Tolosaldean airearen kalitatea hobetzeko ekintza-plana · Europako Batzordeak CAFE programa abiatu...

Tolosaldean

airearen kalitatea

hobetzeko

ekintza-plana

2008

Atmosferako kutsaduraren diagnostikoa

Dokumentua: Tolosaldean airearen kalitatea hobetzeko ekintza-plana. Atmosferako kutsaduraren diagnostikoa

Edizio-data: 2008ko apirila

Egilea:

Hiri eta Industria Ingurumenaren Atala. Juan Angel Acero

Jabea: Eusko Jaurlaritza. Ingurumen eta Lurralde Antolamendu Saila

AURKIBIDEA

1. SARRERA ....................................................................................................1

2. DIAGNOSTIKOAREN HELBURUA ETA IRISMENA .............................................4

3. AIREAREN KALITATEA HOBETZEKO EKINTZA-PLANAK ..................................5

3.1 EUROPAKO ARAUDIA ............................................................................................5

3.2 EKINTZA-PLANAK................................................................................................7

3.2.1 .. Ekintza-plan baten helburua eta beharra ....................................................7

3.2.2 .. Ekintza-plan baten denbora .......................................................................9

3.2.3 .. Ekintza-planaren egitura, eta jaso behar duen gutxieneko informazioa .....11

4. LANAREN METODOLOGIA..........................................................................13

4.1 EMISIO-MAPAK EGITEA .......................................................................................13

4.1.1 .. Emisioen inbentarioa................................................................................13

4.1.2 .. Emisioen adierazpena...............................................................................15

4.2 AIREAREN KALITATEARI BURUZKO DATUEN TRATAMENDUA ETA DATU ALTERNATIBOEN

BILKETA..........................................................................................................16

4.3 EREMUKO POLUZIO-MAILEN AURRETIAZKO BALIOZTATZEA............................................17

4.4 ERAGINIK HANDIENEKO FOKUEN IDENTIFIKAZIOA........................................................18

Tolosaldean airearen kalitatea hobetzeko ekintza-plana: Atmosferako poluzioaren diagnostikoa

Orrialdea: i/ii

5. EMISIO-INBENTARIOAREN ANALISIA ..........................................................19

5.1 PM10-EMISIOAK TOLOSALDEAN ............................................................................19

5.1.1 .. Industria-fokuak ......................................................................................19

5.1.2 .. Ibilgailuen zirkulazioa ..............................................................................22

5.1.3 .. Etxebizitza eta zerbitzuak ........................................................................23

5.2 TOLOSALDEKO NOX-EMISIOAK .............................................................................24

5.2.1 .. Sektore guztiak batera hartuta..................................................................24

5.2.2 .. Garraio-sektorea......................................................................................25

5.3 SEKTORE BAKOITZAK EMISIOETAN DUEN PARTEA ........................................................26

6. AIREAREN KALITATEAREN ANALISIA ..........................................................28

6.1 TOLOSALDEKO AIREAREN KALITATEA NEURTZEKO ESTAZIOA..........................................28

6.2 AIREAREN KALITATE-MAILAREN BALIOZTATZEA, 1073/2002 EDAREKIN ALDERATUTA .......29

6.3 TOLOSA ESTAZIOAN MUGA-BALIOAK GAINDITZEAREN KAUSAK ZEIN DIREN ........................32

6.3.1 .. Udalerriaren ezaugarri meteorologiko orokorrak.......................................34

6.3.2 .. PM10-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa................37

6.3.3 .. NOx-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa.................40

6.3.4 .. NO2-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa ................42

6.3.5 .. Eguneko PM10-, NO-, eta NO2- zikloa .......................................................44


Orrialdea: ii/ii


Orrialdea: iii/ii

6.3.6 .. PM10, NO eta NO2-aren astean zeharreko aldaketa.....................................50

6.3.7 .. PM10-, NO-, eta NO2-kontzentrazioen hilez hileko aldaketak.....................51

7. ONDORIOAK.............................................................................................54

ERANSKINA: TOLOSAKO UDALERRIAREN INGURUKO EMISIO-FOKU

NAGUSIETARIKO BATZUEN ARGAZKIAK

1. SARRERA

Airearen poluzioa da munduak konpondu beharreko ingurumen-arazoetatik

larrienetako bat. Munduko Osasun Erakundeak (MOE) berriki egindako ikerketa

batzuek erakusten dutenez, poluzio-maila oso altuen eraginpean ez dauden pertsonen

kasuan ere kalte nabaria egiten dio poluzioak giza osasunari. Atmosferako poluzioa

hilkortasuna gehitzearekin lotu ere egin dute ikerketek. Giza osasunari eragindako

kalte nagusiak arnas aparatuari eta aparatu kardiobaskularrari dagozkionak dira:

okerrago edo nekezago sendatzen dira zenbait gaixotasun, ustez aireko poluzioarekin

zerikusirik ez dutenak. Haurrei eta adinekoei eragiten die gehien arazo horrek.

Zer esanik ez dago arazo horri gehitu beharra dagoela poluzioaren eraginari

erabat loturiko osasun-gastuei erantzuteko behar den aurrekontua (asma larritzea,

bihotzeko atakeak eta beste gaixotasun kroniko batzuk, biriketakoak eta

kardiobaskularrak…).

Ardura duten administrazioen erreakzioa positiboa izan da: emisioak murriztea

proposatu dute, eta aireko poluitzaileei dagokienez baimendurik dauden mailak

gutxitzea. Airearen kalitatearen 1996/62/EE Esparru Direktibak biltzen ditu Europako

Batasunean airearen kalitatea nola kudeatu adierazten duten ildo nagusiak. Direktiba

horretatik sortu ziren direktiba ‘alaba’ deiturikoak (1999/30/EE, 2000/69/EE,

2003/2/EE, 2004/107/EE), giza osasunari begira zenbait poluitzaileri balio-mugak

jartzen dizkietenak eta haien kontrola arautzen dutenak. Hala ere, ikusten da ahalegin

horiek eginagatik atmosferako poluzioa mehatxu bat dela oraindik gizakiaren

osasunarentzat. Europako Batzordearen azterketa batzuen arabera, 2000. urtean,

Europan, 350.000 pertsona inguru garaiz aurretik hil ziren inguru-aireko material

partikulatuaren eraginpean egoteagatik, eta poluitzaile horrek berak bizi-itxaropena


Orrialdea: 1/47

bederatzi hilabete eta are urtebete edo bi urte ere gutxitzen du Europako zenbait

herrialdetan.

Horregatik, beharrezko jotzen da airearen kalitatea hobetzeko lanean jarraitzea,

osasungarri diren neurrietara iritsi arte. Europako Batzordeak CAFE programa abiatu

zuen (Clean Air for Europe) atmosferako poluzioaren analisi tekniko bat egiteko eta

kutsadura horrek gizakiaren osasunean duen eraginari aurre hartuko dion legeria bat

garatzen laguntzeko. Emaitza horien ondorioz, 2005eko irailean, airearen poluzioari

buruzko direktiba-zirriborro bat aurkeztu zen (COM/2005/447), eta agiri horretan

deskribatu, bateratu eta eguneratu ziren helburu guztiak, baita helburu horiek lortzeko

hartu beharreko neurri guztiak ere. Airearen kalitateari buruzko etorkizuneko direktiba

2006ko udazkenean onestea espero zen, baina, Kontseiluaren eta Europako

Legebiltzarraren arteko desadostasun batzuen ondorioz, 2007aren erdialdera arte

atzeratu zen bi legegintza-organo horien arteko beharrezko akordioa. Beraz, 2008an

onetsiko da direktiba behin betiko. Gaur egun Europan indarrean diren direktibekin

alderatuta, direktiba berrirako proposatzen den aldaketa nagusia hau da: material

partikulatuaren maila eta neurriak aztertzea (PM10 eta/edo PM2,5).

Aipatu beharrekoa da berriki onetsia dela 34/2007 Legea, azaroaren 15ekoa,

airearen kalitateari eta atmosfera babesteari buruzkoa. Lege horrek oinarri batzuk

jartzen ditu atmosferako poluzioa prebenitu, zaindu eta gutxitzeko, hartara saihestu

ahal izan daitezen —edo, saihestu ezin direnean, gutxitu— poluzio horrek

pertsonentzat, ingurumenarentzat eta edonolako ondasunentzat ekar ditzakeen

kalteak.

Alde horretatik, egun indarrean den legeriak dio ekintza-planak egin behar

direla poluitzaileen muga-balioak gainditzen ari diren inguruetan. Ekintza-plan horiek


Orrialdea: 2/47

lortu behar dute poluitzaile-mailak jaistea giza osasunerako eta ekosistemetarako

onargarriak diren neurrietara.


Orrialdea: 3/47

2. DIAGNOSTIKOAREN HELBURUA ETA IRISMENA

Azterketa honen helburua hau da: Tolosaldeko airearen kalitatearen diagnostiko

bat egitea, atmosferako poluitzaileen maila hobetzeko neurri zehatzak jasotzen dituen

ekintza-plan bat prestatzeko lanaren barruan.

Diagnostikoak helburu zehatz hauek ditu:

a) PM10- eta NOx-emisioak neurtzea azterreremu horretan

b) Ingurunean atzemandako PM10- eta NOx-kontzentrazioak aztertzea, eta

tokiaren nahiz denboraren arabera kontzentrazioak nola aldatzen diren

ikustea.

c) Eskualdean PM10-a emititzen duten foku nagusiak identifikatzea, haietan

zuzenketa-ekintzak aplikatu beharko bailirateke gero.

Tolosaldeko ekintza-plana poluitzaile baten baino gehiagoren ingurukoa izan

daiteke, baina, Tolosa estazioan, material partikulatuak (PM10) urratu du 2006an giza

osasunari dagokionez indarrean dagoen legeria, 1073/2002 Errege Dekretuaren

arabera. Horregatik, inguru-aireko material partikulatuari (PM10) begiratzen dio

nagusiki azterketa honek. Era berean, nitrogeno-oxidoak (NOx) aztertu dira, foku

batzuen poluitzaile-aztarna gisa (batez ere zirkulazioaren kasuan), oxido horiek

material partikulatuaren kontzentrazioan zer eragin duten ikusi ahal izateko.


Orrialdea: 4/47

3. AIREAREN KALITATEA HOBETZEKO EKINTZA-PLANAK

3.1 Europako araudia

Europako 1996/62/EE Direktibak, ingurumenaren kalitatearen ebaluazioari eta

kudeaketari buruzkoak —airearen kalitateari buruzko Esparru Direktiba deritzo—,

estrategia bateratu baten oinarrizko printzipioak ezartzen ditu, xede hauetarako:

- Erkidegoan inguru-airearen kalitateari buruzko helburuak definitzea eta

ezartzea, giza osasunaren gaineko eta ingurumen osoaren gaineko ondorio

kaltegarriak saihesteko, prebenitzeko edo gutxitzeko;

- Estatu kideetan inguru-airearen kalitatea neurtzea, metodo eta irizpide

bateratuekin;

- Inguru-airearen kalitateari buruzko informazio egokia izatea eskura, eta

jendeak informazio horren berri izan dezan ahalegintzea; besteak beste,

larrialdi-atalaseen bidez

- Inguru-airearen kalitateari eustea, eta, bestelako kasuetan, hobetzea.

