The muros times nº 7 novembro 2013

40
1 UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS E ADICADA A TODOLOS MURADANS REVISTA DIXITAL DE ARTE E CULTURA Nº 7 NOVEMBRO—2013 The Muros Times

description

UNHA FIESTRA EN LIBERDADE FEITA POR MURADANS E ADICADA A TODOLOS MURADANS

Transcript of The muros times nº 7 novembro 2013

Page 1: The muros times nº 7 novembro 2013

1

UNHA FIESTRA EN LIBERDADE

FEITA POR MURADANS

E ADICADA A TODOLOS MURADANS

REVISTA DIXITAL

DE ARTE E CULTURA

Nº 7

NOVEMBRO—2013

The Muros

Times

Page 2: The muros times nº 7 novembro 2013

2

Cadro de Redacción:

Director: Jorge Lago de Pexejo

Director xefe de edición e maquetación:

Manuel Lago Álvarez

Director de edición en área de Lingua:

Henrique Monteagudo

Director de edición en área de Historia e Mar:

Manuel M. Caamaño

Area de Mediciña: María Castiñeira

Area de Poesía: Joaquín Vilar

Area de Teatro e Belas Artes: Antón Lago

Area de Educación: Marisé Luces

Área de Belas Artes: Antón Lago

Área de Sociedade: Quín Caamaño

Area de Música: Alianza Uhía

Área de Costumes: Manuela Tajes

Área de Fotografía: Nieves Formoso Vidal e José M. Formoso

The Muros Times

Difusión da Cultura.

Exemplar gratuíto, prohibida a súa venda.

Page 3: The muros times nº 7 novembro 2013

3

Indice:

Un anaco de historia (Antonio Rey) Páx. 4

Mover os marcos (Manolo de Lajo)) páx. 5

Los tres “Don Diego de Muros”(II) (Elena Barrera Cernadas) páx. 6-7

A Nosa Xente (Juan Jesús Martínez Fernández) páx. 8

A Nosa Xente (David Lariño Nieto) páx. 8

A Nosa Xente (José Manuel Pan Lago SJ) páx. 9

A testimuña (Marcelino García Lariño) páx . 10

O castros de Muros (Quín Caamaño) páx. 11

A nosa xente na diáspora páx. 12-13

Educación y convivencia (I) (p/ Marisé Luces Tajes) páx. 14-15

Homenaxe a unha sobreira (p/ Amado Barrera) páx. 16

A voz dos nosos poetas (Manuel da Roura, Domingo J. Barreiros) páx. 17

A musicoterapia aquí ¡¡ (p/ Esmu-Carnota) páx. 18-19

Curarse en saúde (Francisco Javier Mayo Veloso) páx. 20-21

Anorexia nerviosa (III) (Dra. Castiñeira) páx. 22

Curiosidades Muradanas (Manuel Lago Álvarez) páx. 23

Os nosos fotograf@s (Nieves Formoso Vidal páx. 24-25

O Hospitalillo da Trinidade (Xokas Figueiras) páx. 26

Novas de onte (p/ Manuel Lago Álvarez) páx. 27

O saqueo de Muros no ano 1809 (p/ Manuel M. Caamaño) páx. 28-29

Penacho de Perico y la Segunda República (Manuel da Roura) páx. 30-31

Entrevista a Chente, presidente de Faltriqueira (Quin Caamaño) páx. 32-33

Cincuenta anos da revista Grial (Henrique Monteagudo) páx. 34-35-36

A exclaustración dos frades do Convento (p/ M. Lago Álvarez) páx. 37-38-39

Carta da Redacción páx. 40

“THE MUROS TIMES” non se responsabiliza nin se identifica coas opinions

verquidas por parte dos seus colaboradores nos materiais publicados.

The Muros Times Nº 7 - NOVEMBRO -2013

Page 4: The muros times nº 7 novembro 2013

4

p/ Antonio Rey

(páx 48-49-50 do seu libro “Son Galego”

Hai moito tempo, alá polo ano 1906, meu bisavó

Francisco Rey Santiago mercou no lugar de Ses-

taio unha vaca pequena e máis duas femias cati-

vas que non se tiñan en pé. As puchas medraron

gracias aos rezos a San Antonio de miña tatara-

voa Xoana, mais a vaca vella non tiña forza nin

para tira-lo carro xunto a vaca parda; entón Fran-

cisco determinou

levala a vender a

Feira da Choupa-

na.

Chegou o día da

feira; Francisco e

máis o seu fillo

maior Manuel

Antonio, ergué-

ronse ben cedo.

O pai preparou a

vaca e unha pu-

chiña. Lavóulle-

las pernas e o

traseiro. Púxolle

buceira a pucha para que non mamara e asi a

vaca chegara a feira coa ubre ben chea. Antes

de sair da casa fregoulles o fociño e o lombo a

vaca e a becerriña cun dente de allo, para esco-

rrenta-las bruxas.

Manuel, daquela un rapaz de 13 anos, levou po-

las dúbidas colgado do pescozo un escapulario

que mercara sua nai Antonia Vara por un pata-

cón na Misión de Abelleira.

Sairon da casa ben cedo, recendendo a allo, e

subiron ata Cornes pola corredoira da Agra. Lo-

go beberon auga na fonte de Vistavós e despois

chegaron a Virxe do Monte. Seguiron camiño

pola Legua da Beba. Ao rapaz parecíalle impo-

ñente o Monte Pindo que se erguía tras un prado

de xestas, a man esquerda. Tiña escoitado que

nese prado habia porcos bravos... Cruzaron un

rio grande, o Xallas, e ao fin chegaron a feira.

Ali habia mulleres con cestas cheas de moletes

e homes bebendo en escudelas e comendo pan-

trigo.

A Manuel facíaselle auga a boca, acostumado a

comer boroa. Estiveron todo o dia na feira, mais

non tiveron sorte. Dous chaláns ollaron os seus

animais, contaron os dentes da vaca e ofrece-

ron: un quince duros e o outro catorce. Mais

Francisco pedia vinte duros. Un chalán díxolle:

“Vostede está tolo. Eu aproveito o coiro e a pu-

cha; ningún cristián pode come-la carne desta

vaca vella”

De volta da Feira coa vaca e a becerra, Francis-

co e Manuel volveron doidos. O pai, sen falar

palabra en todo o camiño, pensaba: “Adeus a

Contribución e o tabaco...”. O rapaz pensaba:

“Adeus a roupa e aos zapatos”. Chegaron a San

Xián cando era noite pechada e comezaban a

voa-los morcegos.

En canto entraron na casa, dixo Xoana: “iAi meu

fillo! eu xa cho dixen, Francisco, que chamaras

ao cura para bendici-la casa, que o demo non

dorme…” A miña tataravoa estaba convencida

de que a casa estaba embruxada. Manuel quixo

sair da miseria e marchou a América. Tivo tres

tendas en Montevideo, onde morreu sen deixar

fillos, sesenta anos despois desta historia.

Á memoria de meu tio avó

Manuel Antonio Rey Vara.

As outrora famosas Feiras de Romaxe, O Santo de Insua e A Choupana, no Concello de Mazaricos (Provincia de A Coruña), foron absorbidas pola Fei-ra da Picota, que aínda se celebra na actualidade.

Un anaco de historia

Page 5: The muros times nº 7 novembro 2013

5

"MOVER OS MARCOS" By: Manolo De Lajo

Antigamente na Galicia rural e cam-

pesiña, as vacas eran todo menos

zooloxía. Eran carne, traballo, leite e

soporte económico do fogar. A rique-

za mediase ate fai pouco segundo as

vacas que tiñan nas cortes e as terras

que había para labrar.

Debido a ambición de cada vez que-

rer abarcar máis terras, o labrego da

Galicia profunda (e da non tan profun-

da), inventou o deporte de "movelos

marcos". Deporte que consistía en

mover un pouco ás pedras colocadas

nos cabeseiros das leiras e que ser-

vian para dividir as propiedades dos

distintos veciños, sin que estes chegaran a decatar-

se delo. Soía facerse nas leiras máis alexadas da

poboación.

Contábame miña avoa Ramona que o que move o

marco dunha leira, roubándolle ós veciños, queda

en débeda sagrada; ou sexa que si morre sin volver

ó marco o seu sitio, non pode entrar no ceo nin no

inferno, ate que repoña o marco no seu lugar orixi-

nal. Convértese entón nunha ánima en pena e apa-

récese polas noites, na maioría dos casos cargando

o marco e un farol.

Soe aparecérselle a algún familiar ou amigo para

convencelos de que vaian a mover o marco de vol-

ta, xa que él non pode facelo. Algúns cargan a pe-

dra ate á eternidade.

Dibuxo de Antón Lameiro

Page 6: The muros times nº 7 novembro 2013

6

(Extracto de un trabajo realizado por ELENA BA-RRERA CERNADAS en 2002, alguno de cuyos ejemplares fueron donados por la autora a la

BIBLIOTECA MUNICIPAL DE MUROS)

RECAPITULACION.

Después de tantos datos dudosos podemos hacer las siguientes afirmaciones de los tres obispos objeto de nuestro estudio:

DIEGO DE MUROS l. Fue Obispo de Tuy entre los años 1472- 1487, y de Ciudad Rodrigo entre 1487-1493. Fue uno de los impulsores del Estudio Viejo. Tío de Diego de Muros III.

DIEGO DE MUROS II. Fue el obispo de Cana-rias entre los años 1496-1505, y quizás el que mas paso desapercibido, pero no deja de ser merecedor de una gran importancia.

DIEGO DE MUROS III. Natural de la Villa de Muros. Hijo de N. Miguez de Bendaña y de Clara Eans. Sobrino de D. Diego de Muros, arzobispo de Tuy· Nombrado por el arzobispo D. Alonso de Fonseca cabildo de la cate-dral compostelana el 10 de agosto de 1474?. Nombrado chantre de la catedral compostelana en 1491? por orden de los Reyes Católicos. Poco tiempo después fue nombrado Deán de Santiago (1494) y en 1505 obispo de Mondo-ñedo. Además de ocupar posteriormente varias dignidades importantes en las gra n des dió-cesis de la península (entre ellas de Sevilla), finalmente es nombrado obispo de Oviedo y Presidente del Real Consejo.

AFAN CIENTÍFICO:

D. Diego destacó en el estudio y en la cien-cia. Aventajado en los estudios de Artes y Teología, obtuvo los grados de Bachiller y Maestro. Fue enviado a Roma a estudiar y allí fue secretario personal del cardenal D. Pedro González deMendoza. Su afán en la propaga-ción de la Ciencia fue impresionante:

1. Fundo el colegio de Santa Cruz de Valladolid

2. Fundo el "Estudio Viejo" de Santiago

3. Levanto en la catedral compostelana la

"Lectoralía de Derecho"

4. Fundo el colegio "Oviedo" en la ciudad de

Salamanca. ( intelectuales formados es este

colegio asistieron al Concilio de Trento dejando

una impresión de admirada sabiduría y forma-

ción)

5. Fue instituido por los Reyes Católi-

cos par dirigir la edificación y fundación del

Gran Hospital de Santiago. Manda levantar la

colegiata de Muros (Santa Maria do Campo),

con prebendas ( "Becas") destinadas a fomentar

el amor al estudio. Escribió algunos libros, entre

ellos Historia de la guerra de Granada

CONCLUSIÓN GENERAL

La conclusión de este trabajo es la injusticia

que se le esta haciendo a estos tres persona-

LOS TRES “DON DIEGO DE MUROS”(III)

p/ ELENA BARRERA CERNADAS

Page 7: The muros times nº 7 novembro 2013

7

jes en el ayuntamiento de Muros, al cual per-

tenezco, y me hace sentir avergonzada, ante

la evidencia que muestra ·que en la villa natal

de un personaje como Diego de Muros III no

haya nada que recuerde a el, ni ningún ho-

menaje, cuando te encuentras con calles con

nombres como “Calle de Venus" pero no ves ni

calle; ni estatua, ni plaza, ni placa a DIEGO DE

MUROS III.

Peor que todo esto, puesto que

los nombres de las calles son muy anti-

guas y puede que aun no se apreciase

suficientemente la labor de este eclesiásti-

co, es que hace tres años se inauguro un

instituto, y a la hora de elegir el nombre que

se le pondría, el teólogo Xoan Neira, propu-

so animadamente el nombre de Diego de

Muros III, pero la propuesta fue rápida-

mente rechazada con argumentos vana-

les.

Esto prueba el desconocimiento y

la ignorancia en la cual me incluyo que

padecemos los habitantes de este ayunta-

miento a cerca de los personajes que lle-

varon por España el nombre de nuestra

tierra, y no sabemos honrarles como se

merecen.

BIBLIOGRAFÍA: COMPOSTELANUM Volúmenes IV (1959), VII (1962) e 1999 HISTORIA DE LA SANTA APOSTÓLICA METROPOLITANA IGLESIA DE SANTIAGO. Antonio López Ferreiro, Vol VII, Santiago 1904 MEMORIAS DEL ARZOBISPO DE SANTIA-GO, CardenalJerónimo del Hoyo, Tomo 2º, Santiago de Compostela, 1606 Notas: Concierto de amistad y alianza entre D.Alonso de Fonseca, Arzobispo de Santiago y D. Diego de Muros, Obispo de Tuy, Año 14574 (10 de abril) Inédito, Documentos del Archivo arzobispal AGRADECIMIENTO A Xoán Manuel Neira Pé-rez, Teólogo por la Universidad Pontificia de Sa-lamanca, pola bibliografía aportada, algunha de-la inédita, e polas súas orientacións.

