Web 2.0 (2010ko abendua) euskeraz
-
Upload
dani-gutierrez-porset -
Category
Technology
-
view
115 -
download
4
description
Transcript of Web 2.0 (2010ko abendua) euskeraz
2.0 Weba
Dani Gutiérrez Porset2011ko Urtarrila
[email protected]://danitxu.com
http://slideshare.net/danitxuhttp://delicious.com/danitxu
ItzulpenaArrate Landaluze Barrutia
Unai Martinez Corral
eta ezagueraren partaidetza-kudeaketa
2
Aurkezpen honen edukia
Sarrera
Wikiak
Berri sozialak
Laster-marka sozialak
Blogak
Microblogging-a
Agregazioa eta sindikazioa
Podcast-ak y Vidcast-ak
Bideoak
Blog bilatzaileak
Ofimatika 2.0
Argazkiak
Fitxategi biltegia
Mapak
Web mahaigaina
Sare sozialak
PIM
CC
BY
htt
p:/
/ww
w.f
lickr.
com
/ph
oto
s/w
ww
ork
s/3
328
85
066
6
3
Zer da 2.0 Weba?
Taxonomiak: kategoriak etaetiketa [hodeiak] (tag-ak)
Erabiltzaileen parte-hartzea
Nahasketak (mash-ups)
Mahaigainetik nabigatzailera
Erabiltzen erraztasuna
KomunitateakTalde ezagutza
Podcast-ak, Vidcast-akWiki-ak
Sindikazioa eta agregazioa
Folksonomiak
Laster-marka sozialak
Erlazionatzeko modu berriak
Blog-ak
Kanalak (Feeds)RSS y Atom
HodeiaWidget-ak
Microblog-ak
4
Baina 2.0 weba ez da teknologia soilik,jarrera eta kultura ere bada...
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/2
87
93
002
@N
03
/29
99
80
390
5
5
… informazioa eta ezagutzatrukatu nahi izatea
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/l
i nsig
ht/
517
082
77
1
6
… ikasteko interesa izatea
CC
BY-
SA
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/v
isen
tico
/438
68
339
6
7
Webaren historia
2001:burbuilateknologikoa:porrot asko etazenbaitarrakasta
2004:2.0 Webaburuzko lehen hitzaldia Protagonista:erabiltzailea
1990:www etalehenengonabigatzailea
1993:Mosaicnabigatzailea1.0 Weba
20??:3.0 Webaweb semantikoa,inteligentzia artifiziala, 3D,...Protagonista:prozesadoreak
8
2007-ko joeraren irudia
Info
rmati
on
Arc
hit
ects
In
c.
Jap
an
– W
eb
Tre
nd
s
9
CC
BY
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/2
14
96
790
@N
06
/50
65
83
441
1
Zertarako balio du 2.0 webak?
10
Ez ahazteko
CC
BY-
NC
-SA
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/l
o_/
263
598
266
11
Informazioa hobeto antolatzeko
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/s
an
tos/1
70
48
751
09
12
Tresna berrien berri izateko
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/m
ark
op
/14
41
643
37
1
13
Gure informazio eta ezagutza hedatzeko
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/f
r au
lein
sch
i lle
r/4
90
74
598
47
14
Gure itxura hobetzeko
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/j
org
em
ien
te/3
991
120
89
15
Besteek nola ikusten gaituzten jakiteko
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/m
att
hew
field
/230
600
18
96
16
Badintza teknologikoak
Programak
Internet-erakonexioa
duen gailua
Nabigatzaileaeta gehigarriak
Bestelakoak
17
Eduki digitalak
● Kontuan hartzekoak:– Erregistroa: autoretza– Lizentzia: eskubide y betebeharrak
●Testuak: artikuluak, liburuak,...●Irudiak: argazkiak, marrazkiak..●Tipografiak●Bideoak: pelikulak,...●Audioa: abestiak,...●Softwarea
●Koadroak●Eskulturak●Antzezlanak
18
Creative Commons Lizentziak
● Sortze-lanetarako, adibidez: artea, argazkiak, idatziak, musika,...