Esparru Direktibak muga-balio batzuk ezartzen ditu poluitzaileentzat. Muga-

balioekin, maila bat ezartzen da, jakintza zientifikoa oinarri harturik betiere,

poluitzaileek giza osasunean eta ingurumenean izan ditzaketen ondorio kaltegarriak

saihesteko, prebenitzeko edo murrizteko; maila hori epe jakin batean lortu behar da,

eta, lortu ondoren, ez gainditu.

Airearen kalitatea hobetu beharrari erantzutearren, muga-balio horiek

errespetatuko direla bermatzeko ezinbesteko neurriak hartu beharra ezartzen die

Esparru Direktibak estatu kideei. Direktibaren 8. artikuluak dioenez, muga-balioa

gainditzen denean, obligaziozkoa da ekintza-planak prestatzea edo aplikatzea,


Orrialdea: 5/47

poluitzaile horrentzat jarritako muga-baliora epe jakin batean itzultzearren. Estatu

kideei dagokie bermatzea plan horiek prestatuko direla muga-balioak gainditzen diren

zona edo aglomerazioetako bakoitzerako. Plan horietan, sarturik egon beharko dute,

gutxienez, 1073/2002 Errege Dekretuaren XII. eranskinean zerrendaturiko datuek

(96/62/EE Direktibaren transposizioa, IV. eranskina). Gainera, plan edo programa

horrek jendearen eskura egon behar du.

Esparru Direktibaren errotik, ‘alaba’ deritzen direktibak sortu ziren

(1999/30/EE, 2000/69/EE, 2002/3/EE), alderdi edo poluitzaile jakin batzuei buruzko

arauak ematen dituztenak. Aipaturiko direktibak transposizioz jasoak dira dagoeneko

Espainiako legerian, 1073/2002 eta 1796/2003 errege-dekretuen bitartez. Dekretu

horietan, muga-balioak ezartzen dira poluitzaile hauentzat: sufre dioxidoa, nitrogeno-

oxidoak, partikulak, beruna, bentzenoa eta karbono monoxidoa (1073/2002 ED), eta

ozonoa (1796/2003 ED).

Ondorengo taulan jasorik dago gaur egun indarrean dagoen partikulei buruzko

legeria:

10μ-KO EBAKIDURA DUTEN PARTIKULAK

Helburua Erreferentzia-

aldia PM10-aren muga-

balioa Onarturiko gainditze-tartea

Muga-balioa betetzeko epea

Giza osasunaren babesa

24 ordu

50 µg/m3, eta muga hori ezingo da gainditu urtean 35 aldiz baino gehiagotan

15 µg/m3, ED hau indarrean sartzeko unean; 5 µg/m3 gutxitu 2003ko urtarrilaren 1ean, eta, gerora, 12 hilabetean behin, muga-baliora iritsi arte

2005eko urtarrilaren 1a


Urte zibil bat 40 µg/m3

4,8 µg/m3, ED hau indarrean sartzeko unean; 1,6 µg/m3 gutxitu 2003ko urtarrilaren 1ean, eta, gerora, 12 hilabetean behin, muga-baliora iritsi arte


3.1 taula. PM10-partikulentzako muga-balioak – 1. fasea (1073/2002 ED)


Orrialdea: 6/47

10μ-KO EBAKIDURA DUTEN PARTIKULAK

Helburua Erreferentzia-

aldia PM10-aren muga-

balioa Onarturiko gainditze-tartea

Muga-balioa betetzeko epea


24 ordu

50 µg/m3, eta muga hori ezingo da gainditu urtean 7 aldiz baino gehiagotan

Datuetatik eratorriko da, eta 1. faseko muga-balioaren baliokidea izango da



Urte zibil bat 20 µg/m3

20 µg/m3, 2005eko urtarrilaren 1ean; 4 µg/m3 gutxitu 2006ko urtarrilaren 1ean, eta, gerora, 12 hilabetean behin, muga-baliora iritsi arte


3.2 taula. PM10-partikulentzako muga-balioak – 2. fasea (1073/2002 ED)

Oraintsu, 812/2007 Errege Dekretua ere onetsi da; dekretu horrek transposizioz

jasotzen du Europako 2004/107/EE direktiba, inguru-aireko artsenikoari, kadmioari,

merkurioari, nikelari eta hidrokarburo aromatiko poliziklikoei (HAP) buruzkoa.

Direktiba horretan, aipatutako poluitzaileen neurketa adierazgarriak eta dagokien

jarraipena egin beharra ezartzen da, eta balio batzuk jartzen dira helburutzat

(helburu-balioak).

Muga-balioa epe jakin batean iritsi behar den eta iritsitakoan gainditu behar ez

den maila jakin bati dagokion bezala, helburu-balioa epe jakin batean ahal dela lortu

behar den kontzentrazioa da.

3.2 Ekintza-planak

3.2.1 Ekintza-plan baten helburua eta beharra

Ekintza-planen helburua da neurri eta ekintza batzuk ezartzea legeriak

emandako epe jakin batean itzultzeko muga-balioa gainditzen duen poluitzailearen

muga-baliora.

Halako planak aurrera eramateko eskakizuna honako kasu hauetan bakarrik

dago: inguru jakin batean airearen analisia egindakoan ondorioztatzen denean gaur


Orrialdea: 7/47

egun hartzen ari diren neurriekin ez dela lortuko muga-baliora iristea 1073/2002

EDak horretarako ezarritako epean. Zenbait kasutan, gerta daiteke, nahiz eta muga-

balioaren gainetik ezarritako onartze-tartea ez gainditu, neurri gehigarriak hartu behar

izatea, datu zientifikoek erakusten dutelako ezarritako epean ez dela lortuko behar

den muga-baliora iristea. Hala ere, Esparru Direktibaren arabera, muga-balioa eta

haren gaineko onarpen-tartea gainditutakoan baino ez dago planak ezartzeko legezko

beharkizunik.

Ekintza-plan batek hau izan behar du xede nagusia: poluzio-mailak jaisteko

neurri eraginkorrak proposatzea, garatzea eta gauzatzea, neurriok behar bezain

zehatz eta argi azaldurik egon daitezen interes-taldeentzat (industrien eta

administrazioen arduradunak). Kontuan izan behar da planek jendearen eskura egon

behar dutela.

Aipaturiko errege-dekretuaren XII. eranskinean zehazten da gutxienez zer

informazio izan behar duten ekintza-planek. Bestalde, 2004ko otsailaren 20an,

Batzordeak 2004/224/EE Erabakia onartu zuen, zeinetan ezartzen den nola aurkeztu

behar zaion Batzordeari 1073/2002 EDan aurreikusitako plan edo programei buruzko

informazioa. Erabaki horrek dioenez, beraren Eranskinean zerrendatzen diren 7

formularioez osaturik egon behar du batzordeari bidalitako txostenak. Nolanahi ere,

plan osoa Batzordearen esku utzi beharra dago hark eskatuz gero.

Ekintza-planak prestatzea nahitaezkotzat jotzen du 1073/2002 EDak, eta

horretarako eskumena administrazio autonomikoei dagokiela ezartzen du. Estatu

kideek ekintza-planak Europako Batzordera bidaltzeko, bi urte da gehieneko epea,

gainditzeak atzemandako urtea amaitzen denetik aurrera.


Orrialdea: 8/47


Orrialdea: 9/47

3.2.2 Ekintza-plan baten denbora

Poluitzaile baten muga-balioa gainditu eta haren gaineko onarpen-tartea ere

gainditu den egoeretan, estatu kideek gainditze horren berri eman behar diote

Batzordeari hurrengo urteko urriaren 1a baino lehen (1996/62/EE Direktiba, 11.1.ii

artikulua). Dagokion ekintza-plana Batzordeari bidali behar zaio, gainditzeak gertatu

diren urtea amaitu eta bi urte geroago beranduenez (1996/62/EE Direktiba, 11.1.iii

artikulua). Hori baino lehen, autonomia-erkidegoek Ministerioari aurkeztu behar diote

plana, eta gehienez urte eta erdi dute horretarako, gainditzeak gertatu direnetik

aurrera (1073/2002 ED, XIII.3.c eranskina). Planaren aurrerabideari buruzko

informazioa bidaliko da hiru urtetik behin. Ondorengo irudian (3.1 irudia), denbora-

taula batean adierazita daude Batzordeak gainditze-txostena eta dagokion ekintza-

plana jasotzeko azken datak:


Orrialdea: 10/47

3.1 irudia. Batzordeari txostenak aurkezteko epeen lerroa.

Elaboración del Plan de Acción

Cobertura del Plan de Acción

Año + 1Año (de Superación)

Informe sobre superaciones de

niveles límite

Informe sobre el Plan de

Acción

Informe sobre la marcha del Plan

Evolución de la

concentración

Valor Límite

Fecha para alcanzar el valor

límite

Tiempo

Conc

entr

ació

n

A la

Com

isió

n:

Al M

inis

terio

:

Al M

inis

terio

:

A la

Com

isió

n:

Año + 2 Año + 5

Al M

inis

terio

:

A la

Com

isió

n:

3.2.3 Ekintza-planaren egitura, eta jaso behar duen gutxieneko informazioa

1073/2002 EDak, XII. eranskinean, adierazten du gutxienez zer informazio izan

behar duten ekintza-planek. Ondorengo taulan ikus daiteke zer informazio den:

1073/2002 EDaren XII. ERANSKINA: Zer informazio jaso behar den inguru-airearen kalitatea hobetzeko programetan (tokikoak, eskualdekoak zein naziokoak):

Informazio hori eman beharra 6. artikuluaren 1. zenbakiak agintzen du 1) Gainditzea non gertatu den:

- eskualdea, - hiria (mapa), - neurketa-estazioa (mapa, koordenatu geografikoak).

2) Informazio orokorra: - zona-mota (hiria, industria-eremua edo landa-eremua), - poluitu den eremuaren kalkulua (km²) eta poluzioaren eraginpeko biztanleriaren kalkulua, - klimari buruzko datu baliagarriak, - topografiari buruz jakin beharreko datuak, - inguru kaltetuan babestu behar diren organismoei buruzko informazio nahikoa.

3) Ardura duten agintariak: - hobekuntza-planak prestatu eta gauzatzeko ardura duten pertsonen izenak eta helbideak

4) Poluzioa zer den eta zenbatekoa: - aurreko urteetan (hobekuntza-neurriak aplikatu aurretik) atzemandako kontzentrazioak - proiektua hasiz geroztik neurtutako kontzentrazioak, - erabilitako ebaluazio-teknikak.

5) Poluzioaren sorburua: - poluzioa sortzen duten emisio-iturri nagusien zerrenda (mapa), - iturri horietatik datozen emisioen kantitate osoa (t/urte), - beste eskualde batzuetatik datorren poluzioari buruzko informazioa.