Page 8: The muros times nº 7 novembro 2013

8

A NOSA XENTE Juan José Martínez

Fernández

Juan José Martínez Fernández naceú en Muros no

ano 1937. Casoú ós 17 anos coa muradana María do

Carmen

Puente

Chouza ca

que tuvo

cinco fillos,

e destos,

once netos

e dous bis-

netos. Fixo

estudos

primarios

na escola de Serres, sendo o seu mestre Don Anto-

nio Otero Peón. Ós catorce anos entroú a traballar

como aprendiz de mecánico no taller do Charango.

Cumplido o servicio militar, ós vinte anos empezou a

súa andaina como marino mercante, na que o longo

de mais de trinta e cinco anos, e sempre en barcos

españoles, navegou por todo-los océanos do mundo.

O último dos barcos no que navegou foi o petrolero

de 275.000 toneladas, “Tarragona”. Do seu navegar

ten moitas lembranzas. As mais recordadas: os for-

tes temporais os que se enfrentaron os barcos nos

que navegaba, como o ciclón Hortensia que o colleú

na travesía do Golfo de México a Cartagena.

Ahora, xa xubilado, dedica o seu tempo a múltiples

tarefas. E membro da Coral Don Diego de Muros, da

asociación de xubilados do mar “Xubimar”; asiste a

cursos de manualidades, e da asistencia a cursos

descubreu unhas dotes que lle eran descoñecidas: a

de pintor de paixases, que pinta con notable pericia.

Tamén cultiva a súa horta con gran acerto, e como

non podía ser doutra maneira, e como home de mar,

Juan José e un experto pescador ocasional. Ten ga-

ñado varios premios nos concursos de pesca que se

celebran en Muros, durante as Xornadas “Muros Mira

ó Mar”.

Vaia por diante a nosa felicitación a este inquieto

muradán, e o noso dexeso dunha longa vida chea de

actividade.

David Lariño Nieto

David, que naceú en Tal no ano 1989, e un

gran mestre do axedrez español. Foi campeón

de España no ano 2008 superando o xogador

Julen Ariz-

mendi. Así

mesmo

ganou o VIII

Campeona-

to de Espa-

ña indivi-

dual aberto,

en Logroño

no ano

2008.

Ganou

tamén ou-

tros cam-

peonatos

nacionales:

no 1999

campeón

de España sub-10, no 2000 e 2001 campeón

de España sub-12, e no 2003 campeón de

España sub-14, en 2004 e 2005 campeón de

España sub-16; no 2006 subcampeón de Es-

paña de axedrez rápido, disputado en Ponte-

vedra. No 2009 participou en Arxentina nun

campeonato a cegas que consiste en xogar as

partidas sin ver o taboeiro.

David aprendeú a xogar os 6-7 na casa da

súa aboa. Ensinoulle súa tia Manola e logo

seu pai. Os seus comenzos deronse da man

de Manuel Barros, entrenador do clube Mer-

cantil de Riveira. O curioso foi que os primei-

ros entrenamentos facianse por correo postal

xa que Riveira queda lonxe de Esteiro, e so

acudía os fins de semana o seu domicilio, pe-

ro o esforzó valeu a pena.

David recomenda o axedrez a todo o mundo

porque e un deporte moi divertido onde se

pode crear. Ademais, o podes practicar en

calquer parte do mundo, e aos nenos pódelles

vir moi ben para os estudos porque axuda a

concentrarse.

Page 9: The muros times nº 7 novembro 2013

9

A NOSA XENTE

JOSÉ MANUEL PAN LAGO Nació en Muros el 26 de abril de 1936. Fueron sus padres Nicolás Pan y Antonia Lago, y tuvo sola-mente una hermana, que en esta fecha vive exacta-mente junto a mi casa, llamada Olga.

De niño ya destacaba por el gran interés que tenía por el estudio. Terminó los de primaria y secundaria

en el Colegio de los P.P. Franciscanos en Herbón-Padrón.

De allí se traslada al Noviciado fran-ciscano, instalado en el convento de Santiago, en donde permanece un año. Seguidamente pasa a estudiar Filosofía en el Convento de Canedo (Ponteareas) donde cursa otros dos ,

para pasar a rematar el tercero en el Convento de Santiago, también llamado Seminario de Misioneros (Custodia) para Tierra Santa y Marruecos.

Aquí hace también los cuatro cursos reglamentarios de Teología, ordenándose sacerdote en el año 1.960. Durante su permanencia en Santiago, estu-diando Teología, participa en la "Schola Cantorum" del Seminario franciscano, llegando a dirigirla en los últimos cursos. Al llegar al Ministerio sacerdotal ejerce en Galicia durante dos años, para luego ser destinado a las Misiones en Venezuela.

En el año 1962 es destinado a Venezuela, país que amó tanto como a su patria. Llegó a Caracas en unos momentos de plena convulsión política, cuando se libraban grandes batallas en el derroca-miento de la última dictadura sufrida por los vene-zolanos, (luego vendía alguna más), El Padre Pan cuenta con una gran capacidad de escuchar, dialo-gar y con una única arma que es la Palabra de Dios. Su carácter pacífico consigue que la comuni-dad se sienta segura y arropada y les devuelve la tranquilidad. El no se para. Construye la Iglesia de San Pedro Claver, de la que fue párroco e, igual-mente construye la Iglesia Parroquial en La Planicie de Caracas.

En 1965 recibe el título de Maestro Normalista en Educación Primaria y es trasladado a Soledad, en el estado de Anzoátegui. Allí remodeló la Iglesia y fundó el grupo juvenil “Todo Volumen”.

En el año1970 es enviado a tierras aragüeñas, nombrado Párroco de la Iglesia de san José de Ca-gua. Su afán por la formación de los jóvenes le lle-va a formar aquí ocho grupos juveniles en la zona de la periferia de la ciudad, e igualmente funda la

“Escuela Taller La Carpintería”, teniendo una gran difu-sión entre las gentes de aquella zona durante los cinco años que, como servidor de Dios, estuvo en aquel des-tino.

En 1975 es enviado como Párroco de San Casimiro, donde ejerce su ministerio hasta 1977. En este tiempo funda un nuevo grupo juvenil parroquial y junto a este grupo y para tener mejor informada a la comunidad, funda un periódico de circulación mensual al que llama “Prohibido”. Y nuevamente, en este mismo año lo tras-ladan a Cagua por corto tiempo, pues le esperan otros destinos, pero antes de irse logra remodelar la Iglesia y construye la Casa Parroquial. Se incorpora al Grupo Scout, como buen ecologista y preocupado por el pro-blema de las drogas da su apoyo a la “Asociación Mundial de Boxeo” (AMB) en su campaña “NO A LAS DROGAS”.

En el año 1979 es destinado a las costas aragüeñas, concretamente a Ocumare. Como desconoce el tiem-po que va a estar en cada sitio, en seguida pone ma-nos a la obra y abre caminos a los jóvenes. Donde llega actúa con brevedad. En Ocumare instituye la Mi-sa de los Niños y debuta como guionista de las obras teatrales. “La Pasión, Muerte y Resurrección de Je-sús”; “San Sebastián” y “Rescate de la Juventud”. Es-ta obras fueron representadas con gran éxito en Ocu-mare de la Costa y luego en el Teatro de la Ópera de Maracay.

Llega a Turmero como Párroco de la Parroquia de Ntra. Sra. de la Candelaria, desde el 26 de octubre de 1980 hasta el 17 de diciembre del 2005, cuando pasa a descansar en la paz del Señor y sus restos descan-san a los pies de la Santa Patrona la Virgen de la Can-delaria. Aquí, inmediatamente de llegar funda el “Grupo Juvenil Parroquial”; reactiva la “Sociedad de San Vicente de Paul”, a través de la cual distribuye cuarenta bolsas de comida mensualmente.

El Padre Pan no tenía horarios, siempre estaba dispo-nible. En sus homilías hay reflexiones sobre los proble-mas de la actualidad del país, siempre hay una alerta, una solución. En el año 1986 funda el “Liceo Experi-mental La Candelaria”, para, en 1988 y bajo el lema: “Antes de maldecir la oscuridad trata de encender una vela”, funda el “Consejo Médico Parroquial” en el que laboran 35 médicos; 17 especialistas, servicio de Ra-yos X, eco-nosografía, laboratorio y odontología. En este centro se han atendido a más de dos millones de pacientes locales. De entre sus grupos juveniles sur-gieron vocaciones que hoy regentan distintas parro-quias. Todos agradecen su entrega total en los proyec-tos, su carisma de misionero y evangelizador, su dedi-cación incansable y el cariño con que a todos sirvió hasta sus últimos días.

Desde aquí mi más caluroso aplauso y sincero home-naje sintiéndome orgulloso de saber que un muradano y vecino ha llevado la ilusión y la Palabra de Dios a otras tierras con la entrega total de su vida, sin condi-ciones, como un verdadero hijo de San Francisco. (p/ Malú Pérez Quintela)

Page 10: The muros times nº 7 novembro 2013

10

A TESTEMUÑA

p/ Marcelino García Lariño

A xente non é tola, que sabe moi ben o que di

e o que fala. Non é tan tola como moitos coi-

dan. O que pasa é que moitos fanse os tolos

para non vogar; e hai outros tamén que o son

algo, ou moito asegundo a debilidade cranial,

aínda que o queiran disimular, pero ben que

se lle nota.

Tolos tenos que haber que os houbo sempre;

pero non tantos como di a xente, Hai máis to-

los de aparencia que de enfermidade, que

son ós que lle acae moi ben que lle chamen

tolos, sendo aquela conta máis tolos que eles

os que lle chaman. Hai quen se fai o tolo, hai

que pasa por tolo, hai que coida que está tolo,

hai quen presume de tolo, sen estaren tolos.

E hai tamén, que os hai e non hai por que ne-

galo, quen se ten por cordo e está toliño de

ves.

Non quero dicir con esto que o ser tolo sexa

unha carreira. Pero que é un oficio, eso si

que non o dubido. Cantos hai que exercen a

profesión de tolos, e comen de balde porque

din que están tolos, e teñen papeis de tolos, e

cobran por tolos sen selo. Eso pasa tanto nas

cidades como nas aldeas. Nas cidades hai

máis tolos, aquela conta, porque hai máis xe-

nte e correspóndenlle máis pola renda per

capita.

Venme agora mesmo ó caletre este

caso verídico, que non é un conto, que pasou

no xulgado de primeira instancia:

Había un preito por unha finca, e a un-

ha muller que chamaron a declarar, que non

tiña a sona diante dos fregueses de ser moi

capacitada –eso coidaban eles–, preguntoulle

o xuíz:

–Vostede pode precisar onde se atopa

a leira obxecto deste preito?

E a boa da mulleriña, pensou ben o

que ía a contestar, que de tola tiña pouco e

de aproveitada moito máis, e con moita edu-

cación, eso si, contestoulle:

–Señor xuíz. Precisar, o que se di pre-

cisar, non porque o finado de meu pai cando

morreu deixoume leiras abondas; pero, se ma

dan...

Eso si que é falar, e o demais son con-

tos. Que me deixen a min de tolos e de tola-

das.

Page 11: The muros times nº 7 novembro 2013

11

p/ Quin Caamaño

De todos é sabido que Muros conta con impor-tantes xacimentos arqueóloxicos. Os petroglifos da Laxe das Rodas, Cova da Bruxa e os de Na-raio, son unha boa mostra. Tamén hai constan-cia de varias mámoas catalogadas, por exemplo unha no curso alto do “Río do Catalán”, e dunha cista na parroquia de Abelleira, á beira da desembocadura do río Rateira. Pero pouco se ten prestado atención ou comentado entre nós, a existencia de castros.

Un castro é un tipo de poboado fortificado que se espallou principalmente por Europa entre a Idade do Bronce e a do Ferro, que subsistiu ata a Idade Media. Concretamente na Península Ibérica destaca este tipo de asentamento no no-roeste, onde pola súa concentración é un ele-mento definitorio da cultura prerromana coñe-céndose co nome de Cultura castrexa.

Por toda Galiza quedan mostras destes asenta-mentos castrexos. Castros como os de Santa Tegra, Baroña ou Vidalonga son unha boa mos-tra. Pero aínda que non nos decatáramos da súa existencia, Muros contou con este tipo de cons-truccións. O paso do tempo, a forestación e a utilización das pedras para construcción de bala-

dos e cortes, foron quen de que chegáramos a descoñecer que os nosos ancestros utilizaron esas antigas construcción como as súas mora-das, mesmo como fortificacións para defenderse de outras tribus. Alghún de nós aínda vive perto de restos cas-trexos e non o sabe.

Os Castriños e Ventín (Louro); Miraflo-res (Muros); Santa Catalina (illa de Santa Catali-

na-Tal); Punta Castriño (Tal de Abaixo-Tal); Rimao (Torea), son os lugares donde se documentou a existencia destes poboamentos.

Miraflores: Emprazado no medio dunha ladeira.

Conserva un só recinto e parte das defensas ar-tificiais só verificadas en parte da acrópole.

Rimao: Nun outeiro que domina a parroquia de Torea. Presenta un recinto circular defendido por un parapeito.

Santa Catalina: Castro costeiro emprazado nun-ha península, defendido por fortes cantís e dúas liñas de parapeitos paralelos na parte máis des-protexida.

