The muros times nº 17 octubre 2014

40
1 REVISTA DIXITAL DE ARTE E CULTURA The Muros Times UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS E ADICADA A TODOLOS MURADANS Nº 17 OCTUBRO—2014

description

REVISTA DIXITAL MURADANA

Transcript of The muros times nº 17 octubre 2014

Page 1: The muros times nº 17 octubre 2014

1

REVISTA DIXITAL

DE ARTE E CULTURA

The Muros

Times

UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS

E ADICADA A TODOLOS MURADANS

Nº 17

OCTUBRO—2014

Page 2: The muros times nº 17 octubre 2014

2

Cadro de Redacción:

Director: Jorge Lago de Pexejo

Director xefe de edición e maquetación:

Manuel Lago Álvarez

Director de edición en área de Lingua:

Henrique Monteagudo Romero

Director de edición en área de Historia e Mar:

Manuel M. Caamaño

Area de Mediciña: María Castiñeira

Area de Poesía: Manuel María Pena Silva

Area de Teatro e Belas Artes: Antón Lago

Area de Educación: Marisé Luces

Area de Música: Alianza Uhía

Area de Natureza: Amado Barrera

Área de Costumes: Manuela Tajes

Área de Fotografía: Nieves Formoso Vidal e José M. Formoso Luces

Área de Etnografía: Manolo de Lajo

The Muros Times

Director: Jorge Lago Rama - Editor: Manuel Lago Álvarez

Difusión da Cultura—

Depósito legal : C2437-2013

Page 3: The muros times nº 17 octubre 2014

3

Indice:

Novas de onte: O “comedor de inverno” (p/ Manuel Lago Álvarez) Páx. 4

Na Optica (p/ Marcelino García Lariño) páx . 5

Rosalía de Castro folclorista (p/ Henrique Monteagudo) páx. 6-7

A Nosa Xente (Luciano Piñeiro González) páx . 8

A Nosa Xente (Carmen Senande Pazos ) páx . 9

Muros en cifras páx. 10

O Catastro do Marqués de la Ensenada (III) (p/ Manuel M. Caamaño) páx. 11-15

E ti, de quén ves sendo (p/ Antón Lameiro) páx. 16-17

El acoso escolar (p/ Marisé Luces Tajes. páx. 18-19

As capelas do cemiterio de Muros (p/ Xocas Figueiras) páx. 20-21

Presentacións páx. 22

A Casa da Sociedade de Esteiro (p/ Elixio Vieites) páx . 23

Don Ricardo Tobío Rama (p/ Amador Martín Armesto) páx 24-27

Lo que me gusta es pescar (p/ Por Ramón Martínez Caamaño) páx. 28

Campos de concetración de Muros: Anido e Vieta (p/ Manuel M. Caamaño) páx. 29

Os nosos fotograf@s : José García Martínez páx.. 30-31

¡Adeus...Louro! (Anónimo.) páx. 32

Anisakis (p/ Dra. Castiñeira) páx. 33

Ximiela en Nueva York (p/ Neves Formoso Vidal) páx. 34-35

Un “dron” en Muros páx. 36

A voz dos nosos poetas (Manuel M. Pena, Ramón Rey García) páx. 37

A presenza dos franciscanos en Louro e Muros (II) (p/ M. Lago Álvarez) páx. 38-39

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions

verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

The Muros Times Nº 17 - OCTUBRO—2014

Page 4: The muros times nº 17 octubre 2014

4

O domingo 23 de maio de 1937, en plena guerra civil, inaugurábase en Muros o “comedor de Auxilio de

Invierno”. Da nova faciase eco o xornal “El Pueblo Gallego”, na súa edición do 25 de maio, sinalando que

no comedor se atenden a “cien niños de los muchos necesitados que hay allí y que hasta ahora habían

estado en el más completo estado de abandono”.

O xornalista,na súa crónica, non desperdiciou a ocasión para lanzar unha advertencia aos “tirios”, ao escri-

bir: “No es Muros, sin embargo, un pueblo donde los vecinos correspondan con entusiasmo, pues aún

existen muchos pudientes que no contribuyen en la Ficha Azul”.

A bendición do local correu a cargo do párroco de Muros, Don Ramón García Longo, asistindo unha morea

de autoridades locasi, entre elas o xefe da Falanxe local, Don Alejandro Goyanes, e as delegadas provin-

ciales de “Auxilio de Invierno” e de prensa e propaganda e a xefa local da Sección Femenina de Pontedeu-

me.

O párroco, na súa intervención tivo palabras de eloxio “para esta maravillosa obra de la F.E.T.”, e ao em-

pezar os nenos a comer, tódolos asistentes cantaron co brazo en alto o himno da Falanxe.

Continuaba o cronista invitando aos veciños de Muros a visitar o comedor e asegurando que: “aún los más

reacios contribuirán a esto, que quizás por no conocer no atienden con el entusiasmo debido”.

Pese aos intentos, non fun quen de coñecer en que rúa estaba ubicado este “Comedor de Invierno”. Pare-

ce que os mais vellos son reacios a lembrar estas efemérides.

NOVAS DE ONTE:

O “comedor de inverno” p/ Manuel Lago Álvarez

Page 5: The muros times nº 17 octubre 2014

5

NA ÓPTICA

p/ Marcelino García Lariño

A ninguén lle gusta que o traten mal, que o aldra-

xen ou que, aínda disimuladamente, lle digan que

está tolo sen selo.

Isto pasoume a min que non é conto. Co gallo de

que se me caía o vidro do ollo esquerdo... e permí-

tanme que faga unha aclaración porque a min gús-

tame chamarlle as cousas polo seu nome, ó pan,

pan e ó viño, viño: non me caía a vidro do ollo es-

querdo toda vez que no ollo non tiña mal ningún;

non me interpreten mal; o mal estaba nas gafas

que me caía o vidro do lado esquerdo dos anteo-

llos, fun a unha óptica moi renomeada a que me

solucionasen o problema.

E así foi. Atendeumo un mozo moi cortés e moi

refinado e cando levándome as gafas na man para

amañarmas, ó pasar mesmo por diante doutra em-

pregada, moi guapiña e feituquiña, mirando para

min preguntoulle ó seu colega ou compañeiro, que

tanto me ten:

–¿Qué lle pasa ó señor?

–Hai que apertarlle a caravilla.

–¡Cómo! –berrei o tempo que dando un pulo coma

unha fera arrabeada, de onde estaba sentado

planteime diante del disposto xa para zoscarlle–

¿Pero ti mequetrefe do carallo posme a min por

tolo? ¡Cousa que aínda non fixo ninguén! Me cago

ata..

Non me deixaron terminar. O mozo, e a moza ta-

mén pero non tanto, desfacíase en desculpas pe-

díndome mil perdóns mil veces. Facíame reveren-

cias e non era quen de acougar. Dicíame:

–¡Señor, señor! Cálmese por favor. Non se poña

nervioso. Escoite, escoite, por favor. Mire, a caravi-

lla que dixen que había que premer, non era a súa,

Deus me libre de semellante cousa, senón a da

gafa que suxeita o cristal, e para demostrarllo ve-

ña, por favor, veña comigo para que se decate cos

seus propias ollos.

Levoume con el e era certo. Apreixou o parafuso

(o meu non; o dos lentes) e quedáronme noviños

do trinque. Non me cobrou nada; ofrecéuseme pa-

ra todo que me fixera falta, e acompañoume ata a

porta.

Pero é o que digo eu. Hai que falar con propiedade

e con precisión, e non mesturar nin trabucar as

cousas, nin dicir unhas por outras. Hai que cha-

marlle as cousas polo seu nome, como fago eu: ó

pan, pan e ó viño, viño.

Page 6: The muros times nº 17 octubre 2014

6

ROSALÍA DE CASTRO FOLCLORISTA Henrique Monteagudo

Nunha entrega anterior de The Muros

Times publicábamos un precioso poema

en galego de Rosalía de Castro, “Dinche

o corazón na man”, que acabábamos

de rescatar do esquecemento. Durante

estes meses pasados seguimos buscan-

do nos arquivos, tanto da Real Acade-

mia Galega coma doutras institucións,

e demos cun curioso feixe de textos

que axudan a coñecer unha faceta pou-

co estudada da nosa magnífica poeta: a

recolla de cancións, poemas e ditos po-

pulares. É ben sabido que o seu primei-

ro libro poético en galego está inspira-

do, como indica o seu título Cantares

Gallegos, no cancioneiro popular. A

maior parte dos poemas deste libro es-

tán construídos a partir dunha cantiga

do pobo que Rosalía oíra e recollera. A

través dos materiais que estamos ex-

humando nos arquivos, imos sabendo

máis do labor que Rosalía desenvolveu

na recolla de materiais poéticos saídos

da canteira popular. Quizais algúns non

foron publicados antes porque teñen un

contido un pouco inconveniente, pero

nós entendemos que cómpre dalos a

coñecer, desculpando o que poidan ter

de malsoante polo seu indubidable ca-

rácter humorístico.

Díxose moitas veces que o xenio popu-

lar de Galicia era por unha parte lírico

(de aí a saudade e a morriña) e doutra

parte satírico e festeiro (de aí a retran-

ca). Rosalía de Castro, aínda que pasou

á posteridade sobre todo como unha

Page 7: The muros times nº 17 octubre 2014

7

poeta doente, e certamente moitos dos

seus textos son sublime expresión do

sufrimento, a angustia e a desespera-

ción, tamén foi unha poeta rebuldeira,

capaz de expresar con inigualable colo-

rido a alegría das festas populares, por

exemplo, da romaxe á Virxe da Barca

(onde, por certo, como todo o mundo

sabe, pinta un engaiolante retrato das

muradanas). Se no lindísimo poema

que publicamos hai uns meses, “Dinche

o corazón na man”, brillaba a súa ex-

celsa faceta lírica e sentimental, nos

dous textos que presentamos hoxe –

que, insistimos, non escribiu ela, senón

que recolleu da xente do común– brin-

ca, irónica e rexoubeira, unha menos

coñecida e celebrada faceta humorísti-

ca. Riamos, pois, un chisco con Rosalía

de Castro, que boa falta fai.

Anque fun ben, xa che fun,

anque che fun, xa non son

anque gastei charretes

hoxe gástoche calzón.

Calzóns roxos, pucha branca

socos furados, faixa ancha,

e anque levo feridas no peito,

a falar delas non teño direito,

que has de saber, miña pícara nova

que quen foi e non é,

é como si non fora.

(Arquivo da Real Academia Galega)

* * *

Veu o demo ó mundo

subeu a un cereixo,

nunha ponla púxose

co rabo direito.

Non comeu pouquiñas

-n’ hai tal coma eso!-

que c’as carambaíñas

quedoulle o cu teso.

“Veiga o demo a froita!”

El iba dicindo,

e a xente do mundo

quedóuselle rindo.

E chegou ó inferno

e colleu un fuso

que, anque non fiaba,

tíñalle bo uso.

Morreu o primeiro

que del se ría

e chegou ó inferno

e así lle dicía:

“Quen fixo burla no mundo

xa mandou o Padre Eterno

que cando a aquestoutro chegue

lle escaravelle o cu ó demo”.

(Arquivo da Deputación da Coruña)

Page 8: The muros times nº 17 octubre 2014

8

Luciano Piñeiro

González

Nado na parroquia de Louro no ano 1924. Ingresou

no Colexio de Herbón en 2º curso e, o termino dos

catro cursos de Humanidades, fixo un bienio de filo-

sofía en Santiago. Completou o Bacharelato supe-

rior no Instituto de Ensinanza media de A Coruña e

fixo Maxisterio por libre nas Escolas Normais de

Santiago e Palencia.

Durante longos anos exerceu como mestre en Venta

de Baños e Peñafiel (Valladolid), ata a súa xubila-

ción. Publicou traballos en diferentes medios de

ámbito estatal. No ano 1958 gañou un primeiro pre-

mios de contos en Radio Nacional de España con

un que levaba por título “El Retorno”.

Luciano Piñeiro fui una persoa aberta a todos. Con-

versador impenitente, escoitalo era gañar en sabe-

res. Dende mozo decantouse pola literatura, en es-

pecial pola poesía. «A min gústame comunicar e

transmitir vivencias, ilusións e tamén paixóns»,

afirmaba nunha entrevista. O Concello de Muros

tributoulle unha homenaxe, pola presentación do

seu poemario Aporías do tempo fuxidío.

Luciano Piñeiro

publicou varias

obras en caste-

lán e galego,

figurando entre

elas, Intimalia,

Con Deus a

barlovento, His-

torias boubas e

outras lilainas, e

Vinte escollos

de doxografía.

Tamén desta-

can os seus

poemas publi-

cados na Anto-

loxía “Poetas de Herbón”.