6) Egoeraren analisia: - gainditzea eragin duten faktoreen xehetasunak (garraioa, mugaz gaindiko garraioa barne,

formazioa), - airearen kalitatea hobetzeko har litezkeen neurrien xehetasunak.

7) Direktiba hau indarrean sartu aurretik zeuden hobekuntza-neurri edo –proiektuen xehetasunak, hau da: - tokian, eskualdean, nazioan edo nazioartean harturiko neurriak, - neurri horien ondoren atzemandako efektuak.

8) Errege-dekretu hau indarrean sartu ondoren poluzioa gutxitzeko harturiko neurri edo proiektuei buruzko informazioa:

- proiektuan aurreikusitako neurri guztien zerrenda eta deskribapena, - aplikatzeko egutegia, - airearen kalitatean zer hobekuntza lortzea espero den, eta zer epe aurreikusten den helburu horiek

lortzeko. 9) Aurreikusi edo aintzat hartu diren epe luzerako neurri edo proiektuei buruzko informazioa. 10) Eranskin honetan eskaturiko informazioa osatzen duten argitalpen, agiri, lan eta gainerakoak.

3.3 taula. 1073/2002 EDaren XII. eranskina (inguru-airearen kalitatea neurtu eta kudeatzeko 96/62/EE Direktibaren IV. eranskina).


Orrialdea: 11/47

Ekintza-planak prestatzeko orduan, ez da beharrezkoa muga-balioaren

gainditzeetariko bakoitza kontuan hartzea. Hau da, poluitzaile baten baino gehiagoren

kontzentrazioak gainditzen duenean muga-balioa, poluitzaile horiek guztiak bere

barruan hartzen dituen ekintza-plan bateratu bat gara daiteke.

Batzordearen 2004/244/EE Erabakian jasota daude plan edo programa horiek

aurkezteko neurriak. Beraz, erabaki horretan zehazten den bakarra da estatu kideek

informazioa aurkeztean erabili behar duten egitura, eta ez planen eta programen beren

egitura. Ekintza-plan batek tokian-tokian erabiltzeko egokiena den egitura izan behar

du. Bistan denez, ekintza-plan batek, gutxienik, Batzordeari aurkeztu behar zaion

informazioa jaso behar du (2004/224/EE Erabakia).

Erabaki horrek, bere eranskinean, bete behar diren zazpi formularioak eta

bakoitzari dagokion informazioa erakusten ditu:

1. formularioa: Plan edo programari buruzko informazio orokorra

2. formularioa: Muga-balioa gainditzearen deskribapena

3. formularioa: Aipaturiko urtean muga-balioa gainditu izanaren kausak

4. formularioa: Abiapuntuko maila

5. formularioa: Indarrean den legerian aurreikusitakoez bestelako neurrien zehaztapena

6. formularioa: Epe luzera begira har litezkeen eta oraindik hartu ez diren neurriak

7. formularioa: Neurrien laburpena


Orrialdea: 12/47

4. LANAREN METODOLOGIA

Tolosaldeko airearen kalitatearen diagnostikoa Tolosan egin da, han bakarrik

dagoelako eskualdeko poluitzaileak neurtzeko estazio finkoa. Berez, herri hauek

guztiek osatzen dute Tolosaldea: Abaltzisketa, Aduna, Albiztur, Alegia, Alkiza, Altzo,

Amezketa, Anoeta, Asteasu, Baliarrain, Belauntza, Berastegi, Berrobi, Bidegoian,

Gaztelu, Elduain, Hernialde, Ibarra, Ikaztegieta, Irura, Larraul, Leaburu, Lizartza,

Orendain, Orexa, Tolosa, Villabona eta Zizurkil. Etapa hauetan garatu da lana:

4.1 Emisio-mapak egitea

Plana indarrean den inguruan emisioen erreferentzia geografikoa zehaztea

bereziki garrantzitsua da aireko poluitzaile-mailan eragina izan dezaketen kausak

analizatzeko.

Alde horretatik, EAEko 2002ko Emisioen Inbentarioan jasotako informazioa

hartu da abiapuntutzat, eta 2006ko EPER-Euskadi Inbentarioan bildutako beste datu

batzuk gehitu zaizkio. Hala, jasoak daude 1996/61/EE Direktibaren eraginpeko

emisio-foku guztiak; direktiba hori ordenamendu juridikoan barneratua da 16/2002

Legearen bitartez —poluzioaren prebentzio eta kontrol integraturako legea (IPPC)—.

Poluzio-emisio nabarmenak dituzten beste enpresa batzuk ere sartu dira Inbentarioan.

4.1.1 Emisioen inbentarioa

Ekintza-plana indarrean den eremuko emisioen inbentarioak honako sektore

hauen emisioei buruzko informazioa jasotzen du:

a) Industria-jarduerak (atal honetan, kontuan hartzen dira hala emisio

puntualak nola lausoak; esate baterako, harrobiak)


Orrialdea: 13/47

b) Errepideko garraioa, eremu horretan gertatzen diren kondukzio-mota

guztiak kontuan harturik (herri barrukoa, herrigunean; herriartekoa

edo/eta autobidekoa, eskualdea gurutzatzen duten era horretako

errepideetan).

c) Etxebizitzaren eta zerbitzuen sektorea; nagusiki, hauei loturiko

emisioak: berokuntzarako erregaien kontsumoa, etxebizitzetan

garbiketarako eta sukalderako erabiltzen den ur beroa, ostalaritza,

osasun-arloa, hezkuntza, egoitzak eta kiroldegiak.

Emisioen Inbentariotik, honako poluitzaile hauek hartu dira kontuan: gizakiak

eragindako partikula solidoak (PM eta/edo PM10) eta nitrogeno-oxidoak (NOx). PM10

esaten zaio 10 mikra baino gutxiagoko diametro aerodinamikoa duten partikula

iragazgarrien frakzioari.

Emisio-mailak adierazteko, urte natural bakoitzean emititutako masa-unitateak

ematen dira.

• Errepideko garraioaren ondoriozko emisioak.

Honela kalkulatu dira errepideko garraioaren ondoriozko emisioak:

- EAEko ibilgailu-parkearen ezaugarriei dagozkien emisio-faktoreak zehaztuta.

Bi ibilgailu-mota hartu dira kontuan: arinak eta astunak. Arinetan sartzen dira

automobilak, motozikletak eta garraio arineko ibilgailuak (3,5 tona

bitartekoak); ibilgailu astunak, berriz, 3,5 tonatik gorako pisua garraiatzen

dutenak dira.

- Herriarteko errepideak eta autobideak zatika banatu dira eguneko batez

besteko intentsitatearen arabera (EBI). Gainera, zati bakoitzak ezaugarri batzuk

ditu, kontuan harturik ibilgailu astunen ehunekoa, zatiaren luzera eta

zirkulatzen duten batez besteko abiadura —hori kalkulatzeko, gidatze-era


Orrialdea: 14/47

(bide-mota) edo zati jakin bati dagokion abiadura zehatza hartu dira

datutzat—. Hala, formula hau aplikatu da herrien arteko bideen eta autobideen

zatietarako:

TtramopesTpesligTligautii

∗∗⎥⎦

⎤⎢⎣

⎡⎟⎠

⎞⎜⎝

⎛∗+⎟

⎠

⎞⎜⎝

⎛∗=+ ∑∑

==

long IM FE IM FEEE11

,,int

Non:

EFari: ibilgailu arinentzako emisio-faktorea, ibilgailu-parkearen

banaketaren arabera; errepide-zatiari dagokion abiaduraren araberakoa

da.

BIt: batez besteko intentsitatea, zati horretan t denbora batean

zirkulatzen duen ibilgailu-kopuruaren batez besteko balio bat

adierazten duena; BIt,ari ibilgailu arinena da, eta BIt,ast ibilgailu astunena.

Luzzati zatietako bakoitzaren luzera da

t: emisioa zer denbora-eperi dagokion, funtzionamenduaren arabera

- hiriguneko emisioak kalkulatzeko, biztanleko batez besteko erregai-

kontsumoaren ratioak erabili dira, eta ez eguneko batez besteko

intentsitateak (EBI).

4.1.2 Emisioen adierazpena

Informazio Geografikoaren Sistema (IGS) baten bitartez, eremuko poluitzaile-

emisioen adierazpena egin da.

• Emisio-foku puntualen mapa

2002ko EAEko Emisioen Inbentarioan sarturik dauden Tolosaldeko fokuetako

emisioak jaso dira, eta 2006 EPER-Euskadi Inbentarioko beste foku batzuetakoak.


Orrialdea: 15/47

• Emisio orokorren mapak

Poluitzaile-emisioen fokuak puntualak, linealak eta eremukoak izan

daitezkeenez, laukitxotan zatikatu dugu eskualdea. Hau da, emisio-sareta bat eratu

dugu, 250 metroko aldeak dituzten lauki edo gelaxkekin, eta lauki horietako

bakoitzean adierazi dugu zati horri dagokion emisioa.

Hiriko zirkulazioari eta etxebizitzaren eta zerbitzuen sektoreari dagozkion

emisioen kasuan, lotura egiten da biztanleguneekin, biztanleko erregai-kontsumoaren

bitartez; hau da, eremu-unitate bakoitzeko emisio-datu bat lortzen da. Ez da hala

gertatzen hiri arteko errepideetan eta autobideetan, emisioak lerro bati lotzen

baitzaizkio halakoetan; luzera-unitate bakoitzeko emisioa. Industria-jarduerak, berriz,

foku puntual gisa adierazten dira.

Beraz, emisio horiek sareta bateko laukien gainean proiektatu dira, eta

informazio hau lortu da:

a) Emisio totala

b) Emisioak sektoreka (industria, zirkulazioa eta etxebizitza-zerbitzuak)

c) Zirkulazioaren emisioak, hiriguneko zirkulazioari eta hiri arteko

errepideei eta autobideei lotuak

4.2 Airearen kalitateari buruzko datuen tratamendua eta datu alternatiboen

bilketa

Aztertutako airearen kalitateari buruzko datuak EAEko Airearen Kalitatea

Kontrolatzeko Sarearen neurketa-estazioetan jasotakoak dira; Eusko Jaurlaritzako

Ingurumen Sailak kudeatzen du sare hori.

Kontuan hartu dira 1073/2002 EDan aipaturiko poluitzaileak, baina azterketa bi

poluitzaileren inguruan egin da bereziki: material partikulatua (PM10) eta nitrogeno-


Orrialdea: 16/47

oxidoak (NOx); lehenbizikoa, 1073/2002 EDa urratzen duen poluitzailea delako;

bigarrena, berriz, emisio-fokuak bereizten laguntzen duen poluitzaile-aztarnatzat

hartzen delako. Horiekin, datu-tratamendu bat egin da (urteko batezbestekoak, muga-

balioen gaindialdiak...), gero analizatzeko.