Ventín: Situado no medio dunha ladeira. De for-ma alongada, presenta un só recinto defendido por dous parapeitos paralelos.

Na relación dos Castros da provincia da Coruña, faise mención os castros de Miraflores e Rio-mao.

Fontes: http://onosopatrimonio.blogspot.com.es

http://gl.wikipedia.org/wiki/Castros_da_provincia_da_Coru%C3%B1a

OS CASTROS DE MUROS

Page 12: The muros times nº 7 novembro 2013

12

Ramona León Caamaño

Son Ramona León Caamaño filla de Pedro Platero e Aveli-

na de Brecha . No año 1975 vin para Madrid. De alí a Ali-

cante donde vivo hoxe en día ... Casada con Rafael Mora.

Temos catro filos e dous netos. Traballei de cosiñeira nun

hotel e ahora xa non traballo, coido dos netos para que tra-

ballen os filos. A pesar de levar tantos años fora, Muros

siempre esta presente. Desde aquí mando un abraso moi

forte a toda miña xente que son moitos e querovos a todos.

Pero en especial a meus país ...

O día que sa-

lín de Muros

era un 24 de

Xulio, cando subín a o tren en Santiago e estaban botando

foguetes, doume a risa porque penséi que era unha boa

despedida. Nos primeros días en Madrid todo era novedad,

pero pronto empesou a morriña e botaba de menos eso de

abrir a ventana e ver os mexilloeiros, o olor a mar e a os

pinos que tanto me justa, hasta o cheiro e da fábrica de

Daniel botaba de menos jajaja .... Pero bueno; tamen tiña

claro que en Muros non tiña futuro, e pouco a pouco funme

fasendo a idea e acostumbreime a un xeito de vida distinto.

Caséime, naceron os fillos e depois os netos. Así que aho-

ra xa estou dividida entre Muros e Pilar de la Horadada, na

provincia de Alicante que así se chama o pobo donde vivo que tamén ten praias e pinos. Pero nunca

como o noso Muros.

A NOSA XENTE NA DIASPORA

Pili González Garcia

Hola a todos, estou moi orgullosa de ser muradana. Son

Pili González García, conocida como a filla de Eduardo o

Carteiriño e Cándida. Nacín en Muros 11/10/1960 na calle

do Rosal e son a cuarta de oito irmáns. Casada con Quin,

fillo de Carmen da Santera. No ano 1988, aprovei a oposi-

ción ao corpo de Oficiais Postais, e destináronme a Ma-

drid. Emigrei con meu marido e dous fillos, e residimos en

Alcalá de Henares. O meu home ten unha empresa, un de

os meus fillos Sergio e xornalista, está casado e traballa na cadena Ser e o ano pasado deunos un a

netiña "Noa". O outro fillo Xaquín e Licenciado en económicas e topou traballo en Bilbao en un proxecto

de investigación. Aos 44 anos apareceume un tumor no fémur. Despois de varias operacions, e gracias

a Deus hoxe estou ben, pero isto lévome a coller a xubilación. Aproveintando o tempo licencieime en

Historia. Toda a nosa familia vive en Muros polo tanto como mínimo duas veces o ano estamos pola te-

rra . Como Muradans seguimos añorando o noxo pobo, desnde lonxe apertas para todos.

Page 13: The muros times nº 7 novembro 2013

13

Segundo González

SON SEGUN-

DO GONZALEZ,

MEUS PAIS SON

FELISA E SE-

GUNDO

(CHUNO).

CASADO CON

CAMILA FER-

NANDEZ, TAMEN DE MUROS.

VIVO EN PLAYA HONDA (LANZAROTE ), DES-

DE 1996.

ACTUALMENTE TRABALLO NO HOTEL BEA-

TRIZ & SPA, EN PUERTO DEL CARMEN.

UN SALUDO PARA TODA A XENTE DE MUROS.

Abelardo Dubert García

Chámome Abelardo-Isidro Dubert García, nal-gunhas casas tamén coñecido como o fillo máis vello de Juan Manuel da Tahona, e de Pipia de Isidro. Foi no ano 1968, ben me lembro delo, cando, para alivio dos meus pais, e martirio meu, marchei de Muros, dirección a Petelos, un lugar a catro quilómetros de Porriño. Digo alivio dos meus pais porque non habendo instituto en Mu-ros daquela, e tendo eu un tio alí, as oportunida-des académicas erán perfectas para que cursara

o primeiro ano do vello bacharelato naquela vi-la. Padecín por seis anos (os mais delica-dos inda por riba) as or-fandades fraternais,

as dos meus pais e as dos amigos que deixei en Muros en prol dunha formación académica. Iso supuso que pouco a pouco me fose alonxando dos aconteceres e sentiires cotiáns que ían oco-rrendo en Muros durante as miñas ausencias. Logo o voltares nos veráns, xa non era o mesmo, a desconexión era evidente, e iso íase agravando co paso dos anos. Pero todo isto xa queda atrás, moi atrás, un século atrás. O que verdadeirame-ne importa, e que bastaron os nove primeiros anos da miña vida para que me quedase unha impronta muradán que hoxendía permanece. Co-

mo sería ésta si nos quedasemos a vivir ahí máis tempo? nunca o saberei, o que sí é seguro e que non estaría escribindo isto. Bacherelato, Santiago de Com-postela, Carreira, Mili, Oposi-cións, Bo-da, Toma de Pose-sión en Primeiro Destino, Primeiro fillo, Segun-do Destino, Segundo Fillo, Terceiro Fillo,........ Mediócritas Aurea. Pedidesme tamén que poña onde resido, no que traballo, que dé saúdos, bi-cos e apertas a......, pois direivos que casi non importa onde resida, non é Muros, e polo tanto casi nin vale a pena mencionar o sitio, porque nin de lonxe ten algo que me recorde a Muros, e iso é o que ten de bó, que é tan "distinto" que fai que pense son de Muros, cada vez que recordo que vivo eiquí. O traballo: hoxendía un luxo, caro co-mo caviar de beluga,..... de oficina e no mundo da Xustiza. Si teño que saúdar, comenzarei por saúdar a todos e cada ún dos membros do ILM., os de Muradáns na Diáspora e demáis páxinas similares. Non sabedes o ben que me fai leervos inda que a casi todos vos, non vos coñeza, nin vos a min. Pero sodes un referente, unha agarra-deira, un saber que son dun sitio concreto, e no meu caso, dun sitio de vida felizmente vivida de neno, e dispois de maior, longamente imaxinada, e polo tanto ausente de cousas negativas.

Manuel Caamaño Lago

Son Manuel

Caamaño

Lago.( cono-

cido como

fillo de Cabi-

cha). Nacín

en Muros fai

moitos anos e son fillo de Pedro Caamaño e

Francisca Lago e estou felizmente casado con

Magdalena, nacida en (Cáceres- España).

Emigrei a Madrid fai 48 anos , concretamente

no ano 1965, e ahora estou retirado desde o

2010. Saludos e apertas para todos.

Page 14: The muros times nº 7 novembro 2013

14

EDUCACIÓN Y CONVIVENCIA,

EL ACOSO O BULLYING (I) p/ Marisé Luces Tajes

Las experiencias entre iguales son importan-

tísimas en el desarrollo de niños y adolescen-

tes, ya que a través de ellas se adquieren ha-

bilidades y actitudes que influyen en la adap-

tación social a lo largo de su vida.

A veces, esas experiencias no son siempre

positiva, puesto que puede darse un tipo de

relaciones dañina entre iguales: el maltrato o

victimización por abuso de poder, que hace

que desaparezca la relación de igualdad y se

sustituya por una relación de dominación –

sumisión entre el agresor y la víctima. Esta

relación suele estar oculta para los adultos,

pero conocida por los compañeros, sobre todo

en los centros escolares, que es donde más

se da y entre los 12 y 16 años de edad.

Es un tipo de violencia difícil de identificar, de

diagnosticar en cuanto a su gravedad y, por lo

tanto, de eliminar..

Este tipo de relación tiene un nombre: ACOSO

o BULLYING.

Besag define el Acoso o Bullying como “ el

ataque repetido (físico, social, psicológico o

verbal) de sujetos que están en una posición

de poder sobre otros que no tienen la capacidad

de defenderse, con la intención de causar daño

para obtener beneficio o satisfacción.”

Cualquier niño/a puede ser considerado como

una víctima potencial si es percibido como más

débil y vulnerable por otro niño más fuerte. Des-

pués de identificado el niño los agresores planean

cómo hacer daño, debilitar y humillar a quién ha-

yan elegido como víctima. En niños de primaria,

generalmente, son procedimientos físicos, mien-

tras que en secundaria utilizan con mayor fre-

cuencia la agresión verbal y la exclusión social.

Acoso es:

Golpear, pegar , empujar.

Las amenazas.

Los insultos.

Las burlas.

Hacer el vacío a alguien comportándo-

se como si no existiese.

Enviar notas, correos electrónicos o

mensajes insultantes….

Iniciada la conducta de acoso, ésta suele conti-

Page 15: The muros times nº 7 novembro 2013

15

nuar porque el agresor obtiene recompensas ma-

teriales y sociales. Éstas últimas son debidas a la

influencia que ejercen los compañeros. El papel

de éstos es determinante, ya que para minimizar

o evitar la posibilidad de ser ellos también vícti-

mas, refuerzan al agresor y aíslan al agredido,

con lo cual el agresor asume su papel de domina-

dor en el grupo y la víctima encuentra cada vez

menos posibilidades de salir de esa dinámica.

El grupo refuerza las conductas intimidatorias, o

bien, se inhibe del tema. Es así como los compa-

ñeros / as apoya y en alguna medida las genera y

mantiene, mientras que para los adultos suelen

pasar desapercibidas.

Los compañeros/as valoran más positivamente a

los acosadores que a las víctimas, aquellos son

considerados los más fuertes del grupo, gozan de

mayor reconocimiento social. Las víctimas son

consideradas débiles y cobardes.

Lo anterior nos hace ver la importancia del grupo

en la relación acosador- víctima.

Pero el acoso no es solo un problema de igua-

les, sino que repercute en las familias y en el en-

torno más próximo de las personas afectadas: “

Convivir en un espacio en el que hay violencia

dificulta que cada cual pueda ser y relacionarse

tal y como es “.

A veces los chicos/as no son conscientes de que

sus actitudes con algunos compañeros /as pue-

den incurrir en el maltrato. Definimos (Cerezo

2004) los principales tipos de maltrato entre igua-

les:

Físico:

Pegar, empujones, destruir los objetos y trabajos

de la víctima, apropiarse de sus cosas… Más fre-

cuente en primaria.

Verbal:

Suele ser la más

habitual. Insultos,

motes, menospre-

cio en público, re-

saltar de forma

constante un de-

fecto físico… ¡ Ojo

¡ El teléfono móvil

es una vía para

este tipo de maltra-

to.

Psicológico:

Va encaminado a deteriorar la autoestima de la

víctima y a aumentar su sensación de inseguridad

y temor. Este componente psicológico está en to-

das las formas de maltrato.

Social:

Pretenden poner a la víctima en un mal status res-

pecto del grupo, aislarlo. Está considerado acoso

indirecto.

Ya definido el acoso y qué se pretende con él,

nos preguntamos: ¿ Quienes son los protagonis-

tas del acoso escolar ?. Son:

Los acosadores.

Las víctimas.

Los compañeros/as ( observadores )

Los adultos.

( En el próximo nº de la revista los definiremos y

veremos cuáles son los factores de protección

ante conductas de acoso. Protección en el ámbito

familiar, social y escolar ).

Page 16: The muros times nº 7 novembro 2013

16

Centenaria sobreira,

qué vergoña ser home,

ser persoa qué noxo,

xa que de home foron

os ollos que che viron mesa,

os cartos que che mercaron,

as mans que che foron feras,

a pólvora cá que che voaron...

QUE NON VIRON AS TÚAS FOLLAS,

CEGOS ERAN,

NON DURMIRON Á TÚA SOMBRA,

PARVOS ERAN,

NIN SOÑARON COAS TÚAS POMBAS,

SOBREIRA...

Centenaria sobreira,

xa non terás máis niños,

xa non darás máis landras,

xa non cairán máis follas

ó chan dende as túas polas,

e arredor do teu cepo,

no lugar onde te alzabas,

xa non haberá o mesmo chan,

nin correrá o paspallás,

nin o moucho collerá

ratos dende o teu lar.

Agora no teu toro

dun rico té-lo xantar.

As túas polas, fortes brazos,

patas dunha mesa son.

QUE NON TOCARON AS CASCOIRAS,

TOLOS ERAN,

NEN SENTIRON A TÚA ALMA,

XELOS ERAN.

QUE NON VIRON UNHA ARBRE ENRIBA,

SOBREIRA...

Centenaria sobreira,

amiga árbore, da cobiza derrubada:

que a túa morte non sexa vana

nós queremos,

queremos que sexa fértil

e prometemos

moitas veces renascerte,

duascentas veces prantarte,

para que a túa enxebre alma

atope sosego e volva

E MEDRE MULTIPLICADA

DUASCENTAS VECES ENRIBA,

DOUSCENTOS ANOS ALZADA,

XA NUNCA MÁIS ABATIDA,

XA NUNCA MÁIS DERRUBADA

HOMENAXE A UNHA SOBREIRA p/ Amado Barrera

Page 17: The muros times nº 7 novembro 2013

17

A voz dos nosos poetas

CUANDO NOS ENCONTREMOS

Cuando nos encontremos en la altura

Ocultarás tu rostro entre mi barba,

Enlazaré mi brazo en tu cintura

Y sentirás amor frente a tu cara.