Este ilustre escritor posúe varios manuscritos aín-

da pendentes de publicar,. Entre eles abundan os

temas poéticos, cun destacado afán de proxec-

ción da terra que o viu nacer e a que nunca re-

nunciou.

Falleceu en xullo de 2007, aos 83 anos de idade.

Esculpido na súa lápida, un epitafio que amosa a

sinseleza dun home bó que sempre será recorda-

do pola súa grande humanidade e polo seu gran-

de querer o seu Louro natal.

Xa todo é nada.

Pro Deus fica, de fronte a barlovento,

e diante DEL están axeonllados

tódolos meus saberes e sentires,

tódolos meus dicires e faceres,

diante de Deus están.

A NOSA XENTE

Page 9: The muros times nº 17 octubre 2014

9

Carmen Senande Pazos Muradana, nacida en el año 1961, ingresa en la

Escuela de Artes y Oficios de Santiago de Com-

postela y más tarde en la Facultad de Bellas Artes

de Salamanca. Magíster Internacional en Creativi-

dad Aplicada. Universidad Santiago así como Es-

pecialista en Museológica y Arte Contemporáneo.

por la USC. Seleccionada para participar en los

talleres de Unión Fenosa junto Rafael Canogar,

Lucio Muñoz y José Hernández. Seleccionada pa-

ra representar a Santiago como Capital Cultural en

el proyecto Affiche- Avigñon, Francia. Ha obtenido

diversos premios y menciones tanto en pintura

como escultura realizando muestras individuales

como colectivas por los diversos espacios exposi-

tivos

Museos y colecciones

MUSEO DE UNION FENOSA .Mural colectivo reali-

zado junto Rafael Canogar

MUSEO PROVINCIAL DE LUGO

COLECCIÓN DE ARTE CAIXANOVA

COLECCIÓN DE ARTE EXCMA DIPUTACION DE

LA CORUÑA

COLECCIÓN DE ARTE MUSEO BARCO DE VAL-

DEORRAS .ORENSE

COLECCIÓN DE ARTE .PILAR I JOAN MIRO

AYUNTAMIENTO LA CAÑIZA.PONTEVEDRA

CONGRESO DE LOS DIPUTADOS. MADRID

Obra en espacios urbanos

Realización de los laterales de las fuentes piramida-

les de la Plaza Europa (Culleredo) A Coruña

Realización de una unidad escultórica .Paseo maríti-

mo Laracha . A Coruña

Realización unidad escultórica .Paseo marítimo Es-

pasante. Ortigueira. La Coruña

Unidad escultórica. Paseo marítimo Ponte Nafonso

(Outes) A Coruña

Unidad escultórica playa de Valdoviño . A Coruña

Realización diseño e intervención artística con grupo

escultórico” Paseo de Casablanca “Los Castros. La

Coruña

Grupo escultórico y diseño del Paso Bajo Feve -

Viveiro. Ayuntamiento Lugo

Diseño y ejecución de ordenación urbana con grupo

escultórico. Ortigueira. La Coruña

Diseño y realización del grupo escultórico. Paseo

marítimo Cervo. Ayuntamiento Lugo

Realización y diseño del grupo escultórico “Las diez

mujeres de Hércules”. Paseo Marítimo A Coruña.

Ilustración y diseño

Ilustración de los “Cuentos de Serezade” Ed: BAHIA

EDICIONS

Diseño pavimentación “Mirador de los Castros”.

Ayuntamiento de La Coruña

Diseño pavimentación c/Galera. Ol-

mos .Ayuntamiento La Coruña

Diseño Pavimentación C/ Pita. Ayuntamiento Orti-

gueira

Realización y diseño muro del Oleoducto. Ayunta-

miento La Coruña

A NOSA XENTE

Page 10: The muros times nº 17 octubre 2014

10

Muros en cifras Os cadros que se acompañan proveñen de datos publicados polo Instituto Galego de Estatística e refrexan a si-

tuación estatistica do Concello de Muros, no referente a sociedade, poboación i economía, e se refiren aos anos

2012 e 2013 e parte de 2014.

Page 11: The muros times nº 17 octubre 2014

11

p/ Manuel M. Caamaño

Pola súa grande importancia seguimos publi-

cando as “Respostas da Vila de Muros ao inte-

rrogatorio xeral para a elaboración do catastro

do ano 1753”, cales nos ofrecen unha visión

do Muros do século XVIII. Nesta entrega co-

piamos a relación de persoas e oficios que

tiñan, xunto coas súas rentas.

Sargento Mayor de este Puerto

Don Cecilio Morphi, goza el sueldo de siete escudos y medio mensuales

Ayuntamiento y sus Dependientes: Juez

Don Juan Francisco de Silba se le considera de utilidad anual por razón de su empleo, Doscientos Ducados.

Alcaldes

Don Domingo Malbarez, no tiene utilidad algu-na = Don Bartolomé Caamaño Tamvien.

Rejidores

Nota = Que cada uno de estos tiene de utilidad anual veinte y cinco Reales de Vellón que le paga la Villa, y no otra cosa alguna = Don Blas Joseph Mal-barez = Don Domingo Antonio Caamaño = Don Luis Granero = Don Domingo Antonio Martínez

Procurador General

Don Carlos de Evia y Barrera, no tiene utilidad

Escrivanos

Domingo Antonio Fernández Duque se le regu-lan de Utilidad anual mil doscientos Reales = a Jo-seph Antonio Luaces cien Ducados = a Luis Grane-ro tamvien.

Procuradores

A Domingo Romero y Caamaño, se le regula por este oficio sesenta Reales con mas cinquenta y cinco que cobra de la villa por dar cuerda al reloj y quarenta y quatro que así mismo le paga dicha Villa, por portero que en todo Componen ciento cinquenta y nueve Reales = a Francisco Casal y Silba como procurador sesenta Reales = a Manuel de la Torre tamvien, y se advierte que estos no tienen más utili-dades por sus oficios, y son individuoa del Estado General.

Notario y Maestro de niños

A Francisco Javier Troncoso se le regula por el oficio de Notario sesenta Reales, y como Maestro de Niños quatrocientos y quarenta Reales que todo compone quinientos.

Alguaziles

A Matheo de Lago se le regulan por ese ejerci-cio cincuenta Ducados anuales. A Joseph Piñero tamvien, y ese es sastre.

Nota: Que la utilidad Considerada a este último se entiende además del Jornal que como Sastre le

corresponde.

Juez de Marina

Don Juan de Navia goza el sueldo de cinquen-

ta Escudos mensuales como oficial segundo de la Comandancia de Cadiz, con mas otros doze Escu-dos de Gratificación.

Ministro de Marina

Ignacio de la Yglesia no tiene utilidad mas que el Jornal que le corresponde como marinero.

Dependientes de Tabacos y Aduanas

Don Vizente Álvarez de ortega Administrados, goza de un sueldo de Doszientos Ducados anuales por la renta del tabaco con más ciento sesenta Reales que le corresponderá del diez por ciento que cobra de los derechos de Rentas Generales = Don Juan Francisco San Martín, Cavo del Resguardo goza del salario de Cinco Reales diarios = Juan Ig-nacio de Montes, Guarda, goza el salario de quatro Reales de Vellón diarios = Antonio de Lago , vere-dero, tiene de salario tres Reales diarios = Marzelo de Lago Tamvien.

O Catastro do Marqués de la Ensenada (III)

Page 12: The muros times nº 17 octubre 2014

12

Nota: Que este vive en Término de la Feligresía de Serres confinante con esta Villa = Ines Marti-nes, tanquillera, tiene el salario de tres reales dia-rios.

Dependientes de Rentas Provinciales

Don Joseph Sánchez del Pozo, Administra-dor, goza el sueldo de doscientos y cinquenta Du-cados anuales = Don Thomás de Lois, fiel, tiene el salario de nuevecientos Reales anuales = Beni-to Gonzales, Guarda, tiene el salario de cien Du-cados = Don Domingo Antonio Granero, Guarda, tene dos Reales diarios.

Dependientes de Salinas

Don Joseph Pozo, Receptor, goza el sueldo de doscientos Ducados = Don Juan Ruiz, sobre-llabes, tiene cien Ducados de sueldo anual = Juan Antonio Sánchez tiene de salario cinquenta Duca-dos = XXX Sanches, medidor, Tamvien.

Administrador de las siete rentillas y Cerero

El espresado Don Domingo Antonio Marti-nes, rejidor, se le considera tendrá de utilidad por el derecho de quarto en libra de pescado seis-cientos Reales por la décima que le Corresponde de este derecho, y como y como cerero se le re-gula quinientos reales todos anuales.

Sugetos que dan dinero a Lucro

A Don Casiano Pérez se le regulan de utili-dad anual dos mil y quatro cientos Reales por veinte mil que se le consideran tener dados a lu-cro en las embarcaciones de este puerto, con el riesgo de quilla y costado, a razón de un seis por ciento en cada viaje, y considerándole dos, en el año = A Doña María Antonia Pardiñas, madre de don Juan Antonio Arredondo, Prior de esta Cole-giata, y que vive en su Compañía, se le regula otra tanta cantidad por igual porción de dinero que tiene dado a lucro con los mismos riesgos e yntereses que el antezedente = a Don Juan Anto-nio Porrua, se le regula mil y ochocientos Reales de utilidad anual por quinzemil que se le conside-ran tener dados a lucro, con los mismos riesgos e intereses que los antecedentes = a Francisco de Evia se le regulan mill y ochocientos reales de utilidad anual por quinze mil que se le consideran tener dados a lucro con los mismos riesgos, e in-tereses que los antecedentes.

Tratantes de Congrio y Hierro

Al dicho Don Juan Antonio Porrua, se le con-sideran mil reales de salario anual, los seiscientos por el congrio que veneficia, y los cuatrocientos por el hierro.= a dicho Don Casiano Pérez Ydem.

Tratantes de Congrio

A Don Alberto Gianze se le regula de utilidad anual seiscientos Reales por este trato = a Jo-seph de Orjas Ydem = a Joseph Patiño Ydem = a Don Antonio Calderón Ydem = a dicho Francisco de Evia trescientos Reales = a dicha María Anto-nia Pardiñas Ydem = a Pedro de hermida Ydem =

a Don Alberto Fernández Porrua Ydem = a Don Antonio Rodrigez de Leis Ydem = a Roque Macei-ras Ydem = a Domingo Antonio Priegue ciento y Cinquenta Reales = a Don Miguel Arredondo ydem = a Miguel de Reloba ydem = a Joseph de Reloba Quirós Ydem = a Don Antonio sardiñeira cien reales = a Don Domingo Malbarez Ydem = a Don Juan de Lastres Ydem = a Phelipe Gonzales Ydem = a Francisco García de Area Ydem = a Domingo Cendón Ydem = a Domingo Baamonde Ydem = a Añlberto de Lojo el mayor, Ydem = a Doña Rosa Paz Ydem.

Tratantes de Encajes, y otos Géneros

A Juan de Malbarez se le regulan de utilidad anual ochocientos reales.

Tenderos de por menor

A Raphael de Noya se le regulan de utilidad anual mil Reales = a Pedro Antonio Santiago, ochocientos = a Martín Gómez seiscientos Reales = a dicho Don Luis Granero Ydem = A Bernardo García, cuñado de Francisco Javier González, quinientos Reales = a Toribio de Lago Quatro-cientos Reales = a Pablo de Tajes trescientos Reales = a Jacobo de Albores cien Reales.

Mercaderes de Vino

A dicho Don Casiano Pérez se le regulan mil Reales de utilidad anual = a dicha Doña María Antonia Pardiñas seiscientos Reales = a dicho Don Antonio Calderón quinientos Reales = a di-cho Mathias de Sendón Ydem = a dicho Roque Mazeiras Ydem = a Don Andres de Montes Ydem = a Manuel de Rama Ydem = a dicho Pedro de Hermida quatrocientos Reales = a Juan de Lariño cien Reales.

Obligados de Carnes

A dicho Juan de Malbarez se le regulan de utilidad anual cien Ducados = a Pedro Gracía, vecino de la Feligresía de San Juan de Serres, Ydem = a Francisco da veiga, Vecino de Noya, Ydem =

Nota que estos tienen la utilidad señalada des-pués de pagar lo que importa el arrendamiento que tienen echo en las Rentas Provinciales.

Tablagero

Juan de Somoza tiene de salario cinquenta Ducados que le pagan los obligados de Carnes

Taberneras

A Bernarda Jobe se le regulan cien Reales = a Josepha de Hermida, Ydem = a Josepha Luazes Yden: Es hermana de Juana.

Curtidores

A Francisco Javier González se le regulan sesenta Reales = a luis Cernadas Ydem. Estos son también Zapateros.