Era berean, erakunde batekin baino gehiagorekin harremanetan jarri behar izan

da beste datu osagarri beharrezko batzuk jasotzeko, hala nola meteorologia-datuak

(Euskalmet eta Eusko Jaurlaritzako Airearen Kalitatearen Sarea) eta aztergai zen

eremuko informazioa (udalak, Aldundia) eta beste.

4.3 Eremuko poluzio-mailen aurretiazko balioztatzea

Tolosa estazioan 2003an, 2004an, 2005ean eta 2006an eta 2007an jasotako

poluzio-datuak analizatu dira. Analisi horretan, ez dira Tolosaldean egindako

neurketak bakarrik hartu kontuan; EAEko beste estazio batzuetako datuak ere hartu

dira, adierazgarriak izan baitaitezke emisio-fokuren batentzat (adibidez, herriguneko

zirkulazioa).

Datuak analizatzean, nagusiki 1073/2002 EDak ezarritako muga-balioak

betetzen ziren balioztatu da. Emaitzen arabera, PM10 material partikulatuaren kasuan

bakarrik huts egiten zaio egungo legeriari. Poluitzaile horrentzat, neurketa-estazioetan

erregistraturiko balioez gainera, kontuan hartu dira 1073/2002 EDaren arabera

zenbait erregistro baliogabetzeko bide ematen duten faktore batzuk. Alde horretatik,

esan beharra dago EAEn Saharako hautsa sartzen dela urtean zenbait aldiz, eta muga-

balioak gainditzen direla. Egoera horiek aztertzean, Ingurumen Ministerioak emandako

jarraibideak izan dira kontuan.


Orrialdea: 17/47

4.4 Eraginik handieneko fokuen identifikazioa

Fokuetako bakoitzak inguru-airean atzemandako poluzioan nola eragiten duen

jakitea da xedea. Horretarako, fokuen emisio-kondizioak ez ezik, kontuan hartu dira

neurketa-puntuarekiko kokapena, poluitzaile batetik eta bestetik atzemandako

kontzentrazioak, nagusi zen meteorologia eta topografia; tokiko haizeen joera

baldintzatzen du azken horrek, eta, ondorioz, sakabanaketa ere bai.

Aztertu da poluzio-mailak nola aldatzen diren denbora-aldagai batzuen

arabera. Poluitzaile-kontzentrazioaren eguneko, asteko eta hileko zikloa aztertu da,

toki bateko eta bestetako emaitzak alderatuz; hots, emisio-foku desberdinen

eraginpean dauden estazioen emaitzak alderatuz.

Meteorologiaren eragina izan da kontuan harturiko beste alderdi bat. Haizearen

norabideari eta indarrari buruzko datuak poluzio-mailekin batera aztertu dira, eta

lotura bat egin ahal izan da hiru elementuon artean: poluitzaileen mailak, nagusi den

haize-joera eta emisio-fokuen kokapena.

Hala, toki bereko poluitzaile baten baino gehiagoren mailaren arteko alderaketa

egin da, eta neurketa-gune desberdinen artekoa ere bai.


Orrialdea: 18/47

5. EMISIO-INBENTARIOAREN ANALISIA

5.1 PM10-emisioak Tolosaldean

5.1.1 Industria-fokuak

5.1 taulan ageri dira 2002ko EAEko Emisioen Inbentarioan sarturiko Tolosaldeko

enpresak eta 2006ko EPER-Euskadi Inbentarioan sarturiko beste batzuk. Denek ez dute

zuzenean material partikulaturik emititzen (MP10, hamar mikra baino gutxiagoko

diametroa duten partikulak), baina, beste gas poluitzaile batzuk emititzearen ondorioz

(NOx, SO2, NH3), atmosferako erreakzio kimiko batzuen bitartez, PM10-a eratzea eragin

dezakete. Horregatik, komeni da poluzio-foku nagusien inguruko ideia bat izatea (5.1

irudia).

Herria Enpresaren izena X koordenatua Y koordenatua Aduna REFRACTARIOS KELSEN 576431 4783637 Alegia BECKER BUJACK, S.A. 574084 4772140 Alegia AUXILIAR PAPELERA 573716 4772920 Altzo CALERA DE ALZO 576160 4771060 Altzo CANTERA DE ALZO, S.A. 576664 4770963

Berastegi SMURFIT MUNKSJÖ PAPER, S.A.. 580439 4777264 Berrobi SARRIO PAPEL - Uranga fabrika 578665 4777325 Tolosa AMAROZKO PAPER-FABRIKA 575026 4775281 Tolosa DIVA, S.A.T. 574590 4776260

Villabona PAPERALIA - La Salvadora 576953 4782131 Zizurkil PAPELERA DEL ORIA 577000 4782622 Aduna LIZARREKA - Ekonor 577156 4783555

Amezketa PAPEL ARALAR S. L. 574447 4766662

5.1 taula. - 2002ko EAEko Emisioen Inbentarioan eta 2006ko EPER-Euskadi erregistroan sartutako Tolosaldeko enpresak.

Gaur egun, Tolosan hiru industrialde nagusi daude (Santa Luzia, Laskorain eta

Usabal). Hala ere, haietan egiten diren jarduerak, berez, ez dira atmosferara PM10 asko


Orrialdea: 19/47


Orrialdea: 20/47

emititzekoak: galdaragintza-lantegi txikiak, karrozeriak, garajeak, biltegiak, larru-

lantegiak… Aipatzekoa da, bestalde, hiru lantegi itxi zirela 2005ean, 2006an eta

2007an, hurrenez hurren: Celulosas del Araxes (hegoaldean, Lizartza alderako

errepidean), Papelera Tolosana (herrigunearen ekialdean) eta Funkide (herrigunearen

iparraldean).

5.1 irudia. - 2002ko EAEko Emisioen Inbentarioan eta 2006ko EPER-Euskadi Inbentarioan sartutako Tolosaldeko enpresak.


Orrialdea: 21/47

5.1.2 Ibilgailuen zirkulazioa

Errepideko garraioari loturiko PM10-emisioak ageri dira ondorengo irudian,

250x250 metroko sareta batean adierazirik. Esan beharra dago kalkulu horretan ihes-

hodiari dagozkion emisio puntualak bakarrik hartu direla kontuan, eta ez beste PM10-

emisio batzuk, ibilgailuen mugimenduagatik berresekitzen den material partikulatuari

edo balazten eraginari dagozkionak.

5.2 irudia. - Tolosaldean garraio-sektoreari loturiko PM10-emisioa 2002. urtean.


Orrialdea: 22/47

5.1.3 Etxebizitza eta zerbitzuak

Errepideko garraioaren kasuan bezala, etxebizitzaren eta zerbitzuen sektoreari

dagozkion PM10-emisioak ageri dira 5.3 irudian.

5.3 irudia. - Tolosaldean etxebizitzaren eta zerbitzuen sektoreari loturiko PM10-emisioa 2002. urtean.


Orrialdea: 23/47

5.2 Tolosaldeko NOx-emisioak

5.2.1 Sektore guztiak batera hartuta

Guztirako NOx-emisioak ageri dira ondorengo irudian: batera hartu dira

industria-fokuei, errepideko garraioari eta etxebizitzaren eta zerbitzuen sektoreari

dagozkienak.

5.4 irudia. - Tolosaldeko NOx-emisioak 2002. urtean (guztira, sektore guztiak batera hartuta).


Orrialdea: 24/47

NOx-emisio handiak dituzten foku batzuk atzeman daitezke 5.4 irudian, lauki

batzuetan (Amarozko paper-fabrika, Calera de Alzo eta Zizurkilgo Papelera del Oria).

5.2.2 Garraio-sektorea

Hona hemen herri barruko eta herriarteko garraioaren eragina, guztira.

5.5 irudia. - Tolosaldean garraio-sektoreari loturiko NOx-emisioa 2002. urtean.

2002an Tolosalde osoan zirkulazioaren eraginez jasoriko NOx-emisioen % 92

herriarteko zirkulazioari zegokiola kalkulatzen da. Datu hori, neurri handi batean,


Orrialdea: 25/47

udalerrien arteko zirkulazio handiari zor zaio, eta orobat N-1 errepidean dabilen

ibilgailu-kopuru handiari (ibilgailu astunak eta arinak). Ibilgailu astunetako askok ez

dute Tolosaldea jatorri edo helmuga; pasaeran doaz, ibilaldi ertain edo luzeetan. Hala

ere, ez da ahaztu behar ibilgailu astun asko mugiarazten duela eskualdeko ekonomia-

eta industria-jarduerak ere (nahiz eta papergintza-sektoreak orain horrenbesteko

jarduerarik ez izan).

5.3 Sektore bakoitzak emisioetan duen partea

Tolosaldeak ekonomia-jarduera nabarmena du, hala industria-sektorean nola

zerbitzuen sektorean. Oro har, salbuespen jakinen bat kenduta, jarduerek ez dute

poluitzeko ahalmen handia; ez, behintzat, EAEko beste eskualde batzuekin alderatuz

gero (adibidez, Goierri).

Esan bezala, azken urteotan Tolosaldean itxi egin dira papergintzarekin loturiko

zenbait enpresa (denbora batean, eskualdearen erreferentzia izana da papergintza).

Nolanahi ere, eskualdean badira zenbait industrialde, eta haiek jarraitzen dute

inguruko ekonomia dinamizatzen.

Interesgarria da Tolosalde guztian sektore bakoitzak zer emisio dituen ikustea:

Emisiones inventariadas en el 2002

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Industria Transporte Residencial-Servicios

Tone

lada

s/añ

o

PM10

Emisiones inventariadas en el 2002

0100200300400500600700800900

1000

Industria Transporte Residencial-Servicios

Tone

lada

s/añ

o

NOx

5.6 irudia. - Tolosaldean 2002an sektore bakoitzari loturiko PM10- eta NOx-emisioak.


Orrialdea: 26/47

Sektore bakoitzean 2002an inbentariatutako emisioak bakarrik ageri dira 5.6

irudian. Emaitzek erakusten dutenez, oro har, garraioa da partikulak (PM10) eta

nitrogeno-oxidoak (NOx) emititzen dituen eragile nagusia. Nahiz eta konparaketa

horretan industria-jarduerarik poluitzaileenak baino ez diren kontuan hartu, ez da

espero izatekoa gainerako industria-jarduerak gehituta ere sektore horren emisioek

garraio-sektorearenak gainditzea, batez ere PM10-aren kasuan; gainera, kontuan izan

behar da garraio-sektorean ihes-hodietatik emititutako partikulak bakarrik hartu direla

kontuan, alde batera utzita berresekitzeari, balazten higadurari eta abarri dagozkien

emisioak (ihes-hodiko emisioen antzeko balioak izan litzakete horiek ere). Beraz,

ondorioztatu behar da 2002an garraioa izan zela atmosferara material partikulatu

gehien emititu zuen sektorea. Geroztik, ibilgailuek asko hobetu dituzte emisioak,

azken urteotan emisio-araudi berriak sartu baitira, gutxika, hala ibilgailu arinentzat

nola astunentzat (Euro III eta Euro IV), baina industria batzuk itxi ere egin dira, eta

beste batzuetan poluzio gutxiago eragiten duten teknologiak erabiltzen hasi ere bai.