● 6 lizentzia,4 beharren konbinazioan oinarritura
● Bertsioak (adib. 3.0) eta itzulpenak● Erabiltzen dituzten zerbitzuak:
BY
NC (non-commercial)
SA (share alike)
No derivative works
http://flickrcc.bluemountains.nethttp://www.archive.org/about/faqs.php#263 http://commons.wikimedia.org/
19
Lizentziak eta Askatasunak
Copyright
Creativecommons
Dominiopúblico
Copyleft●Copyright-a amaitzean●Jabeak ez bazuen copyright-a behar bezala berritu●Jabeak nahita lizentzia hau jartzen badio.●Lana copyright-ak babestu ezin badu, adib: paisaia
●Berezkoa (besterik adierazi ezean)●EEBB sortu zen 1790 urtean, arte eta zientzien garapena indartzeko.●Berna-ko hitzarmenaren ostea, 1881 urtean, Europan zehar hedatu zen.
=
20
Harreman eremuak
Edonor
Ni
Lagunak Lan-harremanak
IkaslegoaIkerketataldea
...
● Publikoa
● Pribatua
● Lagunarteakoa
21
Zerbitzuaren azpiegitura
● Lehen “desktop” programak.● Orain “webtop”. Aukerak:
Hodeiansoilik
Zerbitzarianberan
instalatu daiteke
”Taberna hutsaren” efektua?
“Handietan” kontzentrazio handia,
adb. Google ia guztietan
22
Arriskuak
● Fidagarritasuna● Datuen jabetza● Pribatutasuna● Infoxikazioa
23
Datu-kontrola eta Software librea
http://wiki.debian.org/FreedomBox/LeavingTheCloud http://autonomo.us/wiki/Wish_list
● Datuen atzipena:
– Automatikoa: API irekiak– Eskuzkoa, adb.:
http://www.dataliberation.org/● Kodearen atzipena● Alternatibak:
24
Zerbitzuen arteko erlazioa
Identifikazioa.Baimena.
Edukien integrazioa(mash-up)
Lotura ikonoa
25
Web zerbitzuetan argitalpena
● Baldintza: kontu bat izatea● Argitaratzeko aukerak:
– Zerbitzuko orrialdean– Ikonoekin beste orrialde batetik:
– Programekin: nabigatzailetik luzapen batekin, edo beste baten batekin.
26
Identifikazioa web zerbitzuetan● Orokorrean independenteak, baina noizean
behin batzuek beste batzuentzako balio dute● Erabiltzailearen identifikatzaile “polita”● Giltzarriak:
– Sendotasuna– Ugari. ¿Denak berdinak?– Nabigatzailean gordetzeko aukera
● Robot-spamaren aurkako “Captchak”
27
Aukeraketa irizpideak
PrezioaLekua
Publizitatea
Hizkuntzak
2.0 Webaren funtzionaltasuna
Erabilera zabala
web 1.0
Azpiegitura
web 2.0
Edukiak
-Lizentziabilitatea-Jabetza-Erabileta eta pribatutasuna-Eskuzko sarbidea(export/import)
-Argitalpen partekatua-Etiketak-Sindikazio-APIen elkarrekintza
-Instalatu daitekeen software/Software librea
28
Zerbitzu bakoitzerako ikasketa
Zertan datza
Zertarakobalio du
Nola erabiltzen da
Zer alternatiba daude
X zerbitzua
29
Praktiketarako kontuak
● google● delicious (edo yahoo)● wikispaces (edo openid)● wordpress.com
● twitter, identi.ca● facebook● flickr (edo yahoo)● dropbox, sugarsync, spideroak
Gomendagarriak:
Hautazkoak:
30
Gizarte-berriak
CC
BY-
NC
-SA
htt
p:/
/ww
w.f
lickr.
com
/ph
oto
s/it m
igh
tbed
ave/5
22
27
72
657
31
Gizarte-berriak
Zertan datza?● Publikoaren artikuluak biltzen dituzten
webak dira, adb.: berriak, ekitaldiak...● Batzuetan publikoaren balorizazioaren
arabera hierarkizatzen dituzte (agerikoagoak):– Boto kopurua (erabiltzaile anonimo edo
erregistratuak)
– Zenbat denbora argitaratu zenetik
– Komentario kopurua
32
Gizarte-berriak
Zertarako balio du?● Berri “demokratikoagoak: erabiltzaile
komunitateak erabakitzen du zer den berri
● Jatorri lekurako bisitak areagotzen dira. Batzuetan banakako blogetako komentarioak “eramaten dituzte”.
