udako - Hik Hasi...udako topaketak 2002ko UDA tram DISEINUA: 70 euskal heziketarako aldizkaria 3...

udakotopaketak

2002k

o U

DA

tram

DISEINUA:

70eu

skal

h

ezik

etar

ako

ald

izk

aria

3 eu

ro

Donostianuz

taila

k 2,

3 e

ta 4

3311 ikastaldeeeuusskkaarraazz eta saio libreak arratsaldezG

RA

F!

K

Mexikoko lur bazter bat duguorriotan irudikagai, Comala,hautsez eta nekez lurrarekinberdindutako bere jendeekin.Lur-arras berdinduxedirudite, orobat, hilak etabiziak, eta ustekabegalantak emango dizkio

horrek irakurleari eta, harenbitartekari gisa, hasierako narratzaileComalaratu berriari. Etorri ere, aita omen duen lurjabearen bila etorria daComalara Juan Preciado, eta harekin gu, jatorrieta bizileku bila, heriotzan ere amaitzen ez denbidaia larrian.

“Pedro Páramo

”RAFAEL CONTE

EDELVIVES banatzailea • Txori-Erri Etorbidea, 46 - 4. modulua - E letra • 48150 SONDIKA (BIZKAIA) • Tel.: 94 453 20 09 / Faxa: 94 453 20 91 • E-mail: [email protected] - http://www.ibaizabal.biz

4 Sarrera

5 Gardner

9 Web orria lantzen

11 Klik hastapena

13 Klik sakontzea

15 Power Point

17 Informatika musikala

19 Zenbait proposamen musikalerakargarri

21 Alexander teknika etaahotsaren berreziketa

23 Diafreo

25 Antzerkia eskolan

27 Munduko dantzak eskolan

29 Psikomotrizitatea: bizipenetikkontzeptura

31 Euskaraz aritzeko kantak etajolasak

33 Jolas kooperatiboak

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea: Joxe Mari Auzmendi Erredak-zio burua: Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez,Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe. Diseinua:TRAM¥Graf!k maketazio, aurreinpresioa: Alazne Nu ez.Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: hik hasi Udako Topaketak. Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa Sailak Onetsia 2002/VI/24. Kopurua: 5.000 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea35 Hizkuntzen curriculum bateratua

41 Ahozkoaren didaktika bigarrenhizkuntzan

43 Idazkera “txarra”? Ez, eskerrik asko

45 Literatur txokoa: Lauaxeta, BernardoAtxaga eta Harkaitz Cano

49 Matematikako jolas tailerra

51 Adimena berezko duten haurrak

53 Egoera berezian dauden haurrak

55 Heriotza heziketan

59 Familia berriekin lan egitera etauler tzera behartuta gaude

61 Gogo erabilketa

63 Adimena garatzeko BITak

67 Afektibitatea eta sexu hezkuntzagela barruan

71 Etorkinak gure eskolan

79 Antzuolako herri ikastetxekoproiektua

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

Gipuzkoako Foru AldundiaEuskararen Normalkuntzako

Zuzendaritza Nagusia

DonostiakoUdala

70. zenbakia. 2002ko uztaila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

III. Hik Hasi Udako Topaketa Pedagogikoak hasteardaude. Aurten ere hiru egunetan zehar elkarrekin jarduteko etaikasteko hitzordua egina daukagu. 765 lagunek eman dute izenaeta 31 ikastaldetan banatuko dira. 70 hizlari arduratuko diraedukiz betetako saio atsegin, praktiko eta landuak eskaintzeaz,hots, uda sasoiari egokitutako ikastaro erakargarri bezain balia-garriak emateaz.

Aurtengo topaketen ezaugarrietako bat ikastaro kopurua da.Lehendabiziko urtean 12 ikastaro eskaini genituen; iaz 22ra igozen kopurua; eta aurten 30era. Igoera horrekin aukera zabaldunahi izan dugu; teoria pedagogikotik hasi eta teknologia berriei,gorputz espresioari, hizkuntzari, zehar lerroei, gai espezifikoei etaikastetxeko proiektuei egin diegu leku eta bakoitzaren barruanhainbat ikastaro prestatu ditugu. Abanikoa zabaldu egin dugueta jaso dugun erantzunak egokia izan dela baieztatu digu.

31 ikastaldeetatik 26 guztiz euskaraz dira, eta gainontzekobostetan gutxienez erdia euskaraz. Horixe da, hain zuzen ere,topaketen beste ezaugarri garrantzitsua. Euskal irakaskuntzangabiltzanon prestakuntzak ere hizkuntza berean izan behar duelauste dugu, eta usteak erdi ustel geratu gabe, ezaugarri hori ber-matu egin dugu.

Topaketen eskaintzen diguten abagune hau euskal irakaskun-tzan zabiltzaten guztiok omentzeko aprobetxatu nahi dugu.Gaur egun jasaten ditugun erasoen aurrean tinko jarraitzenduzuen irakasle eta profesional guztion lana eta proiektuak azala-ratu nahi ditugu. Gure babesa eta bultzada luzatzearekin batera,egunero-egunero burutzen duzuen lana errekonozitu eta omendunahi dugu. Aurtengo topaketen hasierako agurra zuentzat da, etaJoxan Ormazabalek, ikasle baten ahotan jarrita, bereziki zuentzatprestatu duen olerki hau ere bai. Animo eta segi horrela!

Bide bat

zabala, estua

laua, malkartsua

euskaraz pausoa.

Denok bidaiari

zuek gidari

andereño edo maisua

itzal ez dadin

euskararen sua.

Lagundu

irakatsi

hezi

bidean hainbat lore

hainbat hesi.

Orain eta hemen

bide ertzean

atseden hartzean

jakin ezazue

zuen oroitzapena

gorderik daramagula buruan

eta zuen maitasuna

bihotz-bihotzean.

sarrera

4 ❘ hik hasi ❘70. zenbakia. 2002ko uztaila

Gar

dner

GardnerKoordinatzailea: Lontxo Oihartzabal

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - 11:00 - Zazpi adimen mota ezberdi-

nen aurkezpena

* Lontxo OIHARTZABAL. EHUkoPedagogia Fakultateko irakaslea.

11:30 - 14:00 - Adimenaren psikobiologia

* Joseba JAUREGI. EHUko PsikologiaFakultateko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - 14:00 - Adimen emozionalaren ingu-ruan ikuspegi teorikotik:

- Zer da- Zer ulertzen da- Hezkuntzako ondorioak

* Lontxo OIHARTZABAL. EHUko Peda-gogia Fakultateko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - 10:00 - Adimen emozionalareninguruan ikuspegi teorikotik:

- Zer da- Zer ulertzen da- Hezkuntzako ondorioak

* Lontxo OIHARTZABAL. EHUkoPedagogia Fakultateko irakaslea.

10:00 - 14:00 - Hezkuntzazko esku-hartzeaadimen ezberdinen garapenean

* Axier HUEGUN. EHUko PedagogiaFakultateko irakaslea.

14:00 BAZKARIA


Ikastaro honen helburua adime-na kontzeptuaren inguruan Gard-nerren ekarpenek sortu duten ire-

kierari buruz gogoeta batburutzea dateke eta nire atalak,zehazki, adimena eta biologiarenarteko harremanak izango ditu

aztergai.

Adimen kontzeptua gogoeta filosofikoosoan esistitzen bada ere, ez da formalkiagertzen azterketa objektibo baten helbu-ru bezala XIX. mendearen bukaerara arte.Ordutik hona, psikologia aplikatuarenbaitan indarra hartuko du, baina, parado-xikoki, garapen teoriko urria izango du.Ez dago adimenaren psikologia bat, emo-zioaren, pertzepzioaren, pentsamenduareneta beste oinarrrizko prozesuen kasuanbezala. Adimen kontzeptuaren mugakbeti izan dira lausoak, eztabaidatsuak etaakordiorik gabeak. Bere baitan hainbatprozesu psikikoen eragina narbarmentzenda, hainbat proportziotan, ikuspuntuarenarabera: arreta, pertzepzioa, arazoibide etaoroimen motak, hizkuntza, motrizitatea,emozioa... Era horretan, kontzeptuarenberaren baliogarritasuna zalantzan jartze-rik ere balegoke, eta jarria izan da sarri.Psikologiaren eta psikiatriaren eremueta-tik, egoera horren azterketa kritiko batproposatzea izango da lehenik egin beha-rrekoa.

Ondoren, alderdi biologikoari heldukogatzaizkio. Adimena, dena dela, zerbaitbada ere, gorputzeko organu baten fisiolo-gian oinarritzen da, garunean, hain zuzenere, jauzi egiteko ahalmena zangoetakogiharre-zainetan oinarritzen den bezala.Biologiak eta Psikologiak bataren eta bes-tearen historia laburrean harreman alda-

artifiziala, linguistikoa, logika... Elkarlanhori oparo ari da emaitzak ematen eta,besteak beste, garunaren funtzionamen-dua aztertzeko teknika berriak direlamedio, etorkizun handikoa dirudi. Horre-gatik, adimenaren alderdiekin zerikusialutekenak azpimarratuz, nerbio sistema-ren fisiologiaren aurkezpen orokor bategingo dugu. Adimen mota desberdinenkokapen eta sustrai neurobiologiko hipo-tetikoak aztertuko ditugu, halaber.

Azkenik, adimenaren garapenean fakto-re biologikoek luteken eraginari buruzkoeztabaida aurkeztuko dugu: natura/nurtu-ra dikotomia, sexuarena, ikuspuntu ebo-lutibo onto eta filogenetikoa. Ez dagodudarik azken garaietako aurrerapen zien-tifikoak, batez ere neurozientzia eta gene-tika molekularraren arloan, aurretik geni-tuen uste eta ikusmoldeak aldatzerabehartuko gaituela, eta horrekin baterabaita gure praktikak ere, irakaskuntzarenmunduan, besteak beste. Eta horrek,informatua egotea eskatzen du, azkenbatean beti ideologikoa izango den ezta-baida aurrera eraman ahal izateko.

Adimenarenpsikobiologia

korrak izan badituzte ere, gaur egun osoelkarturik dabiltza, eta Gardner bezalakopsikologoek zerikusia izan dute horretan.Izan ere, psikologiaren hainbat korronte-ren artean dinamikoenetakoa izango dagaur egun psikologia kognitiboa deituri-koa, ageriko jokaerak ezezik, ezkutukoprozesu mentalen legeak aztergai dituena.Psikologia horrek bat egin du beste jakin-tza arlo batzurekin zientzia kognitiboarenesparrua sortzeko: neurozientziak, adimen

Joseba JAUREGIEHUko Psikologia Fakultateko irakaslea

Mediku psikiatra


Gar

dner


Adimenaz eta adimen ezberdi-nez jardungo dugunez, adimenahitzak izan dituen eta egun dituenadiera ezberdinak aztertuko diralehenik: zer adierazi nahi izatendugu adimena hitza erabiltzen

dugun bakoitzean. Gai honen ingu-ruan halako ikuspegi orokor bateztabaidatzetik abiatuko gara,

beraz. Eta era honetako galdereierantzuten saiatuko gara: irakas-leok egin ohi ditugun ebaluazio

eta informeetan ez ote da adime-na ulertzeko eta baloratzeko

modu bat ezkutatzen? Ikasleakez ote ditugu, ezkutupeko ikuspe-gi horrek eraginik, adimen azka-

rreko, ez hain azkarreko etamakaleko bezala sailkatzen? Zeinondorio ditu horrek guztiak ikas-leen ahalmenen garapenerako?

Testuinguru horretan Howard Gardne-rrek egin dituen eta egiten ari den ekarpe-nak azalduko dira. Hark dioenez, zazpiadimen mota hauen jabe gara gizakiok:adimen musikala, zinetiko-korporala,logiko-matematikoa, hizkuntzakoa, espa-ziala, pertsonen artekoa eta pertsonarenbarnekoa. Aurkezpena eta deskribapenaegin ondoren, eztabaidatzera pasako gara:zazpi adimen horiek onartu behar oteditugu? Guztiok garatzen ote ditugu zaz-pi adimen horiek? Balio berdina ote duteguztiek? Zein ondorio lituzke ikuspegiberri honek hezkuntza eta irakaskuntzara-ko?

eta trebeziak garatzea. Carl RogersekGardnerrek baino urte dezente lehenagoazpimarratu zuen gaitasun eta trebeziahorien garrantzia, eta horiek lantzekohainbat proposamen ere egin zituen. Biautore hauen ekarpenak elkarrekin lotuz,hezitzaile eta irakasleentzat oinarrizkodiren ezagutzak eta jardunbideak aztertu-ko ditugu azkenik. Izan ere, irakaskun-tzan zehar lerroek porrot egin dutela badio-te asko eta askok, ikasleak emozionalkiinplikatzea lortu ez delako gertatu da,neurri handi batean. Kohlbergek eginzuen eskola=just community izeneko propo-samen hura ere gogoan hartzekoa izan dai-teke ingurune honetan guztian.

Adimen ezberdinakGardnerren ekarpen etaproposamenen arabera

Lontxo OIHARTZABALEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

Gardnerrek dioe-nez, zazpi adimenmota hauen jabe

gara gizakiok: adi-men musikala,

zinetiko-korporala,logiko-matemati-

koa, hizkuntzakoa,espaziala, pertso-

nen artekoa etapertsonaren bar-

nekoa.

Gardnerrek berak eskolatzearen ingu-ruan egiten dituen gogoetak eta proposa-menak aurkeztu eta eztabaidatuko dira.

Egungo gizarteak eskolari eta hezkun-tza sistemari egiten dizkion eskakizunenartean, ikasleei elkarrekin airoso bizitzekobeharrezko dituzten gaitasunak garaditzaten, ezinbesteko eta oinarrizko espe-rientziak eta gogoetak bideratzeko bal-dintza egokiak eskaini diezazkiela dalehentasunezkoa. Oraintsu berriki Jose A.Marina irakasleak argitaratu duen saiakeraberria hartuko dugu horretarako oinarri-tzat: etikaren mundua garatzea izan dagizakion sorkaririk gailurrena, ezagutzazientifikoaren gainetik. Ikuspegi horrek,hezkuntza sistemari ezarri izan zaizkioneginkizunak berraztertzea eskatzen du.

Hori dela eta, adimen emozionalareninguruan zentratuko gara ondoren: giza-kiok elkarkidetzan biziko bagara, oinarri-oinarrizkoa da besteen eta norberarenemozio eta sentipenen munduaz jabetzekoeta ulertzeko behar ditugun gaitasunak


Ra lek, R o de Janeiroko fabeleta-ko mutiko batek, gorputz mugimen-duen bitartez zeinu espresiboak ezinhobeto erabiltzen ditu bere auzokolagunekin komunikatzeko. Adimen

zinetiko aparta du, benetan.

Mehdad gazte iraniarra adimen linguisti-koaren hobekuntza maila oso altua lortzenari da egunero joaten den erlijio eskolan,non Coranaren kantuak irakasten dizkioten.

Mikronesiako puluwat herriko Inwiarrantzale gazteak adimen espazial bikainadu. Esperientziak eman dio, eta izarrak etaeguzkiaren posizioa aztertuz itsasoan ederkiasko orientatzen da. Gauza bera gertatzenzaie Kalahari basamortuko Orue ehiztariarieta izoztutako lurraldeetan bizi den Nuna-vut eskimalari: beren ingurunean orienta-tzeko eta lurraldearen xehetasun guztiakantzemateko gaitasun bikaina dute.

Alfabetatze matematikoa eta musikala osoohikoa egiten zaie haur japoniarrei, etagehientsuenek maila oso altua lortzen duteadimen musikalean eta logiko-matematikoan.

Horrelako adibideak ematen luze etazabal jarrai genezake; izan ere, arestian aipa-tu eredu horiek Gardnerren teoriaren ager-pen praktikoaren eta errealaren isla baino ezdira. Horixe da saio honetan azaldu eta ara-katuko duguna.

Adimen ugariak garatzeko programabatek bilatzen duena da hainbat kulturetanagertzen zaizkigun estrategia eta metodoakgure eskoletan txertatzea; hots, Gardnerrekbere adimenaren teoriaren estimulazioarenbitartez lortu nahi duen pertsona holisti-

Gardnerren ekarpenarenondorio pedagogiko

praktikoak: nola garaditzakegu adimenak?

Axier HUEGUNEHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea

koa, jada, errealitatean existitzen da, hain-bat lekutako milaka pertsonetan –arestianikusi ditugun adibideetan bezalaxe-, etabatzuk seguraski gure gertu-gertukoakizango dira. Horrela, adimenak, edo hobeesanda, hainbat adimen garatuta dituztenpertsonak (logiko-matematikoa, linguisti-koa, pertsonen artekoa, espaziala...) han-hemenka barreiaturik daude, eta moduzehatz, oso eta eraginkorrean dute garatutaadimena. Hortaz, saioaren xedea adi-menok gure ikasleekin nola landuditzakegun aztertzea izango da, egu-neroko bizitzan horien erabilgarritasu-na eta esanahia ikus eta senti deza-ten. Azken finean, adimenak nola estimulaeta gara ditzakegun ikusi ahal izango dugu.

Halere, horretarako, lehen-lehenik, bestegaldera bati erantzun beharko diogu. Zer-gatik garatu adimen ezberdinak? Hau da,benetan beharrezkoa al da horien garapena?Garrantzitsua eta premiazkoa ote da gauregungo gizartean aritzeko adimenak esti-mulatzea? Saioaren hasieran horren guztia-

ren inguruan arituko gara, eta adimenakeskolan zergatik eta zertarako landu ditza-kegun aztertzen saiatuko gara. Ondoren,saioaren mamiari helduko diogu: zer egindezakegu adimenok garatzeko eta estimula-tzeko? Hau da, teoriatik praktikarako jau-zia egingo dugu, eta proposamen zehatzakaztertuko ditugu. Horretarako hiru bidelanduko ditugu:

1.- Norberaren esperientzia. Norberak,bere ustez, zein adimen mota duen gara-tuago ikusiko dugu, eta nola iritsi denhorretara. Bide honen helburua norberakbere baitan apur bat arakatzea izango, maizzaila egiten zaigulako azaltzea zergatikgaren trebeak jakintza zehatz batean.

2.- Norberak bere eskolan duen esperientziagai honen inguruan. Norbaitek gai honi buruzzerbait landu duen edo ez ikusiko dugu, zer-nolako emaitzak eman dituen eta abar.

3.- Gardnerren beraren eta besteautoreen esperientzia praktikoaketa proposamen pedagogikoak azter-tuko ditugu. Hirugarren atal hau saioarenoinarria eta atal zabalena izango da, bertanbaitago hitzaldi edo saio honen helburua.Adimen bakoitza adin ezberdinetanestimulatzeko zer-nolako proposame-nak dauden ikusi eta zer ondoriopedagogikoak dituzten aztertukodugu: heziketa helburuak, estrategiadidaktikoak, edukiak, hezitzailearenfuntzioa... Hori guztia bi ataletan banatu-ko dugu. Alde batetik, eskola edo zentrokoerrealitatera mugatuko gara, eta beste alde-tik, adimenaren hobekuntzarako bideratu-tako programa psikohezitzaileen berriemango dugu.

Web

orr

ia

Web orria

8:30 Dokumentazioaren banaketa

9:00 Sarrera ekitaldia

9:30 9:00 9:00- Word testu prozesatzaileak WEBerako dituen funtzioak aztertu.- Irudien oinarrizko trataera.- HTML mintzairaren oinarriak.- Web editore baten oinarrizko funtzioak ikasi (DreamWeaver).- Webgune baten eraketa: taulak, markoak, irudiak, loturak…- Artxiboak Interneteko zerbitzari batean eskegi.* Lukas Rodriguez Toimil. IKTko programaren teknikaria

14:00 BAZKARIA

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 4


Hiru eguneko ikastaro trinkohonetan Internet munduan murgil-du behar dugu, edo zehatzago esa-

teko, Internet edo Intranetekoedukien argitarapenean.

Hiru egun trinkoko ikastaro honetanInternet munduan murgildu behar dugu,edo zehatzago esateko, Internet edo Intra-neteko edukien argitarapenean.

Apunteak, ikastetxeetako web orriak...izango dira ardatz bezala hartuko ditugunadibideak, eta helburua web orrien erake-taren oinarriak ikastea izango da.

Honako hauek izango dira jorratukoditugun edukiak:

Word-ek ematen dizkigun ahalbideak:Microsoft etxeko Word testu prozesatzai-

lea da, zalantzarik gabe, gehien erabiltzendugun tresna informatikoa. Baina askotanez dugu jakiten eratzen ditugun dokumen-tuak web orri bihur daitezkeela, eta eraerrazean, gainera; dokumentua gordetzeanWeb orria bezala aukeran sakatuz, hain zuzenere.

Web orrien editoreak:Bigarrenik, era profesionalean web

orriak diseinatzeko erabiltzen diren pro-gramen gorabeherak ikusiko ditugu, etaarreta berezia Macromedia etxeko Dream-weaver programari ipiniko diogu.

Webgune baten eraketa, testu eta iru-dien formatua, markoak eta abar era erra-zagoan egiten dira editore horietatik. Etawebgune bat eratzeko behar diren oina-rrizko funtzioak ikasiko ditugu, ipinikoditugun adibideak gure ingurune hurbile-koak direlarik: ikastetxearen web orria,apunteak edo ariketen publikazioa HTMLformatuan.

Grafikoak eta grafikoen trataera:Askotan argazki edo irudiak gehitu

nahi izango dizkiegu gure lanei erakarga-rritasun handiagoa emateko. Bada, atalhonek ere izango du bere txokoa ikastarohonetan. Irudien digitalizazioaz eta iru-diak tratatzeko erabiltzen diren progra-mez hitz egingo dugu, horietako batenoinarrizko funtzioak ikasiz gure weborrietan irudiak sartu ahal izateko.

Interneten edo Intraneten argitara-tzea:

Amaierako helburua, eta azkenengourratsa, egindako lana argitaratzea izangoda, gure ikastetxeko Intraneten edo Inter-neten.

Horretarako, zerbitzarietara artxiboakbidaltzeko erabiltzen diren FTP progra-mak eta Dreamweaver berak dakarrenaaztertuko ditugu.

Ikastaroan egindako adibideak Interne-teko zerbitzari batean eskegiko ditugu etaondoren Internetetik kontsultatu ahalizango ditugu.

Web orrien diseinua

Horrela, gero Nabigatzaile baten bidezikusta ditzakegu, web orri editore batekineginak baileuden. Dokumentuz doku-mentu joateko aukera ere badugu, testuprozesatzaileek estekak egiteko dituztenfuntzioak aprobetxatzen baditugu.

Hori da ahalegin handirik egin gabeikasiko dugun lehendabiziko gauza: nor-malean erabiltzen dugun tresna web edi-tore bihurtzen.

Lukas RODRIGUEZIKTko programen teknikaria


Klik

has

tape

na

Klik hastapena

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 Goizeko saioa:- Klik sarean http://www.xtec.es/recur-sos/clic/esp/index.htm: programabatzuk jaistsi eta instalatuko dira, pro-grama batzuk disko gogorretik irekiz,bi bidetatik, “word” bezala. - Sinera CDaren aurkezpena egin etaaplikazio batzuk irekiko dira.- Hainbat kontzeptuak argituko dira:artxibo motak (bmp,gif,jpg-mid,wav-avi,fli) (disk gogor.)- Buruhausgarriak, sekuentziak, tes-tuak, memory, letra zopa arrunta, eskui-neko leihoa, gurutzegrama fitxeroa ireki[demo] menucrw.pac

14:00 BAZKARIA16:00 Arratsaldeko saioa:- Eskanerraren erabilpena, kolorea, erreso-luzioa, irudi fitxategi mota, irudia handi-tu–txikitu, irudia moztu, testua sartu iru-dian... (ariketa praktikoak: gelakoenaurpegiak...).

* Fultxo CRESPO eta Mikel FERNAN-DEZ. Bianako Erentzun ikastolako irakas-leak.

9:00 Goizeko saioa:

- Elkarketa arruntak, konplexuak, idatziz-

ko erantzuna, araketa modalitatea, identifi-

kazio elkarketak BAI-EZ, “arit.dll” modu-

lua (elkarketak).

14:00 BAZKARIA

16:00 Arratsaldeko saioa:

- Irudiak bilatu Interneten, soinu graba-

tzailea, soinu fitxategien formatua, argibi-

de pantaila l. Ekin1 {ekin1.ass}, (ariketa

praktikoa: ipuin bati soinua ipini).

* Fultxo CRESPO eta Mikel FERNAN-DEZ. Bianako Erentzun ikastolako irakasleak.

9:00 Goizeko saioa:- Testu aktibitateak: hutsuneak bete,testua osatu (letrak identifikatu, hitzakidentifikatu hitzak ordenatu, parrafoakordenatu), klik pakete arruntak-klikpakete trinkoak, klik pak-kateamen-duak, trinkotu–destrinkotuPAC‡PCC‡PAC... balorazioa.

14:00 BAZKARIA

* Fultxo CRESPO eta Mikel FERNAN-DEZ. Bianako Erentzun ikastolako irakasleak.


Lau urteko haur bat tapiz batengainean dago lankideen izenak

dagozkien argazkiekin parekatzen...Bost urteko ikasle bat irakasleakmargotu dituen kartoi mehezko

fitxak horman zintzilikatzen ari dabelkroz baliatuz

Lehenengo mailan, irakaslearenpazientzia frogatzeko, ikasle batektxitean-pitean galdu duen paperezko

hitza lurrean bilatzen duBigarren mailan, irakasleak, eragi-ketak idatzi eta fotokopiatu ondo-ren, banan-banan zuzendu behar

ditu...Hirugarren mailan, fotokopiaz

baliatuz, neska-mutilak ulermenalantzen ari dira esaldi batzuekin....Betiko lana, gogorra bezain astunairakaslearentzat... betiko asperral-dia ikasleentzat. Atzo goizeko kon-

tuak.

Eta lan hori guztia informatika gelaraeramaten badugu? Litekeena al da? Gal-detzea ere! Haurrak hara joateko irrikazdaude, eta orain giltza bat badaukagu:Klik programa. Tresna hori azaldutakolan neketsua laket erakargarri bihurtzekogai den erreminta da, hain zuzen.

Informatika gelan klaseko haur guztiekberen argazkiak ordenagailuaren pantai-lan ikusi eta beren izenekin lotzen dituz-te. Eta asmatzen duten bakoitzean marraz-ki bizidun bat agertzen da algaraka.

Pantailan agertzen diren kolorezkohitzak ez dira galtzen... eta amen bateanhaurrak dagokion lekuan kokatzen dituesaldia osatzen duten hitzak... bere errit-

Amerika, Erresuma Batua, Portugal,Espainia, Galizia eta Euskal Herria, beste-ak beste.

Hori gutxi balitz, atera berria denJKlik (Klik Java) aplikazio osagarriarekineta Internetez baliatuz ikasleek Klik pro-gramako jarduera batekin “on-line” jolas-teko aukera izango dute, hots, urrunekoordenagailu batetik beharrezkoak direnfitxategiak automatikoki kargatuz. Horrezgain, edozein sistema eragilek (Javarekinbateragarria bada, noski) Klik aplikazioakkargatu ahal izango ditu.

Lehenengo eta behin, ez dut ahaztunahi Klik programak ematen digun aban-tailarik garrantzitsuena: ekintza berri batsortzen dugunean gure gelako haurrenezaugarriei egokitzeko aukera dugu, hots,geure ikasleen beharren arabera sor ditza-kegu aplikazio zehatzak. Klik programariesker, helburuak, ariketa mota, pausoak,xehetasunak, aurrerapenak… irakasleakaukeratzen ditu.

Mundu zoragarri honetan murgiltzekoinformatika ezaguera sakonak behar alditugu? Ez, oinarrizkoak baino ez ditugubehar. Betiko Windows-a, eta kito.

Klik erremintaz baliatuz jardueraberriak prestatzea edo eginik daudenakegokitzea lan gogorra dela esan beharrikez dago. Baina, ez al da nekezagoa eta izu-garrizko lana 25 esaldi idaztea, plastifika-tzea, moztea eta eskutitzaren azaletan sar-tzea ikasleek ariketa berehala egingodutela jakinik?

Klik, zalantzarik gabe, ezagutu ondo-ren zure lankide handienetarikoa izangoda. Eutsi goiari!

Klik hastapena

moan, jo eta ke, atsedenik hartu gabe.Irakasleak ez ditu eragiketak zuzendu

behar. Ikasle bakoitzak egin duen ariketa-ren txostena klik batekin agertzen da.

Klik programaren bidez hainbat ariketaegin daiteke: hitzak erlazionatu, egia alagezurra, hitzen artean soberan dagoenabaztertu, testuak osatu, hutsuneak bete,puzzleak, serieak, sekuentziak, eragike-tak, testuak, inguruneko liburuan ager-tzen den edozein fitxa, musikan erritmoalantzeko, edozein ikasgaitan agertzendiren ariketak... Edozein mailatan etaedozein arlotan ordenagailuaren diskogogorrean hamaika aplikazio eduki ditza-kegu erabiltzeko prest.

Une honetan Klik programak 100 jar-duera baino gehiago ditu euskaraz, alorguztietan. Eta hori hasiera baino ez da.Astero agertzen dira jarduera berriak.Denetarik dago eta jarduera guztiak mun-du osoko irakasleok egindakoak direlaazpimarratu behar da: Alemania, Hego

Fultxo CRESPOBianako Erentzun ikastolako irakaslea


Klik

sak

ontz

ea

Klik sakontzea


8:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Gaia aukeratu: ipuinak,zikloa, matematika unitatea, hiz-kuntza…- Kontzeptuak errepasatu: artxibomotak(bmp,gif,jpg,mid,wav,avi,fli). - Materiala aztertu (irudiak, gif...).- Argibide pantaila; menu bat soru. - Buruhausgarriak: bikoitza, elkar-trukea, hutsunea eta memoriamotakoak.- Testuak, memory, letra zopa arrunta,eskuineko leihoa (testua eta irudiak,testua eta adierazpenak). - Gurutzegrama.

* Jose Manuel BELTRAN. GasteizkoAntonio Lpz de Guereñu IPko irakaslea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Elkarketa arruntak: testua-tes-tua, irudiak-testuak, irudi bakarra-tes-tuak, “A” leihorako ebazpidea.

- Elkarketa konplexuak: testua-tes-tua, testuak-irudiak (idatzizko eran-tzuna, araketa modalitatea, identifi-kazio elkarketak, “arit.dll” modulua(matematika unitatean).


14:00 BAZKARIA

9:00 - Testu aktibitateak: hutsu-

neak bete (testua osatu, letrak iden-

tifikatu, hitzak identifikatu, hitzak

ordenatu, parrafoak ordenatu,

- Klik pakete arruntak ‡ trinkotu

- Klik pak-kateamenduak


14:00 BAZKARIA


Hiru Klik programa ezagutuondoren, bere erraietan murgiltze-

ko ordua ailegatu zaigu, duenmamia ateratzekoa, alegia.

Materiala berria sortzea izango da hiruegun hauetako helburu nagusia.

Horretarako beharrezkoak diren tres-nak landuko dira:

- Irudi prozesatzaileak (moztu, murriz-tu, aldatu...).

- Soinuaren tratamendua: wav, mid,mp3...

- Animazioak egiteko programak:mugimendua eta soinua artxibo bereanbateratzeko.

Mailaz maila banatuta, ikasleen libu-ruetatik ateratako 350 ariketa eskaneatuizango dituzu zure esku.

Burututako ekintzekin paketeak presta-tu ahala, baliabiderik erabilgarrienakgaratuko ditugu:

- Testuak lantzeko aukerak, grabaketakbarne.

- Aurkezpenak egiteko teknikak: iru-dien posizioak, mezu ezkutuak...

- Laguntza artxiboen kokapena, besteprograma batzuei loturik: bideoak, txos-tenak...

- “avi” ezarketa: mugimenduaren etasoinuaren arteko lotura egiteko.

- Paketeak exekutagarri bihurtu: ikonozbaliatuz.

- Ikasleak ere sortzaile.- “javaklik” proiektu berrian bainu bat

hartzea.Eta hori guztia elkarketaz, hizki zopaz,

buruhausgarriz, testu ariketez... blaiturik.

Klik sakontzea

Jose Manuel BELTRANGasteizko Antonio Lopez de Guereñu

ikastetxe publikoko irakaslea

Klikprogramaren

errainetansartuko gara

ikastarohonetan


Pow

erP

oint

PowerPoint

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Sarrera eta diseinu tresnak - Microsoft PowerPoint-en abioa: leiho

nagusia, menu hedagarriak, tresna-barrak,ikuspegi motak...

Proiektua: diapositiba baten eraketa,emaitzaren esportazioa hainbat eredu grafiko-ren arabera. Hainbat formatu grafikoren ana-lisia irudien definizioan (bektorialak eta ras-terrak, dimentsioak eta bereizmenak...).

* Iñaki ZUBIZARRETA. Santo Tomaslizeoko irakaslea. Ikastolen Elkarteko infor-matika taldeko kidea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Aurkezpen berri baten sormena - Aurkezpen orriaren konfigurazioa. Proiektua: norberaren diapositiba aurkezpena-

ren eraketa.


14:00 BAZKARIA

9:00 - Aurkezpenaren pertsonalizazioa.

- Aurkezpenaren konposaketa eta ekintzenkonfigurazioa. - Kolore konbinaketa, formatu kopia, hondopertsonalizatuak, diseinu txantiloiak.- Organigramak eta beste OLE objektuak.- Hizlariaren oharrak, partaideentzakodokumentuak, Wordera bidali.- Multimedia eta Internet: elkarrekintza etaestekak, weberako aurkezpenak. - Aurkezpenaren difusioa: denborak frogatu,aurkezpen portatilak, proiekturako lagun-tzailea.

Jarduerak: aurreko ereduen eta banatutakoeredu aproposen analisia eta hobekuntza


14:00 BAZKARIA


Microsoft Office bildumak eskain-tzen duen Power Point aplikazioamultimedia aurkezpenak ahalbide-tzen dituen programa indartsua da.Ideiak erraz antolatzen, sendo ilus-tratzen eta profesionalki komunika-

tzen laguntzen du. Aurkezpenakikus-entzunezko bitarteko garrantzi-tsuak izan daitezke hainbat eskolajardueratan. Bereziki erabilgarriakdira jendaurreko ahozko aurkezpe-nak zein aurkezpen idatziak burutu

behar direnean.

Asko aurreratzen ari da multimediaaurkezpenen arloa. Sarritan, diapositibadigital eta animatuak eraikitzea uste bai-no lan erosoagoa eta ludikoagoa izaten da.Microsoft PowerPoint ideiak antola-tzeko, ilustratzeko eta egoki garatzekotresna eraginkorra da. Gelan aurkezpenakegiteko balio du, era txundigarrian komu-nikatzera iritsiz. Fitxategi berean testua,irudiak edota eskema ugari elkar daitezke.Gure adierazpenak aurkezpen horiekinlagunduta burutzen baditugu, gure azal-penek arrakasta handiagoa izango dute.

Honelako diseinu aplikazio gehiagobadago merkatuan: PowerPointetik hasieta Harvard Graphics eredura irits gai-tezke, Corel Presentations edo LotusFreelancetik igaroz. Bakoitzak bereindarguneak eta ahuleziak izango ditu.Egun, estandarrena aurkezten dugun hau-xe da. Zerbait baldin badu PowerPointekbere alde, erabiltzeko duen erraztasuna da.Horren ezaguna den Worden erabiltzailearruntena ere berehala ohituko da aplika-zio honetara, eta laster batean benetakomultimedia produktu osoak sortzen ikusdezakegu.

oneko marrazkilariak izan, eta are gutxia-go bat-bateko diseinatzaile eraginkorrak.Eredua aurretik egitea, kalitate bermabilaka daiteke: garbitasuna, antolakuntza,hausnarketa...

Oinarri-oinarrian, arbel elektronikoaproiektore bati lotutako multimedia orde-nagailu bat da. Horrez gain, hainbat gehi-garri txertatzen jarrai dezakegu. Oso inte-resgarria litzateke, adibidez, nolabaitekosare lotura izatea Internet bidezko hainbatzerbitzu zuzenean eskaini ahal izateko.Era berean, lagungarria litzateke DVDirakurgailua izatea; horrela, bat-batean,arbela bideo zerbitzu bilakatzen dugu -batez ere ekipoak bozgorailu indartsuakbaldin baditu. Beste modu batera esanda,izugarri praktikoa bihurtuko da proiek-zioa ohiko arbel zuri baten gainean buru-tzea. Horri esker, errotulagailua aurkez-pen birtuala dinamikoki osatzeko baliabidebihurtuko dugu. Ekipatzeko ditugunaukerak kontuan harturik, makinak ibil-tari izango direla aurreikusi beharkodugu, eta ondorioz, ordenagailu hori por-tatila bada, askoz hobe.

Eta ikasleak zer?Irakasleak bere lanerako erabil dezakeen

bezalaxe, ikasleek ere etekin handia ateradiezaiokete. IKT alfabetatze egokira iri-tsiz gero, egin behar izaten dituztenekoizpenak –beren lan eta txostenak-paperezko euskarria gainditu eta sarritanmultimedia produktuak izatera irits dai-tezke. Gai baten inguruko aurkezpenaprestatzeak eskolak betidanik oso interes-garritzat jo izan dituen hainbat zereginaplikatzera bultzatzen gaitu: zerbaiteninguruko informazioa bilatu, laburtu,eskematizatu, gidoiak eta hizketaldiakprestatu...

Power Point

Oro har, aplikazio horiek era bertsuanegituratzen dira. Aurkezpena eraikitzekonahi hainbat diapositiba edo lamina sorditzakegu. Lamina horiek euskarri motadesberdinetan finka daitezke: gardenkiakizan daitezke, edo diapositiba arruntaketa, jakina, pantailan edo proiekzio bidezaurkez daitezke. Orri horiek sekuentziabat osatuko dute –sarritan, ibilbide des-berdinak ere aurreikus daitezke- etaproiektatzeko tresna batez ikusiko ditu-gu. Aurkezpenek maiz oso gidoi ezagunakjarraitzen dituzte eta lana aurreratu nahi-rik aurrediseinu eta txantiloi ugari eskain-tzen dira. Baina, gogoa izanez gero, nahiduguneraino eraman dezakegu gure sor-men gaitasuna.

Eta zergatik da interesgarria Power-Point irakaskuntzan? Horra adibideak...

Arbel elektronikoaOso gutxi dira arbelik gabe eskola ema-

ten dakiten irakasleak, gehien-gehienoketengabe zerbait zirriborratzeko beharradugu. Eta hala ere, ezin dugu denok esku

Iñaki ZUBIZARRETADonostiako Santo Tomas lizeoko

irakasleaIkastolen Elkarteko informatika taldeko

kidea


Info

rmat

ika

mus

ikal

a

Informatikamusikala

8:00 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 9:00 9:00

Programa erabilgarri hauen aurkezpen eta jorrapen praktikoa egingo dugu:1.- DANCE MACHINE: TECHNO-DANCE musika egiteko programa.2.- BAND IN A BOX: moldaketa musikalak egiteko balio duen programa.3.- ENCORE: partiturak egiteko guztiz intuitiboa den programa.4.- CAKEWALK PRO AUDIO: gure midi artxiboak jorratzeko eta manipulatzeko erabiliko dugun sekuenziadore profesionala.5.- CLIC ETA BERE PROGRAMA MUSIKALAK: gure ikasleekin era elkarreragilean lan egiteko multimedia programa.6.- INTERNET ETA BERE PROGRAMA MUSIKALAK

* Xabier ZABALA. Ekintza ikastolako musika irakaslea. Musikari, konpositore eta moldatzailea. HIK HASI proiektukohainbat lanen egilea. “Takolo, Pirritx eta Porrotx” pailazoentzako abestien konpositore eta moldatzailea.

* Jose Ramon VITORIA. Mondragon Unibertsitateko Haur Hekzuntzako eta Hezkuntza Bereziko irakaslea eta ArrasateMusikaleko irakaslea.

14:00 BAZKARIA 14:00 BAZKARIA 14:00 BAZKARIA



Gaur egun edozer gauza egindaiteke informatikarekin, dena daposible. Baina horretarako, nolaegin jakin behar da, bidea etamodua aurkitu behar dira. Etahorretarako izango da ikastaro

hau.

Informatika hasieran ikasgai bat zen.Orain, berriz, tresna bat da; hainbat gauzaegiteko erabilgarria den bitartekoa. Musikanere lagungarria da, eta horregatik, informati-ka musikalak eskaintzen dituen aukerak eza-gutuko ditugu ikastaro honetan.

Lehenengo eta behin, ezertan hasi aurre-tik, beldurra kendu behar dugu. Informa-tikari eta ordenagailuei beldurra baldinbadiegu, hori da gainditu behar dugu.Izan ere, ordenagailua ez da aparailu arra-ro bat, baliagarria den tresna bat baizik.

Musika arloan ordenagailuaren bidezabestiak sortu, partiturak egin eta txukun-du, moldaketak egin eta beste milaka gauzaegin daitezke. Horretarako, noski, progra-mak daude eta ezagutu egin behar dira.

Dance Machine programarekin musi-ka egingo dugu. Sampler edo musika lagi-nak hartu eta konbinatu egingo ditugu.Horrela, guk geuk sortutako musika berriaegingo dugu. Gaur egungo musika moder-no mota batzuk modu horretan egiten dira,elementu solteak hartu eta konbinatuz.Egindako abestiak CD batean graba daitez-ke eta ikasleen kasuan oso erabilgarria da,CDa etxera eraman baitezakete.

Band in a box programak konponke-tak egiteko balio du. Adibidez, abesti batiorkestrako instrumentu guztiak sar dakiz-kiokegu eta oso egokia izan daiteke esko-lako jaialdi baterako. Edo ikasleek txirula

tonua jaitsi, ahots gehiago sartu, abestia-ren tempoa aldatu...

Klik programak arlo asko lantzekobalio du, eta baita musika ere. Multime-dia programa denez, ikasleek ordenagai-luan bertan gauzak egin ditzakete.

Azkenik, Internetek eskaintzen dituenaukerak ikusiko ditugu. Mundu osora ire-kita dagoen leiho honek aukera mugaga-beak jartzen dizkigu eskura.

Programa hauetako batzuk guk geronekerabil ditzakegu Lehen Hezkuntzako hau-rrei musika gelan emateko. DBHko ikasle-ei, berriz, programa horiek erabiltzen ira-kats diezaiekegu. Eta programak emanez,etxean lantzeko aukera zabaltzen diegu.Esperientziak erakutsi dit, gainera, izuga-rrizko sorkuntza lanak egiten dituztela.

Era berean, motibazio gehiagorekinhurbiltzen dira musika mundura. Ez dagauza bera txirula bakarrik jotzea edoatzean orkestra baten laguntza izatea.Play-back-ak, karaokeak eta horrelakoberrikuntzek izugarri animatzen dituzte.

Informatika musikala gure eskuradugu, irekita daukagun leihoa dugu. Etazer nahi dugun eta nola egin dezakegun,gure esku dago. Animo!

Informatika musikala

jotzen duten bitartean atzetik orkestrarenlaguntza izan dezakete. Hik Hasiren Txi-rulaz CDak aukera hori ematen du.

Encore programak partiturak txukun-txukun jartzeko balio du. Badaude gisahonetako programa gehiago, baina Encoreoso intuitiboa da.

Cakewalk pro audio programasekuentziadore bat da, hots, midi artxibo-ak jorratzeko eta manipulatzeko balio du.Midi artxiboak partitura bezalakoak diraeta horiek duten informazioa bil dezakeprograma honek. Biltzeaz gain, manipula-tzeko aukera ematen du. Esate baterako:

Xabier ZABALADonostiako Ekintza ikastolako irakaslea


Zen

bait

pr

opos

amen

m

usik

al e

raka

rgar

ri

Zenbait proposamen

musikal erakargarri


1.- ENTZUMENAREN HEZIKETA: zarata/isiltasuna (bereizketa), soinudun ingurunea: erreala eta irudizkoa, asmaketak entzun,gaurko eta lehengo musika ezagutu, tresnak bereiztu...

2.- ERRITMOAREN HEZIKETA: erritmo librea/erritmo ezarria, keinu musikala..., natur danbadak, imitazioak..., taupadak..., eske-ma erritmiko sinpleak...

3.- AHOTSAREN HEZIKETA: arnastu..., joko bokalak, abestiaren ikasketak..., ipuin musikatuak..., polifoniaren munduan sartzekoprozesua...

4.- KODIGOETARA BIDERATU: irakurri, idatzi, asmatu..., partituraren prestaketa, aldez aurretiko grafiak, figura eta doinuetarako,perkustra metodoa.

5.- TRESNEN ERABILERA: gauzak miatu, objektu soinudunak egin, sortu, ezkutatu, sailkatu, antolatu..., jokoen arauak, Orff musiatresnen aurkezpen eta erabilpena, flautaren bidez musikalitatea lortzeko metodoa, “Rondo” forma musikalaren garapena, elkarrizketak,inprobisazioak, konposaketak, akonpainamenduak, doinuen kualitateak landu...

6.- BASCHET TRESNA SOINUDUNAK: Baschet tresna soinudunen aurkezpena, saio praktikoak Orfeoi Donostiarraren aretoan,Baschet pedagogiaren bidez hizkuntz soinudun-musikala nola zabaldu eta ezberdindu, ikertu eta behatu.

* Ana ETXEBERRIA. Donostiako San Alberto Magno ikastetxe alemaneko musika irakaslea. Abesbatzen zuzendaria eta ikasta-roen emailea.




Ikastaro hau erabat praktikoada. Hasieran hezkuntzan dabiltzan

irakasleei zenbait proposamenmusikal erakargarri aipatu nahidizkiet haurren musikaltasuna

garatzeko helburuarekin. Ekintzamusikalak gela barruan ohiko etaeguneroko gauza bihur daitezkee-la azaldu nahi diet. Horretarako,hainbat arlo ikusiko ditugu denoneskuetan dauden proposamen sin-pleak aurrera eramateko asmoz:

abestiak, ahotsarekin egitekojokoak, erritmoa lantzeko hainbatmodu, musika tresnen erabilpenegokienak, entzunaldi aktiboak...

Gure mundua, eta askoz gehiago haurrena,ez da batere isila, zarata eta doinuz beterikdago... Hori dena kontuan hartuta, beraiekdaukaten ingurune soinudunetik abiatukogara beste musika eta doinu berriak sortzeko,ezagutzeko, gozatzeko, sentitzeko...

Proposamenen ikuspegitik, urteetan zeharegin ditudan nire esperientzia pertsonalakazalduko ditut. Adibide horietatik abiatuzmoldaketak egingo ditugu norberaren egoe-ra aintzat hartuta: ikasleen adina, kopurua,eskola bakoitzaren iraupena, irakaslearennagusitasuna...

Irudimen pixka batekin txikiagoak izangogara eta hasiera musikalak barneratuko ditu-gu bizipenezko jokoen bidez.

Adinak ahalmen, jarrera eta gaitasunmusikalaren ernaketa eta aurrerrabidean zeri-kusi handia du. 4, 5, 6... urtetik aurrera hau-rra musikatzen hasteko momentu oneandago, hots, ekite musikalaren sentsibilitate-rako une egokian, mailaz progesiboki alfabe-tatze musikalaren hasierari ekiteko prest.

doinu harrigarriak ateratzen dituzte. Eskuzedo makilak erabiliz abantaila interesgarriakeskaintzen dituzte: ez dute teknika handirikeskatzen; afinazioa izan ezik, doinuen ezau-garri guztiak lantzeko gai dira; ipuinak,antzerkiak, olerkiak, istorioak eta abar kon-tatzeko garaian laguntzaile ordainezinakbihurtzen dira.

Hori guztia landu bitartean arloak tarte-katzen joango gara. Interesgarria deritzottartekatze horri, azken finean gure geletanere gauza bera egiten baitugu. Horrela, saioguztietan egongo dira kantak, erritmo jola-sak, entzunaldi txikiak, inprobisazioak,musika tresnak... denak nahasian.

Kontuan hartuta lehenengo hotsak, taupa-dak, doinuak, hitzak, mugimenduak... gure-gandik sortzen direla, gorputza izango daguretzat garrantzi handiena edukiko duena.

Musika tresnen multzoan guk egindakoakere erabiliko ditugu, ez dendetan erositakoaksoilik. Hori dela eta, denboraren arabera,batzuk aurretik eginak eramango ditut,zeren eta horien erabilpena nolakoa izan dai-tekeen jakitea garrantzitsuagoa iruditzen zaitegitea baino.

Zenbait proposamenmusikal erakargarri

Ikasleak ekite musikala ikertu eta bideradezaten bi atal landuko dugu: ekintza -harrera = egin - entzun.

Bigarren egunean Baschet Pedagogiarenbidez saio batzuk egingo ditugu OrfeoiDonostiarraren egoitzan. Soinu lantegihonek haurraren musikaltasunerako egungotresna erakargarriak eta eragileak ditu.Beraien historia laburra ezagutuko dugu, etazein erabilpen ireki eskaintzen digutenjakingo dugu banan-banan ezagutu eta joondoren. Nahiz eta nota mugaturik ez eman,

Ana ETXEBERRIADonostiako San Alberto Magno ikastetxe

alemaneko musika irakaslea


Ale

xand

er t

ekni

kaet

a ah

otsa

ren

berr

ezik

eta

Alexander teknikaeta ahotsaren

berreziketa


F.M.Alexanderrek (1869-1955) ahotsaren arazoak gainditu ahal izateko teknika hau sortu zuen bere buruarekin erlatasun arazoa azter-tu zuenean. Hasieran, bere teknikari "Arnasketa eta bokale berrezierako metodo berria" izena eman zion.

- Ikastaro hau lantzeko moduan arnasketa-bokale berreziketan oinarrituko gara.- Horretarako, talde eta bakarkako klaseen bidez, Alexander Teknikako printzipioak aurkeztu eta ahotsa-arnasketarekin erlazionaturik

dauden prozedurak landuko dira. Ezaguera praktikoak esperientzia sentsorialaren bidez ulertuko dira.- Kontrol Primarioaren ezaguera; hau da, burua-lepoa eta bizkarrezurraren artean dagoen erlazio horren ezaguera eta kontrol primario-

aren erabileraren hobetzea ahotsa eta arnasketa indirektoki hobetu ahal izateko.- Ikastaroaren egitarauan printzipalki ahotsaren erabileran oinarrituko gara, kontrol primarioa hobetzeko helburuarekin. - Taldeko eta bakarkako lanean tentsioak landuko ditugu kontrol kontzientearekin batera Alexander Teknikako prozedura zehatzen

bidez.

* Anne LANDA. Alexander Teknikako irakaslea. Amsterdamgo Alexander Teknikako zentroan diplomatua.




Ikastaro honetan ahotsarenberreziketa landuko dugu, eta

horretarako Alexander teknikazbaliatuko gara.

Hiru egunetan zehar lortu nahi diren hel-buruak hauek dira:

- Ahotsaren erabilera aztertzea arazoarrunten zergatia esperimentatu ahal izate-ko.

- Tentsio eta interferentziak non koka-tzen diren ikustea, batik bat zergatik sor-tzen diren eta nola lortzen den gelditzea,betiere ahotsaren erabilera egokia aurkitudezagun, eta horren bidez ahotsaren zuzen-bide eta intentsitatea.

- Nola landu gehiegizko tentsioa eta bel-dur eskenikoa.

- Ahotsaren askatasuna edukitzea: erabi-lera onak funtzionamendu ona dakarrelako.

Ikastaro hau lantzeko moduan arnaske-ta-bokale berreziketan oinarrituko gara.

Horretarako, talde eta bakarkako klase-en bidez, Alexander Teknikako printzipio-ak aurkeztu eta ahotsa-arnasketarekin erla-zionaturik dauden prozedurak landukodira. Ezaguera praktikoak esperientziasentsorialaren bidez ulertuko dira.

Kontrol Primarioaren ezaguera landukodugu; hau da, burua-lepoa eta bizkarrezu-rraren artean dagoen erlazio horren eza-guera eta kontrol primarioaren erabilera-ren hobetzea ahotsa eta arnasketaindirektoki hobetu ahal izateko.

Ikastaroaren egitarauan printzipalkiahotsaren erabileran oinarrituko gara, kon-trol primarioa hobetzeko helburuarekin.

Taldeko eta bakarkako lanean tentsioaklanduko ditugu kontrol kontzientearekinbatera Alexander Teknikako prozedurazehatzen bidez.

Alexander teknika etaahotsaren berreziketa

Metodologia eta programaF. M. Alexanderrek (1869-1955) ahotsa-

ren arazoak gainditu ahal izateko teknikahau sortu zuen bere buruarekin erlatasunarazoa aztertu zuenean. Hasieran, bere tek-nikari “Arnasketa eta bokale berrezie-rako metodo berria” izena eman zion.

Anne LANDAAlexander Teknikako irakaslea


Dia

freo

,go

rput

za la

ntze

kobe

ste

era

bat

Diafreo, gorputza lantzeko

beste era bat


Taldeka edo binaka lan egingo dugu eta hainbat materialez baliatuko gara gure gorputzaz ohartzeko: pilotak, makilak, eta abar.Saio bukaeran bizitutako esperientziaz hitz egiteko tartea izango dugu.

* Maite Agirre. Bartzelonako Unibertsitatean Biologia ikasketak egina eta EHUn Psikologia ikasketak. Gorputz lana-ri buruzko ikasketak: diafreo, masajea eta abar.




Diafreo hitza grezierazko dia-frein-etik dator eta pasatzen utziesan nahi du. Gure gorputzean etasentipenetan adi egotera gonbida-tzen gaituen lan metodo bat da.

Esperientziak frogatzen duenez, ten-tsioak giharretan pilatu ohi dira, beroienuzkurketa kronikoa eta tonizitate aldaketaeraginez. Horrek artikulazio eta hezurdu-rako hainbat puntutan du eragina eta gor-putz jarrera, adierazpena eta sentsibilita-tea aldatzen eta inhibitzen ditu. Beraz,artikulazio eta giharren tonuaren gain laneginez, gorputz adierazpenean, sistemaneurobegetatiboan, arnasketan... eragindaiteke, eta metodo hau oinarri horrengainean eratu da.

Praktikan, metodo honek gure tentsio-az ohartu ahal izateko aukera ematendiguten giharren luzamenduzko jarreraorokorrak eta mugimendu geldi eta zeha-tzak bateratzen ditu, hainbat kontzeptukontuan hartuz: arreta kontzientea, kon-taktua, lordosia, konpentsazioak…

Giharren luzaketa orokorreko ariketakdirela medio, gorputzeko hainbat atalkontzienteki landuko dugu, gorputzakunitate moduan funtzionatzen duela kon-tuan hartuz. Horrela, gorputzean blokea-tuta ditugun zatiez ohartzeko eta aldatze-ko aukera izango dugu, eta baita ereanatomia arloan ezagutu eta gorputzjarrera egokiak identifikatu ahal izateko.

Azaleko eta sakoneko sentsibilitateaneragina duen kontaktuzko lanetan ere ari-tuko gara, hainbat mugimendu eta jarre-ren bidez. Horrela, gorputz kontzientzialandu dezakegu, ager daitezkeen barne

eserita, mugimenduan…- Arnasketaren behaketa.- Erlaxazio ariketak.- Luzamendu orokorra prestatuko duen

gorputz atalen lana:* Kontaktuzko ariketak. Horretarako

zenbait material erabiliko dugu erreferen-tzia gisa: hainbat pilota mota, makilak,kortxoak...

* Mugimendu geldi eta zehatzak. Mugi-mendu hauek arreta handiz egiten saiatu-ko gara, behar duguna soilik erabiltzensaiatuz, gehiegizko indarrik egin gabe etaarnasa hartzen dugun modua kontuan iza-nik.

- Luzamendu orokorreko jarrera. Kasuhonetan luzamendua ez behartzen, kon-pentsaziorik ez egiten, gure mugak onar-tzen, mina sentitu gabe tentsioa kontrola-tzen eta gorputzak adierazi nahi duenaentzuten saiatuko gara, arnasketan ere adiegonez.

- Saioaren ondorengo behaketa: egoera,sentsazioak…

- Bizitakoaren ahozko adierazpena.

Diafreo, gorputzalantzeko beste era bat

sentsazioei espazioa eta adierazpena ema-nez.

Nondik nora joango den jakin deza-zuen, honelakoa izan daiteke ikastarohonetan egingo ditugun saioen adibidebat, jakinik egitaraua malgua dela eta tal-deak berak markatuko duela erritmoa:

- Lanaren aurkezpena.- Gorputzeko hainbat atalen behaketa

sakona zenbait jarreratan: zutik, etzanda,

Maite AGIRREBiologoa eta psikologoa


Ant

zerk

ia

esko

lan

Antzerkia eskolan

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 Aurkezpena. Nondik-norakoak.

- Aurretiko ariketak: izenekin jolasak (kolore-ak-bokalak-ahotsa espazioan...).

- Espazioan mugitzen (oinez hainbat erritmotan,espazioa osatu, zolu ezberdinak...).

- Gorputza (imana, itzala, ispilua, bikoteak imi-tazioa, txontxongiloa, zer duzu mugitzeko?...).

- Ahotsa (txiklea jan, aurpegi arraroak, soinua jar-tzera, onomatopeien aurkezpena).

- Inprobizazioa (Dramatizazioa) (Taldearenizena).

- Komentarioa.

* Patxi SANTAMARIA. Antzerki, zineeta telebistan antzezle eta zuzendari bezala ari-tua.

* Inaxio TOLOSA. Antzerki, zine eta tele-bistan antzezle eta zuzendari bezala aritua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Gorputza (ibilerak, era ezberdinetan zapaldu,

animaliak, agurrak, personaiak...).- Sentsibilizazioa (zentzuak esnatzen, erlaxazioa...).- Ahotsa (aurpegiak, onomatopeiak...).- Inprobisazioa (ezustekoen gaztelua, urtaroak).- Komentarioa.

* Patxi SANTAMARIA. Antzerki, zine etatelebistan antzezle eta zuzendari bezala aritua.

* Inaxio TOLOSA. Antzerki, zine eta telebis-tan antzezle eta zuzendari bezala aritua.

14:00 BAZKARIA

9:00 Ariketak: - Liderrari jarraitzen, sinadurak, kon-

fiantzazko ibilbidea, tren eroa...- Eskuekin hitz egiten, koreografia....- Testuak ozenki, maskaren kortina,

antonimoak..- Inprobizazioa (personaiak, jantziak,

tresnak, antzezpena).

* Patxi SANTAMARIA. Antzerki, zineeta telebistan antzezle eta zuzendari bezala ari-tua.

* Inaxio TOLOSA. Antzerki, zine eta tele-bistan antzezle eta zuzendari bezala aritua.

14:00 BAZKARIA


Ikastaro honetan eskolanantzerkia landuz izan dugun espe-rientzia azalduko dugu, eta horre-

tarako gure proposamenak etatresnak eskainiko ditugu.

Antzerkia edo joko dramatikoak hain-bat arlo lantzeko aukera eskaintzen du.Besteak beste, norbanakoren eta taldearengarapenari laguntza ematen dio. Eta eraberean, adierazpen askatasuna eta barnemundua adierazteko urratsak eskura jar-tzen ditu.

Hori jakinda, beraz, arlo horiek lantze-ko ariketak egingo ditugu:

- Espazioan mugitzeko: oinez hainbaterritmotan, espazioa osatu, zoru desberdi-nak.

- Gorputza lantzeko: imana, itzala, ispi-lua, bikoteen arteko imitazioa, txotxongi-loa, zer duzu mugitzeko?, ibilerak, eradesberdinetan zapaldu, animaliak, agu-rrak, pertsonaiak…

- Ahotsa lantzeko: txiklea jan, aurpegiarraroak, soinua jartzea, onomatopeienaurkezpena, aurpegiak, onomatopeiak…

- Inprobisazioa (dramatizazioa): taldea-ren izena, ezustekoen gaztelua, urtaroak,pertsonaiak, tresnak, antzezpena…

- Sentsibilizazioa: zentzuak esnatzen,erlaxazioa…

- Koreografia- Testuak ozenki, maskaren gortina,

antonimoak….Ariketak bilakaera baten barnean ikusi-

ko dira, beti ere aurretikoak ikusiz.Amaitzeko inprobisazioen bidez antzer-

ki lantxoa osatuko dugu.Azken finean, sormena eta zentzuak

landuz antzerki mundua ezagutarazi nahidugu. A! eta ondo pasaz, noski!!!

Antzerkia eskolan

Patxi SANTAMARIAAntzerki, zine eta telebistan antzezle eta

zuzendari aritua

Inaxio TOLOSAAntzerki, zine eta telebistan antzezle eta

zuzendari aritua


Mun

duko

dant

zak

Munduko dantzak eskolan


- Kalejira berezia- Aurkezpen dantza, TIENE (Errusia), biribilean dantzatzeko.- Eroa eta Jakintsua, TSADIK KATAMAR (Israel), biribilean dantzatzeko.- Gurditxoa, DIE KUTSCHE (Austria), launaka dantzatzeko.- Atsedenaldia (apunteak hartzeko).- Lehenengo atalean egindakoari errepasoa.- Zapatari dantza, (Euskal Herria).- Haziaren dantza, SADILA SE ROOGOZEK (Kroazia).- Erlaxazio dantza, MISSA GRECA.

* Arantza ALVAREZ. Irungo Txingudi ikastolako irakaslea.




Programan azaldu genuen beza-la, ikastaro honetan ez dugu dan-

tza egiteari buruzko teoriarikazalduko, alegia, ez da inola ereikastaro teorikoa izango, guztizkontrakoa baizik: ikastaro hone-tan dantza egingo dugu gogotik;teoria gutxi eta mugimendu asko.

Nolako dantzakHiru multzotan sailkatuko genituzke

ikastaroan ikasiko ditugun dantzak:a) Munduko hainbat herrialdetako fol-

klorearekin lotutakoak. Horietako batzukdantza tradizionalak dira, eta beste batzuktokian tokiko musika tradizionala oinarrihartuta, gaur egun asmatutakoak ditugu.Oso jatorri desberdinetakoak izango ditu-gu: Euskal Herria, Frantzia, Errumania,Israel, Austria, Grezia, Eskozia... Jatorriazaparte, bestela ere dantza bakoitzak berenortasuna du: batzuek erritmo azkar-azka-rra dute, hau da, bizi-biziak dira; bestehainbat geldoagoak dira; batzuk korroaneta bakarka dantzatzekoak dira; beste zen-bait, berriz, binakakoak...

b) Haur Hezkuntzako eta Lehen Hez-kuntzako 1. eta 2. mailako haurrekin egi-teko modukoak. Horietako zenbait Txin-gudi ikastolako musika irakasleaksortutakoak dira, eta beste hainbat han-hemenka ikasitakoak.

c) Dantza librea. Azken hau eta b) tal-dekoak saioen hasieran erabiliko ditugugorputza berotze aldera.

Dantza egin, zertarako?- Lehenik, ondo pasatzeko, bai ikastaro-

an bai ondoren, dantzakeskolatzen ditugunean.

- Lotsa soinetik astintzeko.Bukatzeko, hona hemen nolakoa izan

daitekeen ikastaro honetako dantza egunbat:

- Aurkezpena- Beroketa jolasak (haur txikien dantzak

eta dantza librea)- Israelgo Eroa eta Jakintsua- Eskoziako Cumbreland Ree- Austriako Die kutscheAtsedena- Lehenengo atalean egindakoari errepa-

soa.- Errumaniako Alnelul- Euskal Herriko Zazpi Jauziak- Eta, bukatzeko, kalejira berezia.Edozelan ere, egun bati dagokion egita-

rautxo hau malgua da, jakina: taldeak har-tzen duen erritmoak markatuko du zenbatdantza ikasi eta horien hurrenkera.

Munduko dantzakeskolan

- Erritmoa lantzeko.- Elkarren arteko harremanak estutze-

ko.- Hainbat herrialdetako folklorea eza-

gutzeko eta ezagutarazteko.

Arantza ALVAREZIrungo Txingudi ikastolako irakaslea


Psi

kom

otri-

zita

tea

Psikomotrizitateabizipenetik kontzeptura

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 Goizeko saioa:

- Saio bibentzialak: mugimenduaren plazeretik abiatuz (plazer sentsoriomotorea) norbera etabesteekin egokitzearen hasierari eutsi (ajustea).

- Bibentziak erregistro sinbolikoan kokatzera iritsi (hitza, idatzia, marrazkia....).* Alvaro BEÑARAN. Psikomotrizitatean hezitzailea eta terapeuta. Bergarako Psikomo-trizitate Eskolako irakaslea. Pedagogia terapeutikoan lizentziatua.* Nati SANCHEZ. Psikomotrizitatean hezitzailea eta terapeuta. Bergarako Psikomo-trizitate Eskolako irakaslea. Pedagogia terapeutikoan lizentziatua

14:00 BAZKARIA

16:00 Arratsaldeko saioa:- Saio bibentzialak: mugimenduaren plazeretik abiatuz (plazer sentsoriomotorea) norbera eta

besteekin egokitzearen hasierari eutsi (ajustea). - Bibentziak erregistro sinbolikoan kokatzera iritsi (hitza, idatzia, marrazkia....).

* Alvaro BEÑARAN* Nati SANCHEZ

9:00 Goizeko saioa:- Saio teorikoa: goiz batean, lau ordukoa izan-

go da.Edukia: saio bibentzialetan landutakoari

buruzko kontzpetualizazioa:“norberari entzutea”, “besteari entzutea”,

“laguntzea” (acompañamiento),“egokitzea” (ajustea), “enpatia tonikoa”, “erre-

sonantzia tonikoak”,“dezentrazioa”...

* Alvaro BEÑARAN. Psikomotrizitateanhezitzailea eta terapeuta. Bergarako Psiko-motrizitate Eskolako irakaslea. Pedagogiaterapeutikoan lizentziatua.* Nati SANCHEZ. Psikomotrizitateanhezitzailea eta terapeuta. BergarakoPsikomotrizitate Eskolako irakaslea. Peda-gogia terapeutikoan lizentziatua.

14:00 BAZKARIA


Bizipenetik kontzeptura, neure buruarientzun besteari/haurrari entzun ahal iza-teko, izenburuak hezkuntza ekintza, hez-kuntza harremana, gizakia bera eta bero-

rrek ingurunearekin duen harremanaulertzeko modu bat adierazi nahi du.

Bizipenetik kontzeptura diogunean, hezkuntzarenerrealitatearen mailak integratu beharra adierazinahi dugu, hezkuntzako praktikaren eta teoriarenartean behin eta berriz aurkitzen dugun hausturagainditzeko.

Bizipenetik kontzeptura izenburuak integratu egi-ten ditu bi ideia horiek, bizipena eta kontzeptuaazpimarratzeko asmorik gabe; helburua haurrekikogure eguneroko lanean sortzen den joan-etorrikoibilbide etengabea nabarmentzea da.

Kontzeptuen edo norabide pedagogikoen bidezsoilik lantzen den bizipena barnekotasunaren mai-lan baino ez da geratzen, lanbidearen planora, hauda, hezkuntza ekintzaren planora, igaro gabe. Etaegitura pertsonalei dagokienez, profesionalarennahikari, beldur eta abarren esparruan sustraitzen ezden kontzeptua inoiz ez da burutik harago joango,alegia, ezin izango du hezkuntza girorik eraiki.

Bada kontzeptu bat, curriculum ezkutua, adierazinahi duguna argi eta garbi agertzen duena, gureustez: eskoletan haurrei ez zaie egitasmo idatzietanageri dena helarazten, ikastetxeetan ondo funtzio-natzen duena baizik. Egitasmoan kooperatibismoaproiektu gisa ager daiteke, alderdi hori lantzekoespazioak eta denborak zehaztuta eta jarduerak pro-gramatuta egon daitezke, baina eskolaren funtzio-namenduak, bere maila guztietan, bizikidetzareneta lanaren antolaketaren kontzeptu kooperatibista-ri erantzuten ez badio (irakasleen artean, zuzendari-tzan, ikasleekiko...), eskola horretako haurrek errea-litate horren bizipena barneratuko dute, asteanbehin lantzen den kooperatibismo mota baino.

Beraz, jarrerak ditugu mintzagai, jarduerak baino.Bernard Acouturierren psikomotrizitate prakti-

ka, bere izenak adierazten duen legez, praktika da,eta bere metodologia, materialak, espazioak, den-borak eta abar ditu. Baina praktika horren alderdi-rik garrantzitsuena ez da praktika bera, hezitzailea-ren jarrerei, hezkuntza harremanari eta haurrarenulerkuntzari eta heltze psikologikoaren prozesuari

behar bezala integraturik ez badaude, geure izaera-ren, bizieraren, besteak ulertzeko eta ulertaraztekogeure eraren atal ez badira, sekula ezingo dituguerabili. Izan ere, ez dira teknika hutsak, jarrerak bai-zik, eta jarrerok profesionalaren baitan erroturikbaino ez dute izaterik.

“Haurra bere horretan onartu behar da”, “haurre-kin ez dugu oldarkortasunez jokatu behar”, “hau-rrari entzun egin behar zaio, adierazteko aukeraeman”... printzipio horien kontrakorik egiten inorez da ausartu, baina guztiok dakigu oso modu des-berdinetan uler daitezkeela, eta eguneroko zeregi-netan kontraesan ugari sortzen direla egiten dugu-naren eta esaten dugunaren artean...

Gure jarrera pertsonalen eta gure hezkuntzaprintzipio eta ekintzen arteko koherentzia bilatzea-ri ezinbesteko deritzogu, eta hori lortzeko, funtsez-koa da geure buruari begiratzeko lanari ekitea,begirada ahalik eta gutxien kutsaturik ipini ahalizateko geroago bestearen gainean.

Besteei entzuteko, geure buruari entzutea; gaine-rakoak ulertzeko, geure burua ulertzea; gainerakoengaitasun eta mugez ohartzeko, geure gaitasun etamugez ohartzea... zentratzeko, norbera zentratzea.

Forma eta teoria zoragarriak sor ditzakegu, bainahori guztia gutako bakoitzaren bizieran benetanerrotu ezean, gazteluak airean eraikitzen ibilikogara, gure gizarteak jasaten duen alienazio gero etabiziagoa elikatzen. Winnicottek biziera aizunaderitzona elikatzen ibiliko gara, azalekoan oinarri-turiko eta formei eta itxurazkoari kateaturikogizartea, alegia.

Psikomotrizitatea:bizipenetik kontzeptura

buruz egiten duen proposamena baizik.Hezkuntzan erabiltzen ditugun jarduerak, balia-

bide materialak eta abar gure hezkuntza filosofiarieta gure hezkuntza proiektuari bideragarritasunaemateko bitartekoak (garrantzitsuak) besterik ezdira.

Jarduerek -praktikek- ez dute berez pedagogiahorren funtsa zehazten (baldintza dezaketen arren).Azal dezagun adibide erraz baten bidez: gaur egunEuskal Herriko ikastetxe askotan konstruktibismo-arekin batera irakurtzen eta idazten ikasteko egitendiren jarduerek ez dakarte ezinbestez aipatutakopedagogia motaren ezarpena. Izan ere, irakurketa-ren eta idazketaren ikaskuntzaren zentzu konstruk-tibista euren hezkuntza harremanetan ikaskuntza-ren ikusmolde horrekin bat diharduten profesionalenprestakuntzaren eta barne eraketaren eskutik etorri-ko baita halabeharrez. Gainerako guztiak formakbesterik ez dira. Eta oso garrantzitsua da funtsak etaformak elkarrekiko koherenteak izatea.

Gure iritziz, jarrera batzuk eta horiei dagozkienkontzeptuak ondo barneratzeko modu bakarra hau-rrekin lan egingo duten profesionalei zuzendutakoprestakuntza pertsonala da.

Haurrari entzutea, bere egoerarekiko enpatiabilatzea, globaltasunean adierazteko duen beharraerrespetatzea, haurrak direnari buruz eta egitendutenari buruz geure baitan sortzen diren erreso-nantzia tonikoez konturatzea, heltze psikologikoa-ren prozesuan laguntzea, doikuntza, lekoratzekogaitasuna... kontzeptuak dira, ideiak, eta ulertuegin daitezke plano arrazionalean, baita onartu eremaila horretan, baina gure egitura pertsonalean

Alvaro BEÑARANPsikomotrizitatean hezitzailea eta

terapeuta

Nati SANCHEZPsikomotrizitatean hezitzailea eta

terapeuta


Eusk

araz

aritz

eko

kant

ak e

tajo

lasa

k

Euskaraz aritzekokantak eta jolasak

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Sarrerako jolasak: izenak ikastekoak

(armiarma, mimoa...) eta girotze jolasak (korapi-loa...).

- Jolas tradizionalak eta berriak.- Zotz era ezberdinak.- Sokasaltoan aritzekoak.- Behatz jolasak.- Txalokakoak.- Aukerako jira-bira alaiak.- Asmakizunak.- ...

* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre.Jolas ikastaroetan adituak.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Gomatan aritzekoak.- Hizkuntza jokoak (aho-korapiloak,

ikusi-makusika, errima jolasetan...).- Talde jolasak (zubiri-zubiri, magila,

banpiroa...).- Kulunpiotakoak.- Erritmoa lantzeko jolasak.- Imitazio jolasak.- ...

* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre. Jolasikastaroetan adituak.

14:00 BAZKARIA

9:00 - “Kantineritaren” antzekoak.- Ezkutaketan aritzekoak.- Bidaia abestiak.- Dantza ezberdinak.- Aulkien jolasa.- Txakolinke, barraskilo, baloi, gai-

leta... jolasak.

* Leire Elices eta Harkaitz Izagirre. Jolasikastaroetan adituak.

14:00 BAZKARIA


Behin batean, aspaldiraino joangabe, Euskal Herriko bazterretanumore gutxirekin pasatzen zirenegunak. Lainoek ez zieten eguzki

izpiei gure lurraldea argitzenuzten, horregatik, festarako eta

jolaserako pasarte gutxi zituzten.Haurrek, mandoak bezalaxe esko-latik lanera eta lanetik eskolara

igarotzen zituzten egunak.

Xanti eta Maribi, Kantterrin bizi ziren;han ere, txantxa gutxi! Eskolan bihurru-keriaren bat egiten bazuten, maistrakSerafin gure herriko alkateari deitu etahonek zigor latzak ezartzen zizkien ikasle-ei. Beraz, eskolan denak erne eta zut egonbehar ziren maistraren erretolika entzu-nez, irri bat bera ere egin gabe.

Egun batean, gure neska-mutilak esko-latik etxerako bidean Serafin mokofinendoinua abesten ari zirela, txori bat goiankantari hasi zitzaien. Egunak pasa ahala,txoria Serafín mokofinen kantua abestuzazaltzen zitzaien. Halako batean, txoriakesan zien:

- Aizue lagunak! Etor zaitezte nirekinbasora jolas egitera!

- Basora?- Niri beldurra ematen dit basoak.- Ez izan beldurrik. Han lagun asko

egingo ditugu eta oso-oso ondo pasakodugu jolasean.

Horrela bada, basorantz abiatu zirenhiru lagunak ilaran goaz kantari, aurreko-ak egiten zituen zirkin eta oihuak errepi-katuz. Basoko zabalune ezkutatu baterairitsi zirenean, hantxe topatu zute MartinKonkortsua bere soinu eta guzti. Jende

kate, zozo-zozoan alkateari oles egitera.Herriko plazan alguazilek festa giroa

sumatu zutenean, berehala hots egin zio-ten alkateari. Serafin zeharo haserreturikatera zen plazara ero baten moduan birao-ka. Kalejirak, gure herriko alkatea inguratuzuen eta Graxianak oihu batean alkatearibegietara begira esan zion:

“Txitxirri-mitxirri komunipan,harri bihurturik hortxe bertan!”

Eta bat-batean, Serafin, estatua batenmoduan geratu zen plazaren erdian, bainakasu! ohar bat bota zuen Graxianak:“Orain aske zarete herriari alaitasuna emate-ko. Baina jolasak eta festak egin ezean, Sera-finek pixkanaka bizia hartzeko arriskua du.”

Orduz geroztik, Kantterriko plazan jaigiroan ibiltzen dira guztiak, haur, zahareta gazte euskaraz jolasten.

Eta hala bazan eta ez bazan, sar dadilaKantterriko plazan eta atera dadila EuskalHerriko eskola guztietan!!

Euskaraz aritzekokantak eta jolasak

guztia han zebilen saltoka eta brinkoka,korro-korroan, dantzari: EtxenagusikoMustafa eta Patxiku sardinazalea ere, txa-kolinke algaraka. Sorginsaltoan zebiltzan,berriz, Graxiana eta Begoña, Baga-Biga-Higa kantari. Pantxika hontza ere hanzegoen guztiei begira eta zaindari lanakegiten, herriko alguazilen bat etorri bainolehen ohartarazteko.

Xanti eta Maribi harriturik zeudentopatu zuten toki eta jendearekin. Esko-lan eta herrian zuten egoera jasangaitzazitzaiela kontatu zieten bere lagun berriei.Guztietan zikoitzenak Serafin alkatea etamaistra muturluzea ziren zalantzarikgabe, eta horiek irauten zuten bitartean ezzuten herrian basoan zegoen girorik seku-la ezagutuko.

Neska-mutil gajoen istorioa entzunik,Graxiana sorgiñak bere amonak erakutsi-tako trikimailua erabiltzea erabaki zuenSerafin mokofinen kontra, eskarmentugisa. Beraz, basoan kalejira handi batantolatu eta herrira jeitsi ziren jira-bira eta

Leire ELICESHik Hasiko “Haur-jolasen abestiak”

ikastaroko emailea

Harkaitz IZAGIRREHik Hasiko “Haur-jolasen abestiak”

ikastaroko emailea


Jola

s ko

oper

atib

oak

Jolas kooperatiboak



9:30 9:00 9:00

- Esku-hartze programen oinarri teorikoa.- Jolas kooperatiboen programen ezaugarriak.- Taldean ezartzeko prozedura.- Metodologia eta programak ebaluatzeko baliabideak.- Esku-hartze programen baliozko azterketa enpirikoak.

* Maite GARAIGORDOBIL. EHUko Psikologia Fakultateko irakaslea. (Gaztelaniaz)* Igor ESNAOLA. EHUko Irakasle Eskolako irakaslea.




Ikastaro honetan jolas koopera-tibo eta sortzaileetan oinarrituta-ko interbentzio psikohezitzailea-ren adar bat aurkeztuko dugu.

Beronen helburua garapen soziala,afektibo-emozionala eta haurren

sormena bultzatzea da.

80ko harmarkadatik hona Haur etaLehen Hezkuntzako hainbat taldetan eza-rri dugun proposamen honen oinarri teo-rikoa ikerketako hiru korronte handirenondorioetan datza. Lehenengo eta behin,haurren jolasen inguruko ikerketen ondo-rioak; giza garapenerako aktibitate fun-tsezkoa da, haurraren garapen integraleaneraginkortasunez eragiten baitu, hau da,haurraren garapen psikomotriz, intelek-tual, afektibo-emozional eta sozialean.Bigarrenik, portaera sozialaren aldekoikerketen ondorioetan oinarritzen da; hor-tik atera dira garapen pertsonal eta sozia-laren hainbat faktoretan nolako onurakdituen heziketaren testuingurutan koope-ratzeak versus lehiatzeak. Eta hirugarre-nik, sormenaren gaineko ikerketak daude;ikerketa horiek haurraren sormenarengarapenean entrenatzeak duen eraginkor-tasuna baieztatzen dute.

Jolas kooperatibo eta sortzaileen pro-grametako aktibitateek bi helburu nagusidituzte. Lehenengo, beren hazkundeanarazorik ez duten haurren garapen inte-grala bultzatu nahi da, bereziki alderdisozio-emozionaletan eta sormenaren gara-penean eraginez. Bigarrenik, programahonek funtzio terapeutikoa dauka, jolasa-ren esperientziaren bitartez lagunekininterakzio arazoak eta beren garapeneanbestelako arazoak dituzten haurrak sozial-ki integratzen direlako. Bi helburu nagusihoriez gain, beste hainbat zehatzago ere

sortzeko estimuluak ere konbinatzen dira.5- Dibertsioa, ondo pasatzea: jolas

hauen bidez haurrak taldekideekin positi-boki eta era konstruktiboan arituz ondopasa dezaten ahalegintzen gara.

Programak hainbat dimentsiotan (ahoz-koa, dramatikoa, plastiko-konstruktiboaeta grafiko-figuratiboa) komunikazioa,gizartearen aldeko portaera eta sormenaestimulatzeko 60 jolasez osatuta daude-Programako ekintzak bi modulu edo taldehanditan banatzen dira:

1- Komunikazioa eta gizartearen aldekojarrera jolasak

2- Sormen jolasakPrograma hau gelan ezartzeak hiru fase

inplikatzen ditu: testaren aurreko ebalua-zioa, jolas programaren ezarpena eta testa-ren ondoren ebaluazioa.

Egin diren ikerketek enpirikoki frogatudute jolas kooperatiboek eta sortzaileekgarapenean duten garrantzia. Izan ere,haurraren sormena eta garapen sozio-emo-zionalerako baliagarri diren interbentziopsikohezitzailerako tresna ludikoak siste-matizatzen ditu.

Jolas kooperatiboak

biltzen ditu programak.Oro har, programako jolasek komuni-

kazioa, kohesioa, konfiantza eta sormena-ren garapena estimulatzen ditu. Etahorren azpian elkarrekin jolastuz etaasmatuz onartzeko, errespetatzeko etapartekatzeko ideia dago.

Programa honetarako sailkatutako jola-sek egiturazko bost ezaugarri dituzte:

1- Parte-hartzea: jolas hauetan taldekoguztiek parte hartzen dute, ez da inoizinor kanporatzen eta ez du inork irabaziedo galtzen. Xedea da taldeko helburuaklortzea eta horretarako taldekide bakoi-tzak beharrezkoa den eginkizuna du jola-saren barruan.

2- Komunikazkoa: jolas guztiek taldebarruko komunikazio prozesuak egitura-tzen dituzte.

3- Kooperazioa: jolas gehienek harre-man dinamika estimulatzen dute. Horrektaldeko helburua lortzeko elkarri laguntzaematea dakar.

4- Fikzioa eta sormena: errealitatea edoegia “balitz bezala” jolasten da, hots, ele-fanteak, hegazkinak, piratak edo artis-tak... bagina bezala, eta elementu berriak

MaiteGARAIGORDOBIL

EHUko Psikologia Fakultateko irakaslea

Igor ESNAOLAEHUko Irakasle Eskolako irakaslea


Hiz

kunt

zen

curr

icul

um

bate

rata

ua

Hizkuntzen curriculumbateratua

Koordinatzailea: Matilde Sainz

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - 10:00 Hizkuntzen kudeaketa eko-

logikorako baldintzak. Gai osoari sarrera

10:00 - 11:30 Pertsona eleanitza: kon-tzeptu berria eta hizkuntzaren ikuspegiepistemologikoa hizkuntzen kudeaketa eko-logikoan* Pili SAGASTA eta Matilde SAINZ.

Mondragon Unibertsitateko irakasleak.

11:30 - 12:00 ATSEDENALDIA

12:00 - 13:00 Alderdi metodologikoak* Lurdes ETXEBERRIA. Aretxabaletako

Kurtzeberri eskolako irakaslea

13:00 - 14:00 Hizkuntzen curriculum batera-turako proposamena

* Rosa Mari ARANO. Irungo Txingudiikastolako irakaslea

14:00 BAZKARIA

9:00 - 10:30 Curriculumeko hizkuntzenestatusa eta hizkuntzen curriculum bateratura

* Montserrat FERRER. DBHko irakasleaeta Jaume I Unibertsitateko irakaslea.

10:30 - 11:30 Curriculum bateratuaren anto-laketa. Proposamena.

* Montserrat FERRER. DBHko irakasleaeta Jaume I Unibertsitateko irakaslea.


12:00 - 14:00 Mahai ingurua: hizkuntzencurriculum bateratua. Partaideak:

* Pili SAGASTA* Montserrat FERRER* Rosa Mari ARANO.* Begoña OCIOModeratzailea: Matilde Sainz

14:00 BAZKARIA

9:00 - 11:30 Bartzelonako Vila Olimpicaeskolako curriculum bateratua. Esperientziaeleanitza.

* Rosa Mª RAMIREZ. Vila Olimpicaeskolako irakaslea.

* Teresa SERRA. Vila Olimpica eskolakoirakaslea.


12:00 - 14:00 Idatzizko adierazpena eba-luatzeko irizpide bateratuak. Begoñazpi ikas-tolako esperientzia.

* Begoña OCIO. Bilboko Andra Mari Ira-kasletza Eskolako irakaslea.

* Mª Karmen LANDAJO. Bilboko Bego-ñazpi ikastolako irakaslea.

14:00 BAZKARIA


Hizkuntzen curriculum bateratura-ko proposamena

Hezkuntza erreformaren berrikuntzaeskakizunei aurre egin nahian batetik, etagurea bezalako komunitate elebidunetanhizkuntzen irakaskuntzak sortzen dituenzailtasunak kontuan izanda bestetik,1989-1990 ikasturtean Txingudi Ikasto-lan erakusten diren hiru hizkuntzen–euskara, gaztelania eta ingelesaren– pro-gramazioak berritzeko egitasmoarekinhasi ginen. Egitasmo horren ardatz nagu-siak materialgintza eta material hori gela-ratuko zuen irakasleen prestakuntza ziren.Horrela, Haur Hezkuntzatik hasi etaLehen Hezkuntzako 6. maila arteko eus-kara, gaztelania eta ingelesa lantzeko uni-tate didaktikoak sortu genituen eta unita-te didaktikook gelaratzeko irakasleeiprestakuntza eskaini zitzaien.

Saio honetan gure esperientziaren atalbaten berri emango dugu, hain zuzen ere,gure hizkuntzak lantzeko proposamendidaktikoaren ikuspegi bateratua zertan

den aztertuko dugu. Horretarako, honakogai hauen inguruan hitz egingo dugu:

1. Gure planteamendu didaktikoaburutzeko kontuan izan ditugun faktore-ak aztertuko ditugu.

2. Planteamenduaren zutabe diren oina-rri teoriko nagusien aipamena egingo da.

3. Hizkuntzen irakaskuntzarako abia-puntutzat hartu dugun ikuspegi batera-


Pili SAGASTAMondragon Unibertsitateko irakaslea

tzailearen zergatiak adieraziko ditugu.

4. Bukatzeko, ikuspegi bateratzaile hori

gure proposamen didaktikoan nola gauza-

tzen den azpimarratu nahi genuke, hots,

nolako edukiak aukeratu ditugun hiru

hizkuntzetarako eta nolako sekuentzia

didaktikoen bidez lantzen diren edukiok.

Rosa Mª ARANOIrungo Txingudi ikastolako irakaslea

Matilde SAINZMondragon Unibertsitateko irakaslea

Ikastetxeko hizkuntza proiek-tuaren kudeaketa ikuspuntu eko-logiko batetik

Eleaniztasuna gure ikastetxeetakoerrealitate bat da. Euskal AutonomiaErkidegoko ikastetxeko hizkuntzaproiektuetan hiru hizkuntza erabiltzendira gutxienez. Hala ere, hizkuntzahorien kudeaketa, orokorrean, ikuspegielebakar batetik egiten da: hizkuntzabakoitza independenteki programatzen

da, hizkuntza bateko konpetentziakomunikatiboaren garapenak beste hiz-kuntzetako estrategiak eta trebeziaksustatuko ez balitu bezala. Bestalde, hiz-kuntzen kudeaketa eleanitz baterantzabiatzeko baliagarriak izango liratekeeneredu berritzaileak garatu dira jadahainbat eremu geografikotan. Azkenik,Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuarenkudeaketa elebakarretik kudeaketa elea-nitzerantz abiatzeko kontuan izatekozenbait jarraibide proposatu dira.


Zer da sekuentzia didaktikoa? Zer desberdintasun dauka unita-

te didaktikoarekin?

Irakaskuntza munduan gabiltzanokaski ohituta gaude terminologia aldakete-tara, sarritan zenbait termino edo hitzerabiltzen baitira kontzeptu bera azaltze-ko. Alabaina, beste zenbaitetan, antzerakoterminoen azpian desberdintasunak egonbadauden arren, zaila egiten zaigu bata etabestea bereiztea. Izan ere, Erreforma mar-txan jarri zenetik, proposamen didaktikoberri ugari iritsi zaizkigu, eta azalekobegirada bat emanez, badirudi oinarri teo-riko komunetik diseinatu eta landu dire-la.

Hala ere, gure eskuetara iristen direnproposamen didaktikoak aztertuz gero,antzekotasunak ez direla hain argiak eta,hainbat kasutan gainera, diferentzianabarmenak bistaratzen direla konturatu-ko gara.

Sekuentzia didaktikoaren eta unitatedidaktikoaren artean dauden aldeakantzemateko, bakoitzaren erreferente teo-rikoak zein diren aztertzea beharrezkoazaigu; izan ere, proposamen didaktikobakoitza printzipio teoriko zehatz batzuenpean sostengatzen da.

Zentzu horretan, esan dezakegu, unita-te didaktikoak nahiz sekuentzia didakti-koak kontzepzio teoriko zehatz bat defen-datuko eta aplikatuko duela:irakaskuntza-ikaskuntza prozesua modubatean edo bestean definituko du, ikasgaiden objektuaren deskribapen eredu batproposatuko du, irakasleek eta ikasleekhartuko dituzten rolak ezarriko ditu, edu-kiak lantzeko aztertuko diren ereduakhautatu, ebaluatzeko moduak eta irizpi-deak finkatu... Hau da, horietako propo-

Konparaketa hau egiteko hiru elementudidaktikoak (irakaslea, ikaslea eta ikasgaiden objektua) hartuko ditugu oinarri eta,ondoren, proposamen bakoitzak bultza-tzen duen esku-hartze didaktikoa defini-tuko dugu.

Kasu honetan hizkuntzaren irakaskun-tzan zentratuko garenez, zenbait galderarierantzuten saiatuko gara:

- Zein da hizkuntzari buruz egiten dendeskribapena? Edo bestela esanda, zein dahauetariko proposamen bakoitzak aukera-tu duen hizkuntzaren ikuspegia?

- Nola planteatzen da hizkuntzaren ira-kaskuntza-ikaskuntza eredu hauetan?

- Nola planifikatzen dira hizkuntza-edukiak? Zein testuingurutatik abiatzendira? Zein curriculum mota planteatzenda bakoitzean?

- Zein hurrenkerari jarraitzen diotegelara eramaten diren jarduerek?

- Zein da irakaslearen lekua Hizkuntza-ko ikasgaian? Zein ikaslearena?

- Zer da batean eta bestean ebaluatzendena? Noiz eta nola ebaluatzen da?

- ...Beraz, galdera horien guztien inguruko

hausnarketa egitea beharrezkoa dugusekuentzia didaktikoaren eta unitatedidaktikoaren artean dauden desberdinta-sunak antzemateko eta, halaber, sekuen-tzia didaktikoaren ezaugarri garrantzi-tsuenak definitu ahal izateko.

Hala eginez, termino bietan didaktikohitza agertzen den arren, proposamenbakoitzak kontzeptuari adiera desberdinaematen diola konturatuko gara.

Horixe izango da, hain zuzen ere, saioanparte hartuko dugunon artean izangodugun egitekoa: hausnarketa eta eztabai-da bideratzea, jorratuko dugun gaiariargitasun gehiago emateko xedez.


samen bakoitzak modu batean interpreta-tu eta aplikatuko du bere ikaskuntza-ira-kaskuntza eredua, gelako jarduerak erabatean edo bestean planifikatuz.

Horrela, bada, sekuentzia didaktikoa-ren izaera deskribatzeko lagungarria izan-go zaigu bata eta bestea kontrastatzea.

Lourdes ETXEBARRIAAretxabaletako Kurtzeberri ikastolako

irakaslea

Sekuentziadidaktikoaren etaunitatedidaktikoarenartean daudenaldeakantzemateko,bakoitzarenerreferenteteorikoak zeindiren aztertzeabeharrezkoa zaigu

Hiz

kunt

zen

curr

icul

um

bate

rata

ua


Hizkuntzen curriculum batera-tua baten antolaketa

Hizkuntzen curriculum bateratua disei-natzearen garrantzia ezin da zalantzan jarri,eta hala ere, ikastetxe askotan oraindik hiz-kuntzak beren artean loturarik ez duten sailmugiezinak bailiran hartzen dira.

Hizkuntzen ikuspegi integratua justifi-katzen duten arrazoiak asko dira: ikaske-taren subjektua pertsona bera da, ikaslea;ikasketa objektua antzekoa da, ikuspegidiskurtsibotik ulertutako hizkuntza natu-ralak; iturri epistemologikoa komuna da,hizkuntzaren hainbat zientzia; eta azke-nik, hizkuntzen aprendizaiaren transfe-rentzia onartzen duen azpiko komunika-zio gaitasun komuna.

Hizkuntzen curriculum bateratu batekcurriculumaren garapeneko hiru mailakhartu behar ditu kontuan. Lehenengo mai-lak, Hezkuntza Administrazioak zehaztuta-ko curriculumak, ikuspegi orokorra dauka.Lehen hizkuntza deitutakoek helburu, edu-ki eta ebaluazio kriterio berberak parteka-tzen dituzte, eta hizkuntza guztien curricu-lumak aurrekontu orokor komuneierantzuten die. Programazioak oinarrizkocurriculumera egokitu ahala, integraziomaila bat bermatua aurkitzen da.

Curriculumaren garapenaren bigarrenmailan Ikastetxeko Hizkuntza Proiektuaeta Gaietako Programazioen diseinua egi-ten da.

Hizkuntza Proiektuak bere barnean bil-tzen ditu hizkuntza guztien ikasketa era-ginkorra bermatzeko ikastetxean egitendiren ekintza guztiak. Bertan zehaztukodira adierazpen jakiteak bereganatzekoneurri orientatzaileak, estrategia diskur-tsiboen garapena eta aurreiritzi linguisti-koen ezabaketa. Ikasketako eduki horien

guztietako progresioa eta errepikaria errazdiseina daitezke lehen bi hizkuntzetatikabiatuz. Aukerak anitzak dira: generobera landu eta edukiak hizkuntzen arteanbanatu; diskurtso bera mantendu genero-ak banatuz; aukeratutako genero eta edu-ki berak landu baina maila desberdinetanbanatuz, horrela goragoko mailetako edu-kiak errepikariak izanik eta beste hizkun-tzetan egiten dira lanekiko progresiboa.

Erraz adostu daitezkeen beste erabakibatzuk zera dira: ahozko eta idatzizko dis-kurtsoaren, hausnarketa linguistikoareneta literaturaren alderdi metodologikoak.Adibidez, idazketa prozesuaren alderdipragmatikoen, kohesiozkoen eta testuenzuzenketa teknikaren gaineko kriterioakparteka daitezke; idatzizko nahiz ahozkoprodukzioen planifikaziorako eta berri-kusketarako fitxa komunak egin daitezke;beste hizkuntzetan landutako edukiekinaldikako erlazioak egin daitezke; hainbathizkuntzen arteko lan osagarriak progra-ma daitezke; metahizkuntza komunaadostu daiteke eta abar.

Azkenik, ebaluaziorako planteamenduorokorrak har daiteke: irakaskuntza-ikas-kuntza prozesuko zati bezala ebaluazioakduen garrantzia; hainbat ebaluazio tres-nen erabilera; hizkuntzen erabilerarenkonplexutasuna aintzat hartzen dutenebaluazio kriterioak; autoikasketarako etaautoebaluaziorako estrategien garapena.


lorpena ez da hizkuntzako hainbat minte-giren erantzukizuna soilik, baizik eta hiz-kuntzetakoak ez diren beste gaietan etahezkuntza komunitatearen osotasuneanlandu beharrekoa.

Gai bateko programa era koordinatuanegitea da, seguraski, zailtasun gehien sor-tzen duena. Horregatik, komenigarria dazentro bakoitzaren baldintzak baloratzeaeta helburu lorgarriak eta lan dinamikahoberena zein diren erabakitzea. Zailtasu-nak handiagoak diren heinean, egiten dena-ren deskribapena egitetik has daiteke, etahelburuen, edukien, metodologiaren etaebaluazioaren desberdintasunak eta antze-kotasunak baloratu. Beste zenbait kasutan,maila berean dauden zenbait irakasle gelanelkarrekin egindako lanetik abiatzea kome-niko da, beraien proposamenak beste saile-tan hartuak izan daitezen.

Batera hartutako erabaki horiek irakas-kuntza-ikaskuntzaren hainbat alderditaneragin dezakete. Lehendabizi, garrantzi-tsutzat hartzen diren praktika diskurtsi-boak zehazten dira eta etapa bateko maile-tan zehar banatzen dira. Sekuentziazio

Montserrat FERRERDBHko eta Jaume I Unibertsitateko

irakaslea

Hizkuntzenikuspegi

integratuajustifikatzen

duten arrazoiakasko dira


Teresa SERRABartzelonako Vila Olimpica eskolako

irakaslea

Bartzelonako Vila Olimpica ikaste-txeko hizkuntz curriculum bateratuaproiektuaren garapenaren zenbaitadibide

Hizkuntza curriculum bateratuarenproiektuak ahozko nahiz idatzizko hizkun-tzaren trataera aztertzen du Lehen Hezkun-tzako Ingurumenaren Ezaguerako eta Mate-matikako edukien ikasketaren bitartez.

Proiektuak eskolako hiru hizkuntzak har-tzen ditu bere baitan: katalana, gaztelania etaingelesa. Hiru hizkuntzen bitartez ikastendira Matematikako eta Ingurumenaren Eza-guerako hainbat eduki.

Saio honetan gelan egiten ditugun ekin-tzen hiru adibide emango ditugu, zeinakproiektuaren lagin bat diren.

1- Lehen Hezkuntzako 5. mailan Inguru-menaren Ezaguera gaian katalanez azalpe-nezko testu bat egiteko prozesua.

2- Lehen Hezkuntzako 2. mailan espazioa-ren geometriaren tratamendua gelan taldetxikitako txokoetan antolatuz.

3- Lehen Hezkuntzako 3. eta 4. mailanburu kalkulua ingelesez.

Adibide horiek antolaketa kurrikularbaten testuinguruan kokatzen dira. Horrekahalbidetzen du Matematikako eta Inguru-menaren Ezaguerako hainbat eduki eskolakohiru hizkuntzetan banatzea.

Proiektua garatzea eta zehaztea jomugagarrantzitsua da eskolako irakasleria osoaren-tzat. Izan ere, batetik koordinazio handiaeskatzen du, eta bestetik gelako aktibitateakbeste modu batera pentsatu eta diseinatubehar dira gaietako edukiak eta hizkuntzakaldi berean ikasi ahal izateko.


Rosa Mª RAMIREZBartzelonako Vila Olimpica eskolako

irakaslea

Hiz

kunt

zen

curr

icul

um

bate

rata

ua


Adierazpen idatziaren irizpideenebaluazio bateratua Bego azpi ikastolako esperientzia

Gure saioan Bilboko Begoñazpi ikastolanegindako saiakuntzaren aurkezpena egingodugu. Proiektuaren helburua, parte-hartzai-leak, ikasgaia eta mintegian erabilitako lanmetodoa aztertuko ditugu urratsez urrats.

Marko teorikoaGure esperientziaren marko teorikoa bi

ardatzetan oinarritzen da.1.- Ebaluazio hezgarria (Garci-Debanc

1985, T.Ribas1997):- Irizpideak objektibatu, denok berberak

erabil ditzagun.- Hainbat hizkuntzetako proposamen

bateratua sistematizatzea ahalbidetzenduten zenbait testu eredu izan.

2.- Ginebrako testu ereduak (Bronc-kart,1996; Dolz eta Schnewuly,1997):

- Diskurtso mota bakoitzak dituen abileziadiskurtsiboen arabera, hainbat testu generoerlaziona daitezke. Ondorioz, diskurtso motabakoitza sekuentziazioan ardatz (diskurtsohorren ardatz) bihurtzen da.

- Testuaren kalitatean eragina dutenhitzezko jokaeren (abilezia diskurtsiboen)deskribapen objektiboa lortu.

- Abilezien konplexutasunen progresioakontuan izanik, edukien sekuentziazioa sail-katu edo mailakatu.

Aurretiazko azterketa1.- Mintegia hasi baino lehen, eskolan

erabilitako irizpideak bateratu eta aztertu.2.- Adierazpenaren kalitatea baloratzeko

edo neurtzeko irizpide formalek eta diskur-tsiboek daukaten ahalmena aztertu eta kon-paratu.

ereduen ezaugarri diskurtsiboak.- Ikasleen produkzioen azterketa.- Ebaluaziorako gidaren erredakzioa.

Bigarren etaparen garapena(2001/2002 ikasturtea)

- Autoerregulatzeko prozedurak.- Sekuentzia didaktikoaren artikulazioa.- Proiektu ereduen azterketa.- Sekuentzia didaktiko baten eraikuntza

eta esperimentazioa.

Emaitzak eta ondorioak1.- Ikastetxe barnerako baliagarriak:- Gaur egungo eskaintzaren ondorioz,

argitaletxeen materialetan hainbat aukera-ren hutsuneak eta barne koherentzia ezarenarazoak aurkitu dira.

- Hizkuntza eta eredu diskurtsibo bakoi-tzerako gida bat osatu.

2.- Ondorio orokorrak:- Gaur egun arte erabilitako metodoaren

baliagarritasuna.- Hizkuntzen arteko osagarritasunaren

mugak eta aukerak.


Ikerketaren plangintza1. etapa: zer ebaluatu edo aztertu

(2000/2001 ikasturtea):- Abiapuntuko praktiken barne koheren-

tzia autoebaluatu.- Hizkuntza, azterketa eredu eta irizpide

berberak erabili, hizkuntza bakoitzean (hiz-kuntza bakoitzaren) ikaste prozesuarenezaugarriak egokituz.

- Ebaluazio egiaztagarria hobetzeko lehenazterketa tresna prestatu.

2. etapa: nola ebaluatu (2001/2002 ikas-turtea):

- Ebaluazioa ikaste prozesua etengabehobetzeko eta ikasleak ikaste-tresna legezerabiltzeko, prozesuaren arazoak eta proze-durak planteatu.

- Aipatutako helburuak lortzeko sekuen-tzia didaktikoaren eredua hausnartu.

- Esku-hartzeko proposamen bat eraikieta esperimentatu.

Lehen etaparen garapena (2000/2001ikasturtea)

- Testu edukien mapa. Zergatiak, galde-rak edo zalantzak eta tresnak.

- Curriculumean lantzen gabiltzan testu

Begoña OCIOBilboko Andra Mari Irakasle Eskolako

irakaslea

Mª Karmen LANDAJOBilboko Begoñazpi ikastolako irakaslea


Aho

zkoa

ren

dida

ktik

a

Ahozkoaren didaktikabigarren hizkuntzan


- Bigarren hizkuntzaren jabekuntzarako eta ikaskuntzarako baldintzak. - Tarte-hizkuntzak. Akatsak eta beren trataera.- Ahozko hizkuntzaren menderakuntza bigarren hizkuntzan.- Ahozkoaren didaktika Haur eta Lehen Hezkuntzan.- Irakaslearen papera ahozkoaren i(ra)kaskuntzan.

* Uri RUIZ BIKANDI. EHU. Bilboko Irakasle Eskolako irakaslea




Ama hizkuntzaz egiten den ira-kaskuntzan ez dugu ahozko hiz-kuntza irakasteko tradiziorik.

Izan ere, eskolak beti pentsatuizan du haurrak hizketan badakie-la eta beraz, bere zeregina ida-tzian zentratu behar zela. Orain,ordea, gauzak beste era bateraikusten dira: nabaria da haurrek

haien ingurunean egiten den ahoz-ko hizkuntza dakitela eta kasurikonenean, inguru horrek erabiltzendituen aldaera eta erregistro mai-lak menderatzen dituztela, ez bes-terik. Gaurko munduan, familiareneta parekoen arteko mundu estu-tik ateratzeaz batera, egunerokosolasaz gain, hizkuntzaren erabi-lera zaindua ezinbestekoa da eta

haur gehienek diskurtso motahoriek ez dituzte menderatzen, ezbaitituzte praktikatzen. Zenbaitgenero eta maila erabiltzen ikas-teko bide luzean, ezinbestekoa da

haurrari laguntzea.

Ikasleei pentsamendua antolatzenlaguntzea da eskolako zeregin handieneta-ko bat. Ideien antolaketa, haien artekolotura, eta batez ere arrazoiketa logikoamenderatzea funtsezkoak dira eskolanondo ibili eta bizitzan defendatu ahal iza-teko. Ez da ahaztu behar pentsamendua-ren jokabide horren isla hizkuntzan dago-ela. Ondo hitz egiteak ondo pentsatzearekindu harreman estua. Hitz egitean ideiakdiskurtsoan antolatzen ditugu, eta aldiberean, ideiak kanporatzeko egoeraren etahizkuntzaren maneiua beharrezkoa zaigu:hiztegiaz gain, hizkuntzaren pieza guz-

Ahozkoaren didaktikabigarren hizkuntzan

tiak eta haien arteko harremana erraztasu-nez erabiltzen jakitea ezinbestekoa daondo mintzatzeko.

Eskolak bereziki ez du prozesu konplexuhonetan laguntza handirik ematen, ez duahozkoa irakasten, praktikan ez dio beharduen garrantzia ematen, eta ondorioz, osoaukera gutxi gelditzen zaie haurrei ahozkohizkuntza garatzeko. Izan ere, gelangehien mintzatzen dena irakaslea da.

Euskal Herriko ikasleen populazioaren%70 inguruk erdara dute ama hizkuntza.Haur horien gehiengoari euren bigarrenhizkuntza den euskara irakasten dio esko-lak. Eta nahiz eta irakaskuntza horrenhasieran mintzatzeari garrantzia ematenzaion, ikasketetan aurrera joan ahala, ikas-

Uri RUIZ BIKANDIEHUko Bilboko Irakasle Eskolako

irakaslea

leek hitz egiteko dituzten aukerak gutxi-tuz doaz. Lehen hizkuntzan serioa denjokabide hau, bigarrenean larria izan dai-teke. Horrela, lehen hizkuntzan ideiakargitasunez, egokitasunez, koherentziazeta jariotasunez adierazteko ikasleek iza-ten dituzten oztopoak biderkatu egitendira bigarren hizkuntzaz hitz egitean. Etahorretan lagundu behar bazaie, laguntzahorrek are eta artikulatuagoa eta zaindua-goa izan behar du.

Murgiltze programetako ikasleen ahoz-ko hizkuntza maila eskasa da. Jatorrizkohiztun euskaldunekin mintzatzeko dutenaukera ezak edo eskasiak murriztu egitenditu haien hizkuntza hobetzeko bideak.Sarritan, ikasleek hizkuntza garatzekoduten espazio bakarra eskola da ia. Horre-gatik da horren garrantzitsua eskola ahoz-ko hizkuntza lantzeko beharraz jabetzea,bereziki bigarren hizkuntza irakasten aridenean.

Eskolak zeregin handia du ahozkoaridagokionez. Baina hobetzeko bidean ez danahikoa ahozkoaren denbora gehitzea.Ikasgelan egiten duguna teoriaren argipe-an aztertu beharra dago, jokabiderik one-nak ikasteko eta eraginik ez dutenak baz-tertzeko. Oso errotutako jokabideakaldatzeko, teoria ezagutzea –praktikainterpretatu ahal izateko ezinbestekobetaurrekoak– beharrezkoa zaigu, harenlaguntzaz praktika hausnartu eta bertanbehar diren aldaketak sartu ahal izateko.Hori da ikastaroan garatzen saiatuko gare-na: teoriaren eta praktikaren hausnarketaeginik, bereziki bigarren hizkuntzarenikaste-irakaste prozesua aztertu eta irakas-kuntza hobetzeko bideak proposatu. Ikas-taroan teoria eta adibide praktikoen anali-sia tartekatuko ditugu, azalpena etaeztabaidak. Partaideek horretarako prestetorri behar dute.

Eskolak ez duahozkoairakasten,praktikan ez diobehar duengarrantziaematen


Idaz

kera

“tx

arra

”?Ez

, es

kerr

ik a

sko

Idazkera “txarra”?Ez, eskerrik asko

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Eroso idazteko aurrebaldintzak

ezagutzen (ezkertientzat eta eskuien-tzat):

- aulkia, mahaia, gorputz jarrera,orria, idazteko tresna…

- Grafomotrizitatea. Zer da ezagutzea.

* Irune IBARRA. Psikologoa eta grafoloa.EHUko irakaslea. UEU kidea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Idazkera harmonikoek ahalbide-tzen dituzten parametroen azterketa:

- letren forma, orriaren antolaketa,letren neurria, letren arteko lotura, makurdura,lerroen norabidea, presioa, abiadura… orekatue-nak.


14:00 BAZKARIA

9:00 - Idazkerak “txar” bilakatzendituzten elementuak identifikatzen.- Idazkera “txarrak” bideratzeko tresna era-

ginkorrak barneratzen.


14:00 BAZKARIA


Ikastaro honetan gustura eskuzidazteko baldintza egokienak zeindiren zehaztuko dugu: mahai etaaulkien berezitasunak, orriaren

posizioa adinaren eta ezkerra edoeskuina izatearen arabera, gorpu-tzaren jarrera atalez atal (sorbal-da, besagaina, ukondoa, eskumu-rra ), idazgailu motak eta hauek

eroso heltzearen garrantziaIdaztearen ekintzan parte hartzenduten osagai horiekin era harmo-nikoan eta ergonomikoan zelan

jokatu azalduko da.

Ondoren, idazkera “txarrak” aurrehar-tzeko grafomotrizitatea lantzearengarrantziaz ariko gara. Eskuaren etabegiaren koordinazioa, formaren kons-

Idazkera harmonikoak ahalbidetzeko

oso garrantzitsua da letren arteko lotu-

rak zelan egin irakastea, espazioen anto-

laketaren esanahiaz konturatzea, lerroen

horizontaltasuna barneratzea… Harmo-

nia ikusi eta gero, harmonia hori apur-

tzen duten elementuak identifikatuko

ditugu: idazkera oso txikiak, irregula-

rrak, zikinak, desordenatuak… dira

idazkera “txarrak”. Horietako bakoitzak

zergati eta konponbide berezia dauka.

Kaligrafiarik egin gabe nola bideratzen

diren ikusiko dugu gardenki eta bideo

bidez.

Idazkera “txarra”? Ez,eskerrik asko

tantzia, atzamar-eskuen lantzea, erritmografomotorea… hori guztia eskolaurreaneta 8 urte ingurura arte jorratzea fun-tsezkoa da haurrak idazketa era erosoanlor dezan.

Irune IBARRAFilologoa, grafologoa, EHUko irakaslea

eta UEUko kidea


Lite

ratu

r tx

okoa

Literatur txokoa

Koordinatzailea: Xabier Mendiguren

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Harkaitz Cano

Urte gutxian obra zabal, mamitsu eta kali-tatezkoa sortu duen gazte honen lanak azter-tzean, poesiari eskainiko dio arreta Estanko-nak, Canoren lehenengo eta azkenengo liburuabaitira genero horretakoak: “Kea behelainope-an bezala” eta “Norbait dabil sute-eskaileran”.

Canoren narratiba aztertuko du Mataukok,bai ipuingintza, bai nobelak eta bai kronikak(“Telefono kaiolatua”, “Bizkarrean tatuaturikomapak”, “Pasaia Blues”, “Piano gainean gosal-tzen”), eta testuen bitartez zenbait ezaugarriazpimarratuko ditu: estiloaren berezitasuna,modernitate zantzuak, iruditeria eta geogra-fia…

* Edorta MATAUKO. Itzultzailea, euska-ra eta literaturako irakaslea IRALEn.

* Igor ESTANKONA. Poeta eta literaturkritikaria.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Estepan Urkiaga “Lauaxeta”Egilearen bizitzaz eta haren garaiaz zertzela-

da batzuk eman ostean, haren lan nagusiakikertuko dira: “Bide Barrijak” eta “Arratsberan” poema liburuak alegia, batean zein bes-tean erabilitako gaiak, eraginak eta teknikakagerian jarriz. Aipagai izango dira Errepublikagaraian euskal literaturan izandako eztabaidaliterario garratz samarrak, hainbat estetika etaideologien erakusgarri diren neurrian (Lizardi,Aitzol, Orixe…).Ez da alde batera utziko Lauaxetaren beste

alderdi bat ere: prentsako bere kolaborazioak,“Egunekuak” bilduman argitaratuak.

* Iñigo ARANBARRI. Idazlea, Filologianlizentziatua eta institutuko irakaslea.

* Koldo IZAGIRRE. Idazlea edo gidoigilea.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Bernardo AtxagaLehenik (L. Otaegi), Atxagaren poesia azter-

tuko da patxadaz, idazlearen pentsaera litera-rioaren isla zuzena delakoan, eta poesia horrenbarruan batetik “Etiopia” liburua ikusiko da,eta bestetik geroztiko poemak, hainbat argital-pen, antologia edo diskotan aurki daitezkee-nak.

Ondotik (M.J. Olaziregi), Atxagaren prosa.lan garrantzitsuenetako batzuk ikusiko dira(“Obabakoak”, “Behi euskaldun baten memo-riak, “Bi anai”), lan horiek eskolan lantzekoorduan eskaintzen dituzten aukerei berezikierreparatuz eta proposamen zehatzak eginez.Halaber, egilea gazteei aurkezteko baliabideenberri emango da: kantuak, CDak…

* Mari Jose OLAZIREGI. Filologian dok-torea eta EHUko irakaslea.

* Lurdes OTAEGI. Filologian doktorea etaDeustuko Unibertsitateko irakaslea.

14:00 BAZKARIA


Zer du gustagarri Lauaxetakgaur egungo irakurle batentzat?Eta galdera sarri entzunagatik,erantzuna ez da ezinezkoa: kon-tradikzioaren poeta izatea. Izanere, Aitzolek Espainiako II. Erre-

publikaren atarian abian jarri zuenPizkundeko poeten artean, inork

gutxik bezala betetzen baitu Este-pan Urkiga, Lauxetak, tradizioaren

eta iturri berrien arteko sintesizaila. Erromantzeen formarenaldeko hautua egiten du, bainaBaudelaireren arnasa eransten

dio; gai epikoak eman nahi dizki-gu, baina sinbolisten eta moder-nisten jantziz kontatu beharrasentitzen du; katoliko estua da,

baina sentsualtasuna du aldarri...Lehena da objektuak, gizakiak,gertaerak era horretan ikusten,

eta berak badaki.

Horregatik, ulertzekoa da Aitzolenhaserrea urteak aurrera zihoazen neurrianherria lozorrotik atera behar zuen poesiahura ez zetorrela ikusi zuenean. Orixerenaonargarriagoa bazitzaion ere (Orexarabidali zuen euskaldunon poema nazionalaizan behar zuen Euskaldunak idaz zezan),ez Lizardi eta ez Lauaxeta bide pertsonale-gian zebiltzan. Apostu handia eginda biakala biak, ordura arte inork gutxik bezala-ko lotura topatu nahian idazlea eta obra-ren artean. Jenialtasunaren bila zarauzta-rra, aberriak agindu erara Mungiakoa.Bere hitzak dira, nahiago duela soroan ari-tu atxurrean olerki idazten baino, horre-kin aberria gehiago goraltzen bazuen.

Baina injustizia handia litzateke Laua-

Estepan Urkiaga“Lauaxeta”

xeta bizitzea egokitu zitzaiongaraia kontuan izan gabeepaitzea. Jeltzale itsua da,kristau eta marianoa, “euz-keldun zintzoa”... eta horiguztia ezagun du bere obran.Gaur egungo irakurle baten-tzat, horretan du zaharminitxura, horrek sortzen dunolabaiteko antipatia. Bainahala ere, eta honen gainetik,badute bai Arrats bera-koolerkiek, baina batez ereBide barrijak-ekoek, irakur-lea ezustean harrapatukoduten modernotasun zan-tzurik. Eta harrituta gera-tzen gara gure poesia berria-ri ateak zabaldu zizkiongizonaren aurrean.

Gaur egun, ezin uler dai-teke XX. mendean euskalpoesiak ezagutu duen aurre-rakada Lauaxetaren ekarpe-nik gabe.

Iñigo ARANBARRIIdazlea, Filologian lizentziatua eta

institutuko irakaslea

Koldo IZAGIRREIdazlea eta gidoigilea


Lurdes OTAEGIFilologian doktorea eta Deustuko

Unibertsitateko irakaslea

Bernardo Atxaga (Joseba IrazuGarmendia, Asteasu, 1951) etabere lana ezagutzea izango dasaio honen xedea. Zenbait datu

biografikorekin batera, 70ko eus-kal kultura eta literaturaren tes-tuingurua aztertuko ditugu. Bere-

bat, Panpina Ustela eta PottBandari eta argitaraturiko obrari

gainbegiratua emango diegu.

1. PoesiaEgilearen obra poetikoa aurkeztea eta

zenbait poema komentatzea da saioarenlehen zati honen xedea.

Saioan zehar, hezkuntzaren DBH etaBatxilergo mailetarako egoki izan daite-keen materialaz baliatuko gara, hala nolaCD audizioak eta CD-ROMak.

Horretarako, ondoko egitarau honiatxikiko gatzaizkio gehienbat.

1.1. Etiopia- Lehen edizioa (Egileak berak argitara-

tua, Bilbo, 1978).Hitzaurrea eta Poetika abangoardista- Bigarren edizioa (Erein, Donostia,

1983)

1.2. Henry bengoa Inventarium(Elkar, Donostia, 1988)(Orain S A, Hernani, 1995)

1.3. Poemas híbridos(Visor, Madril, 1990, Plaza y Janes

1990)Eta Nueva Etiopia (El Europeo,

Madrid 1996)ko poemen berrirakurketaeta eraketa berria.

- Kantu eta testu berriak.- Poetika berria.

Bernardo Atxaga

1.4. Hautaturiko zenbait poema-ren iruzkina

2. NarratibaEgilearen narratibazko lanei birpasa

emango diegu atal honetan eta BigarrenHezkuntzan testuok lantzeko metodolo-gia nahiz adibide konkretuak eskainiko.Horretarako, literatura eskolak ematekomodu gaurkotua, diziplina artekotasunabilatzen duena proposatuko dugu. Hona-ko puntuok landuko ditugu bereziki:

2.1. Bernardo Atxaga Inventa-rium: Literatura Fantastikotik eleberrierrealistetara. Atxaga abangoardista: haurliteratura eta alfabetoak.

2.2. Behi euskaldun baten memo-riak-en azterketa eta proposamen didak-tikoak bigarren hezkuntzarako. Ikasleen-tzako/irakaslearentzako dossierra.

2.3. Bidaia literarioa Obaban: fan-tasia ulertzeko modu atxagarra.

Mari Jose OLAZIREGIFilolgian doktorea eta EHUko irakaslea

Lite

ratu

rtx

okoa


Euskal idazle gazteen artetiketiketa hori kendu eta euskal

idazleen aldera pasatu den azke-na izan da Harkaitz Cano (Lasarte-Oria, 1975). Kontsagratuen arteanaulki bat lortzeko beste norbaitiberea kendu beharko balitzaio,

noski, arazoak izango genituzke.Ez lirateke asko izango, baina,konparaketa jasango luketenak,Harkaitzen kantitatea eta kalita-

tea handiak direlako. Jadanikcurriculumean sartu beharra

dagoen izena da. Egunkarietakoartikuluek, kronikek, errezitaldiek,

gidoiek gauza askok osatzendute donostiarraren unibertsoa.

Urruzuno literatur sariketan, urterikurte, han agertu ohi ziren Harkaitzen poe-mak. Institutuko ikasle batenak izatekooso landuak izateaz aparte, literaturzaleamorratuaren marka pertsonala zeramatenkonposizio luzeak ziren. Irakurritakoakgainezka egiten zion, poesia maite zuen.Batzuetan eredu konkretuak imitatzenzituen: hasi berriaren dudak ziren. Poesia-ren lehen oinarria imitazioa dela onartzendu idazleak, atzera begiratzen duenean.Han, atzean, Sarri eta Atxaga daude -Etio-pia-, orduko musika taldeen hitzak…Finduz gero asko eman zezakeen idazleazela antzematen zitzaion. Oso goiz, bainahala zen.

Denborak eman zion Harkaitzi, denoibezala, ahots pertsonala. Lubaki bandarenesperientzia aztertu beharrekoa izango daezinbesteko testuinguru bat emateko une-an. Poesiak azken hamarkadan maiz hartuduen talde-lan itxura, kolektibo behin-behinekoen sorrera eta abar ere aipatu

hauetan. Baina badago halako epeltasunurrun bat ere: elur gainera txingor bat botaeta hark egindako zuloaren deskripzioa.

Ez dugu larregi esan, baina poesiarenlurralde subjektiboan mugituko garelakoda. Ikasleen iritzia gauza pertsonala da,irakurle bakoitzak bere harreman autono-moa daukalako literaturarekin, generoe-kin, idazle konkretuekin zein garai bakoi-tzeko sormen lanekin. Oinarri sendoengainean eraikiko dela bermatzeko apuntetxiki batzuk eskaintzen ahalegindukogara, ahal bada.

Harkaitz Cano

beharko dira. Larregi luzatu barik koka-pen egoki bat ematen ahaleginduko gara,funtsean. Horrek ez du berehalako aplika-ziorik aztertu gura genukeen liburu kon-kretuan –Norbait dabil sute eskaileran(Susa, Zarautz, 2001)– baina galtzekoarriskua dago hori argitu ezik.

Kea behelainopean bezala (Susa,1994) ezdugu aztertuko, lehengo kokapen arra-zoiengatik ez bada. Denbora tarte handie-gia dago bien artean eta narratiban ibilbi-de luzea egin ostean dator guri dagokigunbigarren poema liburua.

Tarte luze horretan bere poesia otzanduegin da, lauagoa bihurtu da, narratiboa-goa. Eguneroko irudi poetikoei –sukaldebat, euria hirian– leku asko uzten dionidazlea betidanik izan den arren, gero etaleku gehiago hartzen dute objektuek per-tsonen aldamenean. Liburu honetan NewYorken egindako egonaldiak sorrarazi ziz-kion gogoetak poema bihurtzen dira.Badauzka Duchamp edo Warhol gogora-razteko moduko ñabardurak, baina objek-tuak ez dira modu soltean erabiltzen, berehorretan, ez bada zirrara konkretu bat lor-tu nahian. Bizitzak hotza dirudi poema

Edorta MATAUKOItzultzailea, euskara eta literatura

irakaslea IRALEn

Igor ESTANKONAPoeta eta literatur kritikaria


Mat

emat

ikak

ojo

las

taile

rra

Matematikakojolas tailerra



9:30 9:00 9:00

Lehen Hezkuntzan Matematika irakusteko erabil daitekeen jolas multzo bat aurkeztu, egin eta erabiliko da. Jolasa arautua dagoen eta

helburu bat duen zeregina da.

Jolasak zeregin bereziak dira modu estrategiko batez jokatzea eskatzen dutelako. Bestela esanda, helburu hori ahalik eta azkarren lor-

tzeko jokabide egokiena zein den asmatzean datza "ondo jokatzea".

* Jesus M. GOÑI. EHUko Pedagogia Fakultateko irakaslea.




Ikastaro honen xede nagusiaMatematika ikasteko jolasek

eskeintzen dituzten posibilitatedidaktikoak aztertzea da.

Jolasa zeregin mota bat da. Zereginaden neurrian irakaskuntza prozesuarenelementu funtsezkoa da, hots, irakaskun-tza bideratzeko erabil daitekeen oinarriz-ko elementua. Baina, jolasa, zeregin motabat den neurrian, posibilitate zein muga-bat da. Posibilitatea da giza-gaitasunbatzuk lantzeko aukera ematen duelako,eta muga da beste batzuk garatzekoantzua delako. Hortaz, oso garrantzitsuada jolasak zeregin moten barruan zein roljokatu behar duen aztertzea eta argitzea.

Horretarako arakatu beharreko lehengaia zera da: zer da jolasa zeregin didakti-ko bezala? Nire ustez, jolasa zeregin arau-tua da, non helburua modu batera zeinbestera irabaztea den. Definizio honetanjolasaren bi ezaugarri nagusiak aipatzendira. Batetik, ekintza arautua da, hortaz ezdago nolanahi aritzerik, ekintza erregula-tua dago jolasak berak markatzen dituenarauak direla eta. Bestetik, jolasak beti dutxapelketa zentzu bat, hots, irabaztekojolasten da.

Arautua izatetik datorkio, alde batetik,jolasari bere balio didaktikoa, arauakerrespetatzen ikastea zaila da eta. Bizitzaarruntean arauak gehiago agintzen dute-nek jartzen dizkiete haurrei (gurasoek,irakasleek...) eta ez betetzeak ondoriolarriak ekartzen ditu. Jolasean, berriz,arauak jolasak berak ezartzen ditu etamodu horretan hierarkiaren pisua arina-goa da. Jolasaren arauak alda daitezke,baina onartu ondoren eta jolasa hasi eta

ekin baino lehen bide onena zein den pen-tsatzeari, estrategikoki aritzea esaten zaio.Ez goaz hemen pentsamendu estrategiko-aren balio pedagogikoa deskubritzera, ezhorixe.

Jolas matematikoa jolas mota bat beste-rik ez da, jolasaren ibilbidean elementumatematikoak (zenbakiak, neurriak, era-giketak, irudi geometrikoak...) erabiltzendirene jolasa. Hortaz, jolasen balio didak-tiko guztia dute zeregin hauek, eta horrezgain, Matematika ikasteko baliagarriakdira.

Matematikako xede nagusia problemakebaztea denez, jolas matematikoak lagun-tza handiko zeregina dira. Gorago aipatu-tako pentsamendu estrategikoa oso beha-rrezkoa da problemen ebazpidean, horrelajokatzea behin beharrezkoa izaten da etabaino gehiagotan.

Matematikako jolasak sailkatzeko hain-bat irizpide erabil daitezke, Matematika-ren zein alderdi lantzen duten begiratuzedota erabiltzen den material mota azter-tuz. Lantzen diren alderdiak Aritmetika,Neurria, Geometria edota Logika izandaitezke, eta materialak manipulatiboak,papera eta arkatza edota taula-jolasak.

Mota bakoitzeko jolas bat baino gehia-go ikusi ahal izango dugu ikastaroan.

Jolasak, askotan, materiala eskatzen du.Materiala lortzea ez da beti erraza izaten.Horregatik, jolasteaz gain materiala nolasortzen den ere ikastea komenigarria da.Horri ere tarte bat eskainiko diogu ikasta-roan.

Matematikako jolas tailerra

gero ez. Horrez gain, kideak dira arauenerrespetua eskatzen dutenak, arauak ezerrespetatzea tranpa da eta. Pertsonentzat,eta ez bakarrik haurrentzat, kideek beraie-kiko duten iritzia oso garrantzitsua da, etaaskotan boterea dutenei baino kasu gehia-go egiten zaie. Kideen oniritziak pisu-gehiago du hierarkiaren presioak (zigorra)baino. Bestetik, jolasaren arauak ez erres-petatzeak ekartzen dituen ondorioak, txa-rrak izan arren (besteek nitaz duten iritziakaskartzen da eta) jolasaren munduangeratzen dira, eta horrek beti mugatzendu bere eragina.

Irabazteko jolastetik datorkio, bestetik,jolasari balio didaktiko erantsia. Hasteko,irabazten eta galtzen ikastea, irabaztearenpoza eta galtzearen frustazioa kontrolatuz.Irabazten dugunean ez zaie galdu duteneizapuztu behar eta galtzen denean amo-rruari irteera ez agresibo bat ematen ikas-tea ezkorra da. Baina, irabazteko jolastendenean ez da nahikoa nolanahi jardutea,komeni da edozein ekintza burutu aurre-tik dauden aukerak kontsideratzea eta ego-kiena hartzea. Horrela jokatzeari, hots,

Jesus Mari GOÑIEHUko Hezkuntza Zientzien Fakultateko

irakaslea


Adi

men

a br

ezko

dut

en

haur

rak

Adimena berezkoduten haurrak



9:30 9:00 9:00

- Kontzeptu desberdinen bereizketa.

- Ezaugarri orokorrak: garapenean, adimenean, arlo emozionalean, sormenean eta giza harremanetan.

- Neska eta mutilen arteko desberdintasunak.

- Esku-hartzea familian eta eskolan.

* Izaskun ETXEBERRIA. EHU. Bilboko Irakasle Eskolako irakaslea.




Adimen gaitasun handira hurbil-tzeko, gai honen inguruan hain

hedatuta dauden pentsamendu etaaurreiritziak aztertuko ditugu,

maila akademikoan eta orokorre-an ere bai.

Adimen gaitasun handiarekin lotuta,badira argitu beharreko kontzeptuak,sarritan elkarren artean ez baitira ondobereizten: talentua, jeinua, goiztiarra,miresgarriak edo trebeak, besteak beste.Definizio eta adibideen bidez ondo des-berdintzen saiatuko gara ikastaroan.

Adimenaz eta adimen gaitasunaz dau-den eredu garrantzitsuak eta gaur egunonartuenak direnak azaldu ondoren, kasueta adibide konkretuak ikusirik, ikastaro-aren muinean murgilduko gara.

Gaiaren mamira sartzeko adimen gaita-sun handiko haurren ezaugarriak aztertu-ko ditugu. Ezaugarriak garapenekoak,adimenekoak, nortasunekoak, sormeneko-ak, ikaskuntza arlokoak dira, eta pertsona-rengan, familian, eskolan, lagunen artekoerlazioetan eragina izaten dute.

Haur hauen beharrak asetzeko eta eurenegokitzapena errazteko ezinbestekoa daidentifikazioa. Horretarako, gurasoentzatedo irakasleentzat erabilgarriak izan dai-tezkeen baliabide garrantzitsuak ditugu.Bide batez, euren premiak zein direnaztertuko ditugu.

Premia horien artean batzuk familiaridagozkio, eta normala denez, gurasoakdesorientatuta egoten dira maiz.

Ondo betetzen al dut nire lana? Behar duena ematen al diot nire haur-

txoari? Zer egin beste seme-alabekin? Zer esango diogu irakasleari?

Adimena berezkoduten haurrak

Haurrak jakin behar al du adimen gai-tasun handia duela?

Horrelako galderak eta beste batzukmaiz sortzen dira familietan.

Beste behar batzuk eskola eremuan lan-du behar dira, eta horretarako, hezkuntzaerantzun egokia ematea ezinbestekoa da.Haur bakoitzak, desberdina den heinean,erantzun bakarra behar du. Erantzunhoriek globalak izan daitezke eta anizta-sunari erantzutea baino urrutiago doaz;beste batzuetan erantzunak zehatzagoakdira. Esku-hartze bakoitzak dituen aldebaikor eta ezkorrak aztertuko ditugu hau-rraren osotasuna ahaztu gabe.

Hezkuntzako erantzunen artean legeakahalbidetzen dituenak eta beste herrialde-takoak ere ikusiko ditugu. Erantzunenartean ikastetxe bereziak, bizkortzea, tal-dekatzea, curriculumaren egokitzapena,tutoretzak, aholkulariak, aberastasuna,ikastalde heterogeneoak eta abar ezagutu-ko ditugu, bakoitzaren alde baikor etaezkorrak baloratuz eta aurrera eramatekobete beharreko prozedurak aipatuz.

Zeharka eta mimo handiz, neskak etaadimen gaitasun handia gogoratukodugu, eta baita ere irakaslearentzat onura-

Izaskun ETXEBARRIAEHUko Bilboko Irakasle Eskolako

irakaslea

Ondo betetzenal dut nire lana?

Behar duenaematen al diot

nire haurtxoari? Zer egin beste

seme-alabekin? Zer esango

diogu irakasleari?

Haurrak jakinbehar al du adi-

men gaitasunhandia duela?

garri diren prestakuntza, jarrera eta ezagu-tzak nondik norakoak izan daitezkeen ere.

Familia eta haurren arteko elkarreragi-na ukaezina da. Azken ikerketen araberabadira kontuan hartu beharreko hainbatgomendio, aholku eta esperientzia.

Azkenik, hezkuntza behar bereziakdituzten haurrak direnez, indarrean dau-den lege, agindu eta erabaki garrantzi-tsuenak ezagutuko ditugu.


Egoe

ra b

ere-

zian

dau

den

haur

rak

Egoera bereziandauden haurrak

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Behaketa, garapen emozionala

ulertzeko metodoa.- Taldeka eta talde handian: behaketen

azterketa.

* Marga ALKORTA. Pedagogoa Irungo-Berritzegunean.

14:00 BAZKARIA

9:00 Familia erlazioa burua egituratzen doaeta buru funtzionamendu horren araberakoaizango da ikasteko modua, eta ondorioz, mun-duan egoteko modua ere bai.- Euskarri grafikoa: filmak.

* Lourdes OTERMIN. Psikologoa eta psiko-terapeuta.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Eskolan, haurraren beharrak ikusiondoren, familiaren funtzionamendua kon-tuan hartuta, bideratze lana.- Euskarri grafikoa: filmak.

* Lupe APEZETXEA. Psikologoa IrungoBerritzegunean.

14:00 BAZKARIA


Egoera berezian daudenhaurrak

Eskolari esker egoera bereziandauden haurrak aintzat hartu etabideratu

“Aparatu mental osasuntsuaren funtsaalfa funtzioa betetzen duen eusle onarekinidentifikatzea da”

- Hanna Segal-

Buruaren funtzionamendua ulertze-ko eredu hau barneratu egin behardenez, eredua lantzen jarraitu beharda, eta ezinbestekoak dira era honeta-ko topaguneak, prozesu bat baita.

Eredu honek eskolan hainbeste azto-ratzen dituzten egoerak ulertzenlaguntzen digu.

Haur bat kezka iturri bihurtzendenean, eskolak guregana jotzen du.Horrela, behaketak egiten eta ondo-rengo lanarekin ikertzen hasten gara.Horren bidez, funtzionamendu mentalhorretaz ulertu dugunarekin, bilgune-ak sortzen dira, denon artean eztabai-datzeko eta haurra ulertzeko.

Ondorengo urratsa berari dagokionerantzun egokiena ematen saiatzea da.

Funtzionamendu mentala abian jarribehar da eta, horretarako, haurrakamaren beharra du. Bizitzaren hasie-ran amak eskaintzen dizkio konten-tzioa eta bere funtzioak; hala nola,pentsatzeko gaitasuna, ona/txarrabereizteko gaitasuna eta oinaze menta-laren ulermena. Hori guztia da alfa

funtzioa. Horrek jartzen ditu abianhaurrarengan aipatutako gaitasunak.

Familian, alor honetan hutsegitegarrantzitsuak izan badira, gero esko-lako ikaste-prozesuan eragina dute:etxean eraiki den erlazionatzeko moduberberaz erlazionatuko da ikasteare-kin.

Hori dela eta, gure zeregina abianjarri ez diren funtzioak abian jartzeada, dauden gabeziak osatzea, alegia.

Marga ALKORTAPedagogoa Irungo Berritzegunean

Lourdes OTERMINPsikologoa eta psikoterapeuta

Lupe APEZETXEAPsikologoa Irungo Berritzegunean


Her

iotz

a he

zike

tan

Heriotza heziketan:pedagogia berria sortzeko

erronka

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 Goizez: Doluaren prozesuaren

eskema. Dolu normala, dolu patologikoa.Doluaren bilakaera onuragarri baterakoelementu etentzaileak eta erraztaileak(edo gomendioak). Bizipenezko ariketapraktikoren bat edo besterako astia erehartuko dugu.* Maria Antonia PLAXATS. Psikoterapeu-

ta. Kataluniako “Rosa Sensat”eko kidea (Gaztela-niaz).

14:00 BAZKARIA

16:00 Arratsaldez: tailer praktikoa: Hezi-tzailea dolu eta galera egoeren aurrean.

Krisi egoeretan hezitzaileak izan dezakeenpapera bizitzen lagundu ahalko diguna.

* Maria Antonia PLAXATS.

9:00 Goizez: Dolua bezain gai bereziariheltzerakoan zein izan beharko lukeenguraso eta hezitzaileen papera aztertukodugu: hezkuntza ildoak, mitoak eta sines-men faltsuak, krisiari aurre egiteko erre-kurtsoak, taldelana, adinkako garapen kog-nitiboa eta galerak onartzeko gaitasuna.Zenbait kasu praktiko landuko ditugu eraparte-hartzaile eta dinamikoan.* Patxi IZAGIRRE. Psikoterapeuta. Ekintza

ikastolako psikologoa.

14:00 BAZKARIA

16:00 Arratsaldez: tailer praktikoa: Agu-rrak egoki lantzearen garrantzia.Geratzen diren kulpa sentimenduak garbitzeko

eta amaitu gabe geratu diren kontuak bukatzekoegin daitezkeen saiakerak lantzeko ariketa prakti-koa.

* Patxi IZAGIRRE.

9:00 Goizez: Heriotzari buruzkomaleta didaktikoaren aurkezpena. Helduek, gazteek eta haurrek dituzten herio-

tzari buruzko ideien eta gogoeten inguruanegindako esperientzien azalpena.

* Miren AKORDAGOITIA. San Telmomuseoko teknikaria.

14:00 BAZKARIA


Bigarren aldiz zuen artean egon-go naiz Hik Hasieren Udako Topa-ketak direla eta. Oraingoan ereoraindik orokorrean, eta hezkun-

tza arloan ere bai ondorioz, zailta-sun handiak dituen gai baten ingu-ruko hausnarketa egitera animatu

nahi zaituzte.

Galera esanguratsuen aurrekodolu prozesuen gainean hausnartzenjarraituko dugu. Galera orokor horienartean heriotzak leku berezia hartu ohi du.

Ez da gauza berria onartzea gaur egun-go mendebaldeko gizartean oraindik zailasuertatzen zaigula haurrei eta nerabeeidoluan laguntzea.

Zergatik lantzen da sexualitateahezkuntzan eta ez galerak eta herio-tza? Balioak, jarrerak, sentimenduak,sufrimenduaren inguruko ekintzak, gale-ra, heriotza edo dolua oso gutxi aztertzendira giza errealitateko beste dimentsioe-kin alderatuz gero. Pertsonen artekoharremanetan eragiten duten sustraihumanistikoko zenbait ikasketetakocurriculumetan alboratu egiten dute. Esa-te baterako magisteritzan, pedago-gian, psikologian, psikopedago-gian...

Gure lan taldea ikuspegi holistikoanoinarritzen da; mundua ulertzeko ikus-puntu global eta integratzailea da. Siste-ma biologiko, psikologiko eta sozial guz-tiak elkarren artean lotuta dauden

gunean mina sentitzen dugu. Gogoarenmina da, eta beraz, hunkiberatasuna: tris-tura, beldurra, kulpa, haserrea, inbidia...

Modu horretan, kontzienteki edo inkon-tzienteki, pertsona batek galera balora-tzen duen dolu horretara iristen gara.Doluaren prozesuan galera baten aurreanbat-batean gara daitezkeen prozesu arra-zionalak, emozionalak, erlaziozkoak etaizpiritualak aurkitzen dira.

Noski, beharrezkoa da dolua konplika-tzea ekiditea, eta horregatik, pertsonalkigure taldean doluaren eraldaketa osa-suntsua deitzen diogu horretara bidera-tu behar dugu. Zauri hunkigarria orbain-tzeko bitarteko egokiak jartzea esan nahidu horrek.

Era berean, galera esanguratsu bakoitzaeraldaketa sortzaile baterako aukera izandaiteke, prozesuan dauden aldagai bio-psiko-sozialak integra baldin baditzake-gu.

Hil ala biziko garrantzia duten bestegauzekin gertatzen den bezala, haur edonerabe batek galera esanguratsu batenaurrean dituen erreakzioak aldagai ugari-ren pilaketaren baitan egongo dira: nera-bearen garapen egoera, bere izaera, bereingurunearen lehenaldiae eta orainaldia(familiakoa, kulturala, azpikulturala, bereerreferentziazko taldea...) pertsona bezalagaratzen ari den heinean galera, sufrimen-dua eta heriotzaren inguruan jaso ditueneta jasotzen ari den mezu inplizituak etaesplizituak.

Bizitzarako hezi:galera, heriotza etadoluarenpedagogiarantz

azpisistemekin osatuta daudela ulertzendu, eta guztiek zatien batuketa baino han-diagoa den osotasuna osatzen dute. Ikus-pegi hori gure gaira egokituz zera esannahi du: pertsona batek galera bat sufri-tzen duenen, bere adina dena delako iza-nik ere, normalean bere dimentsio guztie-tan eraginda gelditzen dela.

Galera: zergatik sentitzen dugu hain-beste galera? Gizakia erlazionatu egitenda eta afektibitate maila desberdina dutenloturak sortzen ditu, zeinak aldi bereanloturaren balorazio positiboa edo negati-boa inplikatzen duen. Balorazioa aldagaiarrazionalen, emozionalen eta soziokultu-ralen multzo batean oinarritzen da. Horre-la, zentzu subjektiboan galera bat dauka-

M. Antonia PLAXATSPsikoterapeuta eta “Educar para la vida,

educar para la pérdida, la muerte y elduelo en la escuela” mintegiaren

koordinatzailea Rosa Sensaten


Iaz estreinatu genuen Heriotzaheziketan. Egungo tabua? ikasta-roa eta benetan gustura gelditunintzen bertaratu zen jendearenerantzunarekin. Horrek aurten

beste ikastaro bat koordinatzeraanimatu nau, eta horretarako,

ustez erakargarria den programaprestatu dugu. Gainera, Miren

Akordagoitia ere gure artean izan-go da, eta hezkuntzan heriotzalantzeko maleta didaktiko bat

aurkeztuko digu, niri pertsonalkioso interesgarria iruditzen zaidan

maleta.

Sarritan entzuten ditugu nahigabekoheriotzen inguruko komentarioak, etagure txikiek ere entzuten dituzte. Gorrak,itsuak eta ezinduak balira bezala jokatzendugu, ordea, beraien aurrean. Heriotzabizitzaren zati bat da eta heziketak izuga-rrizko garrantzia du heriotza bizitzarenzati bezala integra dadin.

Badakigu ziurtasun osoz hil egingogarela eta guk maite ditugunak ere hilkodirela. Gainera, betidanik jakin duguhori. Orduan, zergatik ezkutatzendugu heriotza? Agian horrelako krisilatzen aurrean bitartekoak sortzeko aukeragaltzen ari gara.

Dudarik gabe, giza heldutasun baterairisten ari gara eta beste tabu handi batizapia kentzera hurbiltzen ari gara. Bene-tan asko kezkatzen nau hezkuntzanheriotzari eskaintzen zaion denbora eska-sak. Doluaren pedagogia sortu beharradaukagu bizitzako galerei aurre egitekobitartekoak era ditzagun.

Badakigu ziurta-sun osoz hil egin-go garela eta guk

maite ditugunakere hilko direla.Gainera, betida-

nik jakin duguhori. Orduan, zer-gatik ezkutatzen

dugu heriotza?

Heriotzaren pedagogiaeraiki beharra daukagu

3 urtetik aurrera haurra joko sinbolikoaerabiltzen hasten da eta horren bitartezheriotzaren itxura ere egiten du. Joko batgehiago bezala hartzen du, eta noski,oraindik ez daki egoera itzulezina dela.Hau da, hildakoak behin eta berriz ber-piztu ditzakete joko sinbolikoan.

Magia erabiltzen dute eta horrekingalerari aurre egiteko errekurtsoak sortzendituzte. Aberastasun izugarriz, helduaro-ko atxikimendu ezak onartzeko atxiki-mendu seguruaren oinarriak ezartzen aridira.

Haurtzaroan helduaroan ez bezalakokomunikazio kodeak erabiltzen diraideiak adierazteko, abstrakzio gaitasunaartean garatu gabe egoten baita. Haurrenikasketaren oinarria behaketa eta imi-tazioa dira. Gure gain dago, beraz, hau-rrek heriotzari buruz eduki dezaketenideia. Gure beldurrak beraiengan proiek-tatzen baditugu, baliabide propioaksortzeko aukera kentzen diegu.

Patxi IZAGIRREPsikoterapeuta eta Ekintza ikastolako

psikologoa

Her

iotz

a he

zike

tan


Duela urtebete Donostiako San TelmoMuseoan Hilarriak biribilketan izenburu-pean hilarrien inguruko proiektu bati eki-teko aukera suertatu zitzaidan. Proiektuhonen xedea hilarriak modu didaktikoanheziketa zein bestelako esparruetara hela-raztea zen. Era honetan, kultur ondarea-ren alderdi esanguratsu hau azpima-rratzen zen. Egitasmoan Portugal,Frantzia eta Euskal Herriko zein Espainiako20 museorekin elkarlanean aritu ginen.Horretarako, euskarri didaktiko bezala,bestelako museoetan darabilten maletadidaktiko bat burutzeko asmoa zegoen.Maleta didaktikoa dohainik eta epealdibatez maileguan ematen den euskarria da.Eduki baten inguruan hainbat jardueraburutuz ikasteko balio du.

Erronka handia zen matela egitea; izanere, San Telmo Museoak eskaintzen zidanabagunea sekulakoa zen. Hala ere, kon-promisoa gustura hartu nuen. Batetik,proiektuak gizartean gaur egun ekiditenden arlo baten inguruan hausnarketaegiteko aukera ematen zuelako. Eta beste-tik, hilarriak kultur ondarea osatzen dutenhainbat elementuren artean, ondarearenbabesaren inguruan aritzeko eta kon-tzientzia pizteko abiapuntua izan ziteke-ela uste nuelako.

Horrek guztiak museoen funtziodidaktikoaren garrantzia agerian jartze-ko aukera ematen zuen. Aldi berean, hainbeharrezkoa den heziketa eta kultura-ren eremuen arteko elkarlana susta-tzeko parada ere bazen.

Erantzukizun handiko proiektua zenarren, sor zitzakeen emaitzei begira lanariekin nion.

Proiektuaren garapenean zehar hainbatjenderekin kontaktuan jarri ginen. Horienartean, Patxi Izagirre eta hik hasik antola-tu berri zuen Heriotza heziketan. Egungotabua? ikastaroaren antolatzaileekin. Harre-

ke San Telmo Museoaren izenean. Era bere-

an, San Telmo Museoa - Donostiako Udal

Kultur Patronatuari eskertu nahi nioke

proiektu honetan murgiltzeko abagunea

eskaini zidalako. Aipatzekoa da baita ere,

proiektu honetan parte hartu duten 20

museoen laguntza. Eta azkenik, eskertu

nahi nituzke Donostiako Santo Tomas Lize-

oa (Aitziber Aiesta irakaslea eta bere ikasle

izandako guztiak), Eskoriatzako Museo

Eskola (Isabel Guridi arduraduna) eta Esko-

riatzako Luis Ezeiza, eskola zein herriko

helduen hainbat talderi maletako materia-

lak frogatzeko antolatutako saioan esku har-

tzeagatik. Guztien konpromiso eta ahalegi-

nari esker, egun euskarri didaktiko hau

erabilgarria baita. Mila esker guztiei!

Ikastaroan nire partaidetzaren non-dik norakoen berri emateari ekingo diot

landuko ditugun edukiak aipatuz.

Saioak bi zati izango ditu: teorikoa eta

praktikoa. Teorikoari dagokionez, hasieran

heziketa eremuak heriotzaren gaiari aurre

egiteko izan dituen oztopoei buruzko aipa-

men laburra egingo dugu, hausnarketa

moduan. Ondoren, maleta didaktikoaren

aurkezpenari ekingo diogu, zein esparrutan

egin den ikus dezazuen. Hau da, europar

egitasmo baten diru laguntzarekin eginiko

proiektu honetan zenbat kultur erakundek

parte hartu duten, zein izan diren helbu-

ruak… Jarraian maleta ezagutuko dugu:

bere egitura, metodologia, materialak…

Azkenik, saio praktikoan zehar maletan

azaltzen diren bi jarduera burutuko ditugu

eta bukatzeko, galderei tartea egingo diegu.

Saio teorikoa bideo proiekzioz zein gar-

denkiz hornitua izango da.

Hilarriak biribilketanmaleta didaktikoa

manetan jarri bezain laster, aipatutako eus-karri didaktikoaren garrantziaz ohartuginen. Horren bitartez, heriotzaren gaiaheziketaren alorrera era natural eta ikertzai-le batean gerturatu nahi genuen. Maletadidaktikorako proposatzen genituen jar-duerak metodologia aktiboa sustatzenzuten, ikasleek zuzeneko esperientziarenbidez ikas zezaten. Beraz, hilarriak landa-lanaren bidez azter zitzaketen ondarearekinzuzeneko harremana ahalbidetuz.

Hilarrien bitartez, hezkuntzan eta familiaartean ezohikoa den heriotzaren gaiariburuz hitz egiteko aukera ematen zigulaohartu ginen. Hala gertatu zen maletakomateriala helduekin eta zenbait eskoletakoikasleekin frogatu genuenean. Irakasleeiedota taldeen arduradunei harrigarria irudi-tu zitzaien ikasleak heriotzari buruz zeinnaturaltasunez hitz egiten aritzen ziren.Bakoitzak gaiari buruz zituen usteak, bel-durrak, sinesmenak … agerian uztenzituen.

Aurtengo ikastaroan parte hartu eta eus-karri didaktiko hau zuei ezagutzera emate-ko aukera eskaintzeagatik hik hasi etaPatxi Izagirreri eskerrak eman nahi nizkie-

Miren AKORDAGOITIASan Telmo Museoa - Donostia Kultura

Hilarriak biribilketan proiektuarenkoordinatzailea


Fam

ilia

berr

ieki

n

Familia berriekin lan egitera eta ulertzera

behartuta gaude


- Familia patriarkaletik, familia demokratikora- Nuklearrak- Dibortziatuak- Berreraikiak- Kanpotik etorritakoak bertakoekin osatzen dituztenak- Haur adoptatuak dituztenak- Homosexualak- Besteak

* Marije URANGA. Psikomotrizista. Familia terapeuta. Euskadiko eta Nafarroako familia terapia eskolako kolaboratzaile irakaslea.




Familia berriekin lanegitera eta ulertzerabehartuta gaude

Gurasoak ez badira inplikatzen,eskolak ezin du ezer egin

Ez dago ezer egiterik, gurasoakbanandu egin dira...

Aita ez dugu ezagutzen, ez dainoiz eskolara etorri...

Familiarekin kontaktuan dagoen profe-sionalak behin eta berriz entzun eta erre-pikatzen ditu esaldi horiek; litekeena dabatzuetan inpotentzia sorraraztea, irtenbi-derik ez dagoela pentsaraztea pentsamen-dua blokeatuz eta horrekin, aldaketak egi-teko aukerak itxiz.

Gai honi buruzko hiru egunetako ikas-taroan ideiak eta esperientziak trukatukoditugu familiaren soziologoek eta orienta-tzaileek egindako azken lanetan oinarritu-rik. Familia eta eskola barrutik ezagutzenlagunduko digute.

Familia aldatzen ari da; hori ez du inorkzalantzan jartzen. Gizartea aldatzen ari da;horretan ere ez dago zalantzarik; bainafamiliaren aldaketa gizartearen aldaketa-ren ondorio da. Ahaztu ezin duguna zerada: gutako bakoitza familia dela eta gizar-tea dela. Beraz, aldaketa horien azterketaguztioi dagokigu.

Gaur egungo gizarte modernoko fami-lia ereduak anitzak dira eta familia patriar-kalaren erdu klasikoak indarra galdu du.Hala ere, bere indarra leku askotan antze-maten da oraindik, non indartsua eginden eta errotuta jarraitzen duen.

Aipatu beharrekoa da kasu askotan aita-tasuna (aitak eta amak) gero eta erantzule-agoa dela. Gaur egun erantzukizun han-diagoz izaten dira seme-alabak: zenbat,noiz, nola... eta duela urte batzuk ez beza-la zaintzen dira. Baina... gero eta seme-alaba gutxiago daude.

Beste behin ere eskola eztabaida guneda. Eskolak familiarekin lan egiteko etakolaboratzeko beharra dauka; eta hori delaeta, beharrezkoa da prestakuntza zehatzaedukitzea. Eskolak horretarako ere presta-tuta egon behar du; eredu tradizionalareneta familia tradizionalaren krisia ulertzekoeta alderdi positiboak ere badituela ikus-teko. Heziketa testuinguruan esku-hartuaurretik, eredu sistemiko batetik ulertubehar da, irakurketa anitzeko eredutik.Logikoa da eskola estresatzea familia ere-duen aniztasunaren aurrean. Horrenaurrean,, sistema itxi bezala funtzionatze-ko arrisku du. Hori dela eta, ezin da ahaz-tu heziketak interakzioan eta trukeanoinarritu behar duela.

Ikastaro honetan familia bere aniztasunosoan landuko dugu abordatze sistemikoeta zirkularraren bitartez.

Marije URANGAPsikomotrizista eta familia terapeuta

Eskolak familia-rekin lan egitekoeta kolaboratze-ko beharra dau-

ka; eta hori delaeta, beharrezkoada prestakuntza

zehatza eduki-tzea. Eskolak

horretarako ereprestatuta egon

behar du.


Gog

o er

abilk

eta

Gogo erabilketa

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Gogo erabilketaren aurkezpena.

Gogoratzea nola egiten da? Ariketak etateoria.

* Mikel ERRAMOUSPE. Baigorriko Bile-txea kolegioan irakasle. Pariseko “InstitutInternational de Gestion Mentale”ko GestionMentale Sailean diplomatua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Ohartzea eta memorizatzea nolagaratu?

* Mikel ERRAMOUSPE. Baigorriko Bile-txea kolegioan irakasle. Pariseko “Institut Inter-national de Gestion Mentale”ko Gestion Menta-le Sailean diplomatua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Ulertzea, gogoetatzea eta irudi-katzea.

* Mikel ERRAMOUSPE. Baigorriko Bile-txea kolegioan irakasle. Pariseko “InstitutInternational de Gestion Mentale”ko GestionMentale Sailean diplomatua.

14:00 BAZKARIA


Gogo erabileketa: ikastekogogoaren pizteko

Irakasle guziek badakite zoin neke dengela batean ikasle guziek denbora bereangauza bera ikastea. Batzuek aise ulertzendute, beste batzuek baietz ulertu dutelaesan arren, zer ulertzen dute? Azkenbatzuek ez dutela deus ulertzen erakustendute. A zer komedia! Alta, badakigu gureikasleak ez direla tontoak. Gai bateangaizki ibilirik ere, ez dira azkenak eskula-netan adibidez, edo kiroletan. Haurbakoitzak zerbait lortzen du. Zerbaitbadaki egiten. Baina gure eskoletan ezdirelakotz ondo ibiltzen, edo porroteandaudelakotz, hor daude irakasleak haue-kin zer egin jakin ezinik.

Ni ere hontan nengoen duela zenbaiturtera arte, gogo erabilketa pedagogiaezagutu arte. Hortarik goiti ez ditut ikas-leak begi berekin ikusten eta pedagogiahorrek ene irakasteko gogoa berpiztu due-la aitortzen dut. Porrota ez da fatalismobat, ez da ezinbertzekoa. Mirakuilurik ezbada egiten ere, konturatzen gara ikaslebakoitzak bere gogoaren berri jakinezberriz ikasteko gogoa eta plazera biltzenahal duela. Horrek erran nahi du gubakoitzaren gogoa nola erabil dela giltza.

Gogo erabilketaren sortzaile Anto-nie de La Garanderie frantses filoso-foa

Antonie de La Garanderiek ongi dakizertan ari den. Ikasteko zailtasunak berakbizi izan baititu haurra zenean. Kolegiokoeta lizeoko urte anitz errepikatu zituennorbait entzumen arazo bat zuela kontu-ratu arte. Orduan, bere irakasleek beregortasuna kontuan harturik, idatzizkodokumentuak eman zizkioten, eta Biolo-

bost zentzuen bitartez egiten da: begiekikusiz, belarriek entzunez, ahoak dasta-tuz, sudurrak usainduz, gorputzak ukituz,haztatuz...

Gogoratzea, aldiz, berak dioen bezala,gorputzeko bost zentzuek gogo-rat ekar-tzen dute pixkanaka eta gogoan biziaraz-ten dute. Lan hori kontzientzia osoan egi-ten da gai mental bat bilakatu arte.Gogoratzea, pertzepzioaz aparte egiten da.Adibidez, nire begien bistan dudan etxeagogoan ematen dudalarik, begiak itxitaere hor dago bizirik nire gogoan. Errandaiteke norberak bere-gana-tzen duela.

Pedagogia horren berezitasuna hor da:bakoitzaren gogoa lanean harraraztea etahorren garatzea. Hala nola, arretaren gara-tzeko eta baita ere memorizatzea nola eginikasteko. Horrekin batera lantzen diragogoetatzea eta ulertzea. Quebecen askogaratu den gogo erabilketa hori deitzendut orthopedagogia, erran nahi baituzuzen ikastea.

Teoria eta praktika eskuz eskuIkastaldi denboran teoria eginen da,

baina denbora gehiena pasatuko dugu ari-ketak egiten irakasle bakoitza konturadadin berak nola erabiltzen duen beregogoa zerbaiten ikasteko edo buru lan bategiteko.

Ikastaldi honetan irakasleek beraiekasmatuko dituzten beren ikasleekin era-maten ahal dituzten ikasgai praktikobatzuk.

Beraz, pedagogian interesa duenak aur-kituko du gogo erabilketan bere irakas-kuntzaren berritzeko bai edukia eta baigogoa.

Gogo erabilketa

giako eta Filosofiako goi mailako ikaske-tak egin zituen. Bere haur denborako zail-tasunak gogoan, ikerketa sakonak eginzituen jakiteko zergatik batzuek ondoikasten duten eta beste batzuek ez. Batzuekjitea dutelako eta besteek ez? Batzuekalferrak direlako eta besteak langileak?Alferrikako arrazoiak horiek denak!

Antonie de La Ganderieri iduritu zaiobadela beste arrazoirik: batzuek berengogoa behar bezala erabiltzen dutela etabeste batzuek gaizki. Erabiltze hori des-kriba eta irakats daitekeela iruditu zitzaioneta ikastearen oinarrizko lege batzuk azal-du ditu. Horiek dira gestion mentaleedo gogo erabilketaren izenburuarekinaipagai direnak eta irakasleen prestakun-tzarako azaltzen direnak.

Gogo erabilketaren lehen legeamentalizatzea edo gogo-ra-tzea

Gogo erabilketak pedagogiari hiru aldiematen dizkio oso bereziak: mezuaren(ikasgaiaren) hartzea, gogoratzea eta azke-nik, berriz mezua ematea.

Hartzea edo pertzepzioa gorputzeko

Mikel ERRAMOUSPEBaigorriko Biletxea kolegioko irakaslea

Pariseko “Institut International deGestion Mentale”an dipomatua


Adi

men

a ga

ratz

eko

BIT

ak

Adimena garatzekoBITak

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Ikastaroaren aurkezpena.

- Haur garapenerako ikus-entzumen estimu-lazioaren garrantzia.

- Adimen entziklopedikoko BITak: ikus-entzumen estimulaziorako programa bikaina.

- BIT: zer da eta zer baldintza bete beharditu.

- BITen oinarriak eta helburuak.* Victor ESTALAYO. Filosofia eta Letretan

lizentziatua. Vegakids Haur Garapenaren Insti-tutuko zuzendaria. Filadelfiako Giza Potentzia-litatearen Lorpenerako Institutuetako Doman-en jarraitzailea. BITen inguruko liburuen egilea.(Gaztelaniaz).

- Zer aldatu behar da ikastetxe batean meto-dologia hori aurrera eramateko.

Ondarroako Txomin Agirre ikastolako kasukonkretua.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Irakurketa BITak:- Haurren ikusmen garapenerako pro-

grama sistematikoa.- Irakurtzeko Doman metodologia.- Ikas prozesua hobetzeko baliabide

berriak.-Matematikako BITak:

- Estimulazioa zirkulu multzoarenbidez.

- Eragiketa matematikoen aurkikuntza.- Ikurrak eta eragiketa aritmetikoak

* Maria Rosario VEGA. Madrilgo Jovellanosde Fuenlabrada institutuko irakaslea. VegakidsHaur Garapenaren Institutuaren sortzailea. Filadel-fiako Giza Potentzialitatearen Lorpenerako Institu-tuetako Doman-en jarraitzailea. BITen ingurukoliburuen egilea. (Gaztelaniaz).

- Adimeneko BITen irakaskuntza:- Nola egin saio bat.

14:00 BAZKARIA

9:00 -Helburu bakarra: haurra era-kartzea.

- BITen jolasen emaitzak.- Ebaluazioa.

- MAHAI INGURUA- Nolakoa izan da gure esperientzia.

* BITekin lanean dabiltzan ikastetxe batzuekhartuko dute parte.

14:00 BAZKARIA


A- Ikus-entzunezko estimulazio-aren garrantzia haurraren garape-nean

1991an Gasteizen egin zen Haur Esko-len I. Nazioarteko Kongresua estimula-zioan aditu den Glenn Doman-en hitzal-diarekin hasi zen.

Glenn Doman-ek ziurtasunez esaten duhaur guztiak oso azkarrak izan daitezkee-la. Baina adimenaren garapena kantitatea-ren, kalitatearen eta jasotzen diren esti-muluen arabera dago.

Ikasketetarako oinarrizkoak diren garu-neko bi aldeak ikusmena eta entzumenadira. Irakurtzen eta ikusten dena moduerraz eta gozagarrian ulertzen da bi alder-di horien bitartez. Beraien garapen osoaezinezkoa da hainbat sekretu ezagutzen ezbadira.

Ikusmenezko estimulazio programa on bat:- lehenbailehen hasten da- estimulu ugari ematen ditu- sistematikoa, erregularra eta egunero-

koa da- egunean zehar hainbat aldiz errepika-

tzen ditu estimulu berak- egun jarraietan- baina ez behar dena baino gehiagotan- eta estimuluak oso motzak dira

B- Adimenaren bit-en metodoaAdimenaren BITak estimulu ezin hobe-

ak dira eta oso txikitatik hasi eta edozeinhezkuntza mailara arte ikus-entzunezkoprograma zoragarria eraman daitekeaurrera.

Bit-ak giza kulturako, zientzietako etaarteetako edozein alderdi adieraztendituzten irudiak dira eta zuhurrak, inten-tsiboak, kalitatezkoak, egonkorrak, asko-tarikoak eta berriak izan behar dute.

5. eguna: multzo bat gehitzen da. Guz-tira 5 segundoko 15 saio eta 75 segundobakarrik.

6. eguna: BIT multzo zaharrena ken-tzen da eta berri batekin edo multzo bere-ko beste 5 BITekin ordezkatzen da. Hor-tik aurrera egunero gauza bera egingo da.

Gelan jarraipen errazagoa egiteko bestemodu bat da multzo berriak astelehenetansartzea eta hurrengo astean berritzea.

Helburuak1- Haurraren kuriositatea aprobetxatu

eta elikatu2- Haurraren gaitasun handiena apro-

betxatu3- Bere memoria garatu4- Bere garuna garatu5- Bere adimena garatu6- Zaletasunak sortu

Adimen programakAdimen programak BITzaharrak era-

biltzeko modu berri bat dira, beraieiburuzko informazio berri bat emanez.Hitz edo esaldi labur bat baino ez da esa-ten: “Txakurrak zaunka egiten du”,“Pikondoak pikuak ematen ditu”, “Elka-no Getarian jaio zen”...

Lehenengo adimen programak erakar-garria, kuriosoa eta atsegina izan behardu. Adibidez “Bach-ek 23 seme-alabaizan zituen” esatea egokia da, baina ezlitzateke egokia izango Bach fugaren mai-su izan zela esanez hastea.

TeknikaMultzo pare bat emanez has daiteke, eta

laupabostera arte igo. Multzo bakoitzakgehienez bost programa ditu, BIT bakoi-tzeko bat. Bita erakusten den momentuanerakusten du hori ere, egunean hiru aldizeta bost egunetan zehar.


OinarriakAdin txikiko haurrentzat programa

entziklopediko eta ugaria proposatzen daadin horretako haurren bi ezaugarrietanoinarrituz: kuriositatea eta garunean datulaburrak pilatzeko duten ahalmen izugarria.

TeknikaSaio bateko oinarrizko materiala 5-10

BITez osatutako multzoa da, eta saio labu-rretan distira bezala erakusten dira. Kate-goria edo multzoa aipatzen da eta irudiakedo laminak banan-banan erakusten dirabakoitzaren izena esanez.

Horrelako programa sinple batekin hasieta gero intentsiboagoekin jarrai daiteke,materialaren eta hezitzailearen gogoarenarabera.

Programa1. eguna: 5 BITeko multzo bat erakus-

ten da 5 segundoko 3 saiotan.2. eguna: beste 5 BITeko 2. multzoa

gehitzen da. Guztira 6 saio.3. eguna: 3. multzoa eransten da. Guz-

tira 15 BIT 9 saiotarako.4. eguna: egun honetan 4 multzotako

20 BIT erakusten dira. 12 saiotan.

Victor ESTALAYOVegakids Haur Garapenaren Institutuko

zuzendaria


A- Irakurketako Bit-akHaurrak jaioberritan funtzionalki itsua

da. Ez ditu formak bereizten, apenasbereizten ditu argitasuna eta iluntasuna.Horregatik, honako informazio programahau komeni zaio:

- Hastapeneko programa: helburua daargiaren isla perfekzionatzea. Logela ilunbatean argi bizi bat pizten da segundo batez,gero bost segundotan itzali eta iluntasunauzten da. Horrela jarraitzen da minutu batezeta egunean 15 aldiz egiten da.

- 2. programa: helburua da inguneakbereiztea. Gela ilun batean sei laukitxodundama joko taula bertikal handi bat (1,80 x1,80 cm) argiztatzen da segundo batez etabost segundoko tartearekin minutu batez.Egunean 15 aldiz egiten da.

- 3. programa: helburua da detaileakbereiztea ingeraden barruan. Haurrariongi argiztatutako dama joko taularengainean hamar irudi geometriko erakus-ten zaizkio, bakoitza kolore batekoa. Neu-rria 14 x 14 cm eta 4 x 4 cm-koa dute.Bakoitza hiru segundoz erakusten da.

- 4. programa: helburua da hirugarrendimentsioa (estereopsis) eta objektuendistantzia eta posizioa perzibitzeko ikus-menezko konbergentzia garatzea. Guru-tzatutako ereduaren gainean lau hankatanibilbide luzeak egitean datza programa.

- 5. programa: helburua da irudiak etamarrazkiak ezagutzea, eta azkenik, objek-tu, leku eta pertsona ezagunen argazkiak.Programaren muina da haurrari irudi(Bit) eta argazki asko erakustea.

- 6. programa: helburua da objektuaketa pertsonak adierazten dituzten sinbolo-ak ezagutzea: MacDonald´s-en M, CorteInglesen irukitxoak, lo egiten duenarenzzz... eta alfabetoko letrak.

6. eguna: egun honetatik aurrera egu-nero multzo zaharreneko hitzak multzobereko edo multzo berri bateko hitzekinordezkatzen dira.

2. urratsa: hitz solte berriak eta hitzbikote berriak: izena eta adjektiboa (baloigorria); izena eta aditza (Aitor abesten);edo aditza eta adberbioa (etorri hona).

3. urratsa: hitz solte berriak eta 3, 4, 5eta 6 hitzeko esaldiak

4. urratsa: hitz ezagunekin osatutakokontakizunak, liburua osatzen duten seilaminako esaldi bakar bat idatziz.

5. urratsa: irakurketa independientea.

B- Matematikako Bit-akMatematikak errazak dira beren hiz-

kuntza ulertzeko gaitasun neurologikoagaratuz gero. Horretarako gakoak hauekdira: adin baxua, datu argiak eta ugariak.

Oinarrizko materiala: 100 lamina txurieta gogorretan 1etik 100era zirkulu gorri.

Saioak: 10 segundoko 3 saio egunero.- 1. hiruhilekoko programa: lehen 5 egu-

netan 1-10eko multzoak erakutsi ozen, osoazkar eta gogotsu. 6. egunean 1 eta 2a ken-du eta 11 eta 12 jarri. 7. egunetik aurrera,bi txikienak beste birekin ordezkatu.

- 2. hiruhilekoko programa: eragiketaaritmetiko bakoitzarekin bi aste pasatzendira, egunero 10 adibidez emanez. Adibi-dez: “hiru gehi hiru berdin sei” esan eta6ko lamina soilik erakutsi. Eragiketaberri bat sartzen denean aurrekoaren adi-bideak emanez jarraitzen da.

- 3. hiruhilekoko programa: bi astetan1etik 100erako zenbakiak erakusten dira.Ondoren, zenbakiekin idatzitako eragike-ta aritmetikoen hamar adibide ematendira egunero.


- 7. programa: helburua da mezu ida-tziak ulertzeko gaitasun neurologikoa lor-tzea. Askoz ere lehenago has daiteke ira-kurketa programarekin.

Doman-en irakurketa metodoaGakoak hiru dira: haurraren adin baxua,

letra handia, argia eta lodia, eta azkartasu-na, ugaritasuna eta gogo bizia.

Familiako hiztegia: familia, gorputza,etxea, arropa, janariak, ipuinak, jolasak,marrazki bizidunak... Hitz luzeak etamotzak erabil daitezke.

1. urratsa: inprentako letra handiz,lodiz eta gorriz idatzitako hitz solteak: ize-nak, aditzak, adjektiboak eta adberbioak.

1. eguna: 5 hitzeko multzo bat egunean3 aldiz 5 segundoko saiotan.

2. eguna: 5 hitzeko beste multzo batgehitzen da. Guztira 10 hitz eta 6 saio.

3. eguna: beste 3. multzo bat gehitzenda. Guztira 15 hitz eta 9 saio.

4. eguna: 4 multzotako 20 hitz erabil-tzen dira 5 segundoko 12 saiotan.

5. eguna: 5. multzoko 5 hitz gehitzendira. Guztira 5 segundoko 25 eta 15 saio.

Mª Rosario VEGAVegakids Haur Garapenaren Institutuaren

sortzailea

Adi

men

a ga

ratz

eko

BIT

ak


Afe

ktib

itat

eaet

a se

xu

hezk

untz

a

Afektibitatea etasexu hezkuntza

gela barruan

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 Haur Hezkuntza

Gelan sortzen diren adierazpen sexualak izan-go ditugu oinarri. Horregatik, agian, medikutanjolastuko gara txikiak ginenean bezala, edotamaitemindu egingo gara gure txikitako lehe-nengo erakarpenak gogora ekarriz.

* Xabier ITURBE. Irakaslea eta sexologoa*Amaia VAZQUEZ. Psikologoa eta sexolo-

goa

14:00 BAZKARIA

9:00 Lehen HezkuntzaTailer honetan adin honetan gure ikasleek ager-

tzen dituzten jarreren eta bizipenen aurrean koka-tzen saiatuko gara, eta beharbada, topo egingodugu hazten ari den gorputz horrekin eta beroneksortzen dizkigun sentsazio eta sentimenduekin,edota neska eta mutilen arteko harreman horiekin,gure garaian barneratutako balioetan eta gure ikas-leek dituzten balioetan sakonduz.

* Agurtzane ORMAZA. Psikologoa eta sexo-logoa

* Iñaki KARRERA. Pedagogoa eta sexologoa

14:00 BAZKARIA

9:00 Derrigorrezko Bigarren Hezkun-tzaDBHko tailerrean berriro ligatzen ikasiko

dugu, lehenengo esperientzia sexualen beldu-rrak, ezjakiteak, eta abarrekin jolastuko dugueta gure ikasleek planteatzen dizkiguten galde-ren aurrean trebatuko gara.

* Mertxe MURUA. Psikologoak eta sexolo-goak.

* Garbiñe MERINO. Psikologoak eta sexo-logoak.

14:00 BAZKARIA


Koordinatzailea: Amaia Vazquez

Denok ezagutzen ditugu zenbaitpsikologo, antorpologo, sexologo...eta beraiei esker jakin dugu haurbaten hazkuntza psikologikoansexualitateak duen garrantzia.

Halaber, oso ondo azaldu diguteadin bakoitzean zer-nolako adie-razpen afektibo-sexualak ematendiren prozesu honetan eta haienzentzua zein den. Hala ere guztizere, urte asko behar izan ditugu

haurtzaroko behar afektibo-sexua-lak onartuak izan daitezen. Urteluze horietan gauza asko entzun

ditugu, baina bat oso komuna izanda bai etxean eta bai eskolan;

hots, helduek ez zituztela ikustenhorrelako adierazpenak eta ikus-

ten bazituzten ere ez ziela garran-tzirik ematen eta pasatzen uzten

zituztela.

Gaur egun Haur Hezkuntzako geletanbeste errealitate batekin egiten dugutopo. Gehienetan, ez beti, irakasleakbehatzen ditu haurren arteko joko etaadierazpen sexualak, baina ez daki zeregin. Utzi egin behar al diet jolasten? Etaniri jolastea eskatzen didatenean zer eginbehar dut? Eta gurasoek jakiten badute?Lan honetan jarduten dugunok urte haue-tan jasotako eskarmentuarekin konturatugara zailtasun handienak irakasleon emo-zioetan aurkitzen direla, hau da, guk jaso-tako hezkuntza sexualean: zeren inguruanosatu dugun gure desioa, zer baliotan bizidugun gure sexualitatea... Errealitate

Afektibitatea eta sexu hezkuntza Haur Hezkuntzan

horrekin jotzen dugu gelara eta gure bizi-pen pertsonalaren arabera epaitzen dugugure ikasleen sexualitatea.

Aipatu beharra dago, bestetik, eta ares-tian esandakoa sendotzeko, egun nahikoabaliabide pedagogiko eta material ditugu-la gela barruan sexualitatea lantzeko.Beraz, lehen zegoen hutsunea betea dago.Horregatik, taile hau planteatzerakoangure helburua beste bat izan da. Guk pro-posatzen dizueguna gure haurren larruansartzea da, geletan ikusten ditugun jokosexualetan sartzea eta ikuspegi horretatik

Xabier ITURBEIrakaslea eta sexologoa

Amaia VazquezPsikologoa eta sexologoa

sentitzea gure ahalmena edo ezintasuna.Baina, batez ere, gure bizipenak desdra-matizatzea nahi dugu, eta ikustea pentsa-tzen duguna baino errazagoa dela haurre-kin erregistro emozionalean sartzea.

Beraz, tailer honetan Haur Hezkuntzandauden haurren prozesu emozional, afek-tibo eta sozialetatik zehar ibilbide bat egi-tea proposatzen dizuegu: gorputzaren eza-gutza, genitalitatearen ezarpena, identitatesexuala, marturbazioa, maitemintzea etaabar.


Iñaki KARRERAPedagogoa eta sexologoa

Jakina denez, hezkuntza arloaberritu egin da azkenaldian eta,

horri lotuta, ikastetxeetako egita-ruetan ere aldaketa eta egokitza-pen ugari izan dira. Hori kontuanhartuta, sexualitateari dagokinjarduera ere aldatu egin da eta

irakasleei gero eta zailagoa irudi-tzen zaie alor garrantzitsu hau

lantzea.

Hemen azaldutako proposamenarenbidez, gure asmoa da sexualitatea jorratuorduko irakasleei hainbat bide adierazteaeta tresna batzuk ematea. Ikusiko duzue-nez, proposamen honetan jarraibide oro-korrak baino ez dira azalduko. Abiapuntuhorretatik hasita, ondoren irakasle etaikastetxe bakoitzak aukeratuko du zeindiren egokienak eta nola jorratu guraduten gai hau, ikastetxeak bere filosofia,diseinua, beharrizanak eta ezaugarriakoinarritzat hartuta.

Sexualitateaz pentsatzen duguneankontuan hartu behar dugu sexualitateaizakiaren atal bat baino gehiago dela, iza-kiaren osotasuna hartzen baitu. Izakisexudunak gara ikuspuntu guztietatik:psikologikoki, gorputzaren aldetik, gizar-tearekiko eta abar. Gure gorputzaren bita-ratez komunikatzen gara besteekin; guresentimenduak, pentsamenduak... gureizaera azalduz.

Norberak bere sexualitatea berezitasu-nez bizitzen du, era berezi hori norberarenberezitasunean oinarritzen delarik. Ezdago sexualitatea era berdinean bizitzenduenik, ustezko bizipen bakarraren aurre-

an mila formatako bizipenak zabaltzenbaitira. Sexualitatea, beraz, gure bizimo-duari, jarrerei, ohiturei, pentsamoldearieta abar loturik dago.

Arrazoiketa horien ildotik, proposatzendugun ikastaroak ikasleen/irakasleenjarrerak, jakin-minak, informazioa etazalantzak biltzen ditu. Ikastaroaren bitar-tez landu nahi ditugun helburuak haue-xek dira: irakasle bakoitzak bere sexuali-tateari buruz hausnarketa zenbait egitea,bere ikasleen lekuan jartzea, bere zalan-tzak argitzea, giza izate sexualari buruzkooinarrizko ezagupenak lortzea, sexualita-tearen jarrera baikorrak lantzea, haurrarenidentitate sexuala garatzea, gai sexualariburuko elkarrizketa eta komunikazioabideratzea eta abar.

Lehen Hezkuntzan helburu zehatzbatzuk hartu behar ditugu kontuan, 6urtetik 11 urtera arteko haurrek dauzka-ten ezaugarriekin lotuta daudenak.

Helburu nagusia hauxe da: gizakia era-bat eta bere osotasunean garatu nahi dugu

Afektibitatea eta sexu hezkuntza

Lehen Hezkuntzan

Agurtzane ORMAZAPsikologoa eta sexologoa

alor hauetan; eremu intelektualean, moto-rean, harremanetan, gizartean duen porta-eretan eta oreka pertsonalean zein afekti-boan.

Adin horietan sexualitateari dagokio-nez, hau hartu behar dugu aintzat:

- Familia, irakasleak, lagunak, massmedia eta abar direla medio haurrak beresexu identitatearen kontzientzia hartzendu, eta hori bizitza osoan geratuko denzerbait da.

- Haurra sexuen artean nolako desber-dintasunak dauden ikasten hasiko da etahoriei lotuta zer rol dauden.

- Gero eta ageriago geratzen da haurreksexuarekin lotutako gaiei inguruan duteninteresa.

- Haurrak gero eta gehiago parte hartu-ko du joko sexualetan.

- Haurra nagusien moral sexuala barne-ratzen hasia dago.

- Kasu batzuetan masturbazioaren pla-zera mantentzen edo aurkitzen dute.

Afe

ktib

itat

eaet

a se

xu

hezk

untz

a


Tailer hau 12 eta 16 urte bitarte-ko gazteekin lan egiten duten ira-

kasleei zuzendua dago.

Sexu hezkuntzak eskola sisteman nola-ko garapena izan duen begiratzen badugu,berehala konturatuko gara azken urteotangero eta material eta baliabide gehiagolortu ditugula arlo hau irakaskuntzan lan-tzeko edo praktikan jartzeko. Irakasleakdagoeneko ez du zailtasunik zer (helbu-ruak eta edukiak) eta nola (metodologiaeta baliabideak) egin bilatzeko, ia ikaste-txe gehienetan ondo antolatutako sexuhezkuntzako programak baitauzkate.

Hala ere, nola jokatu ikasleen algarenaurrean? Nola erantzun eduki pertsonalakdituzten galderei? Zer egin hainbat alder-di jorratzeko garaian sentitzen dugunlotsarekin? Hori da zailena irakaslearen-tzat. Ez dugu ahaztu behar gazteekin lanegiten dugun askok nolako sexu hezkun-tza jaso genuen: plazera arriskuari, beka-tuari, klandestinitateari... lotuta zegoen.Horregatik, tailer honen helburu nagusiada gizaki sexualaren aurrean ditugun por-taeren inguruan hausnartzea eta lantzeada, ikasleen aurrean erosoago senti gaite-zen sexualitateari heltzean.

Tailer honen helburuak hauek izangolirateke:

- Nerabezaroko sexualitatearen bizipenaeta adierazpena ezagutzea.

- Gelan sexualitatea lantzerakoan gazte-en lekuan jartzea beraien bizipenak ezagu-tzeko.

- Sexu hezkuntza lantzerakoan gure

- Masturbazio esperientziak eta horrela-

ko plazeren aurreko jarrera.

- Sentimendu berrien agerpena: erakar-

pen sexuala eta maitemintzea.

- Bikoteko lehen esperientzia sexualak.

Afektibitatea eta sexu hezkuntza Bigarren Hezkuntzan

jarrera zein den hausnartzea eta jarrerahori gure bizipenetatik eta iritzi pertsona-letatik desberdintzen ikastea.

Helburu horiek lantzeko hausnarketa-rako espazio ludiko bat sortu nahi dugu.Bertan gelan nerabeekin lantzen ditugundinamikak bizi ahal izateko. Esperientziahorren bidez helduok hobeto uler dezake-gu nerabeek zer sentitzen duten, eta horioso baliagarria da gero ikasleekin egoerahoriek maneiatu ahal izateko.

Lan hau egin ahala nerabeen beharrak,desioak eta sentimenduak zein diren eza-gutuz joango gara. 12 urtetik aurreragarrantzi handiko zenbait aldaketa fisiolo-giko, psikologiko eta sozial gertatzendira. Horietako batzuk garatuko ditugugure saioan:

- Gizon batek eta emakume batek nola-koak izan behar duten.

- Gorputz aldaketen onarpena eta horrekdakarrena autoestimurako.

Mertxe MURUAPsikologoa eta sexologoa

Garbiñe MERINOPsikologoa eta sexologoa


Etor

kina

kgu

re e

skol

an

Elkarbizitzen ikasi, komunikatzen ikasi:

etorkinak gureeskolan

Koordinatzailea: Amelia Barquin

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Haur etorkin eskolatuak EAEn

eta Nafarroan: hainbat datu eta zenbaitondorio.* Mª José MOLINA. STEE-EILAS sindika-

tuko kidea.

- Etorkinak eskolan: harrera-gizartean inte-gratzea eta hizkuntzak ikastea.

* Josep M. SERRA. Gironako Unibertsita-teko irakaslea (Gaztelaniaz).

14:00 BAZKARIA

9:00 - Kultur-artekotasuna eta jarrerakgelan: autokontzeptua eta autoestima lan-tzen.* Nekane ARRATIBEL. Mondragon Uniber-

tsitateko irakaslea.

- Irakasle eta ikasleen jarrerak hobetzeko estra-tegiak.

* Susana CORREAL. Mugarik Gabeko kidea.

- Etorkinen estrategiak harrera-gizartera egoki-tzeko.

* Iñaki GARCIA. Mondragon Unibertsitatekoirakaslea.

- Haurren integrazioa jatorrizko gizartetik iku-sita: zer esaten dute etorkinek?

* Kebir SABAR. “La Madrasa” Mundu arabiareta islamiarraren zentroko koordinatzailea (Gazte-laniaz).

14:00 BAZKARIA

9:00 - Hezkuntza: kulturanitza etaeleanitza.* Matilde SAINZ. Mondragon Unibertsita-

teko irakaslea.

- Trintxerpeko Karmengo Ama ikastetxea:atzerritar jatorriko haurren integrazioa D ere-duan.

* Julian LAVADO. Irungo Berritzegunekoaholkularia.

- Ordiziako Urdaneta ikastetxea: euskara ezdakien haurraren egokitze prozesua.

* Mari Karmen YÉBOLES. OrdiziakoUrdaneta ikastetxeko zuzendaria.

- Errekurtsoak, informazioa, aholkularitza...Zer dago EAEn?

* Karmele PEREZ. Mondragon Unibertsi-tateko irakaslea.

- Hausnarketarako proposamen batzuk.* Amelia BARQUIN. Mondragon Uniber-

tsitateko irakaslea.14:00 BAZKARIA


Haur etorkin eskolatuak EAEneta Nafarroan: hainbat datu etazenbait ondorio

Gero eta pertsona gehiago dira arrazoidesberdinak direla medio (ekonomikoak,gerratik alde egin beharra, errepresio poli-tikoa, genero indarkeria...) Gibraltarrekoitsasartea edo Atlantikoa gurutzatzendutenak Europaren bila. Etortzen jarrai-tuko dute, eta gero eta gehiago izangodira, besteak beste guk, geure gizarteak,behar dituelako.

Eta jadanik gure geletan daude. Euro-parekin edo estatu espainiarrarekin alde-ratuta eskolatutako haur etorkinen kopu-rua oso baxua da. Hortaz, egoera ez dalarri bezala planteatu behar, horrek errea-litatearen irakurketa desitxuratua ekarbaitezake. Hala ere, egia da haur etorki-nen etorrera jarraia dela eta kopurua igozdoala.

Migrazio fenomenoak bizi dituztegizarte guztietan bi alde daude: etortzendirenak eta jasotzen dutenak. Benetan

integrazio sozial egoki gerta dadin nahibadugu jasotzen duen aldeak prestatuegin behar du. Zeren integrazioa ezin bai-ta ulertu asimilazio edo nortasun aldaketabezala. Integrazioa biren arteko kontua daeta bi aldeak eraldatzen eta aberasten ditu.

Dudarik gabe, hezkuntza integraziosozialerako tresna bat da, baina ez bakarra.Ez dezagun ahaztu beste hainbat aldagaiere (ekonomikoak, politikoak eta sozialak)hezkuntza eta kultura bezain garrantzi-tsuak direla kohesio soziala lortzeko.Oraindik garaiz gaude hemendik aurreragure hezkuntza sisteman presente egongoden errealitatera egokitutako kriterioaketa baliabideak planifikatzeko eta gu geuprestatzeko.

Zein errealitateren aurrean jokatu behardugu?

Lehenengo eta behin datozen haurrakhezi behar ditugula pentsatu behar dugu.Horretarako, beharrezkoa da berdintasu-nerako heziketaren ildo orokorretan oina-rritutako heziketa interkulturala sortzeaikastetxe eta maila guztietan. Argi edukibehar dugu pertsonok desberdintasun bai-no antzekotasun gehiago ditugula.

Bestalde, nahitaezkoa da herrialde etor-kineko hezkuntza egoeraren diagnostikobat egitea, kontuan harturik herrialdehorren aniztasuna eta hartzen dituenherrialdeko zonaldeen ezaugarri desberdi-nak.

EAEn eta Nafarroan haur etorkineninguruan egin den lehenengo azterketarenarabera errealitate kezkagarri baten aurre-an gaude. Haur horien gehiengoa sarepublikoan kontzentratuta dago (%72) etaA ereduan (%65). Egoera horren ondo-rioz, alde batetik ikasleek ez dute behar

Mª Jose MOLINABigarren Hezkuntzako irakaslea

STEE-EILAS sindikatuko kidea

Elkarbizitzen ikasi,komunikatzen ikasi:etorkinak gure eskolan


duten hizkuntza gaitasuna lortzen, etabestetik zenbait ikastetxe ghetto bilaka-tzeko arriskua dago. Beraz, beharrezkoada egoera horiek ekiditeko neurriak har-tzea.

Azkenik, beharrezko baliabide egokiakbeharko ditugu ikasle horiek hezkuntzasisteman integrazio osoa lor dezaten.Hainbat instituzioren artean (ez hezkun-tzakoak soilik) plafinikatu behar dirabaliabideka. Horien artean bada oinarriz-koa eta premiazkoa den bat: aldaketa guz-tien eragile den irakaslearen prestakuntzaberezia.

Migrazio feno-menoak bizi dituz-te gizarte guztie-

tan bi aldedaude: etortzen

direnak eta jaso-tzen dutenak.

Benetan integra-zio sozial egoki

gerta dadin nahibadugu jasotzen

duen aldeak pres-tatu egin behar

du.

Kultur artekotasuna eta jarrerakgelan: autokontzeptua eta autoes-timua lantzen

Gure ikastetxeetara ikastera datorrenetorkin kopuruak gora egiten du egunetikegunera, eta horixe izango da hurrengourteetan ere joera nagusia. Ikasle horiek,hainbat kasutan, gurearekin zerikusirik ezduten beste gizarte modu eta kulturabatzuetatik datoz, eta horrek aldaketaitzelak dakartza, baita eguneroko gauza-rik txikienetan ere. Horregatik guztiaga-tik oso garrantzitsua da ikasle horiekikodugun jarrera, edo hobeto esan, portaera.Kontuan izan behar da ikasle horiek gela-ra sartzen direnean bakarrik, bazterturik,esaten dena ulertzen ez dutela, desber-din... sentitzen direla askotan. Ikaslearenintegrazio bidean zeresan handia du ira-kasleak eta honek adierazitako jarrerak,eta baita gainerako ikasleen jarrerak ere.Eta horiek modu egokian bideratu eta

Nekane ARRATIBELMondragon Unibertsitateko irakaslea

Elkarbizitzen ikasi,komunikatzen ikasi:

etorkinak gure eskolan

Etor

kina

kgu

re e

skol

an

jarrera egokiak transmititzea da irakaslea-ren lanik garrantzitsuenetariko bat.

Autokontzeptuaren eraketan oso garran-tzitsuak dira ikasleak bere inguruko per-tsonetatik (kasu honetan irakasleak etabeste ikasleak) jasotzen duen informazioa.Informazio horrek ikasleari bere buruarenirudi bat egiten lagunduko dio. Eskolaeremuan autokontzeptu akademikoa izandaiteke garrantzitsuena, ikasleak ikaskun-tza prozesua aurrera eramateko dituengaitasunen ideia. Halere, beste hainbateremutan ere eragin handia izan lezakeautokontzeptuak, pertsonen arteko harre-


manetan, kasu. Irudi horren bitartez ikas-

leak bere niaren ebaluazio afektiboa egin-

go du, eta horrela bere autoestimua gara-

tuko du. Ikasleari ikusten duena gustatzen

bazaio eta bere buruaz, oro har, pozik sen-

titzen bada, autoestimu maila altua duela

esango dugu, eta alderantziz, bere burua-

rekin pozik ez badago, autoestimu baxuaz

hitz egingo dugu. Autokontzeptua eta

autoestimua faktore baldintzatzaileak

suertatzen dira ikaslearen errendimen-

duan eta pertsonen arteko harremanetan.

Susana CORREALMugarik Gabeko kidea

Irakasle eta ikasleen jarrerakhobetzeko estrategiak

Traketsak edo bidegabeak iruditzenzaizkigun portaeren aurrean, edo eskolangerta daitezkeen gatazken aurrean, joka-bide horiek aldatzeko lana eta kemenaezagutza mailara bideratzen dugu asko-tan, argudio zehatz batzuk eta pentsaeraargia izateagatik modu egokian jokatukodugulakoan. Gure esperientziak, bai per-tsonalak, bai heziketa arlokoak, erakustendigu sarritan ideien eta portaeren arteanez dela koherentziarik izaten.

Jarrerak oso garrantzitsuak dira egoerahau ulertzeko. Baina batzuetan ez diegubehar den garrantzirik ematen eta ez duguahalegin nahikorik egiten gure jarrerakzein diren aztertzeko. Dakigunez, jarrerakoso lotuta daude pertsonen sentimendue-kin. Alde hori bigarren mailan uzten daaskotan, ez gaude ohituta gure sentimen-duak adierazten, eta arazo bat duguneanerrazagoa da arazoari buruz zer pentsatzendugun esatea, nola sentiarazten gaituenazaltzea baino.

Kulturarteko heziketan gai nagusia dahori. Edozein iritzi justifikatzeko argu-

dioak daude eta informatzeko edo kon-tzientziatzeko eztabaidak sortzea beha-rrezkoa da; baina pertsonaren barnekoemozio munduan dagoena (espazioa gal-tzeko beldurra, mesfidantza, jakingura,autoestimua, bizi izan ditugun esperien-tziak...) izango da batez ere portaera bal-dintzatuko duena. Horregatik da oinarriz-koa hori guztia ezagutzea eta lantzea.

Gure lan proposamenak jarrerak lantzekobi esku-hartze maila hartzen ditu bere baitan:

- Irudien arloa. Munduari buruz irudibat daukagu: irudiek mundua ezagutzeneta gure espazioa aurkitzen laguntzendigute. Talde jakin bateko kideak izatea-gatik pertsonei egokitzen zaizkien estere-otipoak dira askotan.

- Sentimendu pertsonalen arloa.Oinarrizko pauso bat jarrerekin lotuta-

ko lan honetan ondokoa da: konturatzeajarrera desberdinak daudela eta jarrerahoriek zein diren antzematea; baina ezgeure burua epaitzeko, baizik eta kontu-ratzeko non gauden eta zergatik, eta besteleku batean egon nahi badugu, zer behardugun eta prozesu horri ekiteko zer tresnadugun ohartzeko. Jarreren atzean premiapertsonalak daude beti, eta beharrezkoada behar horiek ezagutzea.

Oso garrantzitsua da erreferente berriaketa positiboak ere sortzea, alegia, gure pen-tsamendua zabalduko duten eta sentitzekomoduan eragina daukaten esperientziak.

Azken finean, gaia giza harremanen etagatazken konponketaren ikuspegitikenfokatzen badugu, gure proposamenaondokoa da: pertsonengan hazkuntza pro-zesua sustatzea, posizionamendu edo joka-era jakinak bigarren mailan utziko ditue-na eta gure sentimenduak eta premiak lanardatz hartuko dituena.


Karmele PEREZMondragon Unibertsitateko irakaslea

Baliabideak, informazioa, ahol-kularitza... Zer dago EAEn?

Etorkinak iritsi zaizkigu eskoletara.Duela gutxi arte ezagutzen ez genituenetorkin motak etorri zaizkigu eta ikaste-txe askok, irakasle askok, ez dakite norajo, ez dakite non bilatu, ez dakite zerbaliabide eskaintzen dizkien EAEko hez-kuntza sistemak.

Saio honek hainbat pista eman nahiditu. Izan ere, ikastetxeek jakin beharlukete zer baliabide eskaintzen dituztenHezkuntza Sailak eta Ordezkaritzak etajakin behar lukete zer egiten ari direnBerritzeguneetan, zer plangintza ari direndiseinatzen hemen eta han, nora jo deza-keten eta zertarako, zer argitalpen eta zeresperientzia ari diren sustatzen, zer denbitartekaritza kultural eta linguistikoa,zer den eskolatze mahaia...

Horretan saiatu nahi dugu, alegia,zerrendatzen eta jakinarazten zein baliabi-de eta laguntza eskura dezaketen ikaste-txeko dinamikak optimizatzeko eta behardituzten laguntzak jasotzeko.


Kebir SABAR“La Madrassa” mundu arabiar eta

islamiarraren zentroko koordinatzailea

Familia marokoar etorkinak Eus-kal Herrian eta seme-alaben hezi-keta

Nahiz eta hiritar marokoarren presen-tzia 60ko hamarkadaren amaieran hasiEuskal Herrian, orain dela gutxi hazi etaaniztu da. 60ko hamarkadan hasi, 70, 80eta 90eko hamarkadak igaro eta XXI.mendean jarraitzen duten milaka proiektumigratzaile dira.

Proiektu horietako bakoitzaren atzeanhistoria indibidual edota kolektibo batdago. Garai zehatz batean hasten da, lekudefinitu batean, eta etorkin guztien bizitza,eta heriotza zenbait kasutan, baldintzatzendituen hainbat gertaerez beteta dago.

Etorkin guztiek, gizon eta emakumeek,baliabide material eta sinbolikoak aktiba-tzen dituzte beren jatorrizko lekutik ate-ratzen direnean eta leku berrira iristendirenean. Iritsitako herrialde berrian bizi-tzeko edo irauteko erabiltzen diren estra-tegiak hiru gauzek baldintzatzen dituzte:

irteerako unea, jatorrizko herrialdeko ego-era eta herrialde berriko espektatibak.

60 eta 80ko hamarkaden artean EuskalHerrira iritsitako lehen etorkin marokoa-rrek ikustezintasuna erabili zuten estrate-gia bezala eta beren helburua epe motzedo ertainean lortu ondoren itzuli egitenziren. 90eko hamarkadako etorkinek,ordea, gehiago inplikatu behar izan zutenatzerriratzeari, lan prekarietateari eta eze-gonkortasun juridikoari irtenbidea emate-ko. Eta behin-betiko itzuleraren ordez bimunduren arteko bizitza nomada hartuzuten.

Familiarekin berriz elkartzea gizonaitzindarien itzuleraren porrotaren eran-tzuna izan zen, eta 90eko hamarkadakogizon-emakumeentzat ondo hausnartuta-ko erabakia. Haur txikiekin datozen ema-kumeek eta hemen jaiotzen direnek etor-kizuneko proiektu bat irekitzen dute.

Lehen belaunaldiko gurasoek berenetorkizunari buruz galdera gehiegi egingabe eskolatzen zituzten seme-alabak.Dirua aurreztu eta denak batera itzultzeabesterik ez zuten buruan. Baina denborajoan ahala, itzulera gero eta zailagoabihurtzen zen eta seme-alabak bi espaziosoziokultural desberdinetan, eta batzue-tan gatazkatsuetan, hazten ziren: eskola,lagunak, kalea, euskara eta gaztelania etahemengo pauta kulturalak alde batetik;etxea, gurasoak, Marokoko familiarteko-ak, arabiera eta bereberea, ohitura eta erli-jio musulmana bestetik. Semeek lan mer-katuan sartzeko adina ikasi behar zuteneta gurasoei itzulerako proiektuan lagun-du; eta alabek nerabezarora arte ikastenzuten gero hemengo edo hango lehengusubatekin ezkontzeko.

80ko hamarkadaren bukaeran hiri han-dietako gizon eta emakumeak iritsi ziren,eskola graduatua eta unibertsitate ikaske-ten arteko ikasketak zituztenak, etahorrek etorkinek eskolarekiko zuten erla-zioa aldatu egin zuen. Lehen belaunaldikogurasoen eta 80ko hamarkadaren bukae-ran eta 90eko hamarkadan zehar etorrita-koen artean harremana Euskal Herri osoanireki ziren mezkiten inguruan garatu da.

Momentu honetan etorkin marokoarrekberen atzerriratzearen kontzientzia hartudute eta beren seme-alaben etorkizunareninguruan galderak planteatzen hasi dira:zer egin nortasun galeraren aurrean? Nolairakatsi jatorrizko hizkuntza eta kultura?Nola transmititu seme-alabei beren erli-jioaren balioak? Zein dira, beraien ustez,eskolak transmititu behar dituen balio-ak?...



Etor

kina

kgu

re e

skol

an

Lehen belaunaldi-ko gurasoek berenetorkizunari buruz

galdera gehiegiegin gabe eskola-

tzen zituztenseme-alabak.

Momentu honetanseme-alaben etor-

kizunaren inguruangalderak plantea-

tzen hasi dira.



Etorkinen estrategiak harrera-gizartera egokitzeko

Lan honetan testuinguru aldaketa batenaurrean (kultura batetik bestera igarotze-an) gizabanakoen egokitzapena nola ger-tatzen den aztertuko da. Gizabanakobatzuek edo gizabanako talde batek beretestuinguru kulturala beste batera joatekouzten dutenean, harrera-gizarteko kidee-kin ukipen egoeran jartzen dira. Kultu-rarteko ukipen horrek taldearengan etagizabanakoengan aldaketak sorrarazikodituen akulturazio prozesua abiaraztendu. Aldaketa horiek maila askotan duteeragina: jarreretan, identitatean, taldeenarteko jokabideetan eta abar. Redfield,Linton eta Herskovits-en (1936) arabera,akulturazioa bi kultur talde desberdin etaautonomoren arteko ukipenaren ondoriozsortzen den aldaketa besterik ez da. Besteautore batzuek (Azurmendi, Romay etaValencia, 1996), berriz, akulturazio hitza-ri har dakiokeen zentzu negatiboa saihes-tearren, kulturazio hitza erabiltzen dutefenomeno bera adierazteko.

Akulturazioaren gaiari buruzko interesaez da gaurkoa eta eredu teoriko anitzeskaini dira fenomeno hori aztertzeko;guk Berryren eredua erabiliko dugu.

Berryk (1980) lau akulturazio estrate-gia bereizten ditu: banantzea (beren kul-turari eusten diotenak), integrazioa (jato-rrizko zein harrera-taldearen kulturarekinidentifikatzen direnak), asimilazioa (jato-

rrizko kultura harrera-taldearen kultura-rekin ordezkatzen dutenak) eta dekultura-zioa (identifikazio kulturalik egiten ezdutenak). Gogoan izan behar da estrategiahoriek definitzeko ez dela harrera-taldea-ren ikuspegia erabiltzen, horrela eginezgero integrazio edo asimilazio terminoekbeste esanahi bat izango bailukete.

Aurkezpen honetan lau autonomia erki-dego elebidunetan (Katalunia, EuskalAutonomia Erkidegoa, Nafarroa etaValentzia) Espainiatik etorritako etorki-nen seme-alabek (gaizki deitutako biga-rren belaunaldiko etorkinak) egiten dituz-ten akulturazio estrategiak aztertzen dira,eta subjektuek lortzen duten tokian toki-ko hizkuntzaren ezagutza mailan eta era-bilpen mailan horiek duten eragina ereaztertzen da.

Autonomia erkidego gehienetan inte-grazio estrategia da nagusi. Hau da, emi-granteen seme-alabak integratuta senti-tzen dira beraien autonomia erkidegoaneta, aldi berean, gurasoen kultura edo kul-tura horrekiko identifikazioa izaten jarrai-tzen dute. Tokian tokiko hizkuntzarenezagutza mailari dagokionez, asimilazioeta integrazio estrategiak garatzen dituz-tenek lortzen dute ezagutza mailarikaltuena. Bi talde horien artean, ezagutzamailan desberdintasun esanguratsurik ezdago. Bai, ordea, erabileran: asimilazioestrategia garatzen dutenak, hau da,harrera-taldeko kulturarekin soilik identi-fikatzen direnak dira tokian tokiko hiz-kuntza gehien erabiltzen dutenak.

Iñaki GARCIAMondragon Unibertsitateko irakaslea

Matilde SAINZModragon Unibertsitateko irakaslea

Hezkuntza: eleanitza eta kultu-ranitza

Gure hezkuntza sistema eleanitza da:euskara, gaztelania eta, gutxienez, atzerri-ko hizkuntza baten irakaskuntza ohikoada gure eskoletan. Euskara eskolatu zenunetik, bokazio eleaniztuna izan du gurehezkuntza sistemak: bi hizkuntza elkarre-kin bizi izan dira eskolan (euskara eta gaz-telania edo euskara eta frantsesa), etahorien presentzia handiagoa edo txikiagoaizan da, ikasleen jatorriaren arabera etainguruko hizkuntzen arabera. Esan daite-ke, gauza asko egiteke gelditzen badiraere, oro har, gure hezkuntza komunitateakahaleginak egin dituela gizartearen ezau-garri dinamikoetara egokitzeko.

Azken urte hauetan denontzat ezagunaden beste aldaketa nabarmen bat jasan dugure eskolak: haur etorkinak eseri diragure ikasgeletan, oso urrutitik etorritako-ak, bestelako kultura dutenak eta bestela-ko erlijioa dutenak.


tutako datuak.- Informazio gizartean gaudenez, horre-

kin batera eskola eta hezkuntza premiaksortzen dira.

- Komunikazio Ekintzaren Teoria(Haberman).

- Eskolaren botere eraldatzailea (Freire).- Eskola tradizionalari aurre egiteko

mugimendua

Nire saioan, beraz, Trintxerpeko Kar-mengo Ama ikastetxeko “ikasketa komu-nitatearen” esperientziaren berri emangodut. Proiektuaren sorrera eta garapenaazalduko ditut, proiektuan sartzeko pro-zesua nolakoa izan zen azalduz. Ondoren,oinarri pedagogikoak eta gehien zabaldudiren berrikuntzak aipatuko ditut, etaazkenik ondorioak.



Trintxerpeko Karmengo Amaikastetxea: atzerritar jatorrikohaurren integrazioa D ereduan

Trintxerpeko Karmengo Ama ikaste-txean ikasketa komunitateak izeneko proiek-tua jarri zen martxan. Aniztasuna tratae-rarako berrikuntza esperientzia bateanoinarritzen da berau.

Ezberdintasunak gainditzeko eta ikas-kuntza errazteko eskolaren eraldaketabeharrezkoa da. Proiektu hau, beraz, eral-daketa hori lortzeko esku-hartze orokorre-an datza.

Proiektuaren ezaugarri nagusiak aipa-tzen hasita, zera esan daiteke. Hasteko,eskola auzora eta ingurunera irekitzendela. Horrek komunitate osoaren inplika-zioa dakar eskolan. Bestalde, gelako esku-hartze metodologikoa sustatzea nahitaez-koa da, eta horretarako, inplikatu guztienprestakuntza beharrezkoa da.

Proiektuaren gakoak honako hauekdira:

- Esperientzia arrakastatsuei buruz har-

Julian LAVADOIrungo Berritzeguneko aholkularia

Etor

kina

kgu

re e

skol

an

Egoera berri horren aurrean, eskolak

pentsa dezake aurretik eginiko lanak ez

direla hutsalak izan eta erabilgarri izango

dituela haur etorkinekin erabiltzeko ere:

murgiltze programak, garatutako meto-

dologiak —dela edukien bitartezko hiz-

kuntza irakaskuntza/ikaskuntza, dela

proiektuen bitartezko irakaskuntza/ikas-

kuntza, dela talde kooperatiboen inguru-

ko lanak...—, sortutako materialak....

Pentsa dezake, gainera, lehen ere izan

dituela elkarrekin, gela berean, ama hiz-

kuntza desberdineko haurrak.

Eta egia da gaur egun duela urte batzuk

genekiena baino askoz ere gehiago daki-

gula murgiltzeaz, edukien bitartezko hiz-

kuntza irakaskuntzaz, proiektuen bitar-

tezko irakaskuntzaz, talde lan

kooperatiboez eta abarrez; baina gogoan

izan behar dugu orduko egoera eta orain-

goa arras desberdinak direla zenbait fakto-

retan. Suarez-Orozcok (2001) galdera

hauei erantzun behar diegula esaten du:

zer dakigu eta zer jakin behar dugu haur

etorkinei buruz aro global berri honetan?

Zer da berria emigrazio honetan? Autore

horrek Ameriketako Estatu Batuei egoki-

tutako zerrenda egiten du eta guk geurea

egin beharko dugu. Topaketa hauetan

zerrenda hori egiten saiatuko gara eta

gure kezkak eta beldurrak kanporatuko

ditugu ahalik eta irtenbide egokienak

bilatzeko.

Aniztasuntrataerarakoberrikuntza

esperientziabatean

oinarritzen daikasketa

komunitateakizeneko

proiektua



Amelia BARQUINMondragon Unibertsitateko irakaslea

Hausnarketarako proposamenbatzuk

Dakigunez, etorkinen eskolatzea ez dafenomeno berria gure artean; bai, ostera,estatu kanpotik datozen etorkinena, orainarte esanguratsua izan ez dena. Haur hauenkopurua hazten joan da eta, beste erkidegoe-kin konparatuta oraindik handia ez bada ere,ez dago dudarik joera areagotu egingo dela.

Etorkinen eskolatzeari modu egokianerantzun behar diogu, jakina: irakaskuntzasistemarentzat aniztasun mota berri horrilotutako egoera ezezagunak sortzen dira;erronka berriak, beraz. Une hauetan hain-bat mailatan ari dira egiten gogoeta ikasleetorkinak eskolan eta gizartean integratze-ko estrategiei buruz. Gogoeta horietan arre-ta gehien jasotzen ari diren bi alderdi dau-de: alde batetik, hizkuntzenirakaskuntza/ikaskuntza (nola eta noiz ira-katsi euskara, gaztelania eta hirugarren hiz-kuntza, haurren ama hizkuntza ahaztugabe) eta, bestalde, harrera planak (nolaantolatu haurren trataera ikastetxera iristendirenean eta eskolatzearen lehenengo fase-an).

Horretaz, besteak beste, arduratuko diraaurreko hizlariak. Baina badago zer pentsa-tua horretaz aparte ere: zer da kulturartekohezkuntza? Goiko alderdiekin soilik lotukoal dugu? Ikastetxean zein alderditan eginbehar da gogoeta eta hartu behar dira eraba-kiak egun kulturarteko hezkuntzara gertu-ratzeko? Nahikoa al da (edo komeni al da)urtean behin kulturarteko festa bat ospatzeaedota immigrazioaren inguruan unitatedidaktikoren bat sartzea Historia ikas-gaian? Zer gehiago egin behar da? Etagarrantzitsua ere baden beste galdera bat:honetaz guztiaz noiz arduratu behar dugu?Eskolan haur etorkinak ditugunean soilik?

Kulturartekotasuna ikuspegi edo enfokebat dela onartzeak esan nahi du ikastetxea-ren alderdi guztiak blaituko dituela, etorki-nak egon edo ez: curriculumean eraginaizango du, baina ez soilik zehar lerromoduan; hainbat motatako gatazken aurre-an irtenbideak bilatzeko estiloan islatukoda; haurren jatorrizko komunitatea balora-tzeko eta eskolan integratzeko moduan aur-kituko da; jatorri desberdinetako haurrekdauzkaten ezaguerak baloratzeko eta inte-gratzeko moduan geratuko da agerian; etaabar. Alderdi horietan guztietan erabakiakhartzea eta horiek modu egokian kudeatzeaez da erraza izango. Bestalde, eta hasteko,irakasleok geure paradigma aldatu behardugu eta hori lortzeko (eta baita hori lortueta gero ere) beharrezkoa da informazioa etaprestakuntza jasotzea. Zein arlotan?

Kulturarteko hezkuntzarekin lotuta aipa-tu ditugun alderdiez, sortzen diren zailtasu-nez eta irakasleon prestakuntzaz aritukogara hitzaldi honetan, batez ere.

Ikastetxean zeinalderditan egin beharda gogoeta eta hartubehar dira erabakiak

egun kulturartekohezkuntzara gertura-

tzeko? Honetaz guztiaz noiz

arduratu behar dugu?Eskolan haur etorki-

nak ditugunean soilik?


Ant

zuol

ako

herr

iik

aste

txek

opr

oiek

tua

Antzuolako herriikastetxeko proiektua

Uztailak 2 Uztailak 3 Uztailak 48:30 Dokumentazioaren banaketa9:00 Sarrera ekitaldia9:30 - Eskolaren ezaugarri nagusiak.

- Antolaketa: bi etapen ezaugarriak.

* Eugenio SASIETA eta Axun MUJIKA.Bertako irakasleak.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Haur Hezkuntzako eta LehenHezkuntzako 1. zikloa.

- Ardatz metodologikoak.- Adibideak.

* Mila ETXEZARRETA eta Axun MUJI-KA. Bertako irakasleak.

14:00 BAZKARIA

9:00 - Lehen Hezkuntzako 2. eta 3.zikloak.

- Ardatz metodologikoak.- Adibideak.

* Pilar ETXANIZ eta Eugenio SASIE-TA. Bertako irakasleak.

14:00 BAZKARIA


Axun MUJIKA

Antzuolako Herri Eskola,Antzuolan dagoen Haur eta LehenHezkuntzako ikastetxe bakarra

dugu. Ikasle kopurua 130 inguru-koa da eta 17 irakaslez osatutako

plantila dugu.

Hezkuntza Proiektua esanguratsu, sen-tikor eta abegitsua izatea gure lehenengoxedea da eta horregatik, eskola eta kanpo-ko errealitateen arteko harreman sendoaeraikitzen eta mantentzen saiatzen gara.Eskola bizia izateko, ateak zabalik ditugu,kanpotik haize bolara freskoak sar daite-zen, eta bi munduak ondo komunikaturikegoteko zubiak eraikitzen jarraitzendugu.

Irakasleria osoa elkarlanean ariturik,Hezkuntza Proiektu bateratua eraikitzenjoan gara, teoria, praktika eta hausnarketauztartzearen ondorioz, alegia.

Gure proiektuaren ezaugarri bat kons-truktibismoan oinarritzea da eta ikasleaulertzeko modua du bereizgarri. Saiakera-ren abiapuntuan, ikaslea bere osotasuneanjartzen dugu, hau da, ikasle bakoitzaksentitzeko, egoteko, interpretatzeko, pen-tsatzeko, erlazionatzeko eta komunikatze-ko dauzkan hainbat era jaso eta eraginko-rrak bilaka daitezen bideak ireki. Horrekaniztasuna jardueraren ardatza bihurtzendu.

Ikasle taldeak antolatzeko orduan, adinbakoitzaren ezaugarri nagusienak hartzenditugu kontuan.

Beraz, egozentrismoa eta dezentrazioakontuan harturik, bi etapetan antolaturikgaude: Haur eta Lehen hezkuntzako 1.zikloa eta Lehen Hezkuntzako 2. eta 3.zikloak. Lehenengo etapan sei talde ditu-gu eta bigarrenean lau talde.

Ekintzak duen garrantzia kontuan har-


Eugenio SASIETA

Mila ETXEZARRETA Pilar ETXANIZAntzuolako herri ikastetxeko irakasleak


turik, lehenengo etaparen ardatz metodo-logikoa berezko ekintza izango da etabigarren etaparena proiektuak.

Etapa bakoitzaren barruan, adin bakoi-tzak berezko berezitasunak ditu. Horrega-tik, 1. etapa, taldeak hiru egituretan anto-laturik dauzkagu: 2 urtekoen egitura, 3eta 4 urtekoena eta 5, 6 eta 7 urtekoenegitura.

Egitura bakoitzaren barruan gela ire-kiak daude adin desberdinen arteko inte-rakzioak bultzatzeko. Pentsakeraren zir-kulazio librearen printzipioak zuzentzendu ingurune hezitzaile hau eta bertanhainbat ekintza bultzatuko dituzten espa-zio komunak daude, material eskaintzahandi batekin. Adin talde bakoitzak, bereegituraren barruan, komunikaziorakotopagune bat dauka eta hortik proiektuaksortuko dira. Topagunean ikasle guztiakpentsatzen dutena adierazteko aukeradaukate; ideia eta azalpen guztiak tokiadaukate. Gaiak eta ekintzak ikasleen ini-ziatibaz sortzen dira, inplizitoki zeinesplizitoki adieraziak.

Proiektuen bitartez ezaguerak antola-tzeko estrategiak sortzen saiatzen gara,aprendizaia erritmo desberdinak errespe-tatuz.

Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. zikloetanproiektuek markatzen dute jarduerarenildoa. Eta ezaugarri hauek dituzte:

- Ikasleen interesek definitzen dute zergairen inguruan gauzatuko diren. Taldebakoitzak bere gaia aukeratzen du

- Ikas-arloak proiektuaren beharreierantzuteko tresna bilakatzen dira, eza-gueraren izaera integratua abiada izanikarlo bakoitzaren identitatea indartuz.

- Ezaguera eraiketa kulturala izanik,irakas-ikas testuinguruak errealitatearenkonplexutasunean oinarrituko dira, pen-


Ant

zuol

ako

herr

iik

aste

txek

opr

oiek

tua

tsakeretan ematen den aniztasuna kolekti-boaren ezaguera areagotzeko baliabidebihurtuz.

Hezkuntza Proiek-tu esanguratsu,

sentikor eta abegi-tsua izatea gure

lehenengo xedeada eta horregatik,eskola eta kanpo-

ko errealitateenarteko harreman

sendoa eraikitzeneta mantentzen

saiatzen gara.


hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euroHego Euskal Herria

5.000 pezetaIpar Euskal Herria

200 libera

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikeuskal hezitzaileen

harpidetza behar du

30 eur30 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan etaargitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

Zure parte-hartzea ezinbestekoa zaigu

harpide zaitez!

udako - Hik Hasi...udako topaketak 2002ko UDA tram DISEINUA: 70 euskal heziketarako aldizkaria 3...

Documents

Transcript of udako - Hik Hasi...udako topaketak 2002ko UDA tram DISEINUA: 70 euskal heziketarako aldizkaria 3...