XEOGRAFÍA E HISTORIA 1ºESO -...

XEOGRAFÍA E HISTORIA 1ºESO

PROGRAMACIÓN 2015/2016

CONTRIBUCIÓN AO LOGRO DAS COMPETENCIAS CLAVE

1. Competencia social e cidadá

– Comprender a achega que as diferentes culturas fixeron á evolución da humanidade.

– Reflexionar de forma crítica sobre os feitos e problemas sociais e históricos.

– Expresar as propias opinións de forma asertiva.

– Escoitar activamente; saber poñerse no lugar do outro e comprender o seu punto de vista.

– Relacionarse, cooperar e traballar en equipo.

– Comprender os valores democráticos.

– Entender os comportamentos e as formas de vida en contextos históricos e/ou culturais distintos do propio.

2. Coñecemento e a interacción co mundo físico

– Coñecer as características do espazo físico no que se desenvolven a vida e a actividade humana.

– Localizar no espazo os elementos do medio físico e os acontecementos históricos traballados.

– Analizar a acción do ser humano sobre o medio e interesarse pola conserva do ambiente.

– Aprender a orientarse e a situarse no espazo, utilizando mapas e planos.

– Realizar predicións e inferencias de distinto nivel de complexidade.

3. Competencia cultural e artística

– Desenvolver a sensibilidade para gozar con distintas expresións do patrimonio natural e cultural.

– Valorar a importancia do patrimonio para acceder ao coñecemento das sociedades do pasado.

– Interesarse por contribuír á conservación do patrimonio cultural e artístico.

4. Tratamento da información e competencia dixital

– Obter información a través de fontes de distinta natureza: cartográficas, iconográficas, textuais, etc.

– Utilizar os buscadores para localizar información en Internet, seguindo un criterio específico.

– Analizar datos cuantitativos de táboas e gráficas.

– Relacionar, analizar, comparar e sintetizar a información procedente das distintas fontes traballadas.

5. Competencia en comunicación lingüística

– Interpretar textos de tipoloxía diversa, linguaxes icónicas, simbólicas e de representación.

– Saber expresar axeitadamente as propias ideas e emocións, oralmente e por escrito.

– Utilizar diferentes variantes do discurso, en especial a descrición e a argumentación.

– Defender o punto de vista persoal con argumentos coherentes e pertinentes

– Elaborar definicións dos conceptos estudados, utilizando a terminoloxía máis axeitada en cada caso.

– Escoitar, analizar e ter en conta opinións distintas á propia con sensibilidade e espírito crítico.

6. Competencia matemática

– Interpretar escalas numéricas e gráficas.

– Analizar e comparar a información cuantitativa de táboas, listaxes, gráficos e mapas.

– Facer cálculos matemáticos sinxelos para comparar dimensións, calcular distancias e diferenzas horarias.

7. Competencia para aprender a aprender

– Desenvolver o gusto pola aprendizaxe continua e a actualización permanente.

– Buscar explicacións multicausais para comprender un fenómeno e avaliar as súas consecuencias.

– Anticipar posibles escenarios ou consecuencias das accións individuais e sociais.

– Saber comunicar e expresar de forma efectiva os resultados do propio traballo.

– Tomar conciencia do que se aprendeu e o que falta por aprender.

8. Autonomía e iniciativa persoal

– Comprender as actividades presentadas e planificar a estratexia máis axeitada para resolvelas.

– Saber argumentar de forma lóxica e coherente os propios puntos de vista.

– Tomar decisións e saber escoller a maneira de recuperar a información máis axeitada en cada caso.

– Facer un seguimento das aprendizaxes realizadas.

OBXECTIVOS

1. Aprender a se relacionar cos demais e a participar en actividades de grupo con actitudes solidarias e tolerantes.

2. Coñecer e respectar os dereitos e deberes dos cidadáns e cidadás, preparándose para o exercicio dos primeiros e para ocumprimento dos segundos.

3. Asimilar hábitos e estratexias de traballo autónomo que favorezan a aprendizaxe e o desenvolvemento intelectual doalumnado.

4. Valorar positivamente as diferenzas entre individuos rexeitando os prexuízos sociais e calquera forma de discriminaciónbaseada en diferenzas de raza, sexo, crenzas ou clase social.

5. Analizar e interpretar de xeito reflexivo a información transmitida a través de diferentes fontes de información escritas,orais ou audiovisuais.

6. Utilizar as novas tecnoloxías da información e da comunicación para a xestión e a análise de datos, a presentación detraballos e informes

7. Utilizar estratexias de identificación e resolución de problemas en diferentes eidos de coñecemento, mediante a aplicacióndo razoamento lóxico, a formulación e o contraste de hipóteses.

8. Coñecerse a si mesmo cunha imaxe positiva, mostrar unha crecente autonomía persoal na aprendizaxe, procurando unequilibrio das distintas capacidades físicas, intelectuais e emocionais, cunha actitude positiva cara ao esforzo e a superación

das dificultades.

9. Comprender e producir mensaxes orais e escritas para se comunicar e organizar o pensamento, reflexionar sobre os procesos

implicados no uso da linguaxe; e recoñecer as particularidades das distintas linguas que se falan en España.

10. Ler e interpretar textos literarios a partir do coñecemento do seu contexto cultural e histórico.

11. Valorar positivamente a diversidade cultural e lingüística existente en España e en Galicia.

12. Desenvolver hábitos e actitudes que favorezan o propio desenvolvemento individual e a conservación do medio.

13. Saber interpretar e producir mensaxes que empreguen códigos artísticos, científicos e técnicos co fin de arrequentar asposibilidades de comunicación de forma precisa, creativa e comunicativa.

14. Valorar o patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia adoptando actitudes que favorezan a súapreservación e desenvolvemento.

15. Comprender a importancia do coñecemento do uso do galego como parte da nosa identidade colectiva e individual.

BLOQUES DE CONTIDOS

Bloque 0. Contidos comúns – Lectura e interpretación de imaxes e mapas de diferentes escalas e características. Percepción da realidade xeográfica mediante a observación directa ou indirecta. Interpretación de gráficos e elaboración destes a partir de datos.

– Obtención de información de fontes diversas (iconográficas, arqueolóxicas, escritas, proporcionadas polas tecnoloxíasda información, etc.) e elaboración escrita da información obtida.

– Localización no tempo e no espazo dos períodos, culturas e civilizacións e acontecementos históricos. Representacióngráfica de secuencias temporais.

– Identificación de causas e consecuencias dos feitos históricos e dos procesos de evolución e cambio relacionándoos cos factores que os orixinaron.

– Coñecemento dos elementos básicos que caracterizan as manifestacións artísticas máis relevantes, contextualizándoas na súa época. Valoración da herdanza cultural e do patrimonio artístico, particularmente o propio, como riqueza que hai

que preservar e colaborar na súa conservación.

– Realización de debates sobre temas de actualidade que poidan ter referentes na antigüidade ou nos contidos

xeográficos.

– Elaboración de traballos de campo sobre a realidade xeográfica máis próxima e/ ou o patrimonio arqueolóxico do

contorno.

Bloque 1. Xeografía, o medio físico

– A representación da Terra. Aplicación de técnicas de orientación e localización xeográfica.

– Localización no mapa e caracterización de continentes, océanos, mares, unidades do relevo e ríos no mundo, en Europa, en España e en Galicia.

– Caracterización dos principais medios naturais, identificando os compoñentes básicos do relevo, os climas, as augas e a vexetación; comprensión das interaccións que manteñen. Observación e interpretación de imaxes representativas

destes. Valoración da diversidade como riqueza que hai que conservar.

– Os grupos humanos e a utilización do medio: análise das súas interaccións. As paisaxes naturais e humanizadas.

Principais unidades paisaxísticas en Galicia e España. A organización do territorio en Galicia: a dispersión da poboaciónen pequenos asentamentos ( aldeas ), as parroquias, as vilas e as áreas urbanas.

-Riscos. Estudo dalgún problema ambiental como, por exemplo, a acción humana sobre a vexetación, o problema da auga ou o cambio climático. Toma de conciencia das posibilidades que o medio ofrece e disposición favorable para

contribuír ao mantemento da biodiversidade e a un desenvolvemento sustentable.

Bloque 3. A historia

– Cazadores e recolectores, os primitivos actuais. Cambios producidos pola revolución neolítica. Aspectos significativos

da prehistoria no territorio peninsular.

– As primeiras civilizacións urbanas. Orixe do poder político e patriarcado.

– As primeiras formas de poboamento e distribución da poboación en Galicia. A cultura castrexa.

– O mundo clásico: Grecia e Roma. As sociedades escravistas. A democracia ateniense. As formas de organización

económica, social, administrativa e política romanas. O proceso de romanización e as súas consecuencias en Hispania. A cidade e a forma de vida urbana. Achegas da cultura e da arte clásicas. Pervivencias do mundo cultural romano na

Gallaecia.

– Orixe e expansión do cristianismo. Fin do imperio romano e fraccionamento da unidade mediterránea. O reino suevo

como exemplo de adaptación de comunidades endóxenas e esóxenas.

UNIDADES TEMÁTICAS

XEOGRAFÍA: O MEDIO FÍSICO

TEMA 1: O PLANETA TERRA.

1. A Terra, un planeta do Sistema Solar.2. O planeta Terra: forma e dimensións.3. A representación da Terra.4. Os mapas.

TEMA 2: O RELEVO DA TERRA.

1. Os axentes internos da formación do relevo.2. Os axentes externos da formación do relevo.3. O impacto humano.4. As formas do relevo da Terra.5. O relevo de Europa.6. O relevo de España.

TEMA 3:A HIDROSFERA: AUGA DOCE E AUGA SALGADA.

1. A auga na natureza.2. As augas oceánicas.3. As augas continentais.4. A distribución das augas no planeta.5. Ríos de Europa e ríos de España.

TEMA 4: O TEMPO ATMOSFÉRICO.

1. A atmosfera.2. A radiación solar e a temperatura.3. A humidade do aire e das precipitacións.4. A presión atmosférica e os ventos.

TEMA 5: OS CLIMAS DA TERRA.

1. A distribución das temperaturas.2. A distribución das precipitacións.3. Os climas do planeta.4. Os climas de España.

TEMA 6: AS PAISAXES DE CLIMAS TEMPERADOS.

1. As paisaxes de Europa.2. A paisaxe oceánica.3. A paisaxe mediterránea.4. A paisaxe continental.5. As paisaxes de España.

TEMA 7: AS PAISAXES DE CLIMAS EXTREMOS

1. A paisaxe ecuatorial.2. A paisaxe tropical.3. A paisaxe desértica cálida.4. A paisaxe das zonas frías.

TEMA 8: OS PROBLEMAS AMBIENTAIS.

1. A Terra é un ecosistema.2. Riscos e catástrofes.3. Ecosistema urbano.

HISTORIA

TEMA 9: A PREHISTORIA.

1. A evolución dos primeiros seres humanos.2. As comunidades de cazadores-colleiteiros.3. As aldeas agrícolas e gandeiras.4. Os primeiros metalúrxicos.5. Os monumentos megalíticos, arte e maxia.6. A prehistoria na Península Ibérica.7. A prehistoria de Galicia.Megalitos e pretroglifos.

TEMA10: AS PRIMEIRAS CIVILIZACIÓNS, MESOPOTAMIA E EXIPTO.

1. Mesopotamia, terra entre dous ríos.2. O Exipto dos faraóns.3. A relixión exipcia.4. O templo, morada dos deuses.5. As tumbas exipcias.

TEMA 11: GRECIA, DE POLIS A IMPERIO.

1. O nacemento do mundo grego.2. Dúas grandes polis: Esparta e Atenas.3. As colonizacións gregas.4. A democracia ateniense.5. A Grecia helenística.

TEMA 12: COLONIZACIÓNS E POBOS PRERROMANOS.

1. A orixe dos pobos celtas e íberos.2. Fenicios,gregos e cartaxineses.3. Os pobos celtas e os pobos íberos.4. O recanto da arte.

TEMA 13: ROMA, DA REPÚBLICA Ó IMPERIO.

1. As orixes de Roma.2. A Roma republicana.3. O Imperio romano.4. Os habitantes do Imperio.5. O cristianismo, unha nova relixión.

TEMA 14: O LEGADO DA ANTIGÜEDADE.

1. A relixión grega e romana.2. A arquitectura clásica grega.3. A arquitectura funcional romana.4. Escultura,cerámica e pintura en Grecia.5. Escultura, pintura e mosaico en Roma.

TEMA 15: A HISPANIA ROMANA.

1. A conquista romana de Hispania.2. As provincias de Hispania.3. A riqueza de Hispania.4. O recanto da arte.5. O legado romano en Galicia.

TEMPORALIZACIÓN

1º TRIMESTRE

TEMA 1: O PLANETA TERRA. TEMA 2: O RELEVO DA TERRA. TEMA 3: A HIDROSFERA: AUGA DOCE E AUGA SALGADA TEMA 4: O TEMPO ATMOSFÉRICO. TEMA 5: OS CLIMAS DA TERRA.

2º TRIMESTRE

TEMA 6: AS PAIXAXES DE CLIMAS TEMPERADOS TEMA 7: AS PAIXAXES DE CLIMAS EXTREMOS TEMA 8: OS PROBLEMAS AMBIENTAIS. TEMA 9: A PREHISTORIA. TEMA 10: AS PRIMEIRAS CIVILIZACIÓNS: MESOPOTAMIA E EXIPTO.

3º TRIMESTRE

TEMA 11:GRECIA, DE POLIS A IMPERIO. TEMA 12: COLONIZACIÓN E POBOS PRERROMANOS. TEMA 13: ROMA, DE REPÚBLICA Ó IMPERIO. TEMA 14: O LEGADO DA ANTIGÜEDADE. TEMA 15: A HISPANIA ROMANA.

Esta secuenciación estará suxeita a posibles alteracións, en función da marcha do curso e da evolución e características do alumnado.

ESTANDARES DE APREDIZAXE E COMPETENCIAS CLAVE

BLOQUE 1 O MEDIO FÍSICO

TEMA 1: O PLANETA TERRA

ESTANDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS : -Analiza e clasifica tipos de mapas e proxeccións segundo a súa función e utilidade. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Matemática, Cien-cias e Tecnoloxía.

-Analiza mapas de fusos horarios e comprende o procedimiento das distintas unificacións horarias do planeta. - C. Lingüística - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía. - C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Lingüística.

-Localiza un punto xeográfico nun planisferio e distingue os hemisferios da Terra e as súas principais características.. C.Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa a partir da análise de datos e a aplicación de coordenadas xeográficas.. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Indica as características e o uso dos meridianos e paralelos do globo terráqueo. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender.

-Compara distintos tipos de mapas e proxeccións. Sociais e Cívicas - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

TEMA 2: O RELEVO DA TERRA

ESTANDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS : -Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas. C. Aprender a Aprender – C.Lingüística – C. Dixital.

-Localiza no mapa as principais unidades e elementos do relevo europeo. C. Lingüística - C. Matemática, Ciencias eTecnoloxía. - C. Aprender a Aprender - C. Dixital.

-Localiza nun mapa físico mundial os principais elementos e referencias físicas: mares e océanos, continentes, illas earquipélagos máis importantes, ademais dos ríos e das principais cadeas montañosas. C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C.Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español, europeo e mundial. C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C.Matemática, Ciencias e Tecnoloxía - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e mundial. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C.Lingüística - Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – C. Dixital - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Describe as diferentes unidades de relevo con axuda do mapa físico de España. Sociais e Cívicas - Sentido de iniciativa eespírito emprendedor - C. Lingüística - C. Aprender a Aprender.

-Características do relevo europeo. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais. Sociais e Cívicas - Sentido deiniciativa e espírito emprendedor - C. Lingüística - C. Aprender a Aprender – C. Dixital

TEMA 3: A HIDROSFERA:AUGA DOCE E AUGA SALGADA

ESTANDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS:

-Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español. C.Aprender a aprender-C.Lingüistica-C.Matemática,Ciencias

e Tecnoloxía.

-Explica as características dos distintos corpos de auga e diferénciaos. C.Aprender a aprender- C.Matemática,Ciencias eTecnoloxía.

-Localiza nun mapa físico e mundial os principales elementos e referencias físicas:mares e océanos, illas e archipiélagos máisimportantes, ademais dos ríos e as principais cadeas montañosas C.Matemática,Ciencias e Tecnoloxía-C.Dixital

-Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais.C. Sociais e cívicas, sentido dainiciativa e espírito emprendedor-C. Lingüística - C. Aprender a Aprender

TEMA 4:O TEMPO ATMOSFÉRICO

ESTANDARES DE APRENDIZAXE E COMPETENCIAS:-Analiza e describe o tempo meteoroloxico e o clima de Espana a partir de mapas e datos estatísticos. C. Lingüística – C.

Matematica, Ciencias e Tecnoloxía.

-Coñece e describe os factores climáticos e os elementos do tempo. C. Matematica, Ciencias e Tecnoloxía – C.

Aprender a Aprender – C. Dixital –Sociais e Cívicas.

-Indica as consecuencias da relacion entre a accion humana e os problemas medioambientais. Sentido de iniciativa e

espírito emprendedor – C. Matematica, Ciencias e Tecnoloxía – C. Lingüística-

TEMA 5:OS CLIMAS DA TERRA


-Localiza nun mapa e analiza e compara os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – C. Aprender a aprender.

-Clasifica e localiza nun mapa os distintos tipos de clima de Europa. C. Aprender a Aprender – C. Dixital.

-Coñece e describe os factores climáticos e os elementos do tempo. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Distingue e localiza nun mapa as zonas bioclimáticas do noso continente. C. Aprender a aprender – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Elabora climogramas e mapas que sitúen os climas do mundo nos que reflicten os elementos máis importantes. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Identifica as principais características das grandes zonas climáticas da Terra. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – C. Aprender a aprender – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas medioambientais actuais-Indica as consecuencias da relacion entre a accion humana e os problemas medioambientais. C. Matematica, Ciencias

e Tecnoloxía – Sociais e cívicas – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor

TEMA 6:AS PAISAXES DE CLIMAS TEMPERADOS


-Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España. Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Explica as características fundamentais das paisaxes de climas temperados. C. Aprender a Aprender – C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Describe os factores formadores e modeladores das paisaxes naturais e humanizadas. C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – C. Lingüística.

-Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais. C. Matemática, Ciencias e

Tecnoloxía – C. Aprender a aprender.

TEMA 7:AS PAISAXES DE CLIMAS EXTREMOS


-Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas. C. Dixital. -Indica as principais particularidades das paisaxes de climas extremos. C. Aprender a Aprender – C. Dixital – C.

Lingüística – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía.

-Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais. C. Lingüística – C.

Aprender a aprender – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-Coñecer os principais espazos naturais protexidos do ámbito peninsular e insular. C. Dixital

TEMA 8:OS PROBLEMAS AMBIENTAIS


-Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas medioambientais actuais e localiza páxinas e recursos

web directamente relacionados con eles. C. Sociais e Cívicas - C. Aprender a Aprender - Sentido de iniciativa e espíritoemprendedor - C. Dixital.

-Indica as consecuencias da relación entre a acción humana e os problemas medioambientais. C. Sociais e Cívicas - C.Aprender a Aprender - C. Lingüística - C. Matemática, Ciencias e Tecnoloxía

-Define “desenvolvemento sostible” e describe conceptos clave relacionados con el. C. Lingüística.

-Realiza un informe sobre as medidas para tratar de superar as situacións de pobreza. Sentido de iniciativa e espírito

emprendedor.

BLOQUE 2:A HISTORIA

TEMA 9:A PREHISTORIA


-Describe os cambios evolutivos desde os primates ata os homínidos e a especie humana na actualidade. C. Matemática,Ciencias e Tecn. - Aprender a Aprender.

-Realiza e completa diversos eixes cronolóxicos situando en orde cronolóxico diferentes etapas ou sucesos históricos. C.Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a Apr.

-Explica a cronoloxía e as peculiaridades no modo de vida, a arte e a tecnoloxía do Paleolítico e do Neolítico. C. Com. Lingüística - C. Matemática, Ciencias e Tecnol.

-Recoñece e asimila a necesidade de fontes históricas na comprensión de etapas e de sucesos históricos. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.

-Identifica diferentes tipoloxías de fontes de coñecemento histórico e interprétaas para ampliar coñecementos históricos.C. Matemática, Cienc. Tecn. - Aprender a Apr.

TEMA 10:AS PRIMEIRAS CIVILIZACIÓNS, MESOPOTAMIA E EXIPTO


-Explica os principais trazos da organización social e económica en Mesopotamia e no Antigo Exipto. C. Soc. e Cívicas -Aprender a Apr. – Conc. e exp. cult.

-Interpreta mapas temáticos sobre a xeografía, o río Nilo e as fases da expansión do Exipto dos faraóns. C. Aprender a Aprender - C. Dixital - C. Sociais e Cívicas.

-Describe as principais características das etapas históricas nas que se divide Egipto. C. Sociais e Cívicas – C. Aprender a Aprender.

-Identifica, sitúa xeograficamente e describe construcións paradigmáticas da arquitectura exipcia e mesopotámica. Conc. e Exp. Culturais. - Com. Lingüística.

-Recoñece e describe as deidades do Antigo Exipto. Conciencia. e Exp. Culturais. - Comunicación Lingüística - Sociais e Cívicas.

-Identifica e describe os ritos, mitos e crenzas relixiosas do Antigo Exipto. Conc. e Exp. Culturais. - Com. Lingüística - Sociais e Cívicas.

TEMA 11 GRECIA,DE POLIS A IMPERIO


-Recoñece e asimila a necesidade de fontes históricas na comprensión de etapas e de sucesos históricos. C. Matemática,

Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.

-Caracteriza o espazo físico da polis e algúns trazos da súa organización social e económica. Sociais e cívicas. -

Aprender a Aprender – Conc. e Exp. Culturais.

-Realiza e completa diversos eixes cronolóxicos situando en orde cronolóxica diferentes etapas ou sucesos históricos. C.

Matemática, Cienc. Tecnol. - Aprender a Apr.

-Recoñece e describe os trazos da democracia ateniense e compáraa coa nosa actual concepción da democracia. Sociais

e cívic. – Sent., Inic, e Esp. Emp.

-Explica as características xerais da arte grega e describe algunhas das súas manifestacións máis relevantes. Conc. e

Expresións culturais, Com. Lingüística.

-Describe diferentes áreas do saber e da cultura helénicas e a súa pervivencia na nosa civilización actual. Conc. e


TEMA 12 COLONIZACIÓNS E POBOS PRERROMANOS


-Emprega adecuadamente mapas para situar correctamente os diferentes pobos prerromanos na Península. C. Aprender aAprender – Dixital.

-Describe as particularidades dla organización social e económica e da vida cotiá dos iberos e dos celtas. Sociais e Cívicas – Conciencia e Expr. Culturais.

-Identifica e describe con detalle mostras representativas da arte ibérica e celta. Conciencia e Expr. Culturais - Comunicación. Lingüística – Aprender a Aprender.

-Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos e expón o tema oralmente e por escrito.

Sociais e Cívicas.

-Recoñece e asimila a necesidade de fontes históricas na comprensión de etapas e de sucesos históricos. C. Matemática,Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.

-Identifica diferentes tipoloxías de fontes de coñecemento histórico e interprétaas para ampliar coñecementos históricos. C.Matemática, Cienc. Tecn. - Aprender a Apr.

TEMA 13 ROMA,DA REPÚBLICA Ó IMPERIO




-Explica as características xerais da arte romana e describe algunhas das súas manifestacións máis relevantes. Conc. e


-Analiza e explica os procesos de expansión territorial de Roma en diferentes etapas históricas. C. Lingüística - C.

Sociais e Cívicas.

-Identifica e describe o funcionamento das institucións políticas de Roma en diferentes períodos históricos. C.

Lingüística - C. Sociais e Cívicas.

-Describe as particularidades da vida cotiá e a organización social de Roma en diferentes etapas da súa historia . C.


TEMA 14 O LEGADO DA ANTIGUEDADE


-Recoñece e asimila a necesidade de fontes históricas nla comprensión de etapas e de sucesos históricos. C. Matemática, Ciencias e Tecnol. - Aprender a Aprender.

-Recoñecer os trazos básicos da cultura, da técnica e da arte da civilización romana e a súa pervivencia na nosa civilización actual.

-Identifica distintos trazos da organización socio-política e económica das polis gregas a partir de diferentes tipo de fontes históricas. C. Conciencia e exp. Cult.

-Explica as características xerais da arte grega e describe algunhas das súas manifestacións máis relevantes. Conc. e Expresións culturais, Com. Lingüística.

-Describe diferentes áreas do saber e da cultura helénicas e a súa pervivencia na nosa civilización actual. Conc. e Expresións Culturais, Com. Lingüística.

-Explica as características xerais da arte romana e describe algunhas das súas manifestacións máis relevantes. Conc. e Expresións culturais, Com. Lingüística.

-Compara obras arquitectónicas e escultóricas de época grega e romana. Conc. e Expresións culturais, Com. Lingüística– Sent. Inic. e Espírito Emprendedor.

TEMA 15 A HISPANIA ROMANA




-Describe as particularidades da vida cotiá e a organización social de Roma en diferentes etapas da súa historia . C.


-Explica as características xerais da arte romana e describe algunhas das súas manifestacións máis relevantes. Conc. e


-Caracteriza as fases da conquista romana de Hispania e describe a organización do territorio hispano en diferentes

etapas. C. Lingüística - C. Sociais e Cívicas.

-Explica diferentes aspectos sociais, económicos e da vida cotiá propios da romanización da Península Ibérica . C.


CRITERIOS DE AVALIACIÓN E MÍNIMOS ESIXIBLES

1. Localizar lugares ou espazos nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas e obter información sobre o espazo representado a partir da lenda e da simboloxía. Elaborar mapas sinxelos iniciándose no emprego de recursos informáticos.

2. Localizar nun mapa os elementos básicos que configuran o medio físico mundial, de España e de Galicia,caracterizando os trazos que predominan nun espazo concreto.

3. Comparar os rasgos físicos máis destacados (relevo, clima, augas e elementos bioxeográficos) que configuran os grandes medios naturais do planeta, con especial referencia a Galicia, localizándoos no espazo representado e analizando exemplos das paisaxes que resultan da actividade humana.

4. Interpretar a paisaxe do seu contorno, identificando os seus trazos característicos e relacionando elementos físicos, recursos e formas de asentamento rurais ou urbanos.

5. Identificar e explicar exemplos de riscos e de impactos que a acción humana ten sobre o medio, analizando as súas causas e efectos, e proporcionando medidas e condutas para prevelos e limitalos, facendo unha especial referencia ao ámbito galego.

6. Utilizar as convencións e unidades cronolóxicas e as nocións de evolución e cambio, aplicándoas a feitose procesos referidos á prehistoria e historia antiga do mundo, da Península Ibérica e de Galicia.

7. Identificar e expoñer os cambios que supuxo a revolución neolítica na evolución da humanidade e valorar a súa importancia e as súas consecuencias ao comparalos cos elementos que conformaron as sociedades cazadoras e recolectoras.

8. Diferenciar os trazos que caracterizan algunha das primeiras civilizacións urbanas e a civilización grega, identificando os elementos orixinais desta última e valorando aspectos relevantes da súa contribución á civilización occidental.

9. Comprender os trazos característicos da cultura castrexa, a área xeográfica na que se desenvolveu e a súaparticular forma de ocupación do territorio.

10. Caracterizar os trazos da organización política, económica e social da civilización romana na súa época de expansión, valorando a transcendencia da romanización na Hispania e na Gallaecia e a pervivencia do seu legado.

11. Realizar unha lectura comprensiva de fontes de información e comunicar a información obtida de forma correcta por escrito.

PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

O sistema de avaliación será continua e individualizada, de maneira que poidamos coñecer en cada momento cal é a marcha de

cada un dos alumnos e alumnas , ainda que condicionadas polo excesivo número de alumnos/as por aula. Teránse en conta oscriterios e mínimos, e avalairanse os contidos e competencias básicas Valorarase: Interese do alumnado pola materia,

participación na clase, atención...

Control sobre o traballo diario de clase: moi importante será o caderno de clase, no que será posible analizar e obter

información sobre a súa aprendizaxe,organización dos traballos,constancia neles,etc. Será un importante requisito para superarcada unha das avaliacións.

Traballos: valorarase a capacidade de comprensión, de síntese, a presentación, exposición oral, traballo en equipo….Realización periódica de probas escritas.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

- A cualificación final da materia será a media aritmética das tres avaliacións celebradas ao longo do curso redondeada aonúmero enteiro máis próximo. Deberán ter unha nota mínima de 3 nas avaliacións para facer nota media.

- Ao final do curso farase unha recuperación daqueles contidos que o alumno non superara ao longo do curso.

- Os alumnos/as que non superen a materia no mes de xuño poderán presentarse a unha proba extraordinaria do mes de

setembro.

- A proba extraordinaria de setembro versará sobre todos os contidos desenvolvidos ao longo do curso.

AVALIACIÓN INICIAL

Farase unha proba inicial para detectar posibles medidas de atención á diversidade a aplicar durante o curso. Revisaránse osinformes aportados polo Departamento de Orientación , para aplicar as medidas oportunas.

ALUMNADO REPETIDOR

Aplicaránselle as medidas de reforzo necesarias acordadas co Plan do Departamento de Orientación e dos informes aportadospor este e o profesorado do curso anterior. Aplicaránselle as medidas de atención á diversidade que sexan acordadas na

avaliación inicial (adaptacións curriculares ou actividades de reforzo).

METODOLOXÍA DIDÁCTICA E RECURSOS

Dende o punto de vista didáctico,pretendemos dar unhas Ciencias Sociais que se preocupen sobre todo de formar ós alumnos e

alumnas intelectual e socialmente; a súa capacidade de comprensión,análise e síntese debe ser desarrollada nunha clase activaque evite a simple memorización,buscando a interpretación e discusión dos diferentes temas tratados.

O alumnado do 1º Ciclo de Secundaria pola súa idade,é especialmente activo,e demanda unha maior atención por parte doprofesor;por esta razón as clases deberán ser moito más dinámicas para captar a maior atención posible, e que o proceso de

aprendizaxe resulte sinxelo e non demasiado pesado. Non tódolos alumnos e alumnas aprenden ó mesmo ritmo,nin todos teñena mesma capacidade para aprender. Débese ter en conta a diversidade do alumnado, valorando o progreso realizado por cada un

de xeito individual, ainda que o excesivo número de alumnos na aula (3 grupos de 30 alumnos) vai facer complicado unensino individualizado así como a atención ao alumnado con necesidades educativas especiais. en 1º ESO non contamos con

Agrupamento Específico na nosa materia.

A aprendizaxe realizarase a través do uso de distintos materiais e métodos didácticos,que terán como finalidade a

participación activa do alumnado:

-exercicicios prácticos destinados a que o alumno desarrolle capacidades de análise e síntese.

-uso de gráficos,mapas...

-uso do comic traballos en equipo uso de materiais audiovisuais: video,cine…

- uso da prensa como material didáctico. lecturas alternativas (en colaboración coa biblioteca do centro)

O libro de texto será un punto de referencia clave,e un material de traballo de uso diario.

1ºESO Xeografía e Historia Ed. Vicens Vives.

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Saidas de traballo: o alumnado de 1º ESO participou nos últimos anos nas actividades propostas polo Concello de Vigo “Vigo por dentro”(saída ao Castro, Museo de Castrelos....). Neste curso non sabemos aínda se o Concello vai

desenvolver esas visitas, se o fai intentaremos organizar algunha saída .

Participación nas diferentes actividades propostas pola Dirección do centro ao longo do curso, e que se axusten a este

curso.

Na medida do posible intentaremos facer unha saída no 3º trimestre ao Centro de Interpretación de Campo Lameiro ou

ao Castro de San Cibrao de Lás. Dependerá da marcha do curso e da colaboración do resto dos departamentos

CIENCIAS SOCIAIS XEOGRAFÍA E HISTORIA 2 º ESO Programación curso 2015-2016

CONTRIBUCIÓN AO LOGRO DAS COMPETENCIAS BÁSICAS

1. Competencia social e cidadá– Comprender o concepto de tempo histórico.– Identificar a relación multicausal dun feito histórico e as súas consecuencias.– Coñecer as grandes etapas e os principais acontecementos da Idade Media e a Historia Moderna.– Comprender o funcionamento das sociedades, o seu pasado histórico, a súa evolución e transformacións.– Desenvolver a empatía mediante a comprensión das accións humanas do pasado.– Expresarse de forma asertiva e mostrar unha actitude favorable ao diálogo e mais ao traballo cooperativo.

2. Coñecemento e a interacción co mundo físico– Identificar e localizar os ámbitos xeopolíticos, económicos e culturais en que se enmarcan os acontecementos da Idade Media e a Historia Moderna.– Coñecer os distintos usos do espazo e dos recursos que fixeron as sociedades ao longo dos períodos históricos estudados.

3. Competencia cultural e artística– Comprender a función que as artes tiveron e teñen na vida dos seres humanos.– Recoñecer os diferentes estilos da arte medieval e moderno, e os valores estéticos que expresan.– Analizar obras de arte de xeito técnico e identificar o contexto histórico que explica a súa aparición.– Desenvolver unha actitude activa en relación coa conservación e a protección do patrimonio histórico.

4. Tratamento da información e competencia dixital– Relacionar e comparar a información procedente de diversas fontes: escritas, gráficas, audiovisuais etc.– Contrastar a información obtida e desenvolver un pensamento crítico e creativo.– Elaborar a información transformando os datos recollidos e traducíndoos a outro formato ou linguaxe. – Empregar as posibilidades que ofrecen as tecnoloxías da información e a comunicación na procura e o procesamento da información.

5. Competencia en comunicación lingüística– Utilizar adecuadamente o vocabulario propio das ciencias sociais para construír un discurso preciso.– Desenvolver a empatía e interesarse por coñecer e es-coitar opinións distintas á propia.– Utilizar diferentes variantes do discurso, en especial, a descrición e a argumentación.– Ler e interpretar textos de tipoloxía diversa, linguaxes icónicas, simbólicas e de representación.

6. Competencia matemática– Elaborar e interpretar eixes cronolóxicos.– Analizar e comprender os datos cuantitativos recollidos en táboas, gráficos e diagramas.– Facer cálculos matemáticos de números enteiros e porcentaxes para chegar a conclusións cuantitativas.

7. Competencia para aprender a aprender– Desenvolver unha visión estratéxica dos problemas, anticipar posibles escenarios e consecuencias futuras das accións individuais e/ou sociais.– Buscar explicacións multicausais para comprender os fenómenos sociais e avaliar as súas

consecuencias.– Utilizar distintas estratexias para organizar, memorizar e recuperar a información: esquemas, resumos etc.– Participar en debates e contrastar as opinión persoais coas do resto de compañeiros.– Desenvolver o gusto pola aprendizaxe continua e mais a actualización permanente.

8. Autonomía e iniciativa persoal– Asumir responsabilidades e tomar decisións con respecto á planificación do proceso de resolucióndas actividades propostas.– Interpretar adecuadamente as particularidades de ca-da situación e de cada problema estudado.– Saber argumentar de forma lóxica e coherente as explicacións dos conceptos e fenómenos estudados.– Autorregular o propio aprendizaxe: tomar conciencia do que se sabe e do que falta por aprender; erealizar autoavaliacións do propio traballo.

OBXECTIVOS

1. Recoñecer os mecanismos esenciais que rexen o funcionamento dos feitos sociais e económicos dentro da estrutura da nosa sociedade e, deste xeito, comprender e saber analizar os problemas máis apremantes das sociedades contemporáneas.

2 .Adquirir e utilizar o vocabulario específico da área con precisión e rigor. 3. Estudar, comparar e contrastar a información obtida a través de diferentes fontes de información directa (enquisas, traballos de campo etc.) e indirecta (vídeos, imaxes, obras de arte etc.).

4. Manexar e interpretar correctamente diferentes instrumentos de traballo xeográfico e histórico como as gráficas, os mapas, as series estatísticas etc.; saber interpretar a escala gráfica e os signos convencionais que se utilizan nos distintos tipos de mapas (físicos, políticos, históricos etc.).

5. Elaborar bosquexos, gráficos sinxelos, organigramas e mapas conceptuais para representar os fenómenos históricos e xeográficos traballados.

6. Realizar pequenas investigacións de carácter descritivo, organizando os datos e as ideas; e resolver diversos problemas mediante a aplicación de técnicas e procedementos sinxelos de procura e tratamento da información propios da Xeografía e da Historia.

7. Recoñecer as peculiaridades do coñecemento científico sobre os asuntos sociais, e valorar o rigor e a obxectividade na procura de datos e a investigación de todo tipo de informacións sobre o medio natural e social.

8. Comparar as características das sociedades e cidades rurais, industriais e postindustriais.

9. Clasificar os distintos tipos de cidades existentes segundo os sistemas de produción e as actividades económicas que se practican nelas.

10. Describir o estado do benestar de Europa, de España e de Galicia.

11. Identificar o sistema urbano das cidades do mundo, España e Galicia.

12.Identificar a distribución da poboación no planeta, España e Galicia, entender o concepto de densidade de poboación e especificar os factores que condicionan a distribución (factores físicos, políticos, históricos e económicos).

13. Diferenciar a estrutura económica dos países ricos e dos países pobres.

14. Explicar as consecuencias do progresivo avellentamento da poboación mundial e valorar as posibles consecuencias dos desequilibrios actuais e futuros.

15. Coñecer as distintas fases da evolución da poboación mundial, comparando os réximes demográficos dos países desenvolvidos e dos países subdesenvolvidos.

16. Explicar o modelo de transición demográfica e as consecuencias do actual avellentamento da poboación nos países desenvolvidos, facendo especial fincapé nas series estatísticas de Galicia e de España.

17. Analizar as características da poboación de Galicia e de España: índices de natalidade e fecundidade, taxa de mortalidade, crecemento vexetativo, esperanza de vida, pirámides de idade, distribución no territorio etc.

18. Describir o modelo demográfico dos países ricos e pobres, así como explicar as causas e as consecuencias das súas dinámicas.

19. Realizar actividades relacionadas co estudo demográfico: elaborar e interpretar pirámides de poboación, realizar cálculos de densidades de poboación, interpretar series estatísticas.

20 Entender os conceptos de taxa de natalidade, taxa de fecundidade, taxa de mortalidade e taxa de crecemento natural; sabelos calcular correctamente e valorar a información que nos achegan.

21 Comprender as causas dos movementos migratorios e clasificar os distintos tipos de migracións segundo as causas que as motivan, o destino ao que se dirixen; a súa forma e mais a súa duración.

22 Identificar os fluxos migratorios na actualidade e analizar a evolución dos movementos migratorios en España e Galicia.

23 Reflexionar sobre as consecuencias que xeran os movementos migratorios nos territorios emisores e receptores de inmigrantes, valorando a necesidade de adoptar políticas migratorias que favorezan a integración e eviten os conflitos entre a sociedade emisora e receptora.

24 Definir a poboación activa e establecer a súa distribución por sectores económicos no planeta e España.

25 Valorar a incorporación da muller ao mundo laboral.

26 Comprender os diversos indicadores do desenvolvemento económico e social; e establecer as principais diferenzas entre as grandes áreas desenvolvidas da Terra e os países do Terceiro Mundo.

27 Saber en que consiste a actual globalización dos mercados e dos procesos produtivos; e describir a nova división internacional do traballo.

28 Recoñecer a importancia da evolución dos medios de transporte e as novas tecnoloxías da información e a comunicación na mundialización da economía.

29 Ordenar os acontecementos históricos en eixes cronolóxicos e localizalos no espazo co fin de adquirir unha perspectiva global da evolución histórica da Humanidade que teña en conta os procesos de cambio e de permanencia.

30 Coñecer as orixes do Islam, identificar os seus preceptos básicos e analizar as diferentes fases da súa expansión tras a morte de Mahoma.

31 Saber como se produciu a conquista árabe da Península Ibérica, indicando as batallas, as datas e mais os personaxes máis representativos deste período histórico.

32 Localizar nun eixe cronolóxico as distintas etapas da historia de Al-Andalus e comparar o sistema político e a organización estatal de Al-Andalus desde a época do Emirato dependente ata os Reinos de Taifas.

33 Coñecer a evolución política, económica e cultural do reino nazarí de Granada.

34 Recoñecer os distintos grupos que formaban a sociedade de Al-Andalus e comprender as causas das conversións relixiosas.

35 Coñecer a base económica de Al-Andalus e identificar os cultivos e as innovacións técnicas que os árabes introduciron na Península.

36 Recoñecer os edificios e monumentos máis emblemáticos de Al-Andalus.

37 Enumerar as grandes achegas da cultura musulmá ao mundo occidental, así como os seus principais científicos e filósofos.

38 Analizar os elementos que, tras a morte de Carlomagno, propiciaron o nacemento do feudalismo.

39 Explicar a composición e os trazos distintivos dos distintos estamentos da sociedade medieval: modo de vida, nivel de riqueza, actividades económicas etc. e as características do feudo.

40 Explicar as características da monarquía feudal.

41 Entender os pactos de fidelidade e vasalaxe que establecían os distintos grupos sociais que integraban o sistema feudal.

42 Describir distintos edificios característicos do mundo rural da Idade Media: o castelo, o mosteiro, as vivendas dos campesiños etc.

43 Saber como estaba organizada a Igrexa na Idade Media, cales eran as súas principais ordes relixiosas; e valorar a importancia desta institución na Europa cristiá.

44 Explicar os trazos distintivos da arte románica en Europa, España e Galicia nas súas diversas manifestacións: arquitectura, escultura e pintura.

45 Coñecer as orixes da cidade medieval, identificar os seus principais edificios e recoñecer as actividades económicas que se desenvolvían no seu interior, dedicando unha especial atención ao funcionamento dos gremios.

46 Identificar e localizar no mapa as principais rutas comerciais e centros mercantís da Idade Media.

47 Coñecer a composición e as formas de vida dos distintos grupos sociais que habitaban a cidade medieval, facendo especial fincapé na nova clase social: a burguesía.

48 Analizar as causas do renacer cultural das cidades no século XIII e valorar a función cultural e ideolóxica das universidades a partir deste momento.

49 Explicar o proceso de afianzamento das monarquías en Europa a partir do século XIII. (1, 5)

50 Explicar os trazos distintivos da arte gótica en Europa, España e Galicia na súas diversas manifestacións: arquitectura, escultura e pintura.

51 Coñecer as causas da crise da Baixa Idade Media (séculos XIV e XV).

52 Identificar as características e a evolución dos reinos cristiáns peninsulares desde as súas orixes

no século VIII até finais da Idade Media, prestándolle especial atención á evolución dos territorios galegos dentro da Coroa de Castela.

53 Describir a forma de goberno e as institucións dos Estados cristiáns da Península e a súa evolución ao lngo da Idade Media.

54 Analizar as causas, a evolución e as diferentes fases da Reconquista, así como o proceso de repoboamento dos territorios ocupados, localizando no mapa as etapas máis importantes.

55 Coñecer a arte e a cultura das distintas comunidades que conviviron na Península: xudeus, mozárabes, mudéxares etc.

56 Coñecer as orixes e a evolución da Coroa de Castela e da Coroa de Aragón; facendo especial fincapé na súa expansión política e económica, así como nos conflitos sociais e políticos que experimentaron estes reinos na Baixa Idade Media.

57 Explicar os factores que propiciaron a recuperación económica e demográfica do século XV.

58 Comprender os principios do Humanismo e o Renacemento, tanto en Europa como en España, así como explicar a renovación espiritual que representou a Reforma luterana e a Contrarreforma católica.

59 Establecer as características estéticas do Renacemento así como observar e analizar obras características deste estilo artístico na súas diversas vertentes europeas, con especial atención ás obras que atopamos en España e en Galicia.

60 Recoñecer as bases ideolóxicas e a estruturación social da monarquía absoluta tanto en Europa como en España a través da exposición da articulación da monarquía dos Reis Católicos en España.

61 Explicar os avances na navegación que fixeron posible a apertura de novas rutas marítimas e a descuberta, por parte de Castela, do continente americano, así como o proceso da súa conquista e organización enforma de vasto Imperio colonial.

62 Desenvolver a política interior e exterior da Monarquía dos Austrias así como a evolución económica do país durante o seu reinado, facendo especial fincapé na historia de Galicia durante estes anos.

63 Analizar as características e a estética do Barroco, con especial atención ás obras españolas e galegas.

64 Entender e valorar a importancia das transformacións económicas, políticas e científicas que se desenvolveron a partir do século XVII, sentando as bases do mundo contemporáneo.

65 Entender a relación entre os acontecementos máis significativos da historia de Galicia, a historiade España e a Historia Universal, respectando os aspectos comúns e os de carácter diverso, co fin devalorar a pertenza a varias identidades colectivas.

66 Valorar a diversidade lingüística e cultural no mundo e no territorio español; e ser respectuosos etolerantes coas actitudes, crenzas e xeitos de vida de persoas ou grupos que pertencen a sociedades ou culturas diferentes á propia.

67 Recoñecer as actitudes e situacións discriminatorias que tiveron lugar ao longo da historia por

razón de raza, sexo, relixión... ou de calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social; e mostrar unha actitude solidaria cos individuos e colectividades que foron obxecto desta discriminación.

68 Mostrarse solidario ante os grandes desequilibrios demográficos e económicos dos países subdesenvolvidos.

69 Apreciar os dereitos e liberdades das persoas como un logro irrenunciable da humanidade, denunciar as actitudes discriminatorias e inxustas e mostrarse solidario con quen estean privados dos seus dereitos ou dos recursos económicos necesarios.