Rodeados por celajes de ternura,

Buscaremos remanso de la calma,

Hipotético el cuerno de la luna,

Habrá, sólo entre dos, una mirada.

No sentir el dolor ni pena alguna

Ni cosa que lastime, ni habrá nada

Que maltrate, que hiera y nos desuna.

Cambiantes las facetas de la Luna,

Bajo la noche obscura y moteada

Florecerán querencias, una a una.

(Manuel Silva Fernández)

Anuncio de temporal __________

Marea baixa.

Un mar negro e xusticieiro

Amosa puñetas brancas.

A area, na costaneira,

Vaise ós poucos desangrando

En fíos de auga salgada.

Un batallón de gavotas

Forma e dalle ó vento a cara.

O río do Espadanal

Andivo excavando a praia

E a planicie do areal

Deixa ver a coitelada.

O sur fai runxi-lo mar

E o temporal avanza,

Con hostes de escuras nubes

-Cal podros desenfreados-

Preñadas de vento e chuvia

Pola Serra do Barbanza.

( D.J Barreiros Lago)

Page 18: The muros times nº 7 novembro 2013

18

A MUSICOTERAPIA AQUÍ, MOI

PRETIÑO DE NÓS, APLICADA A

PERSOAS CON DISCAPACIDADE.

A Escola Municipal de Música de Carnota

non só é coñecida pola súa laboural mu-

sical coa poboación de Carnota e arre-

dores, se non tamén por algo máis so-

cial e loable como é impartir cursos de

Musicoterapia no Centro Ocupacional de

Valadares.

Dito centro está sito no municipio de

Outes, no lugar de Valadares. Pertence

e xestiónao a Asociación de Discapacita-

dos da bisbarra de Muros ADISBISMUR,

cunha gran laboura e fantásticos resul-

tados. Non só traballan en obradoiros

de cestería, cerámica, xardinería, etc,

se non que aprenden hábitos saudables,

de convivencia, de respeto, de hixiene

… teñen moitos terapeutas especializa-

dos que traballan con eles todos os días

como fisioterapeutas, logopedas, psicó-

loga, mestra de lecto escritura, infor-

mática, teatro, etc, saen en moitísimas

excursión de diferentes calados ao lon-

go do ano (pesca, camiño de Santiago,

vela adaptada, praias, sendeiros, cam-

pionatos deportivos …); e voluntarios

que dan o mellor que saben deles para

achegarlles aos usuarios os seus coñe-

cementos en distintas áreas, coma nós

Para que os lectores desta nosa revista

vos fagades unha idea de cómo se pode

levar a cabo unha sesión de Musicotera-

pia de dúas horas con estes rapaces/as

tan especiais e queridos para nós, dei-

xamos reflexado aquí unha organización

de dita sesión, da primeira sesión que a

nosa directora, Alianza Uhía, levou a ca-

bo no seu primeiro día en Valadares.:

Coñecémonos coa música.

PRESENTÁMONOS.

Todos en corro. Primeiro decímonos os nomes con palabra, pero logo cantando.

Empezo eu “Ali, ali ali , que la vuelta está al derecho, ali, ali, ali, que la vuel-

ta está al revés. 1, 2, 3.” E conto tres dende min, e onde toque, empeza a

cantar co seu nome.

A MUSICOTERAPIA AQUÍ ¡¡¡

p/ Esmu-Carnota

Page 19: The muros times nº 7 novembro 2013

19

XOGAMOS CO RITMO.

2.1 Cun pandeiro tocamos diferentes figuras, e según sonen podemos ser:

Elefantes; se a figura que tocamos é branca (dous pulsos)

Persoas; se a figura é unha negra

(un pulso) Formigas; se sonan as corcheas

(medio pulso) E seremos estatuas se o que “sona” é o silencio.

Nunha roda, cada un de nós fai un rit-

mo, e o resto de compañeiros ten que

repetir ese ritmo XOGAMOS CO SON

Falamos dos distintos instrumentos que hai. Coñecemos os seus nomes, como

se tocan, como soan … Decidimos cada un qué instrumento imos ser. Cando a

música sona movémonos ao seu ritmo, e cando deixa de soar, somos estatuas

facendo que tocamos co instrumento elixido.

CANCIÓN CON XESTOS

“Eva y Adán nadaban en Mogor, Eva en

bikini y Adán en bañador”.

Primeiro aprendémonos o texto, logo

como sona, e finalmente cando xa nos

sabemos a canción … aprendémola con xestos: Cando dicimos Eva, facemos co-

mo si leváramos dúas trenzas. Cando

dicimos Adán, facemos musculitos. Na-

daban, como á braza. Bikini sinalando parte de arriba e bañador a de abaixo.

Mogor, como si tomáramos o sol.

Bufffff qué difícil é isto, quen gañará? O

que menos se equivoque, porque cada vez hai que facelo máis rápido!!!!!!!

AUDICIÓN

Escoitamos primeiro a audición de LA MÁQUINA DE ESCRIBIR. L. Anderson.

Logo, Todos sentados en círculo imita-mos que estamos escribindo nunha má-

quina de escribir. A música indícanos cando debemos cambiar de renglón,

cando imos máis rápido, cando imos

máis lentos, e incluso se nos durmimos.

ESCOITAMOS UN CONTO

MUSICADO

Escoitamos o conto de “O lobo e os

tres porquiños” un par de veces e aprendemos a canción. Facemos un de-

buxo, e nas próximas clases faremos caretas dos porquiños e o lobo para fi-

nalmente, facer a representación.

MÚSICA DESCRIPTIVA

Escoitamos música en silencio, e logo, ao azar, uns cuantos alumnos explica-

rannos que lles suxeriu esa música, a onde o trasladou, qué tempo facía, etc

DESPEDÍMONOS CON BAILE.

Dúa horas que se pasaron volando!!!!

Unha marabilla de alumnos!

Page 20: The muros times nº 7 novembro 2013

20

A enfermidade é tan antiga como o ser humano

e dende sempre este preocupouse por entende-

la, explicala e combatela. Dende unha medicina

baseada en piares máxico-relixiosos evoluciona-

mos a unha medicina do século XX, impulsada

polo desenvolvemento científico e técnico

(combinada cunha demostrada efectividade de

levar unha vida sa). Con frecuencia as novas

tecnoloxías poidan causar receo por unha com-

plexidade fóra do noso alcance: é o caso dos

Desfibriladores Externos Semi Automáticos

(DESA) cuxas dúbidas máis comúns intentare-

mos aclarar. Temos ferramentas, usémolas, do-

témonos delas mentres estamos sans. En defini-

tiva: curémonos en saúde.

10 PREGUNTAS SOBRE O DESFI-

BRILADOR EXTERNO SEMI AUTO-

MÁTICO (DESA)

1.- Que é unha parada cardíaca?

É unha afección do corazón na que este de sú-

peto deixa de bombear sangue. Realmente as

células do corazón non deixan de moverse, pero

xa non o fan de forma coordinada e polo tanto

son incapaces de facer fluír o sangue, provocan-

do o que se coñece como unha fibrilación ven-

tricular (cando as células dos ventrículos do co-

razón -as cámaras inferiores que realizan a

maior forza no bombeo- non xeran a súa electri-

cidade e movemento no momento correctos, e

xa que logo no canto de moverse coordinada-

mente para bombear somentes fan vibrar o cora-

zón, pero non flúe o sangue). A parada cardiaca

vai acompañada polo feito de que o paciente

deixa de respirar, por iso fálase habitualmente

de parada cardiorespiratoria. Ao non fluír o san-

gue as celulas do corpo irán morrendo aos pou-

cos por falta de osíxeno, ata que a persoa faleza

definitivamente.

2.- Podemos sobrevivir a unha parada

cardíaca?

Si! Para iso é moi importante seguir a denomina-

da cadea de supervivencia, é dicir chamar os

servizos médicos para que cheguen o antes po-

sible, practicar a reanimación cardiopulmonar

para facer que chegue algo de osíxeno ás célu-

las, e utilizar o desfibrilador. A desfibrilación

(única intervención eficaz que existe para tratar

a parada cardíaca) permite que as células do

corazón volvan moverse de forma coordinada e

devolve o latexo cardíaco, logrando que a per-

soa sobreviva. É moi importante que se realice a

desfibrilación o antes posible, xa que cada minu-

to que pasa as posibilidades de sobrevivir da

persoa son menores.

3.- Que é un desfibrilador?

Un desfibrilador (chamados habitualmente DEA

ou DESA) é un dispositivo computerizado portátil

(extremadamente fiable, seguro e de doado ma-

nexo) que mediante descargas eléctricas pode

reiniciar o latexo dun corazón que sufriu unha

parada cardíaca. Isto é posible realizalo nos

primeiros minutos tras a parada cardíaca, men-

tres o paciente aínda se pode reanimar. En can-

to antes se actúe co desfibrilador, maior será a

posibilidade de supervivencia. O equipo, tras

acendelo, infórmanos mediante indicacións

acústicas e visuais dos sinxelos pasos a realizar.

4.- Por que é tan importante dispoñer dun

DESA preto?

O tempo é o maior inimigo da supervivencia nes-

Curarse en saúde

Page 21: The muros times nº 7 novembro 2013

21

tes casos. A realización dunha descarga no

primeiro minuto do evento supón unha taxa de

éxito superior ao 90%. Moi raramente os servi-

zos sanitarios poden acudir tan rapidamente (só

unha de cada 20 persoas sobrevive a unha para-

da cardíaca repentina cando acontece fóra do

hospital).

5.- Quen pode utilizar un DESA?

Calquera pode adquirir un DESA (o seu prezo

varía en función do fabricante e características do

desfibrilador) agora ben, estes aparatos só poden

ser utilizados en Galicia por calquera persoa que

acreditase a formación, coñecementos e habilida-

des necesarios para iso.

6.- Son seguros os DESAs?

Si. Unha vez colocados os parches analizan o

ritmo cardíaco e SÓ aconsellan aplicar unha des-

carga eléctrica en caso de detectar unha fibrila-

ción ventricular ou unha taquicardia ventricu-

lar sen pulso (outro tipo de evento que consiste

en que os ventrículos do corazón aumentan anor-

malmente a súa frecuencia de bombeo e o fluír

do sangue non é correcto). Ademais ao ser semi-

automáticos (isto é, que para liberar a descarga

eléctrica e tras recomendar esta) debe ser o re-

animador quen coa presión dun botón realiza a

acción.

7.- Que sucedería se lle coloco un DESA a

alguén consciente?

Nese caso o desfibrilador, ao non detectar unha

fibrilación ventricular ou unha taquicardia ven-

tricular sen pulso (únicos eventos para os que

está indicado) NON recomendará unha descarga

e dende logo NUNCA a efectuará automatica-

mente.

8.- Para que idades está recomendado o

seu uso?

Os DESA estándar son adecuados para nenos de

máis de 8 anos de idade. Para nenos de entre 1 e

8 anos, hai que utilizar parches pediátricos ou un

modo pediátrico, se é posible; se non están dis-

poñibles, hai que utilizar o DESA tal cual. Non

obstante, non se recomenda utilizalo en nenos

menores dun ano.

9.- Que responsabilidades legais me afec-

tan?

En Galicia, a formación e uso do DESA por per-

soal non médico está regulado polo Decreto

99/2005 do 21 de abril. A dispoñibilidade dun DE-

SA debe ser comunicada á Central de Coordina-

ción de Urxencias Sanitarias de Galicia 061

(CCUS 061), desta forma, a utilización do desfi-

brilador efectúase baixo a supervisión e respon-

sabilidade dun médico quen seguirá a manobra,

ben presencialmente ou telefonicamente a través

da CCUS-061).

10.- Que mantemento requiren os DESAs?

Practicamente nulo, auto chequeanse continua-

mente. Segundo fabricante e versión a batería

que levan incorporada pode chegar a durar máis

de catro anos ou realizar máis de 300 descargas.

Os electrodos (ou parches) levan un xel incorpo-

rado que adoita caducar aos dous ou tres anos

(tamén segundo fabricante e versión).

p/ FRANCISCO JAVIER MAYO VELOSO

Operador na Central de Urxencias Sanitarias

de Galicia 061

Técnico en Transporte Sanitario -Instructor de

Soporte Vital Básico por SEMES-AHA

Cadea de supervivencia:

Page 22: The muros times nº 7 novembro 2013

22

ANOREXIA NERVIOSA (III) (FACTORES PREDISPONENTES INDIVIDUALES Y FAMILIARES)

p/ Dra. Castiñeira 5.- FACTORES PREDISPONENTES:

INDIVIDUALES Y FAMILIARES.

A) INDIVIDUALES

PROBLEMAS CON LA AUTONOMÍA: Jó-venes que viven muy pendientes de los que otros esperan de ellos, de cumplir con los ideales de sus padres, o de darles satisfacción a los demás. La obligación de ser siempre adecuados le deja poco margen de seguridad para desarrollar un pensamiento personal o para hacer los planteos propios de una etapa de crecimiento.

Cuando la seguridad esta puesta exclusiva-mente en el exterior, en cumplir con lo que se su-pone que se espera de uno, es inevitable que se tenga una cierta sensación de ineficacia personal, una gran dificultad para resolver las cosas apelan-do a recursos personales, porque se termina siem-pre dudando de si mismo.