Horregatik, pentsatzekoa da Tolosaldean garraio-sektorea dela gaur egun ere PM10-

partikula gehien emititzen duen sektorea.

Tolosaldeko PM10-emisiorik gehienak A-15 autobidean eta, batez ere, N-1

errepidean gertatzen dira, haietan ibiltzen den ibilgailu arin eta astunen kopuru oso

handiaren ondorioz. Herriguneetan bertan gertatzen diren emisioei dagokienez,

Tolosak ematen ditu baliorik handienak, eskualdeko herri nagusia den aldetik.


Orrialdea: 27/47

6. AIREAREN KALITATEAREN ANALISIA

6.1 Tolosaldeko airearen kalitatea neurtzeko estazioa

Gaur egun, poluitzaileak etengabe neurtzeko estazio finko bakar bat du Eusko

Jaurlaritzak Tolosaldean. Hau da:

ESTAZIOA X koordenatua Y koordenatua Herria Tolosa 575106 4775968 Tolosa

6.1 irudia. - Eusko Jaurlaritzak Tolosaldean airearen kalitatea kontrolatzeko duen estazioa.


Orrialdea: 28/47

Tolosa estazioa herrigunean bertan dago, zirkulazioak sorturiko emisioen

eraginpean, nagusiki, eta inguruko industriaren eraginpean.

6.2 irudia. - Tolosako airearen kalitatea neurtzeko estazioa.

6.2 Airearen kalitate-mailaren balioztatzea, 1073/2002 EDarekin alderatuta

NO2, SO2, CO eta PM10 poluitzaileek 2007ra arte Tolosa estazioan izandako

emaitzak aztertuta, material partikulatua (PM10) izan da 1073/2002 EDak ezarritako

muga-balioak bete ez dituen bakarra.

Ondorengo taulan ageri da datu baliozkoen ehunekoa:

Datu baliozkoen ehunekoa Estazioa 2003.

urtea 2004. urtea

2005. urtea 2006. urtea

2007. urtea

Tolosa 80,0 79,7* 29,3* 100 99.7

6.1 taula. Tolosa estazioan jasoriko egunez eguneko PM10-datu baliozkoen ehunekoa.


Orrialdea: 29/47

Esan beharra dago 2004tik 2005era Tolosa herriguneko beste leku batean egon

zela estazioa, 6.3 irudian ikus daitekeen bezala. Beraz, 2004. eta 2005. urteen parte

bateko datu baliozkorik ez dago Tolosako airearen kalitateari dagokionez, eta, neurri

batean, esan daiteke urte horiek ez direla adierazgarriak airearen kalitateari buruzko

datuen aldetik. Hurrengo kapituluetan ikusiko dugunez, estazioaren kokagune batetik

bestera aldatu egiten dira bai emisio poluitzaileen eragin-mota bai airearen

kalitatearen kasuistika.

6.3 irudia. - Tolosako airearen kalitatea kontrolatzeko estazioaren bi kokaguneak: tokiz aldatu aurrekoa eta ondorengoa.


Orrialdea: 30/47


Orrialdea: 31/47

PM10-aren urteko neurriek azken urteetan izandako eboluzioa ageri da 6.4

irudian. Ikus daitekeen bezala, azken urteetan ez da gainditu PM10-arentzat bete

beharreko urteko muga-balioa (40 μg/m3). Beraz, PM10-aren urteko batezbestekoari

dagokionez, bete egin zen indarrean dagoen araudia.

Gainera, 1073/2002 EDak eguneko PM10-balioen gaindialdi-kopuru mugatu bat

ere ezartzen du. 6.5 irudian ageri da gaindialdi-kopuruaren bilakaera.

6.4 irudia. - Urteko batez besteko PM10-kontzentrazioen eboluzioa Tolosa estazioan.

Medias Anuales de PM10 en Tolosa

0

10

20

30

40

50

2003 2004 2005 2006 2007Año

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

Valor límite en el 2005


Orrialdea: 32/47

6.5 irudia. – Tolosa estazioan PM10-aren eguneko muga-balioa (50 µg/m3) gainditu zen aldien eboluzioa, urtez urte.

2003an eta 2006an 35 aldiz baino gehiagotan gainditu zen 2005erako

onarturiko eguneko muga-balioa (50 μg/m3). Hala ere, 1073/2002 EDan urte

bakoitzerako ezarritako onarpen-tarteak kontuan hartuta, 2006a izan zen Tolosa

estazioak legeria bete ez zuen urte bakarra.

Neurketa-estazioa tokiz aldatzeak izandako eragina kontuan hartu nahiz ez,

emaitzek erakusten dute batez besteko PM10-maila oso antzekoa izan dela azken bost

urteetan. Hala ere, eguneko gaindialdiek gorabeherak izan dituzte urteen arabera;

seguruenik, urte bakoitzeko meteorologiak eta herriko gertaera jakin batzuek (obrak)

eraginak.

6.3 Tolosa estazioan muga-balioak gainditzearen kausak zein diren

Tolosa estazioa Tolosa herriaren erdigunean dago. Tolosa bere eskualdeko herri

nagusia da, biztanleriaren parte handi bat han bizi baita (eskualde guztiko 45.000

biztanleetatik, 18.000). Tolosaldeko herrietatik, 12 ez dira 2.000 biztanlera iristen;

Superaciones de VL diario en Tolosa

39

12

35

55

35

0

10

20

30

40

50

60

2003 2004 2005 2006 2007Año

Núm

ero

de s

uper

acio

nes

Número de superaciones permitidas en

horrek esan nahi du Tolosaren mende daudela zerbitzu zentralizatu askotarako, eta

hara mugitu beharra daukala jendeak.

6.6 irudia. - Tolosako herrigunearen parte bat, Oria ibaiaren ertzean.

Oria ibaia da eskualdearen ardatz nagusia, haren ibilguaren erdiko zatiaren

inguruan baitaude Tolosaldeko herrigune nagusiak (Aduna, Villabona, Zizurkil, Irura,

Anoeta, Tolosa, Ibarra, Alegia, Ikaztegieta eta Legorreta) eta hainbat industrialde, era

askotako jarduerak dituztenak (zerbitzuak, industria…). Aurreko kapituluetan esan

bezala, eskualdeko industriaren ezaugarrietako bat da oso poluitzailea ez izatea, baina

nabarmendu beharrekoa da papergintza-sektorearen garrantzia, nahiz gaur egun

beste jarduera batzuei tokia uzten ari zaien. Oria ibaiaren ibarrean, ibilgailu

motordunen zirkulazio handia dago, N-1 autobian (lehengo N-1 errepidea, Madril-

Irun). Ibilgailu horietako askok ez dute Tolosa jatorri edo helburu, baizik eta ibilbide

ertain edo luzeak egiten ari dira eta pasaeran doaz. Gainera, eskualde barruko

desplazamenduak ere egiten dira (beste herrietatik Tolosara, gehienbat). Beraz, esan

daiteke Tolosako herriak, denera, zirkulazio handia jasaten duela.


Orrialdea: 33/47

Bestalde, inguruaren geomorfologiak nabarmen baldintzatzen du airearen

kalitate-maila. Ibarretako biztanlegune jendetsuen, industrialdeen eta ibilgailu-

zirkulazio handiaren ondorioz, airearen poluzio-maila handia izaten da zenbait

egunetan.

6.3.1 Udalerriaren ezaugarri meteorologiko orokorrak

Tolosako herrian ez da meteorologia-aldagaien neurketarik egiten (haizearen

norabidea eta indarra, tenperatura, eguzki-erradiazioa…). Oria ibarrean nagusi diren

haize-joerak aztertzeko, Euskalmetek Zizurkilen jasotako datuak erabili dira.

Distantzia pixka bat badago Tolosako herrigunetik Zizurkilen meteorologia-estazioa

kokaturik dagoen tokira (6 kilometro), baina, ibarraren forma dela eta, Zizurkilgo

informazioa baliozkoa da Tolosako haize-joeraren deskribapen orokorra egiteko.

Tolosan nahiko sarritan izaten da behe-lainoa, ibarraren orografiak eragindako

atmosferaren egonkortasun-uneetan. Ibarra estutu egiten da Irura-Anoeta inguruan,

Tolosan ireki, eta atzera estutu Altzo-Alegian (6.7 irudia).

Zizurkil estazioan jasotako meteorologia-datuetan, eragin handi samarra dute

orografiak eta Oria ibarraren orientazioak. 6.8 irudian adierazirik daude Zizurkil

estazioan 2006an erregistraturiko haize-norabideak. Emaitzak oso antzekoak izan

ziren 2007an. Bi haize-norabide dira beste guztien gainetik nabarmen (% 40ko

maiztasuna): hegoaldekoa (S) eta hegoalde hego-mendebaldekoa (SSW). Laugarren

koadrantean, nahiz askoz maiztasun txikiagoarekin, ipar-mendebaldekoa (NW) eta ipar

ipar-mendebaldekoa (NNW) nabarmentzen dira. Lehenengo kasuan (S), maiztasun

berarekin gertatzen dira haizearen abiadura-mailak (10 m/s arterainokoak);

bigarrenean (N), berriz, ia ez dago 5 m/s-tik gorako abiadurako haizerik. Altuera da

haize-abiadura handien zergatikoa, estazioa ehun bat metro gorago baitago ibarraren

behealdea baino. Haize-norabideek erakusten dute atmosferaren fluxua kanalizatu


Orrialdea: 34/47

egiten dela, Oria ibaiaren ibarrean zehar, Zizurkildik igarotzean (6.7 irudia). Neguan,

nahiz eta EAEn iparraldeko haizeak izan eskala sinoptikoan, Tolosaldean haize horiek

estalirik gelditzen dira eskualdean topografiak duen eraginagatik eta kosta hurbil

izanik sortzen diren brisengatik, eta hego hego-mendebaldeko haizeak (SSW) garatzen

dira. Udan, aldiz, atmosferaren egoerak itsas brisak sortzea eragiten du, eta brisa

horiek dozenaka kilometro barnera daitezke EAEko ibarretan barna, atmosferako

zirkulazio orokorra aldatzen dutela. Hartara, Zizurkil eta Tolosara ipar aldeko haize-

fluxuak iristen dira (6.9 irudia).

6.7 irudia. - Ingurumen Sailburuordetzaren Airearen kalitatea kontrolatzeko sareko Tolosa estazioaren kokapena. Euskalmetek Zizurkilen duen meteorologia-estazioaren kokapena.