BLOQUES DE CONTIDOS

Bloque 1. Contidos comúns – Localización no tempo e no espazo de períodos e acontecementos históricos. Nocións de simultaneidade e evolución. Representación gráfica de secuencias temporais.– Recoñecemento de causas e consecuencias nos feitos e procesos históricos distinguindo a súa natureza. Identificación da multiplicidade causal nos feitos sociais. Valoración do papel dos homes e as mulleres como suxeitos da historia.– Busca, obtención e selección de información do contorno, de fontes escritas, iconográficas, gráficas, audiovisuais e proporcionadas polas tecnoloxías da información. Elaboración escrita da información obtida. Transformación de información estatística en gráficos.– Recoñecemento de elementos básicos que caracterizan os estilos artísticos e interpretación de obras sig nificativas considerando o seu contexto. Valoración da herdanza cultural e do patrimonio artístico como riqueza que hai que preservar e colaborar na súa conservación– Análise dalgún aspecto da época medieval ou moderna relacionado cun feito ou situación relevante da actualidade: as orixes da organización parroquial, o Camiño de Santiago, a peste negra-sida,....

Bloque 2. As sociedades preindustriais. – Os séculos medievais. Orixe e expansión do Islam. A sociedade, a economíaeopoder na Europa feudal. O rexurdir das vilas, da cidadeeointercambio comercial. A cultura e a arte medieval.– A Península Ibérica na Idade Media. Al Andalus e os reinos cristiáns. A forma de vida nas cidades cristiás e musulmanas.– Galicia na Idade Media: a era compostelá e as crises baixomedievais– Os grupos humanos e a utilización do medio: análise das súas interaccións. As paisaxes naturais e humanizadas. Principais unidades paisaxísticas en Galicia e España. A organización do territorio en Galicia: a dispersión da poboación en pequenos asentamentos ( aldeas ), as parroquias, as vilas e as áreas urbanas.– Características do Estado moderno en Europa. O significado do Renacemento.– Evolución social, política e económica da Península Ibérica na época moderna. A monarquía hispánica e a colonización de América.– A Galicia dependente e agraria. Fidalgos e foreiros.– Arte, ciencia e cultura na época moderna. O Barroco galego.

Bloque 3. Poboación e sociedade. – A poboación e a evolución histórica da súa distribución. Aplicación dos conceptos básicos de demografía á comprensión dos comportamentos demográficos actuais, análise e valoración das súasconsecuencias no mundo, en España e en Galicia. Elaboración e interpretación de datos e gráficos de demografía.– A mobilidade da poboación: modalidades, etapas, causas e consecuencias. Análise do fenómeno migratorio en Galicia.– As sociedades actuais. Estrutura e diversidade. Desigualdades e conflitos. Caracterización da sociedade galega, española e europea. Análise e valoración relativa das diferenzas culturais.– A transformación das cidades a partir da industrialización, como resposta ás novas necesidades sociais. Urbanización do territorio no mundo actual e xerarquía urbana. A creación do espazo urbano: diferenciación social e funcional nas cidades españolas e galegas. Problemas e planeamentourbano.– O poboamento galego: transformación das formas tradicionais e novo sistema urbano

UNIDADES TEMÁTICAS TEMA 1. O ISLAM E AL-ANDALUS 1. MAHOMA DIFUNDE UNHA NOVA RELIXIÓN2. A EXPANSIÓN DO ISLAM3. O ISLAM NA PENÍNSULA IBÉRICA: AL-ANDALUS5. DO CALIFATO DE CÓRDOBA AOS REINOS DE TAIFAS6. ECONOMÍA E SOCIEDADE ANDALUSÍ7. CULTURA E ARTE ISLÁMICAS

TEMA 2. A EUROPA FEUDAL 1. O NACEMENTO DA EUROPA FEUDAL2. A MONARQUÍA E A NOBREZA FEUDAL3. OS CASTELOS MEDIEVAIS4. AS TERRAS DO FEUDO5. OS CAMPESIÑOS NO MUNDO FEUDAL6. A IGREXA CRISTIÁ: OS CREDOS DESCUBRE… A VIDA NOS MOSTEIROS7. A ARTE ROMÁNICA. A ARQUITECTURA8. A PINTURA E A ESCULTURA ROMÁNICAS

TEMA 3. A CIDADE MEDIEVAL 1. A RECUPERACIÓN DA VIDA URBANA DESCUBRE... AS CIDADES MEDIEVAIS2. O DESENVOLVEMENTO ECONÓMICO DE CIDADE3. A SOCIEDADE URBANA4. O AFIANZAMENTO DAS MONARQUÍAS5. A CRISE DA BAIXA IDADE MEDIA (SÉCULOS XIV E XV)6. A ARTE GÓTICA. A ARQUITECTURA7. A ESCULTURA E A PINTURA GÓTICAS

TEMA 4. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS PENINSULARES 1. A ORIXE DOS REINOS CANTÁBRICOS2. OS PRIMEIROS CONDADOS E REINOS PIRENAICOS3. A EXPANSIÓN TERRITORIAL DOS SÉCULOS XI E XII4. A REPOBOACIÓN DOS TERRITORIOS CONQUISTADOS5. A PENÍNSULA IBÉRICA: ENCONTRO DE CULTURAS6. O ROMÁNICO NA PENÍNSULA IBÉRICA

TEMA 5. OS GRANDES REINOS PENINSULARES1. A CONSOLIDACIÓN DOS REINOS HISPÁNICOS2. A GRANDE EXPANSIÓN DO SÉCULO XIII3. AS INSTITUCIÓNS DE GOBERNO4. A COROA DE CASTELA: ECONOMÍA E SOCIEDADE DESCUBRE… A MESTA E O COMERCIO CASTELÁN5. A COROA DE ARAGÓN: ECONOMÍA E SOCIEDADE6. OS CONFLITOS SOCIAIS E POLÍTICOS NA BAIXA IDADE MEDIA7. O GÓTICO NA PENÍNSULA IBÉRICA

TEMA 6. GALICIA NA IDADE MEDIA 1. DA INVASIÓN MUSULMÁ Á COROA DE CASTELA2. SEÑORES E CAMPESIÑOS DESCUBRE… O CAMIÑO DE SANTIAGO3. ACTIVIDADES ECONÓMICAS NOS SÉCULOS XII E XIII4. CONFLICTOS SOCIAIS NA BAIXA IDADE MEDIA EN GALICIA

5. A ARTE ROMÁNICA EN GALICIA6. A ARTE GÓTICA EN GALICIA

TEMA 7. O NACEMENTO DO MUNDO MODERNO 1. A RECUPERACIÓN ECONÓMICA DO SÉCULO XV2. O HUMANISMO3. A REFORMA RELIXIOSA4. A CONTRARREFORMA CATÓLICA5. O ESPÍRITO DO RENACEMENTO. A ARQUITECTURA6. A ESCULTURA E A PINTURA ITALIANAS7. A DIFUSIÓN DO RENACEMENTO EN EUROPA

TEMA 8. A MONARQUÍA AUTORITARIA: OS REIS CATÓLICOS 1. UNIÓN DINÁSTICA E EXPANSIÓN TERRITORIAL2. A CONSTRUCIÓN DA MONARQUÍA AUTORITARIA3. A ORGANIZACIÓN ECONÓMICA E SOCIAL4. A DIFUSIÓN DO HUMANISMO E DO RENACEMENTO5. A ESCULTURA E A PINTURA RENACENTISTAS

TEMA 9. OS GRANDES DESCUBRIMENTOS XEOGRÁFICOS: O IMPERIO AMERICANO 1. AS GRANDES VIAXES MARÍTIMAS2. CASTELA ATOPA UN NOVO CONTINENTE DESCUBRE... COMO SE CONFIRMOU QUE A TERRA É REDONDA3. OS POBOS PRECOLOMBINOS4. CONQUISTA E ORGANIZACIÓN DO IMPERIO AMERICANO5. A COLONIZACIÓN DA AMÉRICA ESPAÑOLA

TEMA 10. O IMPERIO DOS AUSTRIA 1. O IMPERIO UNIVERSAL: CARLOS I (1516-1556)2. O IMPERIO HISPÁNICO: FELIPE II (1556-1598)3. ECONOMÍA E SOCIEDADE HISPÁNICAS NO SÉCULO XVI DESCUBRE… A VIDA COTIÁ NA ÉPOCA DOS AUSTRIA4. O SÉCULO XVII: O DECLIVE DO IMPERIO5. CRISE ECONÓMICA E SOCIAL DO SÉCULO XVII

TEMA 11. O EUROPA DO BARROCO 1. CRISE E TRANSFORMACIÓN DE ECONOMÍA2. A EUROPA DO ABSOLUTISMO3. A REVOLUCIÓN CIENTÍFICA DO SÉCULO XVII4. A ARTE BARROCA. A ARQUITECTURA5. A PINTURA E A ESCULTURA BARROCAS6. O BARROCO NA PENÍNSULA IBÉRICA DESCUBRE… O SÉCULO DE OURO DA PINTURA ESPAÑOLA

TEMA 12. GALICIA NA IDADE MODERNA 1. A INTEGRACIÓN DE GALICA NA MONARQUÍA HISPÁNICA2. A SOCIEDADE NOS SÉCULOS XVI E XVII3. ECONOMÍA NOS SÉCULOS XVI E XVII4.INVESTIGA... GALICIA E OS DESCUBRIMENTOS XEOGRÁFICOS 5. O BARROCO GALEGO TEMA

13. A POBOACIÓN MUNDIAL1. A POBOACIÓN MUNDIAL E A SÚA DISTRIBUCIÓN2. A DINÁMICA DA POBOACIÓN3. A EVOLUCIÓN DE POBOACIÓN MUNDIAL4. OS DESEQUILIBRIOS DEMOGRÁFICOS5. OS MOVEMENTOS MIGRATORIOS6. A ESTRUCTURA DEMOGRÁFICA DE POBOACIÓN DESCUBRE… COMO SON OS TIPOSDE PIRÁMIDES DE POBOACIÓN7. A ESTRUCTURA ECONÓMICA DA POBOACIÓN

TEMA 14. A POBOACIÓN DE ESPAÑA E DE GALICIA 1. A POBOACIÓN ESPAÑOLA E A SÚA DISTRIBUCIÓN2. A EVOLUCIÓN DA POBOACIÓN ESPAÑOLA3. OS MOVEMENTOS MIGRATORIOS EN ESPAÑA4. A INMIGRACIÓN ESTRANXEIRA EN ESPAÑA5. A ESTRUCTURA DA POBOACIÓN ESPAÑOLA APRENDE… INTERPRETAR A PIRÁMIDEDE POBOACIÓN DE ESPAÑA EN 20116. A POBOACIÓN DE GALICIA

TEMA 15. A CIDADE E O URBANO 1. O POBOAMENTO URBANO. APROXIMACIÓN Á CIDADE2. O CRECEMENTO URBANO ACTUAL3. UN MUNDO DE GRANDES CIDADES DESCUBRE... A CIDADE COMO UN ECOSISTEMAHUMANO4. A CIDADE EUROPEA AO LONGO DO TEMPO5. O ESPAZO URBANO EN ESPAÑA 6. AS CIDADES DE GALICIA

TEMA 16. AS SOCIEDADES HUMANAS 1. ORGANIZACIÓN DA SOCIEDADE HUMANA2. EVOLUCIÓN DA SOCIEDADE HUMANA3. A DIVERSIDADE CULTURAL NO MONDO DE HOXE4. A SOCIEDADE EUROPEA5. A SOCIEDADE ESPAÑOLA E A SOCIEDADE GALEGA

TEMPORALIZACIÓN DOS CONTIDOS

1º TRIMESTRE

- Unidade 1: Islam e Al-Andalus- Unidade 2 : A Europa Feudal- Unidade 3: A cidade medieval- Unidades 4-5: Os reinos peninsulares- Unidade 6: Galiza na Idade Media

2º TRIMESTRE

- Unidade 7: O nacemento do mundo moderno- Unidade 8: A monarquía autoritaria- Unidade 9 : Os descubrimentos xeográficos- Unidade 10: Os Austria- Unidades 11: A Europa do Barroco

3º TRIMESTRE

- Unidade 12: Galiza na Idade Moderna- Unidade 13: A poboación mundial- Unidade 14: A poboación de España e Galiza- Unidade 15 : A cidade e o urbano- Unidade 16: As sociedades humanas

Esta secuenciación estará suxeita a posibles alteracións,en función da marcha do curso e da evolución e características do alumnado.


1. Describir os trazos sociais, económicos, políticos, culturais e artísticos que caracterizan a Europa medieval a partir das funcións desempeñadas pola nobreza, ocleroeocampesiñadoerecoñecer asúa evolución ata a aparición do Estado moderno.

2. Situar no tempo e no espazo as diversas unidades políticas que coexistiron na Península Ibérica durante a Idade Media, distinguindo as súas peculiaridades e recoñecendo na España actual exemplos da pervivencia do seu legado cultural e artístico, particularmente no mundo urbano.

3. Valorar a identidade do período medieval galego nos seus momentos fundamentais, destacando o papel hexemónico que exerce a Igrexa na economía, na cultura ou na articulación do poboamento e establecendo unha relación entre as súas crises sociais e a xeral do feudalismo.

4. Distinguir os principais momentos na formación e evolución do Estado moderno destacando as características máis relevantes da monarquía hispánica e do imperio colonial español.

5. Identificar e localizar os principais estilos artísticos do Medievo e da Idade Moderna, e aplicar ese coñecemento á análise dalgunhas obras e autores representativos destes estilos.

6. Describir os factores que condicionan os comportamentos e movementos demográficos, utilizando os conceptos e indicadores básicos, caracterizando as tendencias predominantes e aplicando este coñecemento á análise do actual réxime demográfico de Galicia e España.

7. Identificar os trazos que caracterizan as sociedades actuais distinguindo a diversidade de grupos sociais que as configuran, e expoñendo algunha situación que relita a desigualdade social.

8. Analizar o crecemento das áreas urbanas e as súas novas modalidades, a diferenciación social e funcional do espazo urbano e algúns dos seus problemas, aplicando este coñecemento a exemplos de cidades españolas e galegas.

9. Realizar de forma individual e tamén en grupo, coa axuda do profesor, un traballo sinxelo de carácter descritivo sobre algún pazo, igrexa ou mosteiro da comarca, utilizando fontes diversas (prensa, bibliografía, páxinas web, etc.), seleccionando a información máis relevante, integrándoa nun esquema ou guión e comunicando os resultados do estudo de forma intelixible.


O sistema de avaliación será continua e individualizada, de maneira que poidamos coñecer en cada momento cal é a marcha de cada un dos alumnos e alumnas (de novo condicionadas polo excesivo número de alumnos/as en algunha aula).

Teránse en conta os contidos mínimos,e avalairanse os contidos e competencias básicas Valorarase: Interese do alumnado pola materia,participación na clase,atención…Control sobre o traballo diario de clase: moi importante será o caderno de clase, no que será posible analizar e obter información sobre a súa aprendizaxe,organización dos traballos,constancia neles,etc. Será un elemento importante para superar cada unha das avaliacións

Traballos: valorarase a capacidade de comprensión, de síntese, a presentación, exposición oral, traballo en equipo…. Realización periódica de probas escritas.


+ A cualificación final da materia será a media aritmética das tres avaliacións celebradas ao longo do curso redondeada ao número enteiro máis próximo.

+Farase unha recuperación de cada avaliación insuficiente, a devandita proba comprenderá toda a materia desenvolvida na avaliación..

+Os alumnos/as que non superen a materia no mes de xuño poderán presentarse a unha proba extraordinaria do mes de setembro.

+ A proba extraordinaria de setembro versará sobre todos os contidos desenvolvidos ao longo do curso.

AVALIACIÓN INICIAL

Farase unha proba inicial para detectar posibles medidas de atención á diversidade a aplicar durante o curso. Revisaránse os informes aportados polo Departamento de Orientación , para aplicar as medidas oportunas

ALUMNADO REPETIDOR

Algúns dos alumnos e alumnas repetidores forman parte do Agrupamento Específico, polo que se lle aplicarán as medidas de reforzo que se estimen oportunas a medida que avance o curso. Ao resto do alumnado repetidor aplicaráselle as medidas de atención á diversidade que sexan acordadas na avaliación inicial (adaptacións curriculares ou actividades de reforzo). así como as acordadas co Plan do Departamento de Orientación

METODOLOXÍA DIDÁCTICA E RECURSOS

Dende o punto de vista didáctico, pretendemos dar unhas Ciencias Sociais que se preocupen sobre todo de formar ós alumnos e alumnas intelectual e socialmente; a súa capacidade de comprensión,análise e síntese debe ser desarrollada nunha clase activa que evite a simple memorización,buscando a interpretación e discusión dos diferentes temas tratados.

O alumnado do 1º Ciclo de Secundaria pola súa idade,é especialmente activo,e demanda unha maior atención por parte do profesor;por esta razón as clases deberán ser moito más dinámicas para captar a maior atención posible, e que o proceso de aprendizaxe resulte sinxelo e non demasiado pesado.

Non tódolos alumnos e alumnas aprenden ó mesmo ritmo,nin todos teñen a mesma capacidade para aprender. Débese ter en conta a diversidade do alumnado, valorando o progreso realizado por cada un de xeito individual, ainda que o excesivo número de alumnos en algún grupo ( 30 alumnos) vai facer complicado un ensino individualizado así como a atención ao alumnado con necesidades educativas especiais.

Sí se poderá facer no Agrupamento Específico (11 alumnos e alumnas ), onde se poderá atender as necesidades de cada alumno/a e axudarlles de xeito individual no proceso de aprendizaxe.

A aprendizaxe realizarase a través do uso de distintos materiais e métodos didácticos,que terán como finalidade a participación activa do alumnado:

+exercicicios prácticos destinados a que o alumno desarrolle capacidades de análise e síntese.

+uso de gráficos,mapas…

+ uso do comic traballos en equipo uso de materiais audiovisuais:video,cine…

+uso da prensa como material didáctico.

+Uso das TICS . proxector na aula, propostas de traballo

+ Tics ao alumnado lecturas alternativas (en colaboración coa biblioteca do centro)

O libro de texto será un punto de referencia clave,e un material de traballo de uso diario.

2º ESO: Ciencias Sociais 2º ESO. FISTERRA . Ed. Vicens Vives


Saidas de traballo: intentarase facer unha visita a unha igrexa románica do entorno participación nasdiferentes actividades propostas pola Dirección do centro ao longo do curso, e que se axusten a este

curso. Participación, dentro do posible, nas actividades de Vigo por dentro organizadas poloConcello de Vigo

1

PROGRAMACIÓN DE

XEOGRAFÍA E HISTORIA

3º ESO

ANO ACADÉMICO 2015 – 2016

IES DO CASTRO (VIGO)

2

ÍNDICE:

-INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN (páx. 3)

-OBXECTIVOS (páx. 3)

-COMPETENCIAS CLAVE (páx. 4)

-CONTIDOS (páx. 4)

-CONTIDOS, OBXECTIVOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE,

COMPETENCIAS CLAVE (páx. 6)

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁTICOS (páx. 13)

-TEMPORALIZACIÓN DOS CONTIDOS (páx. 14)

-METODOLOXÍA (páx. 14)

-PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN (páx. 14)

-CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN (páx. 15)

-PROCEDEMENTOS PARA REALIZAR A AVALIACIÓN INICIAL (páx. 15)

-MEDIDAS DE ATENCIÓN À DIVERSIDADE (páx. 16)

-INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DOS ALUNOS CON A

DISCIPLINA DE CIENCIAS SOCIAIS DE 3º ESO (LOE) PENDENTE (páx. 16)

-ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, AO PLANO TIC E AO PLANO DE

CONVIVENCIA (páx. 16)

-EDUCACIÓN EN VALORES (páx. 17)

-ACTIVIDADES COMPLEMENTARES E EXTRAESCOLARES (páx. 17)

-INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A PRÁTICA DOCENTE (páx.

17)

-MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROPIAS PROGRAMACIÓNS

DIDÁTICAS EN RELACIÓN CON OS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA DO

RENDIMENTO NA DISCIPLINA DE XEOGRAFÍA E HISTORIA DE 3º ESO (páx. 18)

3

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

No Ano Académico 2015-16 aplícase no ESO a nova lei educativa, a LOMCE (XII-2013), afectando à

disciplina de Xeografía e Historia de 3º ESO, que na LOE recebía o nome de Ciencias Sociais e estaba

centrada exclusivamente na Xeografía Física e Humana, con especial incidencia na segunda. O novo

currículo de Xeografía e Historia ten un pequeño tema introdutorio dedicado ao Medio Físico, encanto a

maior parte do currículo da disciplina está centrada no Espazo Humano e na Historia. Esta última

abranxe cinco contidos dedicados às características e à metodoloxía da ciencia histórica e oito contidos

centrados na Historia Moderna de Europa.

É importante asinalar que 3º ESO, à diferenza do que acontecía na LOE, a anterior lei educativa, supón o

final do primeiro ciclo do ESO.

OBXECTIVOS (art. 10 do Decreto 86/2015, de 25 de Xuño, DOG de 29.VI.2015)

A educación secundaria obrigatoria contribuirá para desenvolver nos/nas alunos/as as capacidades que

lles permitan alcanzar os seguintes obxectivos:

a) Asumir responsabelmente os seus deberes, coñecer e exercer os seus direitos no respeito às demais

persoas, praticar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse

no diálogo, afianzando os direitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e

homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía

democrática.

b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipa, como

condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas de aprendizaxe e como meio de

desenvolvimento persoal.

c) Valorar e respeitar a diferenza de sexos e a igualdade de direitos e de oportunidades entre eles.

Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por qualquer outra condición ou

circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereótipos que supoñan discriminación entre homes e

mulleres, así como qualquer manifestación de violencia contra a muller.

d) Fortalecer as suas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas suas relacións

con as demais persoas, así como rexeitar a violencia, os preconceitos de qualquer tipo e os

comportamentos sexistas, e resolver pacifica mente os conflitos.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos

coñecimentos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías,

especialmente as da información e a comunicación.

f) Compreender o coñecimento científico com un saber integrado, que se estrutura en materias, así

como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecimento e

da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a

iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisión e asumir

responsabilidades.

4

h) Compreender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na língua galega e na língua

castellana, textos e mensaxens complexas, e iniciarse no coñecimento, na leitura e no estudo da

literatura.

i) Compreender e exprimir-se nunha ou mais línguas estrangeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respeitar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas,

así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizasen achegas

importantes à cultura e à sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceitar o funcionamento do próprio corpo e das outras persoas, respeitar as diferenzas,

afianzar os hábitos de cuidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a prática do desporto

para favorecer o desenvolvimento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da

sexualidade en toda a sua diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados con a saúde,

o consumo, o cuidado dos seres vivos e o meio ambiente, contribuindo para a sua conservación e

mellora.

n) Apreciar a creación artística e compreender a linguaxen das manifestacións artísticas, utilizando

diversos meios de expresión e representación.

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico da

Galiza, participar na sua conservación e na sua mellora, e respeitar a diversidade lingüística e cultural

como direito dos pobos e das persoas, desenvolvendo ao mesmo tempo atitudes de interese e respeito

relativamente ao exercício deste direito.

o) Coñecer e valorar a importancia do uso da língua galega como elemento fundamental para a

manutención da identidade da Galiza, e como meio de relación interpersoal e exprexión da riqueza

cultural nun contexto plurilingüe, que, alén do mais, permita a comunicación con outras línguas, e

nomeadamente con a língua da comunidade lusófona.

COMPETENCIAS CLAVE

-CSC: Competencia social e cívica.

-CMCCT: Competencia matemática e competencia básica en ciencia e tecnoloxía.

-CCEC: Competencia de conciencia e expresións culturais.

-CSIEE: Competencia de sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

-CCL: Competencia de comunicación lingüística.

-CD: Competencia dixital.

-CAA: Competencia de aprender a aprender.

CONTIDOS

BLOCO 1 – O meio físico

-B 1.1. A localización. Latitude e lonxitude.

5

BLOCO 2 – O espazo humano

-B 2.1. A organización política e territorial de España.

-B 2.2. Os sectores da actividade económica.

-B 2.3. Os sectores económicos en Europa, España e Galiza.

-B 2.4. Os sistemas económicos do mundo.

-B 2.5. Aproveitamento e futuro dos recursos naturais. Desenvolvimente sustentábel.

-B 2.6. Os recursos naturais e as actividades agrarias.

-B 2.7. A pesca: tipos e problemática.

-B 2.8. O sector industrial. As rexións industrializadas do mundo.

-B 2.9. As actividades terciarias: o transporte.

-B 2.10. As actividades terciarias: o comercio.

-B 2.11. O turismo.

-B 2.12. As causas do desenvolvimento desigual no mundo. A débeda externa.

-B 2.13. As tensións mundiais e o subdesenvolvimento. Solución ao problema.

BLOCO 3 – A Historia

-B 3.1. A relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da Historia.

-B 3.2. As fontes históricas.

-B 3.3. Cambio e continuidade.

-B 3.4. O tempo histórico.

-B 3.5. O vocabulario histórico e artístico.

-B 3.30. A Idade Moderna. Conceito e datación.

-B 3.31. O Renascimento e o Humanismo; o seu alcance posterior.

-B 3.32. Arte renascentista e barroca.

-B 3.33. Principais manifestacións da cultura dos séculos XVI e XVII.

-B 3.34. O Estado moderno: monarquías autoritarias, parlamentares e absolutas.

-B 3.35. As monarquías modernas: a unión dinástica de Castela e Aragón. A posición da Galiza.

-B 3.36. Os descobrimentos xeográficos: Castela e Portugal. Conquista e colonización de América.

6

-B 3.37. Os conflitos europeus nos séculos XVI e XVII a través das políticas dos Austria: Reforma,

Contrarreforma e guerras de relixión. A loita pola hexemonía en Europa e Guerra dos Trinta Anos.

CONTIDOS, OBXECTIVOS, CRITERIOS DE AVALIACIÓN, ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE, COMPETENCIAS

CLAVE, ACTIVIDADES

BLOCO 1 – O meio físico

-Contido: B 1.1. A localización. Latitude e lonxitude.

-Obxectivos: b, e f, g, h.

-Criterios de avaliación: B 1.1. Localizar e interpretar espazos xeográficos e lugares nun mapa ou imaxe

de satélite.

-Estándares de aprendizaxe (competencias clave):

XHB 1.1.1. Clasifica e distingue tipos de mapas e imaxes de satélite (CAA, CMCCT, CCL, CD).

XHB 1.1.2. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas

xeográficas (CAA, CMCCT, CD).

XHB 1.1.3. Coñece e interpreta os diferentes tipos de mapas temáticos (CAA, CMCCT, CCL, CD).

BLOCO 2 – O espazo humano

-Contido: B 2.1. A organización política e territorial de España.

-Obxectivos: a, b, e, f, g, j (?), h.

-Criterios de avaliación: B 2.1. Coñecer a organización administrativa e territorial de España.


XHB 2.1.1. Distingue nun mapa político a distribución territorial de España: comunidades autónomas,

capitais, provincias, illas (CCL, CMCCT, CD, CAA, CSC).

-Contido B 2.2. Os sectores da actividade económica.

-Obxectivos: b, e, c, f, g, h.

-Criterios de avaliación: B 2.2. Analizar os datos do peso do sector terciario dun país frente aos dos

sectores primario e secundario. Extraer conclusións.


7

XHB 2.2.1. Compara a poboación activa de cada sector en diversos países e analiza o grau de

desenvolvimento que mostran os diversos países (CCL, CMCCT, CD, CAA, CSC).

-Contido B 2.3. Os sectores económicos en Europa, España e Galiza.

-Obxectivos: b, c, e, f, g, h.

-Criterios de avaliación: B 2.3. Recoñecer as actividades económicas que se realizan en Europa nos tres

sectores, identificando distintas políticas económicas.


XHB 2.3.1. Diferencia os diferentes sectores económicos europeus (CCL, CMCCT, CAA, CSC).

-Contido B 2.4. Os sistemas económicos do mundo.

-Obxectivos: b, e, f, g, h.

-Criterios de avaliación: B 2.4. Coñecer as características de diversos tipos de sistemas económicos.


XHB 2.4.1. Diferencia aspectos concretos e a sua interrelación dentro dun sistema económico (CCL,

CSIEE, CAA, CSC).

-Contido B 2.5. Aproveitamento e futuro dos recursos naturais. Desenvolvimento sustentábel.

-Obxectivos: b, c, e, f, g, h, j, k.

-Criterios de avaliación: B 2.5. Entender a idea de “desenvolvimento sustentábel” e as suas implicacións.


XHB 2.5.1. Define “desenvolvimento sustentábel” e descrebe conceitos-chave relacionados con el (CCL,

CMCCT, CD, CAA, CSC).

-Contido B 2.6. Os recursos naturais e as actividades agrarias.


-Criterios de avaliación: B 2.6. Localizar os recursos agrarios e naturais no mapa mundial.


XHB 2.6.1. Sitúa no mapa as principais zonas cerealistas como exemplo de recurso agrario no mundo e

as mais importantes masas florestais do mundo (CAA, CD, CMCCT).

XHB 2.6.2. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras de minerais no mundo (CAA,

CSIEE, CD, CMCCT).

8

XHB 2.6.3. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras e consumidoras de enerxía no

mundo (CD, CAA, CSIEE, CMCCT).

XHB 2.6.4. Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas (CCL, CAA, CSIEE, CMCCT).

-Contido B 2.7. A pesca: tipos e problemáticas.

-Obxectivos: b, c, e, f, g, h, k (?).

-Criterios de avaliación: B 2.7. Explica e localiza os diferentes tipos de pesca e os seus problemas.


XHB 2.7.1. Busca información, usando recursos impresos e dixitais, sobre a sobreexplotación dos

caladoiros de pesca (CCL, CMC CT, CD, CAA, CSC, CSIEE).

-Contido B 2.8. O sector industrial. As rexións industrializadas do mundo.


-Criterios de avaliación: B 2.8. Explicar a distribución desigual das rexións industrializadas do mundo.


XHB 2.8.1. localiza nun mapa a través dos símbolos e lendas adecuados os países mais industrializados

do mundo (CCL, CAA, CSIEE).

-Contido B 2.9. As actividades terciarias: o transporte.


-Criterios de avaliación: B 2.9. Analizar o impacto dos meios de transporte no seu contorno.


XHB 2.9.1. Traza sobre un mapamundi o itinerario percorrido por un produto agrario e outro gadeiro

desde a sua obtención até o seu consumo en zonas lonxíncuas, e extrai conclusións (CD, CAA, CSC,

CSIEE).

-Contido B 2.10. As actividades terciarias: o comercio.


-Criterios de avaliación: B 2.10. Entender os fluxos e os blocos comerciais.


XHB 2.10.1. Define os indicadores que meden os intercambios económicos de un país (CAA, CD, CCL,

CMCCT, CSIEE).

9

XHB 2.10.2. Descrebe as características do comercio internacional na atualidade (CAA, CCL, CSC, CSIEE).

XHB 2.10.3. Enumera as características dos blocos comerciais e razón polas que se constitúen (CAA, CCL,

CSC, CSIEE).

-Contido B 2. 11. O turismo.


-Criterios de avaliación: B 2.11. Analizar o desenvolvemento do turismo e a sua importancia económica.


XHB 2.11.1. Identifica os diferentes tipos de turismo e os seus efeitos (CAA, CCL, CCEC, CSIEE, CD).

XHB 2.11.2. Valora a importancia do turismo na economía española e galega (CAA, CCL, CCEC, CSIEE,

CD).

-Contido B 2.12. As causas do desenvolvimento desigual no mundo. A débeda externa.

-Obxectivos: b, c, e, f, g, h, k.

-Criterios de avaliación: B 2.12. Analizar gráficos de barras por países, así como textos, onde se reflictan

os diferentes níveis de consumo, o comercio desigual e a débeda externa entre países en

desenvolvimento e países desenvueltos.


XHB 2.12.1. Compara as características do consumo interior de países como Brasil e Franza (CAA, CCL,

CSC, CSIEE, CD).

XHB 2.12.2. Usando recursos impresos e dixitais, crea mapas conceptuais para explicar o funcionamento

do comercio e sinala os organismos que agrupan as zonas comerciais (CAA, CCL, CSIEE, CD).

XHB 2.12.3. Descrebe o funcionamento dos intercambios a nivel internacional utilizando mapas

temáticos e gráficos nos que se reflictan as liñas de intercambio (CAA, CMCCT, CSIEE, CD, CCL).

-Contido B 2.13. As tensións mundiais e subdesenvolvimento. Solución sao problema.

-Obxectivos: b, c, d, e, f, g, h.

-Criterios de avaliación: B 2.13. Relacionar áreas de conflito no mundo con factores económicos.


XHB 2.13.1. Realiza un informe sobre as medidas para tratar de superar as situacións de pobreza (CAA,

CSC, CSIEE, CCL).

XHB 2.13.2. Sinala áreas de conflito bélico no mundo e relaciona-as con factores económicos (CCL, CAA,

CSC, CSIEE).

10

-Contido 14. O mundo, unha economía globalizada.

-Obxectivos: b, c, d, e, f, g, h.

-Criterios de avaliación: Analisar a relación entre as economías das diferentes áreas do mundo e o sua

diversidade no desenvolvimento económico e social.


XH 14.1. Descrebe as principais características das potencias económicas tradicionais e dos países

emerxentes (CAA, CCL, CMCCT, CD).

XH 14.2. Fai un informe sobre a situación do traballo na actualidade nas diferentes partes do mundo

(CAA, CSC, CCL, CMCCT, CD).

BLOCO 3 – A Historia

-Contenido B 3.1. A relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da Historia.

-Obxectivos: f, j.

-Criterios de avaliación: B 3.1. Recoñecer que o pasado “non está morto e enterrado”, senón que

determina ou influí no presente e nos diferentes posíbeis futuros, ben como nos diferentes espazos.


XHB 3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son heranza do pasado (CSC,

CAA, CCEC).

-Contenido B 3.2. As fontes históricas.

-Obxectivos: h, j.

-Criterios de avaliación: B 3.2. Identificar, nomear e clasificar fontes históricas e explicar as diferenzas

entre interpretacións de fontes diversas.


XHB 3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas (CSC, CAA).

XHB 3.2.2. Comprende que a Historia non se pode escreber sen fontes, quer sexan restos materiais, quer

sexan fontes textuais (CSC, CAA).

11

-Contenido B 3.3. Cambio e continuidade.

Obxectivos: j.

-Criterios de avaliación: B 3.3. Explicar as características de cada tempo histórico e certos

acontecimentos que determinaron cambios fundamentais no rumo da historia, diferenciando períodos

que facilitan o seu estudo e interpretación.


XHB 3.3.1. Ordena temporalmente algún feitos históricos e outros feitos relevantes, utilizando para iso

as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade (CSC, CMCCT).

XHB 3.3.2. Realiza diversos tipos de eixos cronolóxicos e mapas históricos (CSC, CMCCT).

-Contenido B 3.4. O tempo histórico.

-Obxectivos: f, j.

-Criterios de avaliación: B 3.4. Entender que os acontecimentos e procesos ocorren ao longo do tempo e

à vez ou simultaneamente no tempo (diacronía e sincronía).


XHB 3.4.1. Entende que varias culturas conviven à vez ou simultáneamente en diferentes áreas

xeográficas (CSC, CMCCT).

-Contenido B 3.5. O vocabulario histórico e artístico.

-Obxectivos: h, j.

-Criterios de avaliación: B 3.5. Utilizar o vocabulario histórico e artístico con precisión, inserindo-o no

contexto adecuado.


XHB 3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindíbel para cada época (CSC, CCL).

-Contenido B 3. 30. A Idade Moderna. Conceito e datación.

-Obxectivos: g, j.

-Criterios de avaliación: B 3.30. Comprender a significación histórica da etapa do Renacemento en

Europa.


XHB 3.30.1. Distingue diferentes modos de periodización histórica: Idade Moderna, Renacemento,

Barroco, Absolutismo (CSC, CAA).

12

-Contenido B 3.31. O Renacemento e o Humanismo. O seu alcance posterior.

-Obxectivos: f, g, h, j, l.

-Criterios de avaliación: B 3.31. Relacionar o alcance do novo ollar dos humanistas, os artistas e

científicos do Renacemento con etapas anteriores e posteriores.


XHB 3.31.1. Identifica trazos do Renascimento e do Humanismo na historia europea a partir de

diferentes tipos de fontes históricas (CSC, CCEC, CAA, CCL).

-Contenido B 3.32. A Arte Renacentista e Barroca.

-Obxectivos: j, l.

-Criterios de avaliación: B 3.32. Coñecer a importancia da arte Renacentista e Barroca en Europa e en

América.


XHB 3.32.1. Coñece as obras e o legado de artistas, humanistas e científicos da época (CSC, CCEE,

CMCCT, CCL).

-Contenido B 3.33. Principais manifestacións da cultura dos séculos XVI e XVII.

-Obxectivos: g, j, h, l.

-Criterios de avaliación: B 3.33. Coñecer a importancia de algúns autores e obras destes séculos.


XHB 3.33.1. Analiza obras (ou fragmentos delas) dalgúns autores desta época no seu contexto (CSC,

CCEC, CAA, CCL).

-Contenido B 3.34. O Estado moderno: monarquías autoritarias, parlamentarias e absolutas.

-Obxectivos: a, c, d, g, j.

-Criterios de avaliación: B 3. 34. Comprender a diferenza entre os reinos medievais e as monarquías

modernas.


XHB 3.34.1. Distingue as características dos reximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e

absolutos (CSC, CAA).

13

-Contenido B 3. 35. As monarquías modernas: a unión dinástica de Castela e Aragón. A posición da

Galiza.

-Obxectivos: a, c, d, g, j.

- Criterios de avaliación: B 3.35. Analizar o reinado dos Reis Católicos como unha etapa de transición

entre a Idade Media e a Idade Moderna.


XHB 3.35.1. Comprende os conceitos de cambio e continuidade en relación con o reinado dos Reis

Católicos (CSC, CAA).

-Contenido B 3.36. Os descobrimentos xeográficos: Portugal e Castela. Conquista e colonización de

América.

-Obxectivos: f, g, h, j, k.

-Criterios de avaliación: B 3.36. Entender os procesos de conquista e colonización, ben como as suas

consequencias.


XHB 3.36.1. Explica as diferentes causas que conduziron os europeus ao descobrimento de América, à

sua conquista e à sua colonización (CSC, CMCCT, CAA, CCL).

XHB 3.36.2. Coñece os principiais feitos da expansión de Aragón (?) e de Castela polo mundo (CSC).

XHB 3.36.3 Sopesa as interpretacións conflitivas sobre a conquista e colonización de América (CSC, CAA,

CCL).

-Contenido B 3.37. Os conflitos europeus nos séculos XVI e XVII a través das políticas dos Austrias:

Reforma, Contrarreforma e “guerras de relixión”. A loita pola hegemonía na Europa e a Guerra dos

Trinta Anos.

-Obxectivos: g, j.

-Criterios de avaliación: B 3.37. Coñecer trazos das políticas internas e das relacións exteriores dos

estados na Europa durante os séculos XVI e XVII.


XHB 3.37.1. Analiza as relacións entre os reinos europeus que acabarán por conducir a guerras, como a

Guerra dos Trinta Anos, 1618-48 (CSC, CAA).

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁTICOS

14

-Libro de texto: Xeografía e Historia 3º ESO, Serie Descubre, Santillana Obradoiro, 2015. ISBN: 978-84-

9972-282-5.

-Libro de texto en edición digital.

-Proxecto Saber Facer, Atlas de Xeografía, Santillana Obradoiro, 2015.

-Documentario Home.

-Material on line: mapas físicos y políticos, consultas en Wikipedia, etc.

TEMPORALIZACIÓN DOS CONTIDOS

-Primeiro trimestre:

Bloco 1. O medio físico (B 1.1).

Bloco 2. O espazo humano (do contido B 2.1 até o B 2.6; contido 14).

-Segundo trimestre:

Bloco 2. O espazo humano (do contido B 2.7 até o B 2.13).

-Terceiro trimestre:

Bloco 3. A Historia (do contido B 3.1 até B 3.5; do contido B 3.30 até o B 3.37).

METODOLOXÍA

Utilizarase nas explicacións e nas actividades que correspondan aos contidos e aos estándares de

aprendizaxe o libro de texto, tanto en papel, como en versión dixital, tentando que os alunos

desenvolvan as competencias clave. As competencias de comunicación lingüística e matemática e

ciencia e tecnoloxía serán fundamentais, dado que a Xeografía e a Historia son ciencias sociais onde a

leitura comprensiva e a expresión escrita xogan un importante papel na asimilación dos coñecimentos a

través dos conceptos da Xeografía e da Historia; por outro lado, a competencia matemática e a

competencia básica en ciencia e tecnoloxía son imprescindíbeis para entender adecuadamente a

dimensión das variábeis estudadas pola Xeografía e a Historia.

A realización de mapas físicos e políticos dos diferentes continentes, de España, de Galiza polos alunos

permitirán que estes desenvolvan a capacidade de localizar territorios, accidentes xeográficos, etc. para

poder entender e dominar mellor os diferentes mapas temáticos utilizados na Xeografía e na Historia.


15

A avaliación trimestral da disciplina terá en conta o comportamento, a atención e o traballo

desenvolvido polo aluno nas propias clases, dando atención ao caderno, onde se deixa constancia dunha

parte do traballo que o aluno desenvolve na disciplina.

A parte mais importante da avaliación do aluno corresponderá aos exames, que poderán ser tipo test,

con preguntas ou definicións onde se debe encontrar o concepto adecuado, de relación entre

conceptos, de definición de conceptos, de explicación de obras de arte, mapas históricos, eixos

cronolóxicos, mapas temáticos, gráficas lineais, diagramas de barras, mapas conceptuais, etc.

Xeralmente, os exames combinarán os aspectos que acabamos de citar.


Para aprobar a disciplina de 3º ESO os alunos e as alunas deben cumprir os seguintes criterios:

-A nota media dos tres trimestres necesaria para aprobar a disciplina deberá ser no mínimo un 5.

-Os alunos realizarán durante cada trimestre diferentes exames en función dos contidos estudados

durante o trimestre e da extensión dos mesmos. En cada exame se especificará o valor de cada pregunta

ou ítem. Supra indícase o tipo de exame que poderá vir a ser realizado. A nota media dos exames

trimestrais poderá representar o 90 % da nota do trimestre. Para aprobar o trimestre a nota media dos

exames realizados non será inferior a 4.

En cada trimestre será valorado o traballo desenvolvido polos alunos nas clases: atitude atenta e ativa,

intervencións, realización de exercicios, exposicións orais, traballos individuais ou en grupo. En resumo,

o traballo continuado e o esforzo do aluno por superarse será valorado positivamente.

Na avaliación trimestral será tida en conta a atitude positiva e negativa do aluno.

-O caderno de clase é un instrumento de traballo para os/as alunos/as, onde estarán realizadas e

corrixidas as tarefas correspondentes a cada contido da disciplina durante cada trimestre, así como o

material complementario (fotocopias, mapas, documentos, etc.) que os profesores da disciplina

proporcionen aos alunos durante o ano académico. Será revisado e valorado cando os profesores o

soliciten.

-Serán valoradas as intervencións na aula, o uso correcto dos procedimentos específicos da Xeografía e

da Historia de 3º ESO, así como as actividades e investigacións voluntarias que os alunos realicen.

-Se o aluno da disciplina de Xeografía e História non alcanzase o aprobado en algún dos trimestres,

deberá realizar obrigatoriamente un exame de recuperación dos contidos que tivese suspensos.

PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL

Realizarase unha proba escrita que combine cuestións tipo test, cuestións onde se complete o concepto

adecuado, cuestións que relacionen conceptos, definicións de conceptos, etc. Este tipo de proba

permitiranos coñecer o estado dos coñecimentos lingüísticos, matemáticos e científicos dos alunos e

das alunas en relación à Xeografía, dado que os dous primeiros blocos de contidos da disciplina teñen

16

que ver con o espazo físico e humano. Por outro lado, serán revisados os informes do Departamento de

Orientación por forma a ter un criterio o mais obxectivo posíbel da situación académica en que se

encontran os diferentes alunos/as en relación à disciplina de Xeografía e Historia.

MEDIDAS DE ATENCIÓN À DIVERSIDADE

Nos tres grupos de 3º ESO non hai agrupamentos nen desdobres na disciplina de Xeografía e Historia.

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN E CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN DOS ALUNOS CON A DISCIPLINA DE

CIENCIAS SOCIAIS DE 3º ESO (LOE) PENDENTE

Os alunos de 4º ESO con a disciplina de Ciencias Sociais de 3º ESO (LOE) pendente realizarán os

exercicios correspondentes a duas series de exercicios. Estas duas series recollerán os contidos mínimos

da disciplina de Ciencias Sociais.

A media de ambas as series de exercicios deberá alcanzar a nota de 5 para que os alunos superen a

disciplina pendente.