DEFICIT DE AUTOESTIMA: En la mujer está más conectada con factores como la imagen externa o apariencia, la aprobación del otro, cum-plir con las expectativas y responder a las necesi-dades de los demás.

La sensación de baja autoestima que nace de juzgarse a si misma desde las apariencias, desde lo que los demás consideran valioso, hará que el peso y la figura cobren esencial importancia como formas de lograr elevarla.

CAMINO A LA PERFECCIÓN Y EL AUTO-CONTROL: La tendencia al perfeccionamiento es común entre los jóvenes con trastornos del comer. Si no lo van a poder hacer a la perfección algo directamente no lo intentan. Terminan convencien-dose de que si logran transformar su silueta tam-bien lograrán transformarse a sí mismas. De este modo lograrán ser seguros y tenerse confianza para enfrentar los desafíos que se les presenten en la vida. El perfeccionismo no nos permite ser humanos. Es una trampa, ya que nunca se logra lo que se busca porque en si mismo es inalcanza-ble. También es muy común encontrar en los jó-venes con trastornos del comer una tendencia muy marcada a controlar todo en sus vidas, lo cual incluye, obviamente, un férreo control del cuerpo.

MIEDO A MADURAR: Se desarrollan por lo general en el período que va de la pubertad, pa-sando por la adolescencia hasta la juventud. Estos jóvenes están muy “estancados en la niñez”, y tie-

nen temor a crecer y a manejar la independencia que eso implica.

O también perciben el temor de sus padres a que eso suceda y sufren en realidad por falta de estímulos por parte de ellos.

Otro aspecto es que conservan un pensa-miento infantil se mueven entre los extremos:

Bueno o malo; Todo o nada: Obeso o delgado.

b) RASGOS FAMILIARES

Este trastorno genera una relación muy distorsio-nada en el seno de la familia y sentimientos de enojo, ansiedad y culpa, luchas por el poder y cre-cientes dificultades en la comunicación.

Escasa comunicación entre sus miembros.

Incapacidad para la resolución de los conflictos que se presentan.

La autonomía de cada uno de los miembros está comprometida y hay una confusión de roles.

Aglutinamiento: los miembros de la familia están excesivamente implicados entre sí y se invaden mutuamente. Los límites interpersonales son difu-sos.

Sobreprotección: Se preocupan constantemente unos por otros dando respuestas protectoras.

Organización rígida: las pautas se mantienen en forma inflexible.

Page 23: The muros times nº 7 novembro 2013

23

CURIOSIDADES MURADANAS p/ Manuel Lago Álvarez

En la capilla del cementerio de Muros, que fuera en tiempos el presbiterio (altar mayor) de la parroquial

de San Pedro, hay una lápida de piedra que tiene

grabada la imagen de un sacerdote con ropa talar,

casi a tamaño natural. La imagen yacente tiene un

cáliz sobre el pecho, cogido de ambas manos, y le

faltan los pies, que debieron romperse al mover la

lápida de su lugar original.

Esta lápida perteneció a la sepultura de Don

Ramón Neira Romero, nacido en Muros, en el año

1825, y que fue párroco de Louro del año 1886 al

1900. Don Ramón Neira, era hijo de D. Ángel Neira

Figueroa y de Doña Josefa Romero Fabeiro, ambos

también, naturales de Muros.

El fallecimiento del conocido como “Cura Nei-

ra”, se produjo el 31 de diciembre de 1903, a los 78

años de edad. El parte de defunción lo presentó D.

Abelardo Dubert, en el juzgado municipal de Mu-

ros, siendo juez suplente D. Ramón de Artaza y se-

cretario D. Tomás Lojo Malvarez. Había otorgado

testamento ante el notario de Muros D. Manuel Pais

Luces y fue enterrado en el cementerio parroquial

de Muros, posiblemente en la referida capilla.

Don Ramón Neira fue uno de los antiguos

propietarios de la Capilla del Carmen, que debió

heredar del notario del distrito de Corcubión, D. Ma-

nuel Romero Fernández, que era patrono de la ca-

pilla en el año 1876, y que por la coincidencia de

apellidos, pudiera haber sido tío de su madre, Doña

Josefa Romero Fabeiro.

Page 24: The muros times nº 7 novembro 2013

24

María Nieves Formoso Vidal.

Loureana de corazón, esposa, nai, ama de casa, im-

plicada en movimentos asociativos, pero tamén unha

gran aficionada a fotografía, da que fai “causa de fe”,

cando se trata de facer fotos do seu moi querido

Louro.

Paseante empedernida, as fotos de Nieves non re-

nuncian a amosarnos o mais bonito da natureza,

cunhas cores naturais, tal como o ollo as ve. Fontes,

regatos, pedras… todo e todo…. nada escapa a súa

curiosidade.

Filla e irmán de homes de mar, tamén o mar e a súa

pasión. Fotos da costa muradana cargadas de ceo…

cargadas dun azul que se respira, que enche as al-

mas de agarimo e saúde, son parte importante do

seu facer como amante da fotografía.

Os nosos fotograf@s

Page 25: The muros times nº 7 novembro 2013

25

Page 26: The muros times nº 7 novembro 2013

26

Tipo de ben: Pazo / Casa Grande , Institucións

privadas (centros sociais...) ,

Concello: Muros

Parroquia:Muros (de San Pedro)

Lugar:Muros

Cronoloxía: Época Baixomedieval ,

Descrición:

Fundado no ano 1418 polo xuíz da vila D. Diego

de Muros como hospital para acoller pobres da

vila. O Concello nomeaba procurador e adminis-

trador e funcionou como tal ata os anos corenta

do pasado século. Trátase dunha construción de

cantería onde o pórtico pertencería ao século

XVIII ou XVIV. Sobre a porta de entrada destaca

unha fornela onde se atopa unha imaxe da

Virxe. Na parte traseira do edificio atópase o

claustro ao que se accede por uns so-

portais e está decorado cuns fermosos

xardíns. A dia de hoxe emprégase co-

mo Centro Social da Terceira Idade.

Propiedade: Pública

Uso actual: Equipamento

Código no Catálogo da Xunta:

Categoría do Ben: Catalogado

(Catálogo da Xunta e dos PXOM)

Tradición oral:

Referencias bibliográficas:

Artaza Malvárez, Ramón de: «Historia

de Muros y su distrito». 2ª edición.

http://

homesdepedraenbarcosde-

pau.lacoctelera.net/post/2009/12/01/

cronoloxia-muradana-2 - http://

www.muros.es/ga/capillas.htm

p/ Xocas Figueiras

O Hospitalillo da Trinidade

Page 27: The muros times nº 7 novembro 2013

27

NOVAS DE ONTE p/ Manuel Lago Alvarez

LLEGADA: “Después de una travesía feliz ha lle-

gado a este puerto el bergantín-goleta “Paquito”, del

que es capitán D. Carlos Lloréns, nuestro amigo”.

(marzo-1909)

ROGATIVA: “Por petitorio hecho en el pueblo por

varios vecinos de Campo de Cortes y Miraflores,

celebrose en nuestra iglesia parroquial un novenario

y procesión para implorar del Altísimo nos mande

algunos días de lluvia para refrescar los campos y

aprovechar las cosechas, que con tanta sequía se

están perdiendo”. (julio-1913)

BODA: “Han contraído matrimonio en esta villa el

joven Manuel Rodríguez Bueno, hijo de nuestro

amigo Nicolás Bueno Noya, con la Srta. Juanita La-

go Valdivieso, hija del acaudalado comerciante de

esta villa Francisco Lago. En la capilla del Carmen

el de nuestro queridísimo amigo el marinero Manuel

Álvarez Hermida con la Srta. Teresa Andrade. A

todos les deseamos una eterna luna de miel”.

(marzo 1909).

Una Petición: “Ahora que se aproximan las fiestas

de Semana Santa debe nuestro ayuntamiento dotar

a la banda de música muradana, de vistoso unifor-

me, pues francamente, no resulta ver el estilo de

cualquier aldea una nutrida banda en nuestro pue-

blo. En nuestro entender, la petición merece tener-

se, desde luego en cuenta”. (febrero 1910)

Una operación: “Ha sido operada por un hábil ga-

leno Santiagués la señora doña Dolores García

Roig, esposa de D. Adelino Portals Portals. Hace-

mos votos por su pronto restablecimiento”. (febrero

1910).

Boda próxima: “Anúnciase para plazo breve la bo-

da de la Srta. Carlota Fuentes Lago con el joven

don Manuel Martínez, socio de la Liga de Amigos.

Nuestra felicitación anticipada y que la dicha sea

eterna”. (febrero 1910).

Pared al suelo: “A consecuencia de los temporales

últimos, se vino a tierra un lienzo del cementerio

católico de esta villa. Con motivo de su recomposi-

ción no podrían acometerse en la Necrópolis las

obras urgentísimas que necesita? –Tienen la pala-

bra los que pueden contestar satisfactoriamente a la

pregunta formulada. (febrero 1910)

Convalecientes: “Hállanse bastante mejoradas en

sus dolencias las señoras Manuela García, esposa

de nuestro querido presidente y doña Juana Lariño,

hermana de nuestros queridos consorcios D. Ma-

nuel y D. Bernardo. Celebramos que la mejoría ini-

ciada vaya en aumento y que pronto tengamos el

gusto de saludarlas en la calle”. (Febrero 1910)

Recompensa: “El Consejo superior de la sociedad

de Salvamento de Naúfragos ha acordado conceder

a los tripulantes de la lancha de Muros, Colón, 20

pesetas en metálico al patrón Manuel Priegue Igle-

sias y 10 pesetas a cada uno de los marineros Ma-

nuel Lago Fer-

nández, Manuel

Dosil Minguez,

Luis Caamaño

Sendón y Ber-

nardo Caamaño

Boiro, por el sal-

vamento de la

lancha “Pepita”

el día 2 de di-

ciembre último,

que, falta del palo, amenazaba irse a pique con cua-

tro marineros que la tripulaban”.- (Febrero 1910)

Page 28: The muros times nº 7 novembro 2013

28

AS TROPAS NAPOLEONICAS ENTRAN, INCENDIAN E SAQUEAN MUROS NO ANO 1809 (I)

José Bonaparte, o Rei Intruso

O día 26 de marzo de 1809, Domingo de Ra-mos, invadíronnos os franceses queimando a maior parte das nosas casas, causándonos moitas mortes. Saquearon e incendiaron

tamén o maltreito Castelo.

Poucos anos antes eran os muradáns quen daban as súas vidas para tratar de preservar os barcos franceses que se resgardaban na nosa baia, e agora as tropas napoleónicas agradecíannolo arrasando a vila e maila súa memoria. O "quixotismo" por non chamalo de outra maneira, dos españois, non ten paran-

gón.

No mes de marzo do ano 1809, os habitantes de Muros non puideron evitar que a vila fóra destruída polas tropas napoleónicas en tan só doce horas, dentro dos sucesos aconteci-dos durante a Guerra da Independencia. Nes-ta loita a vila quedou arrasada e ademais das perdas humanas e materiais (185 casas foron totalmente destruídas) contabilízase a desa-parición do Arquivo Municipal, que foi presa das chamas, co cal perdeuse a maioría da

documentación histórica do noso concello.

Relación sobre la entrada, saqueo, incendio y muertes llevadas a cabo por las tropas fran-

cesas en la Villa de Muros.

Auto primero.- En la Villa de Muros, a veinte y nueve días de Marzo de mil ochocientos nue-ve. El Sr. D. Joaquín Veiro, Regidor Decano del Ayuntamiento de la dicha Villa, que a falta de Juez y alcaldes administra Justicia en ella, por ante mí Escribano dijo: Se presentó en la Casa que servia como Ayuntamiento D. Ma-nuel Taboada y Cotón acompañado de otros cuatro o cinco sujetos armados entre ellos uno que decía ser Comandante y resultó ser Fraile y llamarse Fray pedro Romero, dicien-do traían órdenes del Excmo. Sr, Marqués de la Romana para la reunión de desertores de su Exercito y recolección de depósitos para

su Servicio…

Se les atendió y alojó, notándose que les se-guía fuerza armada de fachos (mozos alista-dos en el ejercito) de Serres, Carnota y otros lugares a los que se les entregaron las llaves del Castillo y Almacenes. La Municipalidad les rogó fuesen a reunirse a otro lugar mas apartado con el fin de no alarmar a los fran-ceses que estaban en Noya y santiago y que diesen lugar a que avanzasen sobre la villa, a cuyas razones no hicieron caso; aumenta la alarma popular que tratan de calmar los jefes asegurando que responderían con sus cabe-zas de que no vendrían los franceses envian-do gente para cortar su marcha al puente de D. Alonso. Visto esto comenzó a ser abando-nado el pueblo por sus habitantes por tierra y por mar, llevándose todo lo posible para sal-varlo de la rapiña; tratan de prohibir la mar-cha los congregados amenazando con fusilar a los que huían; llegan los franceses a la villa y matando e incendiando, arruinaron la villa, que perdió 180 casas incendiadas y todos los pertrechos de la pesca por la culpabilidad de los irresponsables que privaron la retirada a tiempo de los habitantes, y termina este auto: Y para que en todo tiempo conste lo acaeci-do, lo atesta su merced por cierto y ofrece recibir la competente averiguación con las personas mas condecoradas del pueblo… Así lo dijo y firma de que hago fe: Joaquín Beyro. Ante mí Jacobo Illanes de Alborés, ru-

bricado.