Orrialdea: 35/47

Periodo:

2.3 1.6 0.4 4.2

2.7 1.4 0.4 4.5

2.3 3.2 0.4 5.9

1.5 1.7 0.4 3.6

0.8 0.1 0.9

< 1.5 m/s 1.0 1.0

1.5/ 3 m/s 1.2 0.2 0.1 1.4

3/ 5 m/s 1.6 0.5 0.8 1.3 0.1 4.5

5/ 10 m/s 3.7 3.0 3.6 4.2 0.3 14.8

> 10 m/s 6.9 6.4 6.9 4.3 0.3 24.8

5.1 1.7 0.4 0.4 0.1 7.8

3.4 0.4 0.2 0.1 4.0

3.1 0.4 0.1 3.6

3.1 0.9 0.3 0.2 4.5

2.4 2.0 1.2 0.4 6.1

2.5 3.3 2.2 0.3 8.2

Noroeste

Nornoroeste

5-10

>10

Sudeste

Sur- Sudeste

Sur

Sur- Sudoeste

Oeste

Oeste- Noroeste

Velocidad Viento (m/s)

Este

Este- Sudeste

2006

< 1

.5

1.5-

3

Norte

43.8

26.8

17.3

11.1

0.8

Total

Sectores 3 -5

Nornordeste

Nordeste

Este- Nordeste

Sudoeste

Oeste- Sudoeste

26%17%8%

6.8 irudia. Zizurkil meteorologia-estazioko 2006ko haize-arrosak.

a)

Periodo:

< 1.5 m/s

1.5/ 3 m/s

3/ 5 m/s

5/ 10 m/s

> 10 m/s

mayo-junio 2006

13%8%4%

b)

Periodo:

< 1.5 m/s

1.5/ 3 m/s

3/ 5 m/s

5/ 10 m/s

> 10 m/s

Noviembre-Diciembre 2006

40%27%13%

6.9 irudia. - Zizurkil meteorologia-estazioko haize-arrosak, 2006ko maiatz-ekainetan (a) eta azaro-abenduetan (b).

Zizurkilgo estazioaren goratasuna kontuan harturik ere, jasotako datuek

erakusten dute ingurua nahiko ongi aireztatuta dagoela; horren adierazgarri, 2006an


Orrialdea: 36/47

oso barealdi gutxi erregistratu izana (datuen arabera, % 9an bakarrik da haizearen

abiadura 0,5 m/s baino txikiagoa). Hala ere, ibarraren egitura dela eta, litekeena da

Tolosan barealdi gehiago izatea. Edozein modutan, badirudi Tolosaldeko

meteorologia-kondizioak lagungarri direla hango poluzio-iturrien emisioak

sakabanatzeko, topografia konplexuaren eragozpenarekin betiere.

6.3.2 PM10-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa

Tolosan PM10-kontzentrazio handiak zeren ondorio izaten diren zehazteko,

Zizurkilgo meteorologia-estazioan erregistratutako haize-norabide eta –abiadurekin

alderatu dira poluzio-datuak.

2006ko eta 2007ko datuak aztertu dira, eta emaitzek erakutsi dute zenbait

aire-masa poluituk eragina dutela Tolosan gertatzen diren poluzio-mailetan. 6.10

irudian ageri dira emaitzak.


Orrialdea: 37/47

a) b)

6.10 irudia. - Tolosan 2006an (a) eta 2007an (b) batez beste izandako PM10-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka.

Kontzentrazioak haize-norabideka aztertuta, ikusten da PM10-kontzentraziorik

handienak norabide hauen inguruan gertatzen direla: mendebaldea (W), ipar-ekialdea

(NE) eta eki hego-ekialdea (ESE). Baina ez dago alde handirik norabide horien eta

gainerakoen artean. Bestalde, PM10-aren batez besteko kontzentraziorik apalena

haizeak Zizurkilen hegotik (S) jotzen duenean gertatzen da Tolosan. Ez dago alde


Orrialdea: 38/47

handirik 2006tik 2007ra sektore bakoitzean erregistratutako mailetan; horrek esan

nahi du airearen kalitatearen gaineko eraginean ez dela aldaketa handirik izan

poluzio-iturriei dagokienez (adibidez, herri-lan handiak, industrien jarduera-

aldaketa…).

Haize-abiadurak bereizten baditugu, oro har, kontzentrazio handienak abiadura

apalekin gertatzen dira (v<1,5 m/s) ia norabide guztietan, salbu ekialdeko norabidean

(E) eta ekialde ipar-ekialdekoan (ENE), haietan PM10-kontzentrazioa handixeagoa baita

haizearen abiadura 3 m/s ingurukoa denean. Haize-abiadura apaletan (v<1,5 m/s),

haizeak mendebal ipar-mendebaldetik eta ipar-ekialdetik jotzen duenean gertatzen

dira kontzentraziorik handienak, 6.11 irudian ikus daitekeenez. Gainera, mendebal

ipar-mendebaldeko norabideen inguruan kontzentrazioak asko jaisten dira v > 3 m/s

denean. Horrek erakusten du gertuko gune batzuek eragina dutela; izan liteke

Tolosako herrigunearen beraren eragina.

Bestalde, hego hego-mendebalde inguruko norabideekin antzeko

kontzentrazioak ikusten dira haizearen abiadura 1,5-5 tartekoa denean, eta horrek

adieraz lezake PM10-emisioak garraiatu/arrastatu egiten direla ibarraren barrualdeko

lekuren batzuetatik.


Orrialdea: 39/47

a) Conc. Media PM10 ug/ m3

0

50

100

1501

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16 >10 m/s

5-10 m/s

3-5 m/s

1.5-3 m/s

< 1.5 m/s

b) Conc. Media PM10 ug/ m3

0

50

100

1501

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16 >10 m/s

5-10 m/s

3-5 m/s

1.5-3 m/s

< 1.5 m/s

Sector 1 N Sector 9Sector 2 NNE Sector 10Sector 3 NE Sector 11Sector 4 ENE Sector 12Sector 5 E Sector 13Sector 6 ESE Sector 14Sector 7 SE Sector 15Sector 8 SSE Sector 16 NNW

NWWNW

WWSWSW

SSWS

6.11 irudia. - Tolosan 2006an (a) eta 2007an (b) batez beste izandako PM10-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka eta abiadura-mailaka.

6.3.3 NOx-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa

6.12 irudian ikus dezakegunez, NO-kontzentrazio handienak hirugarren

koadrantean gertatzen dira, nabarmen. PM10-aren kasuan bezala, NO-kontzentrazio

handiena hego hego-mendebaldeko norabidean (SSE) gertatzen da.


Orrialdea: 40/47

a) b)

6.12 irudia. - Tolosan 2006an (a) eta 2007an (b) batez beste izandako NO-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka.

Ez dirudi 2006tik 2007ra NO-kontzentrazioa handitu denik hirugarren

koadranteko sektore batzuetan. PM10-aren kasuan ez da hala gertatzen, eta horrek

pentsarazten du ez dutela foku berek eragiten NO- eta PM10-mailetan. Ikusten da,

gainera, PM10-aren kasuan ez bezala, haize-norabideak nabarmen baldintzatzen duela

NO-maila (alde handia dago iparraldeko haizeen (N) eta hirugarren koadrantekoen

artean).


Orrialdea: 41/47

Haizearen abiadurari begiratuta, hego hego-ekialdeko haizea eta 3 m/s eta 5

m/s bitarteko abiadurakoa denean gertatzen dira kontzentraziorik handienak bi

urteetan. Norabide horren inguruan, kontzentrazioak oso antzekoak dira abiadura 5

m/s baino txikiagoa denean. Emaitza horiek pentsarazten dute, PM10-aren kasuan

bezala, poluitzaileak arrastatu egiten direla ibarrean gorako toki batetik baino

gehiagotatik; N-1 autobia eta industria-jardueraren bat izan litezke eragileak.

Bestalde, NO-kontzentrazioak asko jaisten dira haizearen abiadura 1,5 m/s baino

handiagoa denean, bigarren koadranteko norabide batzuetan eta mendebaldeko

norabidean (W); gertuko foku batzuen eragina izan liteke.

Conc. Media NO ug/ m3

0

50

100

150

2001

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16 >10 m/s

5-10 m/s

3-5 m/s

1.5-3 m/s

< 1.5 m/s


NWWNW

WWSWSW

SSWS

6.13 irudia. - Tolosan 2006an batez beste izandako NO-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka eta abiadura-mailaka.

6.3.4 NO2-kontzentrazioek meteorologia-aldagaiekin duten erlazioa

NO2-ari dagozkion 2006ko eta 2007ko datuak ere aztertu ditugu. Oro har,

emaitzek erakusten dute kontzentrazio-banaketa ez dagoela NO-aren kasuan bezain

fokalizatua haize-norabidearen arabera. Hala ere, bigarren eta hirugarren

koadranteetako haize-norabideetan kontzentrazioa zertxobait handiagoa da.

Kontzentraziorik txikienak laugarren koadrantean ageri dira. Emaitzak 6.14 irudian

daude jasorik.


Orrialdea: 42/47

a) b)

6.14 irudia. - Tolosan 2006an (a) eta 2007an (b) batez beste izandako NO2-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka.

Ikus dezakegu, bestalde, haize-norabide bererako abiadura-mailen arteko

aldeak ez direla NO-aren kasuan bezain handiak. Hala eta guztiz ere, kontzentrazioak,

oro har, jaitsi egiten dira haizearen abiadura handitu ahala, aire-masak gehiago

mugitzearekin eta nahastearekin batera. Nolanahi ere, hego hego-mendebaldearen

inguruko norabideetan (SSW) kontzentrazioak berdinak eta zenbaitetan handiagoak


Orrialdea: 43/47

dira haize-abiadura handiekin ere. Horrek esan nahi du poluitzaileak ibarrean zehar

arrastatzen direla, eta Tolosako herrigunera oxidazio-egoeran iritsi (NO -> NO2).

Conc. Media NO2 ug/ m3

0

50

100

150

2001

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16 >10 m/s

5-10 m/s

3-5 m/s

1.5-3 m/s

< 1.5 m/s


NWWNW

WWSWSW

SSWS

6.15 irudia. - Tolosan 2006an batez beste izandako NO2-kontzentrazioak, Zizurkil estazioan erregistraturiko haizearen norabide-sektoreka eta abiadura-mailaka.

NO-ari eta NO2-ari dagozkion emaitzak bateragarriak dira. Izan ere, NO-a

gertuko emisio-fokuei loturik egoten da; NO2-a, berriz, luzaroago egoten da

atmosferan, eta haren parte bat errekuntza-fokuetatik datorren NO-ak atmosferan

jasaten duen oxidazio-prozesuaren ondorio da.

6.3.5 Eguneko PM10-, NO-, eta NO2- zikloa

Eguneko ordu bakoitzerako kalkulatutako urteko batezbestekoari begiratuta,

ikus daiteke zer bilakaera izan duten egunean zehar poluitzaile hauen

kontzentrazioek: PM10-a (material partikulatua, 10 mikra baino gutxiagoko diametro

aerodinamikoa duena), NO-a eta NO2-a.

6.16 irudian, Tolosa estazioan 2003an, 2006an eta 2007an izandako eguneko

PM10-zikloak ageri dira. Lehenago esan bezala, 2004 eta 2005 bitartean estazioa tokiz

aldatu zen, eta zenbait diferentzia atzematen dira toki batean eta bestean

erregistraturiko eguneko zikloen artean. 2003an, goizetan (8 GMT ordua), igo egin zen


Orrialdea: 44/47

kontzentrazioa, gehienbat herri barruko trafikoa dela eta; 2006an eta 2007an, aldiz,

ez da atzematen goizetako erpin hori. Lehenengo kokalekuan ibilgailuen eragin

handiagoa izateari egotz dakioke alde hori, eta, neurri batean, kale artean emititutako

poluitzaileak airean geldiago egoteari (sakabanatze-ahalmen txikiagoa).