Se os alunos non alcanzasen a nota media de 5 na realización das duas series de exercicios, realizarán un

exame final, con unha puntación de 10, cuxas cuestións estarán estreitamente relacionadas con as duas

series de exercicios realizadas polos alunos.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LECTOR, AO PLANO TIC E AO PLANO DE CONVIVENCIA

Os alunos e as alunas, no desenvolvimento da disciplina de Xeografía e Historia, deberán ler no libro de

texto a exposición dos diferentes apartados que fazen parte dos diferentes contidos, así como temas

monográficos ligados a eses contidos, que aparecen no libro texto (o libro de texto apresenta unha

diversidade de temas con as suas correspondentes ilustracións gráficas, cartográficas, iconográficas).

Serán tamén utilizados textos dixitais, de modo que o aluno possa desenvolver a competencia dixital e

aprenda a encontrar información (aprender a aprender). Por outro lado, os pequenos textos asociados

aos diferentes contidos son importantes para desenvolver nos alunos a competencia na leitura profunda

e comprensiva, así como a capacidade de relacionar entre si conceitos e temas.

Nas clases praticarase a leitura en voz alta, tentando que os alunos sexan capazes de automatizar o uso

da puntuación, mas tamén se praticará a leitura persoal e silenciosa por parte dos alunos, por forma a

reforzar a atención e a concentración leitora. En diferentes momentos das clases os alunos deberán

demonstrar, a través de resumos, respostas a cuestións, definicións de conceitos-chave, relación entre

conceitos, etc., o seu nível de comprensión dos diferentes texos xeográficos e históricos.

En relación às TIC, debe salientarse que as salas de aula de Xeografía e Historia permiten utilizar o libro

de texto dixital, adquirir información xeográfica e histórica fiábel a través de Internet, usar Google Earth,

etc. O profesor e os alunos utilizarán estes meios para desenvolver a competencia dixital, mas tambén

17

para aprender a aprender, así como para desenvolver a competencia de comunicación lingüística ou a

competencia matemática e científica, neste caso utilizando mapas, gráficas, series estatísticas, eixos

cronolóxicos, imagens artísticas, etc.

Finalmente, é extremamente importante que a convivencia entre os alunos na sala de aula sexa a mellor

posíbel, con o obxectivo de alcanzar o mellor rendimento ou resultado académico nas clases. É

importante que atención dos alunos nas clases sexa optimizada: as explicacións deberán combinarse

con a realización de exercicios, resumos mapas mudos, ben como de pequeñas exposicións e

presentacións orais (individuais ou en grupo). Ademáis, unha parte do traballo do aluno deberá ser

cooperativo, con o obxectivo de desenvolver o traballo en equipa, estimulando así a aprendizaxe e o

mellor relacionamento entre os alunos. En definitivo, as clases serán activas, participativas e variadas as

tarefas realizadas polos/as alunos/as, o que contribuirá para manter alta a atención e o desexo de

aprendizaxe por parte dos alunos.

EDUCACIÓN EN VALORES

O desenvolvimento das clases de Xeografía e Historia de 3º ESO realizarase en concordancia con os

principios (art. 1) e os fins (art. 2) da LOMCE, sendo mormente salientábeis no desenvolvimento das

clases “o esforzo individual e a motivación do alumnado”, “a educación para a prevención de conflitos e

a resolución pacífica dos mesmos”, “o desenvolvimento na escola dos valores que fomenten a igualdade

efetiva entre homes e mulleres, así como a prevención da violencia de xénero”, “a educación no

respeito dos direitos e das liberdades fundamentais”, “a non discriminación de persoas con

discapacidades”, “a educación no exercicio da tolerancia e da liberdade dentro dos principios

democráticos de convivencia”, “a educación na responsabilidade individual e no mérito e no esforzo

persoal”, “a formación para a paz”, “o respeito en relación aos seres vivos e ao meio ambiente”, “a

formación no respeito e recoñecimento da pluralidade lingüística e cultural de España e da

interculturalidade como un elemento enriquecedor da sociedade”.

A educación en valores deberá ser unha consequencia do modo en que decorren as clases, así como da

adquisición rigorosa de coñecimentos nas mesmas e do modo crítico en que tais coñecimentos son

transmitidos e asimilados na disciplina de Xeografía e Historia.


Contribución, a través dun guía ou inquérito, para a visita dos alunos e das alunas dos grupos de 3º ESO

ao mosteiro cisterciense de Oseira.

INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E PRÁTICA DOCENTE

A mellor comprensión do sistema educativo emanado da LOMCE permitirá aos docentes da Xeografía e

da Historia de 3º ESO avaliar mellor de modo paulatino e progresivo os logros dos estándares de

aprendizaxe e dos obxectivos dos diferentes contidos por parte dos alunos. Será importante determinar

18

se son alcanzados os obxectivos e os estándares de aprendizaxe e en que grau: dominio dos mesmos,

nivel suficiente ou nivel de dominio incompleto. Esta graduación permitirá aos docentes avaliar o nivel

de coñecimento polos alunos dos conceptos dos diferentes contidos, así como a sua aplicación ou saber

facer. Deberá terse en conta o seu dominio por parte dos alunos individualmente, mas tamén por parte

do conxunto de cada grupo. A prática docente deberá ter en conta os resultados académicos dos alunos

na sala de aula a través do seu traballo cuotidiano, mas tamén e de modo moi importante a través do

resultado dos exames ou probas obxectivas que os alumnos realicen ao longo dos diferentes trimestres.

MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DAS PROPIAS PROGRAMACIÓNS DIDÁTICAS

EN RELACIÓN CON OS RESULTADOS ACADÉMICOS E PROCESOS DE MELLORA DO RENDIMENTO NA

DISCIPLINA DE XEOGRAFÍA E HISTORIA

Como foi indicado supra, os resultados académicos dos alunos relativamente ao cumprimento dos

obxectivos e ao nivel de dominio dos diferentes estándares de aprendizaxe será tido en conta polos

profesores da disciplina de Xeografía e Historia de 3º ESO. Poden imporse medidas de reforzo no

dominio dos conceptos e das destrezas asociadas aos diferentes contidos e estándares de aprendizaxe

no caso dos alunos que non teñan alcanzado un nivel suficiente. Non obstante, a programación poderá

ser revisada de modo a facilitar dito dominio polos alunos: a revisión poderá ser feita dentro do propio

Ano Académico e será tida en conta a revisión realizada no seguinte Ano Académico, debendo referirse

que cada Ano Académico é diferente, sendoo tamén os diferentes grupos de alunos. En todo caso, o

mellor coñecimento polos profesores dos currículos emanados da LOMCE permitirá que sexa mellorada

de modo paulatino a sua prática docente, así como o sistema de revisión das propias programacións

didáticas.

Programación curso 2015-2016

CIENCIAS SOCIAIS

HISTORIA

4 º ESO

Programación curso

2014-2015

3

INTRODUCIÓN

A materia de Historia en 4º curso da ESO aborda o estudo da evolución e

caracterización das sociedades contemporáneas. Comeza coas bases históricas, desde o

fin do Antigo Réxime, tratando as transformacións económicas, sociais, políticas e

artísticas que caracterizan o mundo contemporáneo desde o século XVIII ata final do

século XX. Inclúe o estudo deste período en España e Galicia.

CONTEXTUALIZACIÒN.

O contexto socioeconómico é o correspondente a un alumnado do medio urbano

do contorno do IES.

O alumnado que temos por clase neste curso 2015/16 é numeroso (4ºA 31, 4ºB

29 e so no curso de 4ºC baixa onumero de alumnos ao extraer desta clase os

alumnos que cursan 4º de PDC ). Este feito repercute nas dinámicas da clase e

na metodoloxía a seguir. As veces case non se cabe nunhas aulas pequenas,

pensadas para outras ratios. As metodoloxias de traballos cooperativos,

multitarea ou tarefas de grupo fanse dificiles no marco dunhas aulas pequenas

onde o espazo condiciona bastante o funcionamento.

Ven sendo frecuente que ao longo do curso sempre temos que incorporar algúns

alumnos/as máis.

A maioría do alumnado vai a seguir neste Instituto, facendo estudos de

Bacharelato. Son poucos os alumnos que non continúan nesta opción.

30 alumnos deste nivel participan no programa PILI do Concello de Vigo. Entre

o dia 23 de setembro e 13 de outubro, non estarán nas clases.

CONTRIBUCIÓN DA MATERIA DE HISTORIA AO LOGRO DAS

COMPETENCIAS BÁSICAS

Esta materia ten como obxectivo axudar a conformaras dimensións temporais e

espaciais do alumnado e ensinar aos alumnos a pensar razoadamente e a manexar a

información. Polo tanto contribúe de moitos xeitos as competencias básicas

explicitadas polo Ministerio de Educación, pero ademais, desenvolve una competencia

temporal que reúne tres ámbitos de coñecementos e habilidades de distinto tipo: as

relacionadas co manexo dos coñecementos básicos para analizar o pasado en si mesmo

e na súa relación co presente; a comprensión do tempo e o uso das diferentes técnicas

para representalo; e a análise de distintos tipos de fontes.( escritas, materiais,

iconográficas e orais) para obter información histórica.

A competencia cultural e artística. Esta materia aporta os coñecementos básicos para

comprender o feito artístico e as técnicas concretas para a análise e valoración das obras

de arte.

Capacidade do pensamento social. Require habilidades entre as que destaca

identificar a causalidade dos feitos. Identificar e formular problemas relevantes, analizar

o contexto dun problema, descompoñer os seus elementos e distinguir os seus factores,

4

recoller e organizar datos para a resolución, presentar e contrastar solucións e hipótesis,

inducir conclusións.

Competencia en comunicación lingüística. Nesta materia propóñense actividades nas

que hai que organizar información escrita sabela comunicar aos demais. A

interpretación e análise de textos é frecuente. Constantemente hai que identificar as

ideas principais, clasificar, buscar analoxías, identificar diferencias e similitudes nos

procesos históricos e nos textos, etc..

Tratamento da información. Nesta materia é fundamental o manexo das fontes de aí

que estas habilidades sexan básicas.Trabállase a recollida, comparación, análise e

valoración das fontes, analizar o grao de fiabilidade. Análise crítica da información ,

actualización dos datos. Saber comunicar aos demais unha boa información.

A competencia matemática trabállase a través da comprensión e manexo de

magnitudes, proporcións, taxas, escalas numéricas e gráficas, representacións gráfica da

información estatística, etc..

Autonomía persoal. O alumnado toma decisións, imaxina proxectos,critica posturas,

defende argumentos propios, planifica e executa o planificado.

Competencia social e cidadá. Os alumnos e alumnas reflexionan sobre conceptos

como democracia,libertade,solidariedade,corresponsabilidade,participación, dereitos e

deberes…

Estimúlase a empatía o exercicio do diálogo, os traballos en grupo, participan en

debates, toman decisións.

Aprender a aprender. É fundamental a adquisición de habilidades para organizar o

seu traballo diario, e de forma gradual van coñecendo as técnicas de estudo que lles

permitirán obter resultados óptimos. Esta materia aporta moitos procedementos que

contribúen a saber sintetizar, organizar e graduar as informacións.

OBXECTIVOS, CONTIDOS, E CRITERIOS DE AVALIACIÓN (en relación coas

competencias básicas)

OBXECTIVOS

Localización no tempo e no espazo dos acontecementos e procesos históricos

máis relevantes do mundo contemporáneo (Competencia no coñecemento e na

interacción co mundo físico: tempo e espazo)

Identificación dos factores que interveñen nos procesos de cambio histórico,

considerando as súas interrelacións ( Competencia social e cidadá, e tamén

cultural e artística)

Diferenciación de causas e consecuencias e valoración do papel dos homes e as

mulleres, individual e colectivamente, como suxeitos da historia ( Competencia

en comunicación lingüística, causas e consecuencias, e competencia social e

cidadá)

Procura, selección e obtención de información de fontes escritas, obtida segundo

criterios de veracidade e pertinencia, diferenciando os feitos das opinións e as

fontes primarias das secundarias. Contraste de informacións contraditorias e/ou

complementarias a propósito dun mesmo feito ou situación. Análise e traballo

con textos históricos de especial referencia. ( Competencia en comunicación

5

lingüística, Competencia en tratamento de información e competencia dixital,

Competencia para aprender, Competencia de autonomía e iniciativa persoal)

Análise de feitos ou situacións relevantes da actualidade, de Galicia, da

Península Ibérica e da Europa, sen esquecer o resto do mundo., pois vivimos

desde hai décadas nun mundo globalizado, con indagación dos seus antecedentes

históricos e as circunstancias que as condicionan ( Competencia social e cidadá,

Competencia para aprender a aprender, Competencia en Autonomía e iniciativa

persoal)

Valoración dos dereitos humanos e rexeitamento de calquera forma de

discriminación ou de dominio. Visión crítica ante as situacións inxustas e

valoración do diálogo e a procura da paz na resolución dos conflitos (

Competencia social e cidadá, Competencia en comunicación lingüística)

Recoñecemento dos elementos básicos que configuran os principais estilos ou

artistas relevantes do mundo contemporáneo, contextualizándoos na súa época, e

interpretación de obras artísticas significativas de arquitectura, artes plásticas,

literatura e música ( Competencia cultural e artística)

CONTIDOS.

1 - O século XVIII : O Antiguo Réxime As pegadas do Antigo Réxime

Un mundo basicamente rural

O goberno a comezos do século XVIII

A Ilustración e o despotismo ilustrado

O final do século XVIII: o liberalismo e a creba do Antiguo Réxime

España: o reformismo borbónico

Galicia no século XVIII

Arte: Rococó e Neoclasicismo

2 – As revolucións políticas ( 1776 a 1871 ) A primeira ruptura: A Revolución americana

A Revolución Francesa e a caída da sociedade estamental

A radicalización da Revolución Francesa

O Imperio Napoleónico

A Restauración

Unha nova onda revolucionaria (1820 – 1848)

O triunfo do nacionalismo en Europa

A independencia de Hispanoamérica

Arte e política

3 – A revolución industrial

6

As orixes da primeira revolución industrial

A primeira revolución industrial (1780 – 1860 )

A revolución dos transportes

Os efectos da industrialización na poboación e nas cidades

Unha sociedade de clases.As clases altas

A situación das clases medias e baixas

A aparición do movemento obreiro

A arte na época das revolucións

4 – A época do imperialismo A época da segunda revolución industrial

A situación política en Europa

As orixes do imperialismo europeo

Os grandes imperios coloniais

A administración e a vida nas colonias

Estados Unidos: o nacemento dunha potencia

Comprender a Arte: Do Impresionismo ás Vangardas. A arquitectura

do ferro; os rañaceos; a arte nova.

5 – España e Galicia no século XIX Guerra e revolución (1808 – 1814)

O reinado de Fernando VII: as resistencias ao cambio

O reinado de Isabel II: a construción do Estado liberal

A fin do reinado de Isabel II e o Sexenio Democrático (1868 – 1874)

A Restauración: a volta da monarquía constitucional

O desenvolvemento económico e social

Galicia no século XIX

Goya

6 – A Primeira Guerra Mundial A orixe da Primeira Guerra Mundial

O desenvolvemento da Primeira Guerra Mundial

Un conflito diferente

As consecuencias do conflito e a organización da paz

7 – A Revolución Rusa e a URSS As orixes da Revolución Rusa

7

As revolucións de 1917 e a guerra civil

A formación do Estado soviético (1921 – 1929)

A ditadura estalinista (1929 – 1953)

A construción dunha potencia económica

8 – A crise de entre guerras Os “felices anos vinte”?

A crise económica dos anos trinta

Crise da democracia e ascenso dos totalitarismos

A Italia fascista

As orixes do nazismo e a súa chegada ao poder

A ideoloxía do nazismo

A Alemaña nazi: un réxime totalitario

O período de entre guerras: unha época de intenso cambio social

Arte : A culminación das vangardas

9 – A Segunda Guerra mundial Orixes e causas da guerra

A ofensiva do Eixe (1939 – 1941)

A Vitoria aliada (1942 – 1945)

A organización da paz

As consecuencias da guerra

10-España e Galiza de 1902 a 1939 A crise do liberalismo (1898 – 1931)

O establecemento da Segunda República e o Bienio Reformista

(1931 – 1933)

O Bienio Conservador e a Fronte Popular (1933 – 1936)

O estalido da Guerra Civil

Vivir en guerra

Galicia no primeiro terzo do século XX

Arte e política no Guernica

11-A Guerra Fria (1945 – 1991) As orixes da Guerra Fría

Os bloques: membros e características

As armas da Guerra Fría

A fase da máxima tensión (1947 – 1953)

Da distensión á nova Guerra Fría (1953 – 1991)

12-O proceso de descolonización

8

A descolonización: definición, causas e medios

A descolonización de Asia

A descolonización de Africa

Oriente Medio: un conflito pendente

O nacemento do Terceiro Mundo

13-O mundo da guerra fría O bloque occidental: do benestar á crise

Estados Unidos, a gran potencia do bloque occidental

Europa occidental: o nacemento da CEE

Xapón: a potencia asiática do bloque occidental

O bloque comunista en Europa: a URSS e as democracias

Populares

A China de Mao a potencia emerxente do bloque comunista

Tensión en América Latina, África e Asia

14-A ditadura de Franco As características xerais da ditadura franquista

Os anos da posguerra (1939 – 1945) : fascismo e miseria

O asentamento do réxime (1945 – 1959)

Os cambios dos anos sesenta

A crise final da ditadura

A Galiza no franquismo (1939 – 1975)

15-O mundo na actualidade A desaparición do bloque comunista

Estados Unidos, única superpotencia

A Unión Europea: consolidación e retos

As novas potencias: China, Brasil, India e Rusia

O mundo islámico

Grandes conflitos nos últimos anos

Globalización e subdesenvolvemento

Sociedade e cultura do noso tempo

16-España: transición e democracia Unha transición sen ruptura

A Constitución e o Estado das Autonomías

Os gobernos da democracia

A modernización económica e o Estado- providencia

O intenso cambio social

9

A Galiza autonómica

A Galiza na actualidade

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Situar no tempo e no espazo períodos, feitos e procesos históricos relevantes

aplicando as convencións habituais no estudo da historia.

Identificar as causas e consecuencias de feitos e procesos históricos

significativos, establecendo conexións entre elas e recoñecendo a causalidade

múltipla que comportan os feitos sociais.

Expoñer as características sociais, económicas e políticas do Antigo Réxime

derivando delas as transformacións que se producen en Europa no século XVIII

e explicando os trazos significativos do reformismo borbónico en España e en

Galicia.

Identificar os trazos fundamentais das revolucións industriais e liberais -

burguesas, valorando os grandes procesos de transformación que experimentou

o mundo occidental, e analizando as particularidades destes procesos en España

e Galicia en comparación con outros exemplos representativos.

Explicar as razóns da hexemonía política e económica dos países europeos desde

a segunda metade do século XIX, identificando os conflitos e problemas que

caracterizan estes anos, tanto entre como dentro dos estados, especialmente os

relacionados coa expansión colonial e coas tensións sociais e políticas.

Caracterizar e situar cronolóxica e xeograficamente as grandes transformacións

e conflitos mundiais que tiveron lugar na primeira metade do século XX.

Analizar os procesos de cambio desde a segunda metade do século XX, e aplicar

este coñecemento á compresión dalgúns dos problemas internacionais máis

destacados da actualidade.

Identificar e caracterizar as distintas etapas da evolución política, social e

económica de España e de Galicia durante o século XX e os avances e retrocesos

no camiño cara á modernización económica, á consolidación do sistema

democrático, e á pertenza á Unión Europea.

Realizar traballos individuais e en grupo sobre algún foco de tensión política ou

social no mundo actual, indagando os seus antecedentes históricos, analizando

as causas e previndo posibles desenlaces, utilizando para iso diversas fontes de

información, incluídas as que permitan obter interpretacións diferentes ou

complementarias dun mesmo feito.

Realizar en pequeno grupo unha investigación no contorno sobre algún aspecto

da historia recente, utilizando fontes orais que permitan traballar aspectos de

vida cotiá e memoria histórica, e procurar conectalos a contextos máis amplos,

sendo capaz de expoñer e defender as súas conclusións.

TEMPORALIZACIÓN

Estará condicionada polo acordo tomado no Departamento mediante o cal queremos

dar prioridade ao feito de que o alumnado consiga estudar completo o Século XX e

coñerer a historia de España do S.XX . Dada a amplitude do programa verémonos na

obriga de resumir algúns aspectos da historia do séculos XVIII e XIX.

De xeito aproximado e de forma flexible:

10

1ª Avaliación: Nos primeiros dias do curso abordaremos na clase un panorama xeral

sobre as caracteristicas do mundo actual. Correspóndese co tema 15 (no terceiro

volume). Pretendemos así motivar ao alumnado para o estudo da historia, e que moitos

temas sexan seguidos por eles ao longo do curso, practicando a elaboración de dossieres

informativos, e de pequenos traballos de investigación que irán realizando.

1º volume: 1º avaliación

2ª Avaliación: o 2º volume

3ª Avaliación: o 3º volume

SECUENCIA DE CONTIDOS

O libro de texto da editorial Santillana estrutúrase en tres volumes:

Volume 1: Tema 1 a tema 5, inclusive



A selección de actividades a realizar na programación de aula será coherente

coas capacidades e aprendizaxes comentadas anteriormente. O libro de texto ofrece

unha variedade ampla e graduada da que se seleccionan as máis convenientes en cada

ocasión. Cos recursos educativos dispoñibles e coas actividades complementarias e

extra escolares que se fagan se completará o deseño de actividades deste curso.

MINIMOS EXIXIBLES

Dominar suficientemente os contidos traballados en clase, en especial os citados

a continuación:

Situar no tempo e no espazo períodos, feitos e procesos históricos relevantes

aplicando as convencións habituais no estudo da historia.

Identificar as causas e consecuencias de feitos e procesos históricos

significativos, establecendo conexións entre elas e recoñecendo a causalidade

múltiple que comportan os feitos sociais.

Caracterizar e situar cronolóxica e xeograficamente as grandes transformacións

e conflitos mundiais que tiveron lugar na primeira metade do século XX.

Analizar os procesos de cambio desde a segunda metade do século XX, e aplicar

este coñecemento á compresión dalgúns dos problemas da actualidade.

Identificar e caracterizar as distintas etapas da evolución política, social e

económica de España e de Galicia durante o século XX.

Saber comentar de forma sinxela un texto,imaxe, ou documento histórico e

realizar pequenas investigacións sobre un tema da materia. Ser capaz de

comunicar unha información aos demais.

PROCEDEMENTO S E INTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

A observación do traballo e da participación do alumnado na aula.

A Supervisión do caderno da materia. Cando sexa requerido, este caderno debe

estar completo e actualizado e corrixidos os exercicios e os procedementos

específicos que se pidan ( elaboración e análise se gráficos, textos, etc..)

11

Os traballos de grupo e individuais . ( deben responder as pautas que se piden

para a elaboración dos traballos)

Os exames escritos que se concreten.

Os alumnos poden facer lecturas voluntarias entre unha serie de libros

recomendados que sumarán ata 1 punto na nota final da avaliación.Debe facerse

un control de lectura.

PROCEDEMENTOS PARA A REALIZACIÓN DA AVALIACIÓN INICIAL

-Durante o primeiras semanas se piden actividades de carácter obrigatorio e

outras voluntarias, que indicaran a actitude e motivación que teñen.

-A observación directa na clase do alumnado.Actitudes, aptidudes, dificultades,

fortalezas, dinámicas de grupo.

-O control do caderno de clase, no que se observará a recollida de información

dada, material entregado, e a sistematización do traballo realizado durante o

primeiro mes. Dará unha pauta para a avaliación inicial.

- Realización dalgún exercicio práctico para detectar dificultades de expresión

escrita e/ou oral.


A cualificación de cada trimestre terá en conta varios aspectos e debe acadar o 5

para aprobar:

Os resultados dos exames escritos. 70% da nota.

O traballo diario na clase. A profesora toma notas desta dinámica con frecuencia

e recolle no caderno do profesorado esta evolución.10%

A entrega de traballos esixidos (grupo ou individuais) 20%

Se valorará a adquisición das competencias requeridas neste nivel mediante

observación e cualificación dos escritos do alumnado ( caderno, exames, etc).

Os controis deben obter unha puntuación mínima de 3 para facer a nota media

entre eles, xa serán, normalmente, dous por avaliación.

Haberá unha proba de recuperación na primeira e segunda avaliación.

Ao final de curso os alumnos e alumnas que non teñan aprobada algunha

avaliación poden presentarse a unha proba final de recuperación.

Os libros de lectura voluntaria só sumarán puntos se a media dos exames acada

o 5.

O alumnado que non supere a materia en xuño debe presentarse en setembro.

MATERAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

O libro de texto son os tres volumes de Historia 4º ESO, do Proxecto “Os

Camiños do Saber”, Editorial Santillana (Obradoiro)

Na clase hai :

-Pizarra dixital

12

-Corcheira ampla con seccións para noticias e procedementos de traballo, imaxes

etc..

-Estantería con atlas, diccionarios, mapas, etc.

-Ordenador portátil con altavoces, proxector e pantalla e acceso a internet.

-Utilizaremos a prensa escrita.Pensamos que é un excelente recurso didáctico

nesta materia.

-As simulacións dun acontecemento histórico protagonizado polo alumnado

resultan ser acertadas e motivadoras, sobre todo para algúns alumnos aos que lles

custa máis esta materia.Trabállase a empatía e comprenden mellor algúns feitos

significativos da historia polo que faremos algunhas.

-Coleccción de Cds “Memoria de España e outros materias audiovisuais a

disposición nas Webs especializadas.

ALUMNADO REPETIDOR

Aplicaránselle as medidas de atención á diversidade que sexan acordadas na

avaliación inicial. PROGRAMACIÓN DA EDUCACIÓN EN VALORES

A Historia desde o século XVIII até a actualidade ten sen dúbida un potencial

formativo moi elevado. Contribúe especialmente a formar cidadáns conscientes

e coñecedores do funcionamento das sociedades e dos valores da democracia e

a defensa dos dereitos humanos.

En cada tema a editorial Santillana explicita as actitudes e valores concretos que

que se traballan nel.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PROXECTO LEITOR

O libro de texto ten páxinas específicas dedicadas á lecturas recomendadas.A

profesora recomendará tamén algún titulos na clase.

Neste nivel de 4º as/os alumnas/os aprenderán a identificar os aspectos

obxectivos e subxectivos dos textos e a reflexionar sobre a función que

cumpriron no seu momento. Ademáis, analizarán textos históricos de todo o

tipo: políticos, económicos,xurídicos, etc.

Nalgúns temas hai un apartado titulado : “Investiga na literatura”

Recoméndase a lectura de libros dende principio de curso que poden contribuir a

mellorar a nota final da avaliación e a completar a súa formación . A biblioteca

do centro dispón dunha boa selección de libros e películas moi útiles nesta

materia.

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN TIC

Anímase ao alumnado a presentar os traballos en formato dixital. Tamén a ulilizar a

información dispoñible na webs especializadas e ensínaselle a ser crítico e contrastar os

resultados obtidos.

13

ACCIÓNS DE CONTRIBUCIÓN AO PLAN DE CONVIVENCIA

Os contidos da Historia de 4º da ESO contribúen a ver como as sociedades

solucionan os seus conflitos. No solución que de deu vai a xénese do novo

conflito ou unha vía cara o progreso e a paz. Esta constante dinámica que viven

as sociedades é ilustradora de cómo artellar a convivencia a pequena escala.

As simulacións de situación históricas axudan neste sentido.

Farase o recomendado polo Plan de Convivencia do centro, no referente a

normativa e solucción de conflitos.

Os traballos en grupo e a participación en actividades complementarias axuda á

integración e socialización do alumnado.


Faranse as saídas didácticas segundo a oferta educativa que presenten algunhas

institucións ao longo do curso (Concello, salas de exposicións, museos, etc)

Visita a exposicíon do pintor e artista multifacético Luis Seoane ( 23 de

setembro).

Ao final do curso o alumnado de 4º da ESO fai unha viaxe a Italia.

Ao longo do curso o alumnado participa en actividades complementarias e

extraescolares que se diseñen en función da oferta educativa das diferentes

institucións.

Faremos unha visita polo Casco Vello de Vigo estudando a evolución da

Cidade.

Procedementos para avaliar a propia programación

- En función dos resultados obtidos adaptaremos as actividades e

procedementos de aprendizaxe.

- Pasaremos unha folla de avaliación co obxectivo de que o alumnado valore

a actividade de ensino- aprendizaxe.

- Falaremos no departamento das medidas a tomar para mellorar o labor

docente e os resultados nos próximos cursos.

HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

1º Bacharelato

Programación para o curso 2015-2016

2

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

A Programación Didáctica Historia do Mundo Contemporáneo para o Primeiro Curso de

Bacharelato está fundamentada no establecido no Real Decreto 1105/2014 do Ministerio de

Educación, Cultura e Deporte, de 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico

da Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato, e no Decreto 86/2015 da

Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria de Galicia polo que se

establece o Currículo de Eduación Secundaria Obrigatoria e de Bacharelato para esta

Comunidade.

Como profesora da materia no presente curso 2015-2016, quixera deixar constancia das

grandes dificultades coas que o profesorado se enfrenta a un novo curriculum presentado

con moi pouco tempo de antelación ao inicio do novo curso, e a escasa ou nula

información recibida respecto dos novos sistemas de avaliación.

Co agravante que se supón o feito de que debemos preparar ao alumnado para unha

proba de reválida/selectividade ? aínda sen definir. Considero unha gran incongruencia que

se nos esixan uns niveis de concreción exhaustiva na elaboración dos criterios de

avaliación e estandares de aprendizaxe cando nin a propia administración ten decidido en

que vai consistir esa proba.

3

2. OBXECTIVOS XERAIS DA ÁREA

OBXECTIVOS COMPETENCIAS CLAVE

a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva

global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada

polos valores da Constitución española e do Estatuto de

autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que

fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade

xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade.

Competencias sociais e cívicas.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita

actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu

espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os

conflitos persoais, familiares e sociais.



Aprender a aprender.

c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades

entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as

desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a

violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non

discriminación das persoas por calquera condición ou

circunstancia persoal ou social, con atención especial ás

persoas con discapacidade.




d) Afianzar os hábitos de lectura, estudo e disciplina, como

condicións necesarias para o eficaz aproveitamento da

aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.

Conciencia e expresións culturais.


Comunicación lingüística.

e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a

lingua galega e a lingua castelá.




g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da

información e da comunicación.

Competencia dixital.



h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo

contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais

factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no

desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.


Competencia matemática e competencias básicas en ciencia

e tecnoloxía.


i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos

fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da

modalidade elixida.


e tecnoloxía.


4

l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais

da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de

forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio

das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o

respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do

territorio, con especial referencia ao territorio galego.


e tecnoloxía.


m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de

creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo,

confianza nun mesmo e sentido crítico.




n) Desenvolver a sensibilidade artística e literaria, así como o

criterio estético, como fontes de formación e enriquecemento

cultural.




p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e

inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e

mellora no contexto dun mundo globalizado.




5

3. OBXECTIVOS POR TEMAS HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO

TEMA 1. A EUROPA DO ANTIGO RÉXIME

– Coñecer as transformacións socioeconómicas da Europa do Antigo Réxime.

– Localizar nun eixe cronolóxico os personaxes e os feitos históricos máis destacados da historia de Europa nos séculos

XVII e XVIII.

– Coñecer os problemas derivados do estancamento agrícola e da repartición desigual das terras na sociedade do Antigo

Réxime.

– Recoñecer os diferentes tipos de explotacións agrícolas e os dereitos señoriais aos cales estaban sometidos os labregos.

– Explicar as características da industria e das manufacturas tradicionais.

– Valorar o papel do comercio marítimo no século XVIII e as políticas mercantilistas que aplicaron as monarquías absolutas por

favorecer as exportacións.

– Analizar a xerarquización da sociedade estamental, e identificar os dereitos e deberes dos grupos privilexiados e non

privilexiados.

– Coñecer a evolución demográfica da poboación do Antigo Réxime.

– Explicar a forma de exercer o poder das monarquías absolutas.

– Coñecer a importancia histórica, con respecto á limitación do poder real, da división de poderes e a Declaración de

Dereitos da Inglaterra do século XVII.

– Sintetizar as causas que desencadearon a caída do Antigo Réxime.

– Identificar as bases teóricas e os principais pensadores da Ilustración.

– Recoñecer os intentos reformistas do despotismo ilustrado.

– Analizar e interpretar esquemas, gráficos, cadros estatísticos, textos e mapas.

– Facer traballos en grupo e participar en debates cunha actitude contrutiva.

TEMA 2. A NOVA ERA INDUSTRIAL

– Coñecer as principais transformacións que se produciron en Gran Bretaña como consecuencia do proceso de

industrialización.

– Recoñecer as consecuencias económicas e sociais da industrialización.

– Identificar os factores impulsores da industrialización.

– Entender os cambios que experimentou o sector agrario como consecuencia das transformacións dos sistemas de cultivo

e a nova estrutura da propiedade.

– Entender as consecuencias do sistema de campos pechados (enclosure).

– Recoñecer os factores que estimularon a mecanización da industria téxtil e os seus efectos no incremento da produción.

– Caracterizar os novos tipos de industria que xurdiron.

– Identificar o capitalismo como o novo sistema económico xurdido da industrialización e da doutrina do liberalismo

económico.

– Entender as características do capitalismo e razoar por que responde ás necesidades da organización industrial da

produción de bens.

– Establecer unha relación entre o proceso de urbanización e as características da sociedade industrial.

– Reflexionar sobre as condicións sociolaborais da clase obreira.

– Analizar o papel da muller na nova sociedade industrial.

6

TEMA 3. OS MOVEMENTOS LIBERAIS E NACIONAIS (1789-1871)

– Describir as causas sociopolíticas e económicas que favoreceron a Revolución Francesa e a situación da sociedade

francesa na vixilia deste acontecemento.

– Identificar cronoloxicamente as diferentes fases da Revolución e valorar as repercusións a longo prazo.

– Identificar o proceso de xurdimento do bonapartismo.

– Analizar o desenvolvemento do Imperio napoleónico e describir adecuadamente as campañas napoleónicas.

– Analizar a época da Restauración e comprender o contido ideolóxico-político.

– Describir as diferentes fases da revolución liberal e entender as consecuencias que tivo nos diferentes países europeos.

– Comparar o mapa de Europa do Congreso de Viena co posterior a 1848.

– Comprender as diversas nocións de nación a primeiros do século XIX segundo a tradición cultural.

– Entender os procesos de unificación política de Italia e Alemaña.

– Formular hipóteses explicativas ás preguntas formuladas sobre a realidade histórica, e así formarse unha opinión

fundamentada nas fontes consultadas.

– Utilizar correctamente o vocabulario histórico deste período.

– Participar en discusións e debates cunha actitude crítica e contrutiva.

TEMA 4. AS ORIXES DO MOVEMENTO OBREIRO (1800-1914)

– Analizar as condicións de vida do proletariado ao século XIX, e comparalas co estilo de vida da burguesía industrial e

das novas clases dirixentes.

– Recoñecer as causas da conflitividade laboral do movemento obreiro e o xurdimento das primeiras formas de

asociacionismo e de sindicalismo.

– Explicar as características de movementos como o ludismo e o cartismo, e saber contextualizalos no espazo e no tempo.

– Entender os postulados teóricos do socialismo utópico.

– Describir as relacións entre a burguesía liberal e o movemento obreiro xurdidos das revolucións de 1848

– Coñecer as bases da teoría marxista, as súas obras e os seus principais defensores.

– Valorar os elementos de crítica social do anarquismo e a liña de actuación dos movementos anarquistas ao longo do

século XIX.

– Explicar as causas que provocaron a creación da Primeira Internacional.

– Analizar as causas que trouxeron ao nacemento do sindicalismo de masas e á formación dos partidos socialistas durante

o último terzo do século XIX.

– Saber como evolucionou o anarquismo a finais do século XIX, prestándolle unha atención especial ao proceso de

configuración da anarcosindicalismo.

– Comparar os postulados defendidos polas diferentes correntes ideolóxicas socialistas de finais de século mediante a

análise e comentario de textos históricos.

– Entender o papel da Segunda Internacional na evolución do socialismo.

– Realizar traballos de grupo e participar en discusións e debates cunha actitude contrutiva, crítica e tolerante.

7

TEMA 5. A DOMINACIÓN EUROPEA DO MUNDO (1870-1914)

– Recoñecer as innovacións técnicas da Segunda Revolución Industrial.

– Describir os novos modelos empresariais e os novos sistemas de produción.

– Valorar as consecuencias económicas da Segunda Revolución Industrial.

– Describir a estrutura demográfica da sociedade europea no último terzo do século XIX e os cambios económicos e

sociais da primeira década do século XX.

– Analizar as causas e as consecuencias da expansión imperialista europea do último cuarto do século XIX.

– Comparar os argumentos utilizados polas potencias coloniais para xustificar o colonialismo.

– Analizar a repartición de África e a ocupación de Asia a partir de mapas históricos.

– Establecer as particularidades do imperialismo norteamericano e xaponés.

– Describir as formas de organización e explotación dos territorios coloniais e valorar as súas repercusións na actual situación

económica e social destes países.

– Explicar as consecuencias do imperialismo para as metrópoles.

– Ler e comentar algúns discursos coloniais do século XIX.

– Formular hipóteses explicativas ás preguntas formuladas sobre a realidade histórica, formándose unha opinión

fundamentada das fontes consultadas.

– Entender a análise histórica como un proceso en constante reelaboración e fuxir das interpretacións simplistas na análise

dos feitos históricos.

– Realizar traballos de grupo e participar en debates cunha actitude contrutiva.

TEMA 6. AS GRANDES POTENCIAS (1870-1914)

– Comprender os novos estados liberais e democráticos europeos.

– Explicar as características da Inglaterra vitoriana.

– Distinguir o Segundo Imperio da Terceira República francesa, explicando as súas características.

– Aclarar a transformación de Alemaña nunha gran potencia.

– Valorar as características de Austria-Hungría.

– Entender o réxime autocrático da Rusia tsarista.

– Descubrir os Estados Unidos e o Xapón como grandes potencias extraeuropeas.

– Explicar o enfrontamento entre o norte e o sur dos EE.UU.

– Coñecer os estados dominantes da escea internacional entre 1870 e 1914.

– Debater sobre o progreso de finais do s. XIX.

8

TEMA 7. A PRIMEIRA GUERRA MUNDIAL (1914-1918)

– Coñecer as causas que desencadearon a Primeira Guerra Mundial.

– Describir as relacións internacionais previas á guerra, os intereses das grandes potencias e os conflitos que favoreceron o

estalido da guerra.

– Recoñecer as alianzas establecidas entre os países dos dous bloques enfrontados.

– Explicar as causas inmediatas do estalido da Gran Guerra.

– Describir o potencial militar dos países que participaron no conflito, as estratexias militares e a evolución dos

movementos das forzas enfrontadas.

– Analizar as causas da extensión e mundialización do conflito.

– Comprender e explicar os cambios que o desenvolvemento da guerra supuxo nas formas de vida, a economía e a política.

– Explicar o resultado dos tratados de paz e valorar a función das organizacións nacidas trala guerra para garantir a paz.

– Analizar as repercusións económicas, políticas e territoriais da Gran Guerra, e centrarse no novo mapa de Europa tralo

conflito.

– Valorar até que punto a guerra contribuíu á emancipación da muller.

– Reflexionar sobre os desastres e as perdas humanas da guerra, e desenvolver unha actitude de rexeitamento cara ás

solucións bélicas dos conflitos.

– Formular hipóteses explicativas ás preguntas formuladas sobre a realidade histórica, e formarse unha opinión

fundamentada nas fontes consultadas.

– Facer traballos en grupo e participar en discusións debates cunha actitude contrutiva, crítica e tolerante.

TEMA 8. A REVOLUCIÓN RUSA E O NACEMENTO DO ESTADO SOVIÉTICO (1917-1927)

– Coñecer as características do Imperio tsarista a principio do século XX.

– Identificar as causas que desencadearon a revolución de 1905

– Recoñecer a ideoloxía dos partidos políticos que se opuxeron ao réxime.

– Explicar como se produciu a revolución de febreiro de 1917 e a caída do tsarismo.

– Recoñecer o papel das ideas de Lenin no desenvolvemento da revolución.

– Describir como se produciu a presa do poder na xornada revolucionaria de outubro e como se concretou a construción

do primeiro Estado socialista.

– Explicar a función dos diferentes órganos do novo Estado soviético.

– Coñecer os principais conflitos da guerra civil e analizar as súas consecuencias.

– Describir os cambios que supuxo a aplicación da Nova Política Económica.

– Analizar o impacto que a revolución rusa tivo no resto de Europa e valorar as medidas adoptadas para difundir as ideas

comunistas.

– Explicar as medidas políticas e económicas adoptadas pola estalinismo.

– Coñecer a represión exercida por Stalin durante os anos trinta.

– Analizar como se levou a termo a colectivización forzosa da agricultura.

– Realizar traballos de grupo e participar en debates cunha actitude contrutiva.

9

TEMA 9. PROSPERIDADE, CRISE E DEPRESIÓN (1918-1939)

– Identificar as consecuencias económicas e os grandes desequilibrios financeiros internacionais xurdidos da Primeira

Guerra Mundial.

– Entender as causas que explican o gran crecemento económico e a supremacía dos Estados Unidos durante os anos 20

– Analizar as causas que provocaron o crac bolsista de 1929 e o desencadeamento da depresión económica xeneralizada.

– Valorar as consecuencias da Gran Depresión nas economías domésticas, as condicións laborais e a vida cotiá da

poboación; explicar como se estende por todo o mundo e como lle afecta á economía europea.

– Analizar as causas do afundimento do comercio internacional a partir dunha crise económica local, tendo en conta os

problemas derivados da mundialización.

– Comparar as medidas tomadas por diferentes gobernos por tratar de recuperar a estabilidade económica.

– Entender os elementos clave da doutrina económica proposta por Keynes.

– Comparar o ritmo de recuperación da crise experimentada polos diferentes países.



– Entender a análise histórica como un proceso en constante reelaboración e fuxir das interpretacións simplistas na análise

dos feitos históricos.

– Utilizar correctamente o vocabulario específico deste período.

– Realizar traballos en grupo e participar en debates cunha actitude contrutiva.

TEMA 10. OS RÉXIMES TOTALITARIOS NA EUROPA DE ENTREGUERRAS (1939-1945)

– Relacionar a situación de crise económica dos anos 30 e os antecedentes históricos de Italia e Alemaña coa aparición do

fascismo italiano e o nazismo.

– Describir os factores que favoreceron o ascenso dos fascismos ao poder.

– Coñecer a ideoloxía e o programa político dos réximes fascistas.

– Entender o contexto político e económico da Italia da posguerra en que se produciu o ascenso de Mussolini ao poder.

– Recoñecer as principais características da ditadura fascista italiana en materia política, económica e social.

– Analizar os factores que provocaron a crise da República de Weimar e que, ao mesmo tempo, contribuíron ao éxito

electoral do nazismo.

– Describir a xestión sociopolítica e económica da ditadura nazi.

– Identificar os principais dispartes da ideoloxía nazi: fanatismo, pureza racial, persecución das minorías, antisemitismo,

etc.

– Recoñecer os obxectivos económicos do nazismo e relacionalos coa súa política territorial expansionista.

– Comparar as características dos totalitarismos italiano e alemán.

– Rexeitar calquera clase de totalitarismo político e defender a tolerancia, o pluralismo e os valores democráticos nas

relacións persoais e de grupo.


– Realizar traballos en grupo e participar en discusións e debates cunha actitude contrutiva, crítica e tolerante.

10

TEMA 11. A SEGUNDA GUERRA MUNDIAL (1939-1945)

– Coñecer as causas que desencadearon a Segunda Guerra Mundial.

– Relacionar a Guerra Civil Española coa conxuntura internacional previa á guerra.

– Analizar as características do imperialismo xaponés e describir a súa política expansionista ao continente asiático.

– Coñecer as alianzas establecidas por formar os bloques enfrontados no conflito.

– Identificar as ofensivas máis importantes da Segunda Guerra Mundial e explicar a evolución do conflito mediante a

observación de mapas históricos.

– Describir as ofensivas aliadas que provocaron a caída das potencias do Eixe.

– Valorar as dimensións económicas e sociais do conflito e a trascendencia histórica do bombardeo atómico sobre

Hiroshima e Nagasaki.

– Entender o papel da Resistencia e dos aliados na liberación de Italia.

– Coñecer as consecuencias inmediatas da guerra e a evolución do proceso de paz.

– Reflexionar sobre a traxedia do Holocausto xudeu.

– Coñecer as principais conferencias de paz celebradas tralo conflito.

– Valorar a importancia da creación da ONU e describir a súa composición.

– Analizar os cambios territoriais de mapa europeo trala II Guerra Mundial.

– Rexeitar calquera clase de totalitarismo político e defender a tolerancia, o pluralismo e os valores democráticos nas

relacións persoais e de grupo.

– Entender a análise histórica como un proceso en constante reelaboración.

– Analizar e interpretar esquemas, gráficos, cadros estatísticos, textos e mapas.

– Desenvolver traballos de grupo e participar en discusións e debates cunha actitude contrutiva, crítica e tolerante.

TEMA 12. UN MUNDO BIPOLAR (1945-1991)

– Coñecer as causas da polarización do mundo en dous bloques antagónicos.

– Comprender a evolución dos EE.UU. e da URSS trala II Guerra Mundial.

– Analizar a situación de Alemaña como eixe principal de varios acontecementos da Guerra fría: do bloqueo de Berlín á

caída do muro.