Auto segundo.- El la Villa de Muros a cinco de abril de mil ochocientos y nueve. El Sr. D. Joaquín Beiro, Regidor Decano del Ayunta-miento… D. Tomas de Lois y D. Benito Costa, Diputados del Común…y D. Luís Antonio Lla-

Page 29: The muros times nº 7 novembro 2013

29

nes y Castilla, Canónigo Cura de esta villa, juntos y reunidos ante mí Escribano dijeron:… Sabido por los Franceses que ocupaban San-tiago, el levantamiento del pueblo, mandó su general una división para sujetarlos y aunque hicieron alguna resistencia fueron vencidos y declarados sus habitantes insurgentes, incur-sos en castigo si no se sometían al gobierno intruso y reconocer a su monarca, ordenando el saqueo e incendio de la población, salván-

dose parte por acudir los huidos a sofocar el incendio al retirarse las tropas francesas, sin embargo fueron destruidas ciento ochenta

casas totalmente.

A continuación del Auto levantado se señalan los nombres de los propietarios y el número de casas. Firman los indicados al comienzo

del Auto.

La información practicada el 5 de mayo de 1809 a petición del escribano de número de la Villa y Jurisdicción, D. Domingo García Caran-toña, sobre incendio y saqueo de la población el día 26 de marzo, señala, según información testifical, el número de 185 casas totalmente destruidas, incluyendo la del citado escribano con sus protocolos, etc., por no habérselos dejado sacar de la casa los que dirigían la

alarma.

_____________________

Matías Formoso, vecino de la parroquia de San Juan de Serres ante V. Merced como más haya lugar digo: Que habrá como cosa de unos quince días que mi hermano Agustín Formoso, celibato, se ha fallecido de resultas de los golpes y atropellamientos que ha reci-

bido en la invasión de los franceses…

Las declaraciones testifícales de 30 de abril dicen: “…por la tarde del día nueve del co-rriente. (1809) Estando muy enfermo de resul-

tas de un balazo que le tiró la tropa francesa que vino últimamente a esta villa a saquearla

y quemarla…”

2 de abril de 1809. Folio 13.- protestas de

averías y desperfectos de buques.

“El patrón de la pinaza, cargada para La Co-ruña, Ntra. Sra. del Camino. D. Gonzalo Barrei-ros fue arrastrado el 23 de marzo con otros mas patrones, de orden de un tal D. M. Taboa-da, comisionado que se decia ser por el Exc-mo. Sr. Marqués de la Romana, el cual le hizo saber que, bajo pena de la vida, no saliese del pueblo por motivo alguno, a cuya intimación obedeció inmediatamente; posterior a ello el veinte y seis del mismo marzo acometieron a esta villa las tropas de su Majestad el Empera-dor de los franceses que visto por el exponen-te tuvo que desamparar el pueblo como los

más vecinos pasándose al del Son.”

Folio 14.- “El Capitán D. Josef de Louro del quechemarín Nuestra Señora del Camino de arribada en este puerto el 18 de marzo, no pu-do desembarcar y almacenar los géneros del buque debido a la alarma general que había en el pueblo contra los franceses y un bergan-tín portugués que había en bahía impedirle la salida, se quedó hasta el 26 que debido a un

cañoneo que hizo el bergantín y este castillo a las tropas francesas que entraron e incendia-ron este pueblo y algunos buques que esta-ban en la playa se hicieron a vela para el Son volviendo a los tres días a Muros con otros

barcos que se marcharon el 26.”

Posiblemente exista un error de copia ou transcrición en estas ultimas dúas declara-cións, pois é improbable que ámbolos dous barcos, un una pinaza e outro un quechema-rín, levasen o mesmo nome de “Nuestra Seño-

ra del Camino”

p/ Manuel M. Caamaño

Page 30: The muros times nº 7 novembro 2013

30

Por M. da Roura.

14 de Abril de 1931. Peregrino Louro (para todo

el mundo, Penacho) tendría para aquel entonces

unos trece o catorce años. Era alto, flaco, huesu-

do y desgarbado.

Siempre con la misma ropa remendada y sucia,

la boina agujereada y las alpargatas rotas. Si al-

guna vez mudaba de vestimenta, no se notaba.

Siempre parecía la misma.

Penacho era uno de los muchos hijos de una

viuda que quizás por cansancio o porque el mu-

chacho resultó incorregible, jamás lo mandó a la

escuela ni lo puso a trabajar. Penacho fue cre-

ciendo, correteando por entre las casas y corre-

doiras loureanas, ajeno a todo sentido de res-

ponsabilidad para consigo mismo y para con los

suyos. De vez en cuando se arrimaba a puertas

que consideraba propicias y, sin la menor timi-

dez, reclamaba comida. A veces le daban boro-

na, otras una taza de caldo y…poco más. No era

raro que, tras la dádiva, se escuchara el des-

agradable: “¡Anda!, ¡vai traballar!”. Tampoco fal-

taba el “vai á merda”, pero ya Penacho estaba

acostumbrado y no se enfadaba. Penacho vivió

de milagro y, de tal manera se adaptó, que lo cir-

cunstancial se convirtió en norma.

El flaco y harapiento Penacho, durante tres o

cuatro años, fue mi jefe. Y lo fue también de to-

dos los niños que, como yo, frecuentaban la

"Eira dos Marcos" y cuya edad no excedía los

diez años. En tal sentido, Penacho era cuidado-

so: En su cuadrilla no había lugar para niños cu-

ya edad o tamaño constituyeran un peligro a fu-

turo para el legítimo jefe, ¡faltaría más!. Porque,

ahí, precisamente en esa jefatura conseguida a

pulso y por méritos propios, tenía Penacho ase-

gurada, si no la dieta diaria, una buena parte de

ella: El “vai á túa casa e tráesme un anaco de

boroa e, se non ma traes, non xogas”, podía re-

forzarse con un: ademais douche una hostia”.

Penacho excluía también de su grupo a todo ni-

ño que tuviera hermanos mayores, padres con

mala leche o madres demasiado sensibles. En

algunos casos, el hombre había sufrido agresio-

nes que no sólo dañaron su cuerpo sino que su

prestigio de caudillo quedó malparado. Era,

pues, necesario conocer bien a su tropa y, por

supuesto, autoconocerse para actuar en conse-

cuencia, o no actuar. La vida, gústenos o no, es

compleja e imprevisible y, para vivirla con cierta

normalidad, es necesario saber hasta dónde se

PENACHO DE PERICO

Y LA SEGUNDA REPÚBLICA

Page 31: The muros times nº 7 novembro 2013

31

puede llegar. Sólo el tonto se lanza al vacío sin

alas que lo sostenga. En tal sentido Penacho

era consciente de sus carencias.

La más notoria, por supuesto, estaba en sus

escasas ganas de trabajar y ganarse la vida. La

monserga que todos los padres aconsejan, casi

siempre sin éxito, sobre el trabajo honesto y la

honradez, nunca entró en el cerebro de Pena-

cho. En tal sentido, las puertas de la razón y de

la lógica las tenía cerradas a cal y canto… De

trabajar: ¡Nada!.

En la tarde del día catorce de Abril de 1931, lle-

gó Penacho a la "Eira dos Marcos". Llegó altera-

do, corriendo y gritando: “¡Hai república!, ¡me

cagho no carallo!, ¡hai república!. “Botaron ao

Rei e puxeron una república…” …”Bueno, repli-

có uno de los niños: “E esa república que é?”.

“Para que serve?”. “Bueno, eu non sei que é nin

para que serve, pero agora mesmo eu podo ma-

tarte, e non me fan nada. “Agharro un pau, róm-

poche a cabeza, quedas morto no chan e voume

tranquilo para a miña casa”. “Si”, dijo irónica-

mente otro. “¡Como non! O meu pai vai deixar

que me mates e que te vaias tranquilo…

Cólleche polo fondillo e métache no cu a túa

república”…Penacho calló y su desilusión fue

visible. El razonamiento del compañero tenía

lógica.

Lo que aquí estoy expresando, palabras más

palabras menos, lo oí hace muchísimos años,

allá en una esquina de la "Eira dos Marcos". Lo

dijo Penacho…¡Doy fé!.

Penacho, mi jefe, sin saberlo, estaba ejerciendo

de vocero del reducido grupo de labradores me-

dios del Louro arcaico que, así mismo, tenía su

control ideológico en el Convento. ¡Pobre Pena-

cho! Uno, a veces, no sabe para quién trabaja.

Un día Penacho me dio una pedrada y me hirió

en la cabeza. Al verme sangrar, vino hacia mí,

se sacó la camisa y, con ella, me secó la sangre.

Vi como lloraba. Estaba angustiado: “Non é na-

da Manoeliño. É só unha rabuñada. Non chores.

Foi sen querer…” Allí había un hombre bueno y

sensible. Pude verlo.

Cuando, a principios de los años cuarenta, lle-

gué a Louro, supe que Penacho había muerto.

Aún no tendría veinte años…El hambre hace su

labor y siempre acorta el camino. ¡Penacho!:

Símbolo anárquico del primitivismo más puro y

más sincero.

Page 32: The muros times nº 7 novembro 2013

32

O Concello de Muros, de un tempo a esta parte,

estase a converter no “centro neurálxico” do fol-

clore popular da comarca. No último cuarto de

século, vimos xurdir no noso concello grupos adi-

cados a recoller, investigar e divulgar o noso fol-

clore. Esteiro, Louro, Serres e a propia Vila con-

tan con un ou varios grupos. Nesta ocasión teño

o gusto de falar con Vicente Brea Soto, popular-

mente coñecido por Chente, presidente e alma

mater da Asociación Cultural Faltriqueira.

-Quin. Dime Chente como empezou Faltriqueira?

-Chente. Primeiro creouse en Baño unha Aso-

ciación de cultura, deporte e ocio alá polo ano

1998.

-Quin. Cultura, deporte e ocio. Tocades todos os

paus?

-Chente. Si, veuse a necesidade de crear algo

para que os rapaces e rapazas puideran ter a

oportunidade de realizar algunha actividade., e

coa creación da agrupación intentouse que cal-

quera tipo de actividade tivera cabida .

-Quin. Cales foron as primeiras actividades?

-Chente. No ano 1998 empezouse co fútbol, ho-

quei e baloncesto, dous anos mais tarde, no

2000, comezaron as clases de baile e gaita. O

deporte foi perdendo pulo e quedou o grupo de

baile ata o ano 2004 que por diversas circunstan-

cias dividiuse en dous: Galanía e Faltriqueira.

-Quin. Por que esa división?

-Chente. Diferencias entre os socios fixeron que

o grupo quedara dividido. Galanía sígueu funcio-

nando e Faltriqueira quedou sen actividade.

-Quin. Cando e como rexurdiu Faltriqueira?

-Chente. Pois no ano 2008, falei co finado de

Manolo Siaba e entre os dous pensamos que

Faltriqueira tiña que retomar a actividade, e apro-

veitamos que no Centro Social de Muros había

xente de Torea e de Muros que asistía a clases

de pandeireta. Falamos con eles e así empeza-

mos. Seríamos 15 ou 16 os que nos cobixamos

baixo a Agrupación Faltriqueira.

- Quin. Disme que erades 12 ou 15 pero agora

sodes moitos.

-Chente. Si, pouco a pouco foi chegando xente

nova, e agora debemos ser uns 60.

-Quin. Como se chegou a xuntar a tantos mem-

bros no grupo?

-Chente. O comezo foi co grupo de pandeiretas

do Centro Social pero pensamos que non podía-

mos quedarnos só en iso. O grupo necesitaba

rexuvenecerse e nos mesmos invitamos aos no-

sos fillos a que formaran parte do grupo. Vendo

que xa o grupo ía tomando forma, pensamos e

impartir clases de baile e gaita.

-Quin. Si pero había que atopar un profesor?

-Chente. O profesor era o que mais nos preocu-

paba pero aproveitamos que Pablo Seoane diri-

xía a Ximiela en Louro e falamos con el.

-Quin. Pablo Seoane era una persoa de valía

contrastada dentro do folclore galego. Aceptou a

vosa proposta?

-Chente. Si, chegamos a un acordo nada mais

falar con el.

-Quin. Como foi a chegada do novo profesor?.

-Chente. Moi boa . Empezamos coa gaita e a

percusión. Con Pablo as cousas parecen mais

sinxelas.

-Quin. Como foron as primeiras actuacións?

ENTREVISTA CON CHENTE, PRESIDENTE DA

ASOCIACIÓN CULTURAL FALTRIQUEIRA.

Por Quin Caamaño

Page 33: The muros times nº 7 novembro 2013

33

-Chente. A nosa primeira actuación foi no

Centro Social de Muros e logo chamounos

Ximiela para actuar en Louro no seu Festival

de verán. E a partires de aí empezamos

facendo pasarrúas polas festas de Carnota,

Muros, Serres, Torea, Esteiro…..

-Quin. Supoño que participariades en moi-

tos festivais?

-Chente. Si, actuamos nos de Santa Com-

ba, Cee, Carnota, Esteiro... A parte, organi-

zamos por primeira vez o ano pasado o Fes-

tival Benéfico de Cáritas na Antiga Fábrica

del Sel.

-Quin. Ides seguir organizando o Festival de

Cáritas?

-Chente. Si, mentres Cáritas o necesite,

nós estaremos aí.

-Quin. Para cando o segundo festival?