Calderas de teñir Redes

Nota = que a cada una de estas Calderas se le regula de utilidad cien Reales por el veneficio

Page 13: The muros times nº 17 octubre 2014

13

que tienen sus Dueños en teñir sus Redes, y las de otros que le pagan sus tinturas, y son propias = una de las Ánimas = otra de dicho Don Casiano Pérez = otra de don Mathias de Cendón = otra de dicho Pedro de Hermida = otra de Don Alberto Gianze = otra de Don Cristhobal de Longa = otra de Domingo Baamonde.

Nota = que todas las utilidades hasta aquí re-gulada debe entenderse son además del Jornal que corresponda a los que tienen oficio, que los mas son marineros , excepción de los curtidores que estos son Zapateros.

Pharma Ceuticos

A Don Gonzalo Matheo Ligonde, Médico de esta Villa se le regula de utilidad anual mil seiscien-tos cinquenta Reales de Vellón = a Juan Antonio Padín, Cirujano, cinquenta Ducados = a Juan Anto-nio Patiño Caamaño, Ydem = a Patricio Diaz, Bar-bero y sangrador, Ydem.

Sargento de Inbálidos

Julian Martínez tiene de XXX Quarenta y cinco Reales de Vellón mensuales

Plateros

Nota Que a cada uno de estos se le regulan dos Reales el día que trabajan mediante vez solo para algún remedio.

Domingo Barreiros = Simón dos Barreiros = Pedro Barreiros = en Compañía del mismo Domin-go Barreiros = Luis Barreiros en compañía de otra Domingos.

Escultor

Nota Que a este se le regulan tres reales de vellón el día que travaja = Pedro Castilla

Carpinteros de Ribera

A estos y a Cada uno se les considera cinco reales de Vellón el día que travajan = Antonio Ló-pez = Clemente de Lago = Diego Baamonde = Ma-nuel Diaz = Domingo Baamonde = Domingo Fer-nández Lago.

Carpinteros del Blanco

A cada uno de estos se le regulan quatro Reales de Vellón el día que trabajan = Domingo de Lago = Francisco Gómez = Joseph dos Santos = Juan Antonio Rodríguez.

Sastres

A cada uno de estos se le regulan tres Reales de Vellón el día que travajan = Egidio das Fontes = Andrés Piñeiro = Antonio Maceiras = Benito Caa-maño = Domingo Gil Figueira = Antonio Rodríguez = Gaspar García Bermudez = Jacobo de Albores = Joseh Alfaya = Juan Antonio de Mouta = Manuel Fernández = Phelipe Piñeiro = Thomás de Santia-go = Joseph Piñeiro = este es Alguazil.

Zapateros

A cada uno de estos se le regulan tres Reales de Vellón el día que travajan = Bartolomé Sendón =

Francisco González = Cayetano García = Domingo González = Lucas Cernadas = Ignacio Nobo = Jo-seph Fernández = Lorenzo García = Pedro de Lago = Pedro Caamaño.

Tenedores

A cada uno de estos se le regulan dos Reales de Vellón el día que travajan = Alonso Rodríguez = Anselmo Castiñeira = Joseph Rodríguez = Juan

Pedro Rodríguez.

Herreros

A cada uno de estos se le regulan dos Reales de Vellón el día que travajan = Alberto Dosil = Ma-nuel de Santiago.

Sogueros

A cada uno de estos se le regulan tres Reales el día que travajan = Antonio Gómez de Solis = An-tonio González.

Embarcaciones por mar

Pataches

Uno que lleva nueve Hombres de Tripulación, propio de dicha Doña María Antonia Pardiñas que vive en Compañía de Don Juan Antonio Arredondo Prior de la Colegiata de esta Villa y que se regula la utilidad de este en veinte mil y setecientos Reales de Vellón, los mil quinientos por razón de fletes de un viaje que haze a San Sebastian, y los restantes por la Utilidad que queda al dueño e interesados en el Caudal Con que Comercia, Cuyos interesados son personas Legas=

Otro que lleva ocho hombres propio de Juan Antonio Suárez y Alberto de Lojo, y que se regula su utilidad en seis mil ciento y sesenta Reales de Vellón, los mil y novecientos por razón de Fletes de tres viajes que se le consideran hazer a Vizcaya, a conducir sardina y traer hierro, y todo lo restante y todo lo restante por la utilidad que queda al Dueño, e interesados con el Caudal Con que trafica que también son personas Legas.

Otro que lleva ocho hombres, propio de Don Domingo Antonio y Roque Joseph Malbarez, y que

Page 14: The muros times nº 17 octubre 2014

14

se regula sus utilidad en seis mil Doscientos se-senta y seis Reales, los mil trescientos sesenta y seis por razón de Fletes de un viaje que aze a Vizcaya con sardina y lo restante por la utilidad que queda del Caudal restante con que trafica.

Otro que lleva siete hombres, propio de Don Feliphe Gonzales Roque Mazeiras, y Juan vare-la (que vive con su suegro Juan García de Area) , y se regula la cantidad en cinco mil y ochocientos Reales de Vellón, los mil y seiscien-tos por los Fletes de dos viajes que aze a Vizca-ya, con el mismo tráfico, y lo restante por la utili-dad que le queda del Caudal con que trafica.

Otro que lleva otros siete hombres, propio del dicho Don. Casiano Pérez, y se regula su utilidad en cincomil ochocientos reales de Ve-llón, los mil seiscientos por los Fletes de los Via-jes que haze a Vizcaya con el mismo tráfico, y los restantes por la utilidad que le queda del caudal con que trafica.

Otro que lleva seis hombre, propio de Ro-que Mazeiras, se le regula su utilidad en tres mil novecientos y diez y seis Reales, los mil ciento y deiz y seis por razón de Fletes de tres viajes que haze a dicho paraje, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Otro que lleva seis hombres, propio de Juan Francisco Malbarez, que vive en compañía de Don Joseph de Montes, Presvítero, y este regula su utilidad en tres mil novecientos y diez y seis por razón de Fletes de tres viajes que hazen a dicho paraje, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que Comercia.

Otro que lleva seis hombres, propio del di-cho Domingo Antonio Fernández Duque y Martín Gómez se regula su utilidad en quatro mil nove-cientos treita y tres Reales de Vellón, los mil cuatrocientos treinta y tres por razón de Fletes de tres viajes que se considera hazen al propio paraje, y con el mismo Comercio; y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Pinazas

Una que lleva seis hombres, propia de Mat-hias de Sendón y Pedro de Hermida y se regula la utilidad de esta en tres mil seiscientos treinta y siete Reales de Vellón, los ochocientos treinta y siete Reales por rrazón de los Fletes de tres via-jes que se les consideran a los mismos parajes que los antecedentes, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Otra que lleva seis hombres, propia de Don Manuel de Hermida, vezino de la Ciudad de Santiago, y de Pedro da Costa, y se le regula la utilidad en tres mil seiscientos treita y siete Reales de Vellón. Los ochocientos treinta y siete por rrazón de los Fletes de tres viajes que se les consideran a los mismos parajes que el anteze-dente, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Otra que lleva seis hombres, propia de

Francisco de Evia, se le regula su utilidad en tres mis seiscientos treinta y siete Reales, los ochocien-tos treinta y siete por rrazón de los Fletes de tres viajes que se les consideran a los mismos parajes que el antezedente, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Otra que lleva seis hombres, propia de Gonzalo Bazarra dos terzias partes, y de Andrés Gil Joben una terzia parte, se le regula su utilidad en tres mil seiscientos treinta y siete Reales, los ochocientos

treinta y siete por rrazón de los Fletes de tres viajes que se les consideran a los mismos parajes que los antezeden, y lo restante por la utilidad que queda del Caudal con que trafica.

Otra que lleva seis hombres, propia de Antonio da Cruz y Joseph de Neira, aze los mismos viajes que los antezedentes, se le regula la misma utilidad, y con la propia distinción.

Otra que lleva seis hombres, propia de Andrés Gil de Joben y Benito Patiño de la Puebla del Dean, haze los mismos viajes que los antezedentes, se le regula la misma utilidad, y con la propia distinción.

Otra que lleva seis hombres, propia de dicha Doña María Antonia Pardiñas, que vive en compa-ñía de Don Juan Antonio Arredondo Prior de la Co-lejiata de esta Villa, haze los mismos viajes que los antezedentes, se le regula la misma utilidad, y con

Page 15: The muros times nº 17 octubre 2014

15

la propia distinción.

Otra que lleva cinco hombres, propia de Don Alberto Porrua, haze los mismos viajes que los ante-cedentes, se le regula la misma utilidad, y con la propia distinción. Otra que lleva cinco hombres, propia de Don Alberto Gianze y Don Antonio Reloba, es más pe-queña que las antezedentes y se le regula de utili-dad dos mil doscientos treinta y dos Reales, los qui-nientos ochenta y dos por razón de Fletes, y lo res-tante por la utilidad que queda de lo Caudales con que comercia.

Otra que lleva cinco hombres, propia de Don Antonio Calderón, haze los mismos viajes que la que le antezede, y se le regula la misma utilidad, y con la misma distinción.

Nota que todos los interesados de los Caudales de estas embarcaciones son Legos

Marineros que sirven en estos Barcos

Los marineros que sirven en dichos Pataches y Pinazas son ciento y quince, según las tripulaciones de cada uno, cuyos nombres no se expresan por no ser fixos, pues los Patrones quando hazen sus via-jes lleban los que son de su satisfacción, y ban alter-nado todos, o los más Marineros de esta Villa, y se regula la utilidad de cada uno de los ciento y quince expresados en quatrocientos y siete Reales y medio, según los quiñones que por sus personas les corres-ponden de los fletes, vien entendido que en los Pa-taches tira el Barco la tercera parte de dicho flete, y las otras dos tercias partes se reparten por iguales partes entre los Marineros de la Tripulación, y en las Pinazas tira el Barco la quarta parte, y los otras tres partes se dividen igualitariamente entre los Marine-ros de su Tripulación, pero dicha regulación deve entenderse se haze a los expresados además del Jornal que como Marineros los corres ponde, pues los viajes que hazen no les estorba la pesca de sar-dina.

Lanchas de Falca y Pesca

Una de Antonio Sardiñeira = otra de Francisco de Evia = otra de Martín de Lucias = otra de Mathias de Sendón en compañía de su padre Mathias = otra de Marcos Calderón = otra de Miguel de Reloba = otra de Carlos Caamaño = otra de Fernando de Re-loba = otra de Juan Gil de Joben = otra de Antonio Ventura López en compañía de Andrés López = otra de Juan Antonio Suárez y Joseph Medinilla = otra de Benito de Malbarez = otra de Juan de Moldes = otra de Domingos de Castro = otra de Joseph de Neira = otra de Juan Barela Medrano en compañía de Juan García da Area = otra de Pedro Hermida = otra de Ignacio Anguiano, en compañía de Don Pedro An-guiano = otra de Mathias de Cendón el viejo = otra de Christobal de Longa = otra de Domingo de Evia = otra de Domingo de Acensión = otra de Joseph po-rrua = Otra de Juan Francisco Malbares, en Compa-ñía de Joseph Montes = otra de Don Antonio Calde-rón = otra de Juan de Lastres = otra de Simón Ba-rreiros = otra de Don Alberto Gianze = otra del mis-mo = otra de Don Antonio Reloba = otra de Joseph Velo = otra de Antonio Sierto, en Compañía de Cat-

halina Oanes = otra de Don Casiano Pérez = otra de Feliphe de Orjas 0 otra de Gregorio Barreiros = otra de Don Alberto Porrua = otra de Juan Antonio Po-rrua = otra de Juan Antonio García da Area = otra de Don Bartholomé Caamaño = otra de Domingo Anto-nio Sendón = otra de dicha Doña María Antonia Par-diñas, en Compañía de Don Juan Antonio de Arre-dondo = otra de Pedro de Reloba Gianze = otra de Don Domingo Antonio Malbarez = otra de Don Ro-que Maceiras = otra de Agustín de Yllanes = otra de Joseph de Louro, en Compañía de Domingo Baa-monde = otra de Ygnacio Beiro en Compañía de juan Gil de Joben el viejo = otra de Joseph Baamon-de = otra de Martín Gómez = otra de Don Domingo Antonio Ramallo en Compañía de Don Antonio relo-ba = otra de Don Christobal Longa = otra de Bartho-lomé de Hermida en Compañía de María Josepha Malbarez = otra de Don Roque Malbarez = otra de Don Feliphe González = otra del mismo = otra de Joseph Junco = otra de Domingo Antonio Priegue = otra de Plácido Díaz Porrua = otra de Alberto Baza-rra = otra de Domingo Fabeiro = otra de Alfonso de Hermida = otra de Don Domingo Antonio Caamaño = otra de Juan Antonio Paadín = otra de Alberto de Lojo viejo = otra de Joseph Caamaño = otra de Don Juan Malbarez = otra de Eusevio Piñeiro en Compa-ñía de Juana Rodríguez = otra de Domingo Antonio Sendón.