– Identificar as guerras de Corea e Vietnam como conflitos enmarcados no período da Guerra fría, e constatar a aparición

da China como unha potencia mundial.

– Analizar as causas e as consecuencias da “crise dos misís”.

– Explicar as razóns que conduciron ao período de “coexistencia pacífica” dos anos 50 e 60, destacando os esforzos por

limitar a carreira armamentista.

– Enumerar os conflitos dos anos 70 que provocaron o regreso á bipolarización.

– Coñecer as tensións internas que se produciron no bloque soviético: ruptura en Iugoslavia, revolución chinesa,

revolución de Hungría e Primavera de Praga.

– Analizar as causas da intervención dos EE.UU. en Latinoamérica e, en especial, o apoio dado aos réximes ditatoriais; e

identificar algúns dos principais protagonistas de movementos revolucionarios centroamericanos.

– Coñecer as disidencias que se produciron no bloque occidental.



– Entender a análise histórica como un proceso en constante reelaboración e fuxir das interpretacións simplistas,

dogmáticas e personalistas.

11

TEMA 13. O FIN DOS IMPERIOS COLONIAIS

– Coñecer os factores que permitiron o proceso de descolonización a partir da Segunda Guerra Mundial, e identificar as

súas principais etapas.

– Valorar o papel dos movementos nacionalistas e recoñecer os seus líderes máis carismáticos.

– Analizar o proceso descolonizador do continente asiático a través dos exemplos da loita pola independencia de

Indonesia, Indochina e a India.

– Distinguir o proceso de independencia da China, diferente ao doutros procesos asiáticos.

– Coñecer os principais conflitos que tiveron lugar ao Próximo Oriente, prestándolles especial atención aos conflitos entre

árabes e israelís.

– Valorar a importancia da conferencia de Bandung no proceso descolonizador.

– Analizar a descolonización do continente africano.

– Comprender as consecuencias da descolonización: o xurdimento do Terceiro Mundo e os problemas económicos e

sociais dos países que o engloban.

– Entender o concepto de neocolonialismo e analizar os problemas derivados da nova orde económica internacional.


fundamentada ás fontes consultadas.

– Evitar as interpretacións simplistas, dogmáticas e personalistas na análise das situacións históricas, comprendendo a

gravidade dos problemas sociais.

– Utilizar correctamente o vocabulario específico deste período histórico.

– Participar en discusións e debates cunha actitude crítica e contrutiva.

TEMA 14. O BLOQUE COMUNISTA (1947-1991)

– Coñecer o proceso de formación dos diferentes réximes comunistas na Europa oriental baixo a influencia da URSS e

establecer as diferenzas entre uns e outros.

– Analizar as transformacións sociais que se produciron nos países comunistas a final dos anos corenta (colectivización da terra,

planos quinquenais, etc.).

– Coñecer o caso da revolución chinesa

– Identificar os cambios experimentados na URSS trala morte de Stalin, así como os principais líderes políticos que se

sucederon no poder.

– Comprender as reformas políticas e económicas iniciadas por Mihaíl Gorvachov na Unión Soviética na década dos oitenta.

– Analizar o proceso de expansión do comunismo nos países do Europa do Leste durante a década dos sesenta e a súa

posterior crise trala perestroika .

– Coñecer as reformas de Gorbatxov.

– Explicar a partición de Iugoslavia.

– Explicar as causas que conduciron á desintegración territorial, política e económica da URSS e ao ascenso de Boris

Yeltsin ao poder.

12

TEMA 15. O BLOQUE CAPITALISTA (1945-1991)

– Coñecer o papel hexemónico dos EE.UU. a partir do final da Segunda Guerra Mundial e a evolución da súa economía

cara á sociedade de consumo.

– Identificar as características do sistema político norteamericano.

– Entender o maccarthismo e a caza de meigas.

– Analizar a evolución económica e demográfica de Europa Occidental na posguerra.

– Identificar os cambios que se producen en Europa coa democracia parlamentaria e social e o estado do benestar.

– Explicar o soño revolucionario da década de 1960, a crise da década de 1970 e o neoliberalismo da década de 1980

– Entender o concepto de Estado de benestar e valorar as melloras sociais conseguidas coa intervención do Estado na

economía.

– Explicar o proceso de consolidación dos sistemas democráticos no Europa de postguerra e coñecer os partidos políticos

que se alternaron no poder.

– Coñecer o proceso de construción de Europa a partir do tratado constitutivo da CEE, as institucións da UE e o seu

financimento.

– Analizar os factores que conduciron á crise económica de 1973 e valorar as medidas adoptadas polos países

industrializados por saír dela.

– Entender a reconversión do sistema aos EE.UU. e a implementación do neoliberalismo á década de 1990.

TEMA 16. O MUNDO ACTUAL

– Entender en que consiste a nova orde internacional e cal é o papel que desenvolven os Estados Unidos nel, especialmente

trala Guerra do Golfo.

– Coñecer que é o fundamentalismo islámico e cales son os principais países que favoreceron o seu xurdimento.

– Comprender que as guerras contra o terrorismo impulsadas polos Estados Unidos dividiron o apoio dos seus aliados

europeos tradicionais.

– Identificar os principais conflitos bélicos de final do século XX en Europa, Asia e África (a guerra en Bosnia e en

Kosovo, a guerra de Chechenia, os conflitos étnicos en Ruanda e Burundi, etc.)

– Analizar as causas e as consecuencias do novo tipo de terrorismo internacional xurdido tralos atentados do 11 de

Setembro nos Estados Unidos.

– Recoñecer as diferenzas entre sistemas parlamentarios e sistemas bipartidistas e sistemas multipartidistas; e estados

unitarios e federais.

– Coñecer os sistemas de escrutinio electoral que se practican no mundo.

– Analizar os principais problemas dos sistemas políticos democráticos.

– Advertir a existencia de ditaduras actuais e a violación dos dereitos humanos que se levan a termo nos países que

ostentan estes réximes políticos.

– Tomar conciencia de que en moitos países do Terceiro Mundo non están asegurados os principais dereitos da

Declaración Universal de Dereitos Humanos.


13

TEMA 1 Contidos ● Criterios de Avaliación

BLOQUE 1: CONTIDOS BLOQUE 1: CRITERIOS DE AVALIACIÓN

– Interpretación dun gráfico que representa as características da

sociedade do Antigo Réxime.

– Constatación da pervivencia da sociedade estamental no Antigo

Réxime.

– Lectura dun texto sobre os dereitos señoriais sobre os

campesiños.

– Análise de gráficos sobre as crises demográficas periódicas e as

crises de subsistencia.

– Descrición do despotismo ilustrado.

– Análise dun gráfico que reflicte o crecemento da poboación

europea ao longo do século XVIII.

– Lectura dun texto sobre os poderes do monarca propios do

absolutismo monárquico.

– Identificación nun mapa da distribución das formas de goberno

na Europa de finais do século XVIII.

Definir os trazos do Antigo Réxime describindo os seus

aspectos demográficos, económicos, políticos, sociais e

culturais.

Distinguir as transformacións no Antigo Réxime

enumerando as que lle afectan á economía, poboación e

sociedade.

Diferenciar manifestacións artísticas do Antigo Réxime

seleccionando as obras máis destacadas.


– Identificación dos cambios políticos provocados polas

revolucións do século XVII en Inglaterra e caracterización do

parlamentarismo inglés.

– Lectura de textos sobre o Parlamento Inglés.

– Comparación entre o absolutismo e o parlamentarismo inglés en

relación ao poder político, os dereitos dos cidadáns e a

participación política.

– Identificación das transformacións económicas e sociais no

século XVIII.

– Recoñecemento do aumento da produción grazas ás

manufacturas, da expansión do comercio colonial e do ascenso

da burguesía no século XVIII.

– Lectura dun texto histórico sobre a situación da burguesía en

París no século XVIII.

– Constatación do papel desempeñado polo comercio colonial nos

cambios económicos de Europa.

– Explicación das bases do pensamento ilustrado.

– Comprensión do proceso de revolución e independencia dos

Estados Unidos.

– Lectura da Declaración de Independencia, dun fragmento da

Constitución de 1787 e tamén da Carta de Dereitos.

Analizar transformacións económicas e sociais que se

produciron durante o Antigo Réxime e como afectaron e

acabaron poñendo en crise o propio Antigo Réxime.

Explicar o parlamentarismo do século XVII resumindo as

características esenciais do sistema e valorando o papel

das revolucións para alcanzar as transformacións

necesarias para logralo.

Relacionar as ideas da Ilustración co Liberalismo de

comezos do século XIX establecendo elementos de

coincidencia entre ambas as dúas ideoloxías.

14

Estándares de Aprendizaxe e Competencias Clave ● Descritores

BLOQUE 1: ESTÁND. DE APRENDIZAXE E COMPET. CLAVE BLOQUE 1: DESCRITORES

Extrae os trazos do Antigo Réxime dun texto proposto que

os conteña. C. Comunicación lingüística – C. Aprender a

aprender.

Obtén e selecciona información escrita e gráfica relevante,

utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa ao

Antigo Réxime. C. Aprender a Aprender.

Clasifica os trazos do Antigo Réxime en aspectos de-

mográficos, económicos, políticos, sociais e culturais.

C.Comunicación Lingüística. – C. Aprender a

aprender.

Distingue e caracteriza obras de arte do Rococó. Conciencia

e expresións culturais.

Identifica e describe os dereitos señoriais e las obrigas

campesiñas cara ao señor no século XVII e as súas

consecuencias económicas nun texto legal. P. 004 A. 2.

Identifica e describe os poderes do monarca no marco

do absolutismo monárquico. P. 006 A. 3.

Identifica e describe a posición económica da burguesía

no século XVIII. P. 011 A. 2.

Recoñece, a partir da interpretación dun gráfico, a

estrutura social do Antigo Réxime e as posibilidades de

ascenso social que existían. P. 004 A. 1

Xustifica a periodicidade da mortalidade durante o Antigo

Réxime, interpretando un esquema das crises de subsistencia

e un gráfico das crises demográficas periódicas. P. 005 A. 3

Distingue a distribución territorial nun mapa tralo Tratado de

Utrecht e o equilibrio europeo. P. 07 A. 5; P. 001 Anali...

Recoñece os trazos que definían a sociedade do Antigo

Réxime e que grupos sociais a compoñían. P. 005 A. 4

Recoñece o modelo económico e demográfico que

caracterizaba o Antigo Réxime. P. 005 A. 5.

Clasifica nunha táboa os trazos do Antigo Réxime segundo

sexan do ámbito social ou económico. P. 020, Com...

Completa un esquema cos trazos característicos do Antigo

Réxime. P. 020 Completa o esquema.

Recoñece O arrandeadoiro, de Fragonard, como unha obra

clave do Rococó. P. 018.


Explica as transformacións do Antigo Réxime que lles

afectan á economía, poboación e sociedade. C.

Comunicación lingüística. – Sentido de iniciativa e

espírito emprendedor.

Describe as características do parlamentarismo inglés a

partir de fontes históricas. C. Com. Ling. – Apr. a apr.

Distingue as revolucións do século XVII como formas que

promoven o cambio político do Antigo Réxime. C. Ling.

– Sentido de iniciativa...

Enumera e describe as ideas da Ilustración e as ideas do

Liberalismo de comezos do século XIX. C. lingüística.

Explica a relación entre a aplicación de novas técnicas

agrícolas ao longo do s. XVIII e o crecemento da poboación

e o aumento das manufacturas. P. 011 A. 3 e 4.

Explica a doutrina económica que impulsou o comercio

colonial no século XVIII. P. 011 A. 5; P. 013 A. 1-6.

Explica o ascenso da burguesía como consecuencia do

crecemento da economía no século XVIII. P. 011 A. 2 e 6.

Describe as características e as prerrogativas do

Parlamento Inglés e algunhas das súas leis. P. 009 A. 1, 3

e 4.

Caracteriza as dúas revolucións que tiveron lugar en

Inglaterra no século XVII e o cambio da monarquía absoluta

pola monarquía parlamentaria. P. 009 A. 2 e 4.

Explica as causas e o desenvolvemento da

Independencia dos Estados Unidos. P. 016, A. 01, 02,

03.

Describe os principios do pensamento ilustrado, como

liberdade e igualdade e as crises do Antigo Réxime. P. 015 A. 5.

Caracteriza a división de poderes que propugnaba

Montesquieu. P. 022 Comenta o texto.

Identifica a idea de soberanía nacional recollida na

Enciclopedia de Diderot como unha idea nacida da

Ilustración, base da teoría política liberal. P. 014 A. 2.

15

TEMA22

Contidos ● Criterios de Avaliación


– Interpretación de gráficos explicativos sobre as revolucións

agrícola e demográfica do s. XIX.

– Interpretación dun mapa sobre a extensión do ferrocarril por

Europa a mediados do s. XIX.

– Elaboración dunha síntese sobre as revolucións a-contecidas en

varios ámbitos que conduciron á Primeira Revolución Industrial.

– Comprensión de textos explicativos sobre os sistemas de

campos abertos e pechados e interpretación dos esquemas

asociados.

– Comprensión de textos históricos sobre as vantxes e

inconvenientes dos sistemas de campos abertos e pechados

mediante a resposta a preguntas.

– Procura de información n Internet sobre o convertedor de

Bessemer.

– Análise dos efectos da mecanización e da implantación do

sistema fabril sobre o espazo e a organización do traballo.

– Comprensión de textos históricos sobre os principios básicos do

liberalismo económico e do capitalismo.

– Argumentación sobre a adecuación do capitalismo ao novo

sistema industrial e os aspectos do Antigo Réxime que

obstaculizaban o seu desenvolvemento.

– Descrición dos barrios dunha cidade industrial en base á

observación de cadros da época.

– Caracterización da burguesía, do proletariado e da clase media

na nova sociedade industrial.

– Comprensión de textos históricos sobre o rol social da muller de

clase burguesa e de clase obreira na sociedade industrial do s.

XIX.

– Elaboración dun esquema de síntese sobre as características da

Primeira Revolución Industrial.

– Redacción dunha explicación histórica sobre o paso do

obradoiro artesanal á fábrica.

– Compleción dun cadro sobre as crises de subsistencias no

Antigo Réxime e as crises económicas no capitalismo.

– Elaboración dun gráfico sobre a evolución da poboación inglesa

entre 1730 e 1800 co fin de extraer conclusións del.

– Análise e valoración dun gravado de 1834 sobre o traballo

nunha fábrica téxtil.

– Procura de información na Internet sobre o concepto de

patrimonio industrial e valoración da súa función na sociedade

actual.

– Contextualización histórica e valoración da vida e obra de

Charles Dickens.

Describir as Revolucións Industriais do século XIX,

establecendo os seus trazos característicos e as súas

consecuencias sociais.

Obter información que permita explicar as Revolucións

Industriais do s. XIX, seleccionándoa das fontes

bibliográficas ou online nas que se encontre dispoñible.

Identificar os cambios nos transportes, agricultura e

poboación que influíron ou foron consecuencia da

Revolución Industrial do século XIX.

Enumerar os países que iniciaron a industrialización,

localizándoos adecuadamente e establecendo as rexións

onde se produce ese avance.

Utilizar o vocabulario histórico con precisión, inseríndoo no

contexto adecuado.

16



Identifica as causas da Primeira Revolución Industrial. C.

Sentido de iniciativa e espírito emprendedor – C.


Analiza comparativa e esquematicamente as dúas

Revolucións Industriais. C. Aprender a Aprender – C.


Sinala os cambios sociais máis relevantes do século XIX

asociándoos ao proceso da Revolución Industrial. C.

Ling. – C. Soc. e cív. – C. Mat., cien. e tecn.

Describe a partir dun plano a cidade industrial británica. C.


Identifica en imaxes os elementos propios da vida nunh

cidade industrial do século XIX. C. Consciencia e

expresións culturais.

Localiza nun mapa os países industrializados e as súas

rexións industriais. C. Aprender a aprender.

Explica as causas e consecuencias das crises econó-micas

e as súas posibles solucións a partir de fontes

históricas. C. Aprender a aprender.

Analiza aspectos que expliquen o desenvolvemento

económico do sector industrial dos primeiros países

industrializados, con fontes historiográficas. C. Ling.

Comenta mapas que expliquen a evolución da exten-sión

de redes de transporte: ferrocarril, estradas e canles. C.


Explica os cambios que provocou o sistema Norfolk de

rotación de cultivos e as vantaxes que supuxo respecto

á rotación trienal. P. 026 A. 1.

Interpreta esquemas representativos dos sistemas de

campos abertos e pechados e analiza as súas vantaxes

e inconvenientes. P. 029 A. 1, 5 e 6.

Analiza as causas que motivaron o crecemento da po-

boación en Gran Bretaña. P. 026 A. 2.

Comprende unha táboa cos datos demográficos da

poboación inglesa entre 1730-1800 e trasládaos en

forma de gráfico para extraer conclusións. P. 041 A. 1-2.

Analiza a nacente economía de mercado e compáraa

coa economía autosuficiente. P. 027 A. 5.

Sintetiza as diversas revolucións que provocaron a

Primeira Revolución Industrial. P. 027 A. 4; P. 038 A. 1.

Sintetiza en forma de esquema as principais

características da Primeira Revolución Industrial. P. 040

Técnicas de estudo, Elabora un esquema.

Describe os cambios que supuxo a mecanización e o

sistema fabril sobre as industrias algodoneira,

siderometalúrxica e a minaría. P. 031 A. 6 e 8.

Redacta un texto explicativo sobre os cambios que

supuxo a mecanización e o sistema fabril sobre o

espazo e a organización do traballo. P. 040 Redacta

unha…

Explica as características do liberalismo económico e o

capitalismo. P. 033 A. 1, 3, 4 e 5.

Caracteriza a burguesía e o proletariado e establece as

diferenzas entre as dúas clases sociais. P. 035 A. 4 e 6.

Analiza con sentido crítico o papel da muller na so-

ciedade industrial do s. XIX. P. 036 A. 1, 2, 5, 6 e 7.

Describe a cidade industrial británica a partir dun plano

de Londres. P. 042 A. 1 Observa o plano.

Describe o estilo de vida da burguesía e do proletariado

a partir da análise de varias pinturas. P. 038 A. 1-3.

Explica as novas formas de traballo industrial en base á

observación de pinturas. P. 038 A. 4; P. 042 A. 1.

Identifica nun mapa as rexións máis industrializadas de

Europa a mediados do s. XIX. P. 025 A nova era…

Localiza nun mapa as principais cidades europeas e

explica as causas do seu crecemento. P. 035 A. 5.

Explica as causas e as consecuencias das crises de

sobreprodución. P. 033 A. 2.

Describe as diferenzas entre as crises económicas do

Antigo Réxime e do capitalismo. P. 040 Completa o…

Le textos históricos sobre o debate entre defensores e

detractores do sistema de campos pechados e identifica

os seus principais argumentos. P. 029 A. 3-4.

Interpreta e analiza nun mapa a extensión do ferrocarril

por Europa en 1880, sinalando as zonas cunha maior

densidade ferroviaria. P. 027 A. 3.

17



– Identificación das causas da Revolución Francesa.

– Descrición da evolución dos prezos do pan antes da Revolución

e relación co malestar popular.

– Descrición dos motivos que conduciron á convocatoria de

Estados Xerais en Francia en 1789 e que proceso iniciaron.

– Descrición das circunstancias que levaron a crear a Asemblea

Nacional Constituínte (1789-1791).

– Lectura dun fragmento do Decreto da Asemblea Nacional que

recolle a abolición do réxime feudal.

– Descrición da monarquía constitucional (1791-1792).

– Lectura da Declaración de Dereitos do Home e do Cidadán de

1789 e constatación dos dereitos naturais que se consagran nela.

– Análise dun esquema que reflicte o sistema político establecido

coa Revolución e a división de poderes entre executivo,

lexislativo e xudicial.

– Caracterización da radicalización durante a etapa republicana

(1792-1799).

– Distinción entre a república girondina, a república xacobina e a

república burguesa moderada.

– Lectura dun texto sobre os principios xacobinos.

– Recoñecemento da obra de Napoleón Bonaparte e da súa

influencia no conxunto de Europa.

– Xustificación de se o réxime de Napoleón liquidou a revolución

en Francia ou consolido os cambios revolucionarios.

– Identificación nun mapa das conquistas napoleónicas en 1812.

– Relación entre a expansión das ideas liberais en Europa e o

xurdimento do nacionalismo.

– Definición das características do liberalismo e do nacionalismo.

– Descrición de Restauración en Europa despois do Congreso de

Viena.

– Identificación das primeiras revolucións liberais en Europa na

década de 1820 e da segunda ondada revolucionaria da década

de 1830.

– Caracterización da Revolución de 1848 e das reivindicacións

sociais e políticas e a súa relación coa etapa xacobina da

Revolución Francesa.

– Xustificación de por que 1848 foi o espertar das nacións.

– Descrición da cronoloxía da unificación italiana.

– Identificación da formación do Estado alemán.

– Constatación da influencia das ideas liberais en América e dos

seus efectos na independencia de diversos países de América

Latina.

– Elaboración dun eixe cronolóxico sobre a independencia de

América Latina (1804-1844).

Analizar a evolución política, económica, social, cultural e de

pensamento que caracteriza a primeira metade do século

XIX distinguindo os feitos, personaxes e símbolos.

Explicar a partir de información obtida na Internet, a

Revolución Francesa de 1789 incluíndo cada idea obtida

nas causas, no desenvolvemento e tamén nas

consecuencias.

Identificar o Imperio Napoleónico localizando a súa

expansión europea e establecendo as súas consecuencias.

Analizar a transcendencia que tivo para Europa o Congreso

de Viena e a restauración do Absolutismo identificando

as súas consecuencias para os diversos países implicados.

Identificar as revolucións burguesas de 1820, 1830 e 1848,

relacionando as súas causas e desenvolvemento.

Coñecer o proceso de Unificación de Italia e Alemaña,

obtenndo o seu desenvolvemento a partir da análise de

fontes gráficas.

Descubrir as manifestacións artísticas de comezos do século

XIX, obtenndo información de medios bibliográficos ou da

Internet e presentándoa adecuadamente.

Analizar utilizando fontes gráficas a independencia de

Hispanoamérica.

18



Realiza eixes cronolóxicos que inclúan diacronía e sincronía

dos acontecementos da primeira metade do século XIX.

C. Matemática...

Explica as causas da Revolución Francesa de 1789. C.


Explica esquematicamente o desenvolvemento da

Revolución Francesa. C. Comunicación lingüística – C.


Identifica nun mapa histórico a extensión do Imperio

Napoleónico. C. Aprender a aprender.

Analiza as ideas defendidas e as conclusións do Congreso de

Viena relacionándoas coas súas consecuencias. C. Com.

Lingüís. – C. Aprender a aprender.

Compara as causas e o desenvolvemento das revolucións de

1820, 1830 e 1848. C. Com. Lingüís. – C. Aprender a

aprender.

Describe e explica a Unificación de Italia e a unificación de

Alemaña a partir de fontes gráficas. C. Com. Lingüís. –

C. Aprender a aprender.

Establece as características propias da pintura, da escultura e

da arquitectura do Neoclasicismo e do Romanticismo a

partir de fontes gráficas. Conciencia e expresións

culturais.

Realiza un friso cronolóxico explicativo da Independencia

das colonias hispanoamericanas ao comezo do século

XIX. Competencia matemática...

Analiza un eixe cronolóxico coas etapas da Revolución

francesa, da época napoleónica e das Revolucións

Liberais e dos nacionalismos. P. 045 As Revolucións…

Explica o rexeitamento do Terceiro Estado dun sistema

político e social que o marxinaba e a convocatoria por

parte da nobreza dos Estados Xerais para rexeitar a

reforma fiscal de Luis XV. P. 047 A. 4.

Explica a secuencia de acontecementos que acabou co

Antigo Réxime e detalla o novo réxime político en

Francia que non puido consolidarse. P. 047 A. 5 e 6.

Explica a radicalización da etapa republicana (1792-

1799): república xirondina, república xacobina e

república burguesa moderada. P. 051 A. 4-7.

Completa un cadro comparando o poder, a sociedade, o

sistema económico e fiscal e a organización xudicial antes

e durante a Revolución francesa. P. 062 Completa…

Identifica nun mapa os países que se viron afectados

pola expansión napoleónica. P. 053 A. 4.

Describe o intento das potencias europeas de restaurar

a orde anterior ao Imperio napoleónico e á Revolución

francesa no Congreso de Viena. P. 055 A. 3.

Identifica por que os ideales liberais e nacionais se

opuñan ao sistema da Restauración impulsada no

Congreso de Viena. P. 055 A. 4.

Explica a primeira ondada revolucionaria dos partidarios

do liberalismo entre o 1820 e o 1824 contra a represión

das autoridades absolutistas. P. 055 A. 5 e 6.

Explica a segunda ondada revolucionaria en Europa en

1830 e o establecemento de gobernos liberais

moderados na Europa occidental. P. 055 A. 5 e 6.

Identifica as reivindicacións sociais e políticas emerxidas

na Revolución de 1848 e o espertar das nacións que

supuxo. P. 056 A. 1; P. 057 A. 4-6

Describe a Unificación de Italia a partir da lectura de

textos de Garibaldi e de Cavour e da consulta dun mapa.

P. 059 A. 1-3

Describe a Unificación de Alemaña a partir da lectura de

textos de Müller, Von Bismarck e Federico Guillerme IV, rei

de Prusia, e a consulta dun mapa. P. 059 A. 4-6.

Completa un cadro comparativo da Unificación de Italia e

de Alemaña. P. 059 A. 7

Interpreta o cadro A coroación de Napoleón, de Jacques-

Louis David, un dos pintores que mellor encarnaron o

espírito do Neoclasicismo. P. 052 A. 1

Interpreta o cadro A liberdade guiando o pobo, de

Eugène Delacroix, un dos pintores que mellor

encarnaron o espírito do Romanticismo. P. 055 A.3

Elabora un eixe cronolóxico que amosa cada país de

América Latina independizado e a súa data de

independencia. P. 064 Elabora un eixe…

19



– Constatación do nacemento dunha nova sociedade de clases no

século XIX.

– Identificación dos dous grupos sociais que se conformaron no

sistema económico capitalista e por que apareceu un novo tipo

de conflito social.

– Descrición das orixes do mundo obreiro.

– Lectura das Combination Acts, as leis que prohibían a

asociación dos traballadores para defender os seus intereses.

– Caracterización dos primeiros conflitos e identificación do

ludismo como a primeira resposta de protesta dos traballadores

ante a súa situación laboral e das accións que se levaron a cabo.

– Descrición das condicións laborais e de vida dos obreiros no

século XIX.

– Interpretación dun gráfico sobre os gastos diarios dunha familia

obreira.

– Lectura dun texto de Engels sobre o traballo infantil.

– Identificación das novas ideoloxías políticas que denunciaban os

abusos do capitalismo liberal.

– Distinción entre o socialismo utópico, o pensamento marxista e

as correntes anarquistas.

– Lectura dun fragmento do Manifesto comunista de Marx e

Engels.

– Lectura dun texto de Bakunin que manifesta as ideas

anarquistas.

– Caracterización das primeiras organziacións obreiras: o

nacemento dos sindicatos e do cartismo.

– Explicación das características da Primeira Internacional.

– Explicación das causas do fracaso da Primeira Internacional.

– Descrición da evolución do movemento obreiro entre os anos

1875 e 1914).

– Análise de por que e cando naceron os partidos socialistas e

cales eran os seus obxectivos.

– Explicación dlas características da Segunda Internacional.

– Recoñecemento en gráficos da evolución positiva do salario real

nalgúns estados europeos.

– Resumo das melloras laborais e dos avances dos dereitos sociais

dos traballadores.

– Compleción dun cadro comparativo das características

(organización, ideario, participantes, obxectivos, etc.) da

Primeira e da Segunda Internacional.

– Elaboración dun cartel dixital sobre as demandas obreiras no

século XIX.

– Constatación nunha imaxe da división de clases como o

principal conflito social a partir do século XIX.

Describe as características do traballo e da sociedade industrial

durante o século XIX prestándolles especial atención ás

condicións de vida das clases populares.

Empregar fontes documentais e interpretalas para coñecer

diferentes doutrinas políticas ou ideolóxicas presentes no

século XIX.

Analizar e describir as correntes de pensamento que pretenden

mellorar a situación dos obreiros do século XIX e reivindicar

dereitos ou sistemas políticos alternativos.

20



Explicar os aspectos básicos das sociedades europeas do século

XIX e os grupos sociais que a conforman. Comunicación

Lingüística – C Aprender a aprender.

Describir as condicións de traballo dos traballadores

industriais do século XIX e comprende a súa dureza.

Comunicación Lingüística – Soc. e Cívicas.

Le e interpreta textos representativos de diferentes

ideoloxías. Comunicación Lingüística – Soc. e Cívicas.

Compara as correntes de pensamento social da época da

Revolución Industrial: socialismo utópico, socialismo

científico e anarquismo. C. Comunicación Lingüística –

C Aprender a aprender – C. Sentido de iniciativa e


Distingue e explica as características dos tipos de

asociacionismo obreiro. C. Aprender a Aprender – C. –

C. Lingüística – C. Matemática... – Sentido de iniciativa

e espírito emprendedor.

Explica como eran as vivendas e os barrios dos

traballadores no século XIX. P. 071 A. 4.

Analiza un gráfico sobre os gastos diarios dunha familia

obreira e recoñece que o traballo apenas permitía a

supervivencia dunha familia obreira. P. 071 A. 5.

Distingue as condicións laborais e de vida dos obreiros

no século XIX. P. 071 A. 1 a 3.

Explica as condicións de traballo infantil e en que

medida lle afectaba ao desenvolvemento dos nenos. P.

071 A. 6.

Le un texto de Karl Marx e infire o eixe esencial das

relacións sociais, segundo o marxismo. P. 072 A. 1.

Le textos de Proudhon e de Bakunin e infire deles os

principios básicos do anarquismo. P. 073 A. 2.

Le textos históricos que lle permiten comparar o

socialismo utópico, o pensamento marxista e as

correntes anarquistas. P. 073 A. 3-6.

Analiza a Acta fundacional da Asociación Internacional

de Traballadores. P. 075, A. 2.

Explica que foi a Segunda Internacional e que lle

achegou ao movemento socialista e obreirismo. P.079 A.

5.

Explica o enfrontamento entre as ideas do socialismo

marxista e as do anarquismo como unha causa do

fracaso da Primeira Internacional. P. 077 A. 1-6.

Compara nun cadro os aspectos importantes (fundación

e cronoloxía, organización, participación e ideoloxía,

extensión, obxectivos e reivindicacións e feitos) da

Primeira e a Segunda Internacional. P. 084 Completa…

Recoñece as primeiras respostas de protesta dos

traballadores ante a situación de explotación laboral que

sufrían. P. 069 A. 3 e 4.

Explica por que os traballadores empezaron a asociarse

en sindicatos. P. 074 A. 1; P. 075 A. 3

Caracteriza as asociacións Socorros Mutuos, as Trade

Unions e a Great Trade Union como as primeiras

asociacións de traballadores creadas entre os anos 1820

e 1830. P. 075 A. 3

Explica que foi o cartismo e a importancia que tivo para

a organización política da clase obreira. P. 075 A. 4.

Explica as características da Primeira Internacional (a

primeira Asociación Internacional de Traballadores),

como se organizaba e as súas reivindicacións. P. 075 A.

5.

Describe a evolución do movemento obreiro de carácter

anarquista e a súa consolidación no anarcosindicalismo.

P. 078 A. 1; P. 079 A. 3

Explica as causas do nacemento dos sindicatos e os

partidos socialistas, as súas características e os seus

obxectivos. P. 079 A. 4.

Explica algún dos avances en dereitos sociais dos

traballadores conseguido grazas ao asociacionismo

obreiro, como a mellora do salario. P. 081 A. 2.

21



– Identificación das principais innovacións tecnolóxicas da

Segunda Revolución Industrial e a súa afectación na industria e

na vida das persoas.

– Constatación nun gráfico de como a Segunda Revolución

Industrial cambiou a estrutura da produción mundial en 1913.

– Análise nun gráfico do aumento do comercio internacional entre

1880 e 1928.

– Análise nun mapa das migracións europeas entre 1800 e 1914.

– Lectura de textos de Taylor e Ford para caracterizar e distinguir

os novos métodos de produción: o taylorismo e o fordismo.

– Elaboración dunha presentación sobre o Ford T, un novo

vehículo popular.

– Xustificación de por que as empresas tenderon á concentración

industrial.

Describir as Revolucións Industriais do século XIX,

establecendo os seus trazos característicos e as súas

consecuencias sociais.

Obter información que permita explicar as Revolucións

Industriais do s. XIX, seleccionándoa das fontes

bibliográficas ou online nas que se encontre dispoñible.


– Descrición nun gráfico de chaves das causas do imperialismo:

causas políticas e demográficas, económicas, culturais e

ideolóxicas.

– Caracterización da expansión colonial e da resistencia á

conquista.

– Identificación nun mapamundi da repartición colonial e das

guerras que se derivaron disto.

– Elaboración dun cadro coas colonias que posuía cada imperio en

1914.

– Descrición da organización política e administrativa que se

crearon nas colonias.

– Procura na Internet de información sobre a administración

colonial no congo Belga a través de fotografías da época.

– Constatación do impacto da dominación europea sobre os pobos

colonizados no ámbito económico, político e social e cultural.

– Observación dun gráfico sobre o funcionamento da economía

colonial.

– Lectura de textos históricos para analizar os argumentos dos

colonizadores a favor da expansión colonial e as críticas que

rrecibiron dalgúns dos seus contemporáneos.

– Observación e comentario dunha caricatura sobre o

colonialismo francés.

– Xustificación de se a expansión colonial supuxo unha primeira

globalización.

– Procura de información na Internet sobre a vida de Cecil Rhodes

e constatación do seu carácter representativo do espírito colonial

británico.

Describir a expansión imperialista de europeos, xaponeses e

estadounidenses a finais do século XIX, establecendo as

súas consecuencias.

Localizar xeograficamente os territorios colonizados no

século XIX polas diferentes potencias coloniais.

22



Explica razoadamente a evolución cara á II Revolución

Industrial. C. Comunicación lingüística – Sentido de

iniciativa e espírito emprendedor.

Analiza comparativa e esquematicamente as dúas

Revolucións Industriais. Sentido de iniciativa e espírito

emprendedor – C. Aprender a aprender.

Explica as principais innovacións tecnolóxicas da

Segunda Revolución Industrial e as súas consecuencias

sociais e económicas. P. 091, Act. 2 e 3.

Explica as causas da Segunda Revolución Industrial,

como o uso da electricidade, os novos medios de

transporte, a expansión das redes de telegrafía e o

desenvolvemento de novos produtos. P. 090 A. 1; P. 091

A. 3

Explica as causas do crecemento demográfico en

Europa froito da segunda ondada de industrialización e a

emigración da poboación europea a outros países. P.

091 A. 4.

Analiza con sentido crítico o taylorismo e o fordismo. P.

093 A. 1-5.

Distingue as innovacións consecuencia da segunda

revolución industrial en comparación coa primeira. P.

102 A. 1

Analiza e compara as dúas Revolucións Industriais

mediante un esquema. P. 104 Elabora un mapa…


Identifica e explica razoadamente as causas e as

consecuencias da expansión colonial da Segunda Metade

do século XIX. C. Aprender a aprender – C.

Comunicación lingüística. – C. Sentido de iniciativa e

espírito...

Localiza nun mapamundi as colonias das distintas potencias

imperialistas. C. Aprender a Aprender

Explica nun gráfico de chaves os factores impulsores dla

formación de imperios coloniais: políticos, demográficos,

económicos, culturais e ideolóxicos. P. 095 A. 2.

Explica como se organizaron administrativamente os

imperios coloniais e os diversos tipos de dominación

exercida pola metrópole. P. 095 A. 2.

Identifica as consecuencias da dominación europea para

os pobos colonizados a partir da lectura de fontes

secundarias. P. 099 A. 3.

Recoñece as consecuencias da dominación europea

sobre os pobos colonizados no ámbito económico,

político, social e cultural. P. 099 A. 3.

Completa un cadro cos oito principais conflitos coloniais,

indicando a cronoloxía, os países implicados, as causas

e a súa resolución. P. 097 A. 3.

Relaciona os conflitos desatados a causa da expansión

colonial co aumento da tensión internacional previa á

Primeira Guerra Mundial. P. 097 A. 4.

Concibe a expansión colonial como unha primeira

globalización mundial a partir dos textos lidos e dos

gráficos analizados. P. 102 A. 4.

Analiza os aspectos positivos e negativos da

colonización e xustifica se a expansión colonial tivo un

cariz máis civilizador ou máis dominador. P. 101 A. 4.

Localiza en dous mapas a distribución das colonias e

conclúe cal é a principal potencia colonizadora. P. 088 e

089 A dominación europea do mundo...

Localiza nun mapamundi as colonias de cada imperio no

século XIX para poder elaborar un cadro descritivo. P.

097 A. 1.

23



– Caracterización profunda da monarquía liberal da Gran Bretaña.

– Constatación nunha táboa da ampliación do voto en Gran

Bretaña entre 1831 e 1885.

– Descrición da evolución do II Imperio á III República en

Francia.

– Identificación nun gráfico do sistema político da Alemaña de

Bismarck

– Lectura dun texto sobre o imperialismo alemán.

– Comparación dos sistemas políticos de Gran Bretaña, Francia e

Alemaña e constatación do máis democrático e do máis

autoritario.

– Caracterización da Inglaterra vitoriana.

– Identificación en imaxes do ideal de vida das clases acomodadas.

– Constatación en imaxes das diferenzas sociais na Inglaterra

vitoriana entre a clase alta e a clase obreira.

– Caracterización de Francia como modelo de república

democrática.

– Identificación nun gráfico das institucións da terceira república.

– Xustificación da ampliación de dereitos e libertades que tivo

lugar na III República.

– Identificación dos símbolos da República.

– Relación entre o proceso de crecemento económico alemán e o

reforzamento do nacionalismo e o militarismo no país.

– Caracterización do modelo industrial alemán e comparación co

británico.

– Análise de gráficas sobre o crecemento demográfico e a

expansión do comercio en Alemaña entre 1880 e 1913.

– Descrición das características da monarquía dual Austria-

Hungría e de como se gobernaba en cada un dos territorios.

– Identificación do problema de nacionalidades ao que se

enfrontaba o Imperio austrohúngaro.

– Descrición das características territoriais do imperio ruso e da

súa forma de goberno e do seu sistema económico e social a

mediados do século XIX.

– Análise das reformas introducidas polo tsar Alexandre II e das

súas consecuencias.

– Xustificación de como se converteron os EE.UU nunha nación

cun enorme territorio e nunha gran potencia económica.

– Explicación das causas que conduciron á guerra civil nos

Estados Unidos.

– Descrición do proceso de industrialización do Xapón.

– Comparación do sistema político de Gran Bretaña e dos Estados

Unidos a principios do século XX.

Describir as transformacións e conflitos xurdidos a finais do

século XIX e comezos do século XX distinguindo o seu

desenvolvemento e os factores que provocaron o seu

inicio.

Analizar diversos tipos de imaxes para comprender, coñecer e

recrear a vida cotiá de Europa entre 1870 e 1914.

Analizar a evolución política, social e económica dos

principais países europeos, además de Xapón e dos

Estados Unidos a finais do século XIX presentando

información que explique tales feitos.

24



Sintetiza en diferentes tipos de documentos os aspectos

clave da organización social, económica e política de

Europa entre 1870 e 1914. C. Aprender a aprender. – C.


Explica a partir de imaxes as características que permiten

identificar a Inglaterra Vitoriana. Conciencia e


Analiza con detalle a evolución durante a Segunda Metade

do século XIX de Inglaterra, Francia, Imperio

Austrohúngaro, Rusia, Estados Unidos e Xapón. C.

Aprender a apr... – Com. ling. – C. Sentido de la

iniciativa...

Identifica e explica razoadamente os feitos que converten a

Alemaña durante o mandato de Bismarck nunha potencia

europea. C. lingüística... – C. matemática... –

Aprender...

Interpreta un eixe cronolóxico que reflicte os

acontecementos que tiveron lugar no período entre as

revolucións liberais e a Primeira Guerra Mundial e as leis

que iniciaron estes cambios. P. 109 As grandes...

Explica as características comúns que presentaban os

países con reximes liberais democráticos. P. 111 A. 2.

Distingue as diferenzas entre Gran Bretaña, Francia e

Alemaña e identifica que país tiña o sistema político

máis democrático e cal o máis autoritario. P. 111 A. 3.

Identifica unha mostra do esplendor e a potencia da in-

dustria británica na época vitoriana nunha imaxe da

exposición universal de Londres de 1851. P. 113 A. 2.

Observa imaxes e explica diferenzas entre os grupos

sociais da Inglaterra Vitoriana, os valores predominantes e

o ideal de vida das clases acomodadas. P. 113 A. 3.

Elabora un eixe cronolóxico que reflicte os gobernos e

monarcas de cada estado e os feitos máis importantes

ocorridos en cada etapa. P. 128 Completa o eixe.

Identifica e explica as causas do predominio do Reino

Unido no comercio mundial. P. 113 A. 1.

Describe o funcionamento do modelo de república

democrática en Francia (III República) e a ampliación de

dereitos e liberdades que impulsou. P. 113 A. 1 e 2.

Explica as características da monarquía dual de Austria-

Hungría e como se gobernaba en cada territorio. P. 119

A. 4.

Xustifica a que problema de nacionalidades se

enfrontaba o Imperio austrohúngaro. P. 119 A. 5.

Explica as características territoriais, políticas,

económicas e sociais do Imperio Ruso. P. 121 A. 3.

Explica as reformas que introudciu o tsar Alexandre II,

por que se paralizaron e as consecuencias que se

derivaron disto. P. 121 A. 4.

Explica como se converteron os EE.UU nunha nación

cun enorme territorio e nunha gran potencia económica.

P. 123 A. 6.

Explica cando e por que no Xapón se iniciou un proceso

de industrialización e que características tivo. P. 123 A. 7.

Explica as características da industria alemá, baseada

nas técnicas e experiencias da revolución industrial

inglesa e a estreita colaboración coa banca e co Estado.

P. 117 A.1 e 2.

Analiza o crecemento da poboación durante o mandato

de Bismarck como unha das razóns do crecemento

económico de Alemaña. P. 117 A. 3.

Explica cal era a posición alemá no comercio mundial

durante o mandato de Bismarck e como se reflectía nas

exportacións. P. 117 A. 4.

Explica que medidas tomou Alemaña con respecto á

moeda e á banca e caracteriza a relación existente entre

o Estado e os homes de negocios. P. 117 A. 5.

25



– Identificación do imperialismo e do nacionalismo como as

causas da Primeira Guerra Mundial.

– Descrición dos dous bloques de alianzas que se formaron e as

aspiracións de cada un deles: a Tripla Alianza e a Tripla

Entente.

– Xustificación de por que se calificou de “Paz Armada” o período

anterior á guerra.

– Identificación do acontecemento que supuxo o estalido da

Primeira Guerra Mundial.

– Identificación, a partir de fontes primarias e secundarias, das

responsabilidades dos diferentes causantes da guerra.

– Xustificación da responsabilidade de Alemaña no estalido da

guerra a partir da lectura de textos.

– Análise nun cadro do potencial dos países implicados no

conflito.

– Identificación nun mapa do desenvolvemento da Primeira

Guerra Mundial.

– Descrición da primeira fase da guerra: A guerra de movementos

(1914).

– Explicación da guerra de trincheiras (1915-1916).

– Lectura dn texto descritivo de como era a vida nas trincheiras.

– Descrición das circunstancias que conduciron á crise de 1917 e

ao armisticio.

– Descrición nun cadro sinóptico das consecuencias demográficas,

económicas e sociais inmediatas do conflito.

– Análise nun gráfico das débedas interaliadas no ano 1919.

– Análise dun gráfico que recolle as causas do colapso alemán.

– Constatación da mobilización das mulleres durante a guerra a

partir da lectura de textos e da observación de gráficos.

Comparar sinteticamente os distintos sistemas de alianzas do

período da Paz Armada.

Distinguir os acontecementos que conducen á declaración

dlas hostilidades da Primeira Guerra Mundial,

desenvolvendo as súas etapas e as súas consecuencias.

Localizar fontes primarias e secundarias (en bibliotecas, a

Internet, etc.) e extraer información de interese,

valorando criticamente a súa fiabilidade.

Utilizar o vocabulario histórico con precisión, inseríndoo no

contexto histórico de finais do século XIX e comezos do

XX.


– Descrición dos tratados de paz trala Gran Guerra.

– Descrición da creación da Sociedade de Nacións para supervisar

o cumprimento dos tratados e protexer as minorías nacionais dos

Estados.

– Identificación nun mapa da situación territorial de Alemaña

despois do Tratado de Versalles.

Identificar os Tratados de Paz da I Guerra Mundial

establecendo como unha consecuencia o xurdimento da

Sociedade de Nacións.

26



Describe as alianzas dos países máis destacados durante a

Paz Armada. C. Lingüística... – C. Sentido de iniciativa e


Identifica a partir de fontes históricas ou historiográficas as

causas da I Guerra Mundial. C. Sentido de iniciativa... –

C. aprender a apr. – C. Com. Lingüística..

Comenta símbolos conmemorativos vinculados á I Guerra

Mundial. Sent. Iniciativa... – Conciencia e expr. Cult.