Ciclo diario de PM10 en 2007

0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

Beasain ParqueEuropa Renteria Tolosa Azpeitia

Ciclo diario de PM10 en 2006

0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

Beasain ParqueEuropa Renteria Tolosa Azpeitia Ciclo diario de PM10 en 2003

0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)


6.16 irudia. - Tolosa estazioko eguneko PM10-zikloa 2006an eta 2007an (gaur egungo kokalekuan) eta 2003an.


Orrialdea: 45/47

Bestalde, kokaleku batean nahiz bestean, PM10-kontzentrazioaren erpin bat

ikusten da arratsaldeetan, herri barruko estazioetan gertatzen den bezala (goizeko

erpina eta arratsaldeko erpina). Tolosa estazioaren kasuan, kontzentrazioa askoz

handiagoa da arratsaldean eguneko beste edozein unetan baino. Kokaleku berrian

(2006 eta 2007), kontzentrazioan erpin bat ikusten da eguzki-orduko 19etatik 20etara

bitartean; eta 2003ko kokalekuan, berriz, erpina zorrotzagoa da 19etan.

Emaitzak Azpeitia herri barruko estazioarekin alderatzen baditugu —

zirkulazioaren eta industria-jardueraren eragin handia du Azpeitikoak—, ikus

dezakegu Tolosako eguneko zikloaren eboluzioa leuna dela, hau da, alde handirik ez

dagoela egunean zeharreko batez besteko kontzentrazioetan. Antzeko zerbait

gertatzen da Beasain estazioan. Beraz, Tolosan arratsaldez bada goizez ez dagoen

eraginen bat. Beharbada, arratsaldez herrigunean (neurketa-estazioaren inguruan)

ibilgailu gehiago sartzeak eta autobideko zirkulazioak eragiten dute gehikuntza hori.

Eguneko NO- eta NO2-zikloek, nolabait, berretsi egiten dituzte emaitza horiek.

2003an, NO-balioen egunean zeharreko eboluzioa beste herri barruko estazio

batzuetakoaren oso antzekoa izan zen (Europa Parkea, Bilbon, edo Errenteria).

Kokaleku berrian, ordea, 2006an eta 2007an, arratsaldeko erpinak oso balio altuak

ematen ditu beste estazioetakoen aldean. Bestalde, NO2-aren zikloari begiratzen

badiogu, ikus dezakegu urtero berdintsua dela zikloa, eta beste estazio batzuetakoen

antzekoa. NO-ak NO2-arekiko erakusten dituen ezaugarri horien arabera, esan liteke

estaziotik gertu dagoen errekuntza-fokuren bat badela arratsaldean.

NOx- eta PM10-erpinen orduak alderatuta, ikusten da bat datozela, bai goizean

(8etan), bai arratsaldean (19-20). Horretatik ondoriozta daiteke bi poluitzaileak

emisio-foku berarenak direla (zirkulazioa), eta NO- eta PM10-emisioen inpaktu zuzen

bati loturik daudela.


Orrialdea: 46/47

Horregatik, pentsa dezakegu Tolosako airearen kalitatea zaintzeko estazioaren

kokagune berrian emisio-foku hurbil samarreko baten eragina atzematen dela, eta

horren ondorioz igotzen dela poluzio-maila arratsaldean.


Orrialdea: 47/47

Ciclo diario de NO en 2003

0

15

30

45

60

75

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)


Ciclo diario de NO2 en 2003

0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)



0

15

30

45

60

75

90

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)



0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)



0

15

30

45

60

75

90

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)



0

15

30

45

60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24Hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)


6.17 irudia. - Tolosa estazioko eguneko NO eta NO2-zikloak 2006an eta 2007an (gaur egungo kokalekuan) eta 2003an.

Urteko datu guztien arabera kalkulaturiko eguneko zikloan ikusitako emaitzak

egiazta daitezke 2006ko hilabete bakoitzerako kalkulaturiko eguneko zikloaren

emaitzetan. Zenbait ondorio atera dezakegu 6.18 irudian:

1. PM10-kontzentrazioak askoz handiagoak dira beti arratsaldeetan goizetan

baino. Udazkenean eta neguan erpin bat ageri da goizetan, arratsaldekoa

baino txikiagoa, eta udaberrian eta udan ez. Udan, arratsaldean bakarrik ageri

da PM10-aren erpina.


Orrialdea: 48/47

2. Oro har, PM10-aren kontzentrazio txikienak eguerdi inguruan gertatzen dira,

asko jaisten baitira mailak, gauean baino are beherago ere bai. Udaberrian eta

udan, kontzentrazioak gutxieneko mailara jaisten dira 9-10ak inguruan;

udazkenean eta neguan, berriz, jaitsiera hori 13:00etan gertatzen da.

Emaitza horiek interpretatzean, kontuan izan behar dira EAEko ibar batzuetan

gertatzen diren sakabanatze-ezaugarriak. Udaberrian eta udan, atmosferaren

egonkortasun handieneko egoerak (gauekoak) goizeko lehen orduetan (9-10) hausten

dira, udazkenean eta neguan baino goizago; hartara, poluitzaileen sakabanatze

handiagoa gertatzen da, eta, beraz, kontzentrazio txikiagoak.

Variación mensual de los ciclos diarios de PM10 en Tolosa en el año 2006

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21hora

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

Urt. Ots. Mar. Api. Mai. Eka. Uzt. Abu. Ira. Urr. Aza. Abe.

6.18 irudia. - Tolosa estazioan 2006an PM10-ak izandako eguneko zikloa, hilabeteka.

2007an ere antzeko emaitzak izan dira PM10-ari dagokionez (6.19 irudia). NOx-

en kasuan, ikusten dugu bi erpin daudela udazkenean eta neguan, baina bakar bat

udaberrian eta udan. Bigarren kasu horretan, PM10-arenean ez bezala, erpina goizean

izaten da. Udaberrian eta udan ez da atzematen NOx-erpinik arratsaldean; izan ere,

atmosferako erreakzio fotokimiko batzuen ondorioz, O3-kontzentrazioak gertatzen

dira, eta ez NOx-enak, azken horiek egoera oxidatuago batzuetara aldatzen direlako.


Orrialdea: 49/47

Variación mensual de los ciclos diarios de NOx y PM10 en Tolosa en el año 2007

0

25

50

75

100

125

150

1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21 1 5 9 13 17 21hora

Con

cent

raci

ón P

M10

(ug/

m3)

0

50

100

150

200

250

300

Con

cent

raci

on N

Ox

(ug/

m3)

PM10 NOx

Urt. Ots. Mar. Api. Mai. Eka. Uzt. Abu. Ira. Urr. Aza. Abe.

6.19 irudia. - Tolosa estazioan 2007an PM10-ak eta NOx-ek izandako eguneko zikloa, hilabeteka.

6.3.6 PM10, NO eta NO2-aren astean zeharreko aldaketa

6,20 irudian ikus daiteke zer bilakaera duten batez besteko PM10-, NO- eta

NO2-mailek asteko egunaren arabera (laneguna, larunbata eta igandea). Emaitzek

erakusten dute, kasu honetan ere, aldeak daudela Tolosako neurketa-estazioaren

kokagune batetik bestera (2004ra artekoa eta 2005etik aurrerakoa). Hau ikusten da:

1. NO-kontzentrazioak handiagoak dira beti 2003an (lehenengo kokalekua)

2006an baino (bigarren kokalekua), edozein dela ere asteko eguna.

2. Aldiz, NO2-kontzentrazioak handiagoak dira beti 2006an (bigarren kokalekua)

2003an baino (lehenengo kokalekua), edozein dela ere asteko eguna.

3. NO/NO2 ratioa handiagoa da 2003an 2006an baino.

4. NO2-mailak txikiagoak dira NO-mailak baino 2006ko astegunetan; ezohikoa

da hori, ez baita hala gertatzen ez asteburuetan, ez 2003ko edozein

astegunetan.

5. Lanegunekin alderatuta, 2003ko igandeetan jaitsiera txikiagoak izan ziren

PM10-kontzentrazioan 2006ko igandeetan baino.


Orrialdea: 50/47

Variación semanal en Tolosa en 2003

0

10

20

30

40

50

laborable sabado domingo

Dia semanal

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

PM10 NO2 NO

Variación semanal en Tolosa en 2006

0

10

20

30

40

50

laborable sabado domingo

Dia semanal

Con

cent

raci

ón (u

g/m

3)

PM10 NO2 NO

6.20 irudia. - Astean zeharreko batez besteko PM10-, NO- eta NO2-mailak, Tolosan, 2003an (lehenbiziko kokalekuan) eta 2006an (bigarren kokalekua)

Emaitza horiek erakusten dute, berriz ere, errekuntza-fokuren bat badela

estazioaren kokaleku berritik gertu, eta foku horrek eragin zuena duela NOx-mailan.

Nahiz eta aldea dagoen asteburuen eta lanegunen artean, NO- eta PM10-mailen

jaitsiera ez da beste herri barruko estazio batzuetan bezainbestekoa. Horrek

adierazten du badirela eragina duten kanpo-foku batzuk, herriguneko zirkulazioaz

gainera. Lehengo kokalekuaren kasuan, ikusten da asteburua izateak eragina daukala,

merkataritza-jarduera txikiagoa delako eta herriguneko zirkulazioa ere bai.

6.3.7 PM10-, NO-, eta NO2-kontzentrazioen hilez hileko aldaketak

Nitrogeno monoxidoak (NO) urteko ziklo garbia du Tolosan. Hileko

batezbestekoak jaitsi egiten dira udaberri-uda aldean, eta kontzentraziorik handienak

udazkenean eta neguan izaten dira. Udan eguzki-argi asko izatearekin loturik dago

hori. Argi horrek, prozesu fotokimiko batzuen bitartez, oxidatu egiten ditu NO-

kontzentrazioak, lehenik NO2-ra eta gero NO3-ra, ozonoa (O3) eratzen laguntzeaz

gainera. Kontuan izan behar da, halaber, atmosferaren egoera aldatu egiten dela

urtean zehar: neguan, inbertsio termikoek sorturiko egonkortasunak eragotzi egiten

du poluitzaileak sakabanatzea, eta, beraz, handitu egiten da kontzentrazioa. Dudarik

gabe, erregai-kontsumoa ere gehitu egiten da (berogailuak…), eta, horrenbestez, NOx-

emisioak ere bai. Hain zuzen, NOx-mailak (NO eta NO2) txikiagoak izaten dira opor-


Orrialdea: 51/47

sasoian, herriko zirkulazioa gutxitzen denean. 6.21 irudian ageri dira 2006ko hileko

batez besteko NO- eta NO2-kontzentrazioak. Ikusten denez, udaberrian eta udan NO2-

aren maila NO-mailaren gainetik jartzen da, eta udazkenean eta neguan, berriz,

alderantziz gertatzen da. Horrek adierazten du NO-foku nabarmenen bat dagoela

gertu, eta NO horren oxidazioa murriztu egiten dela udazkenean eta neguan,

atmosferan aktibitate fotokimiko txikiagoa dagoelako.