Marineros

A los de este Gremio se les regulan dos reales el día que ban al Mar, y lo mismo le corresponde a cada una de dichas Lanchas de Falca y Pesca, pues tira un Quiñón el Barco igual de un marinero, y en quanto al número de marineros se remiten a la lista que diere el Juez de Marina, y a lo que resulte de las

diligencias que su merced dicho Subdelegado está practicando

Cuya lista es cierta y verdadera, y para que conste lo firmamos en dicha villa a veinte y quatro de agosto de mil setecientos cinquenta y tres = Francisco Alejandro de Silba = Domingo Antonio Malbarez = Domingo Antonio Martínez = como susti-tuto de Procurador General Juan de Malbarez = Juan de Ces = Julio de Mayo = Domingo Antonio Fernández Duque = Genuario de Nodal = Miguel de Lamiña = Antonio Domingo Romero Caamaño

Page 16: The muros times nº 17 octubre 2014

16

p/ Antón Lameiro.

En Muros os alcumes familiares son máis

antiguos que os titulos noviliarios, e cada un é

verdadeiramente un título por sí mesmo. Non hai

familia que non sexa coñecida por o seu alcume,

e aínda que un bo número deles poidan soar

pexorativos, teñen en xeneral un tono cariñoso e

usanse en confianza.

O "apodo" ou alcume é un sobrenome usado

en troques do nome, moitas veces está referido a

unha particularidade da persoa ou da familia,

sendo posible un derivado do lugar de

nacemento, un defecto físico, ou a unha

profesión, etc.

Dun tempo a esta parte o uso dos alcumes

decaeu moito dentro da nosa comunidade.

Indiscutibelmente, a principal finalidade destos

(burlas á parte) é simplemente distinguir unha

persona de outra cando moitas teñen o mesmo

nome. Por exemplo, non hai moito tempo atrás,

en Muros acostumábase a poñerlle ao primero

fillo en nacer o nome dun dos pais, dos avós, ou

o de ámbolos dous. Tamén era bastante

E TI, DE QUEN VES SENDO?

Page 17: The muros times nº 17 octubre 2014

17

frecuente poñerlle o nome do patrón ou de

calquer outro santo da parroquia, co resultado de

que moita xente acababa por ser bautizado co

mesmo nome. Os apodos, deste xeito, axudaban

a saber de quén era cada quén. Hoxe en día,

segundo un estudio que fixo La Voz de Galicia, a

díversidade dos nomes é algo que está en alza, e

os modernos Brais, Noas ou Antías, estarían a

desplazar aos populares Manolos, Marias ou

Xoans. En conclusión, e salvo alguha que outra

excepción, os noutrora enxeñosos alias que tanto

nos caracterizaron por xeneracións poderían

algún día chegar a desaparecer o non seren xa

máis necesarios. Por outra parte, estarían tamén

a minguar por que cada vez nos ofendemos

tamén con máis facilidade, e tomámos calquer

burla cara á nosa persoa con vastante menos

humor do que se facía antes. Nunha cultura tan

proclive o individualismo como é a nosa, o feito

de chamar a alguén polo alcume antóxanse cada

vez menos cortes, e contrario o que queiramos

pensar, na era do internet, dos móviles e dos

ordenadores a xente non está tan ben

comunicada como adoitamos pensar.

Falando "seriamente"e para rematar, vai ser

máis que dificil que nun futuro acabemos

contestando - ¡Son de Uxia da Surfera, de Brais

de Wai, ou da Pachocha Sibernética! - cada vez

que alguén pola rua nos pare e nos pregunte ¿e

ti, de quen vés sendo?

Ω—Ω

Page 18: The muros times nº 17 octubre 2014

18

EL ACOSO ESCOLAR

Marisé Luces Tajes. Durante unos meses he escrito sobre El Acoso

Escolar. Quizás muchas de las personas que los

han ido leyendo hayan pensado que “ eso no pa-

sa con mi hijo/a “ , o bien “ ¡ qué va, a mi hijo/a no

se le ocurren hacer esas cosas ¡.

Quienes trabajamos o hemos trabajado en la ense-

ñanza sabemos que es uno de “ los problemas ocul-

tos “ que más afecta a quienes lo padecen y al que

tenemos que estar muy atentos/as.

En este número de la revista se acaban los artícu-

los sobre dicho tema, y me ha parecido que no se le

podía mejor cierre que el testimonio de una persona

que lo ha padecido..

El instituto en el que he trabajado estos últimos

años, publica una revista anual en la que la mayoría

de l@s redactores /as son los alumnos.

Me llamó la atención el enviado por Alicia, una

alumna nueva llegada de otro centro del mismo en-

torno y cuyo traslado había sido pedido por ella.

Puesta en contacto con su madre y con ella pasa-

mos un rato hablando de su problema . Les conté lo

que era TMTy lo que se pretendía con su publicación

y les mostré mi interés en poder publicar aquí lo is-

mo que iba dirigido a la revista del Instituto. Ningún

problema. ¡ Adelante ¡ me dijeron. Asi que … aquí

está. Leedla y sacad vuestras conclusiones.

ACOSO ESCOLAR

“ Al principio de curso, me invitaron a participar en la

revista de nuestro centro. Me pareció una idea fan-

tástica y me comprometí a escribir un artículo en el

que abordaría el problema del acoso escolar. Un

tema del que yopensaba que tendría mucho que de-

cir, ya que yo fui una víctima de esa lacra, de ese

maltrato inhumano al que nadie puede estar someti-

do.

Nada más lejos de la realidad. He ido dilatando

este escrito hasta casi el final del curso puesto que,

a pesar de que tengo tanto que decir, algo me impi-

de expresarlo con la claridad que yo quisiera, ya que

se reabren sentimientos negativos que un día decidí

borrar de mi vida para siempre. Por eso no profundi-

zaré demasiado en ellos.

Quiero dejar claro, que nadie tiene el derecho de

ser víctima, nadie tiene la obligación de ser acosador

y sobre todo, y lo más importante, nadie con la auto-

ridad suficiente y siendo conocedor del problema,

debe ser tan cobarde de permitir y consentir que es-

to pase por no querer problemas.

Eso me pasó a mí y, antes de seguir, quiero agra-

decer el apoyo incondicional de mis padres, mi fami-

lia, mis amigos y, sobre todo y ante todo, hacer un

agradecimiento muy especial al Cuerpo de la Guar-

dia Civil que intervino y cortó este asunto.

Pero visto ya el problema con la perspectiva del

tiempo, tengo que reconocer que de lo malo también

se aprenden cosas buenas. Como consecuencia de

todo lo pasado, aprendí a ser más fuerte, a recono-

cer quienes son los amigos de verdad, a levantarme

cuando me caía y me pisoteaban y a plantarle cara

al miedo, a ese miedo que me paralizó y me calló

Page 19: The muros times nº 17 octubre 2014

19

durante tanto tiempo.

Porque me he dado cuenta de que el acosador es

una persona sin recursos intelectuales, con muy

baja autoestima, con grandes dosis de mala educa-

ción, mucha envidia y completamente carente de

valores y principios.

Por el contrario, sus víctimas solemos ser perso-

nas con principios adquiridos desde la mas tierna

infancia, que sabemos que no todo vale, que tene-

mos una serie de derechos como el de exigir una

educación de calidad, el que nos respeten, pero

también tenemos unos deberes como el de estudiar,

el de respetar, etc…

Por desgracia, estos principios y valores, básicos

desde mi punto de vista, son inexistentes en algu-

nas familias, o eso me parece a mí, ya que estos

individuos no los conocen ni de lejos.

Se agrupan en grandes “ manadas “ de colegas,

pero no tienen adquirido el concepto de amistad,

porque se traicionan y se insultan unos a otros

constantemente.

El acosador suele ser el líder del grupo, y como su

inteligencia no da para más, suelen ser muy gracio-

sos, porque para ellos no hay límites, son los que

más gritan, los que más beben, los más “ guays “

como dicen ellos, e intentan persuadir al grupo para

que aislen a los que no les siguen su juego, no se

ríen de sus soeces bobadas, a los que molestan en

clase porque quieren aprender y respetan al profe-

sor, porque no se comportan como ellos, porque

saben que no todo vale.

Lo importante, cuando pasa este problema, es

hablar, contarlo, decir lo que está pasando y pedir

ayuda. Lo peor que puedes hacer es callarte como

lo hice yo por miedo, ( y no te dejes paralizar por el

miedo ), porque entonces el problema, lejos de solu-

cionarse, cada vez se magnifica más y puede tomar

dimensiones incontroladas e imprevisibles.

Es necesario que la sociedad entera entienda que

esto es un grave problema, que se impliquen, se

conciencien de lo que está pasando y que actúen y,

sobre todo, que no miren para otro lado, porque hoy

me ha tocado a mí, pero cualquiera puede ser vícti-

ma de esta lacra que cada vez se está extendiendo

más porque nadie pone coto a esto, piensan que

todo vale y todo no vale.

Alicia Zazo Puras (I.E.S. Adaja. Arévalo . Ávila)

Alicia tiene 16 años y comienza 1º de bachillerato

el próximo curso. Espero que todo en la vida te vaya

fenomenal. ¡ Te lo mereces ¡.

¡¡ GRACIAS POR TU TESTIMONIO ¡!

Page 20: The muros times nº 17 octubre 2014

20

p/ Xokas Figueiras

Tipo de ben: Necrópole, Ermida,

Concello: Muros

Parroquia: Muros (de San Pedro)

Lugar: Muros

Outra denominación do ben: Antiga Parroquial

de San Pedro

Cronoloxía: Época Baixomedieval,

Descrición:

Trátase da capela maior e sancristía da antiga pa-

rroquial de San Pedro, a cal foi desfeita no século

XIX para agrandar o cemiterio. Consta de dous

corpos, a capela maior de bóveda, e a nave central

de varios arcos con capelas aos seus lados. Artaza

sitúas no século X ou XI, e a E.T.S.A da Coruña

sitúa os restos, xunto coa capela maior, no século

XV e a sancristía no XVI.Este dato é posiblemente

errado posto que antes da construción da Colexia-

ta de St. María a Nova no ano 1400, esta era a

igrexa parroquial. A capela maior comunica co ce-

miterio a través dun arco e coa sancristía por unha

porta lateral, a cal, a súa vez comunica co camiño,

ten bóveda de crucería con nervios de perfiles

triangulares que descansan en columnas acobada-

das de capiteis animados e vexetais. No fronte que

da ao cemiterio ten unha pequena xanela saetera,e

na parte traseira dúas, ademais de diversos canzo-

rros, o conxunto atópase cuberto de tella do país e

a dúas augas. As paredes do edificio están cons-

truídas con grandes pezas de cantería as cales

están repletas de inscricións que dan a entender

as persoas que costearon a obra: “MARINA MAR-

TIZ PON ESTA”, “FERNANDEZ PUSO ESTAS”,

PEDRO DE GAMINIZ SU SOBRINO”… No interior

albergaba varias sepulturas entre elas, a día de

hoxe aínda queda unha que representa a un sacer-

dote vestido de túnica portando un cáliz na man,

tamén hai constancia de que Pedro Yañez de Ba-

ruta, rexedor da vila no ano 1445 foi enterrado nun-

ha sepultura metida na parede, a maior parte delas

foron empregadas para empedrado da vila; no lado

do evanxeo hai unha inscrición: “AQUI IAZ DON

VIDAL FALCOON, MERCADER (O PROCURA-

DOR) DE LA VILLA”.

A sancristía reconvertida en capela da Gracia

tamén esta cuberta de bóveda de crucería con ner-

vios sobre ménsulas, clave de florón e cornixa con

perfil de gola. No seu interior conserva unha gran

pila bautismal fermosamente labrada do século XV

cunha inscrición non seu borde interior que di:

“JESUS-FILIUS PATER CUM SPIRITU SANTO”.

No exterior da mesma tamén se conservan inscri-

cións e multitude de signos como cruces, círculos e

letras.

Propiedade: Igrexa

As Capelas do Cemiterio de Muros

Page 21: The muros times nº 17 octubre 2014

21

Uso actual: Sen uso

Código no Catálogo da Xunta:

Categoría do Ben: Catalogado (Catálogo da Xunta

e dos PXOM)

Elementos mobles:

No interior ademais de algunha sepultura consérva-

se a pía bautismal, así como diversas estatuas e

restos de enterramentos.

Referencias bibliográficas:

Artaza Malvárez, Ramón de: «Historia de Muros y

su distrito». 2ª edición.