– C. dixital.

Analiza e explica as distintas etapas da Gran Guerra a partir

de mapas históricos. C. Aprender a aprender – C.

Comunicación ling.

Extrae conclusións de gráficos e imaxes sobre as

consecuencias da I Guerra Mundial. C. Matemática... –

Conciencia e expr... – Aprendre a apr. – C. Com. ling.

Describe as alianzas entre potencias firmadas durante a

Paz Armada e as aspiracións. P. 134 A. 1; P. 135 A. 6.

Xustifica por que se califica de “paz armada” o período an-

terior á Primeira Guerra Mundial. P. 135 A. 7; P. 137 A. 2.

Xustifica por que o imperialismo e o nacionalismo foron

as causas da Primeira Guerra Mundial. P. 135 A. 8.

Le e analiza que países tiveron a responsabilidade no

estalido da guerra. P. 137 A. 3; P. 146 A. 1.

Recoñece en debuxos e caricaturas a atribución da res-

ponsabilidade do conflito a certos países. P. 137 A. 2 e 3

Xustifica por que o 11 de novembro é festivo en moitso

países, xya que en tal día de 1918 se asinou o Armisticio

entre os Aliados e o Imperio alemán. P. 139 A. 7.

Recoñece a función propagandística dos carteis durante

a I Guerra Mundial. P. 141 A. 1.

Xustifica por que a batalla de Verdún se converteu no

símbolo da Guerra. P. 146 A. 3.

Analiza a pintura A guerra de Otto Dix e describe a in-

tención do autor de transmitir o horror da guerra e os

sentimentos que xera. P. 149 Analizar unha pintura…

Identifica as trincheiras como un símbolo da Gran

Guerra. P. 151 A. 6 As trincheiras….

Elabora un mapa conceptual sobre as fases da guerra,

os países participantes, a evolución das frontes e as

batallas. P. 139 A. 5.

Explica a importancia do ano 1917 para o

desenvolvemento e o desenlace da Guerra. P. 139 A. 6.

Explica que fases tivo a guerra e que caracterizou cada

unha delas. P. 146 A. 3.

Completa un cadro caracterizando a I Guerra Mundial. P.

148 Completa o…

Explica o aumento de mulleres traballadoras de municións

no Reino Unido ao longo do conflito. P. 141 A. 2.

Explica a partir de imaxes que tipos de traballo

desenvolveron as mulleres na retaguarda. P. 141 A. 2.

Elabora un esquema das consecuencias demográficas,

económicas e sociais da guerra. P. 143 A. 7.

Analiza os efectos demográficos da guerra a partir

dunha pirámide de poboación. P. 150 A. 3 Analiza…

Describe as novas fronteiras de Europa e os novos es-

tados xurdidos trala Primeira Guerra Mundial. P. 145 A. 4


Explica os acordos dos Tratados de Paz da I Guerra

Mundial e analiza as súas consecuencias a curto prazo.

Localiza en un mapamundi las colonias de las distintas

Explica como se elaboraron os cinco tratados de paz e

que condicións estipulaba cada unn deles. P. 143 A. 5.

Explica que foi “a paz dos vencedores” e o malestar

social que desencadeou. P. 143 A. 6; P. 150 A. 1.

Explica que era a Sociedade de Nacións, que obxectivos

perseguía e que institucións a compoñían. P. 145 A. 2

27



– Descrición da sociedade e da economía rusas a principios do

século XX.

– Análise dos grupos e dos partidos políticos existentes en Rusia.

– Explicación da oposición do tsarismo, que grupos sociais

participaban nesta oposición e as súas aspiracións.

– Descrición dla revolución de 1905 e as reformas económicas e

políticas emprendidas polo tsar promovidas no Manifesto de

Outubro.

– Lectura dun texto que recolle as peticións dos obreiros para

mellorar as súas condicións.

– Análise das causas que levaron á Revolución de Febreiro de

1917.

– Constatación da difícil conxuntura creada pola guerra mundial

en 1917 a partir dun gráfico que resumen o descenso do poder

adquisitivo, o aumento das folgas e o número de vítimas.

– Descrición da caída do tsarismo despois da Revolución de

Febreiro.

– Lectura da Primeira Declaración do goberno provisional trala

caída do goberno.

– Descrición dos sóviets, da súa composición e dos seus

obxectivos.

– Xustificación de por que os grupos políticos que loitaran xuntos

contra o tsarismo se dividiron despois da revolución.

– Caracterización da revolución emprendida polos bolxeviques en

outubro de 1917.

– Lectura das Teses de Abril de Lenin e constatación das

propostas de actuación que lanzou.

– Constatación dos erros do goberno provisional que

desencadearon a Revolución de Outubro.

– Observación do cadro da toma do Palacio de Inverno e escritura

dunha crónica dos feitos.

– Descrición das medidas tomadas polos sóviets tras alcanzar o

poder e os obxectivos que pretendían.

– Identificación das consecuencias territoriais que tivo para Rusia

a paz con Alemaña.

– Explicación das causas que conduciron á guerra civil, dos

bandos que se enfrongaban e do desenlace da guerra.

– Descrición das consecuencias para a poboación que tivo o

comunismo de guerra no ámbito económico e político.

– Constatación da organización da URSS segundo a constitución

de 1923 a partir dun esquema e do predominio do partido

comunista sobre o estado.

– Explicación das consecuencias que tivo para a evolución da

URSS da chegada de Stalin ao poder.

– Análise de carteis de propaganda bolchevique.

Analizar como era a sociedade rusa antes da revolución de

1917 e recoñecer os factores que favoreceron o estalido

desta revolución.

Establecer unha cronoloxía dos principais acontecementos

da Revolución de 1917.

Explicar o desenvolvemento da Revolución Rusa de 1917 e

os seus protagonistas máis significativos e establecendo

as súas consecuencias.

28



Identifica e explica algunhas das causas da Revolución Rusa

de 1917. C. Aprender a aprender. – C. Dixital – C. Com.

Ling. – C. Matemática...

Sitúa correctamente os principais acontecementos e etapas

da Revolución de 1917. C. Aprender a aprender. – C.

Dixital – C. Com. Ling. – C. Matemática...

Compara a Revolución Rusa de Febreiro de 1917 coa de

Outubro de 1917. C. Aprender a Aprender – C. Dixital –

C. Comunic. ling. – Sentido de iniciativa e espírito...

Describe os principais acontecementos, actores e ideoloxías

implicadas na Revolución Rusa de 1917. . C. Aprender a

Aprender – C. Dixital – C. Comunic. ling. – Sentido de

iniciativa e espírito...

Identifica os problemas da economía e da sociedade

rusas a principios do século XX. P. 155 A. 1.

Visiona un vídeo e identifica os principais problemas

sociais de Rusia entre 1900 e 1914. P. 171 Act. 5

Nicolás II, o último tsar.

Explica cales eran as principais forzas da oposición ao

tsar, a que grupos sociais representaban e a que

aspiraba cada un deles. P. 155 A. 2.

Identifica as causas da revolución de 1905 e as

pequenas reformas económicas e políticas que o tsar

anunciou no Manifesto de Outubro. P. 155 A

Revolución…

Explica as diferenzas entre a industrialización de Rusia e

a de Gran Bretaña e Alemaña. P. 170 A. 2.

Explica os factores que produciron o colapso do réxime

tsarista en 1917. P. 157 A. 2.

Elabora un eixe cronolóxico situando os acontecementos

da Revolución Rusa. P. 168 Sitúa no tempo.

Elabora unha presentación dixital describindo os

acontecementos da Revolución Rusa de Febreiro a

Outubro. P. 168 Elabora unha presentación dixital.

Completa un cadro descritivo e comparativo das causas,

dos obxectivos, dos protagonistas, dos acontecementos

e dos resultados da Revolución de 1905, da Revolución

de Febreiro de 1917 e da Revolución de Outubro de

1917. P. 168 Completa os cadros.

Completa un cadro comparativo dos grupos políticos en

Rusia, o grupo social que representaban, o programa e

os obxectivos que perseguían e o papel que

desempeñaron dentro da Revolución de 1917. P. 168

Completa os cadros

Compara o goberno establecido en Rusia tralas

revolucións de 1905, de Febreiro de 1917 e de

Outubro de 1917 e establece as diferenzas entre elas.

P. 166 A. 2.

Explica a revolución proletaria proposta por Lenin, que

contrastaba coa revolución liberal-burguesa iniciada en

Febreiro. P. 159 A. 1 e 3.

Identifica a situación de Rusia no verán de 1917 e os

enfrontamentos políticos que se estaban evidenciando.

P. 159 A. 3.

Identifica os erros que cometeu o goberno provisional

xurdido trala Revolución de Febreiro que conduciron ao

estalido da Revolución de Outubro. P. 159 A. 4.

Diferenciar e explicar os puntos de vista bolxeviques e

os do goberno provisional xurdido da Revolución de

Febreiro. P. 159 A. 6.

Explica as medidas tomadas polos sóviets tras

conseguir alcanzar o poder e os obxectivos que

pretendían. P. 161 A. 4.

29



– Descrición dos efectos económicos da Primeira Guerra Mundial

a partir dla lectura de textos e da análise de gráficos.

– Xustificación do problema recorrente na década de 1920 que

representaron as reparacións de guerra e a débeda interaliada.

– Identificación nun esquema do Plan Dawes, que fraccionaba o

importe dos pagamentos alemáns e propula o fortalecemento do

marco.

– Identificación dos factores que converteron os Estados Unidos

na primeira potencia económica mundial.

– Análise nun gráfico do crecemento da economía estadounidense.

– Descrición dos factores que propiciaron a prosperidade dos

EE.UU na década de 1920 e dos seus aspectos positivos e

negativos.

– Lectura dun texto sobre a popularidade do coche.

– Descrición dos desequilibrios e das desigualdades aparecidos na

sociedade estadounidense.

– Análise dun gráfico que reflicte a distribución da renda anual

nos EE.UU en 1929.

– Explicación da febre bolsista e dos desequilibrios económicos

que xerou.

– Caracterización do crac bolsista de 1929.

– Análise das causas da burbulla especulativa e dos mecanismos

que fixeron posible chegar a ela a partir dun gráfico.

– Lectura de fontes históricas sobre a percepción da burbulla.

– Procura na Internet dun documental sobre o crac de 1929 e da

reacción dos grandes banqueiros e financeiros.

– Explicación das consecuencias do crac o estalido da burbulla.

– Explicación dos factores económicos que provocaron que o

afundimento da Bolsa de Nova York desembocara nunha crise

económica xeneralizada.

– Análise de gráficos sobre a caída de prezos, o afundimento da

produción industrial e o aumento do paro nos EE.UU despois de

1929.

– Comparación das consecuencias da depresión económica nun

especulador en Bolsa, un propietario dunha industria de

electrodomésticos, nun obreiro industrial e nun campesiño.

– Descrición da expansión da crise ao resto do mundo e as súas

consecuencias.

– Explicación das medidas que tomou Roosevelt para saír da

depresión e os resultados que tivo.

– Descrición das similitudes entre o New Deal e a proposta

keynesiana.

– Explicación da vida cotiá durante a Gran Depresión.

– Contextualiza

– Contextualiza

Recoñecer as características do período de Entreguerras

inseríndoas nos correspondentes aspectos políticos,

económicos, sociais ou culturais.

Explicar a Gran Depresión describindo os factores de-

sencadeantes e as súas influencis na vida cotiá.

30



Explica as características do Período Entreguerras a partir

de manifestacións artísticas e culturais de comezos do

século XX. C. Com. Ling. – Conciencia e expr. Cult. –

C. Aprender a apr.

Interpreta imaxes da Gran Depresión. C. Aprender a apr. –

C. Com. ling. – Conciencia e expr. cult..

Comenta gráficas que explican a crise económica de 1929.

C. matemát. – C. Aprender a apr. – C. Ling.

Explica como lle afectou a Primeira Guerra Mundial á

economía europea. P. 175 A. 1.

Explica por que as reparacións e a débeda de guerra

foron un problema recorrente na década do 1920 e un

obstáculo para a recuperación económica. P. 175 A. 2.

Observa e comenta caricaturas do Período de

Entreguerras que reflicten a dificultade dos europeos

para pagar débedas de guerra. P. 174 e 175 O legado...

Explica os factores que levaron os Estados Unidos a ser

1ª potencia económica mundial. P. 175 A. 3; P. 177 A. 3

Recoñece os desequilibrios e as desigualdades na

sociedade americana causadas pola crise das industrias

tradicionais e a crise agraria froito da sobreprodución. P.

176 A. 1; P. 177 A. 2

Explica en que consistiu a febre bolsista nos Estados

Unidos e que desequilibrios económicos xerou entre as

persoas. P. 177 A. 4.

Explica como se creou a burbulla especulativa bolsista e

como desembocou nunha ondada de vendas de títulos

que causou o desplome das cotizacións. P. 177 A. 5; P.

179 A. 1 e 2.

Identifica nunha imaxe prototípica dunha vítima do crac

bolsista de Nova York intentando vender o seu coche a

prezo de saldo. P. 179 Como se xera unha …?

Identifica en imaxes a magnitude das consecuencias

sociais da Gran Depresión, como a fame e a

desnutrición e o paro. P. 187 A. 1; P. 193 Imaxes...

Explica as condicións de vida dos emigrantes e da

poboación vítima da Gran Depresión a partir da

observación de imaxes. P. 187 A. 2.

Recoñece nun debuxo as políticas do New Deal para

superar a crise económica e paliar os seus efectos

sociais. P. 184 A. 2.

Recoñece nun gráfico a caída do valor das accións e da

produción nos EE.UU. P. 184 A. 1.

Identifica nun gráfico a evolución dos prezos nos EE.UU

e a caída que experimentaron entre 1929 e 1933. P. 180

A caída dos prezos...

Avalía o afundimento da produción industrial nos EE.UU

tralo crac bolsista. P. 181 A. 2.

Interpreta a relación entre o descenso da produción e o

aumento do paro nos EE.UU nos anos da Gran

Depresión. P. 181 A. 2.

Explica como se expandiu a crise dos EE.UU a Alemaña,

Italia e a Gran Bretaña analizando a porcentaxe do PIB e

de parados entre 1930 e 1934. P. 183 A. 1.

Explica a evolución negativa do comercio mundial entre

1929 e 1933. P. 183 A. 2.

Explica a economía dos EE.UU na década de 1930 e

relaciónaa cos acontecementos históricos

correspondentes. P. 192 A. 2 Interpreta o gráfico.

31



– Identificación dos problemas de carácter económico que lles

afectaron a vencedores e vencidos trala Primeira Guerra

Mundial.

– Interpretación de como influíron os conflitos sociais e o medo á

expansión do comunismo nas democracias no período de

entreguerras.

– Constatación do avance e o retroceso da democracia entre 1914

e 1939 a partir da observación atenta dun mapa.

– Lectura de textos que ilustran sobre os elementos que definen o

fascismo, como os líderes carismáticos, a omnipotencia do

estado fronte ao individuo, a defensa da violencia e da guerra, o

rexeitamento da democracia e o socialismo e o racismo e o

antisemitismo.

– Constatación da propaganda e o adoutrinamento como aspectos

elementais do fascismo.

– Descrición do proceso que levou ao triunfo do fascismo en Italia.

– Análise de por que os grandes industriais e capitalistas apoiaron

o fascismo en Italia e dos beneficios que obtiveron da súa

implantación.

– Descrición das características básicas do estado fascista e o

obxectivo da súa política económica e social.

– Análise dun gráfico que relaciona a economía e a poboación en

Italia entre 1922 e 1938.

– Lectura dun texto sobre a atracción que o fascismo exercía sobre

os mozos.

– Descrición de como conseguiu o partido nazi chegar ao poder en

Alemaña.

– Lectura de textos sobre as orixes e o ascenso ao poder do

partido nazi.

– Descrición do proceso que seguiu Hitler para facerse con todos

os poderes en Alemaña.

– Enumeración das medidas que Hitler implantou para nazificar o

país e relación destas medidas coas características que definen

un réxime totalitario.

– Lectura dun texto de Goebbels sobre a destrución da

democracia.

– Descrición das medidas económicas que se adoptaron para

prepararse para a guerra.

– Comparación das diferenzas e das semellanzas entre a toma do

poder de Mussolini en Italia e a de Hitler en Alemaña.

– Descrición das intecións do proxecto do partido nazi a partir da

lectura de textos.

– Caracterización do totalitarismo soviético e da represión

estalinista.– Elaboración dun eixe cronolóxico sobre os

totalitarismos.

– Comentario dun texto de Einstein sobre a súa percepción da

Alemaña da década de 1930.

Caracterizar o totalitarismo na Unión Soviética e analizar

criticamente o estalinismo e as súas repercusións.

Describir os fascismos europeos valorando de forma crítica

estas ideoloxías.

Recoñecer a trascendencia dos fascismos europeos como

ideoloxías que conduciron ao desencadeamento de

conflitos no panorama europeo do momento.

32



Describe e valora criticamente o totalitarismo na Unión

Soviética e o estalinismo. . C. Comunicación lingüística

– Sentido de iniciativa.. – Sociais e Cívicas.

Identifica, describe e valora criticamente os principais

aspectos do fascismo italiano e do nazismo alemán. C.

Comunicación lingüística – Sentido de iniciativa.. –

Sociais e Cívicas.

Analiza o contexto histórico e os sucesos que favoreceron a

aparición e o desenvolvemento dos totalitarismos na

Europa do século XX. Sentido de iniciativa.. – C. Com.

ling. – Sociais e Cívicas.

Explica os obxectivos dos Plans Quinquenais do réxime

totalitarista soviético de Stalin. P. 209 A. 2 e 4

Caracteriza a represión estalinista e as consecuencias

das diversas depuracións que se levaron a cabo. P. 209

A. 5.

Caracteriza a Unión Soviética de Stalin a partir da

información que proporciona unha páxina web e un

guión para a súa análise. P. 215, A. 5, A URSS de

Stalin.

Explica os elementos que definen o fascismo, como o

poder do líder, a importancia do Estado fronte ao

individuo, a defensa dla violencia e a guerra, a oposición

á democracia e o socialismo e o racismo e o

antisemitismo. P. 199 A. 1-5.

Sinala as diferenzas entre un réxime fascista e un

réxime democrático. P. 199 A. 6.

Explica as características básicas do Estado fascista

italiano e o obxectivo da súa política económica e social.

P. 201 A. 3.

Compara as semellanzas e as diferenzas entre o

fascismo de Mussolini e o de Hitler. P. 205 A. 4; P. 212

A. 4; P. 214 Completa o cadro.

Identifica a bandeira coa esvástica como o símbolo máis

característico da Alemaña nazi. P. 199 Doc. 6; P. 207,

Doc. 1.

Explica que proceso levou ao triunfo do fascismo en

Italia e por que os grandes industriais e capitalistas o

apoiaron. P. 201 A. 2.

Explica os factores do contexto político, económico e

social da Alemaña de posguerra que favoreceron o

ascenso de Hitler ao poder. P. 203 A. 1-4.

Describe o proceso que seguiu Hitler para facerse con

todos os poderes en Alemaña, as medidas que

implantou para nazificar o país e relaciónao coas

características que definen un réxime totalitario. P. 205

A. 2.

Identifica os problemas de carácter económico que

afectaron a vencedores e vencidos trala Primeira Guerra

Mundial. P. 197 A. 3; P. 212 A. 1.

Analiza como influíron os conflitos sociais e o medo á

expansión do comunismo nas democracias europeas no

período de entreguerras. P. 197 A. 4.

Explica que reximes parlamentarios de Europa trala

Primeira Guerra Mundial non chegaron a consolidarse e

derivaron en totalitarismos e ditaduras. P. 197 A. 1 e 5.

Explica por que as democracias máis consolidadas en

Europa conseguiron non desembocar en reximes

totalitarios. P. 212 A. 2.

Explica razoadamente e con argumentos por que

triunfaron os totalitarismos en Italia, Alemaña e na

URSS. P. 212 A. 3.

33



– Identificación das consecuencias da Primeira Guerra Mundial

que contribuíron ao estalido da Segunda Guerra Mundial.

– Descrición da política expansionista de Alemaña a partir da

análise dun mapa.

– Explicación da estratexia que levou a cabo Alemaña para anular

o Tratado de Versalles.

– Identificación dos países que compartían o principio

expansionista de Alemaña e a súa confluencia no Eixe Roma-

Berlín.

– Constatación do fracaso da política de apaciguamento defendida

por Gran Bretaña e aceptada tamén por Francia.

– Caracterización do expansionismo imperialista xaponés a partir

da observación dun mapa.

– Lectura dun texto sobre a alianza de Xapón con Alemaña.

– Comparación dla ideoloxía do réxime nazi e do réxime xaponés.

– Descrición da primeira etapa da guerra: a “guerra lóstrego” e as

vitorias do Eixe.

– Análise dun mapa que reflicte as ofensivas do Eixe entre os anos

1939 e 1942.

– Descrición da mundialización do conflito que supuxo un cambio

de traxectoria na guerra.

– Explicación das diferenzas que encontraron os nazis entre a

ofensiva da fronte oriental e a da fronte occidental.

– Descrición das consecuencias da ocupación nazi de Europa.

– Constatación a partir dun diagrama de barras dla explotación

laboral nos países ocupados.

– Lectura de textos e observación de imaxes sobre a persecución

dos xudeus e do Holocausto.

– Descrición dlas contraofensivas aliadas a partir de textos e mapas:

as primeiras derrotas do Eixe (1942-1943).

– Explicación do final da guerra que tivo lugar en Europa (1944-

1945).

– Análise da guerra que tivo lugar no Pacífico e da derrota

xaponesa.

– Constatación do papel da resistencia fronte ao nazismo a partir

de fontes primarias e secundarias.

– Análise das consecuencias demográficas da guerra a partir dos

datos dunha táboa.

– Recoñecemento das repercusións económicas e do impacto

moral do conflito.

– Descrición do obxectivo da ONU e da súa estrutura

organizativa.

– Recoñecemento dos Xuízos de Núremberg como o inicio dunha

lexislación internacional para xulgar os delitos de “lesa

humanidade”.

Establecer as etapas do desenvolvemento da II Guerra

Mundial, distinguindo as que afectaron a Europa e as que

afectaron os Estados Unidos e Xapón.

Analizar o papel da guerra mundial como elemento de

transformación da vida cotiá.

Obter e seleccionar información escrita e gráfica relevante,

utilizando fontes primarias ou secundarias, relativa tanto

ao período de Entreguerras como á II Guerra Mundial e á

posguerra.

34



Identifica e explica as causas desencadeantes da II Guerra

Mundial a partir de fontes históricas. C. Sentido de

iniciativa... – C. Comunic.Ling. – C. Aprender a apr.

Explica as etapas da II Guerra Mundial tanto na fronte

europea como na guerra do Pacífico. C. Com. Ling. –C.


Analiza o desenvolvemento da II Guerra Mundial a partir de

mapas históricos. C. Aprender a aprender.

Describe as consecuencias da II Guerra Mundial. C.

Matemática... – C. Com. ling.

Analiza imaxes que explican o Holocausto levado a cabo

pola Alemaña Nazi. C. Aprender a aprender.

Sintetiza textos que explican a intervención da ONU nas

relacións internacionais e asuntos de descolonización. C.


Identifica os problemas derivados da posguerra e os

acordos adoptados en Versalles como unha das causas

da Segunda Guerra Mundial. P. 221 A. 1.

Explica, a partir da lectura dun texto dun discurso, as

razóns de Hitler para abandonar a Sociedade de

Nacións. P. 220 A. 1.

Identifica o principio expansionista de Alemaña e os

países que compartiron 0política e formaron o Eixe. P.

221 A. 4.

Explica o principio expansionista do Xapón e comprao co

de Alemaña.. P. 223 Act. 1-6.

Explica en que consistiu a política de apaciguamento da

SDN e as consecuencias da súa inacción ante a

expansión de Alemaña, Italia e Xapón. P. 221 A. 5.

Explica as vitorias do Eixe nos primeros anos da Guerra,

etapa coñecida como “guerra lóstrego”. P. 225 A. 2; P. 236

A. 2; P. 238 Elabora un esquema.

Identifica o cambio de traxectoria do conflito a partir de

1942 que conduciu á mundialización do conflito. P. 225 A.

3; P. 236 A. 2; P. 238 Elabora un esquema.

Explica as contraofensivas aliadas e as primeiras derrotas

do Eixe nos anos 1942 e 1943. P. 229 A. 2; P. 236 A. 2;

P. 238 Elabora un esquema.

Explica o desenlace final da guerra en Europa en 1945 e

identifica o desembarco de Normandía e a derrota de Ale-

maña na fronterusa como os feitos que o precipitaron. P.

229 A. 2; P. 236 A. 2; P. 238 Elabora un esquema.

Identifica as fases da Guerra no Pacífico e a derrota

xaponesa. P. 229 A. 2; P. 236 A. 2; P. 238 Elabora un

esquema.

Identifica nun mapa os territorios que formaban a Gran

Alemaña e as ofensivas do Eixe entre os anos 1939 e

1942. P. 225 A. 1; P. 240 A. 1 Interpreta o mapa.

Identifica nun mapa as principais ofensivas dos aliados

entre os anos 1942 e 1945. P. 229 A. 2.

Identifica nun mapa las ofensivas aliadas na Guerra do

Pacífico entre os anos 1942 e 1945. P. 229 Doc 3.

Analiza a partir dunha táboa as consecuencias

demográficas da II Guerra Mundial. P. 232 A. 1.

Explica as repercusións económicas e o impacto moral do

conflito e que supuxo a guerra na evolución do século XX.

P. 233 A. 2.

Recoñece a magnitude da traxedia do Holocausto en

imaxes que reflicten as deportacións e os campos de

exterminio. P. 226 e 227 Que significou…?; P. 236 Cales

foron as fases…?

Explica o obxectivo da ONU. P. 233 A. 3.

Explica que establece a Declaración Universal dos Dereitos

Humanos e o contexto que levou á súa aprobación. P. 235

A. 3.

35



– Explicación da sucesión de acontecementos que levaron á

formación de dous bloques antagónicos na Europa de posguerra.

– Xustificación de por que o Plan Marshall e o bloqueo de Berlín

foron decisivos na ruptura entre os aliados.

– Análise do volume de axuda dos EE.UU a Europa entre 1948 e

1952.

– Lectura dun texto sobre o Plan Marshall.

– Identifica nun mapa a división de Alemaña e o bloqueo de

Berlín.

– Descrición das alianzas militares forxadas polos Estados Unidos

e a URSS para reforzar o control sobre as súas zonas.

– Análise das diferenzas ideolóxicas entre os Estados Unidos e a

URSS e das causas da súa desconfianza mutua.

– Descrición das ideas que defendían Truman e tamén Jdanov.

– Descrición da Guerra Fría e xustificación do nome deste

conflito.

– Xustificación dos factores que fixeron que desde o ano 1950 os

conflitos entre bloques se desprazaran fóra de Europa a outros

continentes.

– Caracterización dos conflitos asiáticos: a guerra de Corea e a

guerra de Vietnam.

– Distinción das crises de Exipto e Cuba.

– Lectura dun texto sobre a crise dos misís.

– Análise das causas que provocaron que os Estados Unidos

perderan a guerra de Vietnam.

– Valoración do impacto da guerra na poboación e a economía

vietnamitas.

– Caracterización do cambio de diplomacia e as relacións

internacionais desde mediados da década de 1959 e cales foron

as causas que o motivaron.

– Xustificación do retorno á Guerra Fría na década de 1980 e o

papel que desempeñou nela a invasión soviética de Afganistán.

– Análise dun esquema da Guerra das galaxias.

– Análise e valoración das consecuencias para a humanidad do

desenvolvemento dlas armas atómicas e da carreira de

armamentos.

– Análise de gráficos sobre o desenvolvemento de armas

estratéxicas e o gasto en armamento.

– Definición de conceptos relacionados coa Guerra Fría, como a

expresión telón de aceiro.

– Análise dunha pintura sobre a guerra de Corea como un

documento histórico e de denuncia das consecuencias da guerra.

– Comentario dunha imaxe sobre a construción do muro de Berlín.

Describir os feitos políticos, económicos, sociais e culturais

que explican o xurdimento dos dous bloques antagónicos,

clasificándoos e presentándoos adecuadamente.

Distinguir feitos que explican o enfrontamento entre o

bloque comunista e capitalista, revisando as noticias dos

medios de comunicación da época.

Interpretar a Guerra Fría, a Coexistencia Pacífica e a

Distensión e as súas consecuencias establecendo

acontecementos que exemplifiquen cada unha destas

etapas das relacións internacionais.

Comparar analizando o modelo capitalista co comunista

desde o punto de vista político, social, económico e

cultural.

Identificar a materialización dos modelos comunista e

capitalista exemplificando coa selección de feitos que

durante este período afecten as dúas grandes

superpotencias: a URSS e os Estados Unidos.

Localizar fontes primarias e secundarias (en bibliotecas, a

Internet, etc.) e extraer información de interese,

valorando criticamente a súa fiabilidade presentándoas

segundo a súa orixe.

Utilizar o vocabulario histórico da Guerra Fría con

precisión, inseríndoo no contexto adecuado.

36



Localiza nun mapa os países que forman o bloque comunista

e capitalista. C. Aprender a aprender.

Identifica e explica os conflitos da Guerra Fría a partir dun

mapa histórico. C. Aprender a aprender – C.


Selecciona símbolos e imaxes que se identifican co mundo

capitalista e co mundo comunista. Conciencia e


Establece razoada e comparativamente as diferenzas entre o

mundo capitalista e o mundo comunista.

C.Comunicación lingüística – C. Aprender a

aprender.

Identifica formas políticas do mundo occidental e do mundo

comunista. C. Aprender a aprender.

Realiza presentacións de textos, imaxes, mapas, gráficas que

explican calquera dos bloques. Sentido de iniciativa e


Extrae conclusións dos textos, imaxes, mapas, gráficas que

explican a evolución de ambos os dous bloques

enfrontados na Guerra Fría sinalando a que bloque

pertence e algúns motivos que explican esa pertenza.

Sentido de iniciativa e espírito... – C. Aprender a apr.

Identifica nun mapa a división do mundo en bloques

antagónicos. P. 243 A. Que zonas e países...?; P. 256 A.

1; P. 260 A. 1 Analiza o mapa.

Identifica os conflitos da Guerra Fría e os países

implicados. P. 243 A. Que zonas e países do mundo

estiveron...?

Caracteriza as fases e as consecuencias da Guerra de

Corea (1950-1953). P. 248 A. 2 e 3.

Describe a crise dos misís a partir dun mapa que reflicte a

situación de Cuba en 1962. P. 249 Doc. 4.

Explica o desenvolvemento da Guerra de Vietnam (1954-

1975). P. 251 A. 2.

Explicar o retorno á Guerra Fría na década de 1980 e o

papel que tivo a invasión soviética de Afganistán. P. 253 A.

3.

Caracteriza a carreira de armamentos durante a Guerra

Fría a partir das bases e das alianzas militares de ambos

os dous bloques. P. 255 A. 3.

Observa e analiza caricaturas da división do mundo en

bloques e de propaganda anticomunista e anticapitalista. P.

247 A. 4 e 6; P. 248 @Para ampliar na rede.

Observa e analiza caricaturas que reflicten as distintas

coxunturas da relación entre os EE.UU e a URSS. P. 256

A. 4.

Describe as diferenzas ideolóxicas entre os Estados Unidos

e a URSS en 1945. P. 247 A. 1.

Describe as diferenzas entre a doutrina Truman e a

doutrina Jdanov. P. 247 A. 4 e 7.

Identifica as diferenzas entre o sistema político democrático

dos Estados Unidos e a Ditadura do proletariado da URSS.

P. 247 A. 1.

Redacta un discurso para ser lido en público coa

argumentación dos EE.UU para intervir en Vietnam. P. 258

Redacta un discurso.

Deduce que sucesión de acontecementos levaron á

formación de dous bloques antagónicos na Europa de

posguerra. P. 245 A. 3.

Valora o impacto da guerra na poboación e na economía

vietnamitas. P. 258 Redacta un discurso.

Atribúelle un discurso de Jruschev e outro de Kennedy ao

bloque correspondente e comenta a postura de ambos os

dous ante a crise dos misís de Cuba. P. 260 Comenta os

textos.

37



– Descrición das causas que contribuíron ao proceso de

descolonización a partir de 1945.

– Caracterización dos movementos nacionalistas, a debilidade das

metrópoles e o contexto internacional favorable no proceso de

descolonización.

– Procura na Internet información sobre os líderes da

descolonización.

– Descrición das diferentes vías de acceso ao proceso de

descolonización: o proceso negociado e pactado lucha loita pola

independencia.

– Descrición das etapas da descolonización segundo as zonas

xeográficas.

– Lectura dun texto sobre a situación colonial de Marrocos e

análise das razóns polas que se esixe a súa independencia.

– Caracterización da fase inicial de descolonización (1945-1954).

– Descrición da fase de expansión (1955-1964).

– Explicación da fase tardía (1965-1994).

– Descrición dunha caricatura sobre a independencia de Rodhesia.

– Análise dos conflitos do proceso descolonizador en Asia e

África e das metrópoles afectadas.

– Procura de información sobre a guerra que seguiu á

descolonización no Congo.

– Xustificación da imposibilidade de mantener a unidade da India

trala súa independencia.

– Análise das etapas da descolonización da India.

– Observación dun mapa sobre a independencia e a partición da

India e constatación das consecuencias sociais e demográficas

desta última.

– Descrición da creación do Estado de Israel.

– Lectura da Declaración Balfour.

– Análise da cuestión palestina a partir da observación de mapas e

gráficos sobre o conflito árabe-israelí e a lectura dun fragmento da

Carta da OLP, de 1967.

– Explicación dos países que compoñen a África austral e de

como se levou a cabo a colonización deste territorio.

– Descrición do apartheid e reflexión sobre as ideas, as actitudes

e as actacións racistas.

– Descrición da Conferencia de Bandung e o non alineamento

dalgúns países que se derivou dela.

– Constatación da xeografía da pobreza no mundo en 2013 a partir da

observación e análise dun mapa.

– Establecemento da relación entre subalimentación e

colonialismo.

– Descrición do neocolonialismo.

– Compleción dun cadro sobre os feitos relacionados coa

descolonización.

xplicar los motivos e feitos que conducen á descolonización

establecendo as causas e factores que explican o proceso.

Describir as etapas e consecuencias do proceso

descolonizador identificando as que lles afectan a unhas

colonias e a outras, establecendo feitos e personaxes

significativos de cada proceso.

Analizar o subdesenvolvemento do Terceiro Mundo

establecendo as causas que o explican.

Definir o papel da ONU na descolonización analizando

información que demostre as súas actuacións.

Apreciar o nacemento da axuda internacional e o xurdimento

das relacións entre os países desenvoltos e subdesenvoltos,

reproduciendo as formas de axuda ao desenvolvemento e

describindo as posibles ou reais formas de neocolonialismo.

Obter e seleccionar información de fontes primarias ou

secundarias, analizando súa credibilidade e considerando

a presentación gráfica ou escrita.

Ordenar cronolixicamente os feitos que interveñen no

proceso descolonizador e describir consecuencias con

distintas fontes de información, online ou bibliográficas.

38



Localiza nun mapa as zonas afectadas pola descolonización

e os seus conflitos. C. Aprender a aprender – C.


Establece de forma razoada as distintas causas e feitos

factores que desencadean e explican o proceso

descolonización. C. Sentido de la iniciat... – C. Com.

ling.

Identifica e compara as características da descolonización de

Asia e de África.. C. Com. ling. – C. Aprender a apr.

Analiza as características dos países do Terceiro Mundo a

partir de gráficas. C. matemática... – C. Aprender a

aprender.

Explica as actuacións da ONU no proceso descolonizador a

partir de fontes históricas. C. Comunicación lingüística.

Explica a evolución das relacións entre os países desenvolvidos e

os países en vías de desenvolvemento, comparando a axuda

internacional coa intervención neocolonialista. C. C. ling..

Localiza nun mapa os Países do Terceiro Mundo. C.


Analiza textos e imaxes do Movemento de Países Non

Alineados e dos países subdesenvoltos. C. Aprender a

aprender – Sentido de iniciativa e espírito emprendedor.

Elabora liñas do tempo que interrelacionen feitos políticos,

económicos e sociais dos países capitalistas, comunistas e do

Terceiro Mundo. C. Aprender a aprender.

Localiza nun mapa os principais conflitos derivados da

descolonización. P. 268 e 269 A. 1.

Observa nun mapa e explica como se levou a cabo o

proceso da independencia da India británica e as

consecuencias da súa partición. P. 271 A. 5.

Observa nun mapa e explica como se levou a cabo a

partición do territorio de Palestina en 1947 e que estados se

repartiron o territorio despois da primeira guerra árabe-

israelí. P. 273 A. 2.

Explica como se levou a cabo a colonización da África

austral e como se independizou despois do Reino Unido. P.

275 A. 1.

Apunta aos movementos nacionalistas, a debilidade da

metrópole, a opinión pública favorable e o apoio das

grandes potencias xurdidas trala II Guerra Mundial como as

causas da descolonización. P. 265 Act. 1.

Explica as diferentes vías de acceso ao proceso de

descolonización. P. 265 A. 2.

Explica as etapas da descolonización segundo as zonas

xeográficas. P. 267 Act. 4.

Compara exemplos nos que a independencia foi o

resultado dun conflito armado e outros nos que o foi dunha

negociación. P. 267 Act. 5.

Explica o desenvolvemento da independencia da India. P.

271 A. 1-5.

Analiza a evolución demográfica de África e Asia a partir

dunha gráfica e a distribución da pobreza no mundo a partir

dun mapa. P. 277 A. 4.

Explica a relación existente entre a subalimentación e o

colonialismo. P. 277 A. 5; P. 278 A. 4.

Le a Declaración da Asemblea Xeral das ONU de 1960 na

que se proclama a necesidade de pórlle fin ao colonialismo

en todas as súas formas. P. 278 A. 1.

Explica las características do neocolonialismo e as súas

consecuencias sobre os países que aínda están en vías de

desenvolvemento e as sofren en maior medida. P. 277 A.

7.

Localiza nun mapa a xeografía da pobreza do mundo no

ano año 2013. P. 277 A. 4.

Localiza nun mapa os países que participaron na

Conferencia de Bandung, que lle deu orixe ao Movemento

de Países non Alineados. P. 276 A. 1.

Deduce que se evitaba con non alineamento a partir da

lectura do discurso de Nehru na conferencia de Bandung.

P. 276 A. 2.

Completa un cadro sobre o proceso de descolonización de

diferentes colonias e establece unha cronoloxía. P. 280

Completa el cadro.

39



– Análise da evolución económica da URSS entre 1940 e 1965 a

partir de datos sobre a agricultura e datos sobre a industria.

– Descrición da reconstrución da URSS na posguerra e as bases

sobre as que se sostivo o totalitarismo estalinista.

– Explicación do proceso de desestalinización, dos seus

obxectivos e das tensións que xerou.

– Comprensión do nacemento e da traxectoria da República

Popular Chinesa.

– Descrición da influencia soviética no mundo.

Identificar a materialización dos modelos comunista e

capitalista exemplificando coa selección de feitos que

durante este período lles afecten ás dúas grandes

superpotencias: a URSS e os Estados Unidos.


– Descrición do inmobilismo político n URSS con Breznev e

como lle afectou á economía.

– Caracterización das intencións de Gorbachov ao chegar ao

poder.

– Definición de perestroika e glasnost.

– Descrición dos obxectivos da reforma económica e da

transformación do modelo produtivo que quería conseguir.

– Recoñecemento dos cambios propostos nas relacións entre os

diversos Estados da URSS e na política exterior.

– Descrición dos procesos que conducen á independencia dos

países do Leste.

– Explicación do proceso de desintegración da URSS.

– Identificación nun mapa das novas repúblicas que xurdiron da

antiga URSS en 1992.

– Descrición da partición de Iugoslavia.

– Análise da composición étnica da antiga Iugoslavia e

identificación das repúblicas que presentaban unha maior

complexidade.

– Explicación das causas da guerra en Bosnia.

– Procura na Internet de fotografías da fin da Primavera de Praga

en 1968,

– Redacción dun texto descritivo do sucedido en Praga a través

das imaxes.

Describir a situación da URSS a finais do século XX,

establecendo os seus trazos máis significativos desde

unha perspectiva política, social e económica.

Analizar a situación creada co xurdimento da CEI e das

repúblicas exsoviéticas recollendo informacións que resuman

as novas circunstancias políticas e económicas.

Explicar a caída do muro de Berlín nomeando as súas

repercusións nos países de Europa Central e Oriental.

Identificar o problema dos Balcáns enumerando as causas

que explican o xurdimento de tal situación e resumindo

os feitos que configuran o desenvolvemento de conflitos

nesta zona.

Obter e seleccionar información de diversas fontes

(bibliográficas, a Internet) que expliquen os diversos

feitos que determinan a crise do bloque comunista.

40



Explica algunhas características da economía comunista a

partir de gráficos. C. Comunicación lingüística.

Describe os trazos políticos e socioeconómicos dla URSS

desde a época de Breznev ata a de Gorbachov. C.


Describe a evolución económica da URSS entre 1940 e

1965 a partir da súa agricultura e da súa industria. P. 286

Doc. 1.

Explica a política inmobilista que se volveu implantar na

URSS con Breznev e o estancamento económico e a crise

política que se derivaron. P. 299 A. 1; P. 302 Organiza a

información.

Explica as reformas que impulsou Gorbachov en política

interior e exterior e en economía. P. 299 A. 2; P. 300 A. 3;

P. 302 Organiza a información.

Define que foron a perestroika e a glasnost. P. 299 A. 2.


Localiza nun mapa as repúblicas exsoviéticas e os diferentes

países formados trala caída do muro de Berlín. C.

Aprender a Aprender.

Elabora un eixe cronolóxico que ordena os acontecementos

que explican a desintegración da URSS formación da

CEI-e o xurdimento das repúblicas exsoviéticas. C.


Elabora un cadro sinóptico sobre a situación política e

económica das repúblicas exsoviéticas e a CEI-

Federación Rusa. C. Matemática...

Analiza imaxes que reflictan a caída do muro de Berlín. C.


Explica as novas relacións das repúblicas exsoviéticas con

Europa occidental. C. Aprender a aprender.

Describe comparativamente a evolución política dos países

de Europa Central e Oriental trala caída do muro de

Berlín. C. Comunicación lingüística.

Describe e analiza as causas, desenvolvemento e

consecuencias da guerra dos Balcáns especialmente en

Iugoslavia. C. Comunicación lingüística.

Realiza unha procura guiada na Internet para explicar de

forma razoada a disolución do bloque comunista. C.

Dixital.

Localiza nun mapa as repúblicas exsoviéticas e os países

do Báltico formados despois da caída do muro de Berlín. P.

297.

Localiza nun mapa as repúblicas xurdidas trala partición de

Iugoslavia. P. 299 A. 1.

Completa un esquema que ordena os acontecementos que

explican a desintegración da URSS e explica as súas

causas e as súas consecuencias. P. 302 Completa un

esquema.

Analiza unha táboa sobre a evolución do produto per cápita

dos países comunistas entre os anos 1938 e 1998. P. 303

Analizar unha táboa.

Analiza unha imaxe da caída do muro de Berlín como o

símbolo da fin da Guerra Fría e o inicio da reunificación de

Alemaña en 1989. P. 296 Doc. 1; P. 305 A. 6.

Explica o fracaso de Gorbachov no seu proxecto de

continuidade na URSS. P. 297 A. 2; P. 302 Organiza a

información.

Explica os procesos que conducen á independencia dos

países do Leste. P. 297 A. 1.

Explica os factores que precipitaron o conflito étnico en

Iugoslavia. P. 299 A. 2.

Explica por que se produciu a guerra en Bosnia e como se

levou a cabo. P. 299 A. 3.

Explica que foron os acordos de Dayton e as súas

consecuencias. P. 299 A. 3.

Busca información na Internet sobre a primavera de Praga

e explica a súa defensa dun socialismo democrático

compatible cunhas institucións libres. P. 293 @Para

ampliar na Rede...

Investiga sobre os xuízos realizados na Haia pola guerra

de Iugoslavia. P. 299, A. 4.

41



– Descrición das características que presentaba a economía dos

EE.UU e da súa supremacía no mundo capitalista.

– Análise da distribución do produto nacional bruto no mundo a

partir dos datos dunha táboa.

– Constatación das desigualdades sociais da sociedade

estadounidense e dlos sectores que estaban máis desfavorecidos.

– Caracterización da democracia estadounidense e dos partidos

que se alternan no poder.

– Comprensión do anticomunismo nos EE.UU e da persecución

que se levou a cabo nos sectores sociais máis progresistas.

– Descrición do macartismo e as súas consecuencias.

– Identificación dos países emisores e receptores de man de obra

en Europa.

– Descrición de como se levou a cabo a reconstrución de Europa

na posguerra e que movementos migratorios se produciron.

– Argumentación das similitudes e das diferenzas entre os

sistemas políticos de Europa Occidental e dos Estados Unidos.

– Descrición do Estado do benestar, do papel que desempeña o

estado e da contribución da política fiscal á distribución da

riqueza.

– Lectura dun fragmento do texto Tratado constitutivo da CEE.

– Análise da construción europea a partir da observación dun

mapa coas sucesivas incorporacións.

