dos medios de comunicación (radio e televisión) que mostraban aos países colonizados o alto nivel de vida occidental o que ilusionaba a estes países a acadar a súa independencia.

A independencia das coloniasA independencia das colonias

¿Qué é a descolonización? ◦É o proceso de independencia das colonias que

os europeos posuían en África e Asia. ◦Xa fose en curto o longo prazo, e por medio da

violencia ou pacificamente (segundo o caso), as antigas colonias acadaron a súa emancipación e se converteron en Estados Independentes.

◦Foi considerado un dos fenómenos máis importantes do século pasado.

O Terceiro Mundo e a Conferencia de BandungO Terceiro Mundo e a Conferencia de Bandung

Conferencia de Bandung (1955): ◦ Foi unha conferencia básica

para levar a cabo o proceso de descolonización, levada a cabo entre 29 xefes de Estado procedentes de Asia e África.

◦ A súa importancia radica en que, por primeira vez, as antigas colonias expresan as súas esixencias con autoridade e seguridade.

◦ Puntos a tratar na conferencia: O Dereito de todos os pobos á

independencia. A condena á discriminación e

á segregación racial. O rexeitamento á política de

bloques, e a intención dos novos países independentes a manterse neutrais.

Debido ao rexeitamento da política de bloques, nace o concepto de Terceiro Mundo:◦Conxunto de países non aliñados/alineados, é dicir,

aqueles países que durante a Guerra Fría non formaron parte de ningún dos dous bloques, polo tanto, Tercer Mundo é aquel distinto dos outros dous (O capitalista e o comunista) e que tampoco depende deles.

◦Este movemento de países non aliñados concretouse na Conferencia de Belgrado do ano 1961, inspirado polos xefes de Estado de Iugoslavia (Tito), India (Nehru) e Exipto (Nasser).

Lección 2. Etapas e consecuencias da descolonización

Etapas do proceso de descolonizaciónEtapas do proceso de descolonización

A descolonización dase en dúas etapas:◦ A descolonización de Asia (até fináis dos anos

cincuenta): A súa tradición histórica e a súa personalidade,

lograron a súa descolonización temprana.◦A descolonización de África:

As diferenzas étnicas, culturais e relixiosas, e a falta de unidade política, atrasaron a súa descolonización. Non obstante, esta segunda etapa fíxose de xeito moi rápido (entre 1956 e 1962).

Fora dos anos sesenta únicamente quedaron uns poucos enclaves de ocupación europea, como as colonias portuguesas de Mozambique ou Angola, ademáis das posesións españolas no Sáhara Occidental (anos setenta. “Última etapa”).

Efectos da descolonización nas metrópoles Efectos da descolonización nas metrópoles (perda dos seus imperios coloniais)(perda dos seus imperios coloniais)

Cambios nas relacións internacionais: Posto que, no momento en que se crea a ONU, a representación afroasiática era do 25%, mentres que en 1965 máis da metade dos países membros da ONU pertencían a estes continentes.

Inestabilidade na política interior dos países colonizadores: a descolonización provocou disputas internas dentro dos gobernos, decantándose unha parte por se partidario desta independencia, mentres que outra non. O pais máis partidario á independencia das súas colonias foi o Reino Unido, debido a que todavía mantiñan relación con elas (Commonwealth) ao contrario que os franceses e os holandeses.

Prexuízos económicos: os contrarios a descolonización prevían problemas económicos derivados dela, sen embargo, foron insignificantes, debido a que, a pesares de que politicamente eran independentes, a dependencia económica mantívose.

Efecto social: derivado do regreso masivo dos antigos colonos aos seus países de orixe

Neocolonialismo e subdesenvolvementoNeocolonialismo e subdesenvolvemento

A pesares da independencia das colonias no eido político e militar, a dependencia económica e cultural mantívose e é coñecida co nome de neocolonialismo.

Características do neocolonialismo:◦ Control económico (sobre a producción, o comercio exterior e

o prezo das materias primas) dos novos Estados (as antigas colonias) por parte das empresas multinacionais e o capital dos antigos colonizadores.

◦ Inxerencia (entremetemento) política: xa que os antigos colonizadores impuxeron gobernos afíns, a través de golpes de Estado, ou ben, apoiando guerrillas para desestabilizar o goberno do momento.

Consecuencias do neocolonialismo:◦ A máis grave foi o subdesenvolvemento e as súas secuelas. O

mapa dos antigos imperios coloniais e a xeografía do subdesenvolvemento van case unidas, debido a isto, o Terceiro Mundo e a palabra subdesenvolvemento son case sinónimos.