Variación mensual de NO y NO2 en Tolosa (año 2006)

0

20

40

60

80

100

120

Ene

ro

Febr

ero

Mar

zo

Abri

l

May

o

Juni

o

Julio

Ago

sto

Sept

iem

bre

Oct

ubre

Nov

iem

bre

Dic

iem

bre

NO2NO

6.21 irudia. Hilez hileko NO- eta NO2 -aldaketak Tolosan 2006an

Bestalde, esan behar da bigarren kokalekuan (2005etik aurrera) NO-maila pixka

bat handiagoa izan dela udazkenean eta neguan lehenengo kokalekuan baino.

Udaberrian eta udan, berriz, ez dago halako alderik.

Variación mensual de NO en Tolosa

0

20

40

60

80

Ene

ro

Febr

ero

Mar

zo

Abr

il

May

o

Juni

o

Julio

Ago

sto

Sep

tiem

bre

Oct

ubre

Nov

iem

bre

Dic

iem

bre

Año 2003 Año 2004

Variación mensual de NO en Tolosa

0

20

40

60

80

Ene

ro

Febr

ero

Mar

zo

Abr

il

May

o

Juni

o

Julio

Ago

sto

Sep

tiem

bre

Oct

ubre

Nov

iem

bre

Dic

iem

bre

Año 2005 Año 2006 Año 2007

6.22 irudia. - NO-kontzentrazioaren hilez hileko aldaketak Tolosan, 2003an eta 2004an (lehenengo kokalekua) eta 2005etik 2007ra (bigarren kokalekua).


Orrialdea: 52/47

PM10-aren hileko batezbestekoak, NO-arenak ez bezala, ez dirudi ildo jakin bati

jarraitzen dionik urtean zehar. Beste azterketa batzuetan ikusi den bezala, EAEn

prezipitazioek eragin nabarmena dute PM10-mailan: prezipitazioak gutxitzen direnean,

handitu egiten da PM10-kontzentrazioa. Garbi ageri da hori 2006ko martxoan eta

azaroan, prezipitazioak gehitu baitziren, eta, ondorioz, batez besteko kontzentrazioa

gutxitu. Izan ere, airean esekita dagoen material partikulatuaren garbiketa egiten du

euriak, eta lurrean dagoenari ere eragiten dio, berresekitzea galaraziz.

Variación mensual de PM10 en Tolosa

0

10

20

30

40

50

Ener

o

Febr

ero

Mar

zo

Abr

il

May

o

Juni

o

Julio

Ago

sto

Sept

iem

bre

Oct

ubre

Nov

iem

bre

Dic

iem

bre

Año 2003 Año 2004


0

10

20

30

40

50

Ener

o

Febr

ero

Mar

zo

Abril

May

o

Juni

o

Julio

Agos

to

Sep

tiem

bre

Oct

ubre

Novi

embr

e

Dici

embr

e

Año 2005 Año 2006 Año 2007

6.23 irudia. - PM10-kontzentrazioaren hilez hileko aldaketak Tolosan, 2003an eta 2004an (lehenengo kokalekua) eta 2005etik 2007ra (bigarren kokalekua).


0

10

20

30

40

50

Ene

ro

Febr

ero

Mar

zo

Abril

May

o

Juni

o

Julio

Agos

to

Sept

iem

bre

Oct

ubre

Novi

embr

e

Dici

embr

e

Año 2006

6.24 irudia. - PM10-kontzentrazioaren hilez hileko aldaketa Tolosako estazioan, eta prezipitazioarena eta tenperaturarena Euskalmeten Zizurkilgo estazioan.


Orrialdea: 53/47

7. ONDORIOAK

Tolosaldeak ekonomia- eta industria-jarduera handia du, eskualdearen ardatz

nagusitzat jotzen denaren inguruan: Oriaren ibarraren inguruan. Eskualdearen

ekonomia- eta gizarte-bizitzaren erdigunea Tolosa da, han baitaude zerbitzuetako

asko. Industria-jarduerak ez dira atmosferara poluzio handia emiti dezaketenetakoak.

Aipatzekoa da, alde horretatik, azken urteotan atzera egin duela papergintza-

sektoreak, garai batean eskualdearen erreferentzia izan ondoren. Zenbait enpresak

utzi egin dute jarduera (Papelera Tolosana, Celulosas de Araxes, Funkide), eta beste

batzuek poluitzaile-emisioak gutxitzeko neurriak hartu dituzte. Beraz, EAEko azken

inbentarioen arabera, Tolosaldean ez du industriak emititzen poluitzaile gehien (PM10

eta NOx); arazo nagusia garraio-sektorea da, ibilgailuen zirkulazioa oso handia baita

eskualdea zeharkatzen duen N-1 autobian. Bide horretan, joan-etorri kopuru

ikaragarria egiten da egunez egun. Bidaia horietako asko eta asko ibilbide ertain eta

luzeei dagozkie, eta ibilgailu astunak dira ehuneko handi bat. Kontuan izan behar da

N-1 autobia eskualdeko herri nagusietatik oso gertu pasatzen dela (Tolosatik bertatik

ere bai), eta horrek eragin handia duela airearen kalitate-mailan. Beraz, Tolosako

herriak berak duen barne-zirkulazioaz gain, eta eskualdeko herri nagusia izateagatik

inguruko herrietatik erakartzen duenaz gain, N-1 autobiak eragiten dituen emisioek

ere eragin nabarmena dute.

Tolosaldeko aire-kalitatearen diagnostikoaren emaitzek erakusten dute 2006an

ez zela bete aireko material partikulatuari dagokionez (PM10) gaur egun indarrean den

araudia (1073/2002 ED). Tolosa udalerriak —han kokaturik dago poluitzaileak

neurtzeko estazioa— gainditu egin zuen, 2006an, PM10-kontzentraziorako onarturik

dagoen gaindialdi-kopurua. Hala ere, urteko PM10-neurriek ez dute gainditu ezarritako

muga azken urteotan. Oro har, urtez urte PM10-maila antzekoak izateko joera


Orrialdea: 54/47

atzematen da. Eguneko gaindialdi-kopuruan eragina izan zezaketen, 2006an, tokiko

gertaerek (herri-lanak) eta urte horretako meteorologia-kondizioek. Nolanahi ere,

kontuan izan behar da 2007an gaindialdi-kopuruak doi-doi bete zuela legeria, eta,

beraz, lanean jarraitu beharra dagoela airearen kalitate hobea ziurtatzeko.

Eskualdearen orografiak baldintzatzen ditu lur-mailan nagusi diren haizeak.

Hala, haize-fluxuak Oriaren ibarrean zehar bideratzen dira, eta ibar horretan kokaturik

daude poluzioa eragiten duten fokuetako asko. Tolosako herrigunea nahiko ongi

aireztatutako tokia da, eta hori lagungarri da poluitzaileak sakabanatzeko. Haize-

norabideetan, hegokoa (S) gertatzen da sarrienik.

Tolosan MP10 material partikulatua nondik datorren aztertuta, emaitzek

erakusten dute zirkulazioak eragin handia duela horretan; bai herri barruko

zirkulazioak, bai herriartekoak, batez ere, N-1 autobiakoak. Badirudi industriak ez

duela eragin handirik PM10-mailan. Kontzentraziorik handienak norabide hauen

inguruan gertatzen dira: mendebaldea (W), ipar-ekialdea (NE) eta ekialde hego-

ekialdea (ESE), baina alde handirik ez dago beste norabideekiko. Haize ahulekin, PM10-

kontzentrazio handiak gertatzen dira; gehienbat, atmosferaren egonkortasun-uneetan,

gutxitu egiten baita poluitzaileen sakabanaketa. Halakoetan, kontzentrazioetan eragin

nabaria izaten du zirkulazioak, hala herrigunekoak nola herriartekoak. Hala ere, haizea

hegoaldekoa denean (S), ibarrean gorago emititutako poluitzaileak irits daitezke

Tolosara, ibarrean zehar arrastaturik.

Bestalde, frogatuta dago Tolosan erregistraturiko NOx- eta PM10-mailak

desberdinak direla estazioaren kokalekuaren arabera (2004ra artekoa eta 2005etik

aurrerakoa). Lehenengo kokalekuan jasotako emaitzek antz handiagoa dute herri

inguruko estazio bati dagozkionekin, eta gaur egungo kokalekuak (2005etik

aurrerakoak) zenbait berezitasun eta desberdintasun ageri ditu. Adibidez, arratsaldez

asko igotzen dira PM10-aren eta NO-aren kontzentrazioak, inguruan errekuntza-


Orrialdea: 55/47


Orrialdea: 56/47

fokuren bat dagoen seinale. Asteburuetan dezente jaisten dira poluzio-mailak, baina

aldea ez da guztiz herri-girokoak diren estazioetan izaten den bezain handia.

Txosten honetan analizatutako datuak batera hartuta, ikusten da Tolosaldeko

estazioaren gaur egungo kokalekuko airearen kalitatean eragin handia duela N-1

autobideko zirkulazioak, bai eta Tolosako herriguneko zirkulazio orokorrak eta

autobiaren herriko sarrera-irteeretako zirkulazioak ere.

Eranskina: Tolosako udalerriaren inguruko emisio-foku

nagusietariko batzuen argazkiak

a) Amarozko paper-fabrika

A.1 irudia. - Amarozko paper-fabrika. Tolosako herrigunearen hegoaldean (S) dago, Lizartza aldera, eta neurketa-estazioaren hegoaldean (S).


Eranskina. 1. or. 1

b) N-1 autobia eta neurketa-estaziotik gertu dagoen sarbidea

A.2 irudia. - N-1 autobiako zubia, eta autobiara sartzeko biribilgunea, gaur egungo neurketa-estaziotik 200 metro zuzen aurrera eginda.


Eranskina. 1. or. 2

c) Usabal industrialdea

A.3 irudia. - Usabal industrialdeko zenbait emisio (atzean). Neurketa-estaziotik hego hego-mendebaldera (SSW) zuzenean 500 metro eginda dago industrialdea.

d) Hiri-lanak, estaziotik gertu

A.4 irudia. - Obrak, airearen kalitatea neurtzeko estazioaren gaur egungo kokalekutik gertu.


Eranskina. 1. or. 3

e) Herriguneko/herriarteko zirkulazioa

A.5 irudia. - Trafiko handia eta ilarak Tolosako herrigunean.


Eranskina. 1. or. 4

Tolosaldean airearen kalitatea hobetzeko ekintza-plana · Europako Batzordeak CAFE programa abiatu...

Documents

Transcript of Tolosaldean airearen kalitatea hobetzeko ekintza-plana · Europako Batzordeak CAFE programa abiatu...