– Descrición das institucións que creou a CEE para o seu

funcionamento e das funcións funciones asignadas a cada unha

delas.

– Explicación do que implica a cidadanía europea e dos dereitos

que garante a Unión Europea para todos os seus cidadáns.

– Análise dun gráfico que amosa o financiamento da Unión

Europea.

– Xustificación dos aspectos positivos e negativos de pertencer á

Unión Europea.

– Explicación da protesta social, cultural e política na década de

1960 como reflexo do malestar dos mozos e das minorías

sociais que aspiraban a vivir nun mundo mellor.

– Análise dun esquema sobre a crise do petróleo.

– Explicación de como se desencadeou a crise da década de 1970 e

dlas consecuencias económicas e sociais que tivo.

– Recoñecemento de onde se iniciou a implementación do

neoliberalismo e das súas consecuencias.

– Descrición de como pasou o Xapón a ser a segunda potencia

económica mundial.

Comparar analizando o modelo capitalista co comunista

desde o punto de vista político, social, económico e

cultural.

Distinguir os postulados que defende a cultura capitalista da

segunda metade do século XX establecendo as liñas de

pensamento e os logros obtidos.

Describir o Estado do Benestar, aludindo ás características

significativas que inflúen na vida cotiá.

Explicar o proceso de construción da Unión Europea

enumerando os fitos máis destacados que configuran a

súa evolución.

Coñecer os obxectivos que persegue a Unión Europea

relacionándoos coas Institucións que compoñen a súa

estrutura.

Describir a evolución política, social e económica dos

Estados Unidos desde os anos 60 aos 90 do século XX

sintetizando os aspectos que explican a transformación

dla sociedade norteamericana e que constitúen elementos

orixinarios do Estado do Benestar.

Identificar as singularidades do capitalismo de Xapón e dos

Novos Países Industriais Asiáticos, establecendo trazos

de carácter político, económico, social e cultural.



feitos que determinan o mundo capitalista.

42



Explica algunhas características da economía capitalista a

partir de gráficas. C. Matemática.. – C. Comunicación

lingüística..

Enumera as liñas de pensamento económico do mundo

capitalista na segunda metade do século XX. C.


Identifica razoadamente as características e símbolos do

Estado do Benestar. C. Aprender a aprender -

Conciencia e expresións culturais..

Elabora eixes cronolóxicos sobre o proceso de construción

da Unión Europea. C. Aprender a aprender – C.


Relaciona razoadamente as Institucións da Unión Europea

cos obxectivos que esta persegue. C. Comunicación

lingüística.

Realiza un eixe cronolóxico dos feitos máis significativos de

tipo político, social e económico dos Estados Unidos

desde os anos 60 a los 90. C. Com. ling.

Selecciona e presenta mediante mapas ou redes conceptuais

información referida aos Estados Unidos desde 1960 a

2000. C. Ling.

Establece razoadamente as características e símbolos que

explican aspectos singulares do capitalismo do Xapón e

da Área do Pacífico. C. Com. ling. – C. Aprender...

Explica o modelo capitalista dun país elaborando

información a partir dunha procura guiada na Internet.


Identifica nun mapa a renda per cápita que teñen os países

capitalistas. P. 307 Que tres grandes centros

capitalistas...?

Explica as desigualdades sociais da economía dos EE.UU

entre os anos 1973 e 1993. P. 309 A. 1.

Explica as características do modelo económico baseado

na prosperidade económica e no consumismo. P. 309 A. 1;

P. 322 A. 2.

Explica a implementación do neoliberalismo, sobre

que principios económicos se fundamentou e que

consecuencias tivo a súa aplicación. P. 319 A. 3; P.

322 A. 2.

Elabora un esquema que describe en que consiste o

Estado do benestar e explica cada un dos seus aspectos.

P. 324 Elabora un esquema.

Identifica os aspectos que simbolizaban o Estado do

benestar nunha imaxe dunha familia de clase media

norteamericana. P. 326 Observa as fotografías.

Interpreta un eixe cronolóxico sobre o proceso de

construción da Unión Europea. P. 307.

Explica as diferentes etapas da construción europea. P.

315 A. 2.

Explica que institucións creou a CEE para o seu

funcionamento e que funcións se lle asignaron a cada unha

delas. P. 315 A. 3.

Explica como é a democracia dos Estados Unidos. P. 309

A. 3.

Explica as desigualdades da sociedade estadounidense e

os sectores máis desfavorecidos. P. 309 A. 2.

Explica como é a industrialización do Xapón e cales

son as peculiaridades do capitalismo neste país. P.

321 A. 1.

Explica que son os dragóns asiáticos e pode

comparar facilmente a súa economía coa economía

xaponesa de forma comprensible e coherente e

argumentada. P. 321 A. 3.

Busca na Internet obras de arte pop para

caracterizar o consumismo e o estilo de vida

norteamericano desde un punto de vista crítico. P.

327 A. 4 A arte pop.


43


– Caracterización da globalización como un fenómeno impulsado

pola difusión de novas tecnoloxías, o desenvolvemneto dos

transportes, a revolución das comunicacións e a

desregularización do mercado de capitais.

– Describe as consecuencias da globalización, especialmente no

terreo científico e cultural.

– Descrición das consecuencias derivadas despois do 11-S na política

estadounidense exterior e interior e como lle afectou isto aos

cidadáns.

– Análise dun esquema sobre o funcionamento da Unión Europea

e as institucións que deciden, por exemplo, nos ámbitos de

política exterior e seguridade.

– Distinción nun mapa dos países da zona euro e dos da zona

shengen.

– Explicación de como se xerou a crise económica da Unión

Europea a partir dun gráfico que explica a evolución desta crises

desde a súa orixe nos EE.UU.

– Descrición das políticas auspiciadas pola UE para facerlle fronte

á crise.

– Identificación do liderado mundial dos Estados Unidos trala

desaparición da URSS:

– Enumeración das intervencións militares estadounidenses desde

1990.

– Lectura dun discurso de Barck Obama sobre o custo da Guerra

de Iraq.

– Descrición das causas da mellora económica latinoamericana.

– Caracterización da explosión demográfica, a desigualdade social

presente en Latinoamérica e a violencia social presente nalgúns

países.

– Descrición da evolución do panarabismo das décadas de 1950 e

1960 ao fundamentalismo islámico que provocou insurreccións

nalgúns países musulmáns.

– Caracterización dos diversos tipos de islamismo.

– Explicación da Primavera Árabe e as consecuencias que tivo.

– Identificación das causas dos conflitos bélicos dentro de África.

– Localización das guerras e dos conflitos en África entre os anos

2010 e 2015.

– Descrición da evolución da economía chinesa e india nas últimas

décadas e constatación do papel que desempeñan n economía

mundial.

– Elaboración dunha recensión dun libro que analiza a

globalización e as súas consecuencias económicas, políticas e

culturais.

– Análise e descrición dunha imaxe que demostra o xeito no que a

globalización uniformou os hábitos de consumo da poboación

mundial.

– Consulta na Internet as operacións de mantemento da paz no

mundo.

Analizar as características da globalización describindo a

influencia que sobre este fenómeno teñen os medios de

comunicación e o impacto que os medios científicos e

tecnolóxicos teñen na sociedade actual.

Describir os efectos da ameaza terrorista (yihadismo, etc.)

sobre a vida cotiá, explicando as súas características.

Resumir os retos que ten a Unión Europea no mundo actual

distinguindo os problemas que posúe para mostrarse

como zona xeopolítica unida fronte a outras áreas do

mundo.

Enumerar os trazos relevantes da sociedade norteamericana

a comezos do século XXI distinguindo a trascendencia

dos atentados do 11-S e explicando as transformacións e

o impacto ocasionado a este país.

Analizar a evolución política, económica, social e cultural de

Hispanoamérica.

Describir a evolución do mundo islámico na actualidade

resumindo os seus trazos económicos, políticos,

relixiosos e sociais.

Distinguir a evolución dos países de África distinguindo e

relacionando as súas zonas xeoestratéxicas.

Resumir a evolución da China e da India desde finais do

século XX ao século XXI, seleccionando trazos políticos,

económicos, sociais e de mentalidades.



feitos que determinan o mundo actual.

44


Identifica as principais características ligadas á fiabilidade e

obxectividade do fluxo de información existente na

Internet e outros medios dixitais. Sentido de iniciativa...

Extrae conclusións de imaxes e material videográfico

relacionados co mundo actual. Sentido de iniciativa...

Realiza unha procura guiada n Internet sobre a ameaza

terrorista, organizacións que a sustentan, actos máis

relevantes (Nova York 11-S, Madrid 11-M, Londres 7-J,

etc.), os seus símbolos e repercusións na sociedade e analiza

e comunica a información máis relevante. C. Dixital.

Identifica los retos actuales de la Unión Europea a partir de

noticias periodísticas seleccionadas. Sentido de ini-

ciativa... – C. Aprender a aprender.

Explica comparativamente los desajustes que tiene la Unión

Europea en la relación con outros países o áreas

geopolíticas. C. Comunicación lingüística.

Elabora mapas conceptuales sobre los trazos de la sociedade

norteamericana agrupándolos en política, sociedade,

economía e cultura. C. Com. ling.

Describe os principais movementos políticos económicos,

sociais e culturais da Hispanoamérica actual. C.Com.

ling. – Sentido de iniciativa e espírito...

Enumera e explica os trazos económicos, políticos,

relixiosos e sociais do mundo islámico e localiza nun

mapa os países que forman na actualidade o mundo

islámico. C. Com. ling.

Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais entre

os principais países do continente africano. C. C. ling.

Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais

da China, India. C. matemática...

Compara aspectos económicos, políticos, relixiosos e sociais

entre países emerxentes de Asía e África. C. Aprend...

Elabora un breve informe sobre as relacións entre

inmigración e globalización a partir de fontes históricas.

C. Com. ling.

Identifica no desenvolvemento da investigación científica e

o das telecomunicacións como os factores que fixeron

posible a globalización. P. 347 A. 3.

Explica, a partir dunha imaxe, como a globalización

uniformou os hábitos de consumo da poboación mundial. P.

352 A. 2 Analiza a imaxe.

Busca información na Internet sobre as operacións de

mantemento da paz no mundo. P. 353 A. 5.

Identifica as sucesivas ampliacións da UE e os pasos

seguidos para garantir a integración de todos os estados.

P. 335 A. 3

Identifica que políticas auspiciou a UE para facerlle fronte á

crise iniciada en 2007. P. 335 A. 4.

Xustifica se a crise económica pode chegar a pór en

dúbidas a existencia da UE. P. 335 A. 4.

Explica como lle afectan os BRICS (Brasil, Rusia, India e

China) ao mercado laboral de Europa e ao mundo

occidental. P. 345 A. 4.

Explica as consecuencias que se derivaron do 11-S para a

política interior e exterior estadounidense e como lles

afectou esta política aos cidadáns. P. 331 A. 5.

Explica o proceso de democratización vivido en

Latinoamérica. P. 343 A. 1.

Explica a auxe dos movementos reformistas progresistas

baseados na igualdade e no nacionalismo. P. 343 A. 1

Explica a mellora económica latinoamericana, baseada no

incremento das relacións económicas internas e os

grandes investimentos. P. 343 A. 1 e 2.

Identifica a desigualdade social como unha das causas da

violencia nalgúns países. P. 343 A. 1.

Explica as causas que provocaron o fracaso do reformismo

panarabista e o auxe do fundamentalismo islámico. P. 337

A. 1.

Explica que foi a primavera árabe, que causas o

provocaron e os seus efectos. P. 337 A. 4.

Explica as causas dos conflitos bélicos en África e da

violencia contra a poboación civil. P. 339 A. 1-5.

Compara o PIB da China e o PIB da India e valora os

motivos. P. 345 Doc. 5.

Compara que aspectos teñen en común os BRICS e que

intereses diverxentes os separan. P. 345 Doc. 1 e 2.

Elabora unha recensión dun libro sobre a globalización e as

súas consecuencias económicas, políticas e culturais. P.

351 Elaborar a recensión dun libro.


45

SECUENCIACIÓN DE CONTIDOS POR TRIMESTRES:

TEMAS

1º TRIMESTRE

16. O Mundo actual . Conflitos en Asia

1. A Europa do Antigo réxime

3.Os movementos liberais e nacionais

2. A nova era industrial

4. O movemento obreiro

5. A dominación europea do mundo

2º TRIMESTRE

16.O mundo actual. Conflito Palestino- Israelí

6.-7: As grandes potencias e a 1º Guerra Mundial

8. A revolución rusa e o estado soviético

9. Prosperidade, crise e depresión

10. Os reximes totalitarios na Europa de entreguerras

11. A segunda Guerra Mundial

3º TRIMESTRE

12. Un mundo bipolar

13. A fin dos imperios coloniais

16.O mundo actual. Conflitos en África

14-15 : os bloques comunista e capitalista

Esta secuenciación estará suxeita a posibles alteracións,en función da marcha do curso e da

evolución e características do alumnado.

46

METODOLOXÍA E RECURSOS DIDÁCTICOS

En primeiro lugar, hai que ter en conta que a Historía do Mundo Contemporáneo ten un carácter

de preparación especializada do alumnado para a súa incorporación a estudos posteriores ou á vida

activa, polo tanto a metodoloxía da asignatura procurará ser coherente con este aspecto.

A aprendizaxe realizarase a través do uso de distintos materiais e métodos didácticos, que terán

como finalidade a participación activa do alumno:

- materiais facilitados polo profesorado (apuntes, textos,…)

-uso de gráficos, mapas,...

-documentos históricos: análise, explicación, contextualización

-traballos de investigación individuais e en grupo

-uso de materiais audiovisuais:dispositivas, video, cine,...

- exposicións orais

- Promoverase a necesidade de buscar outras informacións en fontes diferentes do libro de

texto ou dos materiais da clase (incluídas as TIC), que complementen ou amplíen a

información que proporciona o profesorado:

- uso da prensa como material didáctico.

-lecturas alternativas: novela, cómic....

-Promoverase o papel activo do alumnado de forma que participe, exprese opinións e faga

presentacións orais e escritas.

Tratarase de que nas diferentes unidades didácticas exista un equilibrio das diferentes categorías

de coñecemento histórico,tratando de evitar que as actividades que se lle propoñan ao alumnado sexan

esencialmente memorísticas, de acumulación de datos. Dentro das diferentes unidades, será conveniente

seleccionar un número limitado de problemas para traballalos con máis profundidade.

Favorecerase a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo, para traballar en equipo e

para aplicar os métodos apropiados de investigación.

O libro de texto de referencia será :

VV: AA, Historia do Mundo Contemporáneo, Vicens Vives, Bacharelato. 2015

47


O sistema de avaliación será continua e individualizada,de maneira que poidamos coñecer en cada

momento cal é a marcha de cada un dos alumnos.

Pautas de avaliación:

Interese do alumno pola materia,participación na clase,atención...

Traballos: valorarase a capacidade de comprensión, de síntese, a presentación, e a exposición

oral,..

Realización periódica de probas escritas.

Conceptos claros, relacións e interrelacións entre elementos, capacidade de deducción...

Elaboración e interpretación de gráficos, interpretación de mapas históricos, explicación de mapas

conceptuais,…

Análise, descrición, contextualización e explicación de textos históricos.

AVALIACIÓN INICIAL

Neste curso incorpórase alumnado procedente doutros centros, polo que se fará unha indagación inicial

entre o alumnado para coñecer cales son os seus coñecementos previos sobre a materia.

Farase unha proba inicial para detectar posibles medidas de atención á diversidade a aplicar durante o

curso.

48


A cualificación de cada avaliación dividirase en dúas partes:

- Un 70- 80% corresponderá ás notas obtidas nas probas escritas realizadas, unha ou dúas por

avaliación. Para facer nota media deberán ter no mínimo un 3 nos exames (sobre 8 puntos).

-O 20-30% restante corresponderá ás calificacións obtidas nos exercicios práticos propostos

polo/a profesor/a (comentarios de texto, traballos de investigación, exposicións orais, etc…). É

obrigatoria a súa realización, polo que a súa presentación será un requisito indispensable para a

superación das avaliacións.

- A asistencia á clase é obrigatoria. As faltas de asistencia sen xustificar e as de puntualidade reiteradas

valoraranse negativamente.

Recuperacións:

Farase unha recuperación de cada avaliación, que consistirá na realización dunha proba escrita que

comprenderá toda a materia desenvolvida na avaliación. O alumnado deberá entregar tamén os exercicios

práticos pendentes, se non os realizou no seu momento.

Avaliación final ordinaria:

- A cualificación final da materia será a media aritmética das tres avaliacións (sempre que teñan

unha nota superior a 4).

- Aqueles/as alumn@s que teñan unha ou dúas avaliacións con menos de 4 poderán presentarse

a unha recuperación final, sempre que houbesen entregado os exercicios práticos de todas as

avaliacións e se houbesen presentado ás recuperacións da 1ª e 2ª avaliación.

- Os alumnos que teñan as tres avaliacións suspensas deberán examinarse en setembro.

Avaliación extraordinaria:

Realizarase unha proba extraordinaria en setembro, que versará sobre todos os contidos desenvolvidos

ao longo do curso.

49

ALUMNADO DO BACHARELATO INTERNACIONAL

O grupo 1º E de bacharelato correspóndese co alumnado que cursa ao mesmo tempo o Bacharelato

LOMCE e o Programa do Diploma do Bacharelato Internacional (BI).

Estes alumnos serán avaliados de dúas maneiras.

- Bacharelato LOMCE: aplicaránselles os mesmos criterios que ao resto do alumnado, xa expostos na

programación, e recibirán as súas calificacións LOMCE nas mesmas datas.

- Programa do Diploma: segundo os requisitos establecidos pola organización do Diploma. Os exames do

Diploma do BI realizaránse para os/as actuais alun@s de 1º E en maio de 2017.

Estes alumnos seguirán un ritmo de traballo superior ao resto do alumnado, dado que algúns temas

impartiranse segundo a programación anterior, pero deberán preparar outros do mesmo temario con máis

profundidade que o resto do alumnado. Ás súas calificacións LOMCE aplicaránselles os mesmos criterios

que ao alumnado dos outros grupos.

ALUMNADO COA MATERIA PENDENTE

O profesor de 2º de Bacharelato de Humanidades e Ciencias Sociais proporá varias probas e exercicios

ao alumnado que ten a Historia do Mundo Contemporáneo de 1º pendente.

Se o alumnado supera de forma satisfactoria estas probas, superará a materia.

Se non as supera, deberá realizar un exame final a finais do mes de abril.

50

ELEMENTOS TRANSVERSAIS

FOMENTO DA LECTURA. COMPRENSIÓN LECTORA. EXPRESIÓN ORAL E ESCRITA

Fomento da Lectura. Comprensión lectora

Os obxectivos do noso Proxecto de Lectura para o Bacharelato son:

– Afianzar o hábito de lectura e potenciar o gusto pola lectura e as habilidades de lectoescritura desde a certeza que son o piar

de calquera aprendizaxe significativa.

– Sumar e coordinar os esforzos das distintas áreas curriculares e das familias para facer posible o citado propósito.

– Realizar lecturas críticas de textos diversos e complexos.

– Crear ambientes que favorezan o desexo de ler e axuden a concebir a lectura como unha actividade pracenteira.

– Recoñecer os trazos centrais (comunicativos, léxicos, de estilo) de diversos tipos de texto, así como a súa intención

comunicativa principal (convencer, explicar, argumentar…)

– Comprender e valorar criticamente textos complexos dos ámbitos científico, técnico, académico, legal, humanístico, etc.

– Estimular a elaboración propia de textos a través da lectura comprensiva de modelos, así como o interese por compartir e

comentar estas creacións individuais.

– Promover a sensibilidade, a imaxinación, a creatividade e as habilidades críticas e interpretativas desde enfoques individuais

que partan dun diálogo aberto coas obras e cos outros lectores.

Expresión Oral e Escrita

O desenvolvemento das capacidades de expresión oral e escrita é un aspecto fundamental para o desenvolvemento tanto

congnitivo como competencial e social do alumnado. Máis alá do seu tratamento específico nalgunhas das materias de cada

etapa, a expresión oral e escrita o desenvolvemento da habilidade para comunicar coñecementos de forma escritas ou oral é un

eixe clave para o desenvolvemento persoal do alumnado.

O desenvolvemento das capacidades de expresión oral e escriba debe tamén achegarlle as ferramentas e os coñecementos

necesarios para desenvolverse satisfactoriamente en calquera situación comunicativa da vida familiar, social e profesional. Eses

coñecementos son os que artellan os procesos de comprensión e expresión oral, por un lado, e de comprensión e expresión

escrita, por outro. A estruturación do pensamento do ser humano realízase a través da linguaxe, de aí que esa capacidade de

comprender e de expresarse sexa o mellor e o máis eficaz instrumento de aprendizaxe.

O desenvolvemento da Expresión Oral e Escrita, en canto eixe transversal educativo, ten como finalidade o desenvolvemento

das destrezas básicas no uso da lingua: escoiar, falar ler e escribir, de forma integrada. A adquisición destas destrezas

comunicativas só pode conseguirse a través da lectura e audición de distintas clases de textos, da súa comprensión e da reflexión

sobre eles, tendo presente que esta non debe organizarse arredor de saberes disciplinares estancos e descontextualizados que

prolongan a separación entre a reflexión lingüística e o uso da lingua.

O desenvolvemento da Expresión Oral non pode, neste sentido, circunscribirse ás áreas ou materias lingüísticas. Debe estar

estreitamente vinculadas ás distintas áreas ou materias do Currículo Educativo. Desta forma poténciase o desenvolvemento

competencial do alumnado, implicando o alumnado na utilización, aplicación e transmisión dos coñecementos e habilidades que

vai adquirindo ao longo do seu ensino.

O traballo dos distintos contidos e competencias trabalados nas distintas materias incorporará neste sentido a ensino de pautas,

indicacións e estratexias para aprender a escribir, explicar oralmente, aplicar na elaboración de diferentes tipos de traballos

escritos ou de exposicións orais...

Así mesmo, os estándares de avaliación e os indicadores de logro que avalían a aprendizaxe do alumlnado avaliarán ou valorarán

tamén elementos da expresión oral e escrita do alumnado como parte integrante da aprendizaxe do alumnado.

Ademais, é fundamental ensinar o alumnado a realizar uso social da lingua oral e escrita adecuado en diferentes ámbitos:

privados e públicos, familiares e escolares. A forma de falar e de escoitar dunha persoa determina a percepción que os demais

teñen de cada persoa. É polo tanto imprescindible dotar o alumnado de estratexias que favorezan unha correcta aprendizaxe

desta dimensión oral da competencia comunicativa e que lle asegure un manexo efectivo das situacións de comunicación nos

ámbitos persoal, social, académico e profesional ao longo da súa vida.

51

Por último, é fundamental personalizar, na medida do posible, o traballo de compresión e expresión oral e escrita en función dos

proxecto vitais e académicos de cada alumno ou alumna e das súas competencias, capacidades e habilidades. É fundamental que

o alumnado sexa capaz de expresarse por escrito e de forma oral ante eventuais situacións que con toda probabilidade

enfrontará nun futuro próximo.

Neste sentido, a realización de debates, exposicións, diálogos será clave para o posterior desenvolvemento académico, laboral e

persoal do alumnado. Tamén deberemos asegurarnos de que o alumnado asimilou as principais tipoloxías textuais de uso común

e que sabe empregalas eficazmente en diferntes contextos académicos, laborais e sociais.

TECNOLOXÍAS DA INFORMACIÓN E A COMUNICACIÓN. COMUNICACIÓN AUDIOVISUAL.

Na actualidade a introdución e xeneralización do uso das Tecnoloxías da Información e a Comunicación tanto na redonda social

do alumnado como, especificamente, no ámbito académico fan necesario que os educandos se familiaricen con esta nova

realidade como elemento esencial da súa formación en practicamente todos os niveis e todas as áreas académicas.

No caso do Bacharelato o dominio das TIC adquire unha especial relevancia ao constituír un instrumento que o alumnado

deberá manexar con soltura nos diferentes contextos académicos, laborais e sociais propios da vida adulta.

Por todo isto, para estruturar adecuadamente o traballo educativo das TIC no Bacharelato afrontaremos este novo reto

educativo a partir destes tres obxectivos:

a) Traballar a adquisición das habilidades e destrezas primaria relacionadas coas ferramentas informáticas.

b) Potenciar o uso social, académico e laboral destas ferramentas en diferentes contextos e con diferentes fins ou obxectivos.

c) Desenvolver a propia tarefa educativa e ampliar coñecementos de forma autónoma a través do uso dos novos medios e

ferramentas que achegan as TIC.

O primeiro destes tres obxectivos sería de carácter instrumental. O alumnado aprenderá a manexar as redondas informáticas e,

moi especialmente, as ferramentas e sistemas informáticos máis habituais: procesadores de texto, sistemas operativos, follas de

cálculo, bases de datos, programas de presentacións...

O segundo obxectivo centrarase no uso académico, laboral e social que podemos darlles ás diferentes ferramentas e redondas

informáticas que aprendemos a utilizar no punto anterior. Esta tarefa englobaría tarefas diversas: realizar unha presentación oral

empregando Powerpoint ou outros programas de presentacións, elaborar traballos académicos empregando procesadores de

texto, realizar gráficos cunha folla de cálculo Excel cun fin previamente establecido, etc.

Un terceiro obxectivo, e non menos ambicioso, centraríase na transformación dos procesos de aprendizaxe a partir do uso das

novas ferramentas e realidades tecnolóxicas. Non se trataría polo tanto, unicamente, de introducir cambios menores ou puntuais

nas actividades formativas senón de iniciar a capacitación do alumnado na aplicación dos coñecementos e competencias básicas

que vaia adquirindo na redonda das TIC.

O fin que perseguiriamos con este último obxectivo centraríase en desenvolver a capacidade do alumnado para realizar

investigacións, analizar os seus coñecementos e adquirir novos saberes ao longo da súa vida adulta a través do uso das TIC.

Igualmente, xa no ámbito da comunicación audiovisual, tamén aspiramos a que o alumnado se aproxime aos medios de

comunicación de forma crítica. Analizando a información que constantemente lle chega desde os mass-media de forma

autónoma e posibilitando con isto o seu desenvolvemento como cidadán e consumidor responsable.

52

EDUCACIÓN CÍVICA E CONSTITUCIONAL

Na educación actual é cada vez máis necesario dispor dun currículo no que valores, saberes, prácticas e comportamentos teñan

como finalidade común conseguir que no futuro as alumnas e os alumnos participen plenamente nunha sociedade tolerante,

solidaria, responsable e dialogante. A Educación cívica e constitucional contribúe a desenvolver este novo reto educativo

propiciando a adquisición de habilidades e virtudes cívicas para exercer a cidadanía democrática, desenvolvendo o coñecemento

da nosas institucións e do noso ordenamento xurídico básico e favorecendo a convivencia en sociedade.

Así, este elemento educativo transversal pretende o desenvolvemento das alumnas e os alumnos como persoas dignas e íntegras,

o que esixe reforzar a autonomía, a autoestima e o afán de superación, e favorecer o espírito crítico para axudar á construción

de proxectos persoais de vida. Tamén se contribúe a mellorar as relacións interpersoais na medida que a educación cívica e

constitucional favorece a utilización sistemática do diálogo. Para isto, e propoñen actividades que favorecen a convivencia, a

participación, ao coñecemento da diversidade e das situacións de discriminación e inxustiza, que deben permitir consolidar as

virtudes cívicas necesarias para unha sociedade democrática.

Así mesmo, constribúese a adquirir o coñecemento dos fundamentos e os modos de organización das sociedades democráticas,

a valorar positivamente a conquista dos dereitos humanos e a rexeitar os conflitos entre os grupos humanos e as situacións de

inxustiza.

A identificación dos deberes cidadáns e a asunción e exercicio de hábitos e virtudes cívicas adecuadas á súa idade na redonda

escolar e social, permitirá que os futuros cidadáns se inicien na construción de sociedades máis cohesionadas, libres, prósperas,

equitativas e xustas.

A educación cívica e constitucional propón, ademais, o estímulo das virtudes e habilidades sociais, o impulso do traballo en

equipo, a participación e o uso sistemático da argumentación, que require o desenvolvemento dun pensamento propio. A síntese

das ideas propias e alleas, a presentación razoada do propio criterio e a confrontación ordenada e crítica de coñecemento,

información e opinión favorecen tamén as aprendizaxes posteriores.

Desde a Educación cívica e constitucional desenvólvense, así mesmo, iniciativas de planificación, toma de decisións,

participación, organización e asunción de responsabilidades. A Educación cívica e constitucional entrena no diálogo e o debate,

na participación, na aproximación respectuosa ás diferenzas sociais, culturais e económicas e na valoración crítica destas

diferenzas así como das ideas. O currículo atende á construción dun pensamento propio, e á toma de postura sobre problemas e

as súas posibles solucións. Con isto, fortalécese a autonomía das alumnas e dos alumnos para analizar, valorar e decidir, desde a

confianza en si mesmos e o respecto ás demais persoas.

Favorécese, así mismo, o coñecemento e do uso de termos e conceptos relacionados coa sociedade e a vida democrática.

Ademais, o uso sistemático do debate contribúe especificamente a esta competencia, porque esixe exercitarse na escoita, a

exposición e a argumentación.

Por último, desde a Educación cívica e constitucional, no ámbito das ensinanzas do Bacharelato, prestaráselles unha especial

atención ás diferentes situacións de conflito, dilemas éticos, problemas morais... que previsiblemente o alumnado deberá

enfrontar na súa xa próxima vida adulta. Desenvolveremos esta tarefa mediante simulacións ou xogos de rol, analizando

situacións da vida real extraídas dos medios de comunicación, reflexionando sobre dilemas morais propios do ámbito da vida

laboral, empresarial ou social...

Con isto, pretendemos tanto provee o alumnado das ferramentas para encarar de forma satisfactoria a súa futura vida persoal e

académica ou laboral, como desenvolver o seu espírito cívico e a súa capacidade para conducirse como un adulto responsable

nunha sociedade democrática.

53

AVALIACIÓN DA PRÁCTICA DOCENTE E INDICADORES DE LOGRO

Os docentes avalían tanto as aprendizaxes do alumnado como os procesos de ensino e a súa propia práctica docente, a través

dos indicadores de logro incorporados na programación docente.

Os Estándares de Aprendizaxe, considerados como concrecións dos Criterios de Avaliación do Currículo de cada área ou

materia, permítennos definir os resultados da aprendizaxe e concretar o que o alumnado debe saber, comprender e saber facer en

cada materia. Os indicadores de logro permítennos avaliar en cinco niveis as aprendizaxes que o alumnado consolidou respecto

aos obxectivos marcados en cada Estándar.

Este feito permítelle ao docente, ao mesmo tempo, avaliar os resultados das estratexias e medidas educativas que adoptou ao

longo da súa práctica educativa para facilitar que o alumnado acade os obxectivos establecidos en cada Estándar de

aprendizaxe.

A avaliación tanto dos procesos de aprendizaxe do alumnado como da propia práctica docente será continua. A avaliación

docente terá, á súa vez, como obxectivo adaptar as estratexias educativas adoptadas ao longo do curso ás necesidades

específicas do alumnado.

Os indicadores de logro permiten, neste sentido, identificar os coñecementos, capacidades, competencias... que en relación a un

alumno individual ou ao conxunto do grupo-clase deben ser consolidados, permitindo adaptar a práctica educativa ás

necesidades específicas dos alumnos para que poidan alcanzar as ensinanzas establecidas nos correspondentes estándares de

aprendizaxe.

En relación á práctica docente os indicadores de logro permiten valorar:

Se se está cumprindo coa planificación: actividades, tempos, responsabilidades,…

Se existe desviación entre o obxectivo definido e a acción ou accións deseñadas para conseguilo.

Se se están conseguindo outras cousas distintas ás planificadas intencionalmente.

Se se está progresando na liña definida no obxectivo.

Se os resultados obtidos xeran satisfacción nos implicados

Dentro do proceso de ensino e aprendizaxe, o equipo docente de cada grupo do alumnado celebrará sesións de avaliación para

valorar tanto as aprendizaxes do alumnado, como os procesos de ensino e a súa propia práctica docente.

O equipo docente deberá adoptar as medidas ordinarias ou extraordinarias máis adecuadas. Estas medidas fixaranse en plans de

mellora de resultados colectivos ou individuais que permitan solucionar as dificultades, en colaboración coas familias e mediante

recursos de apoio educativo.

HISTORIA DE ESPAÑA

2º Bacharelato


A programación da disciplina de Historia de España de 2º Bacharelato reflecte

os obxectivos, os contidos, os critérios de avaliación e a metodoloxía presentada no

Decreto 126/2008, de 19 de Xuño (DOG, 23.06.2008).

En relación aos contidos, considerando que a Historia de España só conta con

tres horas lectivas semanais, téntase compaxinar unha visión introdutória sobre os trazos

máis salientes da historia peninsular anteriores ao século XIX con un tratamento en

profundidade dos procesos de transformación da España contemporánea até o presente.

A disciplina de Historia de España parte dos coñecementos e do nível de

competencias adquirido polo aluno nas etapas educativas anteriores. A disciplina visa

aprofundar no coñecemento crítico da heranza colectiva da sociedade en que o aluno se

insere. Por outro lado, deberá facilitar a tomada de consciencia do aluno sobre a sua

responsabilidade na configuración do presente e do futuro, pois o pasado concretamente

realizado consistiu no triunfo de dados acontecementos históricos, cando ao mesmo

tempo outras opcións históricas tiveron tamén as suas oportunidades. Alén diso, o

carácter globalizador do coñecimento histórico permite que o aluno se aproxime dos

acontecimentos históricos de modo interdisciplinar na abordaxe da complexidade do

mundo actual, o que poderá axudarlle a comprender e a participar na sociedade en que

vive.

OBXECTIVOS

O ensino da disciplina de Historia de España no 2º Bacharelato terá como

finalidade que os alunos desenvolvan as seguintes capacidades:

Identificar e situar no espazo e no tempo os procesos históricos globais e os

acontecimentos máis importantes da Historia de España, a prestar atención á sua

diversidade territorial, onde tamén será tratada a especificidade histórica da

Galiza, nas suas diferentes etapas históricas.

Coñecer e comprender os procesos máis importantes da historia contemporánea

de España, a focar a sua xénese, as suas consecuencias na actualidade e as

interrelacións que se dan entre feitos políticos, sociais, económicos e culturais.

Desenvolver unha perspectiva integradora da historia de España, respeitosa con

as diferentes identidades territoriais e sociais que a caracterizan, que sirvan de

base ao desenvolvimento de atitudes de solidariedade e tolerancia por parte dos

alunos.

Situar o proceso histórico español e a sua variedade identitaria no seu

encuadramento internacional, por forma a se poder entender a Historia de

España na sua articulación con a Historia europea e mundial.

Distinguir as mudanzas históricas conxunturais dos procesos históricos

profundos, a contribuir deste modo para o desenvolvimento do pensamento

histórico nos alunos.

Coñecer o proceso de formación das normas xurídicas que regulan os

ordenamentos constitucionais da historia contemporánea de España, procurando

tamén com isto que os alunos se compomentan con os valores democráticos e se

interesen por participar na vida cidadá.

Valorar e comprender as loitas contra as discriminacións decorrentes da

opresión e das inxustizas (entre elas, as relacionadas con as mulleres),

contribuindo así para que os alunos aprecien en toda a sua importancia a defesa

dos dereitos humanos.

Seleccionar e interpretar a información procedente de diversas fontes históricas

a través da aplicación de diferentes técnicas características da ciencia histórica –

composición sobre textos históricos, interpretación de imaxes, mapas, gráficos,

series estatísticas, etc.-, de modo a contrastar os diferentes puntos de vista sobre

as situacións e os procesos históricos e desenvolver así a capacidade de exercer

a crítica histórica.

Realizar investigacións de carácter histórico no ámbito de referencia dos alunos,

manexando fontes históricas como a historia oral, a prensa ou as TIC, con a

finalidade de aproximarse da propia comunidade, comprender o carácter

provisorio do coñecimento e captar a diversidade das manifestacións históricas.

BLOQUES DE CONTIDOS

1. As raíces históricas da España contemporánea

o UNIDADE 1: As primeiras culturas e a dominación romana da Península

Ibérica.

o UNIDADE 2: Al-Ándalus e os reinos cristiáns medievais.

Formas de vida e intercambio cultural na España musulmana e

cristiá.

A ocupación do territorio e as consecuencias socio-económicas.

Principais características da Galiza feudal.

o UNIDADE 3: Formación e desenvolvimento da Monarquía Hispánica.

Castela e os outros reinos da Monarquía Hispánica nos reinados

dos Reis Católicos eda dinastia dos Áustria.

A Galiza durante os séculos XV-XVII.

Conquista e explotación da América española. O impacto da

colonización.

o UNIDADE 4: A Monarquía Borbónica no Antigo Réxime.

Características económicas, sociais e políticas do Antigo Réxime

A política centralizadora dos Borbóns. O carácter reformista do

despotismo ilustrado e os seus limites.

A Galiza no século XVIII.

2. A quebra da Monarquía Absoluta e o desenvolvimento do Liberalismo en

España

o UNIDADE 5: Inicios e consolidación do Réxime Liberal en España.

Guerra e revolución en Europa na pasaxe do século XVIII para o

século XIX. A guerra contra os franceses en España (1808-1813).

O seu impacto na Galiza.

A obra lexislativa das Cortes de Cádiz: os decretos e a

Constitución de 1812.

O reinado de Fernando VII (1814-1833) e as loitas entre

absolutistas e liberais.

A independencia da América española (1808-1825).

Construción e evolución do Estado liberal durante o reinado de

Isabel II (1833-1868): A primeira guerra carlista e o aceso ao

poder dos liberais. O domínio do liberalismo moderado na época

isabelina. Grupos políticos, protagonismo do exército e

instabilidade política e institucional.

O Sexenio Democrático (1868-1874): da Gloriosa Revolución ao

primeiro ensaio republicano da historia de España.

o UNIDADE 6: Estado e nación na Restauración borbónica.

O réxime da Restauración (1875-1902): características e

funcionamento do sistema canovista. A oposición ao réxime.

Guerra hispano-norteamericana e crise de 1898.

O reinado de Afonso XIII e a crise da Restauración (1902-1931):

O fracaso das sucesivas propostas de reforma (1902-1916) e a

quebra dos sistema da Restauración (1917-1923). A

conflitividade social e o problema de Marrocos.

A crise do sistema liberal e o contexto internacional no período

de entreguerras (1918- 1939): ditadura e democracia. A ditadura

do xeneral Primo de Rivera (1923-1930).

O Estado-nación español e os nacionalismos periféricos. A

evolución do galeguismo.

3. Transformacións económicas e mudanzas sociais no século XIX e no

primeiro terzo do século XX

o .UNIDADE 7: As transformacións socio-económicas na España liberal.

O proceso de desamortización e as suas consecuencias políticas,

económicas e sociais no campo español. As transformacións da

agricultura española nas diferentes rexións. Características e

consecuencias da desamortización na Galiza e trazos de

modernidade na sua agricultura.

Debilidade e fragmentación do desenvolvimento industrial

español. A modernización dos transportes: o ferrocarril. A

emerxencia do sistema financeiro español. A debilidade do

mercado nacional. Fracaso da industrialización e surximento de

novos sectores económicos na Galiza.

Modernización demográfica e emigración en España. Os

movimentos migratórios. Efeitos da emigración na Galiza.

A nova sociedade de clases e o domínio burgués. A conflitividade

social e os movimentos obreiro e campesino. O agrarismo na

Galiza caciqueira. A situación da muller e o surximento das

reivindicacións feministas.

4. A II República, a Guerra Civil e a Ditadura Franquista

o UNIDADE 8: Segunda República e Guerra Civil.

A Segunda República. A Constitución de 1931: princípios e

institucións dunha democracia avanzada. O voto feminino.

Política de reformas e polarización social. O nacionalismo

catalán, basco e galego.

Os diferentes gobernos republicanos. Confrontación política e

revoltas sociais. As reaccións antidemocráticas.

A sublevación militar e a guerra civil. Dimensión política e

internacional do conflito. Evolución das duas zonas: a revolución

social e os diferentes gobernos na zona republicana; a formación

do Estado franquista na zona nacional.

o UNIDADE 9: España no Franquismo.

O franquismo na imediata pós-guerra: bases ideolóxicas, políticas

e sociais. Autarquia e isolamento internacional. A resistencia da

guerrilla.

A consolidación do réxime durante a Guerra Fria. Crecimento

económico e transformacións sociais. Emigración para Europa. A

oposición ao réxime no interior e no exílio.

A agonia do franquismo (1973-1975). O incremento das forzas de

oposición.

A vida cuotidiana no franquismo. O seu impacto na Galiza.

5. A España actual

o UNIDADE 10: España en Democracia.

O proceso de transición á democracia, os seus êxitos e os seus

limites. A Constitución de 1978: princípios e institucións

democráticos. O proceso autonómico en España. O Estatuto de

Autonomía da Galiza.

Os gobernos democráticos españóis dos últimos trinta anos.

Mudanzas sociais, económicas, lexislativas e culturais. A

construción do Estado de Ben-estar.

A Galiza e España na Unión Europea. O papel de España no

contexto internacional.

Problemas e perspectivas actuais da política e da sociedade

española

TEMPORALIZACIÓN DAS UNIDADES DIDÁCTICAS

Primeiro trimestre

Neste trimestre serán tratadas as unidades didácticas comprendidas nos dous primeiros

bloques de contidos, até completar no mínimo a Historia política e económica española

do século XIX.

Segundo trimestre

Serán aqui abordados os contidos que abranxen o período que se extende desde o

reinado de Afonso XIII até o ano 1936. Alén diso, será tambén iniciado o terceiro bloco

de contidos.

Terceiro trimestre

Serán tratados neste último trimestre o período correspondente á Guerra Civil, así como

as duas últimas unidades didácticas, isto é, as correspondentes ao período da ditadura

franquista e aos trinta anos que se seguiron á morte do ditador.


Recoñecer os procesos da historia peninsular anteriores ao século XVIII que

resultanmáis significativos para a comprensión da Historia contemporánea de

España, asinalando ao mesmo tempo os procesos máis característicos da Historia

da Galiza no mesmo período.

Analizar e caracterizar a crise do Antigo Réxime en España e as dificuldades na

construción do Estado liberal, sinalando as relacións destes procesos con o

contexto internacional, así como as suas repercusións na Galiza.

Comprender as dificuldades no surximento e no desenvolvimento da economía

capitalista e da sociedade de clases en España. Deberá recoñecerse a diversidade

do ritmo e da intensidade con que acontece nos diferentes territórios

peninsulares, dando atención, por outro lado, ás peculiaridades que terán na

Galiza ambos os procesos históricos. Alén diso, deberán recoñecerse as suas

conexións con o contexto internacional.

Recoñecer os procesos de exclusión da sociedade liberal burguesa en España e

os novos mecanismos de dominación e integración das mulleres. Será tamén

preciso comprender o carácter oligárquico dos grupos hexemónicos, a debilidade

das clases medias e a importancia do internacionalismo en diferentes correntes

dos movimentos obreiro e campesino en España.

Comprender as mudanzas e os conflitos na España do período de entreguerras.

Por un lado, a crise da Restauración mostrará a incapacide dos grupos

hexemónicos para articular un proxecto liberal viábel en España, o que acabará

por conducir á ditadura de Primo de Rivera. Por outro lado, os alunos deberán

recoñecer a importancia da II República como a primeira experiencia

plenamente democrática e modernizadora da Historia de España, así como

establecer as relacións con o axitado contexto europeo de entreguerras, onde

surxen enfrontados os reximes democráticos e os autoritários. Deberán

recoñecerse tamén as principais liñas da evolución económica e social deste

período.

Comprender as orixes, o desenvolvemento e as consecuencias da Guerra Civil.

Recoñecer e analisar as peculiaridades ideolóxicas e institucionais da ditadura

franquista, ben como a influencia que a conxuntura internacional tivo na

evolución política e económica do réxime franquista.

Descreber os trazos, as dificuldades e a importancia do proceso de transición

democrática despois da morte do ditador Franco, identificar as características da

Constitución de 1978, do Estado das Autonomias e do Estatuto de Autonomía da

Galiza. Explicar as mudanzas políticas, económicas, sociais e culturais que nos

últimos trinta anos acercaron a forma de vida da sociedade española aos padróns

da Europa desenvolvida. Recoñecer a importancia da entrada de España na

Unión Europea.

Coñecer e utilizar as técnicas básicas de indagación e explicación histórica,

como recoller información de diferentes fontes e valorala criticamente, para, a

partir da mesma, elaborar textos de contido histórico, onde sexa utilizado com

rigor o vocabulário histórico específico. Por tanto, os alunos deberán

seleccionar, analizar, contrastar e explicar a información procedente de textos

históricos de unha época dada, mapas, series estatísticas, material iconográfico,

etc. Todo isto deberá permitir ao aluno dominar as destrezas no manexo da

información –utilizando tamén as TIC-, demonstrando así a sua capacidade para

comunicar oralmente ou por escrito as suas conclusións sobre diferentes tópicos

da disciplina de Historia de España.

Finalmente, os alunos deberán desenvolver en grupo actividades da disciplina de

Historia de España, o que potenciará unha atitude mais participativa,

solucionadora de conflitos e que contribúa tamén para o desenvolvimento da

tolerancia e do sentido crítico.