-Chente. Para o 6 de Xaneiro, día de Reis.

-Quin. Eu asistín a dous festivais organiza-

dos por Faltriqueira en Torea. Como xurdiu

esa idea?

-Chente. Ocorréuseme que como dábamos

clase en Torea sería bo organizar alí un

Festival. E como resultou ben e tivo tan boa

acollida pola xente de Torea, este ano 2013

volvemos a organizalo alá polo mes de Xullo

e pensamos darlle continuidade no tempo.

Polo menos mentres eu sexa presidente, no

mes de Xullo, Torea terá o seu festival de

folclore popular galego. Agradecer os gru-

pos que temos no concello e tamén o de

Carnota que sempre están prestos para

acudir cando os chamamos, a Torea neste

caso.

-Quin. Un grupo de gaita e baile necesita

ter un presuposto para instrumentos e vestiario. Co-

mo vos financiades?

-Chente. Autofinanciámonos con una cota mensual

de 12 € , mais con outras achegas do Concello de

Muros , da Deputación e outra pequena axuda de La

Caixa. Así mesmo temos ingresos polos distintos pa-

sa-rúas e actuacións do Orfeón Ría de Muros .

-Quin. Entón o Orfeón depende da A. C. Faltriqueira?

-Chente. Si, no 2011 decidimos organizar o Orfeón,

dada as boas voces masculinas coas que contamos

en Muros.

-Quin. Tamén me consta que a Faltriqueira non lle fai

falta moito para que se preste a actuar desinteresa-

damente en acontecementos sociais no pobo.

-Chente. Estamos disposto a colaborar desinteresa-

damente en todos os actos que entendamos necesa-

rio. Por mencionar algún, actuamos no recibimento

popular que a Vila de Muros lle fixo a Alfonso Rey

trala súa liberación do secuestro que sufriu en Soma-

lia, tamén actuamos na presentación da Revista dixi-

tal The Muros Times, nas actividades da Asociación

SORUM, nos festivais de fin de curso do Colexio de

Valdexería e outros.

Foi un pracer falar con Chente, una persoa con in-

quietudes que ademais de adicarse o duro traballo do

mar, saca tempo para ensaiar a gaita con Faltriquei-

ra e asistir os ensaios da coral D. Diego de Muros e

do Orfeón Muradán. Sempre disposto a botar una

man en todo aquelo que redunde en beneficio da cul-

tura popular do noso concello.

Gracias a Chente e a toda a xente de Faltriqueira.

Page 34: The muros times nº 7 novembro 2013

34

p/ Henrique Monteagudo

A finais do ano en curso ou comezos do 2014

virá a lume o número 200 de Grial. Revista

galega de cultura. Como a publicación sae cada

tres meses (é un quarterly, como se di en inglés),

esta cifra significa que Grial está para cumprir

cincuenta anos. Cinco décadas acudindo sen

interrupción e puntualmente á súa cita cos pre-

los e cos lectores converten a Grial na decana

das revistas culturais galegas e mais nunha das

máis veteranas da península ibérica. Estamos

ante unha desas modestas fazañas que pasan

ignoradas polos medios de comunicación, as

autoridades e o gran público, mentres non para-

mos de ser bombardeados coa exaltación –como

se se se tratase de proezas históricas (un dos

adxectivos máis desgastados no discurso

mediático)– de feitos, iniciativas e em-

prendementos de relevancia menor, cando non

pura e simplemente insignificantes.

A primeira tentativa de sacar unha publicación

das características da nosa revista foi a chama-

da Colección Grial. Aconteceu en 1951, pero a

aventura –pois dunha aventura se trataba, e ben

arriscada, como decontado veremos– durou

pouco máis que un espentenexo. Un dos seus

impulsores, Ramón Piñeiro, cóntao así:

“Ao fundarse a editorial Galaxia [en 1950], tívose

a intención de a identificar como grupo cultural

galeguista e non como mera empresa editora de

libros. Para isto precisábase contar cunha publi-

cación colectiva que aparecese con regular-

idade. Quer dicir, necesitábase unha revista cul-

tural galega. Pero a aparición de revistas novas,

mesmo en castelán, estaba rigorosamente pro-

hibida. Para podermos contar cun instrumento

capaz de suplir a función de revista, xa que esta

non era factible, ideamos a publicación dunha

serie de cadernos sobre temas máis ou menos

monográficos, con estutura fixa e regularidade

cronolóxica, serie que bautizamos de Colección

Grial” (véxase O espertar da conciencia galega,

95-104).

En efecto, entre 1951 e 1952 saíron catro númer-

os, cos seguintes títulos: (1) Presencia de Gali-

cia, (2) Pintura actual en Galicia, (3) Presencia de

Curros y Doña Emilia e (4) Aspectos económicos

y jurídicos de Galicia. A publicación era

obrigadamente bilingüe, pero os títulos dábanse

en castelán, para disimular no posible o uso do

galego. A pesar de todas as cautelas, a reacción

do falanxismo fanático e das autoridades fran-

quistas non se fixo esperar. Xa cando saíu o

primeiro caderno, o xornalista Juan Aparicio,

director do diario madrileño Pueblo (órgano do

Movimiento Nacional, partido único da ditadura),

publicou unha ‘Carta aberta’ ao Ministro Secre-

tario General del Movimiento, Raimundo Fernán-

dez Cuesta, un consumado fascista, que

ameazaba directamente á editorial Galaxia, en

palabras que pasaron á historia universal da in-

famia e da persecución do noso idioma:

“El escritor que escribe en gallego en la Colec-

ción Grial de la Editorial Galaxia de Vigo porque

el castellano le parece tosco, infiel e inexpresivo,

es un escritor que tiene faltas de ortografía en su

pluma y en su alma. Querido y respetado

Raimundo: había que someterles a una cura

psicoanalítica o traerles a Madrid por las buenas

CINCUENTA ANOS DA REVISTA GRIAL

Page 35: The muros times nº 7 novembro 2013

35

o por las malas, para que tonifiquen su sistema

moral y su sistema nervioso.”

Para maior desgraza, o energúmeno de Juan

Aparicio foi designado meses despois Director

General de Prensa do goberno español, encar-

gado, como tal,

da censura e a

autorización

das publica-

cións. Meu dito,

meu feito:

faltoulle o tem-

po para decre-

tar a sus-

pensión inme-

diata da publi-

cación da

Colección. Así,

houbo que es-

perar máis de

dez anos para

que, en 1963, a

editorial Galaxia obtivese permiso gubernativo

para a publicación de Grial, agora xa como re-

vista, coa condición de que polo menos o 50%

das súas colaboracións estivesen escritas en

castelán. Aínda que a proporción de textos en

galego foi medrando cos anos, a primeira vez

que se puido publicar a revista integramente no

idioma do país foi no ano 1975, precisamente no

número 47, dedicado a conmemorar o 25

cabodano do pasamento de Castelao.

Como a lexislación da época obrigaba a que as

revistas tivesen un director con carné de oficial

de xornalista, nos primeiros anos aparecía con

tal cargo Xosé Landeira Yrago, pero en realidade

o equipo directivo de Grial durante as súas dúas

primeiras décadas estaba constituído por Ramón

Piñeiro e Francisco Fernández del Riego, coa es-

treita colaboración, entre outros, de Ricardo Car-

ballo Calero. Desde os seus inicios, a revista se

esforzou por dar conta con seriedade e rigor de

todos os aspectos da cultura (as artes, as letras,

a historia, a filosofía, pero tamén a economía e a

socioloxía), cun enfoque galego pero cun hori-

zonte non pechado e pasadista senón aberto e

modernizador, procurando contactar cos

fenómenos máis relevantes da cultura contempo-

ránea. Dábase amplo cauce á creación literaria e

prestábase especial atención ás traducións ao

galego de autores de todos os tempos, pero con

especial atención aos vivos. Tamen se fixo un

gran empeño en conectar coa cultura galega da

emigración e do exilio: desde Emilio González

López ou Ramón Martínez, catedráticos en Nova

York e Texas, a Luís Tobío en Montevideo, ou

Luís Seoane, Eduardo Blanco Amor e Rafael

Dieste en Buenos Aires.

Así, durante esta primeira épocade Grial, unha

brillante xeración de ensaístas galegos, uns ma-

duros e outros mozos, colaborou nas súas

páxinas: entre os primeiros, figuras consagradas

como Ramón Otero Pedrayo, valores na súa plen-

itude como os xa citados Piñeiro, del Riego e

Carballo, pero tamén Álvaro Cunqueiro e Domin-

go García-Sabell; entre os máis novos, talentos

como Xesús Alonso Montero, Xosé Manuel Bei-

ras, Andrés Torres Queiruga. En definitiva, Grial

foi durante dúas décadas case o único voceiro da

cultura en galego, reflectida nas súas páxinas en

toda a súa rica pluralidade. É o mellor testemuño

da evolución da nosa

cultura naquelas déca-

das finais do franquis-

mo e os anos inaugu-

rais da democracia.

* * *

En 1988, coincidindo

co seu 25 aniversario,

os directores da revista, os para min tan sau-

dosos Piñeiro e del Riego, facendo gala da súa

proverbial xenerosidade, decidiron apartarse e

deixar camiño a un equipo de xente máis nova.

Daquela, colleu o temón o escritor Carlos Cas-

ares, director de Galaxia. Así, sen saber eu moi

ben a conto de qué, tiven a honra de que este me

pedise entrar a formar parte do consello de re-

dacción. A miña colaboración coa editorial Galax-

ia, naquela altura, limitábase á tradución da obra

A lírica trobadoresca galego-portuguesa, do ex-

imio mestre e profesor da Universidade de Roma

Giuseppe Tavani –tradución que fixeramos a par-

tir do italiano eu e a miña colega e amiga Rosario

Page 36: The muros times nº 7 novembro 2013

36

Álvarez– e á redacción, xunto a esta mesma

profesora, da primeira Gramática Galega re-

dactada integramente en galego desde os anos

‘30. Ambos os libros viñeran a lume en 1986.

Estes traballos déranme a oportunidade de tra-

tar cada vez con máis familiaridade (pois eran

persoas extremadamente acolledoras, afables

e cariñosas) a Piñeiro, del Riego e Casares,

tres personaxes que me distinguiron coa súa

amizade, me ensinaron infinidade cousas –

tanto intelectuais como humanas– e deixaron

unha pegada indeleble no meu ánimo.

Cando Carlos Casares, director de Grial ata o

seu inesperado pasamento en 2002, me pro-

puxo entrar a formar parte do consello de re-

dacción da revista, eu tentei disuadilo, argu-

mentando, entre

outras cousas, que

marchaba a traballar

no estranxeiro, pois

acababa de ser con-

tratado pola Univer-

sidade de Bir-

minghan, no Reino

Unido. Ao contrario,

retrucoume, isto aí-

nda era unha vantaxe

para a revista. A

verdade é que só ao

meu regreso me incorporei de cheo ás tarefas

da revista. Daquela impúñase unha renovación

dos seus contidos, pois xa apareceran varias

publicacións especializadas en distintas áreas

das humanidades e as ciencias sociais, ao

tempo que a crecente especialización do

profesorado (sobre todo, do universitario) difi-

cultaba o cultivo do xénero predilecto da re-

vista, o ensaio: textos con fundamento científi-

co pero escritos con perspectiva persoal, e

dirixidos ao público culto, pero non especial-

izado.

A revista gañou en espesor intelectual, sen

perder en audiencia. Entre outras cousas,

gozaba e goza dunha sorprendente difusión

internacional; por exemplo, está nas bibli-

otecas das máis importantes universidades

europeas e americanas, constituíndo deste

xeito unha referencia para a difusión exterior

da nosa cultura. Arredor de Carlos Casares os

membros do consello de redacción da revista

pasamos faladoiros divertidísimos, interesantísi-

mos e moitas veces interminables. Naqueles anos,

tiven a sorte de forxar unha amizade moi estreita

con aquel escritor magnífico, tanto polas súas

novelas como polos seus artigos de prensa: unha

das persoas máis intelixentes, cultas e amables

que coñecín. Un intelectual cunha perspectiva

verdadeiramente internacional da cultura, que

botaba a metade do ano viaxando, e lía a cotío nos

seus idiomas orixinais, para estar sempre ao día, a

prensa e as revistas literarias británicas, francesas,

alemás e norteamericanas, sen deixar de visitar

anualmente Suecia, a patria da súa dona, a lembra-

da Kristina Berg, que nos acaba de deixar o ano

pasado.

Cando se produciu o pasamento de Carlos Cas-

ares, en 2002, fíxose cargo da dirección da editorial

Galaxia o xornalista, escritor e profesor Víctor

Freixanes. Como vello amigo desde os seus tem-

pos de director de Edicións Xerais de Galicia, coa

que eu colaborara intensamente na década dos ’80,

Víctor propúxome ser, canda el, co-director de Gri-

al. Sinceramente, nunca imaxinara que me cabería

a honra de dirixir unha revista con antecedentes

tan ilustres. Pero non puiden negarme. Desde o

número 157 ata hoxe Víctor Freixanes e eu vimos

dirixindo a revista coa colaboración de intelectuais

tan importantes como Ramón Villares, científicos

como Domingo Docampo (ex-reitores das univer-

sidades de Santiago e Vigo, respectivamente), in-

vestigadores como Uxío Labarta, pensadores como

Carlos Fernández, profesoras e escritoras da talla

de Marilar Aleixandre.