Arquitectura gótica en Galicia: los templos, catálogo

gráfico _ETSA de La Coruña. Departamento de

Representación y Teoría Arquitectónicas, Colegio

Oficial de Arquitectos de Galicia

Afeccións

Ten camiño de acceso?: Si

Está cuberto de maleza: Non

Está afectado por algunha obra: Si

Estado de conservación: Malo

Atópase en perigo nestes momentos?:

Ate non hai moito eran empregadas como deposito

do cemiterio, A dia de hoxe estan case o borde do

derrumbe, precisaria unha urxente intervención que

rematase cos anos de abandono.

Page 22: The muros times nº 17 octubre 2014

22

O domingo 7 de setembro, o restaurante O Cas-

telo, en Muros, acolleu a presentación do tercei-

ro libro do autor muradán José Manuel Bermú-

dez, publicado pola editorial Finisterrae Edicio-

nes.

O libro presen-

tado, que leva

por título

“Mucho antes

de ser mujer” é

unha novela

cuxo argumen-

to xira arredor

do mundo das

drogas e dos

que se atopan

detrás dese

negocio. Unha historia contada en primeira per-

soa por unha moza que experimenta, desde a

súa infancia ata a súa adolescencia, un período

durante o cal a súa vida dá unha serie de cam-

bios debido as circunstancias e as súas rela-

cións. É un libro de ficción cun certo ontido de

advertencia cara aos rapaces e rapazas que se

deixan engaiolar polo poder e pola ambición.

No presentación, falaron o representante da

editorial, José Castro; a psicóloga muradá Ra-

quel González Bermúdez, e o autor da obra,

José Manuel Bermúdez, quen explicou con todo

detalle os pormenores da novela. Logo, despois

das intervencións, o escritor firmou exemplares

da súa novela.

A obra, que foi tamén presentada en Noia e

Barcelona, está xa a venda na web da editorial,

(pode ser descargada en formato PDF), e nas

librerías de Muros e do resto de Galicia.

Este é o terceiro libro publicado por José Ma-

nuel. Os anteriores foron: “De la luz a las tinie-

blas” e “Muros, un mar de historia”, editado por

2.0 Editora. En carteira, seguro, queda algún

outro que de seguro que, a non tardar, verá a

luz.

==========0==========

A revista dixital "The Muros Times" e as súas

páxinas de Facebook ("I love Muros" e Murada-

nos Na Diáspora) organizaron o sábado 13 de

setembro a conferencia e visionado audiovisual

da obra de José Sendón "FALANDO CLARO".

Ao acto, que se celebrou nos Locais do Centro

Social de Louro, contou cunha importante pre-

senza de público, que puido coñecer máis sobre

a vida deste veciño de Louro, Claro José Sen-

dón, dirixente anarquista nos anos da II Repú-

blica, e que faleceu no ano 1937, á idade de 40

anos.

O autor, José Sendón, nunha longa disertación,

fixo unha brillante exposición sobre o perfil bio-

gráfico de Claro Sendón, remarcando o seu

compromiso social coa clase obreira, á que adi-

cou, desde ben novo, tódalas súas enerxías.

Nun próximo número de TMT, publicaremos os

feitos máis salientables deste loitador loureán.

PRESENTACIONS:

Page 23: The muros times nº 17 octubre 2014

23

A Casa da Sociedade de Esteiro p/ Elixio Vieites

Tipo de ben: Institucións culturais (museos, arqui-

vos, centros educativos...),

Concello: Muros

Parroquia: Esteiro (Santa Mariña)

Lugar: Creo

Outra denominación do ben: Local Social Esteiro

Cronoloxía: Século XX,

Descrición:

A casa da sociedade empezouse a construír no ve-

rán de 1919 para ser o local da Protección Social

Esteirana. O edificio, construído de cachotería e

cadeirado de granito, ten tellado a dúas augas e

fachada principal mirando ao leste con tres portas.

Na segunda planta ten un balcón que ocupa todo a

fronte da fachada ao que dan outras tres portas.

Nas seguintes reformas acométense reedificacións

da casa ampliándoa polo sur en 8 metros de longo e

7 de ancho, con cinco luces na planta baixa e seis

na alta, seguindo as características da xa edificada.

Foi comprada polo concello en época recente de

mans privadas, logo de ser usurpada durante a gue-

rra, e rehabilitada,funciona como Local Social de

Esteiro . A Sociedade “La protección Esteirana” na-

ce en 1915 para agrupar a agricultores e traballado-

res e loitar por fins comúns e cooperativos. Durante

a Segunda República, pronunciaron discursos nesta

casa, xentes da categoría de Castelao, Suárez Pi-

callo, Álvaro de las Casas e Formoso Piñeiro. En

1936 a casa da sociedade foi saqueada e oficial-

mente clausurada e o fascismo usouna como local

de represión: malleiras, cortes de pelo, e tomas de

aceite de ricino. Foi embargada en 1938 por falta de

pago á contribución industrial.

Propiedade: Pública

Uso actual: Equipamento

Código no Catálogo da Xunta:

Categoría do Ben: Catalogado (Catálogo da Xunta

e dos PXOM)

Referencias bibliográficas:

Agrelo Hermo, Xosé. Abeijón Núñez Francisco. “A

Freguesía de Santa Mariña de Esteiro”.Cuadernos

Cruceiro do Rego nº 11. ED. Toxosoutos 2004.ISBN

84-96259-31-5

http://www.planeamentourbanistico.xunta.es/mapes/

MUROS/documents/22396CA012.pdf ( pp. 21 de

26)

Page 24: The muros times nº 17 octubre 2014

24

Don Ricardo Tobío Rama (I):

-Unha vida de dedicación plena a su pueblo-

p/ Amador Martín Armesto.

Permítanme comenzar esta reseña biográfica sobre

la persona de D. Ricardo Tobío, médico rural, en-

trañable y siempre recordado, porque no en vano

varias generaciones completas de vecinos de la co-

marca, muchos de ellos aún vivos, pasaron por sus

manos desde el mismo momento de su nacimiento.

Comenzar, como digo, por un relato que ilustra y

nos introduce en la vida de esta ilustre persona,

que, a caballo y seguido por su fiel perro, galopa

ya por los campos del recuerdo imperecedero.

"La familia espera en silencio. Han ido a buscar al

médico, en medio de la noche, pero no estaba en

casa. “Saleu a filla polo balcón, que vai en Torea.

En canto volva, xa ven pra eiquí”. El enfermo des-

cansaba velado por los atribulados familiares, pa-

sando la noche a la luz del hogar, en silencio. Una

hora… dos… A las cuatro de la mañana resuenan

los cascos de un caballo. “Ehí ven”. Recortándose

en la penumbra, cubierto por “O encerado” para

protegerse de una lluvia indecisa, aparece una figu-

ra a caballo. Salen a ocuparse de la montura. Re-

torna la confianza, la gente se siente a salvo en la

presencia de aquel hombre, alto y seco; entradito

en años, pero recio. La familia escucha y observa

aquella suerte de hechicero eterno y espera el vere-

dicto. El destino, vida o muerte."

Origen familiar.

Esta es una larga historia, una dilatada vida profe-

sional dedicada a velar por la salud de sus conveci-

nos y, a la vez, paisanos. Ricardo Tobío Rama na-

ció en Riomaior, lugar de la parroquia de Esteiro,

en el municipio de Muros, el 13 de Junio de 1.888.

Era el segundo hijo de una familia de labradores.

Su padre, Joaquín, venía de la casa de Outeiro,

en Solleiros; como su tío Antonio, sacerdote: “Os

do Molete” era el apelativo de su familia. Su tío,

que ejercía su ministerio en Madrid, en un convento

de religiosas, tenía el empeño de dar estudios a

sus sobrinos. Y así se ocupó del joven Ricardo, que

después de terminar su bachillerato en Noia, se

traslada a Madrid con su tío, para estudiar medici-

na. Allí reside en el convento de San Pascual Bai-

lón, donde coincidió con varios primos suyos dedi-

cados a similares menesteres. Y cosas del des-

tino... conoce también en el mismo lugar a la que

sería su compañera y esposa: Mercedes. Acogida

bajo la tutela del sacerdote desde que su padre (un

médico de origen vasco muy amigo de don Antonio)

enviuda y se traslada a La Alcarria, en ejercicio de

su profesión. Su futuro suegro tiene tres hijas, las

dos mayores le acompañarán en su nuevo destino,

dejando a la menor, Mercedes, en el convento, a

cargo de D. Antonio.

Licenciatura. Matrimonio. Dos primeros hijos.

En sus planes estaba volver a su tierra y traerse a

su amor. Sin conocerlo podríamos pensar que esto

fue casual, pero gallego y esteirán, le tuvo que po-

der la morriña. Contrae matrimonio con Mercedes

Sanchez Sexman en Madrid, en 1911, y con ape-

nas 23 años, se trasladan a Santiago de Compos-

tela, donde termina sus estudios.

Allí nace María, la primera de sus 14 hijos. Como

Page 25: The muros times nº 17 octubre 2014

25

consta en el diploma de licenciatura que todavía

cuelga en su despacho, obtiene la misma en 1914.

En esas fechas, surge la vacante de Médico Titular

en Esteiro, a la que se presenta. Por aquel enton-

ces este puesto lo otorgaba el ayuntamiento, y el

padre de Ricardo ejerció toda su influencia y la de

sus vecinos. Su padre se dedicaba a labores agrí-

colas para terceros: Él, y posteriormente su hijo

Manuel "O Latán", poseían una malladora con la

que recorrían la zona prestando sus servicios.

Aquel verano hizo doble campaña: La agrícola y la

de la promoción de su hijo Ricardo. Ricardo consi-

gue el nombramiento. La plaza obtenida tiene el

condicionante de residir en la zona; por esta razón,

se trasladan a Riomaior, a la casa de su padre, en

cuanto no se establecen.

Destino Esteiro. Zona geográfica. Modus.

A.P.D. La medicina en el siglo XX.

Alquilan una casa en Solleiros, (que ellos estre-

nan), donde montan inicialmente la consulta.

Cuando se trasladan aquí, ya el matrimonio tiene

dos hijos, María y Joaquín. En este domicilio na-

cerán los siguientes cuatro hijos: Luis, Cándida,

Ricardo y Mercedes. D. Ricardo compra un terreno

en Creo y a partir de 1918, poco a poco, se cons-

truye la casa que será su hogar durante el resto de

su vida. Allí nacen sus restantes hijos, hasta el

número de catorce. La última, fue Pilar, que nace

en 1.930. El empleo de Médico Titular, luego re-

convertida en A.P.D., (Asistencia pública domicilia-

ria), o médico rural, para entendernos, le respon-

sabiliza de una zona geográfica bastante extensa:

Desde las últimas casas de Abelleira, hacia el inte-

rior, casi hasta Paxareiras, Pando, Torea, Marse-

lle… A Silvosa, Riomaior, Esteiro, Maio, Penseira,

Arestiño… Magor, las primeras casas do Freixo…,

Pues unas treinta aldeas repartidas en aproximada-

mente 50 Km2.. El transporte era por cuenta del

médico, como todas las demás responsabilidades

incluidas en el puesto: consultorio, vivienda, me-

dios técnicos, sueldo, pagas... Los ingresos en

metálico eran casuales. Aparte del derecho a per-

cibir "Os Arrendos" (La Iguala) de "Tres pesos ao

ano" que no todas las familias se podían permitir,

y hasta la aparición del sistema del "18 de Julio" ya

en los años cuarenta, no tenía ningún otro emolu-

mento fijo. El médico tenía que salir adelante man-

teniendo una casa de labor agrícola, con sus cose-

chas, sus animales... (Eso le permitía a su vez

"Cobrar" en ayudas o especie: Colaborar en las

labores agrícolas o en las tareas de su casa, inclu-

so en su construcción, permitía a los pacientes de

su jurisdicción, pasados, presentes o futuros, abo-

nar al médico sus servicios). Recordemos que to-

caba a hijo por año; como buen cristiano, lo que

Dios mande. Y que la asistencia era domiciliaria,

necesitando por ello disponer de un medio de trans-

porte acorde a las vías existentes al uso: Normal-

mente obligaban a desplazarse a caballo, en la

mayor parte de destinos no se podía acceder ni en

bicicleta. Hasta los años sesenta, en que don Ri-

cardo todavía presta sus servicios ya con una edad

avanzada, era preciso combinar parte de los tra-

yectos a caballo. No digamos el alumbrado públi-

co... Toda una aventura, como un deporte de ries-

go pero con mucho riesgo y poco deporte.