O uso do libro de texto Historia de España. Segundo Curso de Bacharelato, Baía

Edicións, A Coruña, 2009-, e calquer outro material significativo escrito e ilustrado, así

como das TIC, de modo a permitir a mellor información e comprensión dos diferentes

períodos históricos.

Usar esquemas, cadros e gráficos, que permitan que o alumnado visualice as

interrelacións entre os diversos feitos históricos de cada período.

Utilizar a cronoloxía para secuenciar temporalmente os acontecimentos históricos.

Elaborar definicións de terminoloxía histórica relevante, a tratarense os protagonistas, a

economía, a sociedade, a política e a cultura dos diferentes períodos históricos.

Contextualizar os procesos, estruturas e acontecimentos históricos máis relevantes,

identificando os elementos que contribuíron para configurar os trazos actuais da Galiza

e de España.

Potenciar a análise histórica onde se recoñeza a multicausalidade na xénese dos

procesos de evolución e mudanza na historia de España e nos conflitos sociais e

políticos. Neste sentido, será importante estabelecer as relacións que ocorren entre os

aspectos económicos, políticos, sociais e culturais das diferentes épocas e

acontecementos históricos.

Favorecer a transformación da información en coñecimento a través da selección,

análise e interpretación de contidos procedentes de diversas fontes históricas, de modo a

desenvolver a capacidade de elaboración de explicacións históricas rigorosas e

coerentes. Deste modo, o traballo com fontes históricas primarias e secundarias

permitirá a análise e explicación de documentos diplomáticos, relatórios teórico

doutrinais, proclamas, manifestos, notícias de xornais, etc.

Producir e interpretar informacións sobre aspectos cuantitativos e espaciais dos

procesos históricos, por meio da utilización de series estatísticas, gráficas, mapas

xeopolíticos, militares, administrativos, económicos, etc.

Analisar e comentar textos constitucionais, con o obxectivo de captar as principais

características políticas e xurídicas de cada réxime constitucional, bem como as

diferenzas e similariedades entre as diferentes Constitucións españolas dos séculos XIX

e XX.

Analisar e comentar diferentes materiais iconográficos (imaxéticos): pintura, escultura,

gravado, arquitectura; fotografia, cartazes publicitários ou propagandísticos, estampas

decimonónicas (poderá tamén realizarse visita a museu ou exposición sobre

acontecimentos ou comemoracións históricas relacionadas con aspectos do currículo

que teñan a ver con a Historia de España, da Galiza, etc.).

Elaborar composicións de texto a partir de diferentes fontes e documentos históricos,de

modo a relacionar materiais históricos diferentes e a propor diversas hipóteses

explicativas e conclusións sobre os problemas históricos reflectidos neles.

Elaborar traballos de investigación no âmbito de referencia do aluno sobre algún

momento saliente da historia contemporánea, estabelecendo conexións entre a historia

galega, española, europea e mundial.

Visionar e comentar diverso material audiovisual, como documentais históricos, filmes

sobre personaxes ou acontecimentos históricos, etc.

AVALIACIÓN

1 – Instrumentos de avaliación

A) Probas escritas periódicas

Tendo en conta a necesidade de preparar @s alun@s para as probas de ACceso à

Universidade, teranse como referencia importante à hora de avaliá-los a realización de

composicións históricas, onde deberán demonstrar os seus coñecimentos teóricos, a sua

capacidade de relación, de manexo do vocabulario histórico adecuado e de redación.

Alén das composicións históricas, as probas escritas poderán incluir diversos tipos

de cuestións para comprobar que o aluno estexa familiarizado con a materia obxecto de

estudo.

O número de probas ou exames por avaliación ou trimestre será de unha ou duas,

segundo a distribución da materia en cada trimestre. Como norma, a cualificación

correspondente a cada trimestre será a media ponderada dos exames realizados,

exixíndose que nengunha das notas dos exames sexa inferior a 3 para a aplicación da

media.

Para a correción das composicións históricas, aplicaranse os criterios de puntuación

recomendados pola CIUG:

1. Criterio de Comprensión

Aspectos a avaliar: identificar e explicar o problema histórico mostrado nos documentos

que deben ser tratados na composición histórica; explicar a evolución histórica do

problema formulado, asinalando corretamente a cronologia correspondente

(antecedentes, causas, consecuencias, ...); relacionar corretamente entre si os

documentos históricos propostos; redactar de modo claro, coerente e con rigor

conceptual.

Puntuación: 4 puntos.

2. Criterio de Interpretación e Reelaboración Persoal

Aspectos a avaliar: relacionar os acontecimentos históricos aos que se refiran os

documentos con o seu contexto histórico (social, político, económico, etc., segundo

corresponda); redactar de modo claro, coerente e con rigor conceptual.


3. Criterio de Coñecimento Específico

Aspectos a avaliar: segundo a natureza do problema histórico formulado, identificar os

protagonistas (personaxes históricas, clases sociais, partidos políticos, ...), as ideoloxias,

o cambio e a continuidade (ou permanencia), ...; redactar de modo clar o, coerente e con

rigor conceptual.


B) Exercicios práticos, traballos,

O profesor ou a profesora entregará diferentes propostas de exercicios de

composición histórica ou de outro tipo de traballos históricos ao longo do ano

académico. Os alunos deberán entregalos obrigatoriamente e a cualificación dos

exercicios e dos traballos será tida en conta na avaliación. Os alunos que non os

entregaren serán avaliados negativamente.

C) Outros aspectos objecto de avaliación

Interese do aluno pola disciplina de Historia de España, a atención prestada às

explicacións, a participación nas aulas, ... A asistencia às aulas é obrigatoria,

polo que as faltas de asistencia e pontualidade sen xustificar valoraranse

negativamente.

A capacidade de compreensión e interpretación dos documentos históricos, ben

como de aplicar e reestruturar os seus coñecimentos nunha síntese escrita

persoal; tambén a capacidade de estabelecer relacións entre informacións, dados

e acontecimentos históricos, ben como a utilización de teorias ou hipóteses

históricas para relacionar e interpretar as informacións, os dados e os

acontecimentos históricos.

O uso de definicións e conceitos claros e rigorosos, a capacidade de establecer

relacións e interrelacións entre elementos económicos, sociais, políticos,

culturais, ..., a capacidade de dedución, o manexo do vocabulário histórico

específico, etc.


A) Avaliacións parciais ou trimestrais

Para aprobar unha avaliación trimestral será preciso alcanzar no mínimo unha nota

media de 5.

B) Recuperacións

Se un aluno non tivese aprobado a primeira ou a segunda avaliación, deberá facer

obrigatoriamente un exame de recuperación, este será único, ainda que na avaliación

non aprobada se tivese realizado mais dun exame. Os criterios de avaliación da

recuperación serán os mesmos que os fixados para a avaliación trimestral (deberá

alcanzarse no mínimo unha nota de 5 no exame de recuperación).

Aqueles alunos que teñan unha ou duas avaliacións trimestrais sen aprobar cando

finalizar o curso poderán realizar unha recuperación final, sempre que se tivesen

apresentado às recuperacións das avaliacións trimestrais.

C) Avaliación final

A cualificación final da disciplina de Historia de España será a média aritmética das

cualificacións das tres avaliacións trimestrais, sempre e cuando a cualificación das

avaliacións trimestrais sexa superior a 3 e teñan sido aprobadas no mínimo duas

avaliacións trimestrais.

D) Avaliación extraordinária

Os alunos que non teñan aprobado na convocatoria ordinaria a disciplina de Historia

de España terán o dereito a apresentarse à proba extraordinária en Setembro, que versará

sobre todos os contidos desenvolvidos ao longo do ano académico.

HISTORIA DA ARTE

2º Bacharelato Humanidades e CC. Sociais


OBXECTIVOS XERAIS

-Comprender e valora-los cambios na concepción da arte e a evolución das súas funcións sociais

ó longo da historia.

-Entende-las obras de arte na súa globalidade,como expoñentes da creatividade

humana,susceptibles de ser admiradas por si mesmas e de ser valoradas como documento

testemuñal dunha época e dunha cultura.

-Utilizar un método de análise que permita coñecer con rigor as obras de arte,desenvolvendo,á

vez,a sensibilidade e a imaxinación.

-Recoñecer e diferencia-las manifestacións artísticas máis destacadas dos principais estilos da

arte occidental,situándoos no tempo e no espacio e valorando a súa supervivencia en etapas

posteriores.

-Coñecer,gozar e valora-lo patrimonio artístico,contribuindo de forma activa á súa conservación e

rechazando os comportamentos que o deterioren.

-Contribuir á formación do gusto persoal,á capacidade de goce estético e ó sentido crítico, e

aprender a expresar sentimentos propios ante a contemplación da obra de arte.

-Realiza-las actividades de documentación e de indagación nas que se analicen,contrasten e

interpreten informacións diversas sobre aspectos da Historia da Arte.

UNIDADES DIDÁCTICAS

UNIDADE 1 : A ARTE COMO EXPRESIÓN HUMANA NO ESPACIO E NO TEMPO

-Definición e clasificación da arte.

-¿Que é a ARTE?.Dificultades para definir unha obra de arte.

-Distintos tipos de arte e manifestacións artísticas.

-A obra de arte .Elementos da creación artística.

-A obra de arte,o artista e a sociedade.

-A obra de arte:elementos para a súa análise.Forma,estilo,asunto e finalidade(iconografía

e iconoloxía),materia e técnica.

Procedementos de traballo na aula :

-Achegamento ó método da Historia da Arte.

-Organización de debates sobre a dificultade para defini-la obra de arte.

-Análise e avaliación crítica de opinións de artistas sobre a arte.

-Comparación crítica de información sobre temas relacionados coa concepción da arte.

-Planificación e realización de saídas de traballo a lugares que nos permitan observar obras de

arte local.

-Organización de debates sobre os factores históricos que inflúen nos criterios de valoración

social da arte e do artista.

-Análise comparativa da cambiante consideración social da arte e do artista en diversos

momentos da historia.

-Relación da obra de arte e o seu contexto histórico apoiándose en textos.

UNIDADE 2 : A LINGUAXE PLÁSTICA : ELEMENTOS E PROCEDEMENTOS

EXPRESIVOS

-Arquitectura.

-Concepto de arquitectura.

-Elementos materiais e técnicos.

-Elementos formais.Linguaxes arquitectónicas.

-O espacio na arquitectura.

-Escultura.

-Métodos,materiais e técnicas.

-Tipoloxías.

-O lugar da escultura e do espectador.

-Elementos formais:volume,proporción,movemento,acabado,luz,expresión.

-Pintura.

-Elementos técnicos,materiais...

-Elementos da obra pictórica: debuxo,formas,perspectiva,composición, cor, luz, tema,...


-Achegamento ó método da Historia da Arte.


arte local.(Colexiata de Baiona).

-Análise de obras de arte significativas por medio de diapositivas e material gráfico.

-Identifica-los conceptos fundamentais sobre as formas e o seu significado,a súa función e

procedementos técnicos.

-Elaboración, por parte do alumno,dun glosario de términos artísticos que irá completando ó

longo do curso.

UNIDADE 3 : APORTACIÓNS ARTÍSTICAS DAS CIVILIZACIÓNS ANTIGAS.

-A Prehistoria.

-As orixes da arte.Vinculación co mundo máxico-relixioso.

-O Paleolítico Superior.Arte mobiliar e rupestre.

-Arquitectura Megalítica.

-Exipto.

-Arquitectura funeraria.O templo exipcio.

-Escultura.

-Mesopotamia.

-Arquitectura.Templos-Palacios e Zigurats.

-Escultura.O relevo Asirio.

-Persia.


-Elaboración dun eixo cronolóxico ubicando obras e autores traballados ó longo da unidade.

-Confrontación de obras de arte con informacións acerca das circunstancias históricas e da

mentalidade que inciden nelas.

-Analizar as diferentes funcións da obra de arte.

-Diferenciación, a partir da comparación de obras de arte dun mesmo periodo histórico ou

estilo,das características comúns á súa linguaxe artística.

UNIDADE 4. RAÍCES DA ARTE EUROPEA: o legado da arte clásica

-Fundamentos socioculturais do mundo grego.

-Contexto histórico.

-Artistas e sociedade.

-Arquitectura grega

-Concepto urbanístico e do espacio.

-O templo e as ordes arquitectónicas.

-Outras tipoloxías.

-Escultura

-Características xerais.

-Evolución histórica:época arcaica,época clásica e escolas helenisticas.

-Fundamentos socioculturais do mundo romano.


-A romanización.

-Artista e sociedade.

-Arquitectura romana.

-Características xerais.O plantexamento urbanístico.

-Tipoloxías constructivas.

-Escultura

-O retrato romano:evolución.

-O relevo.

-Arte Paleocristiana


-Arquitectura. A Basílica Paleocristiana.

-Bizancio


-Fundamentos da arte bizantina.

-Arquitectura:Sta Sofía de Constantinopla.

-Os mosaicos:S.Vital de Rávena.


-Análise das obras de arte representativas de Grecia e Roma.







-Análise da basílica paleocristiana(xerarquización,simbolismo,función) dacordo coa nova

mentalidade relixiosa.

-A través de Sta Sofía de Constantinopla analizar o edifcio como expoñente do poder político e

relixioso.

UNIDADE 5 . NACEMENTO DA TRADICIÓN ARTÍSTICA OCCD: a arte medieval

-Consecuencias da desmembración do Imperio Romano.

-Arte Hispano-Visigoda.

-Prerrománico asturiano.

-Arte do s.X.Mozárabe

-Arte islámica en Al-Ándalus

-O estilo románico e as súas circunstancias históricas.

-O templo románico:elementos estructurais e organización.

-Arquitectura do Camiño de Santiago.A Catedral.

-As artes figurativas e o seu papel respecto da sociedade románica.

-A portada románica.Platerías.

-O Mestre Mateo e o Pórtico da Gloria.

-Pervivencia do románico na arte galega.

-A Catedral gótica

-Escultura gótica

-A pintura de finais da Idade Media.

-Giotto:pintor de ordes mendicantes.

-Van Eyck e o auxe da burguesía.


-Análise das consecuencias do desmembramento do Imperio Romano,aludindo ó hispano

visigodo e a arte do s.X,concretada en Galicia.







-Comentario de textos e documentos sobre a Catedral de Santiago.

-Preparación dunha saída á Catedral de Santiago.


arte local.(Románico en Vigo).

UNIDADE 6 . DESENVOLVEMENTO E EVOLUCIÓN DA ARTE EUROPEA NO

MUNDO MODERNO

-Concepto de Renacemento:Humanismo e Neoplatonismo,Valoración do artista,Os mecenas.

-Italia,cuna do Renacemento.Centros artísticos.

-Arquitectura:a volta ó clásico.

-Brunelleschi,Alberti.

-Bramante.Miguel Angel.

-S.Pedro do Vaticano.

-O Manierismo.Palladio.

-Escultura.

-Innovacións técnicas,espaciais e iconográficas.

-Donatello,Miguel Angel.

-A pintura.

-Os precursores:Massaccio.Piero della Francesca

-Botticcelli e o Neoplatonismo.

-A síntese clásica:Leonardo,Rafael e Miguel Angel.

-A pintura veneciana:Tiziano.

-Renacemento en España . O Escorial e O Greco.

-Concepto de Barroco.Contexto histórico.Valoración do artista.

-A Roma barroca

-Bernini.S.Pedro do Vaticano:plantexamento urbanístico.

-Urbanismo barroco en España.

-O Barroco compostelán.

-Escultura barroca

-Bernini

-Imaxinería barroca española

-A pintura barroca

-Caracetrísticas xerais

-O barroco católico:Caravaggio,e a escola española do século XVII(Ribera,Zurbarán e

Murillo)

-O barroco burgués dos Paises Baixos:Rembrandt.

-O barroco cortesán:Rubens e Velazquez.








-Preparación dunha saída á Santiago.

UNIDADE 7. O S. XIX: a arte dun mundo en transformación

-A pintura francesa na primeira metade do s.XIX.

-Neoclasicismo:David.

-Romanticismo:Gericault,Delacroix.

-Realismo:Courbet.

-Goya:o compromiso do artista coa súa época.

-Antecedentes do impresionismo.

-A técnica impresionista.

-Os mestres do impresionismo:

-Post-impresionismo:

-Cezanne

-Van Gogh

-Gauguin

-A aceleración do cambio,ruptura e creación de novas linguaxes artísticas.

-O mercado da arte.Os marchantes.


-Análise do alcance do cambio artístico da época contemporánea

-Planificación e realización dun traballo sobre o protagonismo de Goya e o seu caracter

innovador.







-Diferenciación e clasificación de correntes innnovadoras.

-Describi-los factores que impularon os procesos de cambio artístico e relacionalos cos cambios

xerais que se producen a finais do s.XIX.

-Análise do alcance do cambio artístico da época contemporánea

UNIDADE 8 . A RUPTURA DA TRADICIÓN: a arte na primeira metade do s. XX

- -O século XX:grandes cambios.

-A pintura do s.XX.Novos recursos pictóricos.

-As vangardas

-Picasso

-O racionalismo

-Le Corbusier

-Gropius

-Mies van der Rohe

-Arquitectura orgánica:Wright.

-A repercusión en Galicia das vangardas do s.XX.




xerais que se producen no s.XX.

-Análise do alcance do cambio artístico da época contemporánea.



-Identificación,análise e comparación das linguaxes artísticas contemporáneas,diferenciando

tendencias de investigación formal e correntes interesadas na expresividade.

-Planificación e realización de estudios monográficos sobre o protagonismo innovador dun artista

ou unha vangarda na creación da arte contemporánea.

-Análise do papel da arquitectura e do urbaminsmo no mundo contemporáneo.

-Relación coas investigacións científico -técnicas.Novos materiais.


UNIDADE9 . A ARTE DO NOSO TEMPO, A UNIVERSALIZACIÓN DA ARTE

-O expresionismo abstracto

-Pop-Art

-Hiperrrealismo

-Últimas tendencias.




xerais que se producen no s.XX.

-Análise do alcance do cambio artístico da época contemporánea.



-Identificación,análise e comparación das linguaxes artísticas contemporáneas,diferenciando

tendencias de investigación formal e correntes interesadas na expresividade.

-Planificación e realización de estudios monográficos sobre o protagonismo innovador dun artista

ou unha vangarda na creación da arte contemporánea.

-Realización dalguhna saída de traballo:galerias de arte,Centro de Arte Contemporánea de

Santiago...

SECUENCIACIÓN DE CONTIDOS POR TRIMESTRES:

1ºTRIMESTRE:

Unidade 1: A arte como expresión humana no espacio e no tempo.

Unidade 2 :A linguaxe plástica:elementos e procedementos expresivos.

Unidade 3 :Aportacións artísticas das civilizacións antigas.

Unidade 4: Raíces da arte europea: o legado da arte clásica.

Unidade 5:. Nacemento da tradición artística occidental: a arte medieval(Románico)

2º TRIMESTRE:

Unidade 5:. Nacemento da tradición artística occidental: a arte medieval (Gótico)

Unidade 6 : Desenvolvemento e evolución da arte europea no mundo moderno S. XV-

XVIII

3º TRIMESTRE:

Unidade 7:. O s. XIX : a arte dun mundo en transformación

Unidade 9 : A ruptura da tradición: a arte da primeira metade do s. XX

Unidade 10 : A arte do noso tempo, a universalización da arte

Esta secuenciación estará suxeita a posibles alteracións,en función da marcha do curso e

da evolución do alumnado.


-Analizar e valora-la dificultade de definición da arte,os cambios producidos no seu

concepto e as funcións en distintos momentos históricos e en diferentes culturas.

-Utilizar un método de análise da obra de arte que teña en conta tódolos elementos que a

conforman:estéticos,do contexto histórico e do artista.

-Recoñecer e situar no tempo e no espacio obras de arte representativas dunha època

histórica,sinalando as diferentes concepcións estéticas e trazos estilísticos que permiten a súa

clasificación.

-Identificar e localiza-los trazos característicos máis destacados que configuran os estilos

artísticos máis representativos do mundo occidental,así como as diferencias e os cambios.

-Recoñece-las obras máis representativas dos grandes mestres da Historia da Arte, con

especial atención ós artistas españois e galegos,distinguindo os trazos diferenciais do seu estilo e

o que de innovación representa a súa obra para a Historia da Arte.

-Identificar e analiza-las características e as principais tendencias desenvolvidas durante

este século.

-Analiza-la presencia da obra de arte na vida cotiá a través dos medios de comunicación e

a súa utilización como prodiucto de consumo.

-Observar,analizar e valorar directamente monumentos artísticos e obras de arte.


O sistema de avaliación será continua e individualizada,de maneira que poidamos coñecer

en cada momento cal é a marcha de cada un dos alumnos.

Traballarase e valorarase:

-Interese do alumno pola materia,participación na clase,atención...

-Traballos:valorarase a capacidade de comprensión,de síntese,a

presentación,exposición oral....

-Realización periódica de probas escritas.

-Conceptos claros,relacións e interrelacións entre elementos,

capacidade de deducción...

-Comentario de textos.

-Análise de obras de arte.

-Avaliación das saídas de traballo.

CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN A cualificación de cada avaliación dividirase en dúas partes:

- Un 80% corresponderá ás notas obtidas nas probas escritas realizadas,seguindo o

modelo establecido pola CIUG

- O 20% restante corresponderá ás calificacións obtidas nos exercicios prácticos

propostos pola profesora (comentarios de texto, traballos de investigación,exposicións orais,

etc…). É obrigatoria a súa realización, polo que a súa presentación será un requisito

indispensable para a superación das avaliacións.

- A asistencia a clase é obrigatoria. As faltas de asistencia sen xustificar e as de

puntualidade reiteradas valoraranse negativamente

Recuperacións:

Farase unha recuperación de cada avaliación, que consistirá na realización dunha proba

escrita que comprenderá toda a materia desenvolvida na avaliación.O alumnado deberá entregar

tamén os exercicios prácticos pendentes se non os realizou no seu momento. Non se fará

recuperación da 3º avaliación

Avaliación final ordinaria:

- A cualificación final da materia será a media aritmética das tres avaliacións(sempre

que sexan superiores a 4).

- Aqueles alumn@s que teñan unha ou dúas avaliacións con menos de 4 poderán

presentarse a unha recuperación final, sempre que houberan entregado os exercicios

prácticos de todas as avaliacións e se houbesen presentado ás recuperacións da 1ª e 2ª

avaliación.

- os que teñan as tres avaliacións suspensas deberán examinarse en setembro.

Avaliación extraordinaria:

Realizarase unha proba extraordinaria en setembro, que versará sobre todos os contidos

desenvolvidos ao longo do curso.

AVALIACIÓN INICIAL

Farase unha indagación inicial entre o alumnado para coñecer cales son os seus

coñecementos previos sobre a materia.

Farase unha proba inicial para detectar posibles medidas de atención á diversidade a

aplicar durante o curso.


O desarrollo da asignatura e das clases estará marcado polo nivel e o ritmo de aprendizaxe

dos alumnos;ademáis seguiranse as orientacións enviadas polo Grupo de Traballlo de Historia da

Arte para coordenar a ensinanza desta asignatutra cara as probas de acceso á universidade.

A aprendizaxe realizarase a través do uso de distintos materiais e métodos didácticos,que

terán como finalidade a participación activa do alumno:

-uso de materiais audiovisuais:video...

-uso de textos,mapas...

-uso de Internet : webs de museos, didáctica de historia da arte....

-documentos históricos:análise e comentario

-traballos en grupo

-saídas de traballo.

Favorecerase a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo,para traballar en

equipo e para aplica-los métodos apropiados de investigación.

Cada unidade está concebida como un medio para ensina-los contidos elixidos;búscanse

os fenómenos artísticos máis representativos como ilustración axeitada ós aspectos que se

desexan suliñar.Cada nova unidade debe asentarse nos coñecementos e capacidades traballadas

ata entón,insistir neles e consolida-la súa asimilación como punto de partida para amplialos.

Non hai libro de texto obligatorio, só un recomendado para aqueles alumnos e alumnas

que o queiran mercar, de xeito voluntario;o alumnado traballará con diferentes materiais

facilitados pola profesora,correspondentes ós bloques de contidos propostos.

Libro de texto recomendado( non obrigatorio) :

HISTORIA DA ARTEARTE, , ed. Vicens Vives.


Tentarase realizar varias saídas de traballo:

-Visita a exposicións en galerías de arte e museos da cidade.

-Visita a Santiago:Catedral,zona monumental,museos,etc

-Visita ás igrexas románicas de Vigo

XEOGRAFÍA.

2º BACHARELATO

PROGRAMACIÓN CURSO

2015-2016

PROGRAMACIÓN 2º BACHARELATO. XEOGRAFÍA DE ESPAÑA. CURSO 2015-16

1. INTRODUCIÓN E MARCO LEXISLATIVO

A materia de Xeografía de España de 2º de Bacharelato ten como marco lexislativo de referencia a LOE, Lei Orgánica 2/2006 (BOE do 4 de maio de 2006) e o Decreto 126/20008,do 19 de xuño polo que se establece a ordenación e currículo do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia ( Dog do 23 de xuño de 2008).

Como se prevee no currículo da materia, a Xeografía no bacharelato debe proporcionarlle ao alumnado as claves interpretativas para abordar a complexidade dos procesos territoriais, facilitando así a comprensión do espazo xeográfico.

A Xeografía estuda a configuración do espazo terrestre como consecuencia das relacións entre múltiples variables de tipo natural e humano. Estas relacións concrétanse en variadas paisaxes que mostran a complexidade das dinámicas ecoxeográficas e a pegada da ocupación humana ao longo do tempo. Este espazo convértese en territorio a través do poder político que o delimita con fronteiras e o organiza con infraestructuras.

Como disciplina académica, a Xeografía proporciona destrezas para a comprensión deste espazo organizado a diferentes escalas e para a comprensión dos factores que inciden nel, recoñecendo especialmente as características socio-económicas e o papel das decisións políticas que deron lugar a ordenación territorial actual.

O marco lexislativo citado atribúe a esta materia o obxectivo de formar persoas integrantes da cidadanía que sexan quen de participar de forma responsable na toma individual e colectiva de decisións, dende posturas de solidariedade e de respecto á diversidade natural e social.

Neste curso hai dous grupos de bacharelato que cursarán esta materia.

2.OBXECTIVOS

O ensino desta materia ten como finalidade o desenvolvemento dos seguintes obxectivos:

1.-Comprender e explicar o territorio galego e español como un espazo dinámico, caracterizado polos contrastres e a complexidade territorial, resultado da interacción de decisións políticas e de procesos sociais,económicos tecnolóxicos e culturais, que actuaron nun marco natural e histórico.

2.-Identificar e comprender as interrelacións das variables que interveñen na organización do territorio para analizalo e interpretalo criticamente, empregando con corrección tanto as técnicas como o vocabulario xeográfico.

3.- Coñecer as características dos diferentes medios naturais existentes en Galicia e en España poñendoos en relación cos espazos europeos e mundiais.

4.-Comprender a distribución, estrutura e dinámica da poboación e analizar criticamente as situacións de desigualdade e discriminación que deixan a súa pegada na configuración do territorio.

5.- Analizar os diferentes modos de explotación dos recursos, as actividades produtivas e os seus impactos territoriais e ambientais.

6.- Interesarse activamente pola calidade do medio natural e ser consciente dos problemas derivados da acción humana, así como entender as necesidades de políticas de ordenación territorial e de xestión de recursos acordes co desenvolvemento sostible.

7.- Comprender as relacións que existen entre os territorios que integran España e destes coa UE, desenvolvendo actitudes de coñecemento, aprecio e cooperación cara a outros espazos superando os estereotipos e prexuízos.

8.-Explicar a posición de España e de Galicia nun mundo interrelacionado, no que coexisten procesos de uniformación da economía e de crecente desigualdade económica.

9. Comprender e analizar a realidade xeográfica galega, a súa diversidade interna, a inserción en España e Europa dende unha posición periférica e as relacións co resto do mundo.

3.CONTIDOS

Os contidos estrutúranse en seis bloques. Os bloques temáticos están integrados por 12 unidades didácticas. Os contidos dos bloques están interrelacionados e secuenciados coherentemente, de acordo coa seguinte organización:

BLOQUE 1: Os contidos comúns

Este bloque inclúe as destrezas e procedementos propios da análise xeográfica, que inclúen técnicas que facilitan o tratamento de datos e informacións, así como referencias a valores que formen ao alumnado no rexeitamento das discriminacións e desigualdades e na disposición a participar activamente no contorno espacial e social no que vive.

- Identificación e explicación multicausal da localización e distribución de procesos e fenómenos xeográficos e as súas implicacións.

- Busca, selección e tratamento de información relevante para o coñecemento xeográfico: fontes cartográficas, visuais, estatísticas, bibliográficas, observación directa, emprego de técnicas de traballo de campo.

- Dominio das técnicas cartográficas: Manexo da escala e das diversas representacións cartográficas

- Comprensión das dinámicas ecoxeográficas: interrelación de variables na conformación do territorio. Técnicas de análise e interpretación das paisaxes.

- Participación en debates e traballos en grupo revisando e contrastando as ideas propias coas alleas, argumentando e empregando o vocabulario específico.

- Responsabilidade no uso dos recursos e valores das pautas de comportamento individual e social respecto da protección e mellora do medio natural.

- Toma de conciencia e postura crítica fronte as desiguadades e discriminacións socioeconómicas, étnico-culturais e de xénero e a súa plasmación no territorio.

- Elaboración de informes sobre algún problema ambiental ou social incluíndo propostas de mellora e empregando conceptos con rigor.

- BLOQUE 2: O estudo do mediofísico e a súa diversidade

BLOQUE 3: As actividades económicas

BLOQUE 4: A poboación

BLOQUE 5: A urbanización

BLOQUE 6: A inserción de Galicia e España nun contexto máis amplo. Unión Europea e mundo globalizado

O contido pormenorizado destes bloques desenvólvese a continuación nas seguintes unidades didácticas.

O termo “contidos” segue tendo en bacharelato a acepción global e o sentido integral propios de anteriores etapas educativas. Por conseguinte, comprende o triplo ámbito de conceptos, procedementos e actitudes. Os contidos procedementais e actitudinais teñen un carácter transversal nesta materia e deben traballarse cos de natureza conceptual.

UNIDADE 1

OBXECTIVOS DIDÁCTICOS

1. Definir e explicar brevemente conceptos relativos ao relevo español e galego.

2. Localizar e identificar en mapas fenómenos referidos ao relevo español.

3. Analizar, caracterizar e explicar o relevo español.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo do espazo xeográfico

e do relevo español e galego.

5. Apreciar a diversidade do espazo xeográfico e do relevo español e galego, practicar a

capacidade de observación da realidade e reflexionar sobre a importancia do relevo para

a actividade humana.


1.1. Define con precisión conceptos relativos á evolución xeolóxica e ás unidades

morfoestruturais do relevo peninsular e insular.

1.2. Define con precisión conceptos relativos ao relevo costeiro español e galego.

2.1. Localiza e identifica en mapas as etapas da evolución xeolóxica e as áreas de rochedo

silíceo, calcario e arxiloso da Península.

2.2. Localiza e identifica en mapas ou perfís topográficos as unidades morfoestruturais do

relevo peninsular.

2.3. Localiza e identifica en mapas as formas do relevo costeiro de España e de Galicia, e os

nomes das illas Baleares e Canarias.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre a evolución xeolóxica do relevo peninsular, os

tipos de rochedo e de relevo e as unidades morfoestruturais do relevo peninsular.

3.2. Coñece e elabora temas sobre o relevo costeiro peninsular e o relevo continental e

costeiro de Baleares e Canarias.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta textos, mapas e fotografías sobre o territorio

español, a orixinalidade da súa situación xeográfica e a súa diversidade natural e

humana.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta bloques diagrama, mapas e imaxes sobre a

evolución xeolóxica do relevo peninsular e os tipos de rochedo e de relevo.

4.3. Analiza, explica, comenta e interpreta mapas, perfís topográficos e imaxes sobre as

unidades morfoestruturais do relevo.

4.4. Identifica, explica, comenta e interpreta bloques diagrama e imaxes sobre o relevo

costeiro peninsular e o relevo insular.

5.1. Aprecia a diversidade do espazo xeográfico e do relevo español e galego e observa e

reflexiona sobre a incidencia dos distintos tipos de relevo na actividade humana.

CONTIDOS

Conceptos

- O espazo xeográfico español.

- O relevo peninsular.

1. Características do relevo peninsular.

2. Tipos de unidades morfoestruturais.

3. A evolución xeolóxica peninsular.

4. O rochedo peninsular e os tipos de relevo.

5. As grandes unidades morfoestruturais do relevo peninsular.

5.1. A Meseta.

5.2. Os rebordos montañosos da Meseta.

5.3. As depresións exteriores da Meseta.

5.4. As cordilleiras exteriores da Meseta.

6. O relevo costeiro peninsular.

6.1. As formas do relevo costeiro.

6.2. As costas atlánticas.

6.3. As costas mediterráneas.

- O relevo insular.

1. O arquipélago balear.

2. O arquipélago canario.

- O espazo xeográfico galego.

1. Situación e límites de Galicia.

2. O relevo de Galicia.

Procedementos

- Definición de termos e conceptos relativos á unidade.

- Realización dun glosario cos principais termos da unidade.

- Lectura e comentario de textos sobre a diversidade do espazo xeográfico español e sobre o

relevo.

- Consulta, comentario e comparación de mapas sobre evolución xeolóxica, litoloxía e

unidades morfoestruturais.

- Elaboración de mapas e localización neles das áreas de rochedo, das unidades

morfoestruturais, dos grandes relevos montañosos e dos accidentes costeiros.

- Comentario de fotografías e bloques diagrama sobre modelado e formas de relevo.

- Realización e comentario de perfís topográficos.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese referidos aos conceptos da unidade:

evolución xeolóxica; tipos de rochedo e principais unidades morfoestruturais.

- Aplicación dos contidos xerais sobre o relevo á propia comunidade autónoma.

- Realización dunha saída polo contorno para observar os tipos de relevo e o rochedo.

Actitudes

- Apreciar o papel da peculiar situación e configuración do espazo xeográfico español e galego

na súa diversidade física e humana.

- Valorar a diversidade do relevo español e galego.

- Observar o carácter dinámico do relevo e mostrar interese por coñecer as explicacións das

súas características.

- Practicar a capacidade de observación da realidade natural aplicada ao contorno.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN DE CONTIDOS MÍNIMOS

- Define os conceptos básicos da unidade.

- Coñece os trazos esenciais da situación xeográfica e os territorios que integran España e

Galicia.

- Expón as características esenciais dos relevos granítico, cárstico e arxiloso.

- Localiza nun mapa e caracteriza os grandes conxuntos estruturais do relevo español e galego.

- Utiliza correctamente a maioría dos procedementos básicos do método xeográfico en

relación cos contidos da unidade.

UNIDADE 2


1. Definir e explicar brevemente os principais conceptos relativos ao tempo e ao clima de

España e de Galicia.

2. Localizar e identificar en mapas fenómenos referidos ao tempo e ao clima de España e de

Galicia.

3. Analizar, caracterizar e explicar os principais factores e elementos do clima e os dominios

climáticos de España.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo do tempo e do clima.

5. Apreciar a diversidade climática española e galega; practicar a capacidade de observación

dos factores e dos elementos do clima; e reflexionar sobre a importancia do tempo e do

clima na actividade humana.


1.1. Define con precisión conceptos relativos a factores e elementos do clima.

1.2. Define con precisión conceptos relativos ao tempo e ao clima de España e de Galicia.

2.1. Localiza e identifica en mapas os centros de acción e as masas de aire que lles afectan ao

tempo e ao clima peninsular.

2.2. Localiza e identifica en mapas os principais dominios climáticos de España e de Galicia.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre os factores e os elementos do clima e sobre

os distintos dominios climáticos de España.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta debuxos e mapas relativos aos factores e aos

elementos do clima.

4.2. Comenta mapas do tempo en superficie.

4.3. Elabora, comenta e compara climogramas.

4.4. Interpreta e explica mapas cos diferentes dominios climáticos.

5.1. Aprecia a diversidade climática española e galega; observa os factores e os elementos do

clima; e reflexiona sobre a incidencia do tempo e do clima na actividade humana.

CONTIDOS

Conceptos

- Os factores do clima.

1. Os factores xeográficos.

2. Os factores termodinámicos.

- Os elementos do clima.

1. A insolación e a nebulosidade.

2. A temperatura do aire.

3. A humidade do aire, a néboa e o calixeiro.

4. A presión e o vento.

5. As precipitacións.

6. A evaporación, a evapotranspiración e a aridez.

- Tipos de tempo en España.

1. Tempo do NE. Moi frío e seco.

2. Tempo do norte. Onda de frío.

3. Tempo do NO. Frío e chuvioso.

4. Tempo do oeste. Paso de frontes.

5. Tempo do SO ou sur. Temporal no SO ou sur.

6. Tempo do leste. Temporal en levante.

7. Gota fría. Precipitacións intensas.

8. Tempo cálido e estable.

9. Onda de calor.

10. Tempo tormentoso de verán.

- Principais tipos de clima en España.

1. O clima oceánico.

2. O clima mediterráneo.

3. O clima de montaña.

4. O clima en Canarias.

- Tipos de clima en Galicia.

1. Galicia occidental.

2. Fachada cantábrica.

3. Áreas de montaña.

4. Galicia interior.

5. Vales e depresións meridionais.

Procedementos

- Definición de termos relativos á unidade.

- Comentario de textos sobre situacións meteorolóxicas extremas.

- Elaboración, análise, interpretación, comentario e comparación de mapas e de esquemas

sobre factores e elementos do clima.

- Utilización da explicación multicausal para a interpretación de datos meteorolóxicos e

climáticos.

- Comentario de mapas do tempo.

- Elaboración, comentario e comparación de climogramas.

- Localización e identificación en mapas dos principais dominios climáticos de España e de

Galicia.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese referidos aos conceptos da unidade.

- Recompilación e interpretación de datos meteorolóxicos e climáticos de diversas fontes.

- Busca de información complementaria sobre conceptos da unidade.

- Comentario dun vídeo sobre a dinámica atmosférica.

Actitudes

- Aprecio da diversidade climática española e galega.

- Rigor na análise e na interpretación dos datos meteorolóxicos e climáticos.

- Práctica da capacidade de observación dos factores e elementos do clima sobre o contorno.

- Reflexión sobre a importancia do clima na actividade humana.

- Interese pola correcta aplicación dos conceptos teóricos á práctica.



- Cita os principais factores e elementos dos climas de España e de Galicia, e coñece os seus

trazos básicos.

- Identifica e caracteriza as isobaras nun mapa meteorolóxico.

- Achega a partir dun climograma datos xerais sobre o clima dun lugar: temperatura e

precipitacións; tipo climático e área xeográfica correspondente.

- Redacta temas que inclúen os contidos conceptuais fundamentais da unidade didáctica con

corrección e orde e utilizando o vocabulario xeográfico apropiado.

- Utiliza correctamente os procedementos básicos en relación coa unidade.

UNIDADE 3


1. Definir e explicar brevemente os principais conceptos relativos ás augas, á vexetación e ao

solo en España e en Galicia.

2. Localizar en mapas fenómenos referidos ás augas e á vexetación de España e de Galicia.

3. Analizar, caracterizar e explicar as augas, a vexetación e o solo de España.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo das augas, á

vexetación e ao solo de España e de Galicia.

5. Valorar a diversidade hidrográfica, vexetal e edáfica de España e de Galicia.


1.1. Define con precisión conceptos relativos ás augas.

1.2. Define con precisión conceptos relativos á vexetación e ás paisaxes vexetais.

1.3. Define con precisión conceptos relativos aos solos.

2.1. Localiza e identifica en mapas os principais ríos, concas e vertentes hidrográficas de

España e de Galicia.

2.2. Localiza e identifica en mapas as principais formacións vexetais de España e de Galicia.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta textos sobre as augas, a vexetación e o solo en España.

4.1. Elabora, analiza e compara gráficos de réximes fluviais e comenta imaxes fotográficas de

ríos peninsulares.

4.2. Elabora e analiza cliseries; compara fotografías e comenta mapas coa distribución de

diversas especies vexetais; e explica esquemas co perfil xeral do solo.

5.1. Valora a diversidade hidrográfica, vexetal e edáfica de España e de Galicia.

CONTIDOS

Conceptos

- A diversidade hídrica

1. Os ríos peninsulares.

2. Os lagos e os humidais españois.

3. Os acuíferos.

- As formacións vexetais.

1. Factores que inflúen na vexetación.

2. As paisaxes vexetais de España.

- O solo.

1. Factores do solo.

2. Os horizontes e o perfil do solo.

3. Os tipos de solo.

- Os ríos e a vexetación de Galicia.

1. A disimetría das vertentes.

2. O encaixamento da rede fluvial.

3. O caudal abundante e regular.

4. A vexetación de Galicia.

Procedementos

- Definición de termos relativos á unidade.

- Comentario de textos.

- Consulta, análise, interpretación, comentario e comparación de mapas, gráficos e datos

estatísticos relativos á auga, á vexetación (cliseries) e ao solo.

- Localización en mapas das vertentes e concas hidrográficas; os principais ríos, lagos e

humidais; as paisaxes vexetais, e a distribución das formacións vexetais básicas.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese sobre vertentes e réximes fluviais e sobre

solos.

- Aplicación dos contidos da unidade á propia comunidade autónoma.

- Realización dunha saída polo contorno natural do centro de estudos.

- Busca e comentario de fotografías de paisaxes vexetais e fluviais de España.

Actitudes

- Rigor na obtención e interpretación da información referida aos conceptos da unidade.


- Apreciar a diversidade hidrográfica, vexetal e edáfica de España.



- Caracteriza os principais tipos de augas, de vexetación e de solos de España.

- Localiza nun mapa as vertentes e as concas hidrográficas, os principais ríos e as formacións

vexetais.

- Utiliza correctamente os principais procedementos xeográficos relacionados coa unidade.

UNIDADE 4


1. Definir e explicar brevemente os principais conceptos relativos ás paisaxes naturais de

España e de Galicia, a influencia do medio físico na actividade humana e a influencia da

acción antrópica no medio natural.

2. Localizar en mapas as paisaxes naturais de España, os riscos e os problemas ambientais e

os aspectos máis relevantes das políticas ambientais.

3. Analizar, caracterizar e explicar as paisaxes naturais de España e de Galicia, a influencia do

medio natural na actividade humana e a influencia da actividade humana no medio

natural.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo das paisaxes naturais;

á influencia do medio natural como recurso e como risco para as persoas e á influencia da

actividade humana no medio físico.

5. Valorar a diversidade dos espazos naturais de España e de Galicia; a importancia da súa

protección; identificar e emitir xuízos sobre os problemas ambientais e propoñer

solucións xerais e persoais fronte a eles.


1.1. Define con precisión conceptos relativos ás paisaxes naturais de España e de Galicia, e ao

medio natural como recurso e como risco.

1.2. Define con precisión conceptos relativos aos problemas e ás políticas ambientais.

2.1. Localiza en mapas as áreas correspondentes ás paisaxes naturais de España.

2.2. Localiza en mapas as áreas afectadas por riscos e problemas ambientais, e os principais

espazos naturais protexidos.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre as paisaxes naturais de España e de Galicia.

3.2. Sintetiza conceptos e redacta textos sobre o medio natural como recurso e como risco.

3.3. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre a acción antrópica sobre o medio natural.

4.1. Identifica e comenta a partir de fotografías as principais paisaxes naturais.

4.2. Analiza, interpreta e comenta mapas, datos estatísticos, imaxes e textos sobre o medio

ambiente como recurso e como risco.

4.3. Analiza, interpreta, e comenta gráficos, datos estatísticos, mapas e imaxes sobre

problemas e políticas ambientais.

5.1. Valora a diversidade dos espazos naturais de España e de Galicia, a importancia da súa

protección, identifica e emite xuízos sobre os problemas ambientais e propón solucións

xerais e persoais fronte a eles.

CONTIDOS

Conceptos

- As paisaxes naturais.

1. A paisaxe oceánica.

2. A paisaxe mediterránea.

3. A montaña.

4. As illas Canarias.

- A influencia do medio ambiente na actividade humana.

1. O medio natural como recurso.

1.1. O relevo como recurso.

1.2. O clima como recurso.

1.3. A auga como recurso.

1.4. A vexetación como recurso.

1.5. O solo como recurso.

2. Os riscos naturais.

- Influencia da actividade humana no medio natural.

1. Os problemas e as políticas ambientais.

2. Principais problemas medioambientais e solucións.

2.1. A alteración do relevo.

2.2. A contaminación atmosférica.

2.3. A contaminación acústica.

2.4. A sobreexplotación e a contaminación das augas.

2.5. Os danos, a alteración e a destrución da vexetación.

2.6. A contaminación, a erosión e a desertización do solo.

2.7. Os residuos sólidos urbanos.

2.8. A redución da biodiversidade.

3. A protección dos espazos naturais.

Procedementos

- Definición de termos da unidade.

- Comentario de textos sobre riscos e problemas ambientais.

- Localización nun mapa das áreas con riscos naturais ou problemas ambientais, e dos espazos

naturais protexidos.

- Comentario e interpretación de gráficos, datos estatísticos, mapas, imaxes e esquemas sobre

os contidos da unidade, utilizando a explicación multicausal.