33
Gizarte liburu-markak
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/2
553
33
61@
N00
/29
76
233
47
34
Gizarte liburu-markak
Zertan datza?● Liburu-marken web zerbitzuaren
orrialdean, web orrialdeetako helbideak gordetzean datza.
● Etiketen bidez antolatu daitezke● Publikoak eta Pribatuak
35
Gizarte liburu-markak
Zertarako balio du?● Orrialde interesgarriak etiketen bidez
antolatzeko● Liburu-marketara sarbidea izateko
internet-konexioa duen edozein ordenagailutik
● Ezaguera koletiboa sortzeko eta honetara sarbidea izateko:– Beste pertsonekin liburu-markak
partekatzerakoan– Beste pertsonek erabiltzen dituzten etiketa
berak erabiltzerakoan
36
Blogak
37
Blogak
Zertan datza?● Bloga (webloga edo bitakora) web
orrialde bat da non:– Edukia sarrerak edo postak legez ezagutzen
diren artikulu laburretan oinarritzen den – Argitaratutako sarrerak era kronologikoan
azaltzen diren– Informazioa sindikazioaren bidez banatu
daitekeen– Batzuetan irakurleek komentarioak utz
ditzaketen
38
Blogak
Zertarako balio du?● Nolabaiteko gaurkotasuna duen
informazioa edo iritzia emateko ● Audientzia potentziala sortzeko eta
mantentzeko. Marketina: batzuek dirua jasotzen dute blogetan idazteagatik.
● Gure iritziaren inguruko komentarioak jasotzeko
39
Blogak
Nola jarri abian blog bat?● Giltzarri batzuk:
– [Ia] eguneroko lana– Gardentasuna eta zintzotasuna. Kanpoko
kritikak jasotzeko gaitasuna– Kalitate oneko edukiak (garrantzia=eragina,
onarpena, aginpidea). Adierazleak:● Posten maiztasuna● Beste lekuetatik estekak● Komentario kopurua
40
Blogak
Nola erabiltzen da?● Edukia:
– Berezkoa (pertsona bakarra edo zenbait pertsona) eta kanpokoa adb. bideoak
– Mota: Testua eta irudiak, kanpokoa, widgetak– Antolaketa: Kronologikoa (Fitxategi) eta
etiketen eta/edo kategorien araberakoa– Egoera: argitaratua, moderatzeke, zirriborroa
● Itxura: txantiloia● Baimenak : argitaratu, postak ikusi,
komentatu
41
Agregazioa
CC
BY
htt
p:/
/ww
w.f
lickr.
com
/ph
oto
s/n
ikon
vsc
an
on
/344
721
727
7
42
Agregazioa
Zertan datza?● Agregatzea edo eranstea iturri
desberdinetako edukiak leku bakarrean biltzea da
● Metodo aldaketa:– Lehen:
● Web orrialde ugari kontsultatu● Posta elektronikoen zerrendetara harpidetu
– Orain: kanaletara harpidetu
43
Agregazioa
Zertarako balio du?● Gai interesgarri baten berri izateko:
– Pertsonala: zaletasunak, eguraldia, berriak– Lan-mundukoa: ezagutza eremua, lehia,
bezeroak, hornitzaileak...
● Erlazioak mantentzeko: harremana dugun pertsona eta erakundeek argitaratzen dutena jarraitu.
44
Agregazioa
Nola erabiltzen da? (kanal batera harpidetza)● 1. Agregatu edo erantsi daitezkeen
edukiak edo eduki “sindikatuak” dituzten orrialdeak bilatu:
(Firefoxen ikonoa helbide-barran dago)● 2. Kanala programa agregatzaile batera
gehitu
45
Agregazioa
Nola erabiltzen da? (edukien irakurketa)● Agregatzaileek kanal bakoitzeko N sarrera
berrienak aurkezten dituzte● Sarrerak irakurritako gisa/irakurri gabeko
gisa markatu● Sarrera jakin batzuk biltegiratu edo
etiketatu● Besteak: ordenagailurako abisuak,
ikonoak nabigatzailean, gailu mugikorretarako web orrialde bereziak
46
Sindikazioa
CC
BY-
ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/2
80
47
774
@N
04
/48
21
21
749
1
47
Sindikazioa
Zertan datza?● Iturri bakar baten bidez eta euskarri
desberdinetan artikuluak aldi berean argitaratzean datza.