Estamos hablando de una vida profesional que

transcurre a lo largo de casi un siglo; y un siglo de

grandes avances en aplicaciones médicas: por las

guerras. El siglo XX es también un siglo de gue-

rras, de guerras modernas, de creciente nivel de

desarrollo armamentístico. Y la medicina de guerra

progresa a su vez, aprovechando la inversión eco-

nómica generalizada en defensa que realizan los

países implicados, y la necesidad de asistencia mé-

dica derivada de los enfrentamientos. Siguiendo la

vida de D. Ricardo y los conflictos cercanos a su

vida, comenzando por las guerras coloniales en las

que se vio España, Cuba, Filipinas, Marruecos...

la Gran Guerra, que introdujo "modernidades" en el

frente de batalla como lo fue la guerra química,

(Adelanto que pretendía acabar con la crueldad en

los campos de batalla, razón por la que se le otor-

gó el premio Nobel al inventor de la bomba de gas

cloro, dicho sea de paso (1), la Guerra Civil espa-

Page 26: The muros times nº 17 octubre 2014

26

ñola, la Segunda Guerra Mundial, Indochina, Co-

rea, Viet-Nam ... Los avances en medicina civil

propiciados por éstos no dejan de ser un fruto de la

guerra del que todos nos podemos beneficiar, di-

cho sin ánimo de la mas mínima justificación. Pero

está claro que los mejores cirujanos y los mejores

traumatólogos salieron de aquellos médicos que

sirvieron en países o zonas involucrados. El caso

es que D. Ricardo tuvo en qué entretenerse: De

empezar el desarrollo de su carrera con apenas

recursos técnicos, sangrías y lavativas y poco más,

apoyado por un fonendoscopio, sus dotes de pal-

pación y la encomendación al Altísimo; a conocer

el desarrollo de la aplicación de los nuevos descu-

brimientos a la medicina civil: Las vacunas, la

asepsia, la penicilina (años cuarenta), la radiogra-

fía, la ecografía, los análisis clínicos...

D. Ricardo, como tantos profesionales de su tiempo

en sus mismas circunstancias, comienza su tarea

en Esteiro con su carrera, sus manos y poco más.

En las mismas circunstancias, un licenciado de hoy

día se moriría de angustia al carecer de los míni-

mos recursos diagnósticos o paliativos: ¿Cómo te

enfrentas, por ejemplo, a un cólico nefrítico?

Pués... unas friegas, era lo que había. Encima, un

médico rural lo hacía todo: un hueso roto, atender

un parto a domicilio, sacar una muela, coser una

herida... (sin anestesia, a pelo y sin otros medios

que su instrumental) . Los casos que le sobrepasa-

ban, más por tema de medios que por conocimien-

tos, se remitían al hospital, a Santiago, con una

"Cartiña" para sus colegas en aquella institución,

donde se daba extensa cuenta del historial del pa-

ciente para que allí lo "Trincharan" a gusto y con-

veniencia. En aquel entonces un médico tenía mu-

chas preguntas y pocas respuestas: Se veía en la

necesidad de profundizar, de inmiscuirse, de bus-

car signos de la enfermedad que no encontraba en

otros métodos objetivos de observación, porque

simplemente no existían. Pero estaba preparado

para ello, la medicina era así; y a pesar de los

avances, en cierta manera así sigue y seguirá sien-

do, nunca acabarán todas las preguntas para un

buen médico. En los años 20 ya se conocían la

práctica totalidad de las enfermedades que se co-

nocen hoy día. Se sabía lo que era un tumor, in-

cluso estaban definidas muchas patologías neuroló-

gicas raras. Lo que ha mejorado es el conocimien-

to de la enfermedad y su tratamiento, por la aplica-

ción de nuevos sistemas de exploración y el desa-

rrollo de la industria farmacéutica. La generaliza-

ción en España estos avances, por diversas cir-

cunstancias, no se produce hasta los años sesen-

ta. En años posteriores el crecimiento se multiplica

en calidad y cantidad, haciendo imposible estable-

cer cualquier parecido con la asistencia médica a

disposición en aquellas fechas, años treinta y cua-

renta; incluso cincuenta y sesenta, en los que D.

Ricardo tiene ya mas de 60 años de edad y cuaren-

ta de profesión, con un conocimiento minucioso de

la historia clínica y familiar de cada paciente; lo

que sin duda le facilita sus diagnósticos por asocia-

ción de antecedentes hereditarios. Aunque en prin-

cipio no fuera especialista en el tema, la necesidad

y la práctica le llevaron a dominar muchos temas,

como la obstetricia y ginecología. Todas estas cir-

cunstancias hicieron de D. Ricardo un profesional

en constante puesta al día, obligado al estudio y

volcado totalmente en su oficio. "Foi un esclaviño",

como lo recuerdan vecinos suyos ya centenarios.

Perfil personal.-

Cuando hablas del médico con aquellos que le co-

nocieron, la idea que te transmiten es siempre la

misma: Volcado en su profesión, era, primero mé-

dico: Perpetuo y permanente, siempre a disposi-

ción, 365 días al año. Desde 1914 hasta que se

retiró en 1969, con ochenta años, (Aunque en los

Page 27: The muros times nº 17 octubre 2014

27

años postreros su actividad no era la misma, evi-

dentemente, siguió atendiendo a sus pacientes que

así se lo solicitaron hasta esas fechas ; en 1968

atendió sus últimos partos, ya prácticamente cie-

go.) son 55 años, que resultan 481.800 horas de

servicio, pues incluso atendía a sus enfermos es-

tando él mismo enfermo y encamado: Nadie se iba

a su casa sin la atención solicitada. Humilde, se-

reno, serio... Muy hogareño, muy atento y cariñoso

con los suyos (que eran todos, porque para todos

sus pacientes era como de la familia.) Generoso y

caritativo: Siempre adaptando su minuta al nivel de

las posibilidades de sus pacientes, que la mayor

parte de las veces sufrían sus padecimientos por

cuestiones de pobreza. Y si apenas se podía hacer

frente en muchas ocasiones al sustento diario, ni

que decir a las condiciones de vida o higiene y ni

mucho menos a comprar medicinas: Todo había

que pagarlo, y dinero no había; nada de recetas de

la Seguridad Social. (Me refiero hasta los años se-

senta, en que se fue introduciendo el tema para el

mundo agrícola y marinero) Era religioso, si falta-

ba a su misa diaria en su parroquia de Santiago de

Tal era porque estaba atendiendo a un enfermo ur-

gente o esperando a una nueva criatura que traer a

este mundo. (Sta Mariña de Esteiro, la iglesia nue-

va celebra este año el 60 aniversario de su consa-

gración, y no fue parroquia hasta el verano de 1965.

Obligado citar a D. José Rodriguez Romero, el pá-

rroco que promovió su construcción a base de li-

mosnas y colaboraciones de los esteiranos. Poste-

riormente le sucedería en el puesto su sobrino

D.Jaime ) Porque ayudó a nacer, a vivir y a morir

a tantos, porque padeció con ellos y se alegraba

con ellos en sus recuperaciones, se recuerda a D.

Ricardo Tobío con cariño y admiración.

Integro y buen cristiano. No existían palabras va-

nas o malsonantes en su vocabulario. Para un ra-

paz de aldea nacido en casa grande, aunque de

trabajadores; al que se orienta para superar su

destino, para ser "una persona de bien". Y él res-

pondió con creces a estas expectativas de su fami-

lia, a la constancia y las preocupaciones de su tío

Antonio, que fue, sin duda, el padre del milagro de

D. Ricardo: Él impulsó con su interés por su so-

brino la carrera de este hombre singular. Con este

"Padrino" resultaba predecible lo que luego fue una

constante en la vida del médico. Además, en los

inicios de su profesión, las incertidumbres profesio-

nales eran una constante y prescribir unas misas

como parte del tratamiento, un recurso habitual. El

médico era un poco, un mediador de la Providencia.

A pesar de estas actitudes, o gracias a ellas preci-

samente, y a pesar de lo influyente que pudiera lle-

gar a ser la personalidad de un médico, un referente

de cultura en el mundo rural, no se le conocieron

nunca a D. Ricardo otras aspiraciones sociales o

políticas: Su mundo era exclusivamente su profe-

sión y su “familia”, incluyendo en este término su

“Otra familia”, la de las respectivas de sus pacien-

tes: D. Ricardo nunca escatimó un consejo, incluso

fuera del estricto desarrollo del ejercicio de la medi-

cina, que era acogido con estimación y respeto. Y

porque redundaba indirectamente en la salud de

sus pacientes, sin ninguna duda, aportando sereni-

dad (hoy diríamos que resolvía situaciones nocivas

de estrés). (continuará)

(Nota 1.- El premio Nobel de la paz no se otorgó durante el periodo de la 1ª Guerra Mundial. Pero en 1.918 se concedió en la categoría de química al alemán Fritz Haber, conocido como el padre de la guerra química. Inventor, entre otras, de la bomba de cloro, que fué el primer arma conocida de este tipo, recibió el galardón junto a Carl Bosch por sinteti-zar el amoníaco. Este descubrimiento fué importantísimo para el desarrollo de la industria de los fertilizantes y de los explosivos modernos. Judío polaco de origen, paradojas de la vida, una bomba de gas similar a las diseñadas por él afectó a un cabo austríaco en el frente de Yprés, en Belgica, el 13 de octubre de 1.918, al que dejó ciego temporalmente. Su nombre: Adolf Hitler. Si el mundo es un pañuelo...

Page 28: The muros times nº 17 octubre 2014

28

Por Ramón Martínez Caamaño Patrón de Pesca de Altura y Sacerdote

Cuando todo se desmorona en nuestros proyectos

humanos, en nuestros apoyos terrestres; cuando de

nuestros más bellos sueños sólo nos queda la de-

silusión; cuando nuestros mejores esfuerzos y nues-

tra firme voluntad no alcanzan el objetivo propuesto;

cuando la sinceridad y el ardor del amor nada consi-

guen y el fracaso está ahí, desolador y cruel, frus-

trando nuestras más bellas esperanzas, se convier-

te en necesario recurrir a un tratamiento de choque

que siempre resulta infalible: retornar a la humildad

y sencillez del niño pequeño y recobraremos la feli-

cidad perdida. A modo de ejemplos os cuento dos

relatos sencillos pero aleccionadores, que espero os

hagan pensar un poco. El primero habla de la ambi-

ción desmedida y el segundo de la superficialidad y

el vacío interior, estandartes de la sociedad actual.

Este era un hombre que con su caña de pescar al

hombro se encaminaba cada mañana desde su

pueblo hasta la orilla del mar y allí esperaba pacien-

temente que los peces mordieran el anzuelo. Cuan-

do había sacado tres, emprendía con paso lento el

regreso a la casita, donde vivía con su esposa y un

hijo.

En el pueblo la gente comentaba esta extraña ruti-

na. En cierta ocasión llegó un turista que habiendo

observado también lo que nuestro pescador hacía,

se decidió a preguntarle:

-Perdone, pero me he fijado en que curiosamente

todos los días Ud. hace los mismo. Pesca tres pe-

ces y entonces se va.

-¿Y para qué habría de quedarme?

-Para pescar más peces

-Pero es que sólo necesito tres. Somos tres en ca-

sa.

-¿ Y nunca ha pensado en pescar más?

-¿ Para qué?

-Podría Ud. vender los peces de modo que pudiera

comprar redes y una barca.

-¿Para qué?

-¡Hombre! pues para comprarse una casa más

grande, y otro bote, ser muy rico y hacer todo lo que

le gusta hacer.

-¿Lo qué me gusta hacer? Si ya lo estoy haciendo.

¡Si lo que me gusta es pescar!......

Comparto contigo las ganas de ser feliz, amigo mío.

Moderando pretensiones y disfrutando de las cocas

sencillas lo tenemos más fácil, sabes. Ya lo decían

nuestros abuelos: "la avaricia rompe el saco".

Caminaba, en una ocasión con mi padre cuando él

se detuvo en una curva y después de un pequeño

silencio me preguntó: "además del cantar de los pá-

jaros, ¿ escuchas alguna cosa más?". Agudicé mis

oídos y algunos segundos después le respondí:

"estoy escuchando el ruido de una carreta".

"Eso es"-dijo mi padre- "Es una carreta vacía"

Pregunté a mi padre: ¿cómo sabes que es una ca-

rreta vacía, si aún no la vemos?"

Entonces mi padre respondió: "es muy fácil saber

cuándo una carreta está vacía, por causa del ruido.

Cuanto más vacía esté la carreta, mayor es el ruido

que hace".

Me convertí en adulto y hasta hoy cuando veo a una

persona hablando demasiado, interrumpiendo la

conversación de todos, siendo inoportuna o violen-

ta, presumiendo de lo que tiene, sintiéndose prepo-

tente y haciendo de menos a la gente, tengo la im-

presión de oir a mi padre diciendo: "cuanto más va-

cía la carreta, mayor es el ruido que hace" Cuánta

verdad!!!!!!