- Recompilación, comentario e posta en común de noticias de prensa.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese.

- Redacción de informes a partir da interpretación de diferentes fontes sobre algún contido da

unidade.

- Busca de información complementaria sobre algúns dos contidos desta unidade.

- Aplicación dos contidos á propia comunidade autónoma e á práctica mediante a elaboración

dun traballo de campo sobre unha paisaxe natural ou os problemas ambientais do contorno.

- Visita a unha estación depuradora ou a unha planta de tratamento de lixos.

Actitudes

- Apreciar a diversidade do medio físico español e galego e a orixinalidade das distintas

paisaxes naturais.

- Mostrar interese e curiosidade por coñecer as diversas paisaxes naturais de España e de

Galicia, e apreciar o contorno paisaxístico.

- Valorar a complexidade das interrelacións entre o medio natural e a actividade humana.


- Apreciar o valor do contorno como recurso e elemento importante para a calidade de vida.

- Concienciarse e sensibilizarse ante os problemas ambientais do contorno; desenvolver

actitudes para prevelos e corrixilos (reciclaxe, aforro de auga, etc.); e apreciar as actuacións

paliativas destes.

- Valorar criticamente a política ambiental española.

- Adoptar actitudes de consumo responsable que colaboren co desenvolvemento sostible.

- Cooperar e participar na realización de traballos en grupo e nas saídas colectivas polo

contorno.



- Localiza nun mapa as principais paisaxes naturais de España, os parques nacionais e os

principais espazos protexidos de Galicia.

- Caracteriza as principais paisaxes naturais de España e de Galicia: localización, relevo, clima,

augas, vexetación, solo.

- Enumera os recursos proporcionados polo medio ambiente e cita os principais riscos

ambientais.

- Coñece os principais problemas ambientais e as políticas para facerlles fronte.

- Utiliza correctamente a maioría dos procedementos básicos do método xeográfico en

relación cos contidos da unidade.

UNIDADE 5


1. Definir con precisión os conceptos relativos aos espazos rural e pesqueiro.

2. Localizar en mapas fenómenos referidos ás actividades dos espazos rural e pesqueiro.

3. Analizar, caracterizar e explicar os espazos rurais e pesqueiros de España e de Galicia.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo das actividades

agraria e pesqueira.

5. Valorar os espazos rurais e pesqueiros, tomar conciencia dos seus problemas e avaliar as

posibles solucións.


1.1. Define con precisión os conceptos relativos ao espazo rural.

1.2. Define con precisión os conceptos relativos ao espazo pesqueiro.

2.1. Localiza e identifica en mapas fenómenos agrícolas, gandeiros, forestais e pesqueiros.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre os factores e os elementos do espazo rural, os

usos do espazo rural, as paisaxes agrarias e as dinámicas recentes do mundo rural en

España e en Galicia.

3.2. Coñece e elabora temas sobre o espazo pesqueiro español e galego, e as características

da actividade pesqueira, os problemas da pesca e a política pesqueira, e a acuicultura

en España e en Galicia.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre os espazos

rurais.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre os espazos

pesqueiros.

5.1. Emite valoracións, opinións e xuízos críticos sobre os espazos rurais e pesqueiros e

propón solucións para os seus problemas.

CONTIDOS

Conceptos

- O espazo rural.

1. Factores físicos e elementos humanos do espazo rural.

1.1. O medio natural.

1.2. A estrutura agraria.

1.3. O poboamento e o hábitat rural.

1.4. A política agraria.

2. Os usos agrarios do espazo rural.

2.1. A actividade agrícola.

2.2. A actividade gandeira.

2.3. A actividade forestal.

3. As paisaxes agrarias de España.

3.1. A paisaxe agraria do norte peninsular húmido.

3.2. A paisaxe agraria do interior peninsular.

3.3. A paisaxe agraria mediterránea.

3.4. A paisaxe agraria de montaña.

3.5. A paisaxe agraria de Canarias.

4. As dinámicas recentes do mundo rural.

4.1. Os novos usos do espazo rural.

4.2. A crise do mundo rural.

4.3. Os problemas rurais e a política de desenvolvemento rural.

- Os espazos da actividade pesqueira.

1. O espazo pesqueiro.

2. A actividade pesqueira.

3. A crise da pesca.

4. A acuicultura.

Procedementos

- Definición de termos e conceptos relativos á unidade.

- Recompilación e comentario de noticias sobre os problemas do sector primario.

- Comentario e comparación de mapas sobre a achega da produción vexetal e animal á

produción final agraria; superficie agraria concentrada; distribución do regadío; valor da

produción gandeira; caladoiros.

- Localización nun mapa das principais paisaxes agrarias da comunidade.

- Análise do espazo rural sobre unha folla do MTN.

- Elaboración e comentario de diversos tipos de gráficos e datos estatísticos sobre evolución

da poboación rural e da poboación ocupada nas actividades agrarias, evolución da

poboación agraria por grupos de idade, tamaño das explotacións agrarias, formas de

posesión da terra, evolución dos usos do espazo rural, evolución da achega vexetal e animal

á produción final agraria.

- Comentario de fotografías sobre o poboamento e hábitat rural, os sistemas agrarios e as

paisaxes agrarias.

- Aplicación dos contidos xerais da unidade didáctica á situación de Galicia.

Actitudes

- Valorar a diversidade de paisaxes rurais de España e mostrar interese por coñecer as do

contorno.

- Rigor na obtención e interpretación de fontes relativas aos espazos rural e pesqueiro.

- Apreciar as interrelacións entre o medio físico e as actividades agraria e pesqueira.

- Ser consciente dos graves problemas derivados dalgunhas formas de aproveitamento agrario

e pesqueiro, mostrando interese e aprecio polas fórmulas para evitar e solucionar estes

problemas.

- Valorar as políticas de desenvolvemento rural como fórmula para evitar o despoboamento

das áreas rurais desfavorecidas e os problemas ambientais derivados deste despoboamento.

- Desenvolver a capacidade crítica e de observación sobre as actividades agrarias ou

pesqueiras do contorno.

- Emitir opinións e valoracións sobre os problemas do espazo rural e pesqueiro e sobre as

políticas adoptadas para combatelos.



- Cita e resume os principais factores físicos e humanos que interveñen na actividade agraria.

- Caracteriza as principais paisaxes rurais de España.

- Enumera os principais problemas que lle afectan ao espazo rural e as actuacións da política

de desenvolvemento rural.

- Coñece as causas da crise da actividade pesqueira, os principais problemas que lle afectan ao

sector e as liñas políticas para facerlles fronte.

- Utiliza correctamente a maioría dos procedementos básicos característicos do método

xeográfico en relación cos contidos da unidade.

UNIDADE 6


1. Definir e explicar os principais conceptos relativos á actividade industrial.

2. Localizar en mapas fenómenos referidos ás actividades extractivas, enerxéticas e

industriais.

3. Analizar, caracterizar e explicar a actividade industrial en España e en Galicia.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo da actividade

industrial.

5. Emitir opinións e xuízos críticos sobre cuestións de actualidade relacionadas coa produción

enerxética e industrial, valorar as medidas encamiñadas a fomentar o aforro enerxético e

a evitar os impactos negativos da produción enerxética e industrial sobre o medio

ambiente, e desenvolver actitudes de aprecio cara ao patrimonio industrial.


1.1. Define con precisión os conceptos relativos a materias primas, fontes de enerxía e

actividade industrial.

2.1. Localiza en mapas fenómenos referidos a materias primas, fontes de enerxía e actividade

industrial.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre as materias primas, fontes de enerxía e

políticas mineira e enerxética en España e en Galicia.

3.2. Coñece e elabora temas sobre a evolución histórica e características da industria ata a

segunda metade do século xx, a crise e a reestruturación industrial, e a industria

española na actualidade.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, táboas estatísticas e imaxes sobre

as materias primas e as fontes de enerxía.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e táboas estatísticas sobre

a actividade industrial.

5.1. Emite opinións e xuízos críticos sobre cuestións de actualidade relacionadas coa

produción enerxética e industrial; valora as medidas encamiñadas a fomentar o aforro

enerxético e a evitar os impactos negativos da produción enerxética e industrial sobre

o medio ambiente, e desenvolve actitudes de aprecio cara ao patrimonio industrial.

CONTIDOS

Conceptos

- A industria e as materias primas.

1. Os tipos de materias primas.

2. Os problemas da minería.

- As fontes de enerxía.

1. Principais fontes de enerxía primaria.

2. A produción e o consumo de electricidade.

3. Os problemas enerxéticos e a política enerxética.

- Os recursos enerxéticos de Galicia.

1. O sector mineiro.

2. O potencial enerxético de Galicia.

- A industria española entre 1855 e 1975.

1. Evolución histórica.

2. A produción industrial.

3. A estrutura industrial.

4. A localización industrial.

5. As áreas industriais.

6. A política industrial.

- A crise e a reestruturación industrial 1975-1985.

1. A crise industrial.

2. A reestruturación industrial.

- A industria española na actualidade.

1. A recuperación da industria.

2. A produción industrial actual.

3. A estrutura actual da industria.

4. A localización industrial.

5. As áreas industriais actuais.

6. A política industrial actual.

- A industria en Galicia.

1. O proceso de industrialización.

2. Estrutura e principais áreas industriais.

Procedementos


- Recompilación e comentario de noticias de prensa sobre os conceptos da unidade.

- Localización nun mapa das áreas industriais de España.

- Comentario e comparación de mapas sobre recursos minerais e enerxéticos e aspectos

relativos á industria.

- Comentario e comparación de gráficos e de datos estatísticos sobre os sectores mineiro,

enerxético e industrial, utilizando a explicación multicausal.

- Análise de fotografías e diapositivas sobre os conceptos da unidade.


- Busca de información complementaria sobre materias primas, fontes de enerxía e

actividades industriais da comunidade autónoma, utilizando diversas fontes.

- Consulta de páxinas web sobre aforro enerxético e consecuencias ambientais da produción

enerxética.

- Visita a unha industria ou polígono industrial.

- Realización dun traballo de campo sobre unha industria do contorno.

Actitudes

- Valorar a utilización racional dos recursos e concienciarse da importancia do aforro e da

reciclaxe, adoptando condutas concretas encamiñadas a iso.

- Comprender o custo da actividade industrial na paisaxe e valorar os produtos industriais

elaborados de xeito respectuoso co medio natural.

- Tomar conciencia dos desequilibrios territoriais xerados pola desigual distribución da

industria no espazo.

- Emitir opinións e xuízos críticos sobre cuestións de actualidade relacionadas coa produción

enerxética e industrial.

- Apreciar o patrimonio industrial como un ben testemuñal das características produtivas

entre os comezos da industrialización e o inicio da automatización.

- Desenvolver a capacidade de observación respecto á realidade industrial do contorno.



- Cita as características esenciais da produción, consumo, autoabastecemento, aplicacións e

políticas sobre as materias primas e fontes de enerxía.

- Coñece a evolución e as características da industria.

- Utiliza correctamente os principais procedementos básicos característicos do método

xeográfico relacionados coa unidade.

UNIDADE 7


1. Definir e explicar brevemente os principais conceptos relativos ás actividades terciarias.

2. Localiza en mapas fenómenos referidos ás actividades terciarias.

3. Analizar, caracterizar e explicar as actividades terciarias.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo das actividades

terciarias.

5. Tomar conciencia dos problemas xerados polas actividades terciarias e propoñer solucións,

apreciar a diversidade turística, e adoptar unha actitude crítica e selectiva como

consumidor.


1.1. Define con precisión conceptos relativos ao sector terciario, o sistema de transporte, o

turismo e o comercio interior e exterior de España e de Galicia.

2.1. Localiza e identifica en mapas fenómenos referidos ao sistema de transporte, o turismo

e o comercio interior e exterior en España e en Galicia.

3.1. Sintetiza conceptos e compón temas sobre o sistema de transporte español e galego:

características xerais e características dos diferentes modos.

3.2. Coñece e elabora temas sobre o turismo en España e en Galicia: evolución do turismo,

características, tipos, áreas, repercusións e políticas turísticas.

3.3. Sintetiza conceptos e redacta textos sobre o comercio interior e exterior en España e en

Galicia, e os seus problemas.

4.1. Elabora, analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre o

sistema de transporte.


turismo.


comercio interior e exterior.

5.1. Identifica os problemas das actividades terciarias, emite xuízos críticos e opinións, e

propón solucións para eles.

CONTIDOS

Conceptos

- O proceso de terciarización da economía española.

1. As causas da terciarización.

2. Características do sector terciario.

3. Os desequilibrios territoriais.

- Os transportes e as comunicacións

1. O sistema de transporte e a súa importancia.

2. Características e problemas.

3. A política de transporte.

4. Os modos de transporte.

5. As comunicacións.

- O sistema de transportes galego.

1. As comunicacións por estrada.

2. A rede ferroviaria.

3. O transporte marítimo e aéreo.

- Os espazos turísticos.

1. Os recursos turísticos de España.

2. Evolución do turismo.

3. Características do turismo español.

4. Os tipos de turismo.

5. As áreas turísticas.

6. As repercusións espaciais.

7. Os problemas do turismo.

- O turismo en Galicia.

1. Importancia crecente.

2. Áreas e modalidades turísticas.

- O comercio interior e exterior.

1. O comercio interior.

2. O comercio exterior.

- O comercio en Galicia.

1. O comercio interior.

2. O comercio exterior.

Procedementos


- Lectura e comentario de textos da Constitución sobre competencias autonómicas en materia

de transporte e de textos sobre problemas do transporte e do turismo.

- Localización nun mapa dos principais portos, aeroportos e áreas turísticas españolas.

- Comentario ou comparación de mapas, gráficos e datos estatísticos sobre conceptos da

unidade, utilizando a explicación multicausal.

- Interpretación de diapositivas e fotografías representativas.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese sobre os conceptos da unidade.

- Realización de informes utilizando distintas fontes de información.

Actitudes

- Valorar a importancia do sistema de transportes, o turismo e o comercio en España e en

Galicia, e na súa integración na Unión Europea.

- Apreciar a diversidade turística española e desenvolver a curiosidade por coñecer espazos

diferentes ao propio.

- Valorar as repercusións ambientais dos medios de transporte e do turismo, e propoñer

solucións para mitigar os seus impactos negativos; por exemplo, tomando conciencia da

importancia de utilizar o transporte público.

- Mostrar interese pola conservación dos espazos turísticos, tanto naturais como culturais;

especialmente, os de Galicia.

- Concienciarse sobre o exceso de consumismo nas sociedades desenvolvidas e adoptar unha

actitude crítica e selectiva fronte aos artigos de consumo e fronte á información dos medios

de comunicación de masas.

- Apreciar o papel positivo do turismo no achegamento dos pobos, o contacto entre culturas e

o entendemento político entre os estados.


- Define os conceptos máis importantes da unidade.

- Resume as características básicas do sistema de transporte español e galego.

- Esquematiza a evolución do turismo español e galego, e as súas características.

- Enumera as principais modalidades turísticas e sintetiza as repercusións espaciais do

turismo.

- Coñece as características básicas do comercio exterior e interior de España e de Galicia.



UNIDADE 8


1. Definir e explicar os principais conceptos relativos á poboación española e galega.

2. Localizar en mapas fenómenos referidos á poboación.

3. Analizar, caracterizar e explicar os principais fenómenos demográficos de España e de

Galicia, facendo especial referencia ás súas transformacións recentes.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo da poboación.

5. Expresar opinións e xuízos críticos sobre problemas demográficos e rexeitar calquera

forma de discriminación.


1.1. Define con precisión conceptos relativos a fontes demográficas, movementos naturais e

migratorios, e crecemento real da poboación española e galega.

1.2. Define con precisión conceptos relativos á estrutura e ó futuro da poboación española.

2.2. Localiza e identifica en mapas fenómenos demográficos relacionados coa distribución da

poboación, os movementos naturais e migratorios, e a estrutura por sexo, idade e

actividade económica.

3.1. Sintetiza conceptos e compón temas sobre os movementos naturais e migratorios e

sobre o crecemento real da poboación española e galega.

3.2. Coñece e elabora temas sobre a estrutura e o futuro da poboación española e galega.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre os

movementos naturais e migratorios e o crecemento real da poboación.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre a estrutura

e o futuro da poboación.

5.1. Emite opinións e xuízos críticos sobre problemas demográficos e mostra actitudes de

rexeitamento respecto á discriminación laboral ou social por motivos de sexo, raza ou

nacionalidade.

CONTIDOS

Conceptos

- As fontes demográficas.

- O movemento natural da poboación.

1. Os réximes demográficos.

2. Os desequilibrios territoriais no movemento natural da poboación.

- Os movementos migratorios.

1. As migracións interiores.

2. As migracións exteriores.

3. A inmigración estranxeira.

- O crecemento real da poboación.

- A estrutura da poboación española.

1. Estrutura por sexo e idade.

2. Estrutura económica da poboación.

- O futuro da poboación española.

1. O futuro do movemento natural.

2. O futuro dos movementos migratorios.

3. O futuro do crecemento e da estrutura da poboación.

- A poboación de Galicia.

1. Os efectivos demográficos e a súa desigual distribución.

2. O movemento natural da poboación.

3. A tradición migratoria de Galicia.

4. O crecemento real da poboación.

5. A estrutura da poboación.

Procedementos

- Realización dun glosario cos conceptos principais da unidade.

- Lectura e comentario de textos.

- Elaboración, comentario e comparación de mapas sobre fenómenos demográficos.

- Comentario e comparación de gráficos e datos estatísticos: sobre os contidos da unidade,

utilizando a explicación multicausal.

- Realización e comentario de pirámides de poboación de España e de Galicia.


- Recollida de información e debate sobre a inmigración e a desigualdade de xénero.

- Obtención de información estatística da web do INE e do IGE.

- Cálculo e interpretación de taxas demográficas.

- Realización dun traballo sobre a esperanza de vida e as súas variacións por sexo a partir das

necrolóxicas da prensa.

- Proxección cara ao futuro da actual situación da poboación española.

Actitudes

- Valorar a complexidade dos fenómenos demográficos: multicausalidade, carácter dinámico e

diversidade territorial.

- Desenvolver a capacidade crítica e de opinión sobre as implicacións sociais e económicas da

problemática demográfica (baixa natalidade, envellecemento, inmigración, desemprego).

- Valorar a diversidade de grupos humanos que conviven en España.

- Mostrar tolerancia e respecto cara a persoas e grupos sociais pertencentes a outras razas ou

culturas e rexeitar as actitudes de intolerancia e xenofobia.

- Rexeitar calquera discriminación no mundo laboral (p. ex. respecto ao emprego e ao paro

feminino) e valorar as accións orientadas a fomentar a igualdade entre ambos os dous

sexos.

- Mostrar interese e actitude crítica cara aos datos demográficos procedentes de diversos

medios de comunicación.



- Cita as principais fontes demográficas e os datos máis relevantes que achegan.

- Enumera e caracteriza as desigualdades actuais na distribución da poboación española e

galega.

- Establece a cronoloxía e características dos principais réximes demográficos.

- Resume as características dos diferentes tipos de migracións e as súas consecuencias.

- Analiza as etapas no crecemento demográfico español a partir de gráficos.

- Sinala os trazos básicos da estrutura por sexo e por idade a partir de pirámides de

poboación.

- Coñece as características esenciais da evolución da poboación activa por sectores

económicos.


xeográfico en relación coa unidade.

UNIDADE 9


1. Definir e explicar brevemente conceptos relativos ao espazo urbano.

2. Localizar en mapas fenómenos referidos ao espazo urbano.

3. Analizar, caracterizar e explicar o espazo urbano en España e en Galicia.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo do espazo urbano.

5. Mostrar interese polos problemas urbanos e as actuacións urbanísticas e emitir xuízos e

propoñer solucións sobre eles.


1.1. Define con precisión conceptos relativos ao proceso de urbanización, á morfoloxía e á

estrutura urbana.

1.2. Define con precisión conceptos relativos ás aglomeracións urbanas, aos problemas das

cidades, ao urbanismo e ao sistema de cidades.

2.1. Localiza e identifica en mapas as principais aglomeracións e cidades do sistema urbano

español e dos sistemas rexionais e diferencia as metrópoles nacionais, rexionais e

subrexionais.

3.1. Sintetiza conceptos e compón temas sobre o concepto de cidade, o proceso de

urbanización, a morfoloxía urbana e a estrutura urbana.

3.2. Coñece e elabora temas sobre as aglomeracións urbanas, os problemas urbanos, a

produción do espazo urbano e o urbanismo, e o sistema de cidades.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre o concepto

de cidade; o proceso de urbanización; a morfoloxía urbana, e a estrutura urbana.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, imaxes e textos sobre as

aglomeracións urbanas; os problemas urbanos; a produción do espazo urbano, e o

urbanismo e o sistema de cidades.

5.1. Identifica os problemas urbanos e as actuacións urbanísticas a partir de diversas fontes

de información, emite xuízos e propón solucións sobre eles.

CONTIDOS

Conceptos

- O concepto de cidade.

- O proceso de urbanización.

- A morfoloxía urbana.

- A estrutura urbana.

1. A cidade preindustrial: o casco antigo.

2. A cidade industrial: ensanches, barrios obreiros e barrios xardín.

3. A periferia e as recentes transformacións urbanas.

4. As aglomeracións urbanas.

- Problemas das cidades españolas.

- A produción e ordenación do espazo urbano.

- O sistema urbano español.

1. Características do sistema urbano español.

2. O sistema de cidades e os seus cambios recentes.

- O sistema urbano galego.

1. O proceso de urbanización.

2. O subsistema urbano galego.

3. As sete cidades galegas.

Procedementos

- Confección dun glosario cos termos principais da unidade.

- Lectura e comentario de textos sobre problemas urbanos.

- Recompilación e comentario de noticias de prensa relativas a temas urbanos.

- Localización en mapas das principais cidades españolas e do sistema urbano galego.

- Elaboración, comentario e comparación de gráficos, datos estatísticos e mapas sobre os

contidos da unidade, utilizando a explicación multicausal.

- Comentario e comparación de mapas e planos urbanos.

- Interpretación e comentario de fotografías e diapositivas sobre fenómenos urbanos.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese sobre os contidos da unidade.

- Realización dun exercicio de simulación sobre intereses contrapostos ante un proxecto

urbano.

- Realización dun itinerario urbano.

- Redacción dun traballo de campo sobre unha cidade próxima.

Actitudes

- Interese por coñecer os diversos aspectos constitutivos do fenómeno urbano.

- Emisión de xuízos críticos respecto ao contorno urbano.

- Toma de conciencia dos problemas urbanos e desenvolvemento de actitudes positivas

encamiñadas a solucionalos.

- Valoración do patrimonio urbano, preocupación pola súa conservación e respecto polas

medidas encamiñadas á súa rehabilitación e mellora.

- Aprecio pola convivencia cidadá e desenvolvemento de actitudes de solidariedade cara aos

barrios marxinados ou con déficit en equipamentos e en infraestruturas.

- Participación activa na realización das actividades relacionadas cos contidos da unidade.


- Define os conceptos principais da unidade.

- Caracteriza os aspectos básicos da morfoloxía cidadá a partir de planos urbanos.

- Diferencia e caracteriza os trazos esenciais das distintas áreas urbanas.

- Enumera os principais problemas que lles afectan ás cidades españolas e galegas e as súas

posibles solucións.

- Cita e describe os instrumentos da política urbanística actual.

- Coñece as características principais do sistema urbano e os seus cambios recentes.

- Utiliza os procedementos básicos do método xeográfico en relación cos contidos da unidade.

UNIDADE 10


1. Definir e explicar os principais conceptos relativos á organización político-administrativa

de España e de Galicia, aos desequilibrios territoriais, e ás políticas rexionais e de

cohesión territorial.

2. Localizar en mapas divisións político-administrativas históricas e actuais e fenómenos

relativos aos desequilibrios territoriais.

3. Analizar, caracterizar e explicar a organización político-administrativa do territorio español

no pasado e na actualidade; os desequilibrios territoriais e as políticas rexionais e de

cohesión territorial.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo da organización

político-administrativa do territorio español e galego, aos desequilibrios territoriais e ás

políticas rexionais e de cohesión territorial.

5. Valorar a descentralización político-administrativa; manifestar actitudes de tolerancia e

respecto cara ás particularidades das outras comunidades autónomas e de solidariedade

coas máis desfavorecidas, apreciando as actuacións encamiñadas a palialas e a fomentar

o desenvolvemento rexional, dentro dunha ordenación global do territorio.


1.1. Define con precisión os conceptos relativos á organización político-administrativa de

España e de Galicia, aos desequilibrios territoriais e ás políticas rexionais e de cohesión

territorial.

2.1. Localiza e identifica en mapas as principais divisións político-administrativas do pasado,

as provincias e comunidades autónomas coas súas correspondentes capitais e

fenómenos relacionados co acceso á autonomía e cos desequilibrios territoriais.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre a evolución histórica da organización político-

administrativa do territorio español, a organización político-administrativa actual, os

desequilibrios territoriais e as políticas rexionais e de cohesión territorial.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta imaxes, mapas, gráficos e datos estatísticos sobre

a organización político-administrativa, os desequilibrios territoriais e as políticas

rexionais e de cohesión territorial.

5.1. Emite opinións que reflicten a valoración da descentralización e a tolerancia, o respecto

e a solidariedade cara a outras comunidades, e aprecia as actuacións favorecedoras do

desenvolvemento rexional.

CONTIDOS

Conceptos

- A organización político-administrativa de España.

1. Evolución histórica da organización político-administrativa.

2. A organización político-administrativa actual.

2.1. As divisións político-administrativas.

2.2. O estado das autonomías.

- Os desequilibrios territoriais.

1. As diferenzas espaciais: causas e indicadores.

2. A evolución dos desequilibrios territoriais.

2.1. A orixe dos desequilibrios actuais.

2.2. Os cambios producidos pola crise económica de 1975.

2.3. Os desequilibrios territoriais actuais.

- As políticas rexionais e de cohesión territorial.

1. As bases da política rexional.

2. A política rexional da Unión Europea 2007-2013.

3. A política rexional do estado.

3.1. Os obxectivos da política rexional estatal.

3.2. Os instrumentos da política rexional estatal.

4. A ordenación do territorio.

4.1. Obxectivos da ordenación do territorio.

4.2. Instrumentos da ordenación do territorio

Procedementos

- Definición de conceptos da unidade.

- Lectura e comentario de textos da Constitución sobre o estado das autonomías.

- Localización nun mapa das provincias e comunidades autónomas coas súas respectivas

capitais.

- Elaboración, comentario e comparación de mapas relativos á organización político-

administrativa e indicadores socioeconómicos das comunidades autónomas.

- Realización, interpretación e comentario de gráficos, datos estatísticos e imaxes referidos

aos desequilibrios territoriais e á política rexional, española e europea, utilizando a

explicación multicausal.

- Elaboración de cadros comparativos e de síntese referidos aos conceptos da unidade.

- Aplicación dos contidos xerais da unidade didáctica á situación de Galicia.

- Realización dun traballo de investigación sobre a situación socioeconómica de Galicia en

relación coas demais, utilizando diversas fontes de información.

Actitudes

- Interese por coñecer o proceso autonómico español e en particular o concernente a Galicia,

apreciando as vantaxes da descentralización territorial.

- Valorar o pluralismo e a diversidade cultural de España e respectar as diferentes opinións

sobre a organización territorial e política.

- Desenvolver sentimentos de pertenza, integración e participación respecto á Comunidade

Autónoma de Galicia.

- Expresar actitudes de tolerancia e respecto cara ás particularidades das outras comunidades

autónomas.

- Manifestar solidariedade cara ás comunidades autónomas máis desfavorecidas e apreciar as

actuacións encamiñadas a paliar os desequilibrios territoriais.

- Valorar criticamente a política rexional española e a da propia comunidade autónoma e

adoptar unha postura crítica ante as informacións procedentes dos medios de

comunicación.


- Define os conceptos principais da unidade.

- Coñece os trazos básicos da evolución histórica da organización político-administrativa e as

características do estado autonómico actual.

- Sitúa nun mapa todas as provincias e comunidades autónomas de España e o nome das súas

respectivas capitais.

- Resume os principais desequilibrios territoriais de España e as liñas esenciais da política

rexional e de cohesión europea, estatal e de ordenación do territorio.



UNIDADE 11


1. Definir con precisión conceptos relativos á Unión Europea e á posición española e galega

no conxunto europeo.

2. Localizar e identificar en mapas os principais relevos e ríos da Unión Europea, os países

que a integran e as súas correspondentes capitais.

3. Analizar, caracterizar e explicar o proceso de construción da Unión Europa, o seu medio

físico, o seu funcionamento, os seus trazos socioeconómicos, os seus desequilibrios

territoriais e as políticas para mitigalos, así como o papel que desempeñan España e

Galicia nesta organización supraestatal.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo da Unión Europea e

ás posicións española e galega nesta organización supraestatal.

5. Realizar valoracións críticas e emitir xuízos e opinións sobre o proceso de integración e as

políticas europeas.


1.1. Define con precisión conceptos relativos á Unión Europea e á posición española e galega

no conxunto europeo.

2.1. Localiza e identifica en mapas os principais relevos e ríos da Unión Europea, os países

que a integran e as súas correspondentes capitais.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre o proceso de construción da Unión Europa, o

seu medio físico e o seu funcionamento.

3.2. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre os trazos socioeconómicos da Unión Europea,

os seus desequilibrios territoriais e as políticas para mitigalos, así como sobre o papel

que desempeñan España e Galicia nesta organización supraestatal.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta textos, mapas, gráficos e datos estatísticos sobre o

proceso de construción da Unión Europea, o seu medio físico e o seu funcionamento.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta gráficos, mapas, textos e datos estatísticos sobre

os trazos socioeconómicos da Unión Europea, os seus desequilibrios territoriais e as

políticas para mitigalos, así como sobre o papel que desempeñan España e Galicia nesta

organización supraestatal.

5.1. Realiza valoracións críticas e emite xuízos e opinións sobre o proceso de integración e as

políticas europeas.

CONTIDOS

Conceptos

- A construción da Unión Europea.

1. O proceso de integración.

2. O proceso de ampliación.

- O medio físico da Unión Europea e os seus contrastes.

1. O relevo.

2. As paisaxes bioclimáticas.

3. A situación do medio ambiente na UE.

- O funcionamento da Unión Europea.

1. As institucións da Unión Europea.

2. As políticas comúns.

- Trazos socioeconómicos da UE.

1. A poboación da UE.

2. As cidades da UE.

3. As actividades económicas da UE.

4. O benestar social na UE.

5. Os retos de futuro.

- Os desequilibrios e as políticas territoriais da UE.

1. As disparidades territoriais na UE.

2. A política territorial da UE.

- España na Unión Europea.

1. A integración española en Europa.

2. A posición actual de España na UE e perspectivas.

- Galicia na Unión Europea.

1. A integración de Galicia en Europa.

2. O Arco Atlántico.

3. A eurorrexión Galicia-Norte de Portugal.

Procedementos

- Elaboración dun glosario cos termos principais da unidade.

- Realización dun eixe cronolóxico cos tratados e ampliacións europeas.

- Lectura e comentario de textos sobre tratados europeos.

- Elaboración de mapas físicos de Europa e de mapas cos países membros da UE, a UEM e o

espazo Schengen.

- Comentario e interpretación de gráficos, datos estatísticos, mapas, e imaxes sobre aspectos

físicos e humanos da UE, utilizando a explicación multicausal.

- Elaboración de cadros comparativos e sintéticos sobre os contidos da unidade.

- Recompilación e comentario de noticias de prensa sobre temas relativos á integración de

Galicia na Unión Europea.

- Realización de informes e busca de información complementaria sobre temas europeos,

utilizando distintas fontes.

- Debate sobre se serán positivas para España as últimas ampliacións da UE.

- Realización dunha enquisa sobre o coñecemento existente acerca dos dereitos que supón a

cidadanía europea.

Actitudes

- Valoración dos aspectos positivos da integración europea e da pertenza española e galega á

UE.

- Emisión de xuízos críticos sobre a integración europea e as súas limitacións.

- Interese por coñecer a posición española no contexto europeo.

- Desenvolvemento de sentimentos de pertenza á UE.

- Expresión de opinións e xuízos críticos sobre a participación de España e de Galicia, nos

distintos ámbitos políticos, económicos e sociais da UE.


- Define os conceptos máis importantes da unidade.

- Sintetiza o proceso de integración e de ampliación da UE.

- Localiza nun mapa os estados membro da Unión Europea coas súas capitais, e os seus

principais relevos e ríos.

- Coñece os trazos básicos do medio físico da UE e os seus problemas ambientais.

- Expón as funcións das institucións europeas fundamentais.

- Sintetiza os principais trazos socioeconómicos da UE.

- Resume as disparidades rexionais e as actuacións políticas encamiñadas a resolvelos.

- Cita os factores explicativos da integración española e galega en Europa e as súas

consecuencias, e os trazos básicos da súa posición actual na Unión Europea.



UNIDADE 12


1. Definir con precisión os conceptos relativos ao proceso de globalización, ás desigualdades

territoriais do mundo e á posición de España no sistema mundo.

2. Localizar en mapas os centros, semiperiferias e periferias mundiais, os territorios en

función do seu desenvolvemento humano e os membros integrantes de diversas

organizacións mundiais ás que pertence España.

3. Analizar, caracterizar e explicar o proceso de globalización e as desigualdades territoriais

do mundo.

4. Utilizar e aplicar os procedementos do método xeográfico ao estudo do proceso de

globalización, ás desigualdades territoriais do mundo e á posición de España no sistema

mundo.

5. Criticar e valorar negativamente as desigualdades territoriais causadas pola globalización,

apreciando os esforzos realizados para palialas e desenvolvendo sentimentos de

solidariedade cos espazos mundiais máis desfavorecidos.


1.1. Define con precisión os conceptos relativos ao proceso de globalización, ás

desigualdades territoriais do mundo e á posición relativa de España no mundo.

2.1. Localiza e identifica en mapas os centros mundiais de decisión económica e política; os

países por nivel de desenvolvemento humano; e os membros integrantes de diversas

organizacións mundiais ás que pertence España.

3.1. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre as causas, o funcionamento e as

consecuencias da globalización; os movementos antiglobalización, e as desigualdades

territoriais do mundo, explicando as súas causas, as diferenzas entre países, as

relacións de intercambio desigual e a axuda ao desenvolvemento.

3.2. Sintetiza conceptos e redacta temas sobre a posición de España nas áreas

socioeconómicas e nas áreas xeopolíticas e sobre a posición relativa de España no

mundo segundo o IDH e o IGEI.

4.1. Analiza, explica, comenta e interpreta imaxes, gráficos, mapas, textos e táboas

estatísticas sobre os procesos de mundialización.

4.2. Analiza, explica, comenta e interpreta táboas estatísticas, mapas e gráficos sobre a

posición relativa de España no mundo.

5.1. Emite opinións críticas sobre as desigualdades territoriais causadas pola globalización, e

propón e valora as solucións para palialas, mostrando unha actitude solidaria cos máis

desfavorecidos.

CONTIDOS

Conceptos

- O proceso de globalización.

1. As causas da globalización.

2. O funcionamento da globalización.

2.1. A globalización económica.

2.2. A globalización política, social, cultural e ambiental.

2.3. As consecuencias da globalización.

2.4. Os movementos antiglobalización.

- As desigualdades territoriais no mundo.

1. As causas das desigualdades.

2. Os países desenvolvidos.

3. Os países subdesenvolvidos.

4. As relacións mundiais.

5. A axuda ao desenvolvemento.

- Posición relativa de España no mundo.

1. Posición de España nas áreas socioeconómicas.

2. Posición de España nas áreas xeopolíticas.

2.1. A calidade das institucións nacionais e a participación nos acordos e institucións

internacionais.

2.2. A implicación nas políticas de cooperación e desenvolvemento mundial.

2.3. As liñas xeopolíticas.

3. A posición relativa de España no mundo segundo o IDH e o IGEI.

Procedementos

- Elaboración dun glosario cos termos principais da unidade didáctica.

- Lectura e comentario de textos sobre a globalización e os movementos antiglobalización.

- Elaboración de mapas coas liñas xeopolíticas de España.

- Localización en mapas dos espazos desenvolvidos e subdesenvolvidos; os centros,

semiperiferias e periferias mundiais, e a posición de España no IDH e o IGEI.

- Comentario e interpretación de gráficos, datos estatísticos, mapas, esquemas e fotografías

sobre os contidos da unidade, utilizando a explicación multicausal.

- Elaboración de cadros comparativos e sintéticos.

- Confección de organigramas sobre as institucións internacionais.

- Realización dun informe de prensa sobre os contidos da unidade didáctica.

- Busca de información complementaria utilizando diferentes fontes.

- Debate: É positiva a globalización?

- Planificación dunha viaxe que permita comparar as características dos países ricos e pobres.

Actitudes

- Rigor crítico na obtención e tratamento da información relativa aos contidos da unidade.

- Valoración crítica dos aspectos polémicos da unidade, como as vantaxes e os inconvenientes

das multinacionais e da globalización, da axuda ao desenvolvemento por parte dos países

desenvolvidos e de España e das teorías actuais sobre o subdesenvolvemento.

- Sensibilidade cara ás diferenzas no nivel de desenvolvemento e solidariedade cos espazos

mundiais máis desfavorecidos e aprecio polas actitudes encamiñadas a fomentar os valores

de xustiza e de igualdade.

- Actitude crítica e selectiva ante a información procedente dos medios de comunicación; a

publicidade e o consumo.

- Interese por coñecer a participación e a posición española no contexto mundial.



- Enumera as causas da globalización, coñece as características do seu funcionamento e

diferencia entre as súas consecuencias positivas e negativas.

- Identifica nun mapa os espazos desenvolvidos e subdesenvolvidos e localiza os centros,

semiperiferias e periferias mundiais.

- Diferencia os trazos principais dos países desenvolvidos e subdesenvolvidos.

- Resume a posición de España nas áreas socioeconómicas e xeopolíticas do mundo.

- Utiliza correctamente os procedementos básicos do método xeográfico relacionados coa

unidade.

4.-Temporalización.

O bloque temático número 1 ( contidos comúns) traballarase durante todo o curso.

1ª avaliación : Contidos do Bloque temático 2 ( O medio físico e a súa diversidade) e comezar co bloque 3.

2ª avaliación: Bloque temático 3 e 4 . Neste trimestre tense por costume facer unha saída didáctica a unha zona de interese na que se podan poñer en práctica os contidos estudados ( Norte de Lugo: vila de Viveiro, rasa cantábrica, praia das Catedraís, Central térmica de As Pontes, Cervo, empresa Alcoa. Noutras ocasión, a visita ao Parque Natural da serra da Enciña da Lastra, äs Médulas) Estas visitas teñen como obxectivo recoñecer e analizar sobre o terreo moitas das interaccións entre as persoas e o medio natual, tamén estudar diferentes aspectos da xeografía urbana, económica e física. Durante este curso As actividades estraescolares quedarán condicionadas a disposición do tempo do que dispoña a profesora para a preparación e atención das mesmas dada a acumulación de tarefas que ultimamente ten o profesorado.

3ª avaliación: Bloque temático 5 e 6.Compre dicir que boa parte da información do bloque 6 vaise traballando en cada tema desta forma ao final do curso as relacións de España con Europa vense como un repaso sistematizado do que xa se estudiou en cada tema.

5.- LIBRO DE TEXTO E OUTROS MATERIAIS.

O libro de texto seleccionado é: Xeografía. 2º Bacharelato. Galicia. Ed ANAYA. ISBN: 978-84-667-8331-6.

A elección deste libro responde á súa boa adaptación ao currículo e a proba de selectividade que o alumnado fai ao remate do Bacharelato. É riguroso e claro, as veces ten un tratamento dos temas demasiado amplo, e presenta unha proposta de actividades moi axeitada a estes niveis. Probablemente sexa o último ano que utilizamos este texto, pois a entrada en vigor da LOMCE pode traer modificacións e está pendente o novo deseño de proba de aceso ao rematarse o actual modelo de selectividade.

O alumnado terá tamén a súa disposición unha bibliografía e web- bibliobrafía disponibles para a consulta.

A profesora facilitará a información complementaria que considera conveniente para este nivel ( fotocopias, etc.) e que deberá ter o alumnado.

A profesora informará claramente sobre os criterios que o grupo de traballo de Xeografía da CIUG segue e as recomendacións que esta fai .

6.-CRITERIOS DE AVALIACIÓN E CUALIFICACIÓN

-As probas escritas na aula seguirán os criterios e o modelo que recomenda a CIUG. pensamos que é unha boa forma de prepararse para o exame de selectividade que realizarán para entrar na Universidade.

Neste modelo concrétase o vocabulario básico que se preguntará en selectividade, faise una relación clara de posibles preguntas teóricas e explícanse os procedementos que poden saír como exercicios prácticos ( amplísima gama de exercicios).

Farase un ou varios exames por avaliación que seguirán este modelo:

1.Primeira pregunta: definir catro conceptos xeográficos a elixir de seis propostos. O alumnado debe usar correctamente a terminoloxía xeográfica e relacionar o concepto cun exemplo referido a España ou Galicia. Valoración máxima: 2 puntos.

2.-Segunda pregunta: desenvolver unha pregunta práctica consistente na localización, lectura, interpretación ,explicación e análise crítica dun documento gráfico relacionado coas destrezas e habilidades xeográficas fundamentais Valoración : 4 puntos

3. Terceira pregunta : desenvolver unha cuestión teórica extraída dos bloques de coñecemento, na que o alumno/a demostrará que domina a parte teórica da materia. Valoración: 4 puntos.

En toda a proba e ata un punto da nota final, consideraranse elementos de ponderación a calidade da redacción, a corrección gramatical e ortográfica.

-As probas escritas deben aprobarse e se fará media na avaliación cando os exames parciais da mesma superen o 4 e se teñan traballado as actividades que se piden na avaliación.

-As prácticas da materia deben ser entregadas no prazo previsto e son preceptivas para aprobar. O Alumnado debe ter realizadas tódalas prácticas previstas en cada trimestre e incorporalas ao seu caderno de clase. isto supón un 15% da nota final.

-Na nota da avaliación incluiránse os resultados de outros posibles controis específicos (mapas, vocabulario, etc) que a profesora faga durante a mesma.

-Un alumno ou alumna aproba Xeografía cando ten aprobadas as tres avaliacións e a súa nota mínima chega ao 5.

-O alumnado debe asistir as clases e xustificar debidamente a non asistencia, así como manter unha actitude axeitada na aula.

-A primeira e segunda avaliación poden ter a súa recuperación correspondente. Un alumno suspenso debe presentarse a estas recuperacións para poder presentarse ao exame final. Se un alumno/a se atopara enfermo e non pode ir a algunha recuperación, fará esta no exame final.

Coas tres avaliacións suspensas o alumno examinarase en setembro.

-O Exame de setembro terá unha estrutura semellante a os que se realizaron ao longo do curso. En cada apartado se poderán pedir máis preguntas teóricas e practicas.

7.- METODOLOXÍA RECURSOS E CONTRIBUCIÓN AO PLAN TICS.

En clase de xeografía utilizaremos una metodoloxía variada na que se contará con coñecementos previos do alumnado e se impulsará a súa participación.

A maioría das clases contarán cun soporte visual. Para o estudio e explicación dos temas utilizo presentacións power point, enlaces de páxinas webs con presentación de contidos especializados e en especial, os proporcionados polo IGN (Instituto geográfico Nacional) e a AGE (Asociación de Geógrafos Españoles).

A prensa diaria é un excelente recurso en Xeografía, polo que utilizará con frecuencia na clase.A confección de dossiers axudan a comprensi´n dos temas e a relacionar o estudado coa realidade cotiá.

Os últimos seminarios sobre o ensino da xeografía e, en especial, os celebrados na Universide Carlos III en Getafe, animan e preparan ao profesorado para actualizarse na sua formación. Considero que este o e outros cursos son un intrumento moi importante para poder traballar hoxe en dia dun xeito actualizado nas clases de xeografía. Como profesora da materia teño por obxectivo seguir formándome na aplicación das TICs e animando ao alumnado ao seu uso.

Son consciente da brecha dixital que as veces se produce entre xeracións formadas de xeito distinto (profesorado/alumnado)e moitas veces ocorre que o alumnado nos supera en destrezas deste tipo; pero se estas destrezas no van acompañadas do rigor científico e da axeitada busca e tratamento da información poden non responder aos obxectivos previstos.

8.-ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES

En Xeografía a observación análise e interpretación da paisaxe é un aspecto importante. Sempre que sexa posible faranse actividades de coñecemento directo do medio.

Neste curso contamos cos novos materiais do proxecto Terra ( Pagus) que ainda que non estan pensados para este nivel, poden servir de axuda para a interpretación de imaxes e paisaxes requeridas. Sempre que sexa posible e segundo as caracteristicas dos cursos, faremos algunhas saídas de campo.

- Saída : Estudo xeomorfolóxico no contorno da Ría de Vigo: Formas de modelaxe do granito e estruturas básicas. Aproveitamento económico do mesmo , presenza na paisaxe urbana.

- Charla de carácter medioambiental sobre a conservación do patrimonio natural próximo.

-Saída que integre os temas de xeografia física e humana, relacionando diferentes aspectos do programa desta materia. Lugar por concretar.

XEOGRAFÍA E HISTORIA 1ºESO -...

Documents

Transcript of XEOGRAFÍA E HISTORIA 1ºESO -...