● Kontzeptu:– Kanal edo Feed– Barneko formatuak: RSS, Atom, RDF/XML
● Ikono adierazleak eduki sindikatuak dituzten web orrialdeetan:
48
Sindikazioa
Zertarako balio du?● Edukiak batera leku desberdinetan
argitaratzeko● Bezeroekin fideltasun harremana sortzeko
49
Sindikazioa
Nola erabiltzen da?● Automatikoa da. Erabiltzaile
argitaratzaileak ez du ezer egin behar (Adb.: Lehen jakinarazpen bat bidali behar zen mailez)
● Agregazioa duten zerbitzuak:– Blogak, podcastak, vidcastak– Gizarte-berriak– Gizarte liburu-markak– … eta 2.0 webaren beste hainbat tresnetan
50
Podcast eta Vidcast
51
Podcast eta Vidcast
Zertan datza?● Soinu- eta bideo-fitxategiak sindikatu eta
eranstean, eta● Kanalak aurkitzea ahalbidetzen duen
programa baten bidez eranstean eta dagokion fitxategiak entzun/ikusi edo deskargatzean:– Audio-fitxategia. Adb.: irakurgailu
eramangarria– Bideo-fitxategia
● vidcast = vodcast
52
Podcast eta Vidcast
Nola erabiltzen da?● Sindikazioa:
– 1. Argitaratzea baimentzen duen sindikazio zerbitzu batean alta hartu
– 2. Audio-/Bideo-fitxategia sortu eta feedera igo
● Agregazioa: programa edo gailu agregatzaileekin, adb:
53
Blog bilatzaileak
CC
BY
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/s
ud
ham
shu
/330
02
383
26
54
Blog bilatzaileak
Zertarako balio dute bilatzaileak badaude?● Blogen eta posten inguruko
informazioaren bilaketak zenbait irizpideren arabera:– ...ri buruz hitz egitea, …bezala etiketatuak – Aginpide handia edo txikia izatea – Orain dela... argitaratuak
● Emaitzak etiketen edo sindikazioaren bidez jarraitzea
● Joerak forma grafikoan aztertzea
55
Wikiak
http://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_wiki_farms
56
Wikiak
Zertan datza?● wiki wiki = azkar (hawaiiarra)● Zenbait pertsonek aldi berean eta modu
errezean editatu ditzazketen web orrialdeak dira.
● Hauek eta Google docak, esaterako, ez dira gauza bera
57
Wikiak
Zertarako balio dute?● Elkarlaneko ediziorako: zenbait pertsonek
batera argitaratzen dute gutxi gora-behera
● Ezaguera esplizitatu eta partekatzeko:– Argitaratu (argitaratzailea, hizkuntza
bereziak)– Historia: bertsio berreskuragarrien kontrola
eta aldaketen jakinarazpena – Bilatu
58
Wikiak vs Blogak
● Blog– Batena/Gutxi
batzuena– Denboraren
araberako antolaketa(Irmotasun gehiago eskatzen du)
– Iritziak bilatu/bildu ditzake
● Wiki– Zenabitena/Askorena– Edukiaren araberako
antolaketa
59
Wikiak
● Adibide nagusia: Wikipedia– Boluntarioek kudeatutako entziklopedia
askea: edozeinek kontsulta dezake, baita ekarpenak egin edo zuzendu
– Estatistikak (2009ko maiatza):● Erabiltzaileak: > 1.000.000 izena emandakoak,
134 liburuzain● Sarrerak: es > 474.000, eu > 38.000
– Auzia: zorroztasuna.● Etengabeko berrikusketak daude● “Lehenengo informazio-iturria” vs “beste
kontsulta-iturria”
60
Wikiak
● Beste proiektuak:– Wikipediarekin erlazionatuta:
● Commons: http://commons.wikimedia.org● Hiztegia: http://es.wiktionary.org● Denen eskura dauden testuak:
http://es.wikisource.org● Eduki askeko liburuak: http://es.wikibooks.org● Aipuak: http://es.wikiquote.org● Unibertsitatea: http://es.wikiversity.org
– http://www.indymedia.org– http://www.wikihow.com– http://www.wikitravel.com
61
Wikis
● Bandalismoa– Edukiak modu desegokian aldatu edo
ezabatzeko aukera da, adb.:● publizitate-erauntsia● Intentzio txarreko pertsonak: edukiak ezabatu,
nahastu, webgunearekin erlazionatuta ez dauden materialak igo...