La humildad consiste en callar nuestras virtudes y

permitirle a los demás descubrirlas. Y en los mo-

mentos en que las cosas de la vida no nos van muy

bien, siempre es bueno recurrir a las virtudes primi-

genias del hombre para que nos ayuden a vivir la

vida con un talante más positivo y encontrar la ale-

gría y la felicidad perdidas.

ENVEJECER ES OBLIGATORIO, MADURAR ES

OPCIONAL

Un fortísimo abrazo a todos y que estas dos gran-

des virtudes calen en nuestras vidas.

LO QUE ME GUSTA ES PESCAR. SENCILLEZ Y HUMILDAD

Page 29: The muros times nº 17 octubre 2014

29

Campos de

concentración de

Muros: Anido e Vieta.

p/ Manuel M. Caamaño Durante os anos que durou a Guerra Civil, en Muros establecéronse dous campos de concentración de prisioneiros. Un na fábrica de Vieta, propiedade de Salvador Roura Vieta e que nos anos 70 foi vendida a Daniel Rodríguez Blanco e que está sita preto do Rebordiño, e o segundo na fábrica de Anido, que era propiedade da familia de asentadores cata-láns "Romaní" e que está situada ao pe da praia da Virxe.

Teño escoitado testemuñas de veciños que conta-ban das penurias que pasaban o prisioneiros, a maioría deles combatentes é represaliados cánta-bros e asturianos, que logo da caída da fronte do norte, foron conducidos a estas dependencias en espera de ser xulgados ou enviados para os famo-sos batallóns de traballadores forzados.

A vida nestes campos a pesar de non ser doada pola falta de adecuación das dependencias para albergar prisioneiros, era mitigada pola axuda que recibían de moitos veciños. Uns movidos pola com-paixón e a caridade, e outros por que tiñan algún familiar loitando no bando nacional, trataban de dar exemplo así, por se os seus caian presos dos repu-blicanos.

Con respecto a esto contase una anécdota dunha muller da Acea que levaba comida para os presos, e vendo como un militar maltrata a un deles dille.

- Mire señor, teño tres fillos na guerra. E se caeran prisioneiros quixera que os tratasen mellor do que trata vostede a este pobre home.

A rúa que vai dende a estrada xeral hasta ata a fábrica de Anido, foi ancheada e asfaltada polos presos do campo que estaban ao mando do Capi-tán Pardal Vidal. Un home ao parecer de bos senti-mentos e que trataba aos presos con compaixón.

Aínda hoxe en dia ese camiño que baixa ata a anti-ga conserveira leva o nome de "Rúa do Pardal". Creo que seria mais axeitado que se chamase "Rúa de Pardal", pero supoño que quen puxo o rótulo non sabia a quen facía honor o nome da rúa.

Cóntase tamén o caso dunha muller asturiana que veu a Muros na procura do seu fillo preso en Anido. Esta muller hospedouse varios meses no "Retiro de Valdexeria" ate que finou. Contan que o Capitán Pardal permitiu que os presos puideran asistir ao enterro da muller no cemiterio de Serres.

En Vieta (contas as testemuñas), que os presos tiñan un militar de comandante máis rigoroso que o Capitán Pardal. Este militar non permitía que os ve-ciños achegasen comida para os presos nin que os prisioneiros saísen en ningún caso fora das depen-

dencias desta conserveira. Contan tamén que de Vieta puideron fuxir tres presos que se refuxiaron nas abas do monte Pindo, e que axudados polos veciños non foron capturados.

Nos campos de Muros os prisioneiros trataban de matar as horas mortas facendo pequenos traballos manuais. En Vieta, contan as mesmas testemu-ñas, facían barquiños dentro de botellas e en Anido fichas de dominó e caixiñas de papel de barba en-durecidas con goma de laca.

Nos Campos de Muros , ao parecer tan só se rexis-trou oficialmente unha morte. Foi a de Pedro Boto Riesgo, asturiano de 75 anos, solteiro. Preso en Vieta e que fina ó 17 de xaneiro de 1938 a causa dunha hemorraxia cerebral. Aínda que moitas teste-muñas aseguran que foron varios máis os mortos en ambos campos.

No Rexistro Civil de Muros figura a acta de defun-ción deste preso.

"En Muros, provincia de La Coruña, a diecisiete de enero de 1938, ante D. Abelardo Dubert Gar-cía, Juez Municipal y D. Manuel Sánchez Rodrí-guez, Secretario, se procede a inscribir la defun-ción de Pedro Boto Riesgo, de setenta y cinco años de edad, natural de Santa Marína, provincia de Oviedo...accidentalmente domiciliado en Mu-ros, ...de profesión desconocida y de estado sol-tero.

Falleció el diecisiete de Enero a las siete horas y cuarenta y cinco minutos a consecuencia de he-morragia cerebral según resulta de certificación facultativa...y su cadáver habrá de recibir sepul-tura en el cementerio de Muros.

Esta inscripción se practica en virtud de oficio del Sr. Capitán Jefe del Campo de Concentra-ción de prisioneros de Guerra de Vieta de esta villa...Habiéndola presenciado como testigos D. Waldo Mouriño San Juan y D. Manuel Fabeiro Gómez, mayores de edad y vecinos de esta loca-lidad."

É de salientar que durante os anos da Guerra Civil, moitos dos axustizados ou "paseados" que foron mortos cun tiro na caluga, figuran nos rexistros como falecidos a causa dun de-rrame cerebral! Macabro eufemismo para lim-par conciencias de asasinos. Non sei se este é o caso?

Page 30: The muros times nº 17 octubre 2014

30

Os nosos fotograf@s

José García Martínez, a quen

mellor coñecemos por José do Brinqueiro, é un

fotógrafo afecionado, mu-

radán de nacemento e senti-

mento. Nado no barrio de Es-

piñaredo (Serres), leva a afi-

ción pola fotografía moi dentro. Ven facendo

fotos dende os catorce anos e aínda que ten unas

quince cámaras, a súa favorita e unha “nikon”,

que sempre leva consigo e que lle permite cap-

tar momentos irrepetibles nos seus andares.

Persoaxes populares, fotos ao solpor, as pedras,

o mar..., e un sinfín de temas nos que expresa

unha mensaxe cálida: o longa que e a vida e o

corta que e a existencia. Facer fotos pode ser

fácil, pero captar sentimentos e bastante difícil,

pero o Brinqueiro lógrao transmitindo emocións

que penetran no espectador.

Page 31: The muros times nº 17 octubre 2014

31

Page 32: The muros times nº 17 octubre 2014

32

¡Adeus...Louro! Anónimo.

A miña pel ten o sabor e a cor da terra. Vin durante

oitenta anos nace-lo sol.

A terra bebeu miles de veces o sudor da miña frente

e dos meus brazos.

Pero sentín tamén o gozo de saborea-las cousas

puras e nelas parecéume encontrar ainda un frescor

da vida.

Eu sentínme vivo na auga limpa das miñas fontes e

dos meus regatos. No pan amasado pola miña mu-

ller, cocido no forno da miña casa; un pan só pan.

Señor, sentínte ó saborea-los froitos das miñas fi-

gueiras e das miñas maceiras, dos meus perais e

da miña horta. Son froitos que non perderon o sabor

do sol nin da choiva.

Os oitenta anos de comunión con todo que me rega-

la a creación, hoxe encóntrome na cidade, onde na-

die se acorda das nosas terras, onde a ninguén lle

interesa xa o noso pan.

Os meus fillos pensaban que todo aquí rería mellor,

máis grande, máis divertido, máis fácil...Si, hai máis

ferro, máis cemento, máis xente, máis igrexas

tamén... pero eu xa non podo rezar. Sinto a rebelión

na sangue.

Non podo durmir porque oio o lamento angustioso

da miña Terra que protesta e chora.

Xa non podo encontrarme cos que medraron conmi-

go. Xa non os encontro polas corredoiras baixando

cos seus carros en busca de herba ou millo. Xa non

os encontro na taberna despois do traballo. Só vexo

caras e caras que pasan e pasan sen que nadie me

saude, sen que nadie me sorría, sen que nadie me

fale, sen que nadie me queira...

Señor, ¿Qué é este vacío que sinto no peito?.

¿Cando volverei a miña casa? ¿Volverei algún día?

Ainda quero seguir coidando dos meus frutais .

¿Onde estará o meu cadeliño? Quero morrer no

meu fogar. Quero coida-la tumba da miña muller.

Non quero que se me borre o seu recordo. ¡Os re-

cordos!, xa é o único que me quedan se sigo vivindo

aquí na cidade.

Isto no está feito para min. Un día ou dous, ben; pe-

ro máis...sa non.

Os meus terreos estarán agora cheos de toxos e de

xestas. ¿Quén o diría? Canto nos deron que facer e

tamén de comer. Era terra viva. Agora é terra en

repouso. Despois será terra morta, sepultada. Se-

pultada con formigón ou con piche. Para sempre.

A veces ocórreseme que connosco, os da miña

quinta, vai morrer algo máis que unha xeración. Vai

morre-lo monte, o río, o muiño, o campo, o mar, o

carro...a xuventude...a nosa maneira de ser.

Contáronme que na Braña, en Sistos, en Tra-lo riu,

en Monte Louro, anda se poden oi-las voces dos

homes que sostendo a empuñadura do arado tratan

de apurar coas súas voces o traballo das pintas, das

xouvencas,.. que aínda se poden escoita-los eixos

dos carros rinchar coma se estivesen laíandose da

carga que levan, que aínda resoan as súas rodas ó

longo dos camíños cheos de lama e laxas con fon-

das rodeiras que pouco a pouco van quedando so-

terradas... e eu quero, por derradeira vez volver a

escoitar o que foi a miña vida, Señor..

Page 33: The muros times nº 17 octubre 2014

33

ANISAKIS: en la prevención está la clave

Dra. Castiñeira.

Este parásito únicamente afecta a las personas que

no sigan unas pautas de prevención específicas a la

hora de consumir pescado.

El ANISAKIS, es un pequeño parásito escondido en el

interior del pescado que puede provocar en las perso-

nas trastornos digestivos o intestinales e incluso aler-

gias.

España es el segundo país con mayor número de

infecciones de este tipo después de Japón.

El 90% de ellas se producen tras ingerir boquerones

no cocinados y en esta categoría, los macerados en

vinagre, si no se han congelado antes.

Estos gusanos solo pueden contaminar si el pescado

se come crudo. Tras la captura, la limpieza y eviscera-

ción inmediata del pescado es fundamental, así como

lo es el congelarlo y cocinarlo a temperaturas adecua-

das para matar el parásito. Siempre que se sigan es-

tas recomendaciones, es posible consumir pescado

sin ningún riesgo y con total seguridad todo el año.

El ANISAKIS puede afectar a cualquier persona que

consuma pescado contaminado con este parásito. En

ese caso, se pueden producir dos tipos de dolencias

El primero, la ANISAKIASIS, una INFECCION provo-

cada por la ingesta de pescado con larvas vivas de

anisakis. Puede ser leve o grave y suele producir:

dolor abdominal, náuseas e incluso vómitos. Los sínto-

mas aparecen con un margen de una hora a dos se-

manas después de haberlo consumido.

Generalmente, el parásito se elimina de forma espon-

tánea a través del tracto digestivo en unas tres sema-

nas o muere en el interior de los tejidos que han inva-

dido.

El según tipo de dolencia que podría aparecer es la

ALERGIA AL ANISAKIS. En la mayoría de los casos,

antes se han producido sucesivas infecciones, des-

pués una sensibilización del organismo y, por último,

la reacción alérgica.

Si se confirma la alergia, los especialistas aconsejan

extremar las precauciones y evitar el consumo de pes-

cado crudo o poco cocinado, incluidos los ahumados.

Las reacciones van desde una urticaria o una hincha-

zón a, en los casos más graves, un choque anafilácti-

co.

FORMULAS DE PREVENCIÓN.

Evitar el anisakis en casa empieza en el momento de

la compra de pescado. Estas son algunas de las medi-

das de prevención:

Evitar el consumo de pescado o marisco crudo o mal

cocinado.

Adquirir el pescado limpio y sin vísceras. En caso

contrario, deberán limpiarse en el momento de llegar

al hogar.

Congelar el pescado a -20ºC durante 24 – 48 horas

destruye el parásito (en neveras industriales). En el

caso de neveras domésticas, que suelen tener menos

potencia, el tiempo de congelación debería llegar a los

5 días.

Cocinar bien todo el pescado a temperaturas superio-

res a 60ºC o más altas, mata las larvas de anisakis en

10 minutos. El pescado está bien hecho cuando al

pinchar la pieza con un tenedor o cuchillo, la carne se

desprende fácilmente de la espina y tiene un color

opaco. En general, son 10 minutos para piezas de

unos 2,5 cm. de grosor, dando la vuelta a los 5 minu-

tos. La cocción completa y la fritura sueles ser más

seguros que la plancha y el microondas.