Nesta etapa dos últimos once anos, a revista mu-

dou o seu deseño, incorporando a imaxe e a cor,

procurando sempre anchear horizontes intelectuais

pero sen deixar de ser escrupulosamente fiel ao

seu espírito fundacional: servir como foro de inter-

cambio entre os distintos campos e os diversos

sectores da cultura galega, pugnando pola súa ren-

ovación constante e procurando levala a un público

amplo, tanto en Galicia como polo mundo adiante.

Queremos continuar dialogando e debatendo,

desde o noso país e no noso idioma, co noso pro-

pio tempo, afrontando os retos e as oportunidades

da actualidade e ambicionando proxectar a nosa

tradición cultural rica e milenaria, da que nos senti-

mos orgullosos, cara a un porvir que, se o país se

empeña, poderá ser ventureiro. E oxalá o sexa!

Page 37: The muros times nº 7 novembro 2013

37

p/ Manuel Lago Álvarez

Fotos: Nieves Formoso Vidal

La llamada “desamortización de Mendizabal”

supuso la venta del edificio del convento de los

PP. Franciscanos de Louro, junto con la ex-

claustración de los frailes que allí moraban.

Esta desamortización, aplicada en toda España,

fue una más de las iniciadas en el siglo XVIII, y

consistió en poner en el mercado, previa expro-

piación forzosa y mediante una subasta pública,

las tierras y bienes que hasta entonces no se

podían enajenar y que se encontraban en poder

de las llamadas «manos muertas», es decir, la

Iglesia Católica y las órdenes religiosas —que

los habían acumulado como habituales benefi-

ciarias de donaciones, testamentos y abintesta-

tos-. Esta desamortización española presentó

las características siguientes: apropiación por

parte del Estado y por decisión unilateral suya

de bienes inmuebles pertenecientes a «manos

muertas»; venta de los mismos, y asignación del

importe obtenido con las ventas a la amortiza-

ción de los títulos de la deuda".

Así, por Real Orden de 29 octubre de 1835 se

mandaron suprimir todos los monasterios y con-

ventos de hombres. En el caso del convento de

Louro, los trámites fueron muy rápidos, no así su

venta, que se produjo el 22 de julio de 1848. Los

bienes fueron adjudicados, previa subasta, a D.

Manuel Venancio Martínez, en la cantidad de

6230 pesetas. Los frailes habían abandonado el

convento el 9 de diciembre de 1835. (El transcu-

rrir quince años entre la exclaustración y la ven-

ta, supuso que las instalaciones, abandonadas

sufrieran un deterioro notable).

Expulsados los religiosos, sólo quedaron allí, y

de forma muy temporal, el Guardián P. Guntín y

el P. González. Éstos, junto al resto de los frai-

les, abandonados los hábitos, se establecieron

en Muros (algunos en Louro), como así lo prue-

ba un oficio del Prior de la Colegiata de Muros,

D. José Antonio Guiance de Caamaño de fecha

14 de febrero de 1836, dirigido al Secretario de

Cámara del Arzobispado, que dice: “Los religio-

sos de este convento, aunque hayan sido ex-

claustrados y dejado el Santo Avito, aún subsis-

ten todos en esta villa, entre ellos el Predicador

de la tabla, etc”.

Los religiosos expulsados fueron unos veinte,

La exclaustración de los frailes

del Convento de Louro

Page 38: The muros times nº 7 novembro 2013

38

teniendo datos de los siguientes:

P. Fr. José Alonso Guntín: - En el Capítulo Provin-

cial de 1832 fue nombrado Predicador Conventual

de Rivadavia y más tarde de Guardián del conven-

to de Louro, cuyo cargo desempeñaba al tiempo

de la exclaustración.

P. Fr. José Pose Santiago: -nació en el lugar de

Bermo, en la parroquia de Santa Eulalia de Boiro

el 21 de agosto de 1789. Vistió el hábito el 31 de

octubre de 1804. Después de la exclaustración

vivió en su parroquia natal, donde falleció el 8 de

febrero de 1851.

P. Fr. José Salgado Rodríguez: -Nació en Verín el

15 de diciembre de 1790. Vistió el hábito en el

convento de San Francisco de Santiago el 27 de

octubre de 1806. En el Capítulo de 1832 fue nom-

brado Predicador Conventual de Louro.

P. Fr. Manuel Seoane García: -Nació en el lugar

de Prada, parroquia de Cruces (Esclavitud), el 21

de noviembre de 1786. En 1830 y 1832 es “Lector

de Casos”, en el convento de Louro. Falleció en su

parroquia natal, el 16 de octubre de 1872. Hizo

testamento, dejando lo pío a su hermana Dolores,

y disponiendo que asistiesen a sus funerales doce

sacerdotes y que se dijesen por su alma treinta

misas rezadas y responso cantado por un año en

domingo.

P. Fr. Cándido García: -Nació en el año de 1762.

En el de 1824 desempeñaba el cargo de organista

en el convento de Louro, donde vivió hasta la ex-

claustración. De exclaustrado vivió en el barrio de

Portugalete, en la parroquia de Serres, en compa-

ñía de una sobrina suya, a quien hizo heredera.

Solía celebrar Misa en el Santuario de la Virgen

del Camino. Falleció el 14 de marzo de 1851, co-

mo se recoge en la partida existente en el archivo

parroquial de Serres: “En quince de marzo de

1851, en el cementerio de San Juan de Serres se

dio sepultura en urna de doce reales al cadáver de

Fr. Cándido García, exclaustrado de S. Francisco

de Louro, que se murió a las tres de la tarde ante-

cedente de un constipado crónico, a los ochenta y

dos años de edad. Asistieron a su entierro y hon-

ras diez y seis señores Sacerdotes y fue amortaja-

do con las vestiduras sacerdotales. Recibió los

Santos Sacramentos e hizo disposición, pero nada

dejó a lo pio. Y porque coas.e lo firmo. Florencio

Lema”.

P. Fr. José Araujo: -En 1818 residía ya en el con-

vento de Louro. En 23 de abril de 1843 hizo testa-

mento en el lugar de Tajes, y en este dice “que era

natural del obispado de Tuy, y que desde su ex-

claustración se acogió en casa de José Simal y su

mujer Bernarda Fernández, quienes lo asistieron,

cuidaron y cuidan en su desamparo y faltas soco-

rriéndose mutuamente con lo que podían…” Por lo

cual los nombra herederos de sus poquitas ropitas

que tiene como de todo lo demás que se le está

adeudando…”. Falleció en Louro el 28 de abril de

1843, como se expresa la partida existente en el

libro de difuntos de 1792, de la parroquial de

Louro: “En veintinueve de Abril del año de mil

ochocientos quarenta y tres se dio sepultura al ca-

dáver de FR. José Araujo en el cementerio de esta

parroquia. Religioso Profeso y Sacerdote del or-

den de N P. San Francisco. Exclaustrado del

Conbento de Louro, llamado impropiamente de

Muros, por esta parroquia no reclamar sus dere-

chos. Recibió este Religioso los Santos Sacra-

mentos de la Penitencia, Comunión y Extremaun-

ción. Hizo testamento, asistieron a su entierro y

honras diez y ocho sacerdotes. Fue amortajado en

su ábito que conservó. Y para que así conste, lo

firmo en el mismo día y mes, ut supra. Agustín

García”.

P. Fr. Juan Bara: -En los años 1818-1828 desem-

peñaba el cargo de “Lector de Casos”. Falleció en

Louro el 13 de febrero de 1840. El acta de defun-

ción recoge que se enterró en el cementerio de

Louro, que a su funeral asistieron treinta sacerdo-

tes y que dejó por su heredero único, a su sobrino

Ramón Fernández. Suscribe el acta el sacerdote

Pedro Gómez Figueroa.

P. Fr. Manuel Vázquez Labarinas: -nacido en

Arnoia, en el año 1785. Después de la exclaustra-

Page 39: The muros times nº 7 novembro 2013

39

ción vivió como simple sacerdote en el lugar de

Espiñaredo (Serres), y allí murió el 19 de marzo

de 1841, como se expresa en la partida existente

en el archivo parroquial de Serres: “En diez y

nueve de marzo de 1841 en el Campo Santo de

San Juan de Serres se dio sepultura en urna de

doce reales al cadáver de Fr. Manuel Vázquez,

Pbro, que se murió de una retención de orina, a

los setenta años de edad. Asistieron a su entierro

y honras 20 Señores sacerdotes, y fue amortaja-

do con las vestiduras sacerdotales. Recibió los

santos Sacramentos e hizo disposición, dejando

doscientas misas para aplicar a disposición de su

cumplidor Fr. Ildefonso García Misionero Apostó-

lico. El difunto era hijo de Bartolomé y Ana María

de Labarinas de Sn Salvador de la Arnoya, en

Orense. Y para que conste lo firmo: Florencio

Lema”.

P. Fr. José María Iglesias: -Era predicador jubila-

do y falleció en el año 1857, algunos momentos

después de haber celebrado la Santa Misa. Hizo

testamento y dispuso que se celebrasen 400 mi-

sas con el producto de sus libros y otras cosillas

que poseía. En el año 1828 era “Lector de Ca-

sos” en el convento de Louro.

Junto con estos sacerdotes, también formaban

parte de la Comunidad conventual de Louro

cuando fueron exclaustrados, estos dos legos:

Fr. Felipe Reza Santamaría: - Nació en la Arnoya

el 8 de abril de 1817 vistió el hábito en el Con-

vento de San Francisco de Santiago el 2 de julio

de 1833. Profesó el 3 de julio de 1834. Era Co-

rista (estudiante) en el convento de Louro al tiem-

po de la exclaustración y en el año de 1841 resi-

día en su parroquia natal sin estar ordenado.

Hno. Manuel Lamela: -Era “Donado” (acogido) en

el convento de Louro al tiempo de la exclaustra-

ción y falleció en esta parroquia el 13 de noviem-

bre de 1839, como se hace constar en la partida

siguiente: “En catorce noviembre de mil ocho-

cientos treinta y nueve sepultose en el cemente-

rio de Louro con la asistencia de siete Sres Sa-

cerdotes y ocho a sus funerales el Donado de

San Francisco de Muros, que se había confesado

en su enfermedad y recibió la Extremaunción. Se

auxilió hasta su fallecimiento.. Lo que suscribo.

Pedro Gómez Figueroa”.

Además de estos legos, en la parroquia de Louro

vivieron otros religiosos legos que solían asistir a

los entierros. Hay constancia de que en el año

1837 asistieron a los fúnebres de Domingo Anto-

nio Louro, dos “exreligiosos legos”, como así

consta en el archivo Parr. de Louro, Libro de

muertos, fol, 74 vto.

Como se dijo, los bienes fueron adjudicados pre-

via subasta, en el año 1848, a D. Manuel Venan-

cio Martínez, en la cantidad de 6230 pesetas y

cedidos a los testamentarios del sr. García Pan

que los donó a la Orden Franciscana junto con el

bosque adyacente. En el año 1873 volvió el con-

vento a ser habitado por los frailes franciscanos,

que de inmediato iniciaron las necesarias obras

de restauración.

Fuentes: Archivos parroquiales de Serres y Louro- Fr.

Atanasio López – D. Ramón de Artaza - Xunta.es

Page 40: The muros times nº 7 novembro 2013

40

CARTA DA REDACCION:

Por necesidades de espacio, neste número de Novembro, non se

publica a carta da redacción no seu lugar habitual. Pola aquí,

donde deberá ir a referencia o colaborador, e puramente circuns-

tancial, e as circunstancias son as que son…

Como moi ben saben os nosos lectores (que dito sea, pasan de

5000 o mes), The Muros Times e unha oferta cultural adicada a

Muros, porque Muros nunca contou cunha revista cultural, e por-

que o necesitaba, nace e crece TMT, que só busca pór en valor,

a historia, o arte, a cultura e os costumes das terras muradanas,

e na que teñen cabida todas-las persoas que queiran colaborar

nestes fins. TMT e plural, e por selo está por enriba do ben e do

mal. Ninguén poderá acusar nunca a TMT de andar polos de

aquí ou polos de alá.

Que TMT ten unha acollida moito mais alá das terras muradás e

un feito certo e contrastable. Si alguén tuvo ocasión de ver a

quen pertenecen moitos dos cerca de 800 “me gusta”, que ten a

páxina de TMT no Facebook, comprobaría que un bo número

deles son de xente que non e muradana. Iso honra aos mura-

dans, que ven unha vez máis (e foron moitas o longo da súa his-

toria), como as cousas de Muros interesan e gustan. Fumos e

somos un referente cultural, do que moitos alleos queren apren-

der.

Que a revista TMT tivese presencia nas nosas bibliotecas, cole-

xios e institutos, debería ser o normal, para que deste xeito,

aqueles que non teñen acceso a internet, puderan consultala, e

tamén para constancia dos anos que veñen… que deseguido

pasan para todos e todas. Nove eran os exemplares que se im-

primían en papel. Unha cantidade insignificante pero que se ve

atropelada polos “recortes”. Pois quede a cousa nos “recortes”,

que non sexa por outra ou outras cousas, como aquelas do libro

do escritor estadounidense Ray Bradbury. (Fahrenheit 451).

E xa rematando. TMT voltará a estar a disposición de todos nas

bibliotecas, colexios e institutos, tan pronto como se resolvan as

impedimentas actuáis. Ó tempo¡, que todo se anda, e nós, non

imos indo sós¡, que nos acompañan nesta travesía as mellores

das intencions.