– Konponbideak● “Eskuz” zuzendu● Izena eman gabe editatzeko baimenik ez izatea● Orrialdeak bloketau, IP bandalikoak blokeatu
62
Wikiak
Wiki bat abian jartzeko giltzarriak● Ezaguera esplizitatzeko jarrera● Kolaboratzeko kultura● Prozesua dinamizatuko du(t)en
pertsona(k)
63
2.0 Ofimatika
CC
BY-
NC
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/s
t asilan
d/4
77
37
79
97
64
2.0 Ofimatika
Zertan datza?● Ofimatika = testu-dokumentuak, kalkulu-
orriak, aurkezpenak● Funtzionaltasun arruntak:
– Ikusi– Editatu, gorde, bertsioen kontrola– Antolatu: tag eta/edo karpetak – Inportatu, esportatu– Argitaratu, irakurtzeko partekatu eta/edo
aldatu
65
Info. pertsonalaren kudeaketa (PIM)
CC
BY-
SA
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/2
42
93
932
@N
00
/37
19
15
726
6
66
Info. pertsonalaren kudeaketa (PIM)
Zertan datza?● Posta elektronikoa● PIM (Personal Information Management)
– Egutegiak– Kontaktuak– Zereginak
● Chat (berriketa): google talk● Gqueues● Lankidetza eta Web conference
67
Microblogging
CC
BY-
NC
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/o
uts
an
ityp
hoto
s/2
45
77
46
322
68
URL laburtzaileak
CC
BY-
NC
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/k
risti
nro
ach
/31
619
44
13
2
69
Gizarte-sareak
CC
BY-
NC
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/c
ala
fellvalo
/28
60
952
64
2
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_social_networking_websites
70
Gizarte-sareak
Zertan datza?● 2.0 webguneak dira, informazioa
argitaratu eta partekatzearen bidez jendea erlazionatzeko euren interes komunen arabera:– Datu pertsonalak: argazkia, kontaktuak– Testuak, argazkiak, musika, bideoak,...– Mezularitza barne-sarea, berri-taldeak...
● Sailkapenak:– Adinen arabera, eremu horizontalen
(pertsonala / profesionala) edo bertikalen arabera (adb.: bidaiak)
71
Mapa
72
Fitxategien biltegia
CC
BY-
NC
-SA
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/t
hed
ep
art
men
t/1
374
13
90
5
http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_online_backup_services
73
Webeko mahaigaina
CC
BY-
NC
-SA
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/b
ren
op
eck/2
66
82
911
85
http://en.wikipedia.org/wiki/Web_desktop
74
Argazkiak
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/p
osta
letr
ice/4
03
50
30
00
9
75
Bideoak
CC
BY-
NC
-ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/p
hilip
pele
royer/
45
007
72
00
7
http://openvideoalliance.org
76 CC
BY-
ND
htt
p:/
/ww
w.f
lick
r.com
/ph
oto
s/c
avem
an
_92
22
3/3
183
162
056
Mapak
77
Eskerrik asko etortzeagatik
CC
BY-
NC
htt
p:/
/ww
w.f
lickr.
com
/ph
oto
s/4
835
524
3@
N0
0
78
Aurkezpenaren inguruan● Aurkezpen honen erabilera lizentzia:
● Logotipo guztiak norbere jabearenak dira
● Aurkezpen hau egiteko erabili diren tresnak: kubuntu, openoffice impress, firefox, ksnapshot
“As we enjoy great advantages from inventions of others, we should be glad of an opportunity to serve others by any invention of ours; and this we should do freely and generously.”
Benjamin Franklin
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/es/