Debe prestarse especial atención a los boquerones

en vinagre, el sashimi, al sushi, al carpaccio y otras

preparaciones con pescado crudo, ceviches, huevas

de pescado crudas o semicrudadas, arenques y otros

pescados crudos preparados en salmuera y pescados

sometidos a ahumados en frío. En estos casos, debe-

rán congelarse previamente al consumo.

No hay riesgo en el caso de los moluscos bivalvos

(ostras, mejillones o almejas), aunque se consumen

crudos. Tampoco son peligrosas las conservas en

aceite, ya que en su elaboración se aplica tratamiento

térmico que elimina el parásito.

Page 34: The muros times nº 17 octubre 2014

34

p/ Neves Formoso Vidal

Hai efemérides que os pobos non deben esquecer nunca, e moitas veces,

por formar parte de eventos históricos que se producen por primeira vez,

o seu recordo hase avivar de xeración en xeración.

Un destes eventos que quedará para sempre no recordo é a visita de

"Ximiela" a Nova York. Se o ano pasado, 2013, esta Agrupación Folclórica

acadaba vintecinco anos de vida, en outubro do 2014 viu cumprido o

soño de cruzar o Atlántico e visitar e cumprimentar aos moitos muradáns

e muradás que viven lonxe de nós, nas terras norteamericanas.

Foi un reencontro emotivo, unha apoteose, un ir e vir de apertas e

bágoas, no que a embaixada muradá tivo a ocasión de levar aos nosos

emigrantes os apreixos e saúdos de tódolos veciños do Concello.

Da estancia de "Ximiela" na "Cidade dos Rañaceos" encargouse un grupo

de entusiastas e amigos que fixo que os días pasasen nun lóstrego.

Memorables foron as actuacións en Casa Galicia e no Centro Español de

Queens, e espectacular a presenza de "Ximiela", o 12 de octubre, no des-

file do Día da Hispanidade. "Ximiela" percorrendo a Quinta Avenida da

Gran Mazá ¡¡, representando no só a Louro e a Muros, senón a toda Gali-

cia, foi un alarde de muradanía que fixo resoar os versos do sempre re-

cordado bardo loureán Agustín González López: “Puxenme a repetir

soños antigos. / Busquei as verdes illas / aló no mar de lonxe..."

Noraboa a todos os que fixeron posible a presenza de "Ximiela" en Nueva

York e noraboa a tódolos compoñentes de "Ximiela" polo seu bo facer a

prol da cultura da Nosa Terra.

(As fotos foron recollidas do Facebook e son de: Tono Beiro, Manuel Lari-

ño, Nellie Lago, Socorro Lago)

XIMIELA EN NEW YORK

Page 35: The muros times nº 17 octubre 2014

35

Page 36: The muros times nº 17 octubre 2014

36

Foi toda unha novidade e longamente

esperada. Este verán un “dron” voou

polos ceos das terras de Muros, da man

dun muradán da parroquia de Tal; da

man de Manuel Lariño, emigrante en

New York e un namorado das súa terra,

das súas xentes e das súas paisaxes.

Para todos ver o “dron” sobrevoar as

nosas rúas e lugares, foi unha auténtica

novidade. Moitos tiñan oído falar destes

aparellos pero para a gran maioría era

un gran descoñecido.

Manuel chámalle o seu “dron”, o

“Bicho”. Mercouno nas “Américas” e

non dubidou en que fora parte da súa

equipaxe e traelo consigo co obxetivo de

gravar dende os ceos, todas as cores

das nosas fermosas terras.

O seu “dron” pode alcanzar unha altura

de 1000 metros, que resultan mais que

suficientes para otear unhas vistas im-

presionantes. O “dron” de Manuel está

equipado con un estabilizador de alta

precisión, que lle permite gravar sen

que o aparato vibre, o que nos ofrece

unha calidade única.

Para deleite de todos, Manuel publicou

no Facebook, as imaxes gravadas polo

seu “bicho”. Impresionantes ¡. Fomos

quen de ver o todo Muros dende os ceos

e con todo luxo de detalles, como nunca

antes o habíamos visto. Graciñas, Ma-

nuel, polo teu traballo ¡.

Un “DRON” en Muros

Page 37: The muros times nº 17 octubre 2014

37

A voz dos nosos poetas

O IMPOSIBLE AMOR.

O meu amor é como un doce pranto

de mornas bágoas no solpor da vida,

como unha chuvia lene sobre a auga

dun mar feito de brétemas infindas,

ou un voar de pombas asustadas

no mencer dunha luz estremecida...

**

Meu imposible amor, ¿onde encontrarte?

Cando quixen nomearte, xa fuxiras.

***

Non te poido apreixar e non te teño,

nin sei se a túa sombra vai coa miña,

pero énchesme a alma de dozura

e no teu mel naufrago noite e día.

****

Máis alá do alén, alén dos mundos

que foron, que serán, ou non existan,

máis alá de min mesmo e dos meus soños,

para amarte revivirei das cinzas.

(Ramón Rey García: PAPELES ESCRITOS)

No teu colo outra vez. Sinto morriña.

Triste… Alegre… Francas velas ao vento.

Alerta, capitán, que zarpa o teu navío.

Ataca temporal. Campa o bravío.

Encirra vendaval de barlovento.

Triste… Alegre… Cambiante o movemento.

Imaxes: debruzando en mar o río,

o tempo derramando no vacío,

a vida regalando o seu talento.

Alegre… Triste… Infancia que foi miña.

A pedra lar. A man que me acariña.

Abrazos paternais e protectores.

Abeiro familiar. Seráns. Solpores.

Bálsamo, por favor, para esta espiña;

penso nos bicos, nai; sempre os mellores.

No teu colo outra vez. Sinto morriña.

(Rioderradeiro)

Page 38: The muros times nº 17 octubre 2014

38

A presenza dos franciscanos en Louro e Muros (II)

p/ Manuel Lago Álvarez

A construción do edificio propio do convento, dá-

tase no ano 1432. Esta data a aporta o Cronista

franciscano Gonzaga, apoiadonse nunha Bula do

Papa Eugenio IV que concede indulxencias aos

que visitaran a igrexa en certos días do ano.

Nembergantes o ilustre franciscano P. Atanasio

López di: <O convento do Rial de Muros e tamén

un dos varios oratorios fundados en Galicia por Fr.

González Mariño para a <observancia> antes do

ano 1407. O convento, e sen dubida o que se men-

ciona na bula do antipapa Benedicto XIII, que e

chamado Santa María da Rale, na diócesis de San-

tiago>.

O analista Wadingo refuta a opinión dos que afir-

maron que se debeu a fundación a D. Pedro Álva-

rez Mariño, opinión que tamén comparten os ilus-

tres cronistas franciscanos Gonzaga, e o P. Jacobo

de Castro, atribuíndo a fundación aos fieis da Vila

de Muros, sumamente afectos a Orde Franciscana.

Sexa coma fora hai un documento municipal do

ano 1820 (24 de febreiro), no que o concello de

Muros contestando a un oficio do concello de San-

tiago, relativo a unha petición que se lle facía a Mu-

ros para que describirá a Vila, para unir o expeden-

te para solicitar que voltase a Audiencia Nacional

do Reino de Galicia a Santiago, o concello de Mu-

ros, ao referirse o convento dos franciscanos di: <A

la distancia de una muy corta media legua hay un

convento de Religiosos… en su origen fue un Here-

mitorio fundado en el año 1223, y en el 1432 pasó

a ser convento, según la opinión más verosímil.

Así el Heremitorio como el convento fueron costea-

dos por los de Muros>.

Anos antes, noutro documento municipal aparece o

Concello da Vila como Patrono da capela maior do

convento, asegún consta nun documento do ano

1725 sobre a renuncia feita polo P Gardián Frei

Jacinto Rey, de unha pensión que por razón de

padroado lle pagaba o concello, e tamén nunha

acta municipal de 15 de abril de 1810, a Xustiza e

Rexemento da Vila invitou os Excmos Sres. D.

Gaspar Melchor de Jovellanos, ministro que fora de

Gracia e Xusticia e o Marqués de Campo Sagrado,

desterrados políticos que naquelas datas estaban

en Muros, para que levasen na procesión do Ver-

nes Santo as chaves dos Sagrarios da Colexiata e

do convento, que ambas, dí a acta, <corresponden

a este ayuntamiento por razón de Patronato>

Tamén nas <Respuestas Generales> da Vila de

Muros do Catastro do Marqués de la Ensenada do

ano 1753. E aparte de que é un precioso documen-

to que detalla nas súas cuarenta respostas o que

era a Vila, como era a súa economía, os seus lin-

des, os nomes dos rexedores e propietarios, as

medidas usadas para as terras, os tipos e o valor

en Reais de Vellón dos froitos que daban; e as in-

dustrias, tipos e cantidade de embarcacións

(pataches, pinazas e lanchas de falca e pesca) cos

seus respectivos donos e rutas máis correntes, e

actividades máis cotiás dos vecinos, etc... pois…na

resposta 25 falase do convento de Louro, reafir-

mandose, unha vez mais, que o Patrono do con-

vento era o Concello de Muros. A pregunta fíxose

así: 25. Que gastos debe satisfacer el

común, como salario de Justicia y Regidores, fies-

tas de Corpus u otras; empedrado, fuentes, sirvien-

tes, etc., de que se deberá pedir individual razón.

Page 39: The muros times nº 17 octubre 2014

39

25ª A la Veinte y cinco …………………………

(pag12) <si a la fundación de otra Colejiata para

relebar a los Vecinos de ella, de concurrir con los

Diezmos que antes de otra fundación se pagaban

al Cura Parrocho que era de la que ay en la Cole-

giata, y el expresado Cavildo: paga tamvién esta

Villa al Convento de San Francisco de ella quatro-

cientos y cinquenta Reales de Vellón por razón de

patronato y sermones de XXX año: así mismo pa-

ga la Casa y aceite que se consume en las dos

Yglesias Colegiata y Parrochial, que por un quin-

quenio llega a mil Reales de Vellón cada año: se-

tecientos cinquenta de subsidio y escusado por las

dos Yglesias Colegiata y Parrochial anualmente, y

en cada tercio doscientos y cinquenta… etc, etc.

Estos documentos aseveran de forma certa que o

convento de Louro tiña por patrono o Concello da

Vila, por razón de <fundación>.

Cando falamos dunha <fundación> estámolo a

facer, non só do feito propio de articular a forma de

construir o edificio e con qué medios económicos,

senón tamén de cómo se fan as <mandas>, esto

é: que a través da institución de misas, aniversa-

rios, e outros actos relixiosos a celebrar durante o

ano, se dotase económicamente con esmolas e

legados, ó con-

vento para a

súa permanen-

cia.

En diferentes

arquivos de

Muros existen

documentos da

fundación de

capelas como a

de San Xosé,

Santa Isabel e

outras, pero

non aparecen

os relacionados coa fundación do convento de

Louro. Nembergantes, sí que aparece menciona-

do o convento de Louro en multitude de documen-

tos, nos que diferentes fieis dispoñen a súa vonta-

de de deixar cartos para o convento en diferentes

<mandas>.

Así, entre outras, atopamos estas:

Nun tumbillo de pergaminos do ano 1435 se lles

deixa un legado <a os fraires da prove vida de ora-

torio de Santa María do Rial, quarenta mrs

(maravedís) de moneda vella blanca… en cada

hun anno para sempre por día de san francisco

para huna pitança porque rroguen a deus…>.

En Outro: Nunha manda de Fernán Boon morador

que foi da Vila no ano 1421, se lle deixa. <…

metade das ditas rrendas de quarto de casa a os

frayres doratorio de san francisco de Muros, que

me digan misas…>.

No testamento de Juan Gill, no ano 1563, dice:

<Item mando que los fraires y monges del monas-

terio e convento de san Franco do Rial da par des-

ta Vila de Muros dentro de un ano e un día des-

pués de mi fallecimiento Digan por mi anima En el

dho monasterio… dos trintanarios de misas rresa-

das…> E así en moitos dos testamentos desas

épocas.

E o tempo pasaba, e a vida no convento trascorría

como o Santo de Asís o dispuxera: como un con-

curso e encontró de irmáns, coa práctica das virtu-

des franciscanas – humildade, obediencia e pobre-

za- que sempre foron o fio conductor cotidiano

nas casas da Orden. Os frades adicabanse a ora-

ción e a cura de almas; e adicados tamén a exten-

der por toda a bisbarra a palabra de Deus. Pero

había mais. Os frades, que vivían da caridade,

tamén facían caridade, atendendo aos mais nece-

sitados. (continuará)

Page 40: The muros times nº 17 octubre 2014

40

COLABORA:

CONCELLO DE MUROS