dago: «Administrazioek izan de-zakete zeresana, baina ez dutekontrolatzen egoera». Astiz etaElizetxe ere uste berekoak dira.Unzue pentsu ekoizlearen arabe-ra, berriz, sektore bakoitzak berekasa egin behar du aurrera, nahizeta dioen instituzioek «ezkeresku» gehiago erabili beharko lu-ketela neurriak hartzeko ga-raian, abeltzaintzak egun duenegoera bezalakoetan.

EHNEko Etxarteren iritziz, os-tera, instituzioek finantza era-kundeekin duten menpekotasu-na ere badago tartean. Bariainekdio loturak badaudela, bankue-kin ez ezik, enpresa handiekin

ere: «Edozein politikarik badakibere etorkizuna multinazionalhandi bateko administrazio ba-tzorde batean dagoela. Hortaz,oso zaila da boterea urtean hama-bi z.

Prezioak ezarri egiten badizkie-te, eta instituzioek hori saihestekoneurririk hartzen ez badute, es-kuak lotuak izanen dituzten usteadute. «Sektoreko kide guztiak sen-titzen gara erabiliak», adierazi duGoenagak. Astiz, baina, haratagodoa: «Adreiluak porrot egin due-nez, abeltzainen eta laborarienkontura ari dira aberasten orain».

Optimizazioa irtenbideZein da, beraz, irtenbidea? «Berenegoerara egokitzen dituzte balia-bideak laborantzan eta abeltzain-

Laboreen prezioen igoera17 2012ko irailaren 9a • Egitura

AEBetako sei artasorotik bat suntsitu dute azken 50 urteetako tenperatura altuenek. LARRY W. SMITH / EFE

Neurriak hartzeko eskatu du FAOk2007-2008ko janari krisia errepika ez dadin. Baina ez dirudi premiazkoneurriak berehala hartuko dituztenik.

J. S.

Ohartarazpen guztiak egindadaude. Esanetatik ekintzetara pa-satzea besterik ez da falta. FAOElikadura eta Nekazaritzako Na-zio Batuen Erakundeak argi go-rria piztu du laborantzan. Labore-ak garestitzen ari dira etenikgabe, eta datozen hilabeteetanere bide beretik jarraituko dutelaespero du. Hori horrela, munduajanari beste krisi baten atarianegon daitekeela dio, eta neurriakhartzeko deia egin du. Oraindik,baina, ez dute premiazko erabaki-rik hartu.

Egindako adierazpenekin, 2007eta 2008ko janari krisia saihestunahi du; izan ere, orduko krisiaeragin zuten faktoreak errepika-tzen ari dira. Erregaien prezioenigoera geldiezinak, bioerregaiensustapenak, eguraldi aldakorraketa politika murriztaileek eraginzuten orduko krisia.

Azken mende erdiko lehorterikhandiena dute AEBetan. Erru-sian duten egoera ere ez da hobea,edo FAOren aurreikuspenak ezdira, behintzat, espero bezainonak. Munduko herrialde bakanbatzuetan gertatzen denak eragi-na du mundu guztian, labore gu-

txiago izanik edo gutxiago izangodirela aurreikusirik prezioekgora egiten baitute.

Ekoizpena txikituz doan heine-an —2.396,1 milioi tona ekoitzikodira 2012-2013an, FAOk espero bai-no 23 milioi tona gutxiago—, Asia-ko herrialdeetan laboreen eskariahandituz doa. Gainera, Argenti-nak eta Brasilek bertan beherautzi nahi dituzte soja esportazio-ak. Horiek dira munduko soja es-portatzaile handienetako bi.

Egoeraren larritasunaz ohar-tuta, munduko hogei ekonomianagusien G20 taldeak bilera egin-go du udazkenean. Ekaineko bile-ran ez zuten inongo neurririk har-tu, nahiz eta 2008 amaieran egin-dako bilera batean zehaztuzituzten pobreziak izan ditzakeeneraginak.

Bioerregaiak, ezbaianJoan den hamarkadaren amaie-ran, bioerregaiak sustatzen hasiziren herrialde asko, gasolinarenkontsumoa gutxitzeko asmoz.Artoa eta soja erabiltzen dira, ba-tez ere, bioerregaiak egiteko. Ho-rrek eragina izan du dagoenekoekoitzitako laboreen erabileran,labore horien %20 inguru bioerre-gaiak egiteko erabiltzen baitira —469 milioi tona—. Giza kontsu-

morako, berriz, 1.085 milioi tonabideratuko dira 2012-2013an(%45,78), eta abereei bazkatzenemateko, 816 milioi tona (%34,43).

Politika horren adibide nabar-menena da AEBetan etanola egi-teko bideratzen den ehunekoa:%40. Horretarako, batez ere, ar-toa erabiltzen dute. IEA Nazioar-teko Energia Agentziaren datuenarabera, 2010ean 105.000 milioi li-tro bioerregai ekoitzi ziren mun-du osoan. Gehien erabiltzen denbioerregaia etanola da. 2017an 125mila milioi litro etanol ekoitzikodirela uste du.

Negozio handi bat da etanolaaskorentzat, diru laguntzak ema-ten baitituzte horiek ekoizteaga-tik. Laguntza horiek kentzeko es-katu du FAOk, laboreeak gizakontsumorako erabiltzeko. Bioe-rregaiak laboreekin egin beha-rrean, algen erabilera ere heda-tzen hasi da, nahiz eta oraindikoso kopuru txikia den.

Era berean, FAOk jakinaraziduenez, datozen 20 urteetan labo-reen prezioek orain baino gorabe-hera handiagoak izango dituzte,eta horiek zerikusia izango dutebioerregaien ekoizpenarekin.Hortaz, laboreek garestitzen ja-rraituko dutela uste du.

Kontraesana ere bada FAOkesandakoa; izan ere, ohartarazidu janari krisi bat sor daitekeela,laboreen urritasunagatik. Era be-rean, baina, adierazi du «biztanleguztiak elikatzeko jangaiak sor-tzen dituela munduak egun,nahiz eta askok ez dituzten ho-riek lortzen».

Laborantzan, argi gorria

tzan aritzen direnek», dio Bariai-nek. Izan ere, haren aburuz, «neka-zaritzan eta abeltzaintzan inor ezda bizi bere baliabideen gainetik».

Baliabideak ondo ustiatzea be-harrezkoa dela iritzi dio Unzuek.«Sektorean jada ez du lekurik er-dipurdikoa denak, ezta ona de-nak ere; egun oso onak direnen-tzat bakarrik dago lekua». Bainadena ez da lan ona; izan ere, Asti-zek azaldu du merkatua dagoenbezala egonda 90 edo 120 egunerakobratzen dutela, eta hori kobra-tzea lortzen bada.

Etekinei eutsi eta gastuei aurreegiteko bideetako bat kooperati-bak sortzea da. Laborari gehie-nak kooperatibetan bildu dira eu-ren produktuak babesteko. Bainaez da aurrera egiteko modu baka-rra. Etxartek dio pentsu ekoizlee-kin, abeltzainekin eta laborarie-kin elkartu dela EHNE urte jakinbatzuetarako kontratuak lortze-ko. Hala, prezio egonkorrak ados-tu nahi dituzte. Unzuek azaldu dupentsu ekoizleek dituzten marji-nak erabat estutzen dituztela au-rrera egite horretan.

Abeltzainek eta pentsu ekoizle-ek dituzten marjinak erabat estu-tzen badituzte, kontsumitzaileekgehiago ordaindu behar izateaizan liteke irtenbideetako bat. Ho-rren aldeko da Unzue. Elizetxekdio, ostera, abeltzain askok besteirtenbiderik ez, eta produktuakzuzenean saltzeari ekin diotela,bitartekaririk gabe diru sarreragehiago izango dituztelakoan.

Nekazaritza ekologikoaren ere-dutik ere zerbait ikasi behar dute-lakoan dago Etxarte. Izan ere, ere-du horretan ekoizleen eta abel-tzainen artean ezartzen dituzteprezioak. Arlo horretan ere, badi-tu bere eragozpenak Unzuek:«Eredu hori burgestua da, pro-duktu horiek erostea ez baitagoherritar guztien eskura».

Aldaketak EuropatikEuropatik ere ez dute espero gau-za handirik. 2014-2020ko Nekaza-ritza Politika Bateratua (NPB) da-torren urtetik aurrera zehaztubehar du Europako Batasunak.Badirudi nekazaritza eta abel-tzaintza arautzen dituzten orainarteko hainbat arau kenduko di-tuztela plan berriarekin, eta ho-rrek merkatua erabat libre utzikoduela. Abeltzainek iritzi dioteegoera konpontzeko neurriakhartu beharrean guztiz kontra-koa egingo dutela.

Beltza da abeltzainen egunero-koa. Are beltzagoa izango da labo-reen prezioak orain arteko abia-duran garestitzen badira. Abel-tzainentzat bakarrik ez,oinarrizko produktuetan eta he-rritarrengan ere izango du eragi-na. Aurreikuspen horiek eginda,Astiz katastrofista da: «Hemenere lasai asko gerta liteke bestetoki batzuetan gertatu dena, hauda, gosea etortzea». Hortaz, orain-go urrea, geroko gosea.

Eskuak lotuak ditugunustea dugu; sektorekokide guztiak sentitzengara erabiliak»IÑAKI GOENAGAEnbako presidentea

«Laborariontzat,garai hau ona da, etahorrek aurrera egitekoindarra ematen digu»JOSEBA ETXARTEEHNEko kidea eta labore ekoizlea

«Hemendik seihilabetera, abeltzainguztiak hondoa jotaegongo gara»RAMON ASTIZEHNEko kidea eta abeltzaina

«Ez dezagun ahaztuelikagaien eskasiagatikizan direla herrien artekogatazkarik handienak»FELIX BARIAINUAGNko presidentea

«Abeltzainik ez badago,ez du zentzurik pentsu ekoizleak etabitartekariak izateak»JOAQUIN UNZUEUnzue pentsu enpresako kudeatzailea

«Industriak ahal duenguztia egiten du ekoiztenditugun produktueiprezioa ez igotzeko»PEIO ELIZETXEELBko kidea eta abeltzaina